Tài liệu Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã trong xây dựng nông thôn mới ở huyện đan phượng, hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ----------------------------- NGUYỄN THỊ HÒE NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP XÃ TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở HUYỆN ĐAN PHƢỢNG, HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Chủ nghĩa xã hội khoa học Hà Nội - 2016 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ----------------------------- NGUYỄN THỊ HÒE NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP XÃ TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở HUYỆN ĐAN PHƢỢNG, HÀ NỘI Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Chủ nghĩa xã hội khoa học Mã số: 60 22 03 08 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Ngô Thị Phƣợng Hà Nội - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu độc lập của tôi dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Ngô Thị Phượng. Các số liệu, kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Thị Hòe LỜI CẢM ƠN Sau quá trình học tập và nghiên cứu, đến nay em đã hoàn thành luận văn thạc sĩ triết học, chuyên ngành chủ nghĩa xã hội khoa học. Em xin trân trọng cảm ơn sâu sắc cô Ngô Thị Phượng, người trực tiếp tận tình chỉ bảo, hướng dẫn, định hướng cho em trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn. Em xin trân trọng cảm ơn các thầy giáo, cô giáo Trường Đại học khoa học xã hội và nhân văn đã giảng dạy, hướng dẫn em tiếp thu những kiến thức quý báu và tạo điều kiện thuận lợi cho em trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu tại trường. Xin trân trọng cảm ơn các bạn bè, đồng nghiệp tại Ban Tuyên giáo, Ban Tổ chức, Phòng Nội vụ Huyện ủy Đan Phượng đã nhiệt tình giúp đỡ, cung cấp thông tin, tư liệu, tạo điều kiện cho em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn. Trân trọng cảm ơn ./. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Thị Hòe MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 NỘI DUNG..................................................................................................... 10 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHO VIỆC NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP XÃ HUYỆN ĐAN PHƢỢNG, HÀ NỘI..... 10 1.1. Chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ............................................................................. 10 1.2. Xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam hiện nay và vai trò của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ........................................................................................... 26 Chƣơng 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP XÃ TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở HUYỆN ĐAN PHƢỢNG, HÀ NỘI HIỆN NAY ................ 41 2.1. Khái quát chung về huyện Đan Phượng, Hà Nội và thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở huyện Đan Phượng, Hà Nội ...................... 41 2.2. Xây dựng nông thôn mới ở huyện Đan Phượng, Hà Nội và vấn đề đặt ra đối với đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã........................................................... 54 Chƣơng 3. GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP XÃ TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở HUYỆN ĐAN PHƢỢNG, HÀ NỘI ................................... 70 3.1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kiến thức, chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ chủ chốt về xây dựng nông thôn mới ........................................... 71 3.2. Xây dựng tiêu chuẩn cụ thể và cơ cấu cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã trong xây dựng nông thôn mới ........................................................................ 76 3.3. Thực hiện đồng bộ công tác quy hoạch, sử dụng, luân chuyển cán bộ chủ chốt cấp xã trong xây dựng nông thôn mới..................................................... 79 3.4. Nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, giám sát, quản lý và bảo vệ cán bộ chủ chốt cấp xã ........................................................................................... 90 3.5. Xây dựng và hoàn thiện chính sách cán bộ đối với đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã trong xây dựng nông thôn mới..................................................... 91 3.6. Kiện toàn và nâng cao chất lượng hoạt động của các cơ quan tham mưu về công tác cán bộ ở huyện, xã trong xây dựng nông thôn mới ..................... 94 3.7. Không ngừng hoàn thiện bộ máy chính quyền và cơ chế vận hành của hệ thống chính trị cấp xã trong xây dựng nông thôn mới .................................... 97 KẾT LUẬN .................................................................................................... 99 PHỤ LỤC .................................................................................................... 101 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 109 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CNH, HĐH Chủ nghĩa xã hội CNXH Hệ thống chính trị HTCT Hội đồng nhân dân. HĐND Liên hiệp phụ nữ LHPN Mặt trận Tổ quốc MTTQ Ủy ban nhân dân UBND Xã hội chủ nghĩa XHCN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Xây dựng nông thôn mới là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn ở Việt Nam. Hội nghị lần thứ bảy Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa X đã ban hành Nghị quyết 26-NQ/TW, ngày 05/8/2008 về nông nghiệp, nông dân, nông thôn với mục tiêu xây dựng nông thôn mới có kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội hiện đại, cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ, đô thị theo quy hoạch; xã hội nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; dân trí được nâng cao, môi trường sinh thái được bảo vệ; hệ thống chính trị ở nông thôn dưới sự lãnh đạo của Đảng được tăng cường. Thủ tướng Chính phủ có Quyết định 491/QĐ-TTg ngày 16/4/2009 về việc ban hành bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới. Đây chính là thước đo, vừa định tính vừa định lượng để định hướng xây dựng nông thôn mới. Trong quá trình thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới thì đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã chính là lực lượng tiên phong. Trước tiên họ phải đổi mới tư duy để nhận thức đúng về chủ trương, đường lối của Đảng, chương trình mục tiêu xây dựng nông thôn mới của Chính phủ; từ đó tuyên truyền, vận động, hướng dẫn tư duy và nhận thức của nhân dân về xây dựng nông thôn mới. Thực tiễn xây dựng nông thôn mới đòi hỏi họ phải là những người có trình độ chuyên môn nghiệp vụ, có kiến thức, hiểu biết sâu rộng trên các lĩnh vực để có thể lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới toàn diện trên các lĩnh vực. Đối với huyện Đan Phượng, vốn là một huyện thuần nông, nay đang trong quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn thì yêu cầu về chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã càng trở nên bức thiết nhất là trong quá trình xây dựng nông thôn mới. Để thực hiện thắng lợi mục tiêu này, huyện cần có một đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã đủ về số 1 lượng, đảm bảo về chất lượng, cơ cấu, có trình độ chuyên môn nghiệp vụ, có trình độ lý luận chính trị, có trình độ tin học, có kiến thức khoa học công nghệ kỹ thuật, có hiểu biết sâu rộng trên các lĩnh vực, có phẩm chất đạo đức tốt để từ đó lãnh đạo, chỉ đạo các xã xây dựng thành công xã nông thôn mới, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu xây dựng huyện nông thôn mới. Trên thực tế, theo số liệu khảo sát mới nhất về đội ngũ cán bộ chủ chốt ở 16 xã, phường, thị trấn trong huyện cuối năm 2014 đã cho thấy, cơ cấu đội ngũ cán bộ chủ chốt xã chưa phù hợp; xu hướng "già hóa" khá rõ nét. Tỷ lệ cán bộ có trình độ về lý luận chính trị, chuyên môn nghiệp vụ còn thấp so với yêu cầu thực tiễn phát triển. Bên cạnh đó, còn một số cán bộ chủ chốt cấp xã chưa thật sự gương mẫu trong nhận thức và hành động, còn hạn chế về năng lực lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành hoạt động trong HTCT cấp xã; khả năng giải quyết các vấn đề phức tạp về lĩnh vực quản lý kinh tế, tài chính, văn hóa, xã hội, thông tin, tôn giáo, tranh chấp về đất đai, bảo vệ tài nguyên, môi trường còn yếu. Chất lượng và trình độ chuyên môn, lý luận chính trị của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn, phát triển kinh tế. Xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện đã đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã đó là cần phải tiếp tục rèn luyện về phẩm chất chính trị, nâng cao hơn nữa trình độ chuyên môn, năng lực công tác, thực hiện có hiệu quả các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước; phát huy thế mạnh, tiềm năng, lợi thế, phát triển kinh tế-xã hội của huyện. Đây là vấn đề quan trọng đảm bảo thực hiện thắng lợi mục tiêu xây dựng huyện nông thôn mới và đến năm 2020 trở thành huyện có cơ cấu kinh tế công nghiệp-dịch vụ-nông nghiệp phù hợp với hướng phát triển chung của Thành phố. Ngày 23/10/2015 vừa qua, huyện Đan Phượng đã chính thức được Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 1810-QĐ/TTg công nhận là huyện nông thôn mới đầu tiên của Thành phố Hà Nội. Đảng bộ huyện Đan 2 Phượng xác định trong nhiệm kỳ 2015-2020 và những năm tiếp theo sẽ tiếp tục phấn đấu, giữ gìn, phát huy những thành tựu đạt được, không ngừng hoàn thiện và nâng cao tiêu chí huyện nông thôn mới. Trong quá trình đó, những thực tiễn và kinh nghiệm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã trên địa bàn huyện sẽ là những bài học bổ ích cho những địa phương khác áp dụng trong quá trình xây dựng nông thôn mới. Do vậy, tôi chọn vấn đề: "Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã trong xây dựng nông thôn mới ở huyện Đan Phượng, Hà Nội" làm đề tài luận văn thạc sĩ Triết học. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Cán bộ chủ chốt ở mỗi cấp, mỗi khâu giữ vai trò quan trọng, quyết định đối với công tác xây dựng Đảng và xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Vì vậy nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt các cấp luôn là vấn đề thiết thực, cấp bách, thu hút nhiều sự quan tâm của các công trình luận án, luận văn nghiên cứu. - Nhóm công trình về đội ngũ cán bộ cấp xã + Trần Duy Hưng: “Xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt của hệ thống chính trị cấp huyện ở thành phố Hà Nội trong giai đoạn hiện nay”, Luận án tiến sĩ Lịch sử, 2000. Trong công trình này, tác giả đã nghiên cứu thực trạng, nguyên nhân, những kinh nghiệm, giải pháp của quá trình xây dựng đội ngũ CBCC của HTCT cấp phường ở quận Thanh Xuân giai đoạn 1997 - 2005. Quận Thanh Xuân là một quận trẻ, mới được thành lập gần mười năm, đang trong quá trình đô thị hóa rất nhanh, đặt ra những yêu cầu nhiệm vụ mới, ngày càng nặng nề cho HTCT các phường của quận Thanh Xuân, trong đó nhiệm vụ trọng tâm là phát triển kinh tế theo hướng công nghiệp - dịch vụ, quản lý đô thị theo qui hoạch, xây dựng và phát triển đồng bộ hạ tầng đô thị, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, đảm bảo vệ sinh môi trường, giữ 3 gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Ở phần nhiệm vụ này, rất giống với huyện Đan Phượng. + PGS.TS Nguyễn Phú Trọng, PGS.TS.Trần Xuân Sầm (đồng chủ biên) : "Luận cứ khoa học cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước", Nhà xuất bản chính trị quốc gia, Hà Nội, 2001. Cuốn sách đã phân tích, lý giải, hệ thống hóa các căn cứ khoa học của việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, đặc biệt là đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp; những kiến nghị về phương hướng, giải pháp nhằm củng cố, phát triển đội ngũ này cả về chất lượng, số lượng và cơ cấu cho phù hợp với yêu cầu của sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. + Đỗ Quốc Bình (2013), Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã trên địa bàn huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 20152020” , Nhà xuất bản Đại học kinh tế và quản trị kinh doanh. Trong công trình này, tác giả đã phân tích thực trạng, những phương hướng, giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã trên địa bàn huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2015-2020. + Đoàn Văn Tình-Đại học Nội vụ Hà Nội (2015) “Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, góp phần xây dựng chính quyền địa phương vững mạnh” - Bài đăng trên Tạp chí tổ chức Nhà nước của Bộ Nội vụ ngày 16/03/2015 (Tochucnhanuoc.vn). Trong bài viết này, tác giả đã đưa ra và phân tích rất kỹ 5 giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, góp phần xây dựng chính quyền địa phương vững mạnh. + TS. Mai Đức Ngọc (2015), “Cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở nông thôn Việt nam hiện nay”, Tạp chí khoa học xã hội Việt Nam, số 12 (97). Trong bài viết, tác giả đã đánh giá sâu sắc 3 ưu điểm và 3 nhược điểm của đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã giai đoạn hiện nay. 4 Các công trình trên đã đi sâu tìm hiểu về thực trạng và nêu các phương hướng, giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt tại các địa phương. Đây là cơ sở tài liệu tham khảo khi phân tích thực trạng, đề ra giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt ở huyện Đan Phượng. - Nhóm công trình về xây dựng nông thôn mới + Phạm Xuân Sơn và Nguyễn Cảnh (2009), “Xây dựng mô hình nông thôn mới ở nước ta hiện nay”, Nhà xuất bản chính trị quốc gia, Hà Nội. Bài viết đã phân tích chủ yếu 3 vấn đề: thứ nhất, nông thôn Việt Nam trước yêu cầu đổi mới; thứ hai, hình dung ban đầu về những tiêu chí của mô hình nông thôn mới; thứ ba, về những nhân tố chính của mô hình nông thôn mới như: kinh tế, chính trị, văn hóa, con người, môi trường...Các nội dung trên trong cấu trúc mô hình nông thôn mới có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Nhà nước đóng vai trò chỉ đạo, tổ chức điều hành quá trình hoạch định và thực thi chính sách, xây dựng đề án, cơ chế, tạo hành lang pháp lý, hỗ trợ vốn, kỹ thuật, nguồn lực, tạo điều kiện, động viên tinh thần. Nhân dân tự nguyện tham gia, chủ động trong thực thi và hoạch định chính sách. + Vũ Văn Phúc (2012), “Xây dựng nông thôn mới - những vấn đề lý luận và thực tiễn”, Nhà xuất bản chính trị quốc gia, Hà Nội. Cuốn sách tổng hợp nhiều bài viết của các nhà khoa học, lãnh đạo các cơ quan trung ương, các địa phương, các ngành, các cấp về xây dựng nông thôn mới, với những nội dung như: Những vấn đề lý luận chung và kinh nghiệm quốc tế về xây dựng nông thôn mới, đặc biệt thực tiễn xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam được trình bày khá phong phú về thực tiễn triển khai xây dựng nông thôn mới ở một số tỉnh Lào Cai, Nghệ An, Phú Thọ, Ninh Bình, Thái Nguyên, Lai Châu... + Đoàn Phạm Hà Trang (2012) “Xây dựng nông thôn mới: vấn đề quy hoạch và huy động nguồn lực tài chính”, http://www.tapchicongsan.org.vn 5 Bài viết khẳng định, quy hoạch xây dựng nông thôn mới nhất thiết phải được tính đến một cách tổng thể từ trên xuống, để quy hoạch của mỗi làng xã phải nằm trong chỉnh thể toàn quốc, khu vực, địa phương trong mối liên hệ với kinh tế, xã hội, môi trường, sinh thái, khí hậu, thổ nhưỡng, quốc phòng..từ cấu trúc hạ tầng kinh tế - kỹ thuật, hạ tầng xã hội đến phát triển đa dạng, bền vững trong xu thế phát triển chung của đất nước. Để thực hiện tốt chương trình xây dựng nông thôn mới, nguồn vốn phải được huy động bằng nhiều cách như: Nhà nước và nhân dân cùng đóng góp, các nguồn tài trợ, hỗ trợ vốn từ các ngân hàng…với phương châm phát huy nội lực là chính. Chính phủ cần có chính sách khuyến khích, hỗ trợ để thu hút các doanh nghiệp trong và ngoài nước vào đầu tư ở khu vực nông nghiệp, nông thôn để thêm nguồn lực trực tiếp giải quyết các khâu chế biến, giải quyết việc làm cho nông dân trong quá trình xây dựng nông thôn mới. + Nguyễn Văn Hùng (2015), “Xây dựng nông thôn mới trong phát triển kinh tế-xã hội ở tỉnh Bắc Ninh”, Luận án tiến sĩ kinh tế. Trong công trình này, tác giả đã hệ thống hóa và làm rõ một số cơ sở khoa học về nông thôn mới, xây dựng nông thôn mới trong phát triển kinh tếxã hội ở địa phương cấp tỉnh, trên cơ sở đó, làm rõ những nội dung và xu hướng xây dựng nông thôn mới trong phát triển kinh tế-xã hội ở tỉnh Bắc Ninh. Đánh giá thực trạng và nhận diện những vấn đề mới đang đặt ra đối với xây dựng nông thôn mới trong phát triển kinh tế-xã hội ở tỉnh Bắc Ninh. Đề xuất phương hướng cơ bản và giải pháp chủ yếu nhằm xây dựng nông thôn mới trong phát triển kinh tế-xã hội ở tỉnh Bắc Ninh giai đoạn đến năm 2020. + TS.Phạm Tất Thắng - Phó Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản (2015),“Xây dựng nông thôn mới - một số vấn đề đặt ra”; http://www.tapchicongsan.org.vn Bài viết đã đánh giá chung những mặt tích cực, hạn chế sau 5 năm triển khai thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới theo tinh thần Nghị quyết 6 26-NQ/TW về nông nghiệp, nông thôn, nông dân và đưa ra 5 giải pháp để quá trình xây dựng nông thôn mới thành công: Một là, cần phải khắc phục ngay sự không thực tế, thiếu tính lý luận và xu thế phong trào hóa trong quá trình triển khai xây dựng nông thôn mới. Hai là, cần có những cơ chế tạo điều kiện có sự tham gia trực tiếp của người dân với vai trò chủ thể và các tầng lớp, các tổ chức xã hội, gắn phát triển kinh tế với bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống. Ba là, cần chú ý tới tính chất đa dạng cả về điều kiện sống, tập quán, tài nguyên... trong xây dựng các mô hình nông thôn mới, không nên khuôn mẫu áp đặt chung cho mọi nơi. Bốn là, từng bước nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nông dân, cải thiện môi trường sống, nâng cao sức khỏe con người, bảo đảm an sinh xã hội và tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước ở nông thôn. Năm là, tăng cường nguồn lực cho chương trình xây dựng nông thôn mới tương xứng với mục tiêu đề ra. + TS.Nguyễn Liên Châu (2015), “Tư duy của cán bộ, đảng viên và người dân trong xây dựng nông thôn mới”, http://www.baohatinh.vn Bài viết khẳng định xây dựng nông thôn mới trước hết là quá trình tư duy lý luận và thực tiễn tích cực, sáng tạo của cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân về nông thôn; trên cơ sở quán triệt sâu sắc sự lãnh đạo của Đảng, sự chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự cụ thể hóa văn bản cấp trên trong chỉ đạo, điều hành của cấp ủy Đảng và chính quyền cấp tỉnh, cấp huyện, vận dụng sáng tạo các quy luật khoa học, phù hợp với đặc thù của từng địa phương; nhằm tạo sự đồng thuận chung về nhận thức và hành động trong phát triển tổng thể, bền vững kinh tế- xã hội, chính trị, an ninh quốc phòng nông thôn theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Với cách nhìn khái quát, các công trình đã phân tích những vấn đề đặt ra trong xây dựng nông thôn mới, những thuận lợi, khó khăn và xu thế phát triển hiện nay. Đây là những gợi ý cho luận văn về bức tranh tổng thể nông thôn mới và những vấn đề cần lưu ý giải quyết trong quá trình xây dựng nông 7 thôn mới. Từ đó thấy được nhiệm vụ của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã cần phải làm để thực hiện thắng lợi mục tiêu xây dựng nông thôn mới. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu: - Mục đích: Luận văn làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn và đề xuất những giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở huyện Đan Phượng, Hà Nội đáp ứng yêu cầu của quá trình xây dựng nông thôn mới hiện nay. - Nhiệm vụ: Để có thể đạt được mục đích đó, luận văn thực hiện những nhiệm vụ sau: + Phân tích cơ sở lý luận về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã và xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam. + Phân tích cơ sở thực tiễn của việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở huyện Đan Phượng, Hà Nội trong xây dựng nông thôn mới. + Đề xuất những giải pháp chủ yếu nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã huyện Đan Phượng, Hà Nội trong xây dựng nông thôn mới. 4. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu: - Cơ sở lý luận: Luận văn được thực hiện trên cơ sở lý luận Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam về cán bộ và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về xây dựng nông thôn mới. - Phương pháp nghiên cứu: Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử; sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, phương pháp lôgic và lịch sử, điều tra xã hội học. Đặc biệt coi trọng phương pháp tổng kết thực tiễn. 5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu: - Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của luận văn là chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã (bao gồm: Bí thư Đảng ủy, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND, Phó Chủ tịch UBND, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc, Chủ tịch Hội Phụ 8 nữ, Chủ tịch Hội Nông dân, Chủ tịch Hội Cựu chiến binh, Bí thư Đoàn, Trưởng Công an, Chỉ huy trưởng Ban chỉ huy Quân sự) trong xây dựng nông thôn mới ở huyện Đan Phượng, Hà Nội. - Phạm vi nghiên cứu: + Về không gian: Luận văn tập trung nghiên cứu đội ngũ cán bộ chủ chốt ở 16 xã, thị trấn trong xây dựng nông thôn mới ở huyện Đan Phượng, Hà Nội. + Về thời gian: Khảo sát từ năm 2010 đến 2015, kết thúc nhiệm kỳ Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ XXII. 6. Đóng góp mới của luận văn: - Trình bày thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã trong xây dựng nông thôn mới ở huyện Đan Phượng, Hà Nội. - Nêu những vấn đề đặt ra đối với đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã trong xây dựng nông thôn mới ở huyện Đan Phượng, Hà Nội - Đề xuất giải pháp chủ yếu góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở huyện Đan Phượng, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong xây dựng nông thôn mới. 7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn: - Luận văn cung cấp những luận cứ khoa học giúp Đảng bộ huyện Đan Phượng thực hiện việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở. - Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu, giảng dạy đối với cán bộ cơ sở nói chung và cán bộ chủ chốt cấp xã ở huyện Đan Phượng nói riêng. 8. Kết cấu luận văn: Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của luận văn được kết cấu thành 3 chương, 11 tiết. 9 NỘI DUNG Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHO VIỆC NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP XÃ HUYỆN ĐAN PHƢỢNG, HÀ NỘI 1.1. Chất lƣợng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã và nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã 1.1.1. Cấp xã và đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã Cấp xã Cấp xã theo quy định của Hiến Pháp năm 1992 là đơn vị hành chính nhà nước ở địa phương thuộc hệ thống hành chính 4 cấp của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Cấp xã là hình ảnh xã hội của một đất nước thu nhỏ, là cơ sở, là nền tảng, là nơi tiếp thu, triển khai tổ chức thực hiện các chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trong mọi hoạt động trên tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội, quốc phòng và an ninh. Là nơi trực tiếp, thường xuyên quan hệ, tiếp xúc với quần chúng nhân dân, nơi thể hiện rõ nhất và kiểm nghiệm tính đúng đắn, hiệu quả mọi chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách của Nhà nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Cấp xã là gần dân nhất, là nền tảng của hành chính. Cấp xã làm được việc thì mọi việc đều xong xuôi” [53,tr.371 và tr.372]. Do vậy, cấp xã có vai trò rất quan trọng trong công cuộc phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, đặc biệt là trong thời kỳ đẩy mạnh CNH-HĐH đất nước hiện nay. Từ khi Đảng cộng sản Việt Nam ra đời, trong thời kỳ hoạt động bí mật, cấp xã là địa bàn quan trọng, ở đó có các tổ chức của Đảng được nuôi dưỡng, bảo vệ và hoạt động tuyên truyền, giác ngộ nhân dân lôi cuốn họ và phong trào đấu tranh cách mạng giành chính quyền. Khi giành được chính quyền trên phạm vi cả nước, Đảng cộng sản Việt Nam trở thành Đảng cầm quyền giữ vai trò lãnh đạo đối với toàn xã hội thì cấp xã càng trở nên quan trọng 10 hơn, bởi lẽ cấp xã là cấp cuối cùng, là nơi tổ chức thực hiện, biến đường lối chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước thành hiện thực; đồng thời là nơi cung cấp những thông tin, kinh nghiệm cho Đảng điều chỉnh, bổ sung hoàn chỉnh đường lối, chính sách ấy. Bước vào thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước, vai trò của cấp xã nâng lên một tầm cao mới. Cấp xã không chỉ là nơi tổ chức, thực hiện thắng lợi mọi đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước mà nó còn là nơi phản ánh trực tiếp tâm tư, tình cảm và nguyện vọng chính đáng của nhân dân lên cấp trên. Đồng thời cấp xã còn là nơi tập trung mọi tiềm năng lao động, đất đai, ngành nghề, là nơi sản xuất ra nhiều của cải vật chất cho xã hội mà trọng tâm là lương thực, thực phẩm. Xã cũng là nơi tiêu thụ sản phẩm và cung cấp nguyên liệu cho nhiều ngành công nghiệp, bên cạnh đó xã còn là nơi cung cấp nguồn nhân lực dồi dào cho nhiều lĩnh vực ngành nghề góp phần thực hiện các mục tiêu kinh tế-xã hội của cả nước nói chung và của địa phương nói riêng. Mặt khác cấp xã còn là một trong những nơi giao lưu nhiều nhất giá trị lịch sử và giá trị hiện thực của văn hóa quê hương. Những di tích văn hóa, lịch sử, di tích cách mạng, những phong tục tập quán, những giá trị văn hóa truyền thống…Có giá trị thẩm mỹ và giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng sâu sắc, góp phần quan trọng vào việc giữ gìn và phát triển giá trị truyền thống của dân tộc. Đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã Trong bất cứ thời kỳ nào, giai đoạn nào của sự nghiệp cách mạng, cán bộ và công tác cán bộ cũng đều giữ vị trí đặc biệt quan trọng, cán bộ là một trong những nhân tố cơ bản quyết định mọi thắng lợi của sự nghiệp cách mạng. C.Mác và Ph.Ăngghen khẳng định: "Muốn thực hiện tốt những tư tưởng cần có con người sử dụng một thực tiễn" [58,tr.181]. Lịch sử đã chứng minh mỗi chính đảng của một giai cấp muốn giành và giữ chính quyền đều phải chăm lo 11 xây dựng đội ngũ cán bộ. Đây là đại biểu trung thành của giai cấp mình, có khả năng thực hiện những yêu cầu, mục tiêu và nhiệm vụ cách mạng mà Đảng và giai cấp đó đề ra do vậy phải chăm lo xây dựng cho được một đội ngũ cán bộ có phẩm chất, năng lực đáp ứng nhu cầu, nhiệm vụ chính trị trong mỗi thời kỳ cách mạng. Ngay từ những năm đầu tiên giành chính quyền, Hồ Chí Minh đã tiếp thu và vận dụng một cách sáng tạo tư tưởng về cán bộ của Chủ nghĩa MácLênin vào thực tiễn Việt Nam. Người đã đề cập đến vấn đề cán bộ và tầm quan trọng của công tác cán bộ. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng công việc thành công hay thất bại là do cán bộ tốt hay kém: "Cán bộ là dây chuyền của bộ máy. Nếu dây chuyền không tốt, không chạy thì động lực dù tốt, dù chạy toàn bộ máy cũng tê liệt" [53,tr.54] và vai trò của cán bộ thể hiện trong các mối quan hệ chủ yếu, cán bộ với đường lối chính sách, cán bộ với công việc và cán bộ với quần chúng. Về mối quan hệ với đường lối chính sách, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: "Cán bộ là người đem chính sách của Chính phủ, Đoàn thể thi hành trong nhân dân, nếu cán bộ dở thì chính sách hay cũng không thể thực hiện được" [53,tr.54]. Với công việc, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: "Cán bộ là cái gốc của mọi công việc" [53,tr.269]. Theo Người, cây phải có gốc, "gốc" ở đây hiểu là từ đó sinh ra, làm cho cây mạnh khỏe, tốt tươi hay ngược lại thì cây héo. Vì vậy, trong mọi công việc mà không có cán bộ thì không thể hoàn thành. Đối với quần chúng, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: "Cán bộ là người đem chính sách của Đảng, của Chính phủ giải thích cho dân chúng hiểu rõ và thi hành. Đồng thời đem tình hình của dân chúng báo cáo cho Đảng, cho Chính phủ hiểu rõ để đặt chính sách cho đúng" [53,tr.269]. Như vậy, theo Người cán bộ không chỉ là người có vai trò giác ngộ và hướng dẫn, lãnh đạo quần chúng mà còn là "chiếc cầu nối" giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân, là "công bộc" của nhân dân. Vì vậy, nếu cán bộ dở thì đường lối, chính sách của Đảng, Chính phủ không thể thực hiện được. 12 Thấm nhuần chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề cán bộ, Đảng ta luôn chú trọng và đặc biệt quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ ngang tầm với đòi hỏi của từng thời kỳ cách mạng, đó chính là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Trong công cuộc đổi mới đất nước, thực hiện CNH, HĐH, Đảng ta nhấn mạnh vai trò của cán bộ trong chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH: "Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng, gắn liền với vận mệnh của Đảng, của đất nước và chế độ, là khâu then chốt trong công tác xây dựng Đảng" [19,tr.66]. Theo quan điểm của Đảng, trong khi phải xây dựng đội ngũ cán bộ một cách đồng bộ, đáp ứng với yêu cầu của từng giai đoạn cách mạng, cần đặc biệt chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt các cấp, nhất là cấp chiến lược và cấp cơ sở. Như vậy, vai trò của đội ngũ cán bộ trong bất cứ thời điểm nào cũng rất quan trọng đối với sự nghiệp cách mạng, quyết định sự nghiệp của Đảng, góp phần quan trọng trong việc xây dựng, bảo vệ, phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, địa phương. Đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã là những người đứng đầu trong hệ thống của tổ chức Đảng, chính quyền, MTTQ, các đoàn thể chính trị xã hội ở cấp xã; có tác động chi phối việc chấp hành chủ trương, Nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước thông qua việc lãnh đạo và tổ chức các nhiệm vụ kinh tế xã hội trên địa bàn nông thôn mà họ phụ trách. Với quan niệm đó, đội ngũ cán bộ chủ chốt cơ sở (xã, phường, thị trấn) gồm 11 chức danh: Bí thư Đảng ủy, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc, Bí thư Đoàn Thanh niên, Chủ tịch Hội liên hiệp Phụ nữ, Chủ tịch Hội Nông dân, Chủ tịch Hội Cựu chiến binh. Đây là những người lãnh đạo chỉ huy trực tiếp và chịu trách nhiệm ở cơ sở. (Theo quan điểm của Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 khóa IX, Nghị định 114/NĐ-CP ngày 10/10/2003 của Chính phủ và Quyết định 13