- trang 1 -
LỜI MỞ ĐẦU
Trong nền kinh tế thị trường, do sự tác động của quy luật kinh tế trong đó
có quy luật cạnh tranh nên đã làm nảy sinh các mối quan hệ mới mà bản thân
kinh tế kế hoạch hoá không hàm chứa được. Đó là hiện tượng phá sản.
Tuy nhiên phá sản là một vấn đề từ lý luận đến thực tiễn là một quá trình
tìm hiểu và nghiên cứu bởi khi một doanh nghiệp bị tuyên bố phá sản nó sẽ ảnh
hưởng rất lớn đến nền kinh tế và đặc biệt là quyền lợi của người lao động ít
nhiều sẽ bị xáo trộn như tiền lương, các chế độ, việc làm và các vấn đề tiêu cực
phát sinh và các khoản nợ của doanh nghiệp và hợp tác xã.
Khi một doanh nghiệp, hợp tác xã bị lâm vào tình trạng phá sản đã làm
nảy sinh nhiều mối quan hệ phức tạp cần được giải quyết. Chẳng những quan hệ
nợ nần giữa các chủ nợ với doanh nghiệp mắc nợ, quan hệ giữa doanh nghiệp
mắc nợ với người lao động do tình trạng mất khả năng thanh toán nợ gây ra. Vì
vậy việc giải quyết kịp thời các vấn đề đó có ý nghĩa rất quan trọng nhằm thiết
lập một trật tự cần thiết để thúc đẩy sự phát triển kinh tế đồng thời đảm bảo
quyền chủ thể của các mối quan hệ hay các bên liên quan.
Đối với nước ta việc phá sản vẫn là một vấn đề mới mẻ. Cho nên thực tiễn
giải quyết phá sản của nước ta trong thời gian qua còn gặp không ít khó khăn
vướng mắc. Chính vì vậy mà việc nắm bắt, hiểu biết đầy đủ về thủ tục giải quyết
yêu cầu tuyên bố phá sản của doanh nghiệp là sự cần thiết và cấp bách. Vì
những lý do trên nhóm chúng tôi quyết định chọn đề tài: “Một số vấn đề về phá
sản doanh nghiệp” nhằm để tìm hiểu thêm một phần nào đó về luật phá sản của
nước ta hiện nay. Vì vậy mà việc tìm hiểu về những việc làm của doanh nghiệp,
hợp tác xã trước khi lâm vào tình trạng phá sản là một vấn đề quá sâu rộng mà
trong thời gian ngắn ngủi nhóm của chúng em không thể nào tìm hiểu được hết,
mà chúng em chỉ cố gắng nắm bắt được một phần nào đó về luật phá sản của
doanh nghiệp, hợp tác xã. Trong thời kỳ kinh tế hiện nay của nước ta thì càng
phải biết rõ thêm về luật kinh doanh mà luật phá sản là một phần rất nhỏ trong
hệ thống luật pháp nhà nước ta khi mới vừa gia nhập WTO.
Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 2 -
THỰC TRẠNG – VẤN ĐỀ GIẢI QUYẾT VIỆC PHÁ SẢN
THEO PHÁP LUẬT
A. Nhận thức chung về phá sản
So với Luật phá sản 1993 luật phá sản 2004 đã có bổ sung nhiều quy định
mới về thủ tục phá sản của Doanh nghiệp, Hợp tác xã về thủ tục phá sản. Trong
phạm vi bài làm dưới đây chúng em chỉ tiếp cận một số nội dung mới trong sự
đổi mới bổ sung giữa Luật 2004 và 1993.
Theo Điều 5 LPS 2004:Thủ tục phá sản
1. Thủ tục phá sản được áp dụng đối với doanh nghiệp, hợp tác xã lâm
vào tình trạng phá sản bao gồm:
a) Nộp đơn yêu cầu và mở thủ tục phá sản;
b) Phục hồi hoạt động kinh doanh;
c) Thanh lý tài sản, các khoản nợ;
d) Tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã bị phá sản.
Như vậy ta có thể hiểu thủ tục phá sản là một thủ tục lớn bao gồm nhiều
thủ tục cấu thành (thủ tục nhỏ) và giữa những thủ tục cấu thành đó có mối liên
hệ với nhau theo những nguyên tắc khác nhau. Tính thứ tự, nối tiếp nhau không
phải là yếu tố bắt buộc giữa các thủ tục cấu thành. Đây là bước phát triển về lý
luận của pháp luật phá sản nước ta.
Luật Phá sản doanh nghiệp 1993 tuy cũng có những quy định về phục hồi
hoạt động kinh doanh, thanh lý tài sản của doanh nghiệp nhưng Luật chưa thừa
nhận những nội dung đó là những thủ tục cấu thành độc lập, chưa nhìn nhận
được tính đặc thù về mối quan hệ giữa các thủ tục đó. Trong Luật Phá sản doanh
nghiệp 1993, phục hồi hoạt động kinh doanh gần như là một hoạt động bắt buộc
trước hoạt động thanh lý. Chỉ sau khi phục hồi không thành công – thực hiện kế
hoạch tổ chức lại hoạt động kinh doanh không đem lại kết quả, con nợ vi phạm
Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 3 -
cam kết hoặc Hội nghị chủ nợ không chấp nhận kế hoạch phục hồi hoặc con nợ
không có kế hoạch thì lúc đó Tòa án mới có thể quyết định chuyển sang tuyên
bố phá sản với con nợ và thanh lý tài sản của nó. Giải quyết mối quan hệ giữa
hai thủ tục phục hồi và thanh lý như vậy là cứng nhắc và máy móc.
Thực tế cho thấy trong nhiều trường hợp tại thời điểm thụ lý đơn yêu cầu
giải quyết tuyên bố phá sản đã có nhiều con nợ ngừng hoạt động, hoàn toàn
không còn khả năng phục hồi nhưng do Luật quy định, thẩm phán vẫn phải tuần
tự thực hiện các quy định của thủ tục phục hồi. Điều này chỉ làm kéo dài thời
gian vô ích, không có ý nghĩa gì cả.
Điểm tiến bộ được khá nổi bật trong Luật phá sản 2004 chính là những
quy định về mối quan hệ đặc thù giữa các thủ tục cấu thành trong thủ tục phá
sản. Điều này cho phép Tòa án giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản một cách
uyển chuyển tùy thuộc vào những tình huống cụ thể. Tòa án có thể quyết định
tuyên bố phá sản với con nợ ngay mà không cần thụ lý đơn yêu cầu tuyên bố
phá sản (khoản 1 Điều 87 Luật phá sản 2004: Trong thời hạn ba mươi ngày, kể
từ ngày hết thời hạn nộp tiền tạm ứng phí phá sản do Tòa án ấn định, chủ doanh
nghiệp hoặc đại diện hợp pháp của doanh nghiệp, hợp tác xã nộp đơn yêu cầu
mở thủ tục phá sản không còn tiền và tài sản khác để nộp tiền tạm ứng phí phá
sản thì Toà án ra quyết định tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã bị phá sản).
Hoặc sau khi thụ lý (khoản 2 Điều 87: Sau khi thụ lý đơn yêu cầu mở thủ
tục phá sản và nhận các tài liệu, giấy tờ do các bên có liên quan gửi đến, Toà án
ra quyết định tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã bị phá sản, nếu doanh nghiệp,
hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản không còn tài sản hoặc còn nhưng không
đủ để thanh toán phí phá sản.) hoặc khi đình chỉ thủ tục thanh lý tài sản (Điều
86: Thẩm phán ra quyết định tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã bị phá sản đồng
thời với việc ra quyết định đình chỉ thủ tục thanh lý tài sản). Thủ tục phục hồi
không còn là một thủ tục bắt buộc trước thủ tục thanh lý tài sản trong tiến trình
giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản. Không những thế, khi mà nhiệm vụ của thủ
tục này không thể thực hiện được hoặc thực hiện không thành công thì có thể
chuyển đổi sang thủ tục thanh lý tài sản ngay (Điều 79, 80).
Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 4 -
Khi xem xét về phá sản cũng cần phân biệt sự giống và khác nhau
giữa phá sản và giải thể:
* Giống nhau:
-Doanh nghiệp ngừng hoạt động sản xuất kinh doanh
-Bị thu hồi con dấu và giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh
-Phải thực hiện các nghĩa vụ tài sản
* Khác nhau:
Phá sản doanh nghiệp
- Phá sản khi doanh nghiệp không có khả năng thanh toán được các khoản
nợ đến hạn khi chủ nợ có yêu cầu thì coi là lâm vào tình trạng phá sản.
- Phá sản theo quyết định của Tòa án (Nói cách khác giải thể doanh nghiệp
thực hiện theo trình tự thủ tục của luật doanh nghiệp, phá sản thực hiện theo
trình tự thủ tục của luật phá sản).
- Phá sản sẽ chuyển quyền điều hành cho một ủy ban tạm thời quản lý để
giải quyết tình trạng công nợ trên cơ sở phân chia toàn bộ tài sản của doanh
nghiệp sau khi thanh lý một cách hợp lý cho tất cả các chủ nợ liên quan trong
giới hạn của số tài sản đó.
- Chủ doanh nghiệp sau khi phá sản hầu như không có quyền gì liên quan
đến tài sản của doanh nghiệp.
- Giám đốc doanh nghiệp phá sản phải ngừng giữ chức giám đốc ở một
doanh nghiệp khác ít nhất là hai năm.
Giải thể doanh nghiệp
- Giải thể xuất phát chủ yếu từ ý chí chủ quan của chủ sở hữu Doanh nghiệp
tư nhân, tất cả các thành viên hợp danh (Công ty hợp danh), Hội đồng thành
viên, chủ sở hữu Công ty (Công ty TNHH), Đại hội đồng cổ đông (Công ty cổ
phần) khi doanh nghiệp làm ăn thua lỗ, không tìm được hướng đi mới.
- Giải thể theo quyết định của chủ Doanh nghiệp (Doanh nghiệp tư nhân),
tất cả các thành viên hợp danh ( Công ty hợp danh), Hội đồng thành viên, chủ sở
hữu Công ty (Công ty TNHH), Đại hội đồng cổ đông (Công ty cổ phần).
Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 5 -
- Doanh nghiệp giải thể chỉ đơn thuần là giải quyết dứt điểm tình trạng
công nợ, Thanh lý tài sản chia cho các cổ đông, trả giấy phép.
- Doanh nghiệp giải thể sau khi thực hiện xong các nghĩa vụ tài sản vẫn có
thể chuyển sang một ngành nghề kinh doanh khác nếu có thể.
- Giám đốc doanh nghiệp giải thể có thể đứng ra thành lập, điều hành công
ty mới.
B. Giải quyết việc phá sản theo pháp luật hiện hành (thủ tục giải quyết
yêu cầu tuyên bố phá sản doanh nghiệp)
I.Những đối tượng có quyền và nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu tuyên bố phá
sản doanh nghiệp:
*Đối tượng có quyền:
-Chủ nợ có bảo đảm một phần: là chủ nợ có khoản nợ được bảo đảm bằng
tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã hoặc của người thứ ba mà giá trị tài sản bảo
đảm ít hơn khoản nợ đó.
-Chủ nợ không có bảo đảm: là chủ nợ có khoản nợ không bảo đảm bằng
tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã hoặc người thứ ba.
-Người lao động: Trong trường hợp doanh nghiệp, hợp tác xã không trả
được lượng, các khoản nợ khác cho người lao động và nhận thấy doanh nghiệp,
hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản thì đại diện Công đoàn hoặc đại diện
người lao động (nơi chứa có tổ chức Công đoàn) có quyền nộp đơn yêu cầu giải
quyết việc tuyên bố phá sản doanh nghiệp, hợp tác xã.
-Đối với công ty hợp danh: Theo điều 18 Luật phá sản (khi nhận thấy công
ty hợp danh lâm vào tình trạng phá sản thì thành viên hợp danh có quyền nộp
đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với công ty hợp danh).
Điều 18. Quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản của thành viên hợp
danh
1. Khi nhận thấy công ty hợp danh lâm vào tình trạng phá sản thì thành
viên hợp danh có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với công ty hợp
danh đó.
Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 6 -
2. Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản, các giấy tờ, tài liệu gửi kèm theo đơn
yêu cầu được thực hiện theo quy định tại Điều 15 của Luật này.
-Đối với Doanh nghiệp nhà nước: Theo điều 16 luật phá sản (khi nhận thấy
doanh nghiệp nhà nước lâm vào tình trạng phá sản mà doanh nghiệp không thực
hiện nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản thì đại diện chủ sở hữu của
doanh nghiệp có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với doanh
nghiệp).
Điều 16. Quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản của chủ sở hữu doanh
nghiệp nhà nước
1. Khi nhận thấy doanh nghiệp nhà nước lâm vào tình trạng phá sản mà
doanh nghiệp không thực hiện nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản thì
đại diện chủ sở hữu của doanh nghiệp có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá
sản đối với doanh nghiệp đó.
2. Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản, các giấy tờ, tài liệu gửi kèm theo đơn
yêu cầu được thực hiện theo quy định tại Điều 15 của Luật này.
-Đối với công ty Cổ phần: Theo điều 17 Luật phá sản (khi nhận thấy công
ty cổ phần lâm vào tình trạng phá sản thì cổ đông hoặc nhóm cổ đông có quyền
nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản theo quy định của điều lệ công ty).
Điều 17. Quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản của các cổ đông công
ty cổ phần
1. Khi nhận thấy công ty cổ phần lâm vào tình trạng phá sản thì cổ đông
hoặc nhóm cổ đông có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản theo quy định
của điều lệ công ty; nếu điều lệ công ty không quy định thì việc nộp đơn được
thực hiện theo nghị quyết của đại hội cổ đông. Trường hợp điều lệ công ty
không quy định mà không tiến hành được đại hội cổ đông thì cổ đông hoặc
nhóm cổ đông sở hữu trên 20% số cổ phần phổ thông trong thời gian liên tục ít
nhất 6 tháng có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với công ty cổ
phần đó.
Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 7 -
2. Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản, các giấy tờ, tài liệu gửi kèm theo đơn
yêu cầu được thực hiện theo quy định tại Điều 15 của Luật này, trừ các giấy tờ,
tài liệu quy định tại các điểm d, đ và e khoản 4 Điều 15 của Luật này.
*Đối với nghĩa vụ:
Theo điều 15 Luật phá sản (khi nhận thấy doanh nghiệp, hợp tác xã lâm
vào tình trạng phá sản thì chủ doanh nghiệp hoặc đại diện hợp pháp của doanh
nghiệp, hợp tác xã có nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với
doanh nghiệp, hợp tác xã).
Điều 15. Nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản của doanh nghiệp,
hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản:
1. Khi nhận thấy doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản thì
chủ doanh nghiệp hoặc đại diện hợp pháp của doanh nghiệp, hợp tác xã có nghĩa
vụ nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với doanh nghiệp, hợp tác xã đó.
2. Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản phải có các nội dung chính sau đây:
a) Ngày, tháng, năm làm đơn;
b) Tên, địa chỉ của doanh nghiệp, hợp tác xã;
c) Căn cứ của việc yêu cầu mở thủ tục phá sản.
3. Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản phải được gửi cho Toà án có thẩm
quyền quy định tại Điều 7 của Luật này.
4. Phải nộp kèm theo đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản các giấy tờ, tài liệu
sau đây:
a) Báo cáo tình hình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, hợp tác xã,
trong đó giải trình nguyên nhân và hoàn cảnh liên quan đến tình trạng mất khả
năng thanh toán; nếu doanh nghiệp là công ty cổ phần mà pháp luật yêu cầu phải
được kiểm toán thì báo cáo tài chính phải được tổ chức kiểm toán độc lập xác
nhận;
b) Báo cáo về các biện pháp mà doanh nghiệp, hợp tác xã đã thực hiện,
nhưng vẫn không khắc phục được tình trạng mất khả năng thanh toán các khoản
nợ đến hạn;
Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 8 -
c) Bảng kê chi tiết tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã và địa điểm nơi có
tài sản nhìn thấy được;
d) Danh sách các chủ nợ của doanh nghiệp, hợp tác xã trong đó ghi rõ tên,
địa chỉ của các chủ nợ; ngân hàng mà chủ nợ có tài khoản; các khoản nợ đến hạn
có bảo đảm và không có bảo đảm; các khoản nợ chưa đến hạn có bảo đảm và
không có bảo đảm;
đ) Danh sách những người mắc nợ của doanh nghiệp, hợp tác xã trong đó
ghi rõ tên, địa chỉ của họ; ngân hàng mà họ có tài khoản; các khoản nợ đến hạn
có bảo đảm và không có bảo đảm; các khoản nợ chưa đến hạn có bảo đảm và
không có bảo đảm;
e) Danh sách ghi rõ tên, địa chỉ của các thành viên, nếu doanh nghiệp mắc
nợ là một công ty có các thành viên liên đới chịu trách nhiệm về những khoản
nợ của doanh nghiệp;
g) Những tài liệu khác mà Toà án yêu cầu doanh nghiệp, hợp tác xã phải
cung cấp theo quy định của pháp luật.
5. Trong thời hạn ba tháng, kể từ khi nhận thấy doanh nghiệp, hợp tác xã
lâm vào tình trạng phá sản, nếu chủ doanh nghiệp hoặc đại diện hợp pháp của
doanh nghiệp, hợp tác xã không nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản thì phải
chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật.
II. Cơ quan có thẩm quyền giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản doanh
nghiệp và thủ tục tuyên bố phá sản:
Thẩm quyền của tòa án:.
Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nhận đơn và giải
quyết yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với doanh nghiệp được thành lập và hoạt
động theo Luật doanh nghiệp; Hợp tác xã theo Luật hợp tác xã đã đăng ký kinh
doanh tại cơ quan đăng ký kinh doanh thành phố.
Toà án nhân dân huyện, quận có thẩm quyền nhận đơn và giải quyết yêu cầu
mở thủ tục phá sản đối với hợp tác xã đã đăng ký kinh doanh tại cơ quan đăng
ký kinh doanh cấp huyện, quận đó.
Những người có quyền nộp đơn:
Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 9 -
- Chủ nợ
- Người lao động trong trường hợp doanh nghiệp, hợp tác xã không trả được
lương, các khoản nợ khác cho người lao động.
- Chủ sở hữu doanh nghiệp nhà nước
- Các cổ đông công ty cổ phần
- Thành viên hợp danh công ty hợp danh.
Những người có nghĩa vụ nộp đơn:
- Doanh nghiệp, Hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản.
▪ Hồ sơ cần thiết:
I. Người nộp đơn là chủ nợ
Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản phải có các nội dung chính sau đây:
a) Ngày, tháng, năm làm đơn;
b) Tên, địa chỉ của ngời làm đơn;
c) Tên, địa chỉ của doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản;
d) Các khoản nợ không có bảo đảm hoặc có bảo đảm một phần đến hạn
mà không đợc doanh nghiệp, hợp tác xã thanh toán;
đ) Quá trình đòi nợ;
e) Căn cứ của việc yêu cầu mở thủ tục phá sản.
II. Người nộp đơn là người lao động
1. Đại diện cho người lao động được cử hợp pháp sau khi được quá nửa số
người lao động trong doanh nghiệp, hợp tác xã tán thành bằng cách bỏ phiếu kín
hoặc lấy chữ ký; đối với doanh nghiệp, hợp tác xã quy mô lớn, có nhiều đơn vị
trực thuộc thì đại diện cho người lao động được cử hợp pháp phải đựơc quá nửa
số người được cử làm đại diện từ các đơn vị trực thuộc tán thành.
2. Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản phải có các nội dung chính sau đây:
a) Ngày, tháng, năm làm đơn;
b) Tên, địa chỉ của ngừơi làm đơn;
c) Tên, địa chỉ của doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản;
d) Số tháng nợ tiền lương, tổng số tiền lương và các khoản nợ khác mà
Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 10 -
doanh nghiệp, hợp tác xã không trả được cho người lao động;
đ) Căn cứ của việc yêu cầu mở thủ tục phá sản.
III. Người nộp đơn là doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản
1. Khi nhận thấy doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản thì
chủ doanh nghiệp hoặc đại diện hợp pháp của doanh nghiệp, hợp tác xã có nghĩa
vụ nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với doanh nghiệp, hợp tác xã đó.
2. Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản phải có các nội dung chính sau đây:
a) Ngày, tháng, năm làm đơn;
b) Tên, địa chỉ của doanh nghiệp, hợp tác xã;
c) Căn cứ của việc yêu cầu mở thủ tục phá sản.
3. Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản phải được gửi cho Toà án có thẩm
quyền quy định tại Điều 7 của Luật phá sản.
4. Phải nộp kèm theo đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản các giấy tờ, tài liệu
sau đây:
a) Báo cáo tình hình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, hợp tác xã,
trong đó giải trình nguyên nhân và hoàn cảnh liên quan đến tình trạng mất khả
năng thanh toán; nếu doanh nghiệp là công ty cổ phần mà pháp luật yêu cầu phải
được kiểm toán thì báo cáo tài chính phải đựơc tổ chức kiểm toán độc lập xác
nhận;
b) Báo cáo về các biện pháp mà doanh nghiệp, hợp tác xã đã thực hiện,
nhưng vẫn không khắc phục được tình trạng mất khả năng thanh toán các khoản
nợ đến hạn;
c) Bảng kê chi tiết tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã và địa điểm nơi có
tài sản nhìn thấy được (mẫu 1).
d) Danh sách các chủ nợ của doanh nghiệp, hợp tác xã trong đó ghi rõ tên,
địa chỉ của các chủ nợ; ngân hàng mà chủ nợ có tài khoản; các khoản nợ đến hạn
có bảo đảm và không có bảo đảm; các khoản nợ chưa đến hạn có bảo đảm và
không có bảo đảm (mẫu 2).
đ) Danh sách những ngươì mắc nợ của doanh nghiệp, hợp tác xã trong đó
ghi rõ tên, địa chỉ của họ; ngân hàng mà họ có tài khoản; các khoản nợ đến hạn
Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 11 -
có bảo đảm và không có bảo đảm; các khoản nợ chưa đến hạn có bảo đảm và
không có bảo đảm (mẫu 3).
e) Danh sách ghi rõ tên, địa chỉ của các thành viên, nếu doanh nghiệp mắc
nợ là một công ty có các thành viên liên đới chịu trách nhiệm về những khoản
nợ của doanh nghiệp;
g) Những tài liệu khác mà Toà án yêu cầu doanh nghiệp, hợp tác xã phải
cung cấp theo quy định của pháp luật.
IV. Người nộp đơn là chủ sở hữu doanh nghiệp nhà nước
1. Khi nhận thấy doanh nghiệp nhà nước lâm vào tình trạng phá sản mà
doanh nghiệp không thực hiện nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản thì
đại diện chủ sở hữu của doanh nghiệp có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá
sản đối với doanh nghiệp đó.
2. Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản, các giấy tờ, tài liệu gửi kèm theo đơn
yêu cầu được thực.
V. Người nộp đơn là các cổ đông công ty cổ phần
1. Khi nhận thấy công ty cổ phần lâm vào tình trạng phá sản thì cổ đông
hoặc nhóm cổ đông có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản theo quy định
của điều lệ công ty; nếu điều lệ công ty không quy định thì việc nộp đơn được
thực hiện theo nghị quyết của đại hội cổ đông. Trường hợp điều lệ công ty
không quy định mà không tiến hành được đại hội cổ đông thì cổ đông hoặc
nhóm cổ đông sở hữu trên 20% số cổ phần phổ thông trong thời gian liên tục ít
nhất 6 tháng có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với công ty cổ
phần đó.
2. Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản, các giấy tờ, tài liệu gửi kèm theo đơn
yêu cầu được thực hiện như mục III, trừ các giấy tờ, tài liệu điểm d, đ và e .
VI. Người nộp đơn là thành viên công ty hợp danh
1. Khi nhận thấy công ty hợp danh lâm vào tình trạng phá sản thì thành
viên hợp danh có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với công ty hợp
danh đó.
Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 12 -
2. Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản, các giấy tờ, tài liệu gửi kèm theo đơn
yêu cầu đợc thực hiện:
▪ Thời gian giải quyết:
- Ra quyết định mở hoặc không mở thủ tục phá sản: 30 ngày kể từ ngày
toà án thụ lý hồ sơ.
- Niêm yết danh sách chủ nợ, người mắc nợ: 60 ngày kể từ ngày toà án ra
quyết định mở thủ tục phá sản.
- Khiếu nại và giải quyết khiếu nại danh sách chủ nợ: 15 ngày kể từ ngày
niêm yết.
- Hội nghị chủ nợ: 15 ngày kể từ ngày khoá sổ danh sách chủ nợ.
▪ Địa điểm tiếp nhận:
- Tổ thụ lý, Văn phòng TAND ĐỊA PHƯƠNG
III.Hội nghị chủ nợ:
Hội nghị chủ nợ là cơ quan quyền lực cao nhất của các chủ nợ do Tòa án
triệu tập và chủ trì. Hội nghị này được lập ra nhằm giúp cho các chủ nợ và
doanh nghiệp có cơ hội đàm phán với nhau để đi đến vấn đề thanh toán ổn thỏa:
có 2 trường hợp
- Phục hồi: nếu hội nghị chủ nợ lần thứ nhất thông qua nghị quyết đồng ý
với giải pháp tổ chức lại hoạt động kinh doanh , kế hoạch thanh toán nợ cho các
chủ nợ thì doanh nghiệp sẽ được hoạt động trong tối đa 3 năm có sự giám sát
của chủ nợ. Thẩm phán sẽ ra quyết định công nhận nghị quyết của hội nghị chủ
nợ.Nghị quyết này có hiệu lực đối với tất cả các bên có liên quan. Sau 3 năm ,
nếu doanh nghiệp hoàn tất nợ đúng hạn thì doanh nghiệp đó tiếp tục hoạt động.
- Thanh lý tài sản của doanh nghiệp: nếu nghị quyết của hội nghị chủ nợ
không đồng ý cho doanh nghiệp cơ hội phục hồi hoặc hội nghị chủ nợ không
thành thì Tòa sẽ quyết định mở thủ tục thanh lý tài sản. Thứ tự thanh lý tài sản
như sau:
+ Các khoản phí , lệ phí , chi phí phá sản
+ Các khoản lương , trợ cấp thôi việc, bảo hiểm xã hội theo quy định của
pháp luật và hợp đồng
Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 13 -
+ Các khoản nợ không có bảo đảm trả cho các chủ nợ trong danh sách chủ
nợ
+ Phần còn lại là của chủ doanh nghiệp( thông thường là không còn).
IV.Hoà giải và giải pháp tổ chức lại hoạt động kinh doanh của doanh
nghiệp
*Hòa giải:
Hòa giải là phương thức giải quyết tranh chấp với sự tham gia của bên thứ
ba làm trung gian để hỗ trợ, thuyết phục các bên tranh chấp tìm kiếm các giải
pháp nhằm loại trừ tranh chấp đã phát sinh.
Việc giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản liên quan đến nhiều vấn đề của
doanh nghiệp, từ giải quyết quan hệ vay - nợ giữa chủ nợ và doanh nghiệp, đến
quan hệ lao động, đất đai, hợp đồng... và các tranh chấp khác liên quan đến con
nợ. Song phá sản chưa được coi là một vụ án, và chưa được tiến hành như một
thủ tục tố tụng đặc biệt. Mối quan hệ giữa Luật Phá sản doanh nghiệp với các
luật liên quan như Luật Doanh nghiệp, Luật Thương mại, luật về thi hành án, Bộ
luật Lao động, Luật Đất đai... chưa được làm rõ. Thậm chí giữa các luật còn có
điểm thiếu thống nhất. Thí dụ: Luật Thương mại quy định thương nhân (bao
gồm pháp nhân, cá nhân, hộ gia đình, tổ hợp tác) có quyền tuyên bố phá sản,
nhưng Luật Phá sản chỉ quy định việc phá sản doanh nghiệp.
Hiện tại, pháp luật quy định tòa án chỉ thụ lý giải quyết phá sản khi doanh
nghiệp bị mất khả năng thanh toán nợ đến hạn do 2 nguyên nhân: thua lỗ, hoặc
rơi vào trường hợp bất khả kháng.
Luật hiện hành quy định chỉ áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời sau khi
tòa đã mở thủ tục giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản. Nhưng việc tẩu tán tài
sản có thể diễn ra ngay sau khi con nợ hoặc chủ nợ nộp đơn khởi kiện.
V.Tuyên bố phá sản doanh nghiệp và phân chia giá trị tài sản của doanh
nghiệp
Tài sản phá sản là tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng
phá sản được xác định từ thời điểm tòa án thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá
sản. Tuy nhiên để bảo vệ quyền lợi của các chủ nợ trước những hành vi bất hợp
Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 14 -
pháp của doanh nghiệp, hợp tác xã đã thực hiện, thời điểm xác định tài sản của
doanh nghiệp, hợp tác xa lâm vào tình trạng phá sản có thể được đẩy lên ở thời
điểm 3 tháng trước ngày tòa án thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản.
VI.Thi hành quyết định tuyên bố phá sản doanh nghiệp
*Quyết định tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã bị phá sản:
1/Thẩm phán ra quyết định tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã bị phá sản
đồng thời với việc ra quyết định đình chỉ thủ tục thanh lý tài sản. Đây là thủ tục
phá sản bình thường.
2/ Trong thời hạn ba mươi ngày, kể từ ngày hết thời hạn nộp tiền tạm ứng
phí phá sản do Tòa án ấn định, chủ doanh nghiệp hoặc đại diện hợp pháp của
doanh nghiệp, hợp tác xã nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản không còn tiền và
tài sản khác để nộp tiền tạm ứng phí phá sản thì Toà án ra quyết định tuyên bố
doanh nghiệp, hợp tác xã bị phá sản. Đây là thủ tục phá sản đặc biệt.
3/ Sau khi thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản và nhận các tài liệu, giấy
tờ do các bên có liên quan gửi đến, Toà án ra quyết định tuyên bố doanh nghiệp,
hợp tác xã bị phá sản, nếu doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản
không còn tài sản hoặc còn nhưng không đủ để thanh toán phí phá sản. Đây là
thủ tục phá sản đặc biệt.
Ở trường hợp 2 và 3 là dành cho những doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào
tình trạng phá sản đã hoàn toàn không còn tài sản hoặc còn tài sản nhưng không
đủ nộp tiền tạm ứng phí phá sản hay không đủ để thanh toán phí phá sản. Những
trường hợp này tòa án áp dụng thủ tục rút gọn để tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác
xã bị phá sản nhằm chấm dứt sự tồn tại nhằm chấm dứt sự tồn tại của doanh
nghiệp, hợp tác xã về phương diện pháp lý cũng như kết thúc việc nợ nần trong
vụ việc phá sản.
C. Kết luận
I/ Thực tiễn phá sản doanh nghiệp ở nước ta
Một doanh nghiệp khi đã có đầy đủ dấu hiệu của phá sản thiết nghĩ cũng
nên nhanh chóng xử lý theo luật, nhằm hạn chế những tổn thất rủi ro cho các
nhà đầu tư vào doanh nghiệp, hạn chế những tác đông xấu mang tính phản ứng
Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 15 -
dây chuyền lên toàn bộ nền kinh tế.Nợ, cấu trúc vốn và vấn đề phá sản của
doanh nghiệp.
Trên thực tế sử dụng nợ không những đáp ứng cho nhu cầu hoạt động kinh
doanh của doanh nghiệp mà đối với quản trị tài chính doanh nghiệp thì đây còn
là một vấn đề mang tính “nghệ thuật” trong việc họach định cấu trúc vốn nhằm
đạt tới mục tiêu tối đa hoá giá trị doanh nghiệp với những phân tích để hưởng lợi
ích từ tấm chắn thuế.
Một doanh nghiệp nên gia tăng nợ cho đến khi giá trị từ hiện giá của tấm
chắn thuế vừa đủ để dược bù trừ bằng gia tăng trong hiện giá của các chi phí kiệt
quệ tài chính. Đôi khi kiệt quệ tài chính có thể đưa đến tình trạng phá sản, nhưng
đôi khi nó chỉ có nghĩa là công ty đang gặp khó khăn, rắc rối về tài chính tạm
thời. Ở các mức nợ trung bình, xác suất kiệt quệ tài chính không đáng kể, và chi
phí kiệt quệ tài chính khá nhỏ làm cho lợi thế của tấm chắn thuế trở nên vượt
trội.
Nhưng tại một thời điểm nào đó, kiệt quệ tài chính sẽ tăng nhanh với việc
doanh nghiệp vay nợ thêm; chi phí kiệt quệ tài chính cũng lớn lên nhanh chóng,
làm cho lợi ích thu được từ tấm chắn thuế của vay nợ giảm đi và cuối cùng biến
mất. Khi một doanh nghiệp sử dụng nợ cũng đồng nghĩa với những rủi ro về tài
chính.
Một doanh nghiệp có tỷ lệ nợ cao đôi khi rơi vào tình trạng “thiếu tự tin”,
thận trọng quá mức khi thực hiện quyết định đầu tư, dễ bỏ qua những cơ hội đầu
tư tốt, đi ngược lại tiêu chí tối đa hoá giá trị doanh nghiệp. Một vấn đề khác của
doanh nghiệp khi sử dụng cấu trúc vốn thâm dụng nợ đó chính là tình trạng đầu
tư kém hiệu quả, đầu tư không vì mục tiêu tối đa hoá giá trị doanh nghiệp, hậu
quả tất yếu là doanh nghiệp sẽ nhanh chóng rơi vào tình trạng khó khăn trong
thực hiện các nghĩa vụ nợ.
Tại Việt Nam quản trị tài chính trong các doanh nghiệp có những lúc bị
xem nhẹ. Việc lựa chọn nguồn vốn đáp ứng cho nhu cầu hoạt động kinh doanh
đôi khi được hình thành một cách tự phát, không dựa trên những nguyên lý cơ
bản của một chiến lược quản trị tài chính hiện đại, kết hợp với tình trạng đầu tư
Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 16 -
tràn lan kém hiệu quả và không đúng sở trường và chức năng hoạt động như:
chứng khoán, địa ốc trong bối cảnh biến động khó lường của những thị trường
này thì tình trạng thua lỗ khó có thể tránh khỏi. Từ thực tế đó tình hình nợ và nợ
xấu tại các doanh nghiệp đã và đang phát sinh khó có thể kiểm soát.
Có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng trên tại các doanh nghiệp đặc biệt
là doanh nghiệp nhà nước như: Tính kém minh bạch trong công bố thông tin,
năng lực yếu kém , sự thiếu trách nhiệm … dẫn tới tình trạng các nhà quản lý
doanh nghiệp đã đưa ra các quyết định đầu tư kém hiệu quả và kết quả là tình
trạng nợ chồng lên nợ như đã trình bày ở trên. Theo chúng tôi cần phải đánh giá
tình trạng nợ tại các doanh nghiệp một cách toàn diện, chặt chẽ và nghiêm túc để
có thể kiểm soát thời điểm doanh nghiệp bắt đầu rơi vào tình trạng khó khăn
trong việc thực hiện các nghĩa vụ nợ hay nói một cách khác là khi doanh nghiệp
rơi vào tình trạng khánh kiệt tài chính để doanh nghiệp có biện pháp tái cấu trúc
đưa doanh nghiệp thoát khỏit tình trạng khánh kiệt tài chính, tránh được khả
năng phá sản có thể xảy ra.
Ngược lại nếu không thể vượt qua tình trạng này nên mạnh dạn áp dụng
biện pháp phá sản nhằm hạn chế những tổn thất rủi ro cho các nhà đầu tư vào
doanh nghiệp, hạn chế những tác động xấu mang tính phản ứng dây chuyền lên
toàn bộ nền kinh tế, đặc biệt là trong giai đoạn nhạy cảm của nền kinh tế hiện
nay
Bất kỳ doanh nghiệp nào khi sử dụng nợ cũng có thể lâm vào tình trạng
phá sản nếu doanh nghiệp không sớm nhận ra và không có biện pháp tái cấu trúc
tài chính kịp thời; mặt khác tại Việt Nam suy nghĩ và chấp nhận phá sản chưa
phải là vấn đề luôn được các nhà quản trị doanh nghiệp dễ dàng chấp nhận.
Pháp luật phá sản là bộ phận cấu thành không thể thiếu của pháp luật kinh
doanh để giải quyết mối quan hệ nợ nần trong hoàn cảnh đặc biệt: khi doanh
nghiệp lâm vào tình trạng khánh kiệt tài chính không thể phục hồi. Thủ tục phá
sản thường chỉ được biết đến như một thủ tục đòi nợ tập thể, trong đó vấn đề
trọng tâm là bảo vệ và đảm bảo công bằng cho các chủ nợ. Quyền lợi của doanh
Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 17 -
nghiệp bị phá sản chỉ là vấn đề được cân nhắc phụ thuộc vào tâm điểm đó, thậm
chí pháp luật phá sản còn trừng phạt đối với chủ thể này.
Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường, các nhà lập
pháp cũng nhận thức rằng kinh doanh là hoạt động chứa đựng tính rủi ro nên các
con nợ cần được đối xử khoan dung hơn. Mặt khác, tuy lợi ích của chủ nợ và
doanh nghiệp phá sản có vẻ đối lập nhưng chúng lại có mối quan hệ mang tính
tương hỗ. Vì thế, pháp luật phá sản hiện đại không chỉ đặt mục tiêu bảo vệ
quyền lợi cho các chủ nợ mà đồng thời cũng bảo vệ quyền lợi của các doanh
nghiệp lâm vào tình trạng phá sản. Thủ tục phá sản còn được xem là một cơ hội
để
các
doanh
nghiệp
mắc
nợ
có
thể
được
phục
hồi.
Luật phá sản 2004 ra đời được đánh giá như là một cố gắng của các nhà
lập pháp Việt Nam trong việc nâng cao hiệu quả điều chỉnh của pháp luật đối
với tình trạng phá sản doanh nghiệp bằng việc khắc phục những hạn chế bất cập
của Luật phá sản doanh nghiệp 1993, bổ sung những nội dung mới trên cơ sở
tổng kết thực tiễn 9 năm áp dụng Luật phá sản doanh nghiệp 1993, tham khảo
kinh nghiệm nước ngoài, thể chế hóa chính sách của Đảng và Nhà nước trong
giai đoạn phát triển mới của đất nước.
II/ Một số kiến nghị của bản thân góp phần hoàn thiện pháp luật phá
sản doanh nghiệp
Để Luật phá sản thực sự đi vào cuộc sống cần khắc phục những vấn đề
sau:
Thứ nhất, khái niệm phá sản vẫn chưa triệt để. Điều 3 Luật phá sản 2004
không quy định rõ số nợ và thời gian quá hạn không thực hiện nghĩa vụ thanh
toán của con nợ. Vì vậy về hình thức, con nợ chỉ cần mắc nợ số tiền là 1.000
đồng và quá hạn thanh toán 1 ngày sau khi chủ nợ có đơn yêu cầu đòi nợ cũng
có
thể
bị
xem
là
lâm
vào
tình
trạng
phá
sản.
Điều này có thể dẫn đến sự lạm dụng quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục
phá sản từ phía các chủ nợ. Kinh nghiệm một số nước khi xây dựng khái niệm
phá sản theo trường phái định lượng thì thường có quy định về số nợ cụ thể, về
thời hạn trễ thanh toán nợ từ phía con nợ sau khi chủ nợ có yêu cầu đòi nợ.
Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 18 -
Thứ hai, về các loại chủ nợ, Luật chỉ phân biệt chủ nợ có đảm bảo, chủ nợ
không đảm bảo, chủ nợ có đảm bảo một phần (điều 6). Các chủ nợ khác nhau thì
có địa vị pháp lý khác nhau trong thủ tục phá sản. Chủ nợ có đảm bảo và chủ nợ
không có đảm bảo có quyền và nghĩa vụ khác nhau trong quá trình tham gia vào
thủ tục phá sản. Về nguyên tắc, Luật phá sản 2004 đã thể hiện tinh thần bảo vệ
lợi ích của chủ nợ có đảm bảo triệt để hơn so với chủ nợ không có đảm bảo.
Tuy nhiên một số quy định của Luật phá sản 2004 lại không phù hợp với
tinh thần chủ đạo đó. Cụ thể, ngay từ khi có quyết định thụ lý đơn yêu cầu mở
thủ tục phá sản thì quyền được thanh toán nợ đến hạn của chủ nợ có đảm bảo đã
bị hạn chế, bị tạm đình chỉ cho đến khi có quyết định thanh lý tài sản (điều 27,
điều 35), trừ khi trường hợp được tòa án cho phép. Trong khi đó các chủ nợ
không có đảm bảo vẫn có thể được thanh toán các khoản nợ đến hạn của mình
sau khi có quyết định thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản. Việc thanh toán
các khoản nợ không có đảm bảo chỉ bị cấm sau khi có quyết định mở thủ tục phá
sản (điều 31).
Chủ nợ có khả năng bù trừ nghĩa vụ với doanh nghiệp lâm vào tình trạng
phá sản cũng có lợi thế hơn chủ nợ có bảo đảm. Theo điều 48 chủ nợ này có
quyền thỏa thuận với doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá sản để thực hiện việc
bù trừ và không có bất kỳ sự hạn chế nào của Luật, không chịu sự giám sát của
thẩm phán. Rõ ràng điều này là không hợp lý.
Ngoài chủ nợ có bảo đảm, chủ nợ không có bảo đảm, chủ nợ có bảo đảm
một phần, còn một loại chủ nợ nữa mà Luật không đề cập đến mặc dù sự hiện
diện của loại chủ nợ này trong thủ tục phá sản là hoàn toàn hiện thực và chủ nợ
này có quyền đặc trưng của mình.
Đó là chủ nợ mới – chủ nợ xuất hiện trên cơ sở các hoạt động kinh doanh
của doanh nghiệp sau khi có quyết định mở thủ tục phá sản. Luật đề cập đến các
khoản nợ mới (Điều 31) nhưng Luật lại không nói về chủ nợ mới. Luật thừa
nhận sau khi có quyết định mở thủ tục phá sản mọi hoạt động kinh doanh của
doanh nghiệp vẫn tiến hành bình thường nhưng phải chịu giám sát, kiểm tra của
Thẩm phán, Tổ quản lý tài sản (Điều 30). Điều này có nghĩa là doanh nghiệp có
Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 19 -
thể giao kết hợp đồng mới – xuất hiện những chủ nợ mới, các khoản nợ mới.
Đây cũng là điểm không chặt chẽ của Luật 2004.
Về lý thuyết, chủ nợ mới – khác với các chủ nợ cũ (những chủ nợ xuất hiện
trên cơ sở các hợp đồng giao kết trước khi có quyết định mở thủ tục phá sản)
luôn có quyền được ưu tiên thanh toán trong mọi trường hợp. Chỉ có như vậy
các quy định của Luật về thủ tục phục hồi hoạt động kinh doanh của doanh
nghiệp mới có tính khả thi. Nếu không có sự bảo đảm của Luật về quyền ưu tiên
thanh toán thì không một chủ nợ nào lại giao kết hợp đồng với một con nợ đã có
quyết định mở thủ tục phá sản và mọi cố gắng phục hồi hoạt động kinh doanh
của doanh nghiệp lâm vào tình trạng khánh kiệt tài chính chỉ là mong muốn
không có tính khả thi.
Quyền ưu tiên thanh toán của chủ nợ mới cần được thừa nhận trong cả thủ
tục thanh lý tài sản. Một vấn đề được đặt ra: Các chủ nợ mới có quyền tham gia
vào danh sách chủ nợ hay không? Câu hỏi này không được trả lời rõ ràng trong
Luật. Các chủ nợ có đảm bảo mặc dù có quyền ưu tiên thanh toán nhưng vẫn
phải có tên trong danh sách chủ nợ để có quyền đòi nợ, có quyền tham gia vào
hội nghị chủ nợ. Theo lôgíc này thì các chủ nợ mới cũng phải có tên trong danh
sách chủ nợ. Tuy nhiên yêu cầu này có một số khó khăn. Vấn đề là danh sách
chủ nợ được lập trong thời hạn 75 ngày kể từ ngày cuối cùng đăng báo quyết
định của tòa án mở thủ tục phá sản. Sau 13 ngày niêm yết và giải quyết khiếu
nại nếu có thì danh sách này được đóng lại.
Trong khi đó doanh nghiệp có quyết định mở thủ tục phá sản vẫn tồn tại,
vẫn hoạt động kinh doanh, vẫn phải ký kết các giao dịch mới, có các chủ nợ mới
và chỉ chấm dứt hoạt động kinh doanh khi có quyết định thanh lý tài sản (Điều
82). Để giải quyết khó khăn này, Luật cần quy định khả năng bổ sung danh sách
chủ nợ trong trường hợp cần thiết.
III/ Hậu quả pháp lý của quyết định tuyên bố phá sản doanh nghiệp
và vấn đề xử lý vi phạm
Nếu căn cứ vào tính chất của vụ phá sản, có hai loại Phá sản về hiệu quả
kinh tế và Phá sản về tài chính:
Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- trang 20 -
1) Phá sản về hiệu quả kinh tế là tình trạng các khoản lợi nhuận ròng thu
được từ hoạt động kinh doanh không tương xứng với vốn đầu tư đã bỏ ra. Mức
lợi nhuận tương xứng ở đây được hiểu là mức lợi nhuận cơ hội tương ứng với
mức rủi ro của cuộc đầu tư đó. Một doanh nghiệp có thể bị lâm vào tình trạng
phá sản về hiệu quả kinh tế ngay cả trong trường hợp doanh nghiệp đó không có
bất cứ món nợ nào. Bởi lẽ, đối tượng chính được đề cập trong hình thức phá sản
này là lợi nhuận kinh doanh được đo lường độc lập với chi phí trả lãi vay của
doanh nghiệp;
2) Phá sản về tài chính được dùng để chỉ một doanh nghiệp bị lâm vào
tình trạng không được thực hiện các nghĩa vụ trả nợ mà nó đã cam kết với các
chủ nợ theo đúng kỳ hạn. Một doanh nghiệp bị thua lỗ liên tục trong kinh doanh
(phá sản về hiệu quả kinh tế) sẽ bị gánh nặng nợ nần chồng chất và sẽ dẫn tới
tình trạng bị phá sản về tài chính.
Nếu căn cứ vào nguyên nhân phá sản, có Phá sản trung thực và Phá sản
man trá. Phá sản trung thực là hậu quả khách quan và trực tiếp của tình trạng
không thích ứng của doanh nghiệp mắc nợ trước các đòi hỏi khắt khe và nghiệt
ngã của thương trường Tức là việc phá sản xuất phát từ những nguyên nhân
khách quan như thiên tai, địch hoạ, khủng hoảng kinh tế, chiến tranh, chênh lệch
tỷ giá hối đoái… Phá sản man trá hoàn toàn là hậu quả của những thủ đoạn,
hành vi gian dối, có sự sắp đặt từ trước của chủ doanh nghiệp mắc nợ lợi dụng
cơ chế phá sản để chiếm đoạt tài sản của các chủ nợ. Chẳng hạn, con nợ gian lận
trong việc ký kết các hợp đồng chuyển giao tài sản, báo cáo sai hoặc đưa ra
những thông tin không trung thực... Đây là một hành vi cạnh tranh nguy hiểm và
vì vậy thường được xử lý rất nghiêm khắc về mặt hình sự.
Như vậy, phá sản với tính cách là một hiện tượng xã hội tiêu cực cần
được hạn chế và ngăn chặn đến mức tối đa. Để hạn chế các tác động tiêu cực,
phá sản cần phải được coi là sự lựa chọn cuối cùng và duy nhất của chính phủ
đối với doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá sản. Yêu cầu này cần phải được thể
hiện một cách nhất quán trong pháp luật phá sản qua các nội dung như: tiêu chí
xác định một doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá sản, vấn đề hồi phục doanh
Đề tài tiểu luận nhóm 2 “Một số vấn đề về phá sản doanh nghiệp” – ĐHKT04TC
- Xem thêm -