Tài liệu Nghiên cứu ảnh hưởng ngập lụt cho vùng hạ lưu khi xây dựng khu đô thị nam sông vệ

MỤC LỤC MỤC LỤC MUC LỤC BIỂU BẢNG MỤC LỤC HÌNH ẢNH TÓM TẮT LUẬN VĂN CHƢƠNG 1 : Đặc điểm tự nhiên và xã hội vùng lƣu vực sông vệ .....................4 1.1 Đặc điểm tự nhiên: .........................................................................................4 1.1.1 Vị trí địa lý ..................................................................................................4 1.1.2 Đặc điểm địa hình .......................................................................................4 1.1.3 Địa mạo .......................................................................................................5 1.1.4 Đặc điểm địa chất .......................................................................................6 1.1.5 Đặc điểm th nhƣ ng ..................................................................................8 1.1.6 Đặc điểm lớp phủ thực vật: .......................................................................10 1.2 Đặc điểm lƣu vực sông Vệ ...........................................................................11 1.2.1 Đặc điểm mạng lƣới sông Vệ ....................................................................11 1.2.2 Mạng lƣới trạm quan trắc khí tƣợng-thủy văn trong vùng: ......................13 1.3 Đặc điểm khí hậu: ........................................................................................ 13 1.3.1 Nhiệt độ .....................................................................................................13 1.3.2 Số gi nắng................................................................................................ 14 1.3.3 Chế độ m .................................................................................................14 1.3.4 Gió : ...........................................................................................................14 1.3.5 Bốc hơi: .....................................................................................................15 1.3.6 Chế độ mƣa: .............................................................................................. 15 1.4 Đặc điểm thủy văn: ......................................................................................18 1.4.1 Dòng chảy năm: ........................................................................................ 18 1.4.2 Dòng chảy lũ: ............................................................................................ 18 1.4.3 Dòng chảy bùn cát:....................................................................................20 1.4.4 Chế độ triều: .............................................................................................. 20 1.5 Di n biến th i tiết qua một số trận mƣa lũ điển hình thuộc lƣu vực sông Vệ và lân cận ............................................................................................................21 1.6 Đặc điểm xã hội ........................................................................................... 22 1.6.1 T chức hành chính trong vùng nghiên cứu: ............................................22 1.6.2 Dân cƣ và lao động: ..................................................................................22 1.6.3 Điều kiện kinh tế: ......................................................................................23 1.7 Những nghiên cứu về ngập lụt và thoát lũ đã có trên lƣu vực sông Vệ : .....24 CHƢƠNG 2 : CƠ SỞ LÝ THUYẾT CÁC MÔ HÌNH ỨNG DỤNG TRONG TÍNH TOÁN . ....................................................................................................25 2.1 Mục đích của việc ứng dụng mô hình toán: .................................................25 2.2 Lựa chọn và giới thiệu mô hình toán: .......................................................... 25 2.2.1 Mô hình thủy văn: .....................................................................................25 2.2.2 Mô hình thủy lực: ......................................................................................26 2.3 Giới thiêu mô hình Mike NAM. ..................................................................28 2.3.1 Cấu trúc mô hình. ......................................................................................29 2.3.2 Các thông số cơ bản: .................................................................................30 2.3.3 Yêu cầu số liệu. ......................................................................................... 31 2.3.4 Hiệu chỉnh và kiểm định mô hình ............................................................. 32 2.4 Giới thiệu mô hình toán MIKE21 FM ......................................................... 33 2.4.1 Cấu trúc mô hình và Phƣơng pháp giải: ....................................................33 2.4.2 Điều kiện biên: .......................................................................................... 34 2.4.3 Hiệu chỉnh và kiểm định mô hình: ............................................................ 34 CHƢƠNG 3 : TÍNH TOÁN HIỆU CHỈNH VÀ KIỂM ĐỊNH MÔ HÌNH MIKE NAM VÀ MIKE 21HD-FM...............................................................................36 3.1 Phƣơng pháp tiếp cận: ..................................................................................36 3.2 Các bƣớc tính toán: ......................................................................................36 3.3 Công tác thu thập số liệu xây dựng DEM (mô hình số độ cao): ..................37 3.4 Xác định trọng số các trạm mƣa trên lƣu vực theo phƣơng pháp Thiseen : ............................................................................................................................ 40 3.4.1 Các vùng lƣu vực trong mô hình MikeNam: ............................................40 3.4.2 Kết quả phân tích các trọng số mƣa của các trạm tính toán......................41 3.5 Tính toán hiệu chỉnh và kiểm định mô hình MIKE-NAM .......................... 43 3.5.1 Tính toán hiệu chỉnh mô hình - lũ tháng 12/1999 Trạm An Chỉ ..............43 3.5.2 Tính toán kiểm định mô hình MIKE NAM: Theo lũ 11/2013 ..................45 3.5.3 Nhận xét, đánh giá kết quả ........................................................................46 3.6 Tính lũ tại biên vào cho MIKE21 FM .......................................................... 46 3.7 Tính lũ cho các tiểu lƣu vực trong vùng hạ du : ..........................................47 3.7.1 Phân tiểu lƣu vực trong vùng ngập lụt hạ du: ...........................................47 3.7.2 Kết quả tính lũ tại các tiểu lƣu vực trong vùng hạ du: .............................. 48 3.8 Tính toán hiệu chỉnh và kiểm định mô hình MIKE21 FM .......................... 49 3.8.1 Thiết lập lƣới tính toán cho Mô hình MIKE 21FM ..................................50 3.8.2 Tính toán hiệu chỉnh mô hình theo trận lũ 11/2013: .................................53 3.8.3 Tính toán kiểm định mô hình: ...................................................................56 3.9 Nhận xét, đánh giá: ......................................................................................56 CHƢƠNG 4 : TÍNH TOÁN MÔ PHỎNG NGẬP LỤT, THOÁT LŨ TRƢỚC VÀ SAU KHI XÂY DỰNG KĐT NAM SÔNG VỆ THEO CÁC KỊCH BẢN57 4.1 Các kịch bản tính toán: .................................................................................57 4.2 Các điều kiện biên: .......................................................................................57 4.2.1 Biên thƣợng lƣu: .......................................................................................57 4.2.2 Biên hạ lƣu: Mực nƣớc triều tại Cửa Lở: ..................................................62 4.2.3 Lũ khu giữa: .............................................................................................. 62 4.3 Thiết lập mô hình: ........................................................................................ 63 4.3.1 Lƣới tính toán: ........................................................................................... 63 4.3.2 Bản đồ nhám: ............................................................................................ 64 4.3.3 Các điểm trích xuất: ..................................................................................64 4.4 Kết quả mô phỏng: .......................................................................................65 4.4.1 Mực nƣớc cao nhất theo các kịch bản tính toán:.......................................65 4.4.2 Di n biến diện tích và độ sau ngập theo các kịch bản: ............................. 67 4.5 Phân tích, đánh giá kết quả: .........................................................................69 4.5.1 Phân tích kết quả: ......................................................................................69 4.5.2 Đánh giá kết quả: ......................................................................................70 4.6 Đề xuất giải pháp giảm thiểu thiệt hại do ngập lụt: .....................................70 CHƢƠNG 5 : KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................71 5.1 Kết luận: .......................................................................................................71 5.2 Kiến nghị: .....................................................................................................71 PHẦN PHỤ LỤC.............................................................................................. 73 Tài liệu tham khảo ........................................................................................... 81 MUC LỤC BIỂU BẢNG Bảng 1.1 Hình thái sông suối chính trong lƣu vực sông Vệ ............................. 12 Bảng 1.2: Diện tích các tiểu vùng lƣu vực Sông Vệ ..........................................12 Bảng 1.3: Các trạm đo khí tƣợng, thủy văn trong vùng .....................................13 Bảng 1.4:Nhiệt độ bình quân tháng các trạm trong vùng ..................................14 Bảng 1.5:T ng số gi nắng trung bình nhiều năm các trạm trong vùng............14 Bảng 1.6:Độ m bình quân trung bình nhiều năm và độ ảm tƣơng đối thấp nhất ............................................................................................................................ 14 Bảng 1.7: Tốc độ gió trung bình tháng và lớn nhất tại các trạm. .......................15 Bảng 1.8: Bốc hơi PICHE bình quân tháng nhiều năm .....................................15 Bảng 1.9: Mƣa năm theo tần suất của các trạm .................................................16 Bảng 1.10: Lƣợng mƣa ngày max đã xảy ra tại các trạm vùng sông Vệ ...........16 Bảng 1.11: Trận mƣa 1999 một số trạm thuộc Tỉnh Quảng Ngãi .....................16 Bảng 1.12: Đặc trƣng mƣa ngày max theo th i đoạn 1, 3, 5 ngày ....................17 Bảng 1.13: Dòng chảy năm bình quân ............................................................... 18 Bảng 1.14: Lƣu lƣợng đỉnh lũ tại các trạm An Chỉ ; sông Vệ ........................... 18 Bảng 1.15: Mực nƣớc lũ cao nhất theo tần suất tại các trạm ............................ 19 Bảng 1.16: Thống kế một số đặc trƣng một số trạn lũ đã xảy ra đo tại các trạm ............................................................................................................................ 19 Bảng 1.17: Kết quả tính toán dòng chảy bùn cát tại các nút An Chỉ và Cửa Lở ............................................................................................................................ 20 Bảng 1.18: Đặc trƣng mực nƣớc triều tại Cửa lở sông Vệ ................................ 20 Bảng 1.19: Diện tích và đơn vị hành chính vùng nghiên cứu ............................ 22 Bảng 1.20: Dân số vùng nghiên cứu ..................................................................22 Bảng 2.1: Các thông số cơ bản mô hình NAM ..................................................30 Bảng 2.2: Tiêu chu n đánh mô hình của WMO ................................................32 Bảng 2.3: Tiêu chu n đánh giá hệ số tƣơng quan (Theo Moriasi, 2007) ...........33 Bảng 2.4: Đánh giá độ chính xác của mô hình theo các chỉ số NSE, RSR .......35 Bảng 3.1: T ng hợp các tài liệu địa hình dùng xây dựng DEM tính toán .........37 Bảng 3.2: Diện tích các tiểu vùng lƣu vực sông Vệ...........................................40 Bảng 3.3: Trọng số mƣa LV.An Chỉ ..................................................................42 Bảng 3.4: Trọng số mƣa LV. P.giang ................................................................ 42 Bảng 3.5: Trọng số các trạm mƣa dùng tính toán lƣu vực An Chỉ và Phƣớc Giang. .................................................................................................................43 Bảng 3.6: Kết quả tính toán tối ƣu .....................................................................44 Bảng 3.7: T ng hợp kết quả đánh giá của 2 trân lũ hiệu chỉnh và kiểm định....46 Bảng 3.8: T ng hợp các đặc trƣng dòng chảy lũ tính toán ................................ 46 Bảng 3.9: Đặc trƣng địa hình các tiểu vùng lƣu vực trong vùng hạ du .............48 Bảng 3.10: Các đặc trƣng lũ trận 1999 và 2013 cho các tiểu lƣu vực ...............48 Bảng 3.11: Thông số chia lƣới ...........................................................................50 Bảng 3.12: Đánh giá sai số kết quả mô phỏng trận lũ 11/2013 ......................... 56 Bảng 4.1: Các kịch bản tính toán mô phỏng ......................................................57 Bảng 4.2: Mƣa 5 ngày max theo tần suất tại các trạm ......................................58 Bảng 4.3: Các đặc trƣng lũ biên vào: .................................................................60 Bảng 4.4: Các đặc trƣng lũ khu giữa ..................................................................62 Bảng 4.5: Thông số chia lƣới .............................................................................63 Bảng 4.6: Vị trí các điểm trích xuất mực nƣớc ..................................................64 Bảng 4.7: Mực nƣớc lũ max tại 4 vị trí - theo các kích bản tính toán ...............65 Bảng 4.8: Thống kê diện tích và độ sâu ngập theo lũ P=5% : KB5.1 và KB5.2 ............................................................................................................................ 67 Bảng 4.9: Thống kê diện tích và độ sâu ngập theo lũ P=10% : KB10.1 và KB10.2 ...............................................................................................................68 MỤC LỤC HÌNH ẢNH Hình 1.1 Bản đồ vị trí lƣu vực sông Vệ ............................................................... 4 Hình 1.2: Lƣu vực sông Vệ ................................................................................11 Hình 1.3: Đƣ ng tần suất mực nƣớc max tại Trạm sông Vệ ............................. 19 Hình 2.1: Mô hình Nam mô phỏng quá trình hình thành dòng chảy .................29 Hình 3.1: Sơ đồ các bƣớc tiếp cận trong đề tài: .................................................36 Hình 3.2: Sơ đồ quá trình tạo DEM ...................................................................38 Hình 3.3: Bản đồ DEM20 toàn lƣu vực sông Vệ (3D) ......................................39 Hình 3.4: Bản đồ DEM20 – 2D .........................................................................39 Hình 3.5: Bản đồ DEM20 vùng hạ du ............................................................... 40 Hình 3.6: Mạng lƣới sông, suối và các vùng lƣu vực chính .............................. 41 Hình 3.7: Bản đồ Thiseen trên lƣu vực sông Vệ- sông Phƣớc Giang ................41 Hình 3.8: Thiseen lƣu vực An Chỉ .....................................................................42 Hình 3.9: Thiseen lƣu vực Phƣớc Giang ............................................................ 42 Hình 3.10: Mƣa lũ của 3 Trạm An Chỉ - Giá Vực- Ba Tơ từ 1h01/12/1999- 7h 18/12/1999 trong MikeNam. ..............................................................................44 Hình 3.11: Màn hình lựa chọn tối ƣu trong MikeNam ......................................44 Hình 3.12:Kết quả hiệu chỉnh mô hình trận lũ 12/1999- An Chỉ ......................44 Hình 3.13: Mƣa lũ của 3 Trạm An Chỉ - Giá Vực- Ba Tơ từ từ 1h15/11/201310h18/11/2013-Trận kiểm định .........................................................................45 Hình 3.14: Kết quả kiểm định mô hình trận lũ 11/2013- An Chỉ ......................45 Hình 3.15 Lũ 1999- nút Phƣớc Giang ................................................................ 47 Hình 3.16: Lũ 2013- nút Phƣớc Giang ............................................................... 47 Hình 3.17: Các tiểu lƣu vực trên vùng ngập Hạ du – Theo Arc hydro ..............48 Hình 3.18: Lũ 1999 – 5 tiểu lƣu vực ..................................................................49 Hình 3.19: Lũ 2013 – 5 tiểu lƣu vực ..................................................................49 Hình 3.20: Sơ đồ các điều kiện biên trong mô hình tính: ..................................49 Hình 3.21: Các thông số lƣới thô vùng tính toán ...............................................51 Hình 3.22: Các thông số lƣới mịn vùng lòng sông ............................................51 Hình 3.23: Các thông số lƣới mịn vùng bãi sông ..............................................52 Hình 3.24: Kết quả nội suy cao độ .....................................................................52 Hình 3.25: Bản đồ nhám mô hình ......................................................................53 Hình 3.26: Mô hình thủy lực 2 chiều, phạm vi sau Trạm An chỉ- sông Vệ và xi phông Phƣớc Giang- sông Phƣớc Giang. ........................................................... 54 Hình 3.27: Biểu đồ so sánh quá trình mực nƣớc tính toán và thực đo trạm An Chỉ trận lũ tháng 11/2013 ...................................................................................54 Hình 3.28: Biểu đồ so sánh quá trình mực nƣớc tính toán và thực đo trạm sông Vệ 11/2013 .........................................................................................................55 Hình 4.1: Mƣa gi theo th i đoạn t = 6h tại 4 trạm theo tần suất P =5% ..........59 Hình 4.2: Mƣa gi theo th i đoạn t = 6h tại 4 trạm theo tần suất P =10% ........60 Hình 4.3: Lũ sông Phƣớc Giang – nút Xi phông Thạch Nham ( xã Hành Dũng) P=5% ..................................................................................................................61 Hình 4.4: Lũ sông Phƣớc Giang – nút Xi phông Thạch Nham ( xã Hành Dũng) P=10% ................................................................................................................61 Hình 4.5: Lũ sông Vệ - T. An Chỉ, P=5% .......................................................... 61 Hình 4.6: Lũ sông Vệ- T An Chỉ ,P=10% .......................................................... 61 Hình 4.7: Mô hình triều tính toán dùng chung cho các kịch bản .......................62 Hình 4.8: Lƣới tính toán theo Kịch bản có Khu dân cƣ: ....................................64 Hình 4.9: Bản đồ nhám mô hìnhkhi có KĐT Nam sông Vệ .............................. 64 Hình 4.10: Bản đồ mô tả vùng hạ du, các nút biên và các điểm trích xuất........65 Hình 4.11: Di n biến mực nƣớc lũ tại 4 điểm trƣớc và sau khi xây dựng KĐT Nam sông Vệ , KB5.1 và KB5.2 ........................................................................66 Hình 4.12: Di n biến mực nƣớc lũ tại 4 điểm trƣớc và sau khi xây dựng KĐT Nam sông Vệ , KB10.1 và KB10.2 ....................................................................66 Hình 4.13: Đƣ ng mực nƣớc theo dọc sông Vệ - Kịch bản Kb5.1 và KB5.2 ...66 Hình 4.14: Đƣ ng mực nƣớc theo dọc sông Vệ - Kịch bản KB10.1 và KB10.2 ............................................................................................................................ 67 Hình 4.15: Cao trình mực nƣớc lũ max theo KB5.1 và KB5.2 ......................... 68 Hình 4.16: Cao trình mực nƣớc lũ max theo KB10.1 và KB10.2 .....................69 CÁC CHỮ VIẾT TẮT KĐT Nam sông Vệ: Khu đô thị Nam sông Vệ; P%: Mức tần suất tính theo % các yếu tố mực nƣớc, mƣa, lũ... Q: lƣu lƣợng dòng chảy (m3/s); Z: cao trình mực nƣớc lũ (m) H : cao trình mực nƣớc triều. X: mƣa; KT: trạm Khí tƣợng (yếu tố đo: Mƣa; Nhiệt độ; Độ m; Bốc hơi; Gió; Nắng) TV: trạm Thủy văn (đo các yếu tố mƣa; Mực nƣớc; Lƣu lƣợng; Độ đục); NSE: chỉ số Nash-Sutcliffe; R2: chỉ số tƣơng quan RSR: Tỉ số độ lệch quan trắc tiêu chu n; TÓM TẮT LUẬN VĂN NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG NGẬP LỤT CHO VÙNG HẠ LƯU KHI XÂY DỰNG KHU ĐÔ THỊ NAM SÔNG VỆ Học viên: Nguy n Hữu Tiến Mã số:.............. Chuyên ngành: Kỹ thuật XD Công trình thủy. Khóa: K35CTT.Qng - Trƣ ng Đại học Bách khoa – ĐHĐN Tóm tắt: Khu đô thị mới Nam Sông Vệ dự kiến quy hoạch xây dựng nằm bên b hữu, thuộc vùng hạ du sông Vệ. Với quy mô t ng diện tích 618ha, thuộc phạm vi 5 thôn của xã Đức Nhuận. Cao trình san nền khu đô thị dự kiến từ (5,72 – 6,30) m, nhƣ vậy yêu cầu phải đắp vƣợt trên nền hiện trạng từ (1,50 -2,00)m. Việc san nền nhƣ dự kiến sẽ có tác động nhất định đến quá trình thoát lũ, ngập lụt vùng hạ du Vì vậy việc “Nghiên cứu ảnh hưởng ngập lụt cho vùng hạ lưu khi xây dựng khu đô thị Nam Sông Vệ” là cần thiết.Kết quả của nghiên cứu cho thấy việc xây dựng KĐT Nam Sông Vệ nhƣ quy hoạch dự kiến, đã làm gia tăng mức độ ngập lụt vùng hạ du từ cầu sông Vệ trở lên đên cầu Đƣ ng sắt, khoảng 5km theo dọc sông. Mực nƣớc tăng thêm tại cầu sông Vệ là 59cm ( so giữa KB5.1-KB5.2); và 56cm ( so giữa KB10.1 và KB10.2). Diện tích ngập và độ sâu ngập giữa các kịch bản cũng thay đ i theo hƣớng tăng thêm từ hàng trăm đến hàng nghìn ha. Từ khóa – Ngập lụt hạ lưu sông Vệ, Khu đô thị Nam sông Vệ RESEARCH ON THE FLOODING EFFECTS OF DOWNSTREAM REGION WHEN CONSTRUCTING NAM SONG VE URBAN AREA Student: NGUYEN HUU TIEN ;Major: Construction Engineering of Water Works Code:........................;Session: K35 CTT.Qng - Danang University. ABSTRACT: Nam Song Ve Urban Area is planned to build on the right bank, in the lowland of Ve river. Its total area is 618 ha and covers 5 villages of Duc Nhuan commune. The levelling elevation of the urban area is expected to be from (5.726.30m), so it is required to cover soil over the current ground from (1.50- 2.00m). This proposed ground levelling will affect the flood drainage process and cause the flooding in the downstream region of Ve river. Therefore “Research on the flooding effects of downstream region when constructing Nam Song Ve urban area” is necessary.The results of the study show that the construction of Nam Song Ve urban area has increased the level of inundation in the downstream region from Ve River Bridge up to Railway Bridge about 5km along the river. The increase in water level at Ve River Bridge is 59cm (compared between KB5.1 and KB5.2); and 56cm (compared between KB 10.1 and KB 10.2). Flooded area and depth of flooding between scenarios also change in the direction of increasing from hundreds to thousands of hectares. Keywords: Flooding in downstream region of Ve river, Nam Song Ve urban area. 1 MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài: Khu đô thị mới Nam sông Vệ dự kiến quy hoạch xây dựng nằm bên b hữu sông Vệ, đã đƣợc phê duyệt theo Quyết định số 235/QĐ-UBND tỉnh Quảng Ngãi, ngày 20/05/2016. Với quy mô t ng diện tích 618ha, thuộc phạm vi 5 thôn của xã Đức Nhuận. Công trình bắt đầu từ đầu cầu Sông Vệ cũ, chạy dọc theo b hữu sông Vệ qua thôn 3,4,5 xã Đức Nhuận, huyện Mộ Đức, cách thành phố Quảng Ngãi khoảng 12 Km về phía Nam - Đông Nam và cách thị trấn Sông Vệ 1 Km về phía Nam. Hình 0.1: Phối cảnh KĐT Nam sông Vệ Việc xây dựng Khu đô thị có một vùng diện tích khá lớn trong vùng đồng bằng ngập lũ với cao độ san nền khu đô thị dự kiến từ (5,72 – 6,30) m , đắp vƣợt trên hiện trạng từ (1,50 -2,00)m sẽ có tác động nhất định đến quá trình thoát lũ, ngập lụt trong khu vực. Do những tác hại to lớn của ngập lụt đến đ i sống, kinh tế-xã hội, nên việc mô phỏng, đánh giá, xác định khả năng thoát lũ, mức độ ngập lụt... để cung cấp thông tin cho Chính quyền khi cần ra quyết định liên quan đến việc cho phép đầu tƣ các công trình hạ tầng nhƣ Khu dân cƣ, đô thị, khu công nghiệp... là hết sức cần thiết. Trong những nghiên cứu đã có trong khu vực, thì Dự án Quy hoạch phòng chống lũ và chỉnh trị sông Vệ (đoạn từ xã Hành Tín Tây đến cửa Lở) đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 do Viện Quy hoạch Thuỷ lợi thực hiện 2018 [12] tuy có ngiên cứu về vấn đề này nhƣng chƣa đề cập chi tiết đến ảnh hƣởng KĐT Nam sông Vệ đến ngập lụt và thoát lũ vùng hạ du. Mặt các cách tiếp cận, phạm vi nghiên cứu, công cụ sử dụng và các điều kiện khác liên quan ... không nhƣ đề tài này đề cập. Vì vậy đề tài luận văn: “ Nghiên cứu ảnh hƣởng ngập lụt cho vùng hạ lƣu khi xây dựng khu đô thị Nam sông Vệ” là cần thiết, có ý nghĩa thực tế. 2 2.Mục tiêu nghiên cứu của đề tài: Nhằm đánh giá ảnh hƣởng của việc xây dựng Khu đô thị Nam sông Vệ sẽ gây ảnh hƣởng thế nào đến qúa trình thoát lũ, ngập lụt (mực nƣớc, diện tích ngập,độ sâu ngập...) theo các tần suất 5%,10% cho vùng hạ du sông Vệ. Lập các bản đồ ngập lụt tƣơng ứng với các kịch bản mô phỏng, cung cấp thông tin giúp các cơ quan, ban ngành tỉnh Quảng Ngãi trong việc chủ động ứng phó, giảm nhẹ thiệt hại do việc xây dựng KĐT Nam sông Vệ gây ra. 3.Cách tiếp cận đề tài: Để tính toán mô phỏng bài toán ngập lụt, luận văn đƣa ra giải pháp tiếp cận theo hƣớng: Sử dụng các công cụ của bộ phần mềm Mike, ArcGIS...để số hóa, tính toán thủy văn, thủy lực. Các bƣớc tiến hành gồm: 1. T ng hợp, các bản đồ địa hình, mạng lƣới sông, hệ thống hạ tầng hiện có và hồ sơ quy hoạch đô thị Nam sông Vệ; 2. Xây dựng bản đồ số độ cao (DEM) từ lƣới điểm địa hình XYZ ở 2 kịch bản trƣớc và sau khi xây dựng khu đô thị mới Nam sông Vệ (DEM hiện trạng và DEM tƣơng lai); 3. Xây dựng mạng lƣới sông tính toán và các đặc trƣng lƣu vực nhập lƣu vào vùng hạ du; 4. Thu thập số liệu khí tƣợng, thủy văn các trạm trên lƣu vực và lân cận sông Vệ nhƣ :An Chỉ, Sông Vệ, Ba Tơ, Giá Vực...Tính toán thống kê các đặc trƣng mƣa lũ, dòng chảy lũ tính toán. 5. Xây dựng đƣ ng quá trình lũ tại các nút vào vùng đồng bằng sông Vệ. 6. Thu thập số liệu triều thực đo và điều tra trong khu vực để xác lập mô hình triều tính toán tại Cửa Lở theo các trận lũ tính toán; 7. Thu thập, các tài liệu quá trình mực nƣớc, lƣu lƣợng tại các trạm trên sông Vệ, các mốc đo lũ trong khu vực nhằm cung cấp thông tin tính toán hiệu chỉnh và kiểm định mô hình. 8. Dùng phần mềm MIKE NAM, MIKE21FM –HD mô phỏng qúa trình thủy văn, thủy lực cho khu vực nghiên cứu thông qua hiệu chỉnh và kiểm định mộ hình. 10.Tính toán, lập bản đồ đánh giá, mô phỏng mức độ ngập lụt sau khi xây dựng KĐT Nam sông Vệ theo các kịch bản. 4.Phạm vi nghiên cứu của đề tài: Toàn bộ lƣu vực sông Vệ từ thƣợng nguồn tính đến cửa ra. Cập nhập những thông tin về hạ tầng đã và dự kiến quy hoạch sẽ xây dựng trong khu vực. 3 Hình 0.2: Bản đồ vị trí KĐT Nam sông Vệ (1:750.000) 5.Nội dung nghiên cứu : Tính toán đánh giá khả năng ngập lụt, thoát lũ tƣơng ứng với các kịch bản mƣa lũ, và địa hình trƣớc và sau khi xây dựng Khu Đô thị Nam sông Vệ. 6.Phương pháp nghiên cứu : Đề tài sẽ sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu :  Phƣơng pháp tiếp cận lịch sử ( sƣu tập, phân tích, thống kê tài liệu);  Phƣơng pháp kế thừa các kết quả nghiên cứu liên quan;  Phƣơng pháp mô hình. 7. Ý nghĩa thực tiễn đề tài: - Đƣa ra đƣợc đánh giá ảnh hƣởng việc xây dựng Khu đô thị Nam Sông Vệ ảnh hƣởng đến thế nào đến quá trình thoát lũ, ngập lụt vùng hạ du sông Vệ. - Cung cấp đƣợc bản đồ ngập lụt của khu vực nghiên cứu, từ đó biết đƣợc: độ sâu ngập lụt, t ng diện tích ngập lụt, cơ sở hạ tầng bị ngập, vùng dân cƣ cụ thể có trong vùng ngập lụt cần quan tâm. - Mở rộng tính toán với các phƣơng án xác định cao trình san nền Khu đô thị Nam sông Vệ hợp lý, đảm bảo kinh tế và kỹ thuật.  4 CHƯƠNG 1 : ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI VÙNG LƯU VỰC SÔNG VỆ 1.1 Đặc điểm tự nhiên: 1.1.1 Vị trí địa lý Lƣu vực sông Vệ nằm giữa và là một trong bốn lƣu vực sông chính của tỉnh Quảng Ngãi. Sông Vệ có diện tích lƣu vực tính đến cửa ra là 1.260 km2, chiếm 24,51% diện tích tự nhiên của tỉnh Quảng Ngãi. - Vùng nghiên cứu có vị trí địa lý: Từ 14032 đến 15005 Vĩ độ Bắc. Từ 108036 đến 108053 Kinh độ Đông. - Ranh giới lƣu vực: Phía Bắc giáp lƣu vực sông Trà Khúc tỉnh Quảng Ngãi Phía Nam giáp lƣu vực sông Trà Câu tỉnh Quảng Ngãi Phía Tây giáp lƣu vực sông Trà Khúc, Sê San. Phía Đông giáp Biển Đông Vùng nghiên cứu gồm phần lớn diện tích của 5 huyện (Ba Tơ, Nghĩa Hành, Minh Long, Tƣ Nghĩa, Mộ Đức. T ng diện tích tự nhiên 1.260 km2 và dân số khoảng 317.271 ngƣ i, chiếm 25,52% dân số toàn tỉnh. 1.1.2 Đặc điểm địa hình Hình 1.1 Bản đồ vị trí lưu vực sông Vệ Vùng lƣu vực nghiên cứu nằm ở sƣ n Đông Trƣ ng Sơn, có dạng địa hình thấp dần từ Tây sang Đông. Từ vùng núi xuống đồng bằng địa hình đột nhiên hạ thấp đáng kể, hình thành hai bậc địa hình cao thấp nằm kế tiếp nhau, không có khu đệm chuyển tiếp. Vùng thƣợng du của lƣu vực là vùng núi cao có cao độ từ 800 m 1.000 m, còn ở hạ du là đồng bằng chỉ có cao độ từ (5,00 15,00) m và vùng cát ven biển có cao độ (2,00 5,00) tr xuống. -Theo đặc điểm chung, toàn lƣu vực có 3 dạng địa hình chính sau:1 +Vùng núi cao và trung bình: Vùng núi cao và trung bình nằm ở phía Tây, chiếm khoảng 70% diện tích tự nhiên. Đây chính là sƣ n phía Đông dãy Trƣ ng Sơn với cao độ trung bình từ 500 700m, có một số đỉnh cao trên 1.000 m. 1 Nguồn: Báo cáo t ng hợp dự án chỉnh trị Cửa Đại 2014 5 +Vùng đồng bằng:Vùng đồng bằng chạy dọc từ Bắc vào Nam và tiến sát ra gần biển. Bề mặt không đƣợc bằng ph ng có nhiều gò đồi theo hƣớng dốc từ Tây sang Đông với cao độ biến đ i từ 20 đến 2 m chiếm khoảng 20% diện tích tự nhiên. +Vùng cát ven biển: Đây là vùng bao gồm các cồn cát, đụn cát phân bố thành một dải hẹp, chạy dài ven biển với chiều rộng trung bình trên dƣới 2 km và có độ cao hơn vùng đồng bằng. - Theo cơ chế quá trình thành tạo: địa hình vùng nghiên cứu có các nhóm:2 + Nhóm dạng địa hình xâm thực bóc mòn: a, Địa hình xâm thực bóc mòn trên nền đá cứng, chiếm phần lớn diện tích vùng đồi núi phía Tây, Tây Nam, Tây Bắc của vùng có độ cao > 200 m. Địa hình bị chia cắt bởi 2 hệ thống đứt gãy chính theo phƣơng Tây Bắc - Đông Nam và Đông Bắc Tây Nam tạo nên các kiến trúc khối tảng. Hầu hết các đỉnh núi có dạng tròn hoặc dạng nhọn hoặc dạng răng cƣa, địa hình chia cắt mạnh với nhiều hệ thống khe suối. Trắc diện ngang của các sông suối có dạng chữ “U” và chữ “V” chiếm ƣu thế, ở kiểu địa hình này có hai bậc địa hình chính: 200 - 400 m và 500 - 700 m. b, Địa hình bóc mòn trên đá gắn kết, đó là dạng địa hình phát triển trên các khối núi sót thuộc đồng bằng Quảng Ngãi và có độ cao 70 - 200 m. Đây là kiểu địa hình đồi núi thấp, các đỉnh núi thƣ ng tròn nhỏ, quá trình bóc mòn bề mặt xảy ra mạnh mẽ. + Nhóm dạng địa hình tích tụ - xâm thực: Phát triển ở các thung lũng sƣ n núi, độ cao từ 50 - 70 m. Trầm tích cấu thành bề mặt địa hình này thƣ ng hỗn tạp: tảng, cuội, sạn lăn, sét, cát màu vàng, xám. Bề mặt địa hình này hiện tại đang bị chia cắt xâm thực bóc mòn bởi các dòng chảy mặt tạo thành nhiều gò, đống...và các thềm tích tụ - xâm thực sông. + Nhóm dạng địa hình tích tụ: Theo hình thái và nguồn gốc phát sinh, địa hình tích tụ trong khu vực nghiên cứu là các bậc thềm, bãi bồi, cồn cát có độ cao < 15 m. + Đƣ ng b biển:Vùng nghiên cứu đƣợc đặc trƣng bởi kiểu đƣ ng b tích tụ xói lở: Đây là kiểu đƣ ng b tích tụ - xói lở vùng cửa sông, đƣ ng b biển thƣ ng có sự xen kẽ giữa đoạn b xói lở và đoạn b bồi tụ hoặc có sự biến động của các quá trình bồi tụ xói lở của đƣ ng b theo từng th i kỳ. 1.1.3 Địa mạo Dƣới ảnh hƣởng của khối nâng Kon Tum, quá trình thành tạo và phát triển địa hình vùng đồng bằng hạ lƣu sông Vệ và vùng kế cận chịu tác động mạnh của các chuyển động khối tảng phân dị trên nền đá cứng rắn trong Tân kiến tạo, sự biến động khí hậu trong giai đoạn Neogen - Đệ tứ và dao động của mực nƣớc đại dƣơng. T hợp của các quá trình ngoại sinh có tính chu kỳ theo sự biến thiên khí hậu trên nền chuyển động nâng hạ khối tảng với biên độ khác nhau của vỏ trái đất đã tạo nên tính 2 Nguồn Báo cáo t ng hợp dự án chỉnh trị cửa Đại 2014 6 đa dạng và phân hoá của địa mạo khu vực. Dƣới đây là đặc điểm chính của các nhóm kiểu địa mạo: Trong phạm vi đồng bằng hạ lƣu sông Vệ và lân cận có các kiểu địa mạo chính nhƣ sau: 1- Địa mạo núi lửa: Dạng địa mạo này là bề mặt bazan sót cao 80 - 200. Đá bazan ở đây bị phong hoá laterit mạnh, sản ph m của quá trình này - lớp đá ong với hàm lƣợng nhôm và sắt cao dày trên 4 m phủ kín phần đỉnh đã giúp bảo vệ tính bằng ph ng của bề mặt nguyên sinh khỏi quá trình xói mòn hiện đại. 2- Kiểu địa mạo đƣợc thành tạo do quá trình bóc mòn t ng hợp: Quá trình bóc mòn t ng hợp có quy luật chung là sự giật lùi của sƣ n và tạo thành ở chân chúng một bề mặt nghiêng thoải tƣơng ứng với mỗi gốc xâm thực cơ sở. Sản ph m của quá trình này là các bề mặt san bằng và bề mặt sƣ n với các độ cao và độ dốc khác nhau. 3 - Kiểu địa mạo thành tạo do dòng chảy: Nhóm địa mạo do dòng chảy tạm th i và địa mạo do dòng chảy thƣ ng xuyên tạo ra. 4 - Kiểu địa mạo thành tạo do nguồn gốc hỗn hợp sông - biển: Trong khu vực nghiên cứu, địa mạo nguồn gốc hỗn hợp sông - biển chủ yếu là các thềm, bề mặt tích tụ, theo độ cao và th i gian thành tạo chúng đƣợc phân nhƣ sau: + Kiểu địa mạo nguồn gốc biển: Trong khu vực nghiên cứu, địa mạo nguồn gốc biển có các dạng địa mạo thềm biển, bãi biển và hệ đê cát - đầm phá. + Bãi biển tích tụ – xói lở do tác động của sóng: Bãi biển tích tụ - xói lở do tác động của sóng phá hủy các đoạn b cấu tạo bởi các trầm tích bở r i (chủ yếu là cát) xảy ra ph biến ở đoạn b biển hai bên cửa sông. 1.1.4 Đặc điểm địa chất 3 Điều kiện địa chất trong lƣu vực khá phức tạp, phần phía Bắc thuộc địa khối Kon Tum bao gồm chủ yếu các thành tạo biến chất c và các phức hệ macma xâm nhập có tu i từ Arke rozoi đến Kainozoi. Phần trung tâm phía Tây của vùng là một khối nâng dạng vòm đƣợc cấu thành bởi các đá biến chất hệ tầng sông Re, có cấu trúc rất phức tạp gồm hàng loạt các nếp uốn nhỏ. Phần phía Nam là các đá biến chất tƣớng granalit hệ tầng Kanak và phát triển chủ yếu hệ thống đứt g y phƣơng ĐB-TN. Dọc theo phía Tây chủ yếu là hệ đứt gẫy Ba Tơ- Giá Vực. Dọc các đứt gẫy xuất hiện nhiều thể macma xâm nhập nối tiếp với các thành tạo trầm tích Neogen và kỷ đệ tứ. Các thành tạo chính trong vùng:Thành tạo biến chất c ;Thành tạo macma phún xuất;Thành tạo trầm tích và Thành tạo macma xâm nhập. * Địa tầng: Dựa theo tài liệu Bản đồ địa chất và khoáng sản tỉnh Quảng Ngãi tỷ lệ 1/50.000, năm 2006 cho thấy cấu trúc địa tầng vùng hạ lƣu sông Vệ có mặt các thành tạo địa chất sau: - Hệ tầng Tiên An (MPta): Hệ tầng Tiên An lộ thành các dải hẹp theo phƣơng vĩ tuyến vùng phía Bắc đứt gẫy Tà Vi - Hƣng Nhƣợng 3. Nguồn Báo cáo t ng hợp dự án chỉnh trị Cửa Đại -2014 7 3 - Hệ tầng Đại Nga ((N1 đn): Phun trào Miocen thƣợng - hệ tầng Đại Nga - Hệ tầng Túc Trƣng (N2-Q1 tt): Phun trào Pliocen - Pleistocen hạ hệ tầng Túc Trƣng, - Hệ Đệ tứ (Q): Cấu trúc địa chất vùng hạ lƣu sông Vệ chủ yếu là các thành tạo hệ Đệ tứ gồm các tầng trầm tích bở r i có nguồn gốc và tu i khác nhau liên quan chặt chẽ với dao động mực nƣớc đại dƣơng. Các thành tạo địa chất có mặt ở đây nhƣ sau: 2-3 + Trầm tích sông tu i cuối Pleistocen giữa (aQ1 ): Trầm tích nguồn gốc sông bảo tồn kém với lớp cuội sạn mỏng cấu tạo nên bậc thềm sông bậc II cao 20 - 30 m. Bề dày trầm tích thay đ i từ 1 - 20 m. + Trầm tích sông tu i cuối Pleistocen muộn (aQ13.2): Các thành tạo sông tu i cuối Pleistocen muộn cấu tạo nên thềm sông bậc I cao 8 -15 m, phân bố thành các dải rộng từ vài trăm mét đến 1.000m. 3.2 + Trầm tích biển - vũng vịnh. Hệ tầng Phong Niên (mlQ1 pn): Hệ tầng Phong Niên Trầm tích hệ tầng này đƣợc thành tạo trong các vũng vịnh c . + Trầm tích hỗn hợp sông - biển. Hệ tầng Đà Nẵng (amQ13.2đn): Trong phạm vi khu vực nghiên cứu, hệ tầng Đà Nẵng cấu tạo nên bề mặt thềm cao 8 -15 m với địa hình lƣợn sóng, có diện tích nhỏ. 3.1 + Trầm tích biển, thềm 20 - 30 m (mQ1 ): Trầm tích biển tu i đầu Pleistocen muộn cấu tạo nên các thềm cao 20 - 30 m. + Trầm tích sông (aQ21-2): Trầm tích sông tạo bãi bồi cao. Các bãi bồi có độ cao tƣơng đối từ 4 - 8 m, rộng 200 m đến trên 1000 m, kéo dài không liên tục dọc b sông. + Trầm tích sông ((aQ22-3): Các thành tạo Aluvi bãi bồi thấp. Diện tích các bề mặt tích tụ thay đ i từ (0,3 – 1) km2. + Trầm tích sông (aQ23): Trầm tích nguồn gốc sông thống Holocen, phụ thống thƣợng phân bố ở lòng sông hạ lƣu sông Vệ. + Trầm tích biển - đầm lầy (mbQ23): Trầm tích phân bố dọc các đầm lầy hiện đại, rộng 200 - 300 m, dài > 5 km phƣơng Tây Bắc - Đông Nam .Trên bề mặt hiện tại phát triển thực vật của đới mặn lợ ven biển, chủ yếu là cây dừa nƣớc. + Trầm tích biển - vũng vịnh (mlQ22): Các trầm tích Holocen trung đƣợc thành tạo trong th i kỳ biển tiến cực đại, nguồn gốc biển - vũng vịnh, cấu tạo nên bề mặt đồng bằng Quảng Ngãi bằng ph ng cao 4 - 6 m. + Trầm tích sông - biển - đầm lầy (ambQ23): Thành tạo trầm tích sông - biển đầm lầy Holocen muộn, phân bố ở địa hình thấp, trũng chủ yếu ở phía Bắc cửa Lở. + Trầm tích biển (mQ22): Các trầm tích biển tu i Holocen giữa gồm các thành tạo cát biển, bảo tồn trên độ cao 4 - 8 m, kéo dài song song với đƣ ng b biển. Mặt cắt chung gồm cát lẫn ít sạn ở dƣới, chuyển lên là cát lẫn bột sét màu xám vàng. 8 3 + Trầm tích biển (mQ2 ): Trầm tích biển hiện đại gồm chủ yếu là các thành tạo cát của các bãi biển phân bố thành các dải rộng từ vài chục mét đến trên 500 m dọc đƣ ng b biển. Mặt cắt gồm chủ yếu là cát thạch anh mài tròn chọn lọc tốt, cấu tạo phân lớp ngang xen các tập phân lớp xiên, bề mặt lớp nghiêng thoải ra phía biển. * Đá macma: Vùng hạ lƣu sông Vệ có mặt các phức hệ đá macma sau: - Phức hệ Bến Giằng - pha 2 (GDi/PZ3bg2): chúng bị phủ bởi phun trào bazan. Thành phần thạch học gồm: granodiorit biotit horblend, ít hơn là granit biotit có horblend, đá có màu xám sáng đốm đen, cấu tạo định hƣớng, kiến trúc hạt trung không đều. Đá bị kataclazit hóa và rất ph biến hiện tƣợng microclin hóa, thạch anh hóa. - Phức hệ Quế Sơn (G/PZ3qs): Khu vực nghiên cứu các đá macma phức hệ Quế Sơn .Diện lộ khoảng 0,2 - 0,5 km2. - Phức hệ Bà Nà - Pha 1 (G/K2bn1). 1.1.5 Đặc điểm th như ng4 Theo kết quả điều tra xây dựng bản đồ đất năm 1998 của Trƣ ng Đại học Nông nghiệp, tỉnh Quảng Ngãi có những loại đất cơ bản sau đây: + Nhóm đất cát biển bao gồm: - Đất cồn cát trắng vàng: Diện tích: 2.446,8 ha, chiếm 0,46% t ng diện tích tự nhiên, phân bố ven sông Trà Bồng, Trà Khúc, sông Vệ và vùng biển thuộc các huyện Mộ Đức, Bình Sơn, Tƣ Nghĩa, Đức Ph . Thành phần chủ yếu là hạt thô, r i rạc thƣ ng bị khô, phân bố chủ yếu ở các cồn cát có độ dốc nhỏ, độ cao nhỏ hơn 10m, bề dày đến 125cm. Nhóm đất này thuộc loại đất kém phì nhiêu, khả năng giữ nƣớc kém, thích hợp với trồng rừng và một số cây ngắn ngày. - Đất cát điển hình: Diện tích 1.414,8 ha, chiếm 0,26% t ng diện tích tự nhiên, phân bố ở bãi bồi ven sông Trà Khúc, Trà Bồng, sông Vệ thuộc các huyện Bình Sơn, Sơn Tịnh, Tƣ Nghĩa, Mộ Đức. Thành phần chủ yếu là cát mịn đến trung, kết cấu r i rạc, giữ nƣớc kém, có bề dày trên 125cm. Loại đất này thích hợp trồng các loại cây ngắn ngày nhƣ: Đỗ, lạc, dƣa, khoai. - Đất cát mới biến đ i: Diện tích 2.350,2 ha, chiếm 0,45% t ng diện tích tự nhiên, phân bố trên những bãi và cồn cát ven biển thuộc các huyện Bình Sơn, Sơn Tịnh, Tƣ Nghĩa, Mộ Đức, Đức Ph , đảo Lý Sơn. Thành phần là cát hạt thô c trung, kết cấu r i rạc. + Nhóm đất mặn: Diện tích 1.573,1 ha,chiếm 0,30% t ng diện tích tự nhiên, phân bố lẫn với đất phù sa ở các vùng cửa sông đ ra biển thuộc các huyện Bình Sơn, Sơn Tịnh, Tƣ Nghĩa, Mộ đức, Đức Ph . Căn cứ vào thành phần cơ giới, nhóm này đƣợc chia ra 2 đơn vị là: Đất mặn glay cơ giới nhẹ và đất mặn glay cơ giới nặng. 4 Kết quả điều tra xây dựng bản đồ đất năm 1998 của Trƣ ng Đại học Nông nghiệp Hà Nội 9 - Đất mặn glay cơ giới nhẹ có thành phần cơ giới nhẹ đến trung bình, kết cấu kém, phần trên có màu nâu xám, bao gồm cát pha sét; sâu từ 15 đến 25cm đất có màu trắng, gồm cát mịn hạt r i; từ 25 đến 75cm đất có màu nâu đen; từ 75 đến 120cm thành phần là cát pha, cục nhỏ, hơi chặt. Loại đất này có thể nuôi trồng thuỷ sản và trồng lúa nƣớc. + Nhóm đất phù sa: Diện tích 97.157,5 ha, chiếm 18,93% t ng diện tích tự nhiên, nhóm đất này ph biến ở vùng đồng bằng thuộc các huyện Bình Sơn, Sơn Tịnh, Tƣ Nghĩa, Thị xã Quảng Ngãi, Mộ Đức, Đức Ph , Nghĩa Hành ngoài ra còn gặp ven các sông suối các huyện Ba Tơ, Trà Bồng, Minh Long, Sơn Hà. Gồm có 3 nhóm chính là: - Đất phù sa trung tính ít chua: Diện tích 3.106,5 ha, chiếm 0,6% t ng diện tích tự nhiên. Thƣ ng gặp ở ven các sông Trà Khúc, Trà Bồng, Sông Vệ và Trà Câu với thành phần từ cát pha đến đất sét pha, kết cấu r i, hơi chặt, tơi xốp. Thực vật tự nhiên thƣ ng là cỏ gà, cỏ chỉ, thích hợp cho việc trồng mía, ngô, lúa. - Đất phù sa chua: Diện tích 13.085,3 ha, chiếm 2,52% t ng diện tích tự nhiên, thƣ ng nằm xa sông, xen kẽ với các loại đất phù sa khác thuộc các huyện Tƣ Nghĩa, Sơn Tịnh, Mộ Đức, Bình Sơn, Đức Ph , Sơn Hà, Ba Tơ, Minh Long. Thành phần từ pha nhẹ đến trung bình, đƣợc hình thành từ phù sa trong môi trƣ ng nƣớc ngọt, song bị tác động của con ngƣ i hoặc tự nhiên nên bị chua hoá. - Đất phù sa đốm rỉ: Diện tích 80.965,0 ha, chiếm 15,77% t ng diện tích tự nhiên. Thƣ ng nằm xa sông, xen kẽ với các loại khác của nhóm đất phù sa thuộc các huyện Bình Sơn, Sơn Tịnh, Tƣ Nghĩa, Mộ Đức, Nghĩa Hành, Sơn Hà, Minh Long. Thích hợp với việc gieo trồng các loại cây lƣơng thực nhƣ lúa, ngô, khoai lang, các loại cây công nghiệp nhƣ mía, các loại đậu đỗ, các loại rau quả.... + Nhóm đất glay: Diện tích 2.052,4 ha, chiếm 0,39% t ng diện tích tự nhiên. Thƣ ng gặp ở địa hình trũng vùng đồng bằng của các huyện Bình Sơn, Sơn Tịnh, Mộ Đức, Tƣ Nghĩa, Đức Ph . Bao gồm đất glay ít chua diện tích 408,4 ha, chiếm 0,08% t ng diện tích tự nhiên thƣ ng gặp ở các huyện Bình Sơn, Sơn Tịnh, Mộ Đức và đất glay chua diện tích 1.644,0 ha, chiếm 0,29% t ng diện tích tự nhiên thƣ ng gặp ở các huyện Tƣ Nghĩa, Bình Sơn, Sơn Tịnh, Mộ Đức. + Nhóm đất xám: Diện tích 376.547,2 ha, chiếm 73,42% t ng diện tích tự nhiên. Đây là nhóm đất có tỷ lệ diện tích lớn nhất so với các nhóm đất khác ở Quảng Ngãi đƣợc phân bố ở tất cả các huyện trên nhiều dạng địa hình khác nhau từ đồng bằng ven biển, các thềm phù sa c bằng ph ng hay lƣợn sóng đến địa hình núi cao, dốc. Tuy nhiên diện tích lớn tập trung ở các huyện miền núi nhƣ Ba Tơ, Minh Long, Sơn Tây, Sơn Hà, Trà Bồng... Đất này đƣợc hình thành từ các đá mẹ khác nhau, bao gồm 6 đơn vị: Đất xám bạc màu, đất xám kết vón, đất xám có tầng loang l , đất xám đá lẫn, đất xám Feralit và đất xám mùn thƣ ng phân bố ở Ba Tơ, Minh Long, Trà Bồng. 10 + Nhóm đất đỏ: Diện tích 8.142,4 ha, chiếm 1,58% t ng diện tích đất tự nhiên, phân bố chủ yếu ở huyện Bình Sơn và Sơn Tịnh, với 2 đơn vị là: Đất nâu đỏ hình thành từ bazan với diện tích 6586,3 ha, chiếm 1,16% t ng diện tích tự nhiên, đƣợc phân bố ở huyện Bình Sơn và Sơn Tịnh. Đất nâu vàng đƣợc hình thành từ các đá bazơ và trung tính với diện tích 888,2 ha, chiếm 0,16% t ng diện tích tự nhiên, đƣợc hình thành ở khu vực đồi núi thấp và trung bình thuộc hai huyện Bình Sơn và Sơn Tịnh trong đó chủ yếu là về phía Đông của huyện Bình Sơn. + Đất đen: Diện tích 2,328,4 ha, chiếm 0,45% t ng diện tích tự nhiên. Thƣ ng thấp ở huyện Bình Sơn, Sơn Tịnh, Lý Sơn và một số nơi khác. Đƣợc hình thành từ bazan lỗ h ng, bazan bọt xốp. + Đất nứt nẻ: Diện tích 634,0 ha, chiếm 0,12% t ng diện tích tự nhiên. Đƣợc hình thành từ đất kiềm phong hoá ở địa hình trũng trong khu vực sản ph m của núi lửa, mới chỉ gặp ở Bình Sơn. + Đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá: Diện tích 9.696,0 ha, chiếm 1,89% t ng diện tích tự nhiên. Đƣợc phân bố hầu hết các huyện trong tỉnh, nơi thảm thực vật đã bị phá huỷ một cách nghiêm trọng. Tóm lại các nhóm đất ở Quảng Ngãi có đặc điểm là: - Thành phần cơ giới của đất nhẹ. - Phản ứng của đất thƣ ng chua và ít chua. - Nghèo dinh dƣ ng. - Đất đồi núi thƣ ng lẫn đá. Trong các nhóm đất thì đất đen, phù sa, đất đỏ là các nhóm đất có chất lƣợng tốt cho sản xuất nông nghiệp. 1.1.6 Đặc điểm lớp phủ thực vật: Thực vật Quảng Ngãi khá phong phú, đa dạng và đặc trƣng của kiểu rừng nhiệt đới, chủ yếu là rừng lá rộng thƣ ng xanh. + Các loài thực vật thân gỗ chính nhƣ: Giẻ, Trám trắng, Chò, Trâm, B i l i, Dó (gió bầu có trầm hƣơng), Xoan đào, Ràng vàng xanh, Vạn trứng, Thị rừng, Thông nàng, Thông tre, Ƣơi, Xoay, Chuồng ngũ gia bì, Ngát, Gội, Kháo, Săng lê, Tô hợp, Cồng sến, Giỗi, Trƣ ng, Thạch đàm, Thôi chanh, Xoan mộc.v.v... + Động vật rừng (sống trong rừng tự nhiên) có nhiều loại nhƣ: Heo rừng, Nai, Sơn dƣơng, H , Beo, Gấu heo, Gấu ngựa, Cheo, Tê tê, Chồn, Thỏ, Nhím, Khỉ mốc, Khỉ mặt lửa, Báo lửa, Báo gấm, Dọc mang lớn, Công, Trĩ, Sao .v.v... Rừng tự nhiên có kết cấu nhiều tầng, với đa dạng các loại cây rừng Quảng Ngãi còn tồn tại các loại cây bụi nhƣ sim, mua, trà là, lau lách. Tuy chúng không có 11 giá trị kinh tế nhƣng cũng góp phần đáng kể trong việc tạo nên mặt đệm phủ thực vật làm thay đ i yếu tố khí hậu. Rừng trồng có các loại cây rừng: Bạch đàn, thông, phi lao, keo... Đất nông nghiệp chủ yếu phân b vùng đồng bằng các huyện Bình Sơn, Sơn Tịnh,Tƣ Nghĩa, Nghĩa Hành, Mộ Đức, Đức Ph . Thực vật nông nghiệp che phủ trên toàn vùng đồng bằng và các thung lũng miền núi. Trên diện tích đất nông nghiệp chủ yếu các loại cây ngắn ngày nhƣ lúa, ngô, khoai, sắn và đặc biệt mía chiếm diện tích khá lớn. 1.2 Đặc điểm lưu vực sông Vệ 1.2.1 Đặc điểm mạng lưới sông Vệ Sông Vệ có diện tích lƣu vực 1.260 km , bao gồm các huyện Ba Tơ, Minh Long, Mộ Đức, Nghĩa Hành, Tƣ Nghĩa. Độ cao trung bình lƣu vực khoảng 170m, mật độ lƣới sông 0,79km/km2. 2 Bắt nguồn từ rừng núi phía Tây của huyện Ba Tơ. Sông chảy theo hƣớng Tây Nam- Đông Bắc, giữa các huyện Nghĩa Hành, Tƣ Nghĩa, Mộ Đức đ ra biển Đông tại cửa C Lũy và cửa Đức Lợi, đoạn giáp biển một phần đƣợc nối tiếp và đ ra tại cửa Đại (Sông Trà Khúc). Sông dài khoảng 90 km, trong đó 2/3 chiều dài chảy trong vùng núi có độ cao 100 1.000m. Sông có 05 phụ lƣu cấp I, 02 phụ lƣu cấp II. Các phụ lƣu không lớn, đáng kể là: Hình 1.2: Lưu vực sông Vệ - Sông Liên bắt nguồn từ vùng núi Tây Nam huyện Ba Tơ. Sông chảy theo hƣớng Tây Nam- Đông Bắc, hợp nƣớc với sông Tô ở thị trấn Ba Tơ. - Sông Tà Nô hay sông Tô chảy từ đồng Bia xã Ba Tô có độ cao trên 200m, theo hƣớng Tây- Đông, hợp với sông chính cách huyện lỵ Ba Tơ 18km về phía hạ lƣu. - Sông N chảy từ vùng núi Mum, phần tiếp giáp giữa hai huyện Ba Tơ và Minh Long theo hƣớng Tây Bắc- Đông Nam, hợp lƣu tại khoảng làng Teng xã Ba Thành, dài khoảng 09 km. Dòng chính cơ bản chảy theo hƣớng Tây Nam- Đông Bắc, dọc huyện Nghĩa Hành đến hết xã Hành Thiện thì sông thoát khỏi núi, chảy trên vùng đồng bằng. Đến qua đƣ ng sắt, sông chảy giữa hai huyện Tƣ Nghĩa- Mộ Đức. 12 Trên sông Vệ xƣa kia cũng có rất nhiều guồng xe nƣớc. Cuối nguồn, sông Vệ đ ra cửa Lở và cửa Đại C Lũy. Sông Vệ có một chi lƣu đáng kể nhất là sông Thoa. Sông Thoa bắt đầu từ thôn Mỹ Hƣng (xã Hành Thịnh, huyện Nghĩa Hành) và thôn Phú An (xã Đức Hiệp, huyện Mộ Đức) theo hƣớng Tây Bắc- Đông Nam đến Sa Bình (xã Ph Minh, huyện Đức Ph ) thì nhập với sông Trà Câu rồi đ ra biển qua cửa Mỹ Á. Ngoài ra, còn có các nhánh sông khác nhƣ sông Cây Bứa dài 15km, sông Phú Thọ dài 16km, hợp lƣu với sông chính gần vùng cửa sông tạo thành hình nan quạt. Bảng 1.1 Hình thái sông suối chính trong lưu vực sông Vệ5 Chiều dài sông (km) Tên sông Diện tích lƣu vực (km2) Độ cao bình quân lƣu vực (m) Độ dốc bình quân lƣu vực (%) Chiều rộng Bình Quân Lƣu vực (km) Hệ số uốn khúc Mật Độ Lƣới Sông (km/km2 ) Sông Vệ 91 1.260 170 19,9 18,0 1,30 0,79 - Sông Trà Nô 17 147 362 23,3 7,4 1,20 0,59 - Sông Nề (N ) 17 109 332 33,1 3,3 1,55 0,93 Phƣớc 47 282 192 20,0 6,8 1,43 1,27 -Sông Giang Bảng 1.2: Diện tích các tiểu vùng lưu vực Sông Vệ Sông Sông Vệ S. Phƣớc Giang Vùng hạ du Tính đến Các tiểu vùng lƣu vực (Km2) T ng cộng (Km2) Tỷ lệ so với t ng (%) An Chỉ 760 760 61,8 Hành Dũng ( Xi p hông Phƣớc Giang) 167 927 73,6 333 1260 100 5 Nguồn: Quyết định số 341/QĐ-BTNMT ngày 23/03/2012, ban hành danh mục sông nội tỉnh; Đặc trƣng hình thái sông ngòi Việt Nam