Tài liệu Một số ý kiến nhằm hoàn thiện công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất để tính giá thành sản phẩm

PhÇn I Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ tËp hîp chi phÝ §Ó tÝnh gi¸ thµnh ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong c¬ chÕ thÞ trêng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: 1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt: Chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé chi phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ kh¸c mµ doanh nghiÖp ®· bá ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh (th¸ng,quý,n¨m). §Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng, doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã 3 yÕu tè c¬ b¶n sau: - T liÖu lao ®éng: nhµ xëng, m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ c¸c TSC§ kh¸c. - §èi tîng lao ®éng: nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu ®éng lùc kh¸c. - Søc lao ®éng. Qu¸ tr×nh sö dông c¸c yÕu tè c¬ b¶n trong s¶n xuÊt ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh doanh nghiÖp ph¶i chi ra c¸c chi phÝ s¶n xuÊt t¬ng øng: chi phÝ khÊu hao t liÖu lao ®éng, chi phÝ tiªu hao nguyªn vËt liÖu, chi phÝ thï lao cho ngêi lao ®éng. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vµ c¬ chÕ h¹ch to¸n kinh doanh, mäi chi phÝ ®Òu ®îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn, trong ®ã chi phÝ cho viÖc sö dông lao ®éng nh tiÒn l¬ng, tiÒn trÝch BHXH, BHYT, KPC§... lµ nh÷ng chi phÝ biÓu hiÖn b»ng tiÒn vÒ lao ®éng sèng cßn chi phÝ cho viÖc sö dông TSC§ vµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt...lµ nh÷ng chi phÝ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña hao phÝ vÒ lao ®éng vËt ho¸. Chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ph¸t sinh thêng xuyªn trong suèt qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Chi phÝ s¶n xuÊt g¾n liÒn víi viÖc sö dông c¸c lo¹i tµi s¶n vËt t, lao ®éng, tiÒn vèn cña doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. MÆt kh¸c, chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së t¹o nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô cho nªn qu¶n lý chÆt chÏ chi phÝ s¶n 1 xuÊt lµ môc tiªu h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó phôc vô cho qu¶n lý vµ h¹ch to¸n kinh doanh th× viÖc tËp hîp c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tiÕn hµnh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh bÊt kÓ s¶n phÈm ®· hoµn thµnh hay cha. ChØ nh÷ng chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra trong kú míi ®îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt trong kú. 2. Kh¸i niÖm vÒ gi¸ thµnh: Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tÊt c¶ c¸c kho¶n lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn kh«Ý lîng s¶n phÈm, dÞch vô, lao vô hoµn thµnh. Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt, c¸c chi phÝ s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm lu«n ®îc biÓu hiÖn ë 2 mÆt: + MÆt ®Þnh møc. + MÆt ®Þnh lîng. - VÒ mÆt ®Þnh tÝnh cña chi phÝ, ®ã lµ c¸c yÕu tè chi phÝ hiÖn vËt hay b»ng tiÒn tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. - VÒ mÆt ®Þnh lîng cña chi phÝ thÓ hiÖn møc ®é tiªu hao cô thÓ cña tõng lo¹i chi phÝ tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, cÊu thµnh nªn s¶n phÈm hoµn thµnh, biÓu hiÖn b»ng thíc ®o tæng qu¸t lµ thíc ®o gi¸ trÞ. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh chÊt lîng ho¹t ®éng s¶n xuÊt, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n, vËt t lao ®éng tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng nh c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn nh»m ®¹t ®îc môc ®Ých s¶n xuÊt ®îc khèi lîng s¶n phÈm nhiÒu nhÊt vµ chi phÝ thÊp nhÊt, h¹ gi¸ thµnh thµnh phÈm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm cßn lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ s¶n kinh tÕ ChØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm lu«n chøa ®ùng hai mÆt kh¸c nhau vèn cã cña nã: Chi phÝ chi ra vµ lîng gi¸ trÞ sö dông thu ®îc cÊu thµnh trong khèi lîng s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô ®· hoµn thµnh (chi phÝ - kÕt qu¶). Nh vËy, b¶n chÊt cña gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ sù chuyÓn dÞch gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè chi phÝ vµo s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm cã 2 chøc n¨ng chñ yÕu sau: 2 + Chøc n¨ng bï ®¾p chi phÝ ®· tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. + Chøc n¨ng ®Þnh gi¸. Toµn bé chi phÝ mµ doanh nghiÖp chi ra ®Ó hoµn thµnh mét khèi lîng s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô ph¶i ®îc bï ®¾p b»ng chÝnh sè tiÒn thu vÒ tõ viÖc cung cÊp, b¸n sè s¶n phÈm lao vô s¶n xuÊt ra nã. Nhng viÖc bï ®¾p chi phÝ vµo ®ã míi chØ ®¶m b¶o qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n. Môc ®Ých s¶n xuÊt vµ nguyªn t¾c kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ trêng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o trang tr¶i, bï ®¾p mäi chi phÝ ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh ph¶i cã l·i. Quy luËt cung cÇu vµ gi¸ trÞ cã mét ¶nh hëng rÊt lín ®Õn viÖc ®Þnh gi¸ b¸n s¶n phÈm nh»m tho¶ m·n nhu cÇu thÞ trêng buéc c¸c nhµ s¶n xuÊt ph¶i tÝnh ®Õn gi¸ thµnh s¶n xuÊt. Do vËy, gi¸ trÞ sö dông cña s¶n phÈm, hµng ho¸ ®îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc tiªu thô s¶n phÈm. Gi¸ b¸n s¶n phÈm, lao vô lµ biÓu hiÖn gi¸ trÞ s¶n phÈm, thÓ hiÖn møc ®é bï ®¾p chi phÝ vµ hiÖu qu¶ sö dông chi phÝ. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¹nh tranh gay g¾t th× c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ph¶i lu«n coi träng yÕu tè gi¸ thµnh lµ trung t©m. §ång thêi, ph¶i ®¶m b¶o s¶n phÈm cã chÊt lîng cao, mÉu m· ®Ñp mµ gi¸ thµnh l¹i thÊp h¬n so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh kh¸c nh»m t¨ng søc c¹nh tranh, tiªu thô trªn thÞ trêng. VËy cho nªn, vÊn ®Ò gi¸ thµnh kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò mµ c¸c nhµ s¶n xuÊt quan t©m mµ cßn lµ vÊn ®Ò quan t©m cña toµn x· héi. 3. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt: Chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i cã néi dung kinh tÕ kh¸c nhau, môc ®Ých vµ c«ng dông cña chóng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng kh¸c nhau, phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Cã thÓ ph©n lo¹i chi phÝ theo c¸c tiªu thøc sau: 3.1 Ph©n lo¹i chi phÝ theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ: Theo c¸ch nµy, c¨n cø vµo tÝnh chÊt néi dung kinh tÕ cña chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhau ®Ó chia ra c¸c yÕu tè chi phÝ cã cïng mét néi dung kinh tÕ. 3 Kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ph¸t sinh ë lÜnh vùc ho¹t ®éng nµo, ë ®©u hoÆc t¸c dông cña chi phÝ nh thÕ nµo. V× vËy, c¸ch ph©n lo¹i nµy cßn ®îc gäi lµ ph©n lo¹i chi phÝ theo yÕu tè. Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt trong kú ®îc chia ra lµm c¸c yÕu tè chi phÝ sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu. - Chi phÝ nh©n c«ng. - Chi phÝ khÊu hao TSC§. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi. - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. Ph©n lo¹i theo c¸ch nµy cã t¸c dông rÊt lín trong viÖc qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt. Nã cho biÕt tû träng cña tõng yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt trªn b¶ng thuyÕt minh BCTC.. 3.2 Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo môc ®Ých vµ c«ng dông cña chi phÝ (chi phÝ theo kho¶n môc): Mçi yÕu tè chi phÝ ph¸t sinh trong kú ®Òu cã môc ®Ých vµ c«ng dông nhÊt ®Þnh ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Theo tiªu thøc ph©n lo¹i nµy, c¨n cø vµo môc ®Ých vµ c«ng dông cña chi phÝ trong s¶n xuÊt ®Ó chØ ra c¸c kho¶n môc chi phÝ kh¸c nhau. Mçi kho¶n môc chi phÝ chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ cã cïng môc ®Ých c«ng dông. - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung. Trong ®ã: chi phÝ s¶n xuÊt chung gåm: + Chi phÝ nh©n viªn (ph©n xëng, tæ, ®éi s¶n xuÊt) + Chi phÝ vËt liÖu. + Chi phÝ c«ng cô dông cô cho s¶n xuÊt. + Chi phÝ khÊu hao TSC§. + Chi phÝ dÞch vô thuª ngoµi. + Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. 4 Ph©n lo¹i theo tiªu thøc nµy cã t¸c dông phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh møc, cung cÊp sè liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh, lµm c¨n cø lËp ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt vµ lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh cho kú sau. 3.3 Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ víi khèi lîng s¶n phÈm c«ng viÖc, lao vô s¶n xuÊt trong kú: - Chi phÝ kh¶ biÕn (biÕn phÝ): lµ nh÷ng chi phÝ cã mèi t¬ng quan tû lÖ víi s¶n lîng s¶n phÈm, lao vô nh chi phÝ nguyªn vËt liÖu, tiÒn l¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt. - Chi phÝ bÊt biÕn (®Þnh phÝ): lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng thay ®æi, t¬ng quan víi s¶n lîng s¶n phÈm, lao vô nh chi phÝ qu¶n lý ph©n xëng. . Ph©n lo¹i theo tiªu thøc nµy cã t¸c dông ®Õn qu¶n trÞ kinh doanh, ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn vµ phôc vô cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý cÇn thiÕt ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh. 3.4 Ph©n lo¹i chi phÝ theo ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ quan hÖ víi ®èi tîng chÞu chi phÝ: - Chi phÝ trùc tiÕp lµ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt quan hÖ trùc tiÕp víi viÖc s¶n xuÊt ra mét lo¹i s¶n phÈm, mét c«ng viÖc nhÊt ®Þnh, cã thÓ c¨n cø vµo sè liÖu chøng tõ kÕ to¸n ®Ó ghi trùc tiÕp cho ®èi tîng chÞu chi phÝ. - Chi phÝ gi¸n tiÕp lµ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt chung, kh«ng ph©n ®Þnh cho tõng ®èi tîng cã liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt ra nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, nhiÒu c«ng viÖc nªn cÇn ph¶i ph©n bæ cho ®èi tîng liªn quan theo tiªu chuÈn nhÊt ®Þnh. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã ý nghÜa ®èi víi viÖc x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi tîng mét c¸ch ®óng ®¾n hîp lý. 3.5 Ph©n lo¹i chi phÝ theo chøc n¨ng cña chi phÝ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh: Chi phÝ nµy ®îc chia thµnh 3 lo¹i kh¸c nhau: - Chi phÝ thùc hiÖn chøc n¨ng s¶n xuÊt. - Chi phÝ thùc hiÖn chøc n¨ng tiªu thô. 5 - Chi phÝ thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý. Theo c¸ch nµy th× c¸c chi phÝ kÓ trªn lµ c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ thµnh c«ng xëng, gi¸ thµnh toµn bé trÞ gi¸ hµng tån kho vµ còng lµ c¨n cø ®Ó kiÓm so¸t, qu¶n lý chi phÝ. 3.6 Ph©n lo¹i theo c¸ch thøc kÕt chuyÓn chi phÝ: Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo c¸ch nµy ®îc chia thµnh chi phÝ s¶n phÈm vµ chi phÝ thêi kú. - Chi phÝ s¶n phÈm lµ nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn mét s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra hoÆc ®îc mua. - Chi phÝ thêi kú lµ nh÷ng chi phÝ lµm gi¶m lîi tøc trong mét thêi kú nµo ®ã bao gåm chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý. Bªn c¹nh c¸c c¸ch ph©n lo¹i trªn trong qu¶n lý kinh tÕ cßn sö dông mét lo¹i thuËt ng÷ kh¸c nh chi phÝ c¬ héi, chi phÝ kh¸c biÖt, chi phÝ tíi h¹n. Nãi tãm l¹i cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt, mçi c¸ch ph©n lo¹i cã mét ý nghÜa riªng, ®ång thêi cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau vµ nh»m môc ®Ých chung lµ qu¶n lý tèt chi phÝ s¶n xuÊt. 4. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm: 4.1 Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo thêi gian vµ c¬ së sè liÖu gi¸ thµnh: * Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt theo kÕ ho¹ch vµ s¶n lîng kÕ ho¹ch. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®îc thùc hiÖn tríc khi bíc vµo kinh doanh, chÕ t¹o s¶n phÈm. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch s¶n phÈm lµ môc ®Ých phÊn ®Êu, lµ c¨n cø so s¸nh ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn gi¸ thµnh kÕ ho¹ch. * Gi¸ thµnh ®Þnh møc: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc còng ®îc tiÕn hµnh tríc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ c«ng cô qu¶n lý viÖc thùc hiÖn ®Þnh møc cña doanh nghiÖp, lµ thíc ®o chÝnh x¸c kÕt qu¶ cña viÖc sö dông vËt t tµi s¶n, tiÒn vèn..... trong s¶n xuÊt, gióp cho viÖc ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ. 6 * Gi¸ thµnh thùc tÕ: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ®· ph¸t sinh vµ tËp hîp ®îc trong kú s¶n lîng s¶n phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt ra trong kú. Gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm chØ x¸c ®Þnh ®îc sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cña doanh nghiÖp trong viÖc tæ chøc vµ sö dông c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ, tæ chøc kü thuËt ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 4.2 Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi tÝnh to¸n: * Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (gi¸ thµnh c«ng xëng): Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm bao gåm c¸c chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho nh÷ng s¶n phÈm lao vô, c«ng viÖc ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm sö dông ghi sæ cho s¶n phÈm ®· hoµn thµnh nhËp kho hoÆc giao cho kh¸ch hµng. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt lµm c¬ së cho viÖc tÝnh to¸n gi¸ vèn hµng b¸n vµ l·i gép ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. * Gi¸ thµnh toµn bé (gi¸ thµnh tiªu thô): Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm céng thªm chi phÝ b¸n s¶n phÈm vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho s¶n phÈm ®ã. Gi¸ thµnh toµn bé s¶n phÈm chØ ®îc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh khi s¶n phÈm c«ng viÖc, lao vô ®· ®îc tiªu thô. Gi¸ thµnh toµn bé lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n x¸c ®Þnh l·i tríc thuÕ cña doanh nghiÖp. Gi¸ thµnh toµn bé cña = Gi¸ thµnh s¶n xuÊt + Chi phÝ qu¶n lý + Chi phÝ tiªu thô s¶n phÈm tiªu thô cña s¶n phÈm cña doanh nghiÖp s¶n phÈm 5. Quan hÖ gi÷a chi phÝ vµ gi¸ thµnh: Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai mÆt biÓu hiÖn cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, gièng nhau vÒ chÊt v× ®Òu lµ nh÷ng hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp chi ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. XÐt vÒ mÆt kÕ to¸n th× kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai bíc c«ng 7 viÖc liªn tiÕp vµ g¾n bã h÷u c¬ víi nhau. Tuy vËy, gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i kh«ng gièng nhau vÒ mÆt lîng. Sù kh¸c nhau ®ã thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm sau: - Chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé chi phÝ bá ra trong thêi kú s¶n xuÊt kinh doanh. Chi phÝ s¶n xuÊt chØ tÝnh theo thêi kú nhÊt ®Þnh (tïy theo tõng doanh nghiÖp mµ kú tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ th¸ng, quý, n¨m) mµ kh«ng cÇn quan t©m ®Õn khèi lîng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh hay cha. - Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan ®Õn khèi lîng s¶n phÈm hoµn thµnh, kh«ng liªn quan ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµ s¶n phÈm háng nhng l¹i liªn quan ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm dë dang cña kú tríc chuyÓn sang. Tuy cã sù kh¸c nhau nhng gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Cô thÓ lµ tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. TËp hîp ®Çy ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt sÏ gióp cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chÝnh x¸c Ngîc l¹i, th«ng qua gi¸ thµnh s¶n phÈm tõng giai ®o¹n s¶n xuÊt ®Ó xem xÐt, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ vµ chi phÝ s¶n xuÊt trong giai ®o¹n ®ã cã phï hîp kh«ng. Qu¶n lý gi¸ thµnh ph¶i g¾n liÒn víi qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã thÓ ®îc tr×nh bµy nh sau: Tæng gi¸ thµnh = Chi phÝ s¶n xuÊt + Chi phÝ s¶n xuÊt - Chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm dë dang ®Çu kú ph¸t sinh trong kú dë dang cuèi kú AC = AB + BD - CD 6. NhiÖm vô cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: TÝnh quyÕt ®Þnh trong mçi doanh nghiÖp s¶n xuÊt chÝnh lµ viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó s¶n phÈm cña m×nh cã tÝnh c¹nh tranh cao trªn thÞ trêng vµ cã gi¸ b¸n rÎ h¬n so víi c¸c ®èi thñ kh¸c, nh»m t¨ng doanh sè b¸n vµ chiÕm lÜnh thÞ trêng th× buéc c¸c nhµ s¶n xuÊt quan t©m ®Õn chØ tiªu kinh tÕ quan träng nµy. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng chØ tiªu ph¶n ¸nh chÊt lîng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt 8 th«ng qua nh÷ng th«ng b¸o vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm do bé phËn kÕ to¸n cung cÊp, nh÷ng nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp n¾m b¾t ®îc chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm thùc tÕ cña tõng lo¹i ho¹t ®éng tõng lo¹i s¶n phÈm, lao vô ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn ®Þnh møc chi phÝ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó ®Ò ra nh÷ng quyÕt ®Þnh qu¶n lý thÝch hîp. KÕ to¸n lµ c«ng cô qu¶n lý tµi chÝnh hÕt søc quan träng, nã ®ãng vai trß to lín trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Do vËy, ®Ó tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®¸p øng ®Çy ®ñ, trung thùc yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ vµ gi¸ thµnh, kÕ to¸n cÇn thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô chñ yÕu sau: - C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp. Tæ chøc tËp hîp vµ ph©n bæ tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh b»ng ph¬ng ph¸p thÝch hîp, cung cÊp kÞp thêi nh÷ng th«ng tin vÒ c¸c kho¶n môc chi phÝ vµ yÕu tè chi phÝ quyÕt ®Þnh. X¸c ®Þnh ®óng ®¾n chi phÝ cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú. - VËn dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp ®Ó tÝnh to¸n gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh theo ®óng c¸c kho¶n môc quyÕt ®Þnh vµ ®óng kú tÝnh gi¸ thµnh ®· x¸c ®Þnh. §Þnh kú, cung cÊp c¸c b¸o c¸o qu¶n trÞ vÒ chi phÝ vµ gi¸ thµnh cho l·nh ®¹o doanh nghiÖp ®Ó tiÕn hµnh ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ vµ dù to¸n chi phÝ, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph¸t hiÖn kÞp thêi kh¶ n¨ng tiÒm tµng ®Ò xuÊt biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó phÊn ®Êu kh«ng ngõng tiÕt kiÖm chi phÝ vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. 9 II. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: 1. §èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt (CPSX): CPSX trong c¸c doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i víi néi dung kinh tÕ, c«ng dông kh¸c nhau, ph¸t sinh ë nh÷ng ®Þa ®iÓm kh¸c nhau. Môc ®Ých cña viÖc bá ra chi phÝ lµ nh»m t¹o ra s¶n phÈm, lao vô dÞch vô. Nh÷ng s¶n phÈm, lao vô cña doanh nghiÖp ®îc s¶n xuÊt chÕ t¹o, thùc hiÖn ë c¸c ph©n xëng, bé phËn kh¸c nhau theo quy tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Do ®ã,c¸c CPSX ph¸t sinh cÇn ®îc tËp hîp theo yÕu tè kho¶n môc chi phÝ, theo nh÷ng ph¹m vi, giíi h¹n mµ CPSX cÇn ph¶i tËp hîp. VËy ®èi tîng tËp hîp CPSX lµ giíi h¹n s¶n xuÊt mµ CPSX cÇn tËp hîp theo ®ã. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp CPSX lµ kh©u ®Çu tiªn cña kÕ to¸n tËp hîp CPSX vµ cÇn ph¶i dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n sau: - §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. - Quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt vµ d©y truyÒn s¶n xuÊt s¶n phÈm. - §Æc ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, c«ng dông, môc ®Ých cña chi phÝ. - Yªu cÇu vÒ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp. - Yªu cÇu cña c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tõ nh÷ng nguyªn t¾c trªn, ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp CPSX trong c¸c doanh nghiÖp cã thÓ lµ: + Tõng ph©n xëng, tæ ®éi s¶n xuÊt hoÆc toµn doanh nghiÖp. + Tõng giai ®o¹n c«ng nghÖ hay toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ. + Tõng s¶n phÈm, tõng ®¬n ®Æt hµng, h¹ng môc c«ng tr×nh. + Tõng nhãm s¶n phÈm. + Tõng bé phËn chi tiÕt s¶n phÈm. X¸c ®Þnh ®èi tîng tËp h¬p CPSX cã ý nghÜa quan träng nh»m kiÓm so¸t qu¸ tr×nh chi phÝ, t¨ng cêng h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. MÆt kh¸c, x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp CPSX t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c x©y dùng ®Þnh møc, kÕ ho¹ch vÒ 10 chi phÝ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån nh©n lùc nh vËt t tµi s¶n, tiÒn vèn, gãp phÇn lµm gi¶m l·ng phÝ vÒ chi phÝ. 2. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh: §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, b¸n thµnh phÈm, c«ng viÖc lao vô dÞch vô nhÊt ®Þnh ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. §¬n vÞ tÝnh gi¸ thµnh cña tõng lo¹i s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô ph¶i thèng nhÊt vµ phï hîp víi thÞ trêng. X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Çu tiªn trong toµn bé c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña kÕ to¸n. §Ó x¸c ®Þnh ph¶i dùa trªn c¸c c¬ së sau: - §Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt: + Víi s¶n xuÊt gi¶n ®¬n: ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm cuèi cïng. + Víi s¶n xuÊt phøc t¹p: ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ b¸n thµnh phÈm ë tõng bíc chÕ t¹o hay thµnh phÈm ë bíc chÕ t¹o cuèi cïng. - Lo¹i h×nh s¶n xuÊt: + Víi s¶n xuÊt ®¬n chiÕc vµ s¶n xuÊt hµng lo¹t nhá th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm ®¬n chiÕc. + Víi s¶n xuÊt hµng lo¹t khèi lîng lín th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ s¶n phÈm cuèi cïng hay b¸n thµnh phÈm ë tõng bíc chÕ t¹o. - Yªu cÇu vÒ tr×nh ®é qu¶n lý tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh: + Víi tr×nh ®é cao cã thÓ chi tiÕt ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ë c¸c gãc ®é kh¸c nhau. + Víi tr×nh ®é thÊp ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ bÞ h¹n chÕ hay thu hÑp. NÕu nh ®Æc ®iÓm cña mét doanh nghiÖp cïng mét quy tr×nh s¶n xuÊt, cïng mét lo¹i vËt liÖu nhng s¶n xuÊt ra nhiÒu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ quy vÒ mét lo¹i s¶n phÈm gèc ®Ó tõ ®ã lÊy nã lµm c¨n cø tÝnh ra c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c. 3. Mèi quan hÖ gi÷a hai ®èi tîng: Néi dung cña ®èi tîng tËp hîp CPSX vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã sù kh¸c nhau sau: x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp CPSX lµ c¨n cø ®Ó më 11 c¸c tµi kho¶n, c¸c sæ chi tiÕt, tæ chøc c«ng t¸c ghi chÐp ban ®Çu, tËp hîp CPSX theo tõng ®èi tîng nh»m t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý CPSX kinh doanh vµ thùc hiÖn chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ trong doanh nghiÖp. Cßn viÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh l¹i lµ c¨n cø ®Ó kÕ to¸n më ra c¸c phiÕu tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, tæ chøc c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh theo tõng ®èi tîng phôc vô cho viÖc kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm, tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, gi÷a hai ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. III. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt: Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu qu¶n lý tæ chøc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp mµ cã thÓ lùa chän mét trong hai ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n sau: + Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n kª khai thêng xuyªn. + Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n kiÓm kª ®Þnh kú. 1. KÕ to¸n tËp hîp CPSX theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn: Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn lµ ph¬ng ph¸p theo dâi t×nh h×nh hiÖn cã, biÕn ®éng t¨ng gi¶m vËt t, hµng ho¸ mét c¸ch liªn tôc trªn sæ s¸ch. ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm lµ chÝnh x¸c, cã thÓ cung cÊp th«ng tin hµng ngµy vÒ t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån vËt t, hµng ho¸ vµ t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng gi¶m CPSX, hµng ho¸, t×nh h×nh chªnh lÖch thiÕu hôt.. vµ kÞp thêi cã c¸c biÖn ph¸p xö lý. 1.1 Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (CPNVLTT): a/ CPNVLTT lµ nh÷ng chi phÝ NVL chÝnh, thµnh phÈm mua ngoµi, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu. . sö dông trùc tiÕp cho s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn dÞch vô cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, x©y dùng.. CPNVLTT thêng ®îc x©y dùng ®Þnh møc chi phÝ vµ tæ chøc qu¶n lý theo ®Þnh møc. §èi víi nh÷ng vËt liÖu khi xuÊt dïng cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ riªng biÖt (ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt. .) th× h¹ch to¸n trùc tiÕp cho ®èi tîng ®ã. 12 Trong trêng hîp NVL liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ kh«ng thÓ tæ chøc h¹ch to¸n riªng ®îc th× ph¶i lùa chän tiªu thøc ph©n bæ hîp lý cho tõng ®èi tîng cã liªn quan. Tiªu thøc ph©n bæ thêng ®îc sö dông lµ ph©n bæ theo ®Þnh møc tiªu hao, theo hÖ sè, theo träng lîng, theo sè lîng s¶n phÈm. . C«ng thøc ph©n bæ nh sau: CPNVL ph©n bæ = Tæng CPNVL × cho tõng ®èi tîng cÇn ph©n bæ Tiªu thøc ph©n bæ cho tõng ®èi tîng Tæng tiªu thøc ph©n bæ cho tÊt c¶ c¸c ®èi tîng Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh, thµnh phÈm mua ngoµi cã thÓ chän tiªu thøc ph©n bæ lµ chi phÝ ®Þnh møc, chi phÝ kÕ ho¹ch. . Chi phÝ vËt liÖu phô, nhiªn liÖu chän tiªu thøc ph©n bæ lµ chi phÝ ®Þnh møc, chi phÝ kÕ ho¹ch, chi phÝ NVL, khèi lîng s¶n phÈm. §Ó x¸c ®Þnh ®óng sè NVL xuÊt dïng trong kú kÕ to¸n cÇn: + X¸c ®Þnh phÕ liÖu thu håi. + NVL ®· lÜnh cuèi kú cha sö dông hÕt. C¸ch tÝnh: Chi phÝ NVL Gi¸ trÞ NVL Gi¸ trÞ NVL Gi¸ trÞ trùc tiÕp = ®a vµo cßn l¹i phÕ liÖu trong kú sö dông cuèi kú thu håi b/ §Ó tËp hîp CPNVLTT, kÕ to¸n sö dông TK 621 ” Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ”. TK 621 ®îc më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ (ph©n xëng, tæ, ®éi s¶n xuÊt). Cuèi kú, kÕt chuyÓn sang TK 154 ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh. KÕt cÊu cña TK 621: Bªn nî: Gi¸ trÞ NVL xuÊt dïng trùc tiÕp cho viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm. Bªn cã: Gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng kh«ng hÕt. KÕt chuyÓn chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp. TK 621 kh«ng cã sè d cuèi kú. 13 c/ Tr×nh tù h¹ch to¸n CPNVLTT cã thÓ ®îc kh¸i qu¸t theo s¬ ®å 1: S¬ ®å 1:S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp TK 151,152,331.. VL dïng trùc tiÕp chÕ t¹o sp tiÕn hµnh lao vô, dÞch vô TK 621 TK 154 KÕt chuyÓn CPNVLTT TK 152 VL dïng kh«ng hÕt nhËp kho hay chuyÓn sang kú sau 1.2 KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp (CPNCTT): a/ CPNCTT lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô nh: tiÒn l¬ng chÝnh, l¬ng phô vµ c¸c kho¶n phô cÊp. Ngoµi ra, CPNCTT cßn bao gåm nh÷ng kho¶n ®ãng gãp cho c¸c quü BHXH, BHYT, KPC§ do chñ doanh nghiÖp sö dông lao ®éng chÞu vµ ®îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh theo tû lÖ nhÊt ®Þnh víi sè tiÒn l¬ng ph¸t sinh cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm. b/ §Ó theo dâi NCTT, kÕ to¸n sö dông TK 622” Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp”. TK nµy ®îc më chi tiÕt theo tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ. KÕt cÊu TK 622: Bªn nî: CPNCTT s¶n xuÊt s¶n phÈm, thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô. Bªn cã: KÕt chuyÓn CPNCTT vµo tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh. TK 622 kh«ng cã sè d cuèi kú. 14 c/ Tr×nh tù h¹ch to¸n CPNCTT ®îc kh¸i qu¸t ë s¬ ®å 2 S¬ ®å 2: S¬ ®å kÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ CPNCTT TK 334 TK 622 TiÒn l¬ng vµ phô cÊp l¬ng TK 154 KÕt chuyÓn CPNCTT Ph¶i tr¶ cho NCSXTT TK 338,335 C¸c kho¶n BHXH,BHYT, KPC§ trÝch trªn l¬ng vµ trÝch tríc 1.3 KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung (CPSXC): a/ CPSXC lµ nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt cßn l¹i liªn quan ®Õn viÖc phôc vô qu¶n lý s¶n xuÊt sau CPNVLTT vµ CPNCTT ph¸t sinh trong ph¹m vi ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. . nh chi phÝ vÒ tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cho nh©n viªn qu¶n lý ph©n xëng, chi phÝ khÊu hao TSC§, chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c dïng cho ph©n xëng. . CPSXC ph¶i ®îc tËp hîp theo tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ. §Ó h¹ch to¸n CPSXC ngêi ta sö dông TK 627”Chi phÝ s¶n xuÊt chung” b/ KÕt cÊu TK 627: Bªn nî: Ph¶n ¸nh c¸c CPSXC thùc tÕ ph¸t sinh trong kú. Bªn cã: C¸c kho¶n ghi gi¶m CPSXC. KÕt chuyÓn hay ph©n bæ CPSXC vµo chi phÝ s¶n phÈm hay lao vô, dÞch vô. TK 627 cuèi kú kh«ng cã sè d. 15 c/ Tr×nh tù h¹ch to¸n CPSXC ®îc kh¸i qu¸t ë s¬ ®å 3: S¬ ®å 3: S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung TK 334,338 Chi phÝ nh©n viªn TK 627 TK 111,112,152 C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ TK 152,153 Chi phÝ vËt liÖu, dông cô Ph©n bæ hoÆc kÕt chuyÓn TK 142,335 TK 154 CPSXC Chi phÝ tr¶ tríc, chi phÝ ph¶i tr¶ TK 214 Chi phÝ khÊu hao TSC§ TK 331,111,112 Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn V× CPSXC cã liªn quan ®Õn nhiÒu s¶n phÈm, lao vô dÞch vô trong ph©n xëng nªn cÇn thiÕt ph¶i ph©n bæ chi phÝ nµy cho tõng ®èi tîng theo tiªu thøc phï hîp nh ph©n bæ ®Þnh møc theo giê lµm viÖc thùc tÕ cña c«ng nh©n s¶n xuÊt hoÆc theo tiÒn l¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt, ph©n bæ theo ®Þnh møc CPSXC. . Møc chi phÝ s¶n xuÊt chung ph©n bæ cho tõng ®èi tîng Tæng CPSXC = Tiªu thøc ph©n × Tæng tiªu thøc ph©n bæ bæ cña tõng ®èi tîng 1.4 KÕ to¸n chi phÝ tr¶ tríc: a/ Kh¸i niÖm: Chi phÝ tr¶ tríc hay cßn gäi lµ chi phÝ chê ph©n bæ lµ c¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ ®· ph¸t sinh nhng cha tÝnh hÕt vµo CPSX kinh doanh cña kú nµy mµ ®îc tÝnh cho hai hay nhiÒu kú sau ®ã. §©y lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh mét lÇn qu¸ lín hoÆc do b¶n th©n chi phÝ ph¸t sinh cã t¸c ®éng tíi kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña nhiÒu kú h¹ch to¸n Chi phÝ tr¶ tríc bao gåm: 16 - Gi¸ trÞ CCDC xuÊt dïng mét lÇn víi gi¸ trÞ lín hoÆc thuéc lo¹i ph©n bæ dÇn. - Gi¸ trÞ söa ch÷a lín TSC§ ngoµi kÕ ho¹ch. - TiÒn thuª TSC§, ph¬ng tiÖn kinh doanh tr¶ tríc. - Gi¸ trÞ bao b× lu©n chuyÓn, ®å dïng cho thuª. - DÞch vô mua ngoµi tr¶ tríc (®iÖn, níc, ®iÖn tho¹i. .). - Chi phÝ mua b¶o hiÓm tµi s¶n, b¶o hiÓm kinh doanh, lÖ phÝ giao th«ng bÕn b·i. . - Chi phÝ nghiªn cøu, thÝ nghiÖm, ph¸t minh s¸ng chÕ..(gi¸ trÞ cha tÝnh vµo TSC§ v« h×nh). - L·i thuª mua TSC§ (thuª tµi chÝnh)...... b/ Tµi kho¶n sö dông: KÕ to¸n sö dông TK 142 “Chi phÝ tr¶ tríc” Bªn nî: C¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tríc ph¸t sinh. Bªn cã: C¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tríc ®· ph©n bæ vµo chi phÝ kinh doanh. D nî: C¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tríc thùc tÕ ®· ph¸t sinh nhng cha ph©n bæ vµo chi phÝ kinh doanh. TK 142 chi tiÕt thµnh hai tiÓu kho¶n: TK 1421 - chi phÝ tr¶ tríc. TK 1422 - chi phÝ chê kÕt chuyÓn. c/ Tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ tr¶ tríc ®îc h¹ch to¸n ë s¬ ®å 4: S¬ ®å 4: S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ tr¶ tríc TK 111,112,331,334 TK 1421 Chi phÝ tr¶ tríc thùc tÕ ph¸t sinh TK 241,627 Khi ph©n bæ dÇn 1.5 KÕ to¸n chi phÝ ph¶i tr¶ (CPPT): a/ Kh¸i niÖm: CPPT hay cßn gäi lµ chi phÝ trÝch tríc lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ thùc tÕ cha ph¸t sinh nhng ®îc ghi nhËn lµ chi phÝ cña kú h¹ch to¸n, ®îc tÝnh tríc vµo CPSX kinh doanh trong kú theo kÕ ho¹ch ®Ó tr¸nh biÕn ®éng CPSX vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm gi÷a c¸c kú. CPPT bao gåm: 17 - TiÒnl¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt trong thêi gian nghØ phÐp. - Chi phÝ söa ch÷a TSC§ theo kÕ ho¹ch. - Chi phÝ trong thêi gian ngõng s¶n xuÊt theo kÕ ho¹ch. - Chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm, hµng ho¸ dù tÝnh tríc theo kÕ ho¹ch. - Chi phÝ vÒ lao vô, dÞch vô thuª ngoµi sÏ ph¸t sinh. - TiÒn l·i vay cha ®Õn h¹n tr¶. b/ Tµi kho¶n sö dông: KÕ to¸n sö dông TK 335 “chi phÝ ph¶i tr¶” Bªn nî: chi phÝ ph¶i tr¶ thùc tÕ ph¸t sinh. Bªn cã: c¸c kho¶n chi phÝ ph¶i tr¶ ®îc ghi nhËn (®· tÝnh vµo chi phÝ trong kú theo kÕ ho¹ch). D cã: c¸c kho¶n chi phÝ ph¶i tr¶ ®· tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh thùc tÕ cha ph¸t sinh. c/ Tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ ph¶i tr¶ ®îc kh¸i qu¸t ë s¬ ®å 5: S¬ ®å 5: S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ ph¶i tr¶ TK 334 TiÒn l¬ng nghØ phÐp, l¬ng ngõng viÖc thùc tÕ ph¶i tr¶ TK 335 TK 622 TrÝch tríc tiÒn l¬ng nghØ phÐp ngõng viÖc cña CNSX TK 241,331,111,112 TK 627 C¸c chi phÝ ph¶i tr¶ kh¸c thùc tÕ ph¸t sinh TrÝch tríc chi phÝ ph¶i tr¶ 18 S¬ ®å 6: S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp CPSX (theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn) VËt liÖu kh«ng sö dông hÕt nhËp l¹i kho TK 152 TK 621 VËt liÖu xuÊt dïng trùc tiÕp chÕ t¹o s¶n phÈm TK 111,112,331 VËt liÖu mua vÒ sö dông ngay TK 133 TK 154 TK 155 Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm nhËp kho Cuèi kú K/C chi phÝ NVLTT VAT khÊu trõ TK 334 TK 622 Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Cuèi kú K/C TK 335 chi phÝ NCTT TrÝch tríc tiÒn l¬ng nghØ phÐp cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt TK 152,153 TK 627 Chi phÝ vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt dïng TK 214 Chi phÝ KHTSC§ TK 142,335 Chi phÝ tr¶ tríc, chi phÝ ph¶i tr¶ Cuèi kú tÝnh to¸n, ph©n bæ vµ K/C chi phÝ SXC TK 111,112,331 Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c 19 2. KÕ to¸n tËp hîp CPSX theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú: 2.1 KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (CPNVLTT): Ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú lµ ph¬ng ph¸p kh«ng theo dâi mét c¸ch thêng xuyªn, liªn tôc vÒ t×nh h×nh biÕn ®éng cña c¸c vËt t, hµng ho¸, s¶n phÈm mµ chØ ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tån kho ®Çu kú vµ cuèi kú cña chóng trªn c¬ së kiÓm kª cuèi kú, x¸c ®Þnh lîng tån kho thùc tÕ, cha xuÊt dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c môc ®Ých kh¸c. V× ®Æc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú lµ vµo cuèi kú (cuèi th¸ng, quý) kÕ to¸n tiÕn hµnh kiÓm kª sè NVL cßn l¹i kho cuèi kú vµ tÝnh ra gi¸ trÞ NVL cßn l¹i cuèi kú ®Ó tõ ®ã dïng ph¬ng ph¸p c©n ®èi vËt t ®Ó tÝnh ra gi¸ trÞ thùc tÕ NVL xuÊt dïng trong kú. §Ó ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ NVL liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô trong kú, kÕ to¸n sö dông TK 621”Chi phÝ NVLTT” chi tiÕt cho tõng ®èi tîng h¹ch to¸n). S¬ ®å 7: S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ NVLTT TK 151,152 TK 611 TK 621 TK 631 Gi¸ trÞ NVL tån ®Çu kú TK 331,111,112 Gi¸ trÞ NVL nhËp kho trong kú Gi¸ trÞ NVL xuÊt dïng trong kú KÕt chuyÓn CPNVL vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm 2.2 KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp (CPNCTT): C¸ch tËp hîp CPNCTT ë ph¬ng ph¸p nµy gièng ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn, cuèi kú ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô thùc hiÖn, kÕ to¸n tiÕn hµnh kÕt chuyÓn CPNCTT vµo TK 631 cho tõng ®èi tîng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 631(chi tiÕt cho tõng ®èi tîng) Cã TK 622 20