Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở huyện nho quan...

Tài liệu Nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở huyện nho quan tỉnh ninh bình hiện nay.

.PDF
79
1488
122

Mô tả:

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN THỊ THƢƠNG NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ CHO CÁN BỘ CẤP CƠ SỞ HUYỆN NHO QUAN TỈNH NINH BÌNH HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC HÀ NỘI, 2018 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN THỊ THƢƠNG NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ CHO CÁN BỘ CẤP CƠ SỞ HUYỆN NHO QUAN TỈNH NINH BÌNH HIỆN NAY Ngành: Chính trị học Mã số: 83102 01 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC TS. VŨ MẠNH TOÀN HÀ NỘI, 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam kết luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi. Các tài liệu, tư liệu được sử dụng trong luận văn có trích dẫn nguồn gốc rõ ràng, trung thực. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thƣơng MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 Chƣơng 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ GIÁO DỤC LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ CHO CÁN BỘ CẤP CƠ SỞ ..............................................................8 1. 1. Khái niệm lý luận chính trị, giáo dục lý luận chính trị, cán bộ cấp cơ sở .......8 1.2. Nội dung cơ bản của nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị và những nhân tố ảnh hưởng đến việc nâng cao hiệu quả công tác giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở hiện nay ...............................................................................16 1.3. Vai trò của giáo dục lý luận chính trị đối với hoạt động của cán bộ cấp cơ sở ...............................................................................................................................21 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ CHO CÁN BỘ CẤP CƠ SỞ HUYỆN NHO QUAN TỈNH NINH BÌNH HIỆN NAY ....................................................................................................26 2.1. Khái quát về huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình và đội ngũ cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình hiện nay ............................................................26 2.2. Thực trạng nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình hiện nay ............................................................31 2.3. Vấn đề đặt ra trong việc nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình hiện nay ......................................40 Chƣơng 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ CHO CÁN BỘ CẤP CƠ SỞ HUYỆN NHO QUAN TỈNH NINH BÌNH HIỆN NAY ....................................................................................................51 3.1. Đổi mới về nội dung, chương trình giáo dục lý luận chính trị phù hợp với tình hình mới và phù hợp với đặc điểm của người học ở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình .......................................................................................................................51 3.2. Đổi mới phương pháp giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở ở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình hiện nay ............................................................55 3.3. Nâng cao trình độ cho đội ngũ giảng viên lý luận chính trị của cơ sở ở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình hiện nay .......................................................................57 3.4. Phát huy tính tích cực, ý thức tự học tập, rèn luyện của cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình hiện nay ............................................................61 KẾT LUẬN ..............................................................................................................64 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................67 PHỤ LỤC .................................................................................................................73 DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Tình hình đội ngũ cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan .............................30 tỉnh Ninh Bình hiện nay ............................................................................................30 Bảng 2.2. Trình độ lý luận chính trị của đội ngũ cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình đến hết tháng 12/2017 ......................................................................30 Bảng 2.3. Kết quả học tập lý luận chính trị của cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan giai đoạn 2010 - 2017 ................................................................................................38 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong sự vận động của mỗi quốc gia, cán bộ luôn giữ vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Để lãnh đạo thắng lợi sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, Đảng ta đã tiến hành công cuộc đổi mới nhằm nâng cao năng lực, sức chiến đấu và đặc biệt là lòng tin yêu của nhân dân. Công cuộc đổi mới đòi hỏi chúng ta phải có một chương trình hành động toàn diện cho mọi ngành, mọi lĩnh vực. Trong đó có nhiều lĩnh vực còn xa lạ hoặc hoàn toàn mới mẻ với chúng ta. Điều đó đòi hỏi phải có một đội ngũ cán bộ đủ năng lực, trình độ, phẩm chất đạo đức và kiến thức sâu về lý luận chính trị, cần phải có sự khái quát, phân tích bằng tư duy lý luận thì mới có thể nhận thức và giải quyết được. Hơn nữa, công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo đã và đang thu được nhiều thành tựu quan trọng, tạo tiền đề vững chắc để đất nước bước vào một giai đoạn phát triển mới. Trong tình hình đó, đòi hỏi Đảng, Nhà nước và mọi cán bộ, đảng viên phải tích cực đổi mới về tư duy, nâng cao trình độ lý luận chính trị của mình. Đặc biệt, người cán bộ cơ sở phải có trình độ chuyên môn nghiệp vụ, trình độ lý luận chính trị, phẩm chất đạo đức cách mạng… Hiện nay, tình hình thế giới và trong nước đang có nhiều diễn biến phức tạp, để giữ vững lòng tin của nhân dân đối với Đảng, với chính quyền cần đặc biệt chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ đảng viên nói chung và cán bộ cấp xã nói riêng có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định lý tưởng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, không dao động trước mọi biến cố phức tạp, có đủ năng lực thực hiện thắng lợi đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước; có nhân cách và lối sống mẫu mực, trong sáng, có ý thức tổ chức kỷ luật cao, tôn trọng tập thể, gắn bó với nhân dân. Đây là vấn đề có ý nghĩa thời sự cấp thiết hiện nay. 1 Đứng trước yêu cầu và nhiệm vụ mới của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đội ngũ cán bộ cấp xã, phường, thị trấn ở nước ta nói chung và ở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình nói riêng vẫn còn yếu và hạn chế ở nhiều mặt như: bản lĩnh chính trị, trình độ nhận thức chính trị, năng lực tổ chức quản lý, năng lực chỉ đạo hoạt động thực tiễn, phẩm chất đạo đức cách mạng,… Nhiều cán bộ được đề bạt, bổ sung vào những vị trí khác nhau nhưng chưa được đào tạo cơ bản về chuyên môn cũng như lý luận chính trị. Do đó, khi xử lý công việc còn tùy tiện, kinh nghiệm, giáo điều, chưa vận dụng đúng đường lối, chủ trương, quan điểm của Đảng vào thực tiễn của địa phương. Để khắc phục tình trạng trên cần phải giải quyết nhiều vấn đề liên quan đến cán bộ cấp cơ sở trong đó vấn đề có ý nghĩa cấp bách là phải đổi mới, tăng cường hơn nữa công tác đào tạo, nâng cao trình độ lý luận chính trị nhằm nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức cách mạng,… cho họ trong quá trình hoạt động thực tiễn ở địa phương. Chính vì vậy, việc nghiên cứu, khảo sát, đánh giá thực trạng và đề ra các giải pháp cụ thể thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ cấp cơ sở có ý nghĩa hết sức quan trọng cả về mặt lý luận và thực tiễn nhằm góp phần đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Vì những lý do đó, trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, tác giả lựa chọn và thực hiện đề tài “Nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình hiện nay”. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Giáo dục lý luận chính trị nói chung và giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở nói riêng là một vấn đề được nhiều nhà nghiên cứu đề cập đến ở những mức độ khác nhau. Đó là những nguồn tư liệu quý báu giúp tác giả tham khảo, kế thừa trong quá trình nghiên cứu, hoàn thiện luận văn của mình. Những công trình đó có thể chia thành 2 nhóm như sau: 2 * Nhóm các công trình nghiên cứu về đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở: - Đề tài cấp bộ năm 2004: “Nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị của đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã hiện nay (qua khảo sát ở một số tỉnh, thành phố phía Bắc nước ta)” do tiến sĩ Trần Hậu Thành (Phân viện Hà Nội, Học viện chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh) làm chủ nhiệm đề tài. - Vũ Ngọc Am: Đổi mới công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ cơ sở, Nxb Chính trị quốc gia năm 2003; Một số vấn đề về đổi mới phương pháp giáo dục lý luận chính trị, Nxb Thông tấn 2009. - Đề tài: Nâng cao chất lượng công tác đào tạo Lý luận Chính trị trên địa bàn tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2013 - 2020. Cơ quan chủ trì đề tài: trường Chính trị tỉnh Ninh Bình, chủ nhiệm đề tài: Phạm Thị Thủy - 2013. Đề tài này đề cập đến một số vấn đề lý luận, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng của công tác đào tạo lý luận chính trị trên toàn tỉnh Ninh Bình giai đoạn hiện nay. - Đỗ Cao Quang: Nâng cao trình độ tư duy lý luận cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã miền núi hiện nay, Luận văn thạc sỹ, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, năm 1996. Luận văn này đã cung cấp một cách tương đối đầy đủ về nâng cao trình độ tư duy lý luận chính trị của cán bộ cấp cơ sở, nhưng chưa đầy đủ, đang mang nặng khái quát và nêu lên nhữnng đặc thù khó khăn của miền núi, như văn hóa, trình độ, yêu cầu… - Đề tài luận án tiến sĩ Chính trị học của tác giả Cẩm Thị Lai (2012): “Đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị, hành chính cho đội ngũ cán bộ chuyên trách cấp xã ở các tỉnh Tây Bắc giai đoạn hiện nay”. Trong công trình này, tác giả đã phân tích và làm rõ thực trạng công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ chuyên trách cấp xã ở các tỉnh Tây Bắc trong giai đoạn hiện nay. Từ đó, đề xuất những giải pháp chủ yếu đẩy mạnh công tác giáo dục lý luận chính trị hành chính cho đội ngũ cán bộ chuyên trách cấp xã ở các tỉnh Tây Bắc đến năm 2020. 3 Những công trình này đã khảo sát, đánh giá thực trạng và nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã. Trên cơ sở đó, xây dựng phương hướng và đề xuất những giải pháp cơ bản để đổi mới phương pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo chuyên trách cấp xã ở nước ta hiện nay. Ngoài ra, còn rất nhiều công trình và bài viết đăng trên các báo, tạp chí có liên quan đến đề tài như: Đề tài 0206 - KHXH: “Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ cấp huyện thuộc diện Tỉnh ủy quản lý trong thời kỳ phát triển mới của tỉnh Hà Tĩnh”. Cơ quan chủ trì đề tài: Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, chủ biên: Nguyễn Thiện - Tháng 6/2016; Chương trình bồi dưỡng chuyên đề: Phương pháp giảng dạy lý luận chính trị dành cho giáo viên giảng dạy lý luận chính trị tại Trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện, Nxb Lao động xã hội, năm 2008. Những công trình này đã làm rõ công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ lãnh đạo trong tình hình mới. Từ đó đưa ra các phương pháp cụ thể, nâng cao hiệu quả chất lượng đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị trong thời gian tới. * Nhóm các công trình nghiên cứu về địa bàn huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình: Cho đến nay chưa có công trình nghiên cứu nào cụ thể và toàn diện về đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ cấp cơ sở. Bên cạnh đó, đã có một số công trình, đề cập đến một số khía cạnh khác nhau của công tác này. - Lịch sử đảng bộ tỉnh Ninh Bình tập I (1993-1975), tập II (1975-2000) (biên soạn và xuất bản Chính trị quốc gia phối hợp cùng Ban Thường vụ tỉnh ủy Ninh Bình); Ban Thường vụ tỉnh ủy Ninh Bình (chủ biên), (2017); Những sự kiện lịch sử đảng bộ tỉnh Ninh Bình (1992-2015),… - Nho Quan miền đất cổ - tác giả: Nhà giáo Lê Đăng Bật (gồm có 2 phần được in bởi Nxb Văn hóa - thông tin năm 2010) chủ yếu viết về các di tích và 4 danh thắng nổi tiếng của huyện cùng các danh nhân tiêu biểu của huyện Nho Quan. Các công trình trên đều đã khái quát lịch sử của huyện Nho Quan, về lịch sử Đảng bộ tỉnh Ninh Bình trên tất cả các mặt chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội,… trong đó có công tác giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng trình độ lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở. Mặc dù đã có nhiều công trình nghiên cứu cụ thể về cả lý luận lẫn thực tiễn, đề ra giải pháp cơ bản để nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý ở các cấp. Tuy nhiên, do giới hạn về phạm vi nghiên cứu, cho nên đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu một cách chi tiết đầy đủ có hệ thống về thực trạng cũng như nêu ra những giải pháp để nâng cao trình độ lý luận chính trị cho cán bộ cấp xã ở các huyện, thị của tỉnh Ninh Bình. Nhận thức được tầm quan trọng của việc nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở, xuất phát từ yêu cầu thực tiễn của huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình hiện nay. Vì vậy, luận văn này tôi tập trung làm rõ thực trạng công tác giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình, từ đó đề xuất các giải pháp để khắc phục tình trạng trên. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Luận văn phân tích và làm rõ thực trạng nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình. Trên cơ sở đó, luận văn đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình hiện nay. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Phân tích, làm rõ nội dung của việc nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình hiện nay. 5 - Phân tích đánh giá thực trạng nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình và nguyên nhân của thực trạng đó. - Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình hiện nay. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu Công tác giáo dục lý luận chính trị của cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình hiện nay. Phạm vi nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu công tác giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở của huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình từ năm 2010 đến nay. 5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Luận văn sử dụng phương pháp luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin và Tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về lý luận chính trị và giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu: logic và lịch sử; phân tích, tổng hợp, so sánh, quy nạp, diễn dịch, đối chiếu, tổng kết thực tiễn, điều tra xã hội học… để giải quyết những nhiệm vụ đề tài đặt ra. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể làm tài liệu tham khảo vận dụng cho các cấp ủy đảng, chính quyền trong việc nghiên cứu để xây dựng kế hoạch đào tạo lý luận chính trị đối với cán bộ cấp cơ sở; xác định phương pháp đào tạo, bồi dưỡng cho các giảng viên giảng dạy lý luận chính trị ở trường chính trị, trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện,… nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục các tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn gồm 3 chương 10 tiết. 6 Chương 1: Một số vấn đề lý luận chung về giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở Chương 2: Thực trạng nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình hiện nay Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình hiện nay 7 Chƣơng 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ GIÁO DỤC LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ CHO CÁN BỘ CẤP CƠ SỞ 1. 1. Khái niệm lý luận chính trị, giáo dục lý luận chính trị, cán bộ cấp cơ sở Tư duy lý luận là quá trình con người phản ánh hiện thực khách quan một cách gián tiếp, mang tính trừu tượng và khái quát cao bằng hệ thống các khái niệm, phạm trù, quy luật. Để hình thành được tư duy lý luận đúng đắn đòi hỏi bắt buộc phải có một hệ thống các khái niệm, phạm trù lý luận sâu sắc, trừu tượng và tính thực tiễn rất cao. Việc làm rõ các khái niệm lý luận góp phần quan trọng vào việc hình thành nên tư duy lý luận sâu sắc, triệt để và thực tiễn. Trong phạm vi luận văn, tác giả tập trung làm rõ khái niệm lý luận chính trị và giáo dục lý luận chính trị. * Lý luận chính trị Từ điển Tiếng việt viết: “Lý luận là hệ thống những tư tưởng được khái quát từ kinh nghiệm thực tiễn, có tác dụng chỉ đạo thực tiễn…” [38, tr.544-545]. Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đề cao vai trò của lý luận. Và theo Người thì lý luận “là sự tổng kết những kinh nghiệm của loài người, là tổng hợp những tri thức về tự nhiên và xã hội tích trữ lại trong quá trình lịch sử” [26, tr.269]. Như vậy, lý luận được hình thành từ thực tiễn trên cơ sở khái quát những kinh nghiệm của hoạt động thực tiễn phong phú, đa dạng của con người. Lý luận thường được hiểu là những tri thức được khái quát từ thực tiễn. Lý luận phản ánh mối liên hệ bản chất, tính quy luật của sự vận động và phát triển của các sự vật, hiện tượng trong thế giới khách quan. Mặc dù có nhiều định nghĩa khác nhau về lý luận nhưng đều thống nhất ở chỗ: Lý luận là sự khái quát những kinh nghiệm thực tiễn, là sự tổng hợp các trí 8 thức về tự nhiên, xã hội được tích lũy trong quá trình hoạt động lịch sử của con người. Ban đầu con người thu nhận những tài liệu cảm tính, những kinh nghiệm; sau đó tiến hành so sánh, phân tích, tổng hợp, khái quát hóa, trừu tượng hóa, để xây dựng thành lý luận khoa học phản ánh bản chất, quy luật vận động của các sự vật, hiện tượng trong thế giới. Chính trong quá trình hoạt động thực tiễn, cải tạo thế giới mà nhận thức, lý luận của con người mới được hình thành và phát triển. Lý luận là cấp độ phát triển cao của quá trình nhận thức, là sự phản ánh hiện thực khách quan ở trình độ cao. Lý luận ngày càng có vai trò quan trọng trong sự phát triển của xã hội. Mỗi ngành, mỗi lĩnh vực cụ thể khác nhau đều phải có lý luận riêng và mỗi ngành, mỗi lĩnh vực hoạt động cụ thể muốn phát triển được đều phải bắt đầu bằng việc phát triển lý luận. Có lý luận trong lĩnh vực khoa học tự nhiên, lý luận trong lĩnh vực khoa học xã hội,…, lý luận trong lĩnh vực chính trị. Lý luận chính trị là hệ thống các quan điểm, chủ trương, đường lối, chính sách của một Đảng, một giai cấp để giành, giữ và thực thi quyền lực Nhà nước. Hồ Chí Minh thể hiện rõ quan điểm: “Đối với chúng ta, những người cách mạng và nhân dân Việt Nam, chủ nghĩa Mác - Lênin không những là cái “cẩm nang” thần kỳ, không những là cái kim chỉ nam mà còn là mặt trời soi sáng con đường chúng ta đi tới thắng lợi cuối cùng, đi tới chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản” [22, tr.105]. Vì vậy, phải học tập lý luận, phải trang bị hệ thống luận điểm cách mạng, khoa học, phương pháp luận biện chứng của học thuyết Mácxit - Lêninnit cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, để từ đó nâng cao giác ngộ lý tưởng cách mạng, củng cố niềm tin vào thắng lợi của chủ nghĩa cộng sản bằng các cơ sở khoa học, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. Cũng từ thực tiễn lãnh đạo phong trào cách mạng trong nước, Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Vì học tập chủ nghĩa còn kém, cho nên tư tưởng của nhiều cán bộ và đảng viên chưa thuần thục, trình độ lý luận còn non nớt”. Từ đó, Người nhấn mạnh: “Có học tập lý luận Mác - Lênin 9 mới củng cố được đạo đức cách mạng, giữ vững lập trường, nâng cao sự hiểu biết và trình độ lý luận chính trị, mới làm tốt được công tác Đảng giao phó cho mình” [24, tr.224]. Không chỉ học tập, vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, Người còn chỉ rõ nhiệm vụ: “Chúng ta phải nâng cao sự tu dưỡng về chủ nghĩa Mác - Lênin để dùng lập trường, quan điểm, phương pháp, chủ nghĩa Mác - Lênin mà tổng kết kinh nghiệm của Đảng ta, phân tích một cách đúng đắn những đặc điểm của nước ta. Có như thế, chúng ta mới có thể dần dần hiểu được quy luật phát triển của cách mạng Việt Nam, định ra đường lối, phương châm, bước đi có thể của cách mạng xã hội chủ nghĩa thích hợp với tình hình nước ta” [27, tr.64]. Bác Hồ đã dạy rằng, chỉ thực hành mà không có lý luận cũng như một mắt sáng, một mắt mờ. Người còn chỉ rõ: “Có học tập lý luận Mác - Lênin mới củng cố được đạo đức cách mạng, giữ vững lập trường, nâng cao sự hiểu biết và trình độ chính trị, mới làm tốt công tác Đảng giao phó cho mình” [26, tr.247]. Nắm lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin không phải để “trang sức” mà nắm cái tinh thần xử trí đối với việc, đối với người, đối với mình để “sống với nhau có tình có nghĩa”, là nắm những chân lý phổ biến của chủ nghĩa Mác - Lênin để áp dụng sáng tạo vào hoàn cảnh thực tế của nước ta. Tóm lại, không chỉ chống giáo điều trong học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, mà còn phải chống giáo điều trong vận dụng lý luận cũng như kinh nghiệm của nước khác, ngành khác. Từ góc độ tiếp cận khái niệm lý luận chính trị như trên có thể hiểu: Lý luận chính trị là hệ thống các quan điểm, chủ trương, đường lối, chính sách của một chính đảng, một giai cấp nhằm giành, giữ và thực thi quyền lực nhà nước. * Giáo dục lý luận chính trị Để hiểu rõ hơn về khái niệm giáo dục lý luận chính trị, trước hết, tác giả đưa ra một vài quan niệm về giáo dục, qua đó góp phần làm sáng tỏ nội dung khái niệm giáo dục lý luận chính trị. 10 Quan niệm về giáo dục Trong di sản tư tưởng Hồ Chí Minh, tư tưởng về giáo dục nói chung và giáo dục lý luận chính trị nói riêng luôn có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc, có tính bao quát, sâu xa và thiết thực. Từ khi ra đời, giáo dục đã trở thành một yếu tố cơ bản thúc đẩy sự phát triển thông qua việc thực hiện các chức năng xã hội của nó. Có nhiều cách khác nhau về khái niệm “giáo dục”. Giáo dục là một hoạt động hết sức quan trọng của con người, qua đó những kinh nghiệm, tri thức nhân loại tích lũy được trong thực tiễn cuộc sống được trao truyền, giúp nhân loại không ngừng bổ sung, phát triển tri thức mới. Nhờ giáo dục và thông qua giáo dục, con người ngày càng phát triển toàn diện, hoàn thiện nhân cách. Bao trùm lên tất cả là giáo dục giúp tạo nguồn lực cho sự phát triển trong tương lai. Chính vì vậy, giáo dục được coi là yếu tố quyết định sự phát triển nhanh và bền vững, là nguồn “của cải nội sinh” của mỗi quốc gia [29, tr.117]. Theo Hồ Chí Minh, giáo dục có vai trò hết sức to lớn trong việc cải tạo con người cũ, xây dựng con người mới thích nghi với điều kiện hoàn cảnh cụ thể nhất định. Người nói: “Thiện ác chẳng phải là bản tính cố hữu, phần lớn đều do giáo dục mà nên” [26, tr.383]. Một mặt, giáo dục phục vụ cho sự phát triển của xã hội, bởi lẽ, sẽ không phát triển thêm một bước nào nếu như không có những điều kiện cần thiết do giáo dục tạo ra. Mặt khác, phát triển của giáo dục luôn chịu sự quy định của xã hội thông qua những yêu cầu ngày càng cao và những điều kiện ngày càng thuận lợi do sự phát triển xã hội mang lại… Quan niệm về giáo dục lý luận chính trị Trong tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục, Người thường xuyên quan tâm tới công tác giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên và các tầng lớp 11 nhân dân. Những quan điểm của Người về giáo dục lý luận chính trị mãi soi sáng công tác giáo dục lý luận chính trị của Đảng. Theo chủ tịch Hồ Chí Minh: Giáo dục lý luận chính trị là quá trình tác động vào đối tượng bằng cách trình bày, giải thích một cách khoa học những khái niệm, những quy luật, những quan điểm… nhằm làm cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nắm được những kiến thức về chủ nghĩa Mác - Lênin, về đường lối, chính sách của Đảng, nâng cao phẩm chất cách mạng và năng lực hoạt động thực tiễn của họ, hướng dẫn họ vận động những hiểu biết ấy vào cuộc sống [27, tr.169]. Theo PGS,TS. Đào Duy Quát thì giáo dục lý luận chính trị: Là việc truyền bá những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân. Đó là quá trình tác động vào đối tượng giáo dục bằng cách trình bày, giải thích một cách khoa học những khái niệm, những quan điểm nhằm làm cho cán bộ, đảng viên và nhân dân nhận thức đúng đắn những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin, kiên định mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, nhất trí cao với đường lối, quan điểm của Đảng, nâng cao phẩm chất cách mạng và năng lực hoạt động thực tiễn của họ, hướng dẫn họ vận dụng những hiểu biết ấy vào cuộc sống [33, tr.38]. Giáo dục lý luận chính trị là một bộ phận quan trọng của công tác tư tưởng của Đảng. Theo Hồ Chí Minh, đối tượng học tập lý luận chính trị trước hết là cán bộ, đảng viên, cán bộ các ngành chuyên môn chính quyền. Cán bộ là những người đem chính sách của Đảng, của Chính phủ giải thích cho dân chúng hiểu rõ và thi hành, đồng thời cũng đem tình hình của quần chúng báo cáo cho Đảng để đặt chính sách sao cho đúng [25, tr.268]. Giáo dục lý luận chính trị có nghĩa là truyền bá những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, 12 đường lối và quan điểm của Đảng cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân. Giáo dục lý luận chính trị có vị trí rất quan trọng trong toàn bộ hoạt động của Đảng. Tầm quan trọng đó bắt nguồn từ vai trò của chủ nghĩa Mác - Lênin đối với quá trình phát triển xã hội với tư cách là khoa học cách mạng của giai cấp công nhân và là hệ tư tưởng của toàn xã hội trong chế độ xã hội chủ nghĩa. Từ những khái niệm trên có thể rút ra quan niệm: Giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở thực chất là quá trình giáo dục, bồi dưỡng những tri thức lý luận chính trị, cốt lõi là chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối chính sách của Đảng, nhằm nâng cao trình độ nhận thức, giác ngộ cách mạng, xây dựng thế giới quan và phương pháp luận khoa học, những phẩm chất chính trị, đạo đức và năng lực người cán bộ cách mạng. * Cán bộ cấp cơ sở Ở nước ta hiện nay cơ cấu tổ chức của hệ thống chính trị được chia làm 4 cấp: Trung ương; tỉnh, thành phố trực thuốc Trung ương; quận, huyện và cơ sở. Cấp cơ sở (xã, phường, thị trấn) gọi chung là cấp xã, là cấp cuối cùng trong sự phân cấp hành chính. Cấp cơ sở là nơi nhân dân cư trú, sinh sống gắn bó chặt chẽ trong quan hệ kinh tế, dòng tộc và văn hóa. Cấp cơ sở có một vị trí rất quan trọng, là nơi giải quyết các mối quan hệ giữa Nhà nước với nhân dân, là địa bàn tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách của đảng, pháp luật của Nhà nước, là nơi trực tiếp sản xuất vật chất, là nơi có thể tổ chức, huy động, phát huy cao độ nội lực của dân. Hiện nay cấp cơ sở ở nước ta chủ yếu là địa bàn nông thôn, nông dân làm nông nghiệp nên có tiềm năng rất lớn về lao động, đất đai, sản xuất ra lương thực, thực phẩm cho xã hội [13, tr.23]. Trong công cuộc đổi mới ở nước ta hiện nay, cấp cơ sở giữ một vai trò quan trọng. Quản lý cấp xã tốt sẽ góp phần làm cho hệ thống chính trị cơ sở thêm vững mạnh. Vì vậy, Đảng và Nhà nước ta rất chú trọng xây dựng hệ thống chính trị cấp xã. 13 Đảng và Nhà nước ta luôn chú trọng việc xây dựng hệ thống chính trị cấp cơ sở, đặt ra nhiều nghị quyết về củng cố, kiện toàn, phát triển toàn diện cấp cơ sở, đặc biệt là Nghị quyết Hội nghị lần thứ 6 khóa XII về “nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên” [2, tr.165]. Vì vậy, Cán bộ cấp cơ sở chính là những người trực tiếp đưa đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước đến với quần chúng, là những người gần gũi nhất với người dân, người cán bộ phải hiểu rõ đặc điểm, yêu cầu cụ thể của cơ sở, muốn phát huy được vai trò trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo quần chúng ở cơ sở thì phải tăng cường tổ chức, phát động các phong trào cách mạng của quần chúng ngay trên địa bàn. Bố trí đúng người, đúng việc, đáp ứng yêu cầu cụ thể của từng địa bàn, từng đối tượng, từng tính chất công việc ở cơ sở sẽ có kết quả cụ thể, làm cho mọi chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước sớm đi vào cuộc sống, tạo sự chuyển biến tích cực cả về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc, muôn việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay kém” [25, tr.11]. Do đó, đội ngũ cán bộ nói chung và đội ngũ cán bộ cấp cơ sở nói riêng có vai trò hết sức quan trọng. Khái quát các đặc điểm của cán bộ cấp cơ sở như trên có thể thấy những vai trò của cán bộ cấp cơ sở như sau: Thứ nhất, cán bộ cấp cơ sở là đại diện cho nhân dân trong lãnh đạo, quản lý Nhà nước ở địa phương đồng thời là người trực tiếp lãnh đạo, cụ thể hóa, tổ chức thực hiện thắng lợi chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước. Vì vậy, cán bộ cấp cơ sở là bộ phận quan trọng trong hệ thống chính trị ở nước ta. 14 Thứ hai, cán bộ cấp cơ sở được coi là “cầu nối trực tiếp” quan trọng giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân. Cán bộ cơ sở tiếp xúc hàng ngày với nhân dân nên họ là cầu nối quan trọng giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân; tạo nên mối liên hệ máu thịt thống nhất giữa Đảng và nhân dân, xây dựng củng cố niềm tin của nhân dân với Đảng. Thứ ba, cán bộ cấp cơ sở là một trong những dự nguồn quan trọng cung cấp cho cán bộ lãnh đạo cấp trên. Trải qua thời kỳ cách mạng trước đây cũng như hiện nay, họ luôn có bản lĩnh chính trị vững vàng, tích lũy được nhiều kinh nghiệm trong việc chỉ đạo và thực hiện nhiệm vụ chính trị, có khả năng sáng tạo, tính nhạy bén và năng động cao. [13, tr.25]. Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII nhấn mạnh: “Đổi mới mạnh mẽ công tác giáo dục lý luận chính trị, học tập nghị quyết của Đảng. Thực hiện nền nếp việc bồi dưỡng lý luận, cập nhật kiến thức mới cho cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo quản lý các cấp…; tiếp tục đổi mới hệ thống chương trình đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị theo hướng nâng cao chất lượng, chú trọng hiệu quả và phù hợp với từng đối tượng” [9, tr.201-202]. Đây là phương hướng đặt ra cũng là chương trình, mục tiêu hành động cụ thể của toàn Đảng trong giai đoạn cách mạng mới. Đứng trước những nhiệm vụ to lớn của thời kỳ đổi mới, thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, trước những hoàn cảnh và tình thế mới, đòi hỏi đội ngũ cán bộ cấp cơ sở phải có trình độ và hiểu biết toàn diện. Đó không chỉ là trình độ chuyên môn, trình độ lý luận chính trị, mà còn phải có kiến thức về quản lý kinh tế, quản lý nhà nước trên từng lĩnh vực cụ thể: Văn hóa, chính trị xã hội;… có kiến thức, có trình độ mọi mặt sẽ nâng cao khả năng tiếp nhận và xử lý thông tin phục vụ cho công tác lãnh đạo, quản lý, chỉ đạo thực tiễn ở cơ sở. Đồng thời sẽ quy tụ được quần chúng tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, của chính quyền địa phương. 15
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan