Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường cao đẳng tr...

Tài liệu Nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường cao đẳng trên địa bàn thành phố quy nhơn, tỉnh bình định hiện nay.

.PDF
85
1628
98

Mô tả:

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRẦN QUỐC HOÀN NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ CHO SINH VIÊN CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ QUY NHƠN, TỈNH BÌNH ĐỊNH HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC Hà Nội - 2018 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRẦN QUỐC HOÀN NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ CHO SINH VIÊN CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ QUY NHƠN, TỈNH BÌNH ĐỊNH HIỆN NAY Ngành: Chính trị học Mã số: 8 31 02 01 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. ĐOÀN THẾ HÙNG Hà Nội - 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn của PGS.TS. ĐOÀN THẾ HÙNG. Các số liệu và trích dẫn trong luận văn đảm bảo tin cậy, chính xác và khách quan. Tác giả Trần Quốc Hoàn MỤC LỤC MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ CHO SINH VIÊN.......................................................................................................................... 9 1.1. Khái niệm, chủ thể và đối tượng giáo dục ý thức chính trị....................... 9 1.2. Nội dung và phương thức giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên........... 16 1.3. Tiêu chí đánh giá hiệu quả giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ......... 21 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên . 25 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ CHO SINH VIÊN CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ QUY NHƠN, TỈNH BÌNH ĐỊNH HIỆN NAY VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA ............ . 32 2.1. Tổng quan về các trường Cao đẳng và sinh viên trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định hiện nay ............................................................... 32 2.2. Thực trạng giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường Cao đẳng trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định hiện nay ......................... 37 2.3. Đánh giá chung và những vấn đề đặt ra đối với việc giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường Cao đẳng trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định hiện nay ............................................................................................ 51 Chƣơng 3: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP CƠ BẢN NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ CHO SINH VIÊN CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ QUY NHƠN, TỈNH BÌNH ĐỊNH HIỆN NAY ....................................................................................................................................... 58 3.1. Phương hướng nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường Cao đẳng trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định hiện nay… .. 58 3.2. Một số giải pháp cơ bản nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường Cao đẳng trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định hiện nay……. …. .................................................................................................. 61 KẾT LUẬN ............................................................................................................... 76 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................... 78 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Mỗi dân tộc đều có một chuẩn giá trị văn hoá, lệch chuẩn đó thì cốt cách dân tộc bị suy yếu. Mỗi tổ chức chính trị đều có một mục tiêu lý tưởng, xa rời mục tiêu lý tưởng thì bản chất của tổ chức chính trị ấy cũng không còn và tất nhiên, triển vọng phát triển của mỗi dân tộc phụ thuộc một phần đáng kể vào tư tưởng, niềm tin chính trị của con người. Khi niềm tin được hình thành, tư tưởng sẽ thống nhất, tư tưởng thống nhất sẽ biến ý chí thành hành động, làm cho cả triệu triệu con người đồng lòng, chung sức, tạo thành sức mạnh tinh thần to lớn thúc đẩy xã hội tiến lên. Thực tế đó đã khẳng định được ý nghĩa trong câu nói của Víchto Huygô: Đời sống là một cuộc hành trình mà tư tưởng là người dẫn đường. Không có người dẫn đường, tất cả sẽ phải dừng lại, khi không có mục tiêu thì sức mạnh cũng sẽ không còn nữa. Sinh thời chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã khẳng định vai trò của chính trị, xem đó là một yếu tố, phẩm chất không thể thiếu trong mục tiêu giáo dục con người, Người khẳng định: “Chính trị là linh hồn, chuyên môn là cái xác. Có chuyên môn mà không có chính trị thì chỉ còn cái xác không hồn. Phải có chính trị trước rồi có chuyên môn... Nói tóm lại, chính trị là đức, chuyên môn là tài. Có tài mà không có đức là hỏng” [17, tr. 492]. Sinh viên là chủ nhân tương lai của đất nước, là những người có tri thức về khoa học - kỹ thuật, có tinh thần và nhiệt huyết của tuổi trẻ, có sự sáng tạo trong học tập và lao động, nhưng lại rất nhạy cảm với cái mới trong cuộc sống. Trước sự tác động của nền kinh tế thị trường, của quá trình toàn cầu hóa và cuộc cách mạng khoa học công nghệ, bên cạnh đại bộ phận sinh viên có nhận thức chính trị tích cực, có lập trường và bản lĩnh chính trị vững vàng, có niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng, vào công cuộc đổi mới và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, có ý thức tự cường dân tộc, có sức “đề kháng” trước các âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, thì một bộ phận sinh viên còn tỏ ra dao động, mất phương hướng phấn đấu, xa rời mục tiêu, lý tưởng của Đảng, ít quan tâm, thờ ơ với vấn đề chính trị - xã hội của đất nước, mơ hồ, lệch lạc trong tư tưởng, chính trị, đạo đức và lối sống, vi phạm 1 pháp luật. Chính vì vậy, việc quan tâm định hướng, bồi dưỡng và giáo dục tri thức, phẩm chất đạo đức, ý thức chính trị cho sinh viên là một việc làm thường xuyên và có ý nghĩa rất quan trọng. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng khẳng định: “Đổi mới nội dung, phương thức giáo dục chính trị, tư tưởng, lý tưởng, truyền thống, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, lòng yêu nước, xây dựng đạo đức, lối sống lành mạnh, ý thức tôn trọng và nghiêm chỉnh chấp hành Hiến pháp và pháp luật cho thế hệ trẻ. Có cơ chế, chính sách phù hợp tạo môi trường, điều kiện thuận lợi cho thế hệ trẻ học tập, nghiên cứu, lao động, giải trí, phát triển trí tuệ, kỹ năng, thể lực. Khuyến khích, cổ vũ thanh niên nuôi dưỡng ước mơ, hoài bảo, xung kích, sáng tạo, làm chủ khoa học, công nghệ hiện đại. Phát huy vai trò của thế hệ trẻ trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [8, tr. 162]. Xuất phát từ yêu cầu đó, trong những năm qua, công tác giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường Cao đẳng trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định đã được các nhà trường quan tâm và đẩy mạnh. Tuy nhiên, thực trạng công tác giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ở các trường cũng đang gặp nhiều vấn đề bất cập: Công tác giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ở các trường còn thiếu chủ động, chưa theo kịp với những vấn đề chính trị - xã hội phức tạp; Nội dung giáo dục còn khô cứng chưa có trọng tâm, trọng điểm; Hình thức giáo dục chưa linh hoạt; Phương pháp giáo dục ý thức chính trị còn đơn điệu, cứng nhắc, chưa khơi dậy và phát huy được tiềm năng của sinh viên; Vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội, nhất là Đoàn thanh niên, Hội sinh viên còn hạn chế; Sinh hoạt chính trị dần dần thiếu sức thuyết phục, mang tính hình thức. Những vấn đề nêu trên, đặt ra nhiệm vụ cho mỗi nhà trường phải tăng cường giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên, nhằm nâng cao nhận thức và bản lĩnh chính trị, củng cố niềm tin và giúp họ trở thành những chủ thể tích cực trong đời sống chính trị - xã hội. Với lý do đó, tôi chọn vấn đề: “Nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường Cao đẳng trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định hiện nay” làm hướng nghiên cứu và viết Luận văn thạc sĩ của mình. 2 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài * Các công trình liên quan đến công tác tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam Khi bàn về công tác tư tưởng của Đảng đã có rất nhiều tác giả đi sâu nghiên cứu như: Đào Duy Tùng (1999), Một số vấn đề về công tác tư tưởng, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội; TS. Đào Duy Quát (2001), Một số vấn đề về công tác tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội; Trần Trọng Tân (2005), Về công tác tư tưởng - văn hóa, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội; PGS.TS. Đào Duy Quát (2006), Hồ Chí Minh với công tác tư tưởng, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội; Trần Thị Anh Đào (2009), Công tác tư tưởng trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội; PGS.TS. Đào Duy Quát (2010), Công tác tư tưởng, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội; TS. Nguyễn Danh Tiên (2010), Đảng lãnh đạo công tác tư tưởng trong thời kỳ đổi mới, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội; TS. Phạm Tất Thắng (2010), Đổi mới công tác tư tưởng, lý luận phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội; TS. Ngô Huy Tiếp (2011), Những vấn đề lý luận về công tác tư tưởng của Đảng hiện nay, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội; PGS.TS. Tô Huy Rứa (2012), Một số vấn đề về công tác lý luận, tư tưởng và tổ chức của Đảng trong thời kỳ đổi mới, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. Những công trình nghiên cứu trên đây, đã làm rõ khái niệm công tác tư tưởng, lý luận, làm rõ vị trí, vai trò của công tác tư tưởng, lý luận đối với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc cũng như đối với đời sống xã hội, nhất là trong thời kỳ đổi mới hiện nay. Đồng thời, trên cơ sở phân tích thực trạng công tác tư tưởng, lý luận của Đảng, các tác giả đã đưa ra một số phương hướng và giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả công tác tư tưởng, lý luận của Đảng. * Các công trình liên quan đến giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên, học viên Khi bàn về vấn đề giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên, học viên đã có một số tác giả đi sâu nghiên cứu như: Lương Ngọc Vĩnh (2012), Hiệu quả công tác giáo dục chính trị - tư tưởng trong học viên các Học viện Quân sự ở nước ta hiện 3 nay, Luận án tiến sĩ Khoa học chính trị, Học viện Báo chí và Tuyên truyền; Nguyễn Văn Kiên (2014), Công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên tại thành phố Hồ Chí Minh hiện nay, Luận văn thạc sĩ Chính trị học, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học quốc gia Hà Nội; Phạm Ngọc Yến (2016), Giáo dục chính trị tư tưởng cho học viên từ thực tiễn Trường Chính trị tỉnh Vĩnh Phúc, Luận văn thạc sĩ Chính trị học, Học viện Khoa học xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam; Nguyễn Văn Thiên (2017), Giáo dục tư tưởng chính trị cho sinh viên các trường Cao đẳng và Đại học ở tỉnh Vĩnh Long hiện nay, Luận án tiến sĩ Triết học, Học viện Khoa học xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam. Những công trình nghiên cứu trên đây, các tác giả đã đi vào làm rõ cơ sở lý luận của việc giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên, học viên, đặc biệt đi vào làm rõ khái niệm chính trị tư tưởng, giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên, học viên ở những khía cách khác nhau, trên cơ sở đó, các tác giả đã đi sâu phân tích, đánh giá thực trạng công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho người học, chỉ ra những mặt đạt được, những hạn chế cũng như nguyên nhân của nó, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao việc giáo dục chính trị tư tưởng cho người học. * Các công trình liên quan đến giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên, học viên Khi bàn về vấn đề giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên, học viên đã có một số tác giả đi sâu nghiên cứu như: Bùi Quốc Hưng (2005), Phát triển ý thức chính trị của sinh viên trường Đại học Hàng hải Việt Nam hiện nay, Luận văn thạc sĩ Triết học, Trung tâm Đào tạo, Bồi dưỡng giảng viên lý luận chính trị, Đại học quốc gia Hà Nội; Vũ Thị Thu Trang (2011), Giáo dục ý thức chính trị cho học viên của Học viện Phòng không - Không quân hiện nay, Luận văn thạc sĩ Triết học, Học viện Báo chí và Tuyên truyền; Thái Nam Giang (2012), Vấn đề giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường Cao đẳng nghề ở Nam Định hiện nay, Luận văn thạc sĩ Triết học, Đại học quốc gia Hà Nội; Trần Thị Ngọc Yến (2012), Vấn đề giáo dục ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay, Luận văn thạc sĩ Triết học, Đại học quốc gia Hà Nội; Tạ Thu Huyền (2014), Giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Học viện Cảnh sát Nhân dân trong 4 giai đoạn hiện nay, Luận văn thạc sĩ Chủ nghĩa xã hội khoa học, Học viện Báo chí và Tuyên truyền; Phạm Đình Khuê (2016), Ý thức chính trị của sinh viên ở nước ta hiện nay - thực trạng và những vấn đề đặt ra, Luận án tiến sĩ Triết học, Học viện Khoa học xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam; Trần Toàn Trung (2016), Giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên từ thực tiễn Học viện Hành chính Quốc gia, Luận văn thạc sĩ Chính trị học, Học viện Khoa học xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam. Những công trình nghiên cứu trên đây, tác giả đã từng bước đi vào làm rõ khái niệm ý thức chính trị, khái niệm giáo dục ý thức chính trị cũng như làm rõ sự cần thiết của việc giáo dục ý thức chính trị cho người học ở những khía cạnh khác nhau. Trên cơ sở đó các tác giả đã phân tích, đánh giá thực trạng giáo dục ý thức chính trị và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao ý thức chính trị cho người học, cụ thể: Về khái niệm: Trên cơ sở kế thừa những quan điểm của chủ nghĩa Mác Lênin về ý thức chính trị, các tác giả đã đưa ra những quan niệm, khái niệm về ý thức chính trị, giáo dục ý thức chính trị. Mỗi tác giả có cách diễn đạt khác nhau, nhưng đa số đều có chung nhận định: Ý thức chính trị là một bộ phận của ý thức xã hội, phản ánh lợi ích giai cấp, phản ánh ý thức hệ tư tưởng, quan điểm đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Do đó, giáo dục ý thức chính trị là giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, tuyên truyền phổ biến chủ trương, đường lối chính sách của Đảng, pháp luật Nhà nước, giáo dục truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Về sự cần thiết của việc giáo dục ý thức chính trị cho người học: Mặc dù tiếp cận dưới những khuynh hướng khác nhau, tuy nhiên các tác giả đã chỉ rõ việc giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên là nhằm hình thành thế giới quan khoa học, nhân sinh quan tích cực, phương pháp làm việc biện chứng, giúp người học hiểu rõ và chấp hành đúng đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, cũng như có thái độ tích cực trong việc phát huy truyền thống dân tộc, qua đó góp phần phát triển toàn diện người học. 5 Về phân tích, đánh giá thực trạng: Các tác giả đã phân tích và chỉ ra những mặt đạt được và những hạn chế trong công tác giáo dục ý thức chính trị thông qua học tập và rèn luyện. Tuy đề cấp dưới những khía cạnh khác nhau, nhưng các tác giả đã có sự thống nhất về việc giáo dục ý thức chính trị cho người học vẫn chủ yếu thông qua việc học tập các môn lý luận chính trị. Về đề xuất giải pháp: Trên cơ sở phân tích thực trạng, các tác giả đã đề xuất một số giải pháp, những kinh nghiệm nhằm nâng cao ý thức chính trị cho người học. Các giải pháp của các tác giả đều nhằm hướng tới nâng cao ý thức chính trị cho người học thông qua việc phát huy vai trò của các chủ thể cũng như tích cực hóa vai trò của đối tượng ở những góc độ khác nhau. Tóm lại, các công trình trên đây là minh chứng cho sự phong phú, đa dạng của vấn đề nghiên cứu cũng như cách tiếp cận của các tác giả. Tuy nhiên, vẫn chưa có công trình nào đề cập một cách đầy đủ, trực tiếp về việc nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường Cao đẳng trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định trong giai đoạn hiện nay. Vì vậy, trên những kiến thức gợi mở cần thiết, những tư liệu quý, những cơ sở quan trọng của các công trình nghiên cứu trên, tác giả đã tham khảo, kế thừa cho việc nghiên cứu tiếp theo của mình. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở phân tích thực trạng và những vấn đề đặt ra trong công tác giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường Cao đẳng trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định hiện nay, luận văn đề xuất một số phương hướng và giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường Cao đẳng trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Một là, làm rõ cơ sở lý luận về giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên; Hai là, phân tích, đánh giá thực trạng giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường Cao đẳng trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định hiện nay; 6 Ba là, đề xuất một số phương hướng và giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường Cao đẳng trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định trong thời gian tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Vấn đề giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường Cao đẳng trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định hiện nay. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Không gian nghiên cứu: Sinh viên hệ chính quy đang học tập tại các trường Cao đẳng trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định hiện nay. Thời gian nghiên cứu: Từ năm 2013 đến 2018. 5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Luận văn dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước về chính trị và giáo dục ý thức chính trị. Ngoài ra, luận văn có tham khảo kết quả của các công trình nghiên cứu, bài viết có liên quan đã được công bố. 5.2. Phương pháp nghiên cứu - Luận văn sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin là phương pháp luận chung nhất; - Luận văn còn sử dụng một số phương pháp cụ thể khác để nghiên cứu như: + Phương pháp phân tích tài liệu: Để phục vụ cho đề tài nghiên cứu, tác giả tiến hành tìm kiếm và phân tích một số nguồn tài liệu để rút ra những thông tin cần thiết phục vụ cho đề tài của mình như: Các bài viết trên các báo và các tạp chí có liên quan đến ý thức chính trị và giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên; Các luận án, luận văn, đề tài khoa học có liên quan đến ý thức chính trị và giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên. + Phương pháp phỏng vấn sâu: 7 Để có những thông tin phục vụ cho đề tài nghiên cứu, tác giả tiến hành phỏng vấn sâu các đối tượng: giảng viên, sinh viên và một số cán bộ quản lý, phụ trách. + Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: Tác giả tiến hành điều tra bằng bảng hỏi 16 giảng viên giảng dạy các môn lý luận chính trị và 600 sinh viên năm 2, hệ chính quy tại các trường Cao đẳng trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định hiện nay. + Phương pháp thống kê, xử lý số liệu điều tra: Để có những thông tin và kết luận chính xác, khoa học tác giả đã tiến hành thống kê và xử lý số liệu điều tra bằng phương pháp thống kê toán học. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn góp phần làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của việc nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường Cao đẳng trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định hiện nay; góp phần khảo sát, phân tích thực trạng việc giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường Cao đẳng trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định hiện nay; đề xuất một số phương hướng và giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường Cao đẳng trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định trong thời gian tới. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần nâng cao ý thức chính trị cho sinh viên các trường Cao đẳng trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định hiện nay; làm tài liệu tham khảo cho đội ngũ giảng viên giảng dạy các môn lý luận chính trị trong nhà trường, đội ngũ cán bộ làm công tác giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên; làm tài liệu để xây dựng chương trình, nội dung, phương pháp giáo dục để nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ở các trường Cao đẳng trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định trong thời gian tới. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương, 9 tiết. 8 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ CHO SINH VIÊN 1.1. Khái niệm, chủ thể và đối tƣợng giáo dục ý thức chính trị 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản * Giáo dục Sự hình thành và phát triển của xã hội loài người tất yếu đưa tới sự xuất hiện nhu cầu hiểu biết, nhận thức và khả năng tư duy, những nhu cầu đó không thể tách rời khỏi những điều kiện sản xuất cụ thể, tách rời cuộc sống cộng đồng. Chính trong những điều kiện, cuộc sống đó đã làm nảy sinh sự giao lưu, truyền đạt và lĩnh hội kinh nghiệm giữa các thế hệ loài người và tất yếu làm nảy sinh hoạt động giáo dục. Do đó, giáo dục là hiện tượng nảy sinh, tồn tại, phát triển và gắn liền với xã hội loài người. Hiện tượng này biểu hiện ở chỗ, thế hệ trước truyền lại những kinh nghiệm xã hội cho thế hệ sau, thế hệ sau lĩnh hội có chọn lọc những kinh nghiệm xã hội đó để tham gia vào mọi hoạt động xã hội, qua đó góp phần hình thành và phát triển nhân cách cá nhân. Khẳng định về vấn đề này, tác giả Phạm Huy Kỳ cho rằng:“Giáo dục là một hiện tượng xã hội, bản chất của nó là sự truyền đạt và lĩnh hội những tri thức, kinh nghiệm được tích lũy trong quá trình lịch sử - xã hội của các thế hệ loài người. Nhờ có giáo dục mà trình độ nhận thức và cải tạo thế giới của con người ngày càng được nâng lên từ thế hệ này đến thế hệ khác, nhờ đó mà xã hội loài người không ngừng phát triển” [16, tr. 20]. Theo Từ điển Tiếng Việt, nhà xuất bản Đà Nẵng: “Giáo dục là hoạt động nhằm tác động một cách có hệ thống đến sự phát triển tinh thần, thể chất của một đối tượng nào đó, làm cho đối tượng ấy dần dần có được những phẩm chất và năng lực như yêu cầu đề ra” [35, tr. 510]. Theo Từ điển Tiếng Việt, nhà xuất bản Giáo dục, cho rằng: “Giáo dục, 1. (động từ). Hoạt động nhằm tác động một cách có hệ thống đến sự phát triển tinh thần, thể chất của một đối tượng nào đó, làm cho đối tượng ấy dần dần có được 9 những phẩm chất và năng lực như yêu cầu đề ra. 2. (danh từ). Hệ thống các biện pháp và cơ quan giảng dạy giáo dục của một nước” [34, tr. 379]. Như vậy, có thể hiểu, giáo dục là sự hình thành nhân cách được tổ chức một cách có hệ thống, có mục đích, có tổ chức thông qua các hoạt động và các quan hệ giữa chủ thể và đối tượng, qua đó giúp đối tượng hình thành những cơ sở khoa học của thế giới quan, niềm tin, lý tưởng, động cơ, tình cảm, thái độ, chiếm lĩnh những kinh nghiệm xã hội của loài người, góp phần nâng cao năng lực nhận thức, phát triển tư duy và hoàn thiện nhân cách của đối tượng. * Ý thức chính trị Ý thức chính trị là một hình thái ý thức chỉ xuất hiện và tồn tại trong các xã hội có giai cấp và nhà nước, phản ánh nhận thức, thái độ và các quan hệ chính trị, kinh tế, xã hội giữa các giai cấp, các dân tộc và các quốc gia, cũng như thái độ của các giai cấp đối với quyền lực nhà nước. Bàn về vấn đề này, tác giả Phạm Đình Khuê cho rằng: “Ý thức chính trị một bộ phận của hình thái ý thức xã hội trong xã hội có giai cấp và nhà nước, là hệ thống quan điểm, lý luận phản ánh các quan hệ chính trị, kinh tế, xã hội giữa các giai cấp, các dân tộc và các quốc gia, cũng như thái độ của một giai cấp, tầng lớp về địa vị lịch sử, nhiệm vụ chính trị, chiến lược, sách lược của giai cấp đó trong tiến trình phát triển của lịch sử nói chung, trong phát triển của quốc gia của dân tộc mình nói riêng cũng như thái độ với quyền lực nhà nước” [14, tr. 33]. Theo tác giả, Trần Toàn Trung: “Ý thức chính trị là sự hiểu biết, quan tâm đến những vấn đề liên quan tới chính trị, nhà nước. Cụ thể hơn, ý thức chính trị là thái độ đối với các thể chế chính trị (nhà nước, đảng phái); là nhận thức về những nội dung chính trị quan trọng (chế độ chính trị, đường lối chính trị, quyết sách chính trị…); là sự hiểu biết của cá nhân với tính cách là một giai cấp trong mối quan hệ với các giai cấp - tầng lớp cơ bản (kẻ thù, bạn đồng minh), dân tộc…nảy sinh từ quá trình xây dựng chế độ chính trị của một quốc gia” [36, tr. 11, 12]. Ý thức chính trị là những tình cảm, thái độ chính trị, quan điểm, tư tưởng chính trị hay lý luận chính trị của cộng đồng xã hội, hoặc của các tầng lớp, giai cấp 10 trong xã hội, phản ánh mọi mặt của đời sống chính trị. Do đó, về mặt kết cấu, ý thức chính trị là sự thống nhất và tác động qua lại của những yếu tố cơ bản sau đây: Tri thức chính trị được xem là yếu tố cơ bản, quan trọng nhất của ý thức chính trị, nó đem lại sự hiểu biết sâu sắc về bản chất, tính tất yếu, tính quy luật của các quan hệ chính trị và sự kiện chính trị, tạo ra cơ sở, tiền đề để từ đó hình thành nên tình cảm, niềm tin chính trị cũng như lý tưởng chính trị - xã hội trong mỗi cá nhân; Tình cảm, niềm tin và ý chí chính trị giữ vai trò hết sức quan trọng trong đời sống chính trị, bởi nếu tri thức chính trị không biến thành tình cảm, niềm tin và ý chí chính trị trong hoạt động thì nó cũng không có vai trò gì đối với đời sống hiện thực của mỗi cá nhân; Lý tưởng chính trị - xã hội là quan niệm về một chế độ xã hội được coi là hoàn thiện nhất, phù hợp với lợi ích kinh tế và chính trị của một giai cấp, tập đoàn xã hội nào đó. Lý tưởng không chỉ là động lực kích thích hoạt động chính trị mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc lựa chọn phương thức, phương tiện hoạt động chính trị. Tóm lại, ý thức chính trị là hình thái ý thức chỉ xuất hiện và tồn tại trong các xã hội có giai cấp và nhà nước, phản ánh nhận thức, thái độ và mối quan hệ giữa các giai cấp, các dân tộc và các quốc gia, cũng như thái độ của các giai cấp đối với quyền lực nhà nước; là sự thống nhất và hòa quyện của các nhân tố tri thức, tình cảm, niềm tin, ý chí và lý tưởng chính trị - xã hội của mỗi cá nhân trong đời sống chính trị xã hội ở mỗi hình thái kinh tế - xã hội nhất định. * Giáo dục ý thức chính trị Giáo dục ý thức chính trị là một bộ phận của mục tiêu giáo dục toàn diện cho người học, cũng là hoạt động giáo dục mang tính đặc thù diễn ra trên lĩnh vực tư tưởng. Điều này được V.I.Lênin nhấn mạnh: “Về mặt phương châm của toàn bộ công tác giáo dục của chúng ta, chúng ta không thể cố giữ quan điểm cũ rích cho là giáo dục không cần chính trị, chúng ta không thể tổ chức công tác giáo dục tách rời chính trị được, lối nói giáo dục “tách rời chính trị” hoặc “không cần đến chính trị” đó là lối nói giả dối của giai cấp tư sản…Trong tất cả các nước tư sản, mối quan hệ 11 giữa bộ máy chính trị với giáo dục đều hết sức vững chắc, tuy xã hội tư sản không thể công khai thừa nhận điểm đó” [39, tr. 473]. Tuy nhiên, mục đích giáo dục ý thức chính trị không chỉ dừng lại ở việc hình thành tư tưởng, kiến thức chính trị mà quan trọng hơn hướng đối tượng giáo dục đi đến mục đích cao hơn là hình thành niềm tin và phát huy hành động chính trị, tính tích cực chính trị trong đời sống chính trị - xã hội. Đồng thời thông qua hoạt động giáo dục, chủ thể sẽ góp phần hình thành thế giới quan khoa học, nhân sinh quan tích cực trong bản thân mỗi đối tượng. Xuất phát từ tính đặc thù là bộ phận trong công tác tư tưởng của Đảng, do vậy nội dung của hoạt động giáo dục ý thức chính trị là phải tuyên truyền, giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; phổ biến quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; giáo dục truyền thống dân tộc và lý tưởng xã hội chủ nghĩa; giáo dục đạo đức, lối sống thẩm mỹ; giáo dục ý thức xây dựng và bảo vệ Đảng, Nhà nước, hình thành nên thái độ tích cực chính trị, thế giới quan khoa học, nhân sinh quan tích cực, rèn luyện bản lĩnh chính trị vững vàng, củng cố niềm tin vào sự nghiệp cách mạng do Đảng khởi xướng và lãnh đạo. Tóm lại, giáo dục ý thức chính trị là hoạt động truyên truyền, giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước cùng với những giá trị truyền thống của dân tộc, đạo đức, lối sống, thẩm mỹ. Qua đó nâng cao nhận thức chính trị, củng cố niềm tin, bản lĩnh chính trị, định hướng các giá trị chính trị tích cực, thúc đẩy tính tích cực chính trị - xã hội của đối tượng giáo dục. * Giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên là hoạt động truyên truyền, giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước cùng với những giá trị truyền thống của dân tộc, đạo đức, lối sống, thẩm mỹ cho sinh viên. Qua đó, hình thành thế giới quan khoa học, nhân sinh quan tích cực và phương pháp tư duy biện chứng; nâng cao nhận thức chính trị, củng cố niềm tin, bản lĩnh chính trị, định hướng các 12 giá trị chính trị tích cực, phát huy tính tích cực chính trị của sinh viên trong hoạt động thực tiễn chính trị - xã hội. 1.1.2. Chủ thể và đối tượng giáo dục ý thức chính trị * Chủ thể giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Một là, nhóm chủ thể lãnh đạo, quản lý Nhóm chủ thể lãnh đạo, quản lý bao gồm Đảng ủy, Ban Giám hiệu nhà trường, vai trò của nhóm chủ thể này trong công tác giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên được thể hiện: Đề ra chủ trương và chỉ đạo toàn bộ hoạt động giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên, đề ra biện pháp lãnh đạo nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên, đồng thời là người kiểm tra việc tổ chức thực hiện của cấp dưới thuộc quyền; Thường xuyên theo dõi, nắm bắt những vấn đề mới nảy sinh trong quá trình thực hiện giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên, định hướng trong việc tiến hành linh hoạt những nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục ý thức chính trị phù hợp với sinh viên; Giữ vai trò quyết định trong việc đầu tư và tăng cường cơ sở vật chất - kỹ thuật cho công tác giáo dục ý thức chính trị đạt hiệu quả cao. Hai là, nhóm chủ thể truyền đạt kiến thức các môn lý luận chính trị Mục đích giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên trước hết là trang bị những hiểu biết cơ bản về bản chất cách mạng và khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước; hình thành cho sinh viên thế giới quan khoa học, nhân sinh quan tích cực, phương pháp khoa học trong hoạt động thực tiễn. Để đạt được mục đích trên, trước hết phải nói đến vai trò của những người trực tiếp truyền đạt kiến thức các môn lý luận chính trị, họ là người quyết định trực tiếp đến hiệu quả và chất lượng giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên. Thông qua nội dung bài giảng, đội ngũ giảng viên là người tác động một cách có mục đích đến người học, giúp người học nắm vững tri thức, góp phần xây 13 dựng thế giới quan, nhân sinh quan tích cực, phương pháp luận khoa học, hình thành niềm tin, bản lĩnh chính trị và đạo đức cách mạng cho sinh viên, hướng họ tới những giá trị chân - thiện - mỹ; giúp sinh biết biết nhìn nhận và đánh giá tích cực các hiện tượng trong đời sống chính trị - xã hội, phát huy tính tích cực chính trị - xã hội của bản thân trong hoạt động thực tiễn, có thái độ tích cực trong việc bảo vệ bản chất cách mạng và khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin, tưởng Hồ Chí Minh cũng như chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước. Ba là, nhóm chủ thể hỗ trợ Để công tác giáo dục ý thức chính trị cho sinh đạt hiệu quả cao nhất, ngoài việc nâng cao vai trò của đội ngũ giảng viên truyền đạt kiến thức các môn lý luận chính trị và sự chỉ đạo, quản lý của Đảng ủy, Ban Giám hiệu nhà trường, cần phải phát huy vai trò của các đoàn thể trong việc góp phần giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên. Điều này xuất phát từ những lý do sau đây: Đoàn thanh niên, Hội sinh viên là tổ chức chính trị - xã hội của sinh viên, thực hiện nhiệm vụ giáo dục ý thức chính trị, tư tưởng, đạo đức, pháp luật, lý tưởng và nhân cách cho sinh viên; Các tổ chức Đoàn thanh niên, Hội sinh viên là nơi để sinh viên được trao đổi, bày tỏ, giao lưu, hoạt động và học tập một cách thoải mái và hứng thú nhất sau những giờ học chính khóa thông qua những hoạt động, những cuộc thi, những chương trình lồng ghép mà các đoàn thể tổ chức; Đoàn thanh niên, Hội sinh viên là trường học lớn xã hội chủ nghĩa của thanh niên, sinh viên. Thông qua các đoàn thể này sinh viên được rèn luyện, được giáo dục bằng những hoạt động thiết thực, mang tính thực tiễn chính trị - xã hội, giúp sinh viên trưởng thành hơn, đào tạo ra một thế hệ thanh niên, sinh viên tích cực kế tục sự nghiệp cách mạng của Đảng. * Đối tượng giáo dục ý thức chính trị Đối tượng giáo dục ý thức chính trị là sinh viên các trường Cao đẳng, mang những đặc điểm: 14 - Điểm tuyển sinh đầu vào của sinh viên các trường Cao đẳng thường thấp hơn so với sinh viên các trường Đại học. Do vậy trình độ nhận thức, khả năng hiểu biết, tư duy sáng tạo của sinh viên các trường Cao đẳng thường hạn chế so với sinh viên các trường Đại học. Đặc điểm này phản ánh những khó khăn nhất định trong quá trình đào tạo nói chung và khi giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường Cao đẳng nói riêng. Do vậy, khi giáo dục ý thức chính trị cho họ phải chú ý đến đặc điểm tâm sinh lý, khả năng nhận thức, tư duy của đối tượng để có nội dung và phương thức giáo dục thích hợp để đạt được mục đích giáo dục cao nhất. - Thời gian đào tạo sinh viên các trường Cao đẳng ngắn hơn so với sinh viên các trường Đại học, dẫn tới sự khác biệt trong quá trình giáo dục về nội dung chương trình cũng như sự phát triển năng lực tư duy của sinh viên. Do vậy, để tiến hành đào tạo đòi hỏi phải xây dựng nội dung, chương trình giáo dục thích hợp với đối tượng người học, phải cá biệt hóa khung chương trình nội dung cho phù hợp. - Sinh viên các trường Cao đẳng có sự phân hóa về vùng miền (chủ yếu giữa các vùng, địa phương trong 1 tỉnh, khác với sinh viên các trường Đại học thường có sự phân hóa sâu sắc giữa các tỉnh với nhau). Đặc điểm này xuất phát từ tính đa dạng của đối tượng, ở việc xuất thân từ những vùng miền khác nhau, hình thành lối sống, sinh hoạt khác nhau từ đó dần dần hình thành tính bảo thủ, cục bộ đị phương vùng miền. Điều này đòi hỏi, khi giáo dục nói chung và ý thức chính trị cho sinh viên nói riêng phải định hướng cho họ những giá trị tích cực trước những vấn đề chính trị xã hội diễn ra xung quanh. - Thế giới quan và nhân sinh quan của sinh viên các trường Cao đẳng chưa ổn định. Đây là đặc điểm phản ánh nét đặc trưng của sinh viên, không chỉ có ở sinh viên các trường Cao đẳng mà còn tồn tại ở sinh viên các trường Đại học. Điều này xuất phát từ môi trường hoạt động và làm việc chủ yếu của sinh viên gắn liền với hoạt động lao động trí óc, ít gắn liền với những hoạt động thực tiễn xã hội, dẫn tới sự nghịch lý trong bản thân người học, họ thừa lý thuyết nhưng thiếu thực hành, thiếu kinh nghiệm; thừa kiến thức nhưng thiếu kỹ năng; thừa hoài bão, ước mơ, lý tưởng nhưng thiếu định hướng, do đó tâm lý, tư tưởng chưa ổn định. Nói cách khác, sự thiếu 15 kinh nghiệm, hạn chế về kỹ năng, thiếu định hướng, xa rời thực tiễn làm cho việc nhìn nhận, đánh giá, thái độ và ứng xử của sinh viên trước những vấn đề của đời sống chính trị - xã hội thiếu tính tích cực. Đặc điểm này phản ánh sự cần thiết phải giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên, bởi nội dung cốt lõi của công tác giáo dục ý thức chính trị đó là nhằm hình thành thế giới quan khoa học, nhân sinh quan tích cực cho người học, phát huy tính tích cực chính trị - xã hội ở họ, thúc đẩy sự phát triển, hoàn thiện bản thân, tạo niềm tin, bồi đắp lý tưởng và định hướng hoạt động nhận thức, hoạt động thực tiễn cho sinh viên trong quá trình học tập và trong cuộc sống. 1.2. Nội dung và phƣơng thức giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên 1.2.1. Nội dung giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Một là, giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh Thông qua việc học tập và nghiên cức môn học Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin sinh viên được trang bị thế giới quan, phương pháp luận khoa học và nhân sinh quan tích cực; nắm được bản chất cách mạng, nhân văn và khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin; hiểu rõ cơ sở lý luận quan trọng nhất của tư tưởng Hồ Chí Minh; qua đó xây dựng niềm tin và lý tưởng cách mạng, vận dụng sáng tạo cơ sở lý luận đó trong hoạt động nhật thức và hoạt động thực tiễn cũng như trong rèn luyện và tu dưỡng đạo đức cá nhân. Thông qua việc giảng dạy và học tập môn học Tư tưởng Hồ Chí Minh, người dạy giúp cho sinh viên nắm được một cách sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh là “một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, là kết quả của sự vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại. Đó là tư tưởng về giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp và giải phóng con người” [4, tr. 83]. Mặt khác, thông qua môn học, giúp sinh viên nâng cao lý luận, phương pháp tư duy biện chứng, có định hướng đúng đắn trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh; có nhận thức đúng đắn về con đường đi lên chủ 16
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan