Tài liệu Nghiên cứu các mô hình điều khiển trong mạng truyền tải quang

bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o tr­êng ®¹i häc b¸ch khoa hµ néi -------------------------------------- LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc Nghiªn cøu c¸c m« h×nh ®iÒu khiÓn trong m¹ng truyÒn t¶i quang nghµnh: ®iÖn tö - viÔn th«ng M· sè: NguyÔn v¨n th¹ch Ng­êi h­íng dÉn khoa häc : TS. NguyÔn viÕt nguyªn Hµ néi 2005 1 Më ®Çu Giao thức Internet (IP) đã trở thành giao thức chuẩn phổ biến cho các dịch vụ mạng mới, do đó lưu lượng IP sẽ tăng nhanh và thay thế các loại giao thức khác. Trong khi IP được xem như công nghệ lớp mạng phổ biến thì công nghệ quang tiên tiến cho phép khả năng dung lượng truyền dẫn lớn. Với dung lượng truyền dẫn lớn nhờ DWDM và khả năng cấu hình mềm dẻo của chuyển mạch quang OXC (optical crossconect) đã cho phép xây dựng mạng quang động hơn, nhờ đó các nối kết băng tần lớn (luồng quang) có thể được thiết lập theo nhu cầu. Một trong những thách thức quan trọng đó là vấn đề điều khiển các luồng quang này - tức là phát triển các cơ chế và thuật toán cho phép thiết lập các luồng quang nhanh và cung cấp khả năng khôi phục khi có sự cố, trong khi vẫn đảm bảo được tính tương tác giữa các nhà cung cấp thiết bị. Các tổ chức và diễn đàn quốc tế OIF, IETF và ITU đều đang nỗ lực gấp rút để thiết lập nên các phương pháp xác định việc điều khiển và kết nối giữa mạng quang và IP. Hiện nay có hai xu hướng xây dựng mô hình tích hợp đó là mô hình chồng lÊn (Overlay) hay mô hình khách-chủ (client-server), tức là đặt toàn bộ sự điều khiển cho lớp quang ở chính lớp quang; và xu hướng thứ hai là mô hình ngang hàng (Peer) tức là dịch chuyển một phần điều khiển lên bộ định tuyến - Router IP. Trên cơ sở đó t«i đã chọn nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu các mô hình điều khiển trong mạng truyền tải quang”. Bố cục của luận văn gồm 5 chương: Chương 1: Giới thiệu chung về các loại mạng quang Chương 2: Mạng truyền tải quang Chương 3: Thích ứng IP quang Chương 4: C¸c m« h×nh ®iều khiển trong mạng truyền tải quang 2 Chương 5: Đề xuất mô hình điều khiển trong mạng truyền tải quang của VNPT. Để hoàn thành được luận văn tốt nghiệp em xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong khoa Điện tử viễn thông - Đại học Bách khoa Hà Nội đã tận tình giúp đỡ trong quá trình học tập và nghiên cứu tại trường, em cũng xin cảm ơn thầy giáo TS Nguyễn Viết Nguyên đã hướng dẫn em hoàn thiện luận văn tèt nghiÖp. RÊt mong nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña thÇy c« gi¸o cïng toµn thÓ c¸c b¹n ®Ó luËn v¨n ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Hµ Néi, ngµy 10/10/2005 3 ch­¬ng 1 Giíi thiÖu chung vÒ c¸c lo¹i m¹ng quang HiÖn t¹i cã rÊt nhiÒu c¸c chñng lo¹i hÖ thèng truyÒn dÉn kh¸c nhau ®­îc ®­a vµo khai th¸c trªn m¹ng l­íi. Do cã nhiÒu ­u ®iÓm v­ît tréi mµ m¹ng th«ng tin quang ngµy mét ph¸t triÓn më réng c¶ vÒ quy m« ph¹m vi øng dông vµ chÊt l­îng m¹ng. Do cã sù ph¸t triÓn nhanh vÒ c«ng nghÖ, c¸c cÊu tróc m¹ng vµ c¸c cÊu h×nh hÖ thèng truyÒn dÉn quang trong øng dông thùc tÕ ®ang tiÕn tíi kh«ng cßn tån t¹i sù ph©n biÖt gi÷a c¸c khu vùc øng dông. Tuy nhiªn ®Ó thuËn lîi cho viÖc ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ cÊu tróc còng nh­ c«ng nghÖ m¹ng th«ng tin quang, trong ch­¬ng nµy giíi thiÖu m¹ng néi h¹t vµ m¹ng truyÒn t¶i quang. M¹ng néi h¹t ë nhiÒu n¬i ®· ®­îc khai th¸c cã hiÖu qu¶ vµ nã ®· ®¸p øng ®­îc nhiÒu lo¹i h×nh phôc vô. Tuy nhiªn nhu cÇu th«ng tin ngµy mét ph¸t triÓn m¹nh, c¸c yªu cÇu vÒ c¸c hÖ thèng cho m¹ng néi h¹t cã b¨ng tÇn réng ®· ®­îc ®Æt ra nh»m tho¶ m·n sù ph¸t triÓn cña m¹ng vµ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô cã b¨ng tÇn vµ chÊt l­îng cao. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ nh­ vËy, gÇn ®©y viÖc ¸p dông c¸c hÖ thèng th«ng tin quang vµo m¹ng néi h¹t cã thÓ ®Æt míi hoÆc thay thÕ cho c¸c tuyÕn c¸p kim lo¹i ®· ®­îc triÓn khai ë c¸c n­íc, vµ mét sè n¬i ®· cã nh÷ng kinh nghiÖm b­íc ®Çu. 1.1 M¹ng th«ng tin quang néi h¹t vµ thuª bao quang 1.1.1 C¸c cÊu tróc m¹ng quang 1.1.1.1 Bus sîi quang CÊu h×nh m¹ng bus ®· ®­îc x©y dùng trªn c¸p ®ång. CÊu tróc nµy cã ­u ®iÓm lµ t¹o ra m«i tr­êng truyÒn dÉn hoµn toµn thô ®éng vµ dÔ dµng t¹o ®­îc c¸c nh¸nh trªn ®­êng c¸p mµ kh«ng g©y ra x¸o trén cÊu h×nh còng nh­ gi¸n ®o¹n viÖc khai th¸c m¹ng. Nh­ng khi ph¸t triÓn cÊu tróc bus trªn c¸p quang th× l¹i khã thùc hiÖn; lý do lµ ë chç viÖc truyÒn hai h­íng trªn 4 c¸c nh¸nh khã thùc hiÖn, c¸c tÝn hiÖu vµo vµ ra ë ®­êng truyÒn dÉn chÝnh kh«ng thuËn lîi nh­ ë c¸p ®ång. CÊu tróc bus ®­îc m« t¶ ë h×nh 1.1 ThiÕt bÞ ®Çu xa ThiÕt bÞ ®Çu xa Tæng ®µi ThiÕt bÞ ®Çu xa ThiÕt bÞ ®Çu xa H×nh 1.1: CÊu tróc bus sîi quang Trong cÊu tróc bus chØ cã mét ®­êng truyÒn dÉn tõ tæng ®µi néi h¹t tíi c¸c thiÕt bÞ ®Çu xa RT hoÆc RU, nh­ vËy cÊu tróc bus sÏ sö dông chung thiÕt bÞ m¹ng, tuy nhiªn nã kh«ng cã tÝnh b¶o mËt th«ng tin. CÊu h×nh nµy phï hîp víi viÖc ph©n bè c¸c dÞch vô v× c¸c thuª bao cã thÓ nhËn chung mét tÝn hiÖu. Do cã c¸c phÇn tö t¸ch ghÐp mµ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc viÖc truy nhËp tÝn hiÖu quang. C¸c phÇn tö ghÐp nµy cã thÓ lµ tÝch cùc hoÆc thô ®éng. C¸c bé ghÐp tÝch cùc cã chøc n¨ng biÕn ®æi tÝn hiÖu quang thu ®­îc tõ bus thµnh tÝn hiÖu ®iÖn tr­íc khi tiÕn hµnh xö lý tÝn hiÖu (nh­ ghÐp thªm luång sè vµo chïm tÝn hiÖu, vv...). C¸c bé ghÐp thô ®éng kh«ng thùc hiÖn qu¸ tr×nh biÕn ®æi quang-®iÖn nµo, nã chØ sö dông ®Æc tÝnh quang ®Ó lÊy l­îng c«ng suÊt tõ bus chÝnh. Bé ghÐp bus sîi quang tÝch cùc. Bé ghÐp tÝch cùc ch÷ T ®­îc m« t¶ nh­ ë h×nh 1.2. ë ®©y bé thu quang photodiode sÏ nhËn tÝn hiÖu quang tõ bus sîi vµ thùc hiÖn biÕn ®æi tÝn hiÖu quang thµnh tÝn hiÖu ®iÖn. TÝn hiÖu ®iÖn ë ®Çu ra bé thu sÏ ®­a tíi bé phËn xö lý tÝn hiÖu. Thµnh phÇn xö lý tÝn hiÖu sÏ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng biÕn ®æi vÒ ®iÖn nh­ trÝch lÊy hoÆc sao chÐp tÝn hiÖu ®Ó ®­a tíi thiÕt bÞ ®Çu 5 cuèi vµ duy tr× tÝn hiÖu cho thiÕt bÞ ph¸t quang. ThiÕt bÞ ph¸t quang thùc hiÖn biÕn ®æi tõ tÝn hiÖu ®iÖn trë l¹i tÝn hiÖu quang ®Ó ph¸t tiÕp vµo ®­êng truyÒn bus sîi tíi thiÕt bÞ tiÕp sau. Bé xö lý còng cã thÓ ghÐp xen thªm th«ng tin lÊy tõ thiÕt bÞ ®Çu cuèi vµo ®­êng truyÒn tÝn hiÖu. ­u ®iÓm cña cÊu tróc bus sîi lo¹i nµy lµ mäi thiÕt bÞ ®Òu cã thÓ ®ãng vai trß nh­ mét tr¹m lÆp. §iÒu nµy cã nghÜa lµ vÒ nguyªn lý ho¹t ®éng, bus tÝch cùc cã thÓ ®iÒu tiÕt c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi víi sè l­îng kh«ng giíi h¹n, v× tÝn hiÖu ®· ®­îc kh«i phôc vÒ gi¸ trÞ ban ®Çu t¹i mçi mét nót m¹ng. Tuy nhiªn, viÖc sö dông lµm tr¹m lÆp cßn tuú thuéc vµo tõng tr­êng hîp cô thÓ, vµ ®é tin cËy cña tõng tr¹m lÆp sÏ lµ yÕu tè rÊt quan träng liªn quan tíi ho¹t ®éng cña toµn m¹ng. NÕu mét tr¹m nµo ®ã trªn mét bus ®¬n sîi bÞ háng th× toµn bé l­u l­îng sÏ bÞ ng­ng l¹i, do ®ã ng­êi ta ®· ®­a ra cÊu h×nh bus ®a sîi hoÆc cÊu h×nh ®­êng vßng. Sîi quang Bé thu quang Xö lý tÝn hiÖu Bé ph¸t quang Sîi quang ThiÕt bÞ ®Çu cuèi H×nh 1.2. Bé ghÐp ch÷ T Bé ghÐp bus sîi quang thô ®éng Trong cÊu h×nh bé ghÐp bus sîi quang thô ®éng, c¸c bé ghÐp thô ®éng ®­îc sö dông ë tõng thiÕt bÞ ®Çu cuèi ®Ó lÊy ra phÇn tÝn hiÖu quang tõ ®­êng bus trung kÕ hoÆc ®­a c¸c tÝn hiÖu quang thªm vµo trung kÕ. C¸c bé ghÐp thô ®éng ch÷ T cã liªn quan tíi ph©n bæ quü c«ng suÊt cña m¹ng, ®©y lµ vÊn ®Ò chÝnh cÇn quan t©m, tÝn hiÖu quang kh«ng ®­îc t¸i ph¸t t¹i tõng nót tr¹m thiÕt bÞ, c¸c suy hao khi xen tÝn hiÖu vµo vµ lÊy tÝn hiÖu ra t¹i mçi 6 nh¸nh céng thªm c¸c suy hao sîi gi÷a c¸c nh¸nh sÏ lµm h¹n chÕ kÝch cì m¹ng. H×nh 1.3 lµ mét d¹ng bé ghÐp thô ®éng h×nh ch÷ T phæ biÕn. Bé ghÐp cã bèn cöa: hai cöa ®Ó nèi thiÕt bÞ vµo bus, mét cöa ®Ó thu tÝn hiÖu tõ nh¸nh ®i ra, vµ mét cöa ®Ó xen tÝn hiÖu vµo ®­êng bus. NÕu tÝn hiÖu ®i tõ tr¸i sang ph¶i nh­ ë h×nh vÏ th× c¸c tÝn hiÖu ®­îc ghÐp vµo bus theo cöa A vµ tÝn hiÖu lÊy ra tõ bus sÏ lÊy t¹i cöa B. Tr­êng hîp nµy lµ sö dông bé ghÐp ch÷ T ®¬n. Bé ghÐp nh­ ë h×nh 1.3 cã thÓ thùc hiÖn ®¬n gi¶n b»ng c¸ch lµm nãng ch¶y hai sîi dÉn quang ghÐp víi nhau trªn mét ®o¹n ng¾n. Kho¶ng c¸ch nµy ký hiÖu lµ Dc vµ gäi lµ ®é dµi ghÐp. §é dµi cña nã vµ kho¶ng c¸ch gi÷a hai lâi sîi sÏ x¸c ®Þnh møc ®é ghÐp c«ng suÊt quang tõ sîi nµy sang sîi kia. GhÐp xen tÝn hiÖu A Vïng c¸c sîi nãng ch¶y ghÐp vµo nhau-Dc TrÝch lÊy tÝn hiÖu B TÝn hiÖu ®Çu vµo ban ®Çu Bus sîi chÝnh TÝn hiÖu ®Çu ra ban ®Çu C«ng suÊt ghÐp H×nh 1.3. Bé ghÐp ch÷ T thô ®éng 1.1.1.2 CÊu tróc h×nh sao Trong cÊu tróc m¹ng h×nh sao, tÊt c¶ c¸c nót m¹ng ®Òu ®­îc nèi vÒ mét ®iÓm chÝnh gäi lµ nót trung t©m. Nót trung t©m cã thÓ lµ tr¹m cã c¸c thiÕt bÞ tÝch cùc hoÆc thô ®éng. M«i tr­êng truyÒn dÉn ®èi víi cÊu h×nh nµy cã thÓ lµ c¸c ®«i d©y kim lo¹i, c¸p ®ång trôc hoÆc c¸p sîi quang. CÊu tróc m¹ng h×nh sao cã thÓ lµ cÊu h×nh sao ®¬n hoÆc cÊu h×nh sao kÐp nh­ h×nh 1.4. 7 ThiÕt bÞ ®Çu xa RDU Thuª bao Tæng ®µi Thuª bao Tæng ®µi RDU a) CÊu tróc sao ®¬n b) CÊu tróc sao kÐp H×nh 1.4. C¸c cÊu tróc h×nh sao. CÊu tróc sao kÐp cho phÐp sö dông cã hiÖu qu¶ c¸p v× mçi mét nh¸nh cã thÓ sö dông cho nhiÒu thuª bao. §©y còng lµ mét cÊu tróc hÊp dÉn ®Ó ®¶m b¶o kÕt hîp c¸c dÞch vô chuyÓn m¹ch vµ c¸c dÞch vô ph©n bè, tuy nhiªn nh­îc ®iÓm lµ do sö dông c¸c thiÕt bÞ ®Çu xa mµ ®ßi hái thªm vÒ chi phÝ l¾p ®Æt b¶o d­ìng thiÕt bÞ, cÊu h×nh phøc t¹p sÏ lµm gi¶m ®é tin cËy, khã ph¸t triÓn c¸c dÞch vô b¨ng réng. T¹i nót trung t©m, c¸c thiÕt bÞ tÝch cùc sÏ ®­îc sö dông khi nót thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu khiÓn m¹ng. C¸c nót trung t©m cã thiÕt bÞ tÝch cùc sÏ thùc hiÖn ®Þnh luång tÝn hiÖu trong m¹ng. Trong cÊu tróc h×nh sao cã sö dông thiÕt bÞ thô ®éng t¹i nót trung t©m th× ng­êi ta ph¶i sö dông bé chia quang ®Æt ë gèc h×nh sao ®Ó thùc hiÖn ph©n chia c¸c tÝn hiÖu chung thµnh c¸c tÝn hiÖu nh¸nh cho tÊt c¶ c¸c tr¹m. C¸c bé ghÐp sö dông trong cÊu tróc h×nh sao cña m¹ng cã thÓ hoÆc lµ bé ghÐp h×nh sao truyÒn dÉn (ph¸t tÝn hiÖu ®i), hoÆc lµ h×nh sao ph¶n x¹ nh­ m« t¶ trªn h×nh 1.5. C¸c bé ghÐp nµy lµ c¸c phÇn tö trén thô ®éng, cã nghÜa lµ c«ng suÊt quang tõ c¸c cöa vµo ®­îc trén víi nhau vµ råi ®­îc chia ngang b»ng nhau cho c¸c cöa ra. C¸c bé ghÐp h×nh sao ph¶n x¹ th­êng linh ho¹t h¬n v× cã thÓ lùa chän ®­îc sè c¸c cöa vµo vµ cöa ra sau khi ®· thiÕt kÕ thiÕt bÞ. Cßn ®èi víi bé ghÐp h×nh sao truyÒn dÉn, sè c¸c cöa vµo vµ cöa ra ®· ®­îc cè ®Þnh ngay tõ lóc thiÕt kÕ vµ chÕ t¹o ban ®Çu. Tuy nhiªn, sao ph¶n x¹ kÐm hiÖu qu¶ v× 8 phÇn ¸nh s¸ng ®­îc ®­a vµo bé ghÐp l¹i ®­îc quay trë l¹i c¸c sîi ®Çu vµo. NÕu cã cïng sè c¸c ®Çu vµo vµ ®Çu ra th× bé ghÐp sao truyÒn dÉn cã hiÖu qu¶ gÊp ®«i bé ghÐp sao ph¶n x¹. V× c¶ sao ph¸t vµ sao ph¶n x¹ ®Òu cã nh÷ng ­u ®iÓm vµ nh­îc ®iÓm riªng, cho nªn cÇn ph¶i lùa chän c¸c lo¹i Tr¹m N a) Bé ghÐp sao truyÒn dÉn Bé ghÐp h×nh sao ph¶n x¹ G­¬ng ph¶n x¹ Tæng ®µi C¸c cöa ra C¸c cöa vµo Tr¹m 1 C¸c cöa ra C¸c cöa vµo thiÕt bÞ nµy cho c¸c øng dông cô thÓ cña cÊu h×nh m¹ng sao. b) Bé ghÐp sao ph¶n x¹ H×nh 1.5. C¸c bé ghÐp h×nh sao sîi quang 1.1.1.3 CÊu h×nh ring CÊu h×nh ring lµ mét cÊu h×nh ®­îc sö dông cã hiÖu qu¶ vµ phï hîp víi tÝnh chÊt b¶o ®¶m th«ng tin trong m¹ng viÔn th«ng. Trong cÊu h×nh ring, c¸c nót m¹ng liÒn nhau ®­îc nèi víi nhau b»ng tuyÕn ®iÓm - ®iÓm vµ cø nh­ vËy c¸c nót ®­îc nèi víi nhau t¹o thµnh vßng ring khÐp kÝn. Th«ng tin d­íi d¹ng c¸c gãi sè liÖu ®­îc göi ®i tõ nót nä sang nót kia theo vßng ring, víi m«i tr­êng truyÒn dÉn hoÆc lµ ®«i d©y, hoÆc c¸p ®ång trôc hoÆc c¸p quang. C¸c giao diÖn t¹i tõng nót m¹ng lµ c¸c thiÕt bÞ tÝch cùc cã kh¶ n¨ng nhËn ra c¸c ®Þa chØ cña riªng nã trong gãi d÷ liÖu ®Ó tiÕp nhËn c¸c b¶n tin. Giao diÖn kh«ng nh÷ng chØ nh­ ®iÓm rµng buéc víi ng­êi sö dông mµ cßn lµ tr¹m lÆp tÝch cùc ®Ó t¸i ph¸t tÝn hiÖu ®· ®­îc g¸n ®Þa chØ tíi nh÷ng nót kh¸c. Mét m¹ng ring cã thÓ ®­îc t¹o nªn nhê mét sîi quang ®­îc gäi lµ ring ®¬n nh­ m« t¶ trong h×nh 1.6. C¸c tr¹m A, B, C vµ D ®­îc liªn kÕt víi 9 nhau vÒ mÆt tÝn hiÖu (h×nh 1.6a). L­u l­îng tõ tr¹m A ®Õn tr¹m B sÏ sö dông trùc tiÕp ®o¹n sîi AB, trong khi ®ã l­u l­îng chuyÓn tõ B ®Õn A sÏ sö dông theo chiÒu BCDA. T¹i mçi tr¹m, thiÕt bÞ xen rÏ kªnh ADM sÏ cung cÊp tÊt c¶ c¸c chøc n¨ng cã trong luång tÝn hiÖu STM-N. Vµ nÕu chØ cã nh­ vËy th× toµn ring sÏ bÞ gi¸n ®o¹n th«ng tin nÕu cã sù cè vÒ c¸p hoÆc bÊt kú nót nµo trªn ring. §Ó kh¾c phôc, ng­êi ta sö dông cÊu tróc ring 2 hoÆc 4 sîi quang. C¸c m¹ng ring nµy ®­îc ph©n thµnh ring mét h­íng vµ ring hai h­íng. A B A B D C D C a) b) A B A B D C D C H×nh 1.6. CÊu tróc ring SDH. 1.1.2 C¸c hÖ thèng truy nhËp quang C¸c hÖ thèng th«ng tin c¸p sîi quang ®· ph¸t triÓn nhanh chãng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Trªn m¹ng l­íi viÔn th«ng, c¸p sîi quang ®· ®­îc ®Æt ngµy mét nhiÒu vµ nã ®· lÊn ¸t dÇn m¹ng c¸p ®ång. Xu thÕ x©y dùng m¹ng thuª bao quang ®· ®­îc nhiÒu nhµ khai th¸c ñng hé v× víi mét m¹ng nh­ vËy, sÏ cho phÐp ph¸t triÓn nhanh c¶ vÒ sè l­îng vµ lo¹i h×nh dÞch vô, nhÊt 10 lµ ph¸t triÓn c¸c dÞch vô b¨ng réng. C¸p kim lo¹i kh«ng thÓ cung cÊp c¸c dÞch vô b¨ng réng, kh«ng thÓ mang mét l­îng lín kªnh tíi c¸c khu d©n c­ cho nªn ®· ®Õn lóc ph¶i nh­êng chç cho c¸p sîi quang truy nhËp vµo m¹ng. Víi c¸c cÊu h×nh ®· th¶o luËn ë trªn, c¸p sîi quang cã thÓ cung cÊp c¸c dÞch vô rÊt linh ho¹t vµ tho¶ m·n ®­îc nhu cÇu th«ng tin cña x· héi. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ, tõ tæng ®µi tíi kh¸ch hµng, c¸c hÖ thèng th«ng tin quang sÏ ®­îc khai th¸c ra sao, c¸p sîi quang truy nhËp tíi møc ®é nµo. Víi nh÷ng ­u ®iÓm vèn cã, c¸p sîi quang kh«ng nh÷ng ®· tõng lµm c¸c tuyÕn ®­êng trôc tèc ®é cao, t¹o ra c¸c tuyÕn liªn tØnh cã hiÖu qu¶, lµm trung kÕ gi÷a c¸c tæng ®µi mµ cßn cã thÓ truy nhËp tíi tËn thuª bao ng­êi sö dông. C¸c h×nh thøc truy nhËp sîi quang NÕu xem xÐt sù ph¸t triÓn cña c¸c hÖ thèng th«ng tin quang theo quan ®iÓm ph¸t triÓn m¹ng l­íi th× cã thÓ thÊy ba giai ®o¹n: - Giai ®o¹n ®Çu tiªn lµ c¸p quang ®­îc sö dông trªn m¹ng ®­êng trôc. - Giai ®o¹n thø hai lµ c¸p quang ®­îc sö dông cho m¹ng trung kÕ. - Giai ®o¹n thø ba lµ ph¸t triÓn c¸p sîi quang cho m¹ng thuª bao, ®©y cã thÓ coi lµ giai ®o¹n chÝnh ®Ó truy nhËp sîi quang vµo m¹ng. M¹ng truy nhËp sîi quang rÊt phong phó, ®Ó ®­a dÞch vô tíi kh¸ch hµng b»ng sîi quang cã thÓ thùc hiÖn c¸c h×nh thøc truy nhËp: sîi quang tíi vïng n«ng th«n FTTR, sîi quang tíi vïng d©n c­ FTTC, sîi quang tíi c¬ quan FTTO, sîi quang tíi toµ nhµ FTTB, sîi quang tíi tÇng nhµ FTTF vµ sÏ tiÕn tíi sîi quang tíi tËn nhµ thuª bao FTTH. H×nh 1.7 m« t¶ c¸c h×nh thøc truy nhËp sîi quang trong m¹ng thuª bao. Nh­ vËy c¸c thiÕt bÞ quang ONU cã thÓ treo ë phè, trong mét toµ nhµ, vv... Tõ ONU tíi c¸c thuª bao sÏ lµ c¸c d©y kim lo¹i th«ng th­êng. CÊu h×nh nµy tËn dông ®­îc b¨ng tÇn sîi quang, gi¶m ®­îc chi phÝ ban ®Çu. Ph­¬ng ¸n sö dông sîi quang riªng rÏ lµ FTTO vµ FTTH, ë ®©y sîi quang 11 ®­îc ®Æt trùc tiÕp tõ tæng ®µi tíi tËn ng­êi sö dông vµ ONU ë ngay vÞ trÝ thuª bao. Tuy nhiªn FTTO vµ FTTH ®ßi hái gi¸ thµnh cao. D¹ng ONU D¹ng sö dông VÞ trÝ l¾p ®Æt Ng­êi sö dông Trong Trong th­¬ng d©n m¹i dông CÊu h×nh hÖ thèng FTTR Dïng Ngoµi trêi chung FTTC sîi FTTF/FTTB Trong nhµ Dïng riªng sîi FTTO FTTH H×nh 1.7. C¸c kiÓu truy nhËp quang. 1.2 M¹ng truyÒn t¶i quang Trong phÇn 1.1 ®· xem xÐt ®Õn m¹ng néi h¹t vµ thuª bao quang. M¹ng nµy ®¶m nhËn chøc n¨ng cung cÊp vµ kÕt nèi c¸c dÞch vô tõ tæng ®µi néi h¹t ®Õn c¸c thuª bao. §Ó thùc hiÖn truyÒn t¶i c¸c l­u l­îng gi÷a c¸c vïng néi h¹t th× cÇn ph¶i cã mét m¹ng truyÒn t¶i chung. Khi mµ nhu cÇu 12 dung l­îng t¨ng vµ l­u l­îng ®i ra ngoµi khu vùc néi h¹t t¨ng lªn th× cµng ph¶i ph¸t triÓn m¹ng truyÒn t¶i. Do cã sù bïng næ dung l­îng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®Æc biÖt lµ sù gia t¨ng nhanh cña c¸c lo¹i h×nh dÞch vô b¨ng réng ®ßi hái ph¶i cã mét m¹ng truyÒn t¶i ®ñ m¹nh, an toµn vµ chÊt l­îng. §Ó tho¶ m·n nhu cÇu nµy ng­êi ta ®· vµ ®ang x©y dùng m¹ng truyÒn t¶i quang OTN ®¸p øng m¹ng thÕ hÖ sau NGN víi nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu sau: CÊu tróc m¹ng hiÖn ®¹i, dung l­îng lín vµ chÊt l­îng cao, ®¶m b¶o tÝnh trong suèt cho c¶ c¸c b¨ng tÇn lín, cÊu tróc ®¬n gi¶n nh­ng an toµn vµ linh ho¹t, cã kh¶ n¨ng qu¶n lý kªnh vµ chøc n¨ng gi¸m s¸t, cã tÝnh kÕ thõa vµ hiÖu qu¶. Nh×n chung, víi søc m¹nh tiÒm tµng vÒ c«ng nghÖ th«ng tin quang, m¹ng truyÒn t¶i quang OTN ®­îc coi nh­ mét m¹ng truyÒn dÉn duy nhÊt høa hÑn kh¶ n¨ng tho¶ m·n mäi yªu cÇu kh¾t khe trong viÖc truyÒn t¶i vµ cung cÊp dÞch vô viÔn th«ng trong t­¬ng lai. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng m¹ng truyÒn t¶i quang OTN cã sù ¸p dông c«ng nghÖ WDM cho tuyÕn ®iÓm - ®iÓm ®Ó n©ng dung l­îng. TuyÕn ®iÓm ®iÓm dung l­îng cao chØ lµ b­íc ®Çu trong qu¸ tr×nh khai th¸c c«ng nghÖ WDM. C¸c m¹ng ring hay m¾t l­íi sö dông c¸c bé nèi chÐo quang OXC vµ xen rÏ quang OADM sÏ t¹o nªn b­íc tiÕp theo trong xu h­íng ph¸t triÓn tíi m¹ng photonic dung l­îng siªu cao. C¸c thiÕt bÞ nµy cÇn cã c¸c thµnh phÇn quang míi trong c¸c cÊu tróc phong phó cña chóng ®Ó cung cÊp c¸c kÕt nèi gi÷a c¸c cæng ®Çu vµo vµ ®Çu ra trong qu¸ tr×nh truyÒn t¶i l­u l­îng cña m¹ng. Tuú thuéc vµo c¸ch tiÕp cËn vµ kiÕn tróc ®­îc sö dông mµ cÇn cã c¸c bé läc cã thÓ ®iÒu chØnh, c¸c bé chuyÓn ®æi b­íc sãng, c¸c bé xen rÏ, c¸c bé tæ hîp, c¸c bé chuyÓn tiÕp b­íc sãng, vv... TiÕp ®Õn lµ cÇn cã c¸c bé nguån, bé t¸ch quang, khuyÕch ®¹i quang vµ bé ghÐp/t¸ch quang ®Ó t¹o nªn tuyÕn th«ng tin quang hoµn chØnh. 13 ch­¬ng 2 m¹ng truyÒn t¶i quang Trong ch­¬ng nµy giíi thiÖu m¹ng truyÒn t¶i quang OTN bao gåm hai vÊn ®Ò chÝnh lµ cÊu tróc m¹ng vµ kÕt nèi m¹ng, nh­ ®· tr×nh bµy trong ch­¬ng 1, c«ng nghÖ ¸p dông cho m¹ng truyÒn t¶i quang chÝnh lµ c«ng nghÖ ghÐp b­íc sãng quang WDM, c«ng nghÖ WDM cã c¸c ®Æc ®iÓm næi bËt sau: Dung l­îng truyÒn dÉn lín nhê ghÐp ®­îc nhiÒu kªnh quang kh¸c nhau, mçi kªnh ®­îc xem nh­ lµ mét hÖ thèng ®¬n kªnh, dung l­îng hÖ thèng b»ng tæng dung l­îng cña c¸c hÖ thèng ®¬n kªnh ®­îc ghÐp. Nhanh chãng vµ thuËn tiÖn trong viÖc n©ng cÊp hÖ thèng còng nh­ m¹ng truyÒn dÉn, thËm chÝ ngay c¶ khi hÖ thèng ®ang ho¹t ®éng. Nh­ vËy ®©y lµ mét c«ng nghÖ tiÒm tµng kh¶ n¨ng v« cïng lín cho OTN. M¹ng truyÒn t¶i trong ch­¬ng nµy sÏ ®­îc giíi thiÖu víi môc tiªu truyÒn c¸c l­u l­îng lín víi b¨ng tÇn réng nh»m tho¶ m·n nhu cÇu truyÒn t¶i trong cÊu tróc m¹ng hiÖn ®¹i. Trªn c¬ së ®ã, vÊn ®Ò th«ng suèt l­u l­îng ®­îc ®Æt ra nh­ lµ mét nÒn t¶ng cho viÖc tho¶ m·n nhu cÇu b¨ng tÇn réng cña kh¸ch hµng mµ kh«ng cÇn quan t©m tíi néi dung cña luång tÝn hiÖu ®ã. §©y còng lµ môc tiªu tiÕn tíi m¹ng quang thÕ hÖ sau NGN. Nh­ vËy viÖc kÕt nèi m¹ng còng cã nh÷ng yªu cÇu míi nh»m tho¶ m·n mäi nhu cÇu vÒ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô viÔn th«ng. 2.1 CÊu tróc m¹ng truyÒn t¶i quang §Ó x¸c ®Þnh mét c¸ch râ rµng m¹ng truyÒn t¶i quang cã thÓ rót ra mét thùc tÕ lµ kh¶ n¨ng ®Ó hç trî truyÒn dÉn quang kh«ng ph¶i lµ míi mÎ. ThiÕt bÞ SDH vµ SONET ®· ®­îc sö dông thµnh c«ng trong cÊu tróc c¸c hÖ thèng truyÒn dÉn quang ®¬n kªnh. Tuy nhiªn m¹ng SDH vµ m¹ng quang cã mét vµi khÝa c¹nh kh¸c nhau chñ yÕu liªn quan ®Õn viÖc ph¸t triÓn më réng m¹ng. Trong m¹ng SDH, mét khi tèc ®é truyÒn dÉn cña mét kªnh quang trong m¹ng 14 lµ lín nhÊt th× viÖc më réng dung l­îng ®ång nghÜa víi viÖc x©y dùng thªm hÖ thèng míi riªng rÏ. Cßn trong m¹ng quang, më réng dung l­îng cã thÓ thùc hiÖn b»ng c¸ch ®¬n gi¶n lµ chØ thªm c¸c b­íc sãng trong cïng mét sîi vµ hÖ thèng truyÒn dÉn. Chøc n¨ng ®Þnh tuyÕn trong m¹ng SDH ®­îc thùc hiÖn th«ng qua khe thêi gian; ng­îc l¹i chøc n¨ng ®Þnh tuyÕn trong m¹ng truyÒn t¶i quang ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c kªnh quang (khe tÇn sè) gi÷a c¸c b­íc sãng cã c¸c tÇn sè kh¸c nhau. ViÖc sö dông c«ng nghÖ WDM, nhÊt lµ viÖc triÓn khai c¸c tuyÕn WDM ®iÓm-®iÓm réng r·i trong m¹ng viÔn th«ng ®­îc xem lµ b­íc ®i ®Çu tiªn tiÕn ®Õn m¹ng OTN. H×nh 2.1 m« t¶ kh¸i qu¸t m¹ng truyÒn t¶i quang OTN ®Þnh tuyÕn kªnh. KÕt nèi cho kh¸ch hµng OTN CL CL Kh¸ch hµng OTN (SDH,IP, ATM) M¹ng lâi M¹ng truyÒn t¶i quang OTN : Bé ghÐp kªnh xen rÏ quang OADM : Bé nèi chÐo quang OXC H×nh 2.1. M¹ng truyÒn t¶i quang ®Þnh tuyÕn kªnh. Nh­ vËy, m¹ng truyÒn t¶i quang OTN ®­îc x¸c ®Þnh nh­ lµ m¹ng mµ nßng cèt lµ kiÕn tróc m¹ng WDM vèn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm tiªn tiÕn nh­ chuyÓn m¹ch vµ ®Þnh tuyÕn kªnh quang. Nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy sÏ hç trî viÖc truyÒn t¶i linh ho¹t, tin cËy vµ kh¶ n¨ng më réng cho m¹ng. Sau ®©y sÏ xem xÐt sù ph¸t triÓn cña m¹ng quang b¾t ®Çu tõ m¹ng ®¬n kªnh TDM cho ®Õn c¸c 15 hÖ thèng tuyÕn truyÒn dÉn WDM trªn c¬ së cÊu tróc ®iÓm-®iÓm vµ sau cïng lµ ý t­ëng vÒ cÊu tróc m¹ng truyÒn t¶i quang OTN ë møc kªnh quang. 2.1.1 M¹ng ®¬n kªnh quang TDM T¸c ®éng cña c«ng nghÖ WDM lªn m¹ng truyÒn t¶i lµ sù tiÕn triÓn mang tÝnh kÕ thõa, t¹o ra viÖc më réng dung l­îng vµ tÝnh chÊt ®éc lËp vÒ dÞch vô cho c¸c giai ®o¹n sau. Tõ nh÷ng phèi c¶nh kiÕn tróc møc cao, c¸c m¹ng truyÒn t¶i quang sÏ tu©n theo cïng nguyªn lý kiÕn tróc nh­ c¸c thÕ hÖ SDH/SONET ®i tr­íc. V× vËy cã thÓ hiÓu m¹ng truyÒn t¶i SDH/SONET nh­ ®­îc m« t¶ trong h×nh 2.2 lµ nÒn t¶ng ®Ó cã quan niÖm vÒ b¶n chÊt m¹ng truyÒn t¶i quang OTN trong thùc tÕ. H×nh 2.2. CÊu tróc m¹ng truyÒn t¶i SDH Trong m¹ng SDH cã ba cÊp phÇn tö m¹ng quan träng lµ: c¸c thiÕt bÞ ghÐp kªnh, bao gåm thiÕt bÞ ghÐp kªnh ®Çu cuèi TM vµ thiÕt bÞ ghÐp kªnh xen/rÏ 16 ADM; c¸c thiÕt bÞ lÆp; c¸c hÖ thèng nèi chÐo sè DCS hay DXC. Trong nhiÒu topo m¹ng th× c¸c m¹ng ring b¶o an ®­îc chøng tá lµ m¹ng cã cÊu tróc ®Æc biÖt phï hîp víi chøc n¨ng truyÒn t¶i l­u l­îng vµ cung cÊp dÞch vô. Trong cÊu tróc m¹ng ë ®©y, c¸c hÖ thèng nèi chÐo sè thùc hiÖn grooming l­u l­îng (cã nghÜa lµ chóng ®­îc t¸ch vµ t¸i kÕt hîp theo lo¹i h×nh dÞch vô hoÆc theo n¬i nhËn) t¹i c¸c tèc ®é kh¸c nhau ®Ó b¶o ®¶m r»ng c¸c ph­¬ng tiÖn thiÕt bÞ m¹ng ®­îc sö dông tèt vµ chóng lµ c¸c phÇn tö cèt lâi trong cÊu tróc håi phôc m¹ng m¾t l­íi. Trong c¸c øng dông tiªu biÓu, c¸c tÝn hiÖu tèc ®é thÊp ®­îc lÊy ra tõ thiÕt bÞ ADM sÏ ®­îc ®Þnh tuyÕn th«ng qua hÖ thèng nèi chÐo sè, ë ®©y chóng cã thÓ ®­îc grooming vµ ®­îc chuyÓn tíi ADM kh¸c. 2.1.2 M¹ng quang WDM ®iÓm-®iÓm M¹ng quang WDM ®iÓm-®iÓm lµ pha ph¸t triÓn tiÕp theo cña m¹ng truyÒn t¶i TDM. ViÖc ®Çu tiªn cña m¹ng quang giai ®o¹n nµy lµ thùc hiÖn ¸p dông c«ng nghÖ ghÐp kªnh theo b­íc sãng. TriÓn khai c«ng nghÖ WDM th­êng ph¸t triÓn nhanh do ®©y lµ gi¶i ph¸p më réng dung l­îng ®­îc coi lµ cã hiÖu qu¶, mét sè ®Æc ®iÓm: - §Þnh tuyÕn luång dung l­îng cao. - TiÕt kiÖm chi phÝ tr¹m lÆp ®iÖn: §èi víi hÖ thèng N kªnh, mét bé khuyÕch ®¹i quang OA cã thÓ thay thÕ N tr¹m lÆp ®iÖn t¹i mçi mét tr¹m t¸i ph¸t. - Dung l­îng truyÒn t¶i ë mçi sîi lín h¬n: sù t¨ng thªm c¸c bé ghÐp kªnh ®Çu cuèi WDM (WDM-TM) sÏ khai th¸c dung l­îng vèn cã cña sîi quang. - Duy tr× c¸c thiÕt bÞ ®· ®Çu t­ ®ang sö dông: c¸c thiÕt bÞ TDM ®ang sö dông trªn m¹ng kh«ng cÇn ph¶i thay thÕ mµ tiÕp tôc ho¹t ®éng song song víi c¸c hÖ thèng kh¸c, víi c¸c hÖ thèng TDM míi trªn cïng mét sîi. 17 - Hîp nhÊt truyÒn t¶i cho cïng mét dÞch vô: c¸c lo¹i dÞch vô kh¸c nhau, c¶ dÞch vô ®· cã vµ dÞch vô míi, cã thÓ ®­îc truyÒn trªn mét sîi, ®éc lËp trªn thùc tÕ vÒ tèc ®é bÝt hoÆc vÒ giao thøc. Nh­ vËy c«ng nghÖ WDM cho phÐp c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô héi tô ®­îc ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng cña m¹ng sîi quang ®· cã. Ngoµi ra, c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô còng linh ho¹t trong viÖc triÓn khai thªm c¸c dÞch vô míi vµo sîi hiÖn cã, ®iÒu tiÕt c¸c yªu cÇu dung l­îng míi. Nh­ minh ho¹ trªn h×nh 2.3, c¸c hÖ thèng WDM ®iÓm - ®iÓm cã thÓ ®­îc triÓn khai trªn c¸c kho¶ng riªng rÏ cña mét topo ring TDM còng nh­ trong m¹ng tuyÕn tÝnh. Trong mçi tr­êng hîp, m¹ng TDM ®· cã sÏ tiÕp tôc ho¹t ®éng vÉn nh­ tr­íc ®©y trªn sîi, ch¼ng h¹n nh­ viÖc b¶o vÖ TDM vÉn ho¹t ®éng vµ c¸c øng dông míi cã thÓ ®­îc bæ xung cho c¸c b­íc sãng míi mµ kh«ng t¸c ®éng g× tíi l­u l­îng TDM ®ang tån t¹i. H×nh 2.3. M¹ng WDM ®iÓm-®iÓm cù ly xa HiÖn nay, cã mét sè c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®¸ng chó ý lµ c¸c sîi cã ®iÒu khiÓn t¸n s¾c kÕt hîp víi c¸c bé khuyÕch ®¹i quang sîi pha t¹p Erbium EDFA, ®ang hç trî vµ lµm cho c«ng nghÖ WDM ngµy cµng cã hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ dÔ dµng triÓn khai h¬n. Cã nhiÒu c¸c hÖ thèng ghÐp tíi 16, 32, 64 b­íc sãng ho¹t ®éng ®· th­¬ng m¹i trªn thÞ tr­êng, mçi mét b­íc sãng cã dung 18 l­îng t­¬ng ®­¬ng víi tèc ®é bit lµ 2,5 hoÆc 10Gbit/s. H¬n n÷a, b­íc ph¸t triÓn nhanh cña c¸c c«ng nghÖ tiªu biÓu liªn quan ®Õn WDM còng ®· lµm cho c¸c hÖ thèng cã sè l­îng kªnh quang ngµy mét t¨ng. C«ng nghÖ WDM ®· thÓ hiÖn c¸c b­íc ®i ®Çu tiªn ®Ó tiÕn tíi m¹ng toµn quang bëi v× nã ¸p dông c«ng nghÖ truyÒn t¶i dùa trªn c¸c b­íc sãng. Tuy nhiªn, trong c¸c øng dông ®iÓm®iÓm ban ®Çu nµy, hÇu hÕt chøc n¨ng truyÒn t¶i ®Òu ®­îc ®­a ra nhê c¸c hÖ thèng dùa trªn c¬ së c«ng nghÖ TDM sö dông kho¶ng c¸ch WDM. V× l­u l­îng m¹ng ngµy mét t¨ng vµ c«ng nghÖ WDM tiÕp tôc ®­îc triÓn khai, cho nªn c¸c kªnh quang sÏ dÇn dÇn trë thµnh m«i tr­êng chñ yÕu cho viÖc trao ®æi th«ng tin trªn m¹ng l­íi. C¸c chøc n¨ng m¹ng truyÒn t¶i sÏ chuyÓn sang cho líp quang, vµ sãng mang sÏ b¾t ®Çu ®iÒu khiÓn dung l­îng t¹i møc kªnh quang. Nh­ vËy øng dông c«ng nghÖ WDM trong m¹ng truyÒn t¶i sÏ nhanh chãng t¹o ra ®­îc viÖc më réng dung l­îng ®iÓm-®iÓm cã thÓ ®Þnh cì vµ thóc ®Èy c¸c øng dông m¹ng truyÒn t¶i quang. 2.1.3 M¹ng truyÒn t¶i quang OTN Nh­ ®· ®Ò cËp ë trªn, m¹ng truyÒn t¶i quang OTN thÓ hiÖn lµ mét b­íc ®i tiÕp theo hiÓn nhiªn trong sù tiÕn triÓn cña m¹ng truyÒn t¶i. C¸c m¹ng truyÒn t¶i quang sÏ tu©n thñ theo cïng c¸c nguyªn lý kiÕn tróc cÊp cao nh­ c¸c nguyªn lý mµ m¹ng truyÒn t¶i SDH/SONET ®· tu©n theo. VÝ dô nh­ c¶ SDH vµ OTN ®Òu lµ c¸c m¹ng ghÐp kªnh cã ®Þnh h­íng kÕt nèi. Nh­ vËy c«ng nghÖ m¹ng quang vµ c¸c kÕ ho¹ch x©y dùng duy tr× m¹ng sÏ rÊt gièng nhau. §iÓm kh¸c nhau chñ yÕu gi÷a m¹ng quang vµ SDH lµ xuÊt ph¸t tõ d¹ng ®Æc tr­ng c«ng nghÖ ghÐp kªnh ®· sö dông. §èi víi m¹ng SDH th× sö dông ghÐp kªnh ph©n chia theo thêi gian TDM sè, ng­îc l¹i ®èi víi m¹ng OTN th× sö dông ghÐp kªnh theo b­íc sãng WDM t­¬ng tù. §Ó tho¶ m·n t¹m thêi nhu cÇu t¨ng dung l­îng th× cã thÓ tiÕp tôc triÓn khai c¸c hÖ thèng truyÒn dÉn quang ®iÓm-®iÓm trªn ph¹m vi réng. Khi sè 19 b­íc sãng t¨ng dÇn lªn vµ cù ly gi÷a c¸c tr¹m ®Çu cuèi t¨ng, sÏ cã nhu cÇu t¨ng ®èi víi viÖc xen vµ (hoÆc) rÏ c¸c b­íc sãng t¹i c¸c tr¹m trung gian. VËy th× c¸c thiÕt bÞ ghÐp kªnh xen/rÏ quang OADM cã kh¶ n¨ng t¸i lËp cÊu h×nh sÏ trë thµnh c¸c thµnh phÇn tÝch hîp cña m¹ng WDM. V× sè b­íc sãng triÓn khai trªn m¹ng ngµy mét t¨ng cho nªn m¹ng cÇn cã sù ®iÒu khiÓn dung l­îng còng nh­ viÖc ®iÒu khiÓn c¸c tÝn hiÖu gi÷a c¸c m¹ng t¹i møc kªnh quang. Lóc nµy, c¸c thiÕt bÞ nèi chÐo sè DXC cã vai trß ®iÒu khiÓn dung l­îng t¹i líp ®iÖn, cßn c¸c thiÕt bÞ nèi chÐo quang ODXC sÏ cã nhiÖm vô ®iÒu khiÓn dung l­îng t¹i líp quang. H×nh 2.4. CÊu tróc m¹ng truyÒn t¶i quang OTN H×nh 2.4 m« t¶ m¹ng truyÒn t¶i quang bao gåm m¹ng lâi, m¹ng néi h¹t vµ m¹ng truy nhËp dung l­îng cao. Ban ®Çu nhu cÇu ®iÒu khiÓn b¨ng tÇn ë líp quang lµ cÇn nh¹y bÐn nhÊt ë m¹ng lâi, m¹ng cù ly xa. Trong m¹ng lâi cã cÊu h×nh kÕt nèi d¹ng mesh (m¾t l­íi) l«gÝc, vµ qu¸ tr×nh kÕt nèi nµy cÇn cã sù trî gióp cña topo m¹ng vËt lý bao gåm c¸c ring víi c¸c OADM ®­îc b¶o vÖ