Tài liệu Nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp cục vụ tại ban dân vận trung ương

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- VŨ KIỀU OANH NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN LÝ CỦA ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CẤP CỤC/VỤ TẠI BAN DÂN VẬN TRUNG ƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội - 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- VŨ KIỀU OANH NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN LÝ CỦA ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CẤP CỤC/VỤ TẠI BAN DÂN VẬN TRUNG ƢƠNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ MÃ SỐ: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN MẠNH HÙNG XÁC NHẬN CỦA GVHD XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ TS. Nguyễn Mạnh Hùng GS.TS. Phan Huy Đƣờng HÀ NỘI - 2015 LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan bản luận văn: “Nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ương” là công trình nghiên cứu của riêng tác giả. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và đƣợc trích dẫn đầy đủ nguồn tham khảo hoặc từ các tài liệu đƣợc nêu ở mục các tài liệu tham khảo. LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, tác giả xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Mạnh Hùng (Hội đồng lý luận Trung ƣơng) là ngƣời trực tiếp hƣớng dẫn tác giả trong quá trình nghiên cứu thực hiện luận văn này. Nếu không có sự chỉ bảo tận tình và hƣớng dẫn kịp thời cùng những tài liệu phục vụ nghiên cứu giá trị kèm những lời động viên khích lệ của TS. Nguyễn Mạnh Hùng thì luận văn này không thể hoàn thành. Tác giả xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu, khoa Kinh tế Chính trị, và các cơ quan, đoàn thể của trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tác giả trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại trƣờng. Xin trân trọng cảm ơn các lãnh đạo, cán bộ công tác tại Ban Dân vận Trung ƣơng mà đặc biệt là TS. Hà Ngọc Anh – Phó Trƣởng Ban Dân vận Trung ƣơng đã tạo điều kiện giúp đỡ tác giả trong quá trình thực hiện, cung cấp các tài liệu, số liệu liên quan đến luận văn. Cuối cùng, tác giả muốn dành lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè và ngƣời thân đã hết lòng ủng hộ và tạo điều kiện cho tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu, để tác giả có thể yên tâm hoàn thành luận văn này. Do điều kiện và thời gian nghiên cứu luận văn không nhiều nên nội dung của luận văn không tránh khỏi hạn chế nhất định. Tác giả rất mong nhận đƣợc sự góp ý của các thầy cô giáo, bạn bè và những ngƣời quan tâm. Xin trân trọng cảm ơn ! MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................... i DANH MỤC CÁC BẢNG......................................................................................... ii DANH MỤC CÁC HÌNH ......................................................................................... iii MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN LÝ CỦA ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CẤP CỤC/VỤ TẠI CÁC BAN ĐẢNG TRUNG ƢƠNG ..........................................6 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu .......................................................................6 1.1.1. Các công trình liên quan đến đề tài ...........................................................6 1.1.2. Những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu .......................................................8 1.2. Cơ sở lý luận về nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ ở các Ban Đảng Trung ƣơng .......................................................................................9 1.2.1. Tổng quan về năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại các Ban Đảng Trung ương..........................................................................................9 1.2.2. Nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại các Ban Đảng Trung ương. ..............................................................................................17 1.3. Kinh nghiệm về nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại các Ban Đảng Trung ương ...............................................................................30 1.3.1. Kinh nghiệm của một số cơ quan, đơn vị .................................................30 1.3.2. Một số bài học kinh nghiệm với Ban Dân vận Trung ương .....................32 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................34 2.1. Khung lý thuyết ..............................................................................................34 2.2. Quy trình nghiên cứu ......................................................................................34 2.3. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu .........................................................................36 2.3.1. Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp .....................................................36 2.3.2. Phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp ......................................................36 2.3.3. Phương pháp xử lý dữ liệu .......................................................................37 CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN LÝ CỦA ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CẤP CỤC/VỤ TẠI BAN DÂN VẬN TRUNG ƢƠNG THỜI GIAN QUA ..........................................................................................................................38 3.1. Đặc điểm của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận ảnh hƣởng đến nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ ..................................38 3.1.1. Khái quát về Ban Dân vận Trung ương ...................................................38 3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của Ban Dân vận Trung ương ảnh hưởng đến nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ .......................................39 3.2. Thực tiễn nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng thời gian qua ........................................................................42 3.2.1. Nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban ...........................43 3.2.2. Tiêu chí đánh giá khả năng sáng tạo, xử lý công việc, tổ chức, điều hành, quản lý hoạt động thực tiễn ................................................................................45 3.2.3. Nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức, phong cách làm việc của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ương ..............................................48 3.2.4. Công tác quy hoạch đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ương..49 3.2.5. Đánh giá về công tác kiểm tra, giám sát việc nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ương ..........................53 3.3. Đánh giá thực trạng nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng thời gian qua ..............................................54 3.3.1. Những ưu điểm .........................................................................................54 3.3.2. Những hạn chế..........................................................................................55 3.3.3. Nguyên nhân của hạn chế ........................................................................56 CHƢƠNG 4: QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN LÝ CỦA ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CẤP CỤC/VỤ TẠI BAN DÂN VẬN TRUNG ƢƠNG THỜI GIAN TỚI.......................................................................................................58 4.1. Bối cảnh mới và những vấn đề đặt ra đối với nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng.....................................58 4.2. Quan điểm, phƣơng hƣớng nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng thời gian tới ...............................................59 4.2.1. Quan điểm nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ương thời gian tới ..............................................................59 4.2.2. Phương hướng nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ương thời gian tới............................................60 4.3. Một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng thời gian tới .........................................61 4.3.1. Hoàn thiện chủ trương, chính sách và tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng về công tác dân vận.......................................................................61 4.3.2. Đẩy mạnh hơn nữa công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ làm công tác dân vận ...............................................................................................................64 4.3.3. Nâng cao hiệu quả công tác quy hoạch, tuyển chọn và luân chuyển cán bộ .. 66 4.3.4. Chế độ chính sách đối với cán bộ làm công tác dân vận .........................68 4.3.5. Đẩy mạnh đánh giá kết quả thực hiện công việc theo khung năng lực ...69 4.3.6. Hoàn thiện tiêu chuẩn chức danh theo khung năng lực quản lý ..............69 KẾT LUẬN ...............................................................................................................73 DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................75 PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Ký hiệu STT Nguyên nghĩa 1 BCH TW : Ban chấp hành Trung ƣơng 2 BDV TW : Ban Dân vận Trung ƣơng 3 BBT : Ban Bí thƣ 4 BCT : Bộ Chính trị 5 CNH : Công nghiệp hóa 6 ĐCSVN : Đảng Cộng sản Việt Nam 7 GS : Giáo sƣ 8 HĐH : Hiện đại hóa 9 HV : Học viên 10 NLQL : Năng lực quản lý 11 PGS : Phó Giáo sƣ 12 TS : Tiến sỹ 13 ThS : Thạc sỹ 14 SĐH : Sau đại học i DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1 Thang điểm đánh giá nâng cao năng lực quản lý đƣợc sử dụng ...............37 Bảng 3.1 : Tổng hợp tình hình đào tạo, nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban tính đến tháng 7 năm 2015 ..............................................................43 Bảng 3.2 : Thang điểm Đánh giá tiêu chí Nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng .......................................................................44 Bảng 3.3: Thang điểm đánh giá tiêu chí Đánh giá khả năng sáng tạo, xử lý công việc, tổ chức, điều hành, quản lý hoạt động thực tiễn .......................................................47 Bảng 3.4: Thang điểm đánh giá tiêu chí Nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức, phong cách làm việc của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng49 Bảng 3.5: Tổng hợp trình độ đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban đến tháng 7 năm 2015 ...........................................................................................................................50 Bảng 3.6: Thang điểm đánh giá tiêu chí Công tác quy hoạch đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng .......................................................................52 Bảng 3.7: Thang điểm đánh giá tiêu chí Đánh giá về công tác kiểm tra, giám sát việc nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng ................................................................................................................53 ii DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1: Khung lý thuyết nghiên cứu của luận văn ................................................34 Hình 3.1: Sơ đồ mô hình lựa chọn, bố trí cán bộ ......................................................51 iii MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Công cuộc đổi mới do Đảng ta đề xƣớng và lãnh đạo đã và đang triển khai thực hiện toàn diện và từng bƣớc đi vào chiều sâu. Để có thể thực hiện những nhiệm vụ to lớn của đất nƣớc ở thời kỳ mới thì việc nâng cao năng lực quản lý cho đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ giữ một vị trí đặc biệt quan trọng để hoàn thành nhiệm vụ mà Đảng giao cho. Cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng có vai trò quan trọng đối với nhiều nghị quyết, chính sách của Đảng. Họ là ngƣời tham mƣu đồng thời là đội ngũ thực thi, triển khai, giám sát, đánh giá hiệu quả đƣờng lối, chính sách về Dân vận trên phạm vi cả nƣớc, là ngƣời tham gia cụ thể hóa đƣờng lối dân vận của Đảng, chính sách và giải pháp lớn về công tác dân vận; do vậy, đòi hỏi các cán bộ này phải có năng lực quản lý tốt, toàn diện cả về vĩ mô và vi mô. Để thực hiện đƣợc vai trò nói trên thì Năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng là yếu tố quan trọng, ảnh hƣởng và có tính quyết định đến kết quả hoạt động của Ban Dân vận Trung ƣơng. Thời gian qua, việc nâng cao năng lực của đội ngũ này đã đƣợc Ban Dân vận Trung ƣơng quan tâm và đạt đƣợc một số thành tựu nhất định, tuy nhiên, do quá trình công tác thƣờng xuyên thuyên chuyển, điều động và đƣợc đào tạo ở nhiều lĩnh vực khác nhau nên năng lực quản lý của cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban còn nhiều bất cập nhƣ: thiếu tính đồng đều về năng lực, chủ yếu sử dụng kinh nghiệm sẵn có từ cơ quan trƣớc đó mà ít đƣợc đào tạo bài bản, thời gian công tác liên tục tại Ban thƣờng ngắn. Ngoài ra, bộ máy hoạt động của Ban Dân vận Trung ƣơng đi vào hoạt động đã lâu, phần đông cán bộ công tác tại Ban Dân vận có bề dày công tác, có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực dân vận thì tuổi đời lại tƣơng đối cao (cán bộ từ 51 tuổi trở lên chiếm trên 40%), phải thực thi nhiều nhiệm vụ mà Bộ Chính trị giao phó, vừa quản lý bộ máy hoạt động của các tỉnh, thành phố trên toàn quốc; lực lƣợng còn lại gồm những cán bộ chƣa có nhiều kinh nghiệm trong công tác dân vận (do đƣợc 1 thuyên chuyển, điều động công tác từ các bộ, ban, ngành khác hoặc từ các tỉnh về); trong khi đó nếu tuyển dụng cán bộ mới tốt nghiệp các trƣờng đại học, hoặc tu nghiệp từ nƣớc ngoài về vào công tác thì kinh nghiệm và kiến thức thực tế hạn chế và cũng không đúng theo trình tự quy hoạch cho cán bộ cấp Cục/Vụ. Do vậy, việc nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ Cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban là điều kiện quan trọng và cấp bách nhằm đáp ứng các nhiệm vụ mới, trong bối cảnh nƣớc ta đang hội nhập sâu, rộng với các nƣớc, các khu vực trên thế giới đồng thời trƣớc các thách thức mới đặt ra đối với vai trò và hiệu quả lãnh đạo của Đảng hiện nay. Bên cạnh đó, đến nay chƣa có một công trình cụ thể nào nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận về nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng cũng nhƣ đánh giá việc nâng cao năng lực quản lý hiện tại của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng trong hệ thống các Ban Đảng Trung ƣơng. Từ những lý do trên, tác giả lựa chọn đề tài: “Nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng” làm đề tài nghiên cứu trong luận văn tốt nghiệp của mình, đây là luận văn có ý nghĩa về mặt lý luận và thực tiễn. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở phân tích những vấn đề lý luận về năng lực quản lý và nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ và đánh giá thực trạng nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng theo khung lý thuyết đã đề xuất, tác giả đƣa ra một số giải pháp nhằm tiếp tục nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ của Ban Dân vận Trung ƣơng đáp ứng yêu cầu hoàn thành nhiệm vụ mà Đảng giao phó trong giai đoạn tới. Nhiệm vụ nghiên cứu: Tác giả tập trung thực hiện 4 nhiệm vụ nghiên cứu chính nhƣ sau: - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ; 2 - Tổng hợp một số kinh nghiệm nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ ở một số đơn vị và rút ra bài học kinh nghiệm cho Ban Dân vận Trung ƣơng; - Đánh giá thực trạng nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/ Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng theo khung lý thuyết đƣa ra; - Đề xuất một số quan điểm, giải pháp để nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng nhằm đáp ứng yêu cầu hoàn thành nhiệm vụ chính trị mà Đảng giao phó trong thời gian tới. 3. Câu hỏi nghiên cứu “Giải pháp trọng tâm nào nhằm nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng đáp ứng yêu cầu hoàn thành nhiệm vụ chính trị mà Đảng giao phó trong giai đoạn tới?” 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: các hoạt động nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng. Phạm vi nghiên cứu: - Phạm vi về nội dung: nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ nói chung là một chủ đề nghiên cứu rộng lớn, song trong phạm vi nghiên cứu của Luận văn này tác giả tập trung nghiên cứu các khía cạnh của nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ bám sát chức năng của Ban Dân vận Trung ƣơng với tƣ cách là cơ quan tham mƣu của BCH TW mà trực tiếp và thƣờng xuyên là BCT, BBT về chủ trƣơng, chính sách và giải pháp lớn về công tác dân vận và thực hiện các nhiệm vụ đƣợc quy định rõ tại quyết định số 38 – QĐ/TW ngày 15/7/2002 của Bộ Chính trị. Cách lựa chọn phạm vi nội dung này vừa đảm bảo tính khách quan về nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ nói chung đồng thời đảm bảo tính đặc thù của cán bộ Ban Dân vận Trung ƣơng bên cạnh đó cũng đảm bảo đƣợc nét đặc thù của Việt Nam. - Phạm vi về không gian và thời gian: 3 + Phạm vi về không gian: luận văn chỉ nghiên cứu đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ và tƣơng đƣơng tại Ban Dân vận Trung ƣơng + Phạm vi về thời gian: số liệu đƣợc khai thác, phân tích, đánh giá từ năm 2011 đến nay (tức là từ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đến nay). - Phạm vi đối tượng khảo sát: nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng đƣợc phản ánh bởi năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ đã công tác (sau đó nhận nhiệm vụ mới hoặc về hƣu), đang công tác và sẽ đƣợc tuyển dụng. Tuy nhiên, do đặc thù cơ quan Ban Dân vận Trung ƣơng có nhiều cán bộ luân chuyển công tác từ các tỉnh, thành phố tới đồng thời luân chuyển từ Ban đi nơi khác, bên cạnh đó do sự hạn chế về nguồn lực, tác giả chỉ tập trung nghiên cứu nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ đang công tác tại Ban Dân vận Trung ƣơng (trong phạm vi về thời gian). Cách lựa chọn này vẫn đảm bảo tính khách quan bởi các cán bộ hiện đang công tác tại Ban Dân vận Trung ƣơng đại diện cho cả các cán bộ mới đƣợc thuyên chuyển công tác tại Ban và các cán bộ sắp thuyên chuyển công tác tới cơ quan mới theo sự phân công của Đảng. 5. Những đóng góp của Luận văn - Hệ thống hóa và bổ sung thêm một số vấn đề lý luận cơ bản để nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng, làm cơ sở xây dựng và hoàn thiện chƣơng trình đào tạo, bồi dƣỡng cán bộ Ban Dân vận Trung ƣơng hàng năm và cả nhiệm kỳ 2016 – 2020. - Tổng kết một số bài học kinh nghiệm về nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ và rút ra bài học kinh nghiệm cho Ban Dân vận Trung ƣơng. - Đánh giá toàn diện, khách quan thực trạng nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng . - Đề xuất một số giải pháp trọng tâm nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng trong thời gian tới nhằm đáp ứng những nhiệm vụ chính trị quan trọng của Đảng giao phó. 6. Kết cấu của Luận văn Luận văn đƣợc thiết kế theo bố cục gồm: phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn đƣợc kết cấu gồm 4 chƣơng chính, cụ thể: 4 Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực tiễn về nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại các Ban Đảng Trung ƣơng. Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu. Chƣơng 3: Thực trạng nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng thời gian qua Chƣơng 4: Quan điểm, giải pháp nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng thời gian tới. 5 CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN LÝ CỦA ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CẤP CỤC/VỤ TẠI CÁC BAN ĐẢNG TRUNG ƢƠNG 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1. Các công trình liên quan đến đề tài Vấn đề đào tạo bồi dƣỡng và nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại các cơ quan đã có một số công trình nghiên cứu, sách, bài viết đề cập đến một số khía cạnh liên quan đến đề tài. Liên quan đến đề tài này có một số công trình và bài viết sau: - GS.TS Nguyễn Phú Trọng và PGS.TS Trần Xuân Sầm: “Luận cứ khoa học cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước” NXB Chính trị quốc gia, Hà nội, 2001: Trên cơ sở các quan điểm lý luận và tổng kết thực tiễn, đã phân tích, lý giải, hệ thống hóa các căn cứ khoa học của việc nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ, đặc biệt là đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp, từ đó đƣa ra những kiến nghị về phƣơng hƣớng, giải pháp nhằm củng cố, phát triển đội ngũ này cả về chất lƣợng, số lƣợng và cơ cấu cho phù hợp với yêu cầu của sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc. - Theo cơ sở Đề tài nghiên cứu khoa học “Đổi mới công tác xây dựng đội ngũ cán bộ tham mưu của các cơ quan đảng ở Trung ương”; mã số: KHBĐ (2014) – 02, do đồng chí Nguyễn Văn Quynh, Ủy viên Trung ƣơng Đảng, Phó Trƣởng Ban Tổ chức Trung ƣơng làm Chủ nhiệm Đề tài thì trong điều kiện Đảng ta là một đảng duy nhất cầm quyền, đội ngũ cán bộ tham mƣu các cơ quan đảng ở Trung ƣơng có vai trò đặc biệt quan trọng trong công tác xây dựng đảng. Năng lực đội ngũ cán bộ tham mƣu có ảnh hƣởng trực tiếp tới việc đề ra và tổ chức thực hiện chủ trƣơng, đƣờng lối trong thực tiễn. Thời gian qua, bên cạnh những kết quả đạt đƣợc cũng bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập, yếu kém về năng lực đội ngũ và công tác tham mƣu. Có nhiều nguyên nhân, trong đó nổi bật là nhận thức về vị trí, vai trò đội ngũ cán bộ 6 tham mƣu và công tác tham mƣu chƣa đầy đủ; sự chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ tham mƣu và nâng cao năng lực công tác tham mƣu chƣa tƣơng xứng với vai trò và yêu cầu đặt ra. - Học viện chính trị Nguyễn Ái Quốc, năm 1992 có đề tài nghiên cứu cấp Bộ về: “Mẫu hình và con đường hình thành người cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp cơ sở”. Nội dung đề tài đề cập đến cấn đề đặc điểm, hình mẫu và con đƣờng hình thành cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp cơ sở chủ yếu là từ thực tiễn, thực tế số lƣợng công việc mà đội ngũ cán bộ lãnh đạo này phải đảm bảo rất nhiều nhƣng chất lƣợng đầu vào lại thấp hơn yêu cầu thực tế, việc nghiên cứu cũng chỉ ra rằng về lâu dài cần phải chủ động tạo nguồn cho cán bộ cơ sở và có sự tham mƣu về tạo nguồn cho cán bộ cơ sở. Vì thế, nhu cầu đào tạo, bồi dƣỡng đối với đội ngũ cán bộ lãnh đạo này là rất lớn - Lê Văn Hoà: “Nâng cao năng lực lãnh đạo của đội ngũ cán bộ chủ chốt chính quyền cơ sở”- Luận văn thạc sỹ, Học viện hành chính quốc gia, 2003: Trên cơ sở khái quát những nội dung cơ bản về chính quyền cơ sở, cán bộ cơ sở, đồng thời làm sáng tỏ các nội dung về lãnh đạo, năng lực lãnh đạo, các yếu tố cấu thành năng lực của đội ngũ cán bộ chủ chốt chính quyền cơ sở, luận văn đã đánh giá thực trạng năng lực của đội ngũ cán bộ chủ chốt chính quyền cơ sở ở nƣớc ta giai đoạn từ 1999-2004, đồng thời đƣa ra giải pháp cơ bản nâng cao năng lực lãnh đạo của đội ngũ cán bộ chủ chốt chính quyền cơ sở ở nƣớc ta. - Trần Thị Mai: “Nâng cao năng lực đội ngũ công chức cấp xã các tỉnh miền Tây Nam Bộ”- Luận văn thạc sỹ, Học viện Hành chính quốc gia năm 2011: Thông qua việc nghiên cứu thực tiễn năng lực đội ngũ công chức tại các tỉnh khu vực miền Tây Nam Bộ, luận văn đã đề xuất đƣợc một số giải pháp quan trọng nhằm góp phần nâng cao năng lực công chức cấp xã tại các tỉnh khu vực miền Tây Nam Bộ. - Nghị quyết Đại hội lần thứ X của Đảng nêu rõ: “Tổ chức cơ quan tham mƣu chuyên trách của Đảng tinh gọn, có năng lực cao... cải tiến lề lối làm việc, nâng cao năng lực nghiên cứu, đề xuất, tham mƣu, hƣớng dẫn, kiểm tra của các cơ quan tham mƣu của Đảng các cấp”. Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XI nêu: “Kiện 7 toàn, nâng cao năng lực các cơ quan tham mƣu, đội ngũ cán bộ làm công tác tham mƣu, nhất là ở cấp chiến lƣợc”. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ tham mƣu là một trong những nội dung, mục đích của nhiệm vụ đổi mới công tác xây dựng đội ngũ cán bộ tham mƣu các cơ quan đảng ở Trung ƣơng. - Nghị quyết 30C/NQ-CP ngày 08/11/2011 của chính phủ cũng đã đề cập là: “Đến năm 2020 xây dựng đƣợc một nền hành chính thực sự trong sạch, minh bạch, chuyên nghiệp, hiện đại và hoạt động có hiệu lực, hiệu quả đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa và phục vụ ngƣời dân, doanh nghiệp và xã hội, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có đủ phẩm chất, năng lực và trình độ, đáp ứng yêu cầu phục vụ nhân dân và sự phát triển của đất nƣớc” thì việc quan tâm đến năng lực quản lý để nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại các Ban Đảng Trung ƣơng là việc làm rất cần thiết. 1.1.2. Những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu Mặc dù đã có một số công trình nghiên cứu, sách, bài viết đề cập đến một số khía cạnh liên quan đến luận văn nhƣ đã nói ở trên, Tuy nhiên, cho đến nay chƣa có một công trình hay luận văn nào nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận về nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng cũng nhƣ đánh giá thực trạng nâng cao năng lực quản lý hiện tại của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao năng lực quản lý cho đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng, một trong những ban đặc thù về công tác dân vận trực thuộc BCT, BBT. Để thực hiện luận văn này, tác giả sẽ kế thừa các một số kết quả đã có ở các công trình nghiên cứu nói trên, song tiếp tục nghiên cứu làm rõ: - Thực trạng nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại Ban Dân vận Trung ƣơng . - Đề xuất một số giải pháp tiếp tục nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ trong thời gian tới nhằm đáp ứng những nhiệm vụ chính trị quan trọng của Đảng giao phó. 8 1.2. Cơ sở lý luận về nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ ở các Ban Đảng Trung ƣơng 1.2.1. Tổng quan về năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ cấp Cục/Vụ tại các Ban Đảng Trung ương. 1.2.1.1. Khái niệm, đặc điểm và nội hàm của Năng lực quản lý Để có thể đi sâu tìm hiểu nội hàm của năng lực quản lý, tác giả sẽ làm rõ về khái niệm năng lực, quản lý và năng lực quản lý. (a) Có rất nhiều nghiên cứu về năng lực, theo quan điểm của những nhà tâm lý học năng lực là tổng hợp các đặc điểm, thuộc tính tâm lý của cá nhân phù hợp với yêu cầu đặc trƣng của một hoạt động nhất định nhằm đảm bảo cho hoạt động đó đạt hiệu quả cao. Các năng lực hình thành trên cơ sở của các tƣ chất tự nhiên của cá nhân mới đóng vai trò quan trọng, năng lực của con ngƣời không phải hoàn toàn do tự nhiên mà có, phần lớn do công tác, do tập luyện mà có. Tâm lý học chia năng lực thành các dạng khác nhau nhƣ năng lực chung và năng lực chuyên môn. Năng lực chung là năng lực cần thiết cho nhiều ngành hoạt động khác nhau nhƣ năng lực phán xét tƣ duy lao động, năng lực khái quát hoá, năng lực học tập, năng lực tƣởng tƣợng. Năng lực chuyên môn là năng lực đặc trƣng trong lĩnh vực nhất định của xã hội nhƣ năng lực tổ chức, năng lực âm nhạc, năng lực kinh doanh, hội họa, toán học... Năng lực chung và năng lực chuyên môn có quan hệ qua lại hữu cơ với nhau, năng lực chung là cơ sở của năng lực chuyên môn, nếu chúng càng phát triển thì càng dễ đạt đƣợc thành năng lực chuyên môn. Ngƣợc lại sự phát triển của năng lực chuyên môn trong những điều kiện nhất định lại có ảnh hƣởng đối với sự phát triển của năng lực chung. Trong thực tế mọi hoạt động có kết quả và hiệu quả cao thì mỗi ngƣời đều phải có năng lực chung phát triển ở trình độ cần thiết và có các năng lực chuyên môn tƣơng ứng với lĩnh vực công việc của mình. Những năng lực cơ bản này không phải là bẩm sinh, mà nó phải đƣợc giáo dục phát triển và bồi dƣỡng ở con ngƣời. Năng lực của một ngƣời phối hợp trong mọi hoạt động là nhờ khả năng tự điều khiển, tự quản lý, tự điều chỉnh ở mỗi cá nhân đƣợc hình thành trong quá trình sống và giáo dục của mỗi ngƣời. 9 Năng lực còn đƣợc hiểu theo một cách khác, năng lực là tính chất tâm sinh lý của con ngƣời chi phối quá trình tiếp thu kiến thức, kỹ năng và kỹ xảo tối thiểu là cái mà ngƣời đó có thể dùng khi hoạt động. Trong điều kiện bên ngoài nhƣ nhau những ngƣời khác nhau có thể tiếp thu các kiến thức kỹ năng và kỹ xảo đó với nhịp độ khác nhau có ngƣời tiếp thu nhanh, có ngƣời phải mất nhiều thời gian và sức lực mới tiếp thu đƣợc, ngƣời này có thể đạt đƣợc trình độ điêu luyện cao còn ngƣời khác chỉ đạt đƣợc trình trung bình nhất định tuy đã hết sức cố gắng. Thực tế cuộc sống có một số hình thức hoạt động nhƣ nghệ thuật, khoa học, thể thao ... Những hình thức mà chỉ những ngƣời có một số năng lực nhất định mới có thể đạt kết quả. Để nắm đƣợc cơ bản các dấu hiệu khi nghiên cứu bản chất của năng lực cần phải xem xét trên một số khía cạnh sau: Năng lực là sự khác biệt tâm lý của cá nhân ngƣời này khác ngƣời kia, nếu một sự việc thể hiện rõ tính chất mà ai cũng nhƣ ai thì không thể nói về năng lực. Năng lực chỉ là những khác biệt có liên quan đến hiệu quả việc thực hiện một hoạt động nào đó chứ không phải bất kỳ những sự khác nhau cá biệt chung chung nào. Khái niệm năng lực không liên quan đến những kiến thức kỹ năng, kỹ xảo đã đƣợc hình thành ở một ngƣời nào đó. Năng lực chỉ làm cho việc tiếp thu các kiến thức kỹ năng, kỹ xảo trở nên dễ dàng hơn. Năng lực con ngƣời bao giờ cũng có mầm mống bẩm sinh tuỳ thuộc vào sự tổ chức của hệ thống thần kinh trung ƣơng, nhƣng nó chỉ đƣợc phát triển trong quá trình hoạt động phát triển của con ngƣời, trong xã hội có bao nhiêu hình thức hoạt động của con ngƣời thì cũng có bấy nhiêu loại năng lực. Do đó khi xem xét kết quả công việc của một ngƣời cần phân tích rõ những yếu tố đã làm cho cá nhân hoàn thành công việc, ngƣời ta không chỉ xem cá nhân đó làm gì, kết quả ra sao mà còn xem làm nhƣ thế nào chính năng lực thể hiện ở chỗ ngƣời ta làm tốn ít thời gian, ít sức lực của cải vật chất mà kết quả lại tốt. Hoặc, Theo Từ điển tiếng Việt “năng lực làm việc” là khả năng, điều kiện chủ quan hoặc tự nhiên sẵn có để thực hiện một hoạt động nào đó”. Một số khái niệm khác lại cho rằng năng lực là khả năng đáp yêu cầu nhiệm vụ đƣợc giao của một đối tƣợng nhất định. Theo Bernard Wynne và David Stringer, “Năng lực bao gồm kỹ năng tích 10