Tài liệu Năng lực thực thi công vụ của công chức văn hóa xã hội cấp xã tại thành phố thái nguyên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRẦN THU TRANG NĂNG LỰC THỰC THI CÔNG VỤ CỦA CÔNG CHỨC VĂN HÓA - XÃ HỘI CẤP XÃ TẠI THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRẦN THU TRANG NĂNG LỰC THỰC THI CÔNG VỤ CỦA CÔNG CHỨC VĂN HÓA - XÃ HỘI CẤP XÃ TẠI THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN: PGS. TS. NGUYỄN MINH PHƢƠNG HÀ NỘI - 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và rõ ràng. Đề tài nghiên cứu một các độc lập, không có sự sao chép kết quả của bất cứ đề tài nào đã có trong lĩnh vực này. Lời cam đoan này của tôi là đúng sự thật và tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Tác giả Trần Thu Trang LỜI CẢM ƠN Tôi xin gửi lời cảm ơn trân trọng nhất tới quý thầy cô, Hội đồng khoa học, Khoa sau đại học - Học viện Hành chính Quốc Gia đã tận tình giảng dạy, đào tạo, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập tại nhà trường và trong quá trình nghiên cứu viết luận văn tốt nghiệp. Xin chân thành cảm ơn các học viên lớp cao học HC20B3 đã cùng tôi học tập, trao đổi, nghiên cứu các nội dung học tập trong suốt quá trình học tập tại nhà trường. Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS. TS. Nguyễn Minh Phương người hướng dẫn khoa học, người đã tận tình chỉ dẫn, định hướng cho tôi hoàn thành luận văn này. Xin chân trọng cảm ơn. Thái Nguyên, ngày tháng Tác giả Trần Thu Trang năm 2017 MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC THỰC THI CÔNG VỤ CỦA CÔNG CHỨC VĂN HÓA - XÃ HỘI CẤP XÃ .................................. 8 1.1. Công chức Văn hóa - xã hội cấp xã và năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã ............................................................................ 8 1.1.1. Chức trách, nhiệm vụ và đặc điểm của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã ....................................................................................................................... 8 1.1.2. Năng lực thực thi công vụ và các yếu tố cấu thành năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã ............................................. 12 1.2. Những yếu tố ảnh hưởng đến năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã ................................................................................... 23 1.2.1. Chức năng, nhiệm vụ quản lý về Văn hóa - xã hội của Ủy ban nhân dân cấp xã............................................................................................................... 23 1.2.2. Thể chế quản lý đối với Công chức Văn hóa - xã hội cấp xã ............... 24 1.2.3. Công tác quản lý của các cơ quan có thẩm quyền và hoạt động giám sát của người dân, cộng đồng đối với công chức Văn hóa - xã hội cấp xã .......... 28 1.2.4. Môi trường thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã ....... 29 1.3. Yêu cầu nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã ........................................................................................................ 30 1.3.1. Xuất phát từ vị trí, vai trò và nhiệm vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã trong chính quyền cơ sở ....................................................................... 30 1.3.2. Yêu cầu tiêu chuẩn đối với công chức Văn hóa - xã hội cấp xã ........... 31 1.3.3. Khắc phục những hạn chế về năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã hiện nay .................................................................... 32 1.3.4. Yêu cầu đổi mới nâng cao chất lượng hoạt động của chính quyền cấp xã ..................................................................................................................... 33 1.3.5. Xuất phát từ yêu cầu của cải cách hành chính và nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội của địa phương trong thời gian tới ........................................... 35 Tiểu kết chương 1............................................................................................ 36 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG NĂNG LỰC THỰC THI CÔNG VỤ CỦA CÔNG CHỨC VĂN HÓA - XÃ HỘI CẤP XÃ THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN .................................................................. 37 2.1. Khái quát tình hình, đặc điểm kinh tế - xã hội của thành phố Thái Nguyên ...... 37 2.1.1. Vị trí địa lý ............................................................................................ 37 2.1.2. Đặc điểm dân cư.................................................................................... 38 2.1.3. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội...................................................... 38 2.1.4. Tác động của đặc điểm và tình hình kinh tế - xã địa phương đối với năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội ............................ 41 2.2. Thực trạng năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã thành phố Thái Nguyên .............................................................................. 43 2.2.1. Về kiến thức, trình độ............................................................................ 44 2.2.2. Về kỹ năng, phương pháp thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã ........................................................................................................ 49 2.2.3. Về cách ứng xử, giao tiếp, quan hệ, lề lối làm việc của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã........................................................................................... 51 2.2.4. Về đạo đức, trách nhiệm công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã ..................................................................................................................... 52 2.2.5. Về mức độ hoàn thành nhiệm vụ công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã ........................................................................................................ 53 2.2.6. Về mức độ hài lòng của người dân đối với hoạt động của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã ................................................................................... 62 2.3. Đánh giá những ưu, khuyết điểm và nguyên nhân của thực trạng năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã ............................... 63 2.3.1. Những ưu điểm và nguyên nhân ........................................................... 63 2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân ............................................................ 64 Tiểu kết chương 2............................................................................................ 68 Chƣơng 3. QUAN ĐIỂM VÀ CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC THỰC THI CÔNG VỤ CỦA CÔNG CHỨC VĂN HÓA - XÃ HỘI CẤP XÃ Ở THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN............................................... 69 3.1. Quan điểm nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã ......................................................................................................... 69 3.1.1. Nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã phải xuất phát từ quan điểm của Đảng và Nhà nước về công tác cán bộ ...... 69 3.1.2. Nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã nhằm trực tiếp góp phần thực hiện mục tiêu xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh và giải quyết các hiệu quả các vấn đề xã hội ở cơ sở.................... 71 3.1.3. Nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã phải thực hiện đồng bộ các giải pháp tác động toàn diện lên các nhân tố cấu thành năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã 74 3.1.4. Nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã phải phù hợp với thực tiễn ở địa phương, phù hợp với trình độ, kiến thức và điều kiện làm việc của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã ....................... 76 3.2. Một số giải pháp nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã........................................................................................... 77 3.2.1. Giải pháp đổi mới nhận thức ................................................................. 77 3.2.2. Giải pháp hoàn thiện thể chế quản lý công chức Văn hóa - xã hội cấp xã .................................................................................................................... 84 3.2.3. Giải pháp tổ chức thực hiện .................................................................. 91 3.4. Một số kiến nghị....................................................................................... 97 Tiểu kết chương 3............................................................................................ 98 KẾT LUẬN .................................................................................................... 99 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BCH: Ban chấp hành BHYT: Bảo hiểm y tế BTXH: Bảo trợ xã hội CBCC: Cán bộ công chức CCHC: Cải cách hành chính HĐND: Hội đồng nhân dân KT-XH: Kinh tế - xã hội QLHCNN: Quản lý hành chính nhà nước QLNN: Quản lý nhà nước TDĐKXDĐSVH: Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa TDTT: Thể dục thể thao UBND: Ủy ban nhân dân DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 1:Trình độ chuyên môn ................................................................. 45 Bảng 2: Kiến thức quản lý nhà nước ...................................................... 47 Bảng 3: Trình độ lý luận chính trị ........................................................... 48 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Xã, phường, thị trấn (gọi chung là cấp xã) là nơi có tuyệt đại bộ phận nhân dân cư trú và sinh sống. Hệ thống chính trị cơ sở có vai trò rất quan trọng trong việc tổ chức và vận động nhân dân thực hiện đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước, tăng cường đại đoàn kết toàn dân, phát huy quyền làm chủ của dân, huy động mọi khả năng phát triển kinh tế - xã hội, tổ chức cuộc sống của cộng đồng dân cư. Địa bàn cấp xã cũng là nơi trực tiếp triển khai thực hiện các nhiệm vụ chính trị - văn hoá - xã hội nói chung của đất nước. Đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp xã là nơi trực tiếp nắm bắt mọi chủ trương, đường lối chính sách của đảng, pháp luật của nhà nước; là cầu nối giữa dân với Đảng, giữa dân với nước. Bên cạnh đó đội ngũ này còn có vai trò rất quan trọng trong việc tổ chức và vận động nhân dân thực hiện đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, phát triển kinh tế xã hội. Do đó, yêu cầu về tiêu chuẩn đối với đội ngũ công cán bộ, công chức cấp xã nói chung và công chức Văn hoá - xã hội nói riêng trong thời kỳ công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước như hiện nay đã được đảng và nhà nước quan tâm nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước chính quyền cơ sở. Để kiện toàn, củng cố, nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động của cơ quan cấp xã nói chung và hoạt động của công chức cấp xã nói riêng, trên cơ sở Luật Cán bộ, công chức năm 2008, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 92/2009/NĐ-CP của Chính phủ về chức danh, số lượng, một số chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức ở xã, phường, thị trấn và những người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã; Nghị định số 112/2011/NĐ-CP của Chính 2 phủ: Về công chức xã, phường, thị trấn. Căn cứ vào Nghị định này, Bộ Nội vụ đã ban hành Thông tư số 06/2012/TT-BNV nhằm hướng dẫn về chức trách, tiêu chuẩn cụ thể, nhiệm vụ và tuyển dụng công chức xã, phường, thị trấn. Trong thực tiễn giải quyết công việc, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, năng lực thực thi công vụ của công chức nói chung và công chức Văn hóa - xã hội cấp xã còn nhiều hạn chế và bộc lộ một số yếu kém. Đây là một trong những yếu tố gây trở ngại cho sự phát triển kinh tế xã hội (KT-XH) ở địa phương. Do đó, công chức Văn hóa - xã hội cần phải được đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực thực thi công vụ, đặc biệt là năng lực áp dụng pháp luật, kỹ năng tuyên truyền, vận động thuyết phục; có nghiệp vụ giỏi, có trình độ lý luận chính trị, đạo đức, trách nhiệm và tinh thần tận tụy trong công việc. Qua đó góp phần vào quá trình cải cách hành chính nhà nước, thực hiện thắng lợi công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Thực hiện các văn bản chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, trong những năm qua, các cấp, các ngành đã đặc biệt quan tâm đến công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức nói chung và cán bộ, công chức cấp xã nói riêng. Do đó, trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ, công chức trong cả hệ thống cơ quan nhà nước đã được nâng lên. Đối với thành phố thuộc tỉnh Thái Nguyên là thành phố có đặc thù so với các địa phương khác như: dân cư gồm nhiều dân tộc sinh sống (8 dân tộc) nên có sự đa dạng, đan xen về văn hóa của các dân tộc khác nhau; đồng thời cũng là địa phương có nhiều trường Đại học, khu công nghiệp nên dân số chủ yếu không phải là người bản địa, mà là từ nhiều địa phương khác nhau trong cả nước. Điều này khiến cho thành phố có sự đa dạng về văn hóa, song cũng có nhiều mặt phức tạp về hoạt động văn hóa như: nhiều phong tục tập quán; lối sống, nền văn hóa khác nhau cùng tồn tại; đồng thời cũng có nhiều tệ nạn xã hội phát sinh trong đó. Chính điều này đòi hỏi năng lực thực thi công vụ của đội ngũ công chức văn hóa xã hội cấp 3 xã tại thành phố Thái Nguyên phải có đầy đủ về trình độ chuyên môn, đạo đức, am hiểu văn hóa vùng miền; nắm vững hệ thống pháp luật của nhà nước; có kiến thức quản lý nhà nước về hoạt động văn hóa ở cơ sở. Song, năng lực thực thi công vụ của công chức văn hóa xã hội cấp xã còn nhiều hạn chế như: một số công chức trình độ còn chắp vá; không được đào tạo bài bản về kiến thức chuyên môn cũng như kiến thức quản lý nhà nước; Một số công chức đã lớn tuổi, trưởng thành từ cán bộ phong trào từ các khu dân cư, không có trình độ về chuyên môn, sự am hiểu pháp luật cũng như am hiểu văn hóa của các dân tộc cùng sinh sống. Chính điều này ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động quản lý nhà nước của chính quyền trên lĩnh vực quản lý hoạt động về văn hóa ở cơ sở. Từ những thực trạng như vậy, việc nâng cao trình độ, năng lực và đạo đức cho công chức Văn hóa - xã hội cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên là yêu cầu cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. Đó cũng chính là lý do để tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã tại thành phố Thái Nguyên” làm đề tài nghiên cứu tốt nghiệp chương trình thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Liên quan đến nội dung đề tài đã có một số đề tài, công trình nghiên cứu, bài viết về năng lực, chất lượng đội ngũ CBCC. Nổi bật có các công trình nghiên cứu như: - TS. Thang Văn Phúc, TS Nguyễn Minh Phương - đồng chủ biên (2005), Cơ sở lý luận và thực tiễn xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức. Công trình đã nghiên cứu về năng lực và thực tiễn chất lượng đội ngũ cán bộ công chức ở Việt Nam nói chung nhưng chưa đề cập đến thực tiễn đội ngũ công chức Văn hóa - xã hội cấp cơ sở. - TS. Nguyễn Minh Sản (2009), Pháp luật về cán bộ, công chức chính quyền cấp xã ở Việt Nam hiện nay - những vấn đề lý luận và thực tiễn, Sách tham khảo, Nxb Chính trị - Hành chính, Hà Nội. 4 Công trình đã đề cập đến hệ thống pháp luật Việt Nam hiện hành về cán bộ công chức ở cấp xã nói chung nhưng chưa đề cập đến từng chức danh cụ thể. - TS. Nguyễn Thị Tuyết Mai - Chủ biên (2007), Nâng cao năng lực tổ chức thực tiễn của cán bộ chủ chốt cấp xã qua khảo sát ở đồng bằng Sông Hồng, Nxb Chính trị quốc gia, HN. Công trình đã nêu ra thực trạng năng lực và giải pháp nâng cao năng lực của cán bộ chủ chốt cấp xã ở Đồng bằng Sông Hồng nhưng chưa đề cập đến đội ngũ công chức cấp xã. -TS. Nguyễn Thị Hồng Hải, Một số vấn đề về phát triển năng lực thực thi công vụ của công chức nhằm đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính, tham luận tại hội thảo: Học viện hành chính, Cải cách hành chính nhà nước ở Việt nam dưới góc nhìn của các nhà khoa học, kỷ yếu hội thảo. Công trình đưa ra một số giải pháp phát triển năng lực thực thi công vụ của đội ngũ công chức nói chung, chưa đi sâu phân tích năng lực thực thi công vụ Văn hóa – xã hội. Liên quan đến nội dung nghiên cứu của đề tài có một số luận văn thạc sĩ luật học ở Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh như: Lương Thị Quyên (2005), Nâng cao chất lượng thực thi công vụ của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã qua nghiên cứu thực tiễn của tỉnh Hải Dương; Võ Duy Nam (2006), Xây dựng tiêu chuẩn, phương pháp đánh giá thực thi công vụ hàng năm của cán bộ, công chức, lấy thực tiễn ở thành phố Cần Thơ; Phạm Thị Tuyết Minh (2011), Đánh giá thực thi công vụ của cán bộ chuyên trách cấp xã tại tỉnh Vĩnh Long. Các luận văn thạc sĩ liên quan đến đề tài này ở Học viện Hành chính như: Võ Thị Thu Thuỷ (2009), Nâng cao năng lực thực thi công vụ của cán bộ, công chức cấp xã ở Thành phố Cần Thơ; Trần Thị Cẩm Hồng (2009), Nâng cao năng lực thực thi công vụ của cán bộ, công chức phường tại Hà 5 Nội (từ thực tiễn quận Đống Đa)"; Trần Minh Lý (2010), Nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức cấp xã ở tỉnh Đồng Tháp; Lý Thị Kim Bình (2011) Nâng cao năng lực thực thi công vụ của cán bộ, công chức cấp xã tỉnh Tuyên Quang; Trần Việt Cường (2012)“Nâng cao năng lực thực thi công vụ cho công chức hành chính quận - nghiên cứu thực tiễn tại ủy ban nhân dân quận Hoàn Kiếm”; Nguyễn Huy Hoàng (2012)“Công tác đào tạo, bồi dưỡng đối với công chức Văn hóa- xã hội cấp xã, phường, thị trấn từ thực tiễn của tỉnh Nam định”; Hứa Thị Minh Hồng (2015)“Năng lực thực thi công vụ của công chức Tư pháp - hộ tịch phường tại thành phố Thái Nguyên”; Những luận văn trên đã nghiên cứu về năng lực thực thi công vụ của đội ngũ cán bộ công chức cấp xã nói chung nhưng chưa luận văn nào đề cập đến năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã. Vũ Văn Liệu (2015)“Năng lực của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã huyện Cát Hải, thành phố Hải Phòng”. Luận văn đã đề cập đến năng lực công chức Văn hóa - xã hội cấp xã của một huyện vùng biển nhưng chưa đưa ra giải pháp để nâng cao năng lực của công chức Văn hóa – xã hội của vùng núi với những đặc thù riêng biệt. Có thể nói, các công trình khoa học, nghiên cứu chuyên khảo, các luận văn và các bài viết chuyên đề liên quan đến vấn đề năng lực của cán bộ, công chức cấp xã đã đề cập đến những khía cạnh, góc độ khác nhau về năng lực của các chức danh công chức khác nhau, đó đều là những công trình có ý nghĩa cả về mặt lý luận và thực tiễn, là cơ sở để kế thừa cho việc nghiên cứu tiếp theo. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn Mục đích: Đưa ra những đề xuất, kiến nghị góp phần nâng cao năng lực thực thi công vụ cho công chức Văn hóa - xã hội cấp xã tại thành phố Thái Nguyên trong giai đoạn hiện nay. 6 Nhiệm vụ: - Hệ thống hóa và phân tích làm rõ cơ sở lý luận về năng lực thực thi công chức Văn hóa - xã hội cấp xã. - Khảo sát, đánh giá thực trạng năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên. - Đề xuất các quan điểm và các giải pháp nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã trên địa bàn thành phố. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn Đối tượng nghiên cứu: Năng lực thực thi công vụ của cán bộ, công chức Văn hóa - xã hội cấp xã của thành phố Thái nguyên, tỉnh Thái Nguyên. Phạm vi nghiên cứu: Phạm vi thời gian: Luận văn tập trung đánh giá năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã của thành phố Thái Nguyên từ 2010 - 2016. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu Phương pháp luận: Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác - Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh. - Các phương pháp nghiên cứu cụ thể: Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, tác giả sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: phương pháp tra cứu tài liệu, phân tích tổng hợp, phương pháp điều tra, khảo sát, phương pháp thống kê, so sánh, đánh giá… 6. Ý nghĩa luận và ý nghĩa thực tiễn của luận văn Ý nghĩa luận: Kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ góp phần làm sáng tỏ thêm quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của 7 Đảng ta về vấn đề cán bộ, trong đó có việc nâng cao năng lực thực thi công vụ cho công chức Văn hóa - xã hội cấp cấp xã trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Ý nghĩa thực tiễn: - Hệ thống hóa các vấn đề lý luận về năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã. - Đánh giá thực trạng năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã tại thành phố Thái Nguyên và xác định các yêu cầu đặt ra đối với việc nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã, nhằm đáp ứng được yêu cầu quản lý nhà nước của địa phương trong giai đoạn hiện nay. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm 3 chương, cụ thể: Chương 1: Cơ sở lý luận về năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã. Chương 2: Thực trạng năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa xã hội cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên. Chương 3: Quan điểm và giải pháp nhằm nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã trên địa bàn Thành Phố Thái Nguyên giai đoạn hiện nay. 8 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC THỰC THI CÔNG VỤ CỦA CÔNG CHỨC VĂN HÓA - XÃ HỘI CẤP XÃ 1.1. Công chức Văn hóa - xã hội cấp xã và năng lực thực thi công vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã 1.1.1. Chức trách, nhiệm vụ và đặc điểm của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã 1.1.1.1. Khái niệm công chức Văn hóa - xã hội cấp xã Cán bộ, công chức, viên chức là những thuật ngữ cơ bản của chế độ công vụ, công chức, thường xuyên xuất hiện trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Theo các cách tiếp cận khác nhau, có thể đưa ra nhiều cách giải thích khác nhau về các thuật ngữ đó. Ở Việt nam, trải qua một thời gian dài trước khi có Luật Cán bộ, công chức được ban hành năm 2008, trong nhận thức cũng như các hoạt động quản lý, chúng ta chưa xác định được rõ ràng cán bộ; công chức; viên chức. Có khi khi người ta sử dụng cả cụm từ “cán bộ; công chức; viên chức” để chỉ chung những người làm việc trong cơ quan của Đảng và nhà nước và các tổ chức xã hội. Vì vậy, việc xây dựng và thực hiện cơ chế quản lý, chính sách đãi ngộ đối với cán bộ, công chức và viên chức chưa thể hiện được những điểm khác nhau giữa các nhóm, chưa gắn với đặc điểm và tính chất hoạt động khác nhau của cán bộ, công chức và viên chức. Vấn đề làm rõ thuật ngữ “cán bộ”; “công chức”; “ viên chức” được coi là vấn đề cơ bản, quan trọng, là một nhu cầu cần thiết xuất phát từ thực tiễn đổi mới cơ chế quản lý đặt ra hiện nay. Trong Luật công chức năm 2008 đã giải quyết tương đối triệt để và khoa học, phù hợp với lịch sử hình thành đội ngũ, cán bộ, công chức, viên chức phù hợp với thể chế chính trị và thực tiễn quản lý của Việt Nam; đội ngũ công chức; đội ngũ viên 9 chức làm việc trong các cơ quan, tổ chức của Đảng, Nhà nước. Một trong những điểm mới về cán bộ, công chức trong Luật cán bộ, công chức năm 2008 là có sự phân biệt giữa khái niệm cán bộ công chức nói chung và cán bộ, công chức cơ sở nói riêng. Đây là căn cứ để tiếp tục đẩy mạnh việc hoàn thiện và đổi mới cơ chế quản lý đội ngũ cán bộ, công chức. Theo khoản 3 Điều 4 Luật Cán bộ, công chức, quy định: “công chức cấp xã là công dân Việt Nam được tuyển dụng giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước”. Theo đó, công chức cấp xã phải có những điều kiện sau: - Là công dân Việt Nam. - Được tuyển dụng thông qua thi tuyển hoặc xét tuyển vào một vị trí chuyên môn cụ thể thuộc UBND cấp xã. - Trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Theo Điều 1 Thông tư 06/2012/TT-BNV ngày 30/10/2012 của Bộ Nội vụ: “Công chức xã, phường, thị trấn (xã, phường, thị trấn sau đây gọi chung là cấp xã) làm công tác chuyên môn thuộc biên chế của Ủy ban nhân dân cấp xã, có trách nhiệm tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân cấp xã thực hiện chức năng quản lý nhà nước về lĩnh vực công tác được phân công và thực hiện các nhiệm vụ khác do Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã giao.” Căn cứ vào Luật Cán bộ, công chức năm 2008, Nghị định số 92/2009/NĐ-CP của Chính phủ đã chỉ rõ công chức cấp xã gồm có 7 chức danh sau: - Trưởng Công an; - Chỉ huy trưởng Quân sự; - Văn phòng - thống kê; 10 - Địa chính - xây dựng - đô thị và môi trường (đối với phường, thị trấn) hoặc địa chính - nông nghiệp - xây dựng và môi trường (đối với xã); - Tài chính - kế toán; - Tư pháp - hộ tịch; - Văn hoá - xã hội. Như vậy công chức Văn hóa - xã hội cấp xã là một trong 7 chức danh công chức cấp xã theo quy đinh của pháp luật. Cấp xã là thuật ngữ được dùng để chỉ đơn vị chính quyền cơ sở trong bộ máy nhà nước bao gồm có xã, phường, Thị trấn, nên công công chức Văn hóa - xã hội cấp xã là thuật ngữ được dùng cho công chức làm công tác Văn hóa- xã hội ở xã, phường và thị trấn. 1.1.1.2. Chức trách, nhiệm vụ của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã Chức trách, nhiệm vụ cụ thể của công chức Văn hóa- xã hội cấp xã đã được quy định rõ tại điều 9 của Thông tư 06/2012/TT_BNV như sau: - Tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân dân cấp xã trong các lĩnh vực: Văn hóa, thể dục thể thao, du lịch, thông tin, truyền thông, lao động, thương binh, xã hội, y tế, giáo dục theo quy định của pháp luật. - Trực tiếp thực hiện các nhiệm vụ sau: + Tổ chức, theo dõi và báo cáo về các hoạt động văn hóa, thể dục, thể thao, du lịch, y tế và giáo dục trên địa bàn; tổ chức thực hiện việc xây dựng đời sống văn hóa ở cộng đồng dân cư và xây dựng gia đình văn hóa trên địa bàn cấp xã; + Thực hiện các nhiệm vụ thông tin, truyền thông về tình hình kinh tế xã hội ở địa phương; + Thống kê dân số, lao động, việc làm, ngành nghề trên địa bàn; theo dõi, tổng hợp, báo cáo về số lượng và tình hình biến động các đối tượng chính 11 sách lao động, thương binh và xã hội; theo dõi, đôn đốc việc thực hiện và chi trả các chế độ đối với người hưởng chính sách xã hội và người có công; quản lý nghĩa trang liệt sĩ và các công trình ghi công liệt sĩ; thực hiện các hoạt động bảo trợ xã hội và chương trình xóa đói, giảm nghèo trên địa bàn cấp xã; + Chủ trì, phối hợp với công chức khác và trưởng thôn, tổ trưởng tổ dân phố xây dựng hương ước, quy ước ở thôn, tổ dân phố và thực hiện công tác giáo dục tại địa bàn cấp xã. - Thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật chuyên ngành và do Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã giao. 1.1.1.3. Đặc điểm của công chức Văn hóa - xã hội cấp xã Thứ nhất, công chức Văn hóa - xã hội cấp xã là người trực tiếp làm việc với người dân. Mọi đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về lĩnh vực Văn hóa - xã hội đều được đội ngũ công chức Văn hóa - xã hội cấp xã phổ biến, triển khai để nhân dân hiểu rõ và thi hành. Thứ hai, công chức Văn hóa - xã hội cấp xã là người đại diện cho quần chúng nhân dân lao động ở địa phương, thường hội tụ đủ các vai trò khác nhau mà họ phải thể hiện như: công dân; đồng hương, bà con, họ hàng; người đại diện của cộng đồng; đại diện cho Nhà nước... Họ là người trực tiếp giải quyết tất cả các yêu cầu, quyền lợi chính đáng từ nhân dân về các hoạt động văn hóa, thể dục, thể thao, du lịch, y tế, giáo dục, chính sách bảo trợ… trên địa bàn địa phương. Đây là vấn đề gắn liền với đời sống hàng ngày của người dân địa phương nên về cơ bản họ luôn bám sát dân, gần dân, lắng nghe ý kiến nguyện vọng của nhân dân,từ đó có những cách thức tiến hành công việc phù hợp và đảm bảo lợi ích chính đáng của nhân dân. Thứ ba, Công chức Văn hóa -xã hội thường được điều chuyển từ cán bộ các đoàn thể nhân dân (đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; Hội phụ nữ xã…) nên tính ổn định thấp hơn so với công chức nhà nước cấp trên.