Tài liệu Một số kinh nghiệm vận dụng qui trình dạy học mĩ thuật theo phương pháp đan mạch

MỤC LỤC NỘI DUNG Mục lục ………………………………………………………… TRANG 1 Phần I: MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài…………………………………………. 2 2. Mục đích nghiên cứu…………………………….............. 3 3. Đối tượng nghiên cứu…………………………………….. 3 4. Phương pháp nghiên cứu…………………………………. 3 Phần II: NỘI DUNG. …………………………………………. I. Cơ sở lý luận……………………………………………..... 4 II. Thực trạng………………………………............................ 5 1. Thực trạng chung………………………………………….. 5 2. Thực trạng việc vận dụng quy trình dạy Hoạt động giáo dục Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch ở trường Tiểu học Hoằng Long- TP Thanh Hóa:.....…………………….. 5 III. Các biện pháp thực hiện …………............................... 1. Biện pháp 1 …………………............................................. 7 2. Biện pháp 2 …………………............................................. 7 3. Biện pháp 3 …………………............................................. 8 4. Biện pháp 4 …………………............................................. 15 IV. Kết quả:............................................................................ 17 18 Phần III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ……………………. 1. Kết luận:............................................................................. 21 2. Kiến nghị:........................................................................... 22 A – PHẦN MỞ ĐẦU 1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1 Mĩ thuật là môn học nghệ thuật nghiêng nhiều về đời sống tình cảm, góp phần quan trọng trong giáo dục nhân cách, đạo đức. Nó giúp nuôi dưỡng tinh thần và là cầu nối cho việc học tốt hơn những bộ môn khác. Trong giáo dục mĩ thuật thì mục tiêu là hướng đến cái đẹp, cái giá trị thẩm mĩ thông qua môn Mĩ thuật, người học có thể cảm nhận được cái đẹp và biết tạo ra cái đẹp. Có nhiều cách hiểu về cái đẹp bởi nhận thức, khuynh hướng, sở trường, quan niệm và cảm nhận của mỗi người, đó là hình ảnh, bố cục, màu sắc. Cái đẹp do mĩ thuật tạo nên đem lại cho con người khoái cảm thẩm mĩ, niềm vui, tình yêu cuộc sống,…, đồng thời cũng đem đến cho con người hành động theo quy luật của cái đẹp, yêu mến, trân trọng bảo vệ cái đẹp, chống lại những gì xấu xa, ác độc, vì vậy mĩ thuật có tác dụng rất to lớn trong việc giáo dục con người “lấy cái đẹp để giáo dục”. Thực hiện nghị quyết số 29-NQ/TW của ban chấp hành trung ương khóa XI về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa- hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Bắt đầu từ năm 2015- 2016, trên địa bàn Thành phố Thanh Hóa nói chung và ở trường Tiểu học Hoằng Long nói riêng bắt đầu dạy học nội dung môn Mĩ thuật theo phương pháp dạy học mới: Phương pháp dạy học Đan Mạch và từ khi bắt đầu áp dụng phương pháp dạy học Đan Mạch thì môn Mĩ thuật được gọi là Hoạt động giáo dục Mĩ thuật. Đây là phương pháp dạy học có tính ưu việt được áp dụng ở Đan Mạch và nhiều nước khác trên thế giới. Phương pháp mới hướng tới mục tiêu lấy người học làm trung tâm, kích thích sự tương tác, tư duy sáng tạo và phát triển nhận thức cũng như các năng lực cho học sinh sao cho học sinh là người chủ động nắm bắt kiến thức của môn học một cách tích cực, sáng tạo góp phần hình thành phương pháp và nhu cầu tự học, tự phát hiện và tự giải quyết vấn đề đặt ra trong bài học. Từ đó chiếm lĩnh nội dung mới của bài học, môn học. Giáo viên là người theo dõi quan sát và giúp đỡ các em thực hiện mục tiêu đó. 2 Vì là phương pháp mới nên ban đầu việc dạy và học của thầy và trò gặp nhiều khó khăn trong việc truyền thụ kiến thức cũng như việc tiếp thu bài của học sinh. Qua một thời gian thực hiện thì việc dạy - học, mặc dù giáo viên ở các trường tiểu học có cố gắng đổi mới phương pháp dạy, nhưng vì là phương pháp dạy học mới nên đa số giáo viên còn bỡ ngỡ, điều kiện cơ sở vật chất chưa đáp ứng được, phòng học diện tích nhỏ, khó phân nhóm khi hoạt động tập thể nên các trường còn gặp khó khăn khi triển khai thực hiện.  Chính vì lẽ đó, tôi đã tiến hành nghiên cứu đề tài “Một số kinh nghiệm vận dụng quy trình dạy học Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch” ở trường tiểu học Hoằng Long- TP Thanh Hóa - Thanh Hóa. 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU - Nhằm phần nâng cao chất lượng dạy và học môn Mĩ thuật. - Nâng cao hơn nữa về năng lực quan sát, giao tiếp khả năng tư duy hình tượng, sáng tạo, phương pháp làm việc khoa học, nhằm hình thành ở các em phẩm chất con người lao động mới đáp ứng đòi hỏi của xã hội ngày càng cao. 3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU - Học sinh từ khối 1 đến khối 5 của trường Tiểu học Hoằng Long- TP Thanh Hóa- Thanh hóa. - “Quy trình dạy học Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch” 4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU - Phương pháp nghiên cứu lý thuyết Nghiên cứu các văn bản, chương trình giáo trình, tài liệu sách báo về phương pháp Đan Mạch cho môn Mĩ thuật. - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp quan sát sư phạm + Thực hành giảng dạy theo phương pháp mới tìm giải pháp rút kinh nghiệm. + Phương quan sát, luyện tập thực hành + Phương pháp đàm thoại, thống kê. B – PHẦN NỘI DUNG I. CỞ LÍ LUẬN 3 Thuật ngữ “Mĩ thuật” từ lâu đã đi vào con người, đó là “cách làm đẹp” không thể thiếu. Cũng chính vì tầm quan trọng của mĩ thuật mà nó đã được đưa vào chương trình Tiểu học, trở thành một môn học chính thống. Mục tiêu của môn Mĩ thuật ở Tiểu học, là hình thành và rèn luyện tư duy phát triển trí thông minh, tính linh hoạt sáng tạo của học sinh với một phương pháp làm việc khoa học, nhằm hình thành ở học sinh phẩm chất của con người lao động mới, đáp ứng được đòi hỏi của một xã hội phát triển ngày càng cao. Đặc biệt học mĩ thuật giúp học sinh phát triển cá nhân, tinh thần, tư duy sáng tạo, ngôn ngữ, kỹ năng, xã hội, hỗ trợ học sinh thành công ở trường học và cuộc sống, học sinh nào yêu thích môn Hoạt động giáo dục Mĩ thuật sẽ có cơ hội tốt hơn cho sự phát triển trí tưởng tượng, sự tự tin biểu cảm, sáng tạo và suy nghĩ của mình trên mọi lĩnh vực, xã hội nơi các em tiếp xúc. Đứng trước tình hình mới của đất nước ta đang từng ngày, từng giờ đổi mới và phát triển mạnh mẽ đặc biệt là trong cuộc sống công nghiệp hoá - hiện đại hoá. Đòi hỏi xã hội phải có những thế hệ người lao động mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, có trình độ nhận thức cao. Để đáp ứng nhu cầu cấp bách đó của xã hội Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam khoá XI, kỳ họp thứ 7 thông qua ngày 14/06/2005 quy định mục tiêu của giáo dục Việt Nam được ghi rất rõ trong Khoản 1 Điều 27 Luật giáo dục 2005( sửa đổi bổ sung năm 2010): “Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân chuẩn bị học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Trong công tác dạy học môn Hoạt động giáo dục Mĩ thuật tôi rất coi trọng việc dạy học nội dung bộ môn theo phương pháp Đan Mạch, coi đó là một bộ phận không thể thiếu được của quá trình giáo dục toàn diện học sinh. Áp dụng phương pháp dạy học Hoạt động giáo dục Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch trở nên hết sức quan trọng vì nó có tác động mạnh đến trí tuệ, đến tình cảm đạo đức, đến quá trình hình 4 thành những nét đẹp trong hành vi, thói quen, đến khả năng sáng tạo của học sinh. Xuất phát từ tầm quan trọng của quá trình dạy học môn Họat động giáo dục Mĩ thuật đối với sự phát triển toàn diện của học sinh. Chính vì vậy mà tôi đã đúc rút được: “Một số kinh nghiệm vận dụng quy trình dạy học Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch”. II. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ 1. Thực trạng chung: Môn Hoạt động giáo dục Mĩ thuật là môn học nghệ thuật, thu hút rất nhiều học sinh. Cho đến nay các trường đã có giáo viên dạy Mĩ thuật, phong trào học Mĩ thuật ngày càng sôi nổi, hầu hết các em học sinh hào hứng với môn học và môn học đã được chú ý. Vì vậy không ít giáo viên và học sinh, các bậc phụ huynh luôn coi trọng và đầu tư cho môn học. Qua đó các em thấy rằng Mĩ thuật là môn học bổ ích, lý thú và tươi vui, có tính giáo dục đạo đức, thẩm mĩ cao là môn học bổ trợ tích cực cho các môn học khác. Song bên cạnh đó vẫn còn một số bậc phụ huynh cho rằng đây là môn học phụ nên thiếu sự quan tâm mua sắm đồ dùng học tập cho học sinh, ... Điều đó ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng học tập của học sinh gây cho học sinh cảm giác chán nản, không tự tin làm bài, một số học sinh tỏ thái độ thờ ơ với môn học vì các em xem đây là môn học phụ học cũng được và không học cũng được. Ngoài ra điều kiện nhà trường còn thiếu thốn như: vật mẫu, phương tiện, đồ dùng trực quan, ... vì thế ảnh hưởng lớn đến kết quả giảng dạy - học tập của giáo viên và học sinh. 2. Thực trạng việc vận dụng quy trình dạy học Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch ở trường Tiểu học Hoằng Long- TP Thanh Hóa: Cũng như thực trạng chung, việc dạy Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch ở trường Tiểu học Hoằng Long còn gặp nhiều hạn chế như: Nhận thức của phụ huynh học sinh chưa coi trọng môn học, có phụ huynh còn cho rằng đó là môn phụ, cho nên không mua sắm đồ dùng học tập cho học sinh. Mặt khác bản thân chưa có phương pháp dạy thích hợp để giúp học sinh thấy hết cái hay, cái đẹp của môn học, cơ sở vật chất của nhà trường còn thiếu thốn. Phòng học 5 chưa có đủ đồ dùng cần thiết để phục vụ môn học, tư liệu có liên quan còn hạn chế. a.Về phía nhà trường: Trường tiểu học Hoằng Long là ngôi trường đạt chuẩn quốc gia mức độ 2, cơ sở vật chất của trường cơ bản đầy đủ cho việc dạy và học. Ban giám hiệu nhà trường luôn tạo điều kiện giúp đỡ về đồ dùng dạy học, đồng thời phân bố thời gian giảng dạy hợp lý. Song với bộ môn Mĩ thuật thì trang thiết bị, đồ dùng dạy học còn thiếu nhiều, tranh ảnh mĩ thuật hạn chế, tranh ảnh hoạ sĩ Việt Nam và mĩ thuật hiện đại Phương Tây hầu như không có để các em quan sát. Nhất là trong điều kiện dạy học mĩ thuật áp dụng phương pháp Đan Mạch hiện nay. Vấn đề sử dụng công nghệ thông tin phục vụ đồ dùng trực quan trong Mĩ thuật còn chưa có. b. Về phía học sinh: Đầu năm học 2016-2017, tôi đã tiến hành khảo sát học sinh về sự ham thích học tập bộ môn của 5 khối lớp và kết quả thu được như sau: Số học sinh thích học Khối Sĩ Hoạt động giáo dục Mĩ Lớp số thuật TS % Số học sinh không thích Hoạt động giáo dục Mĩ thuật TS Ghi chú % 1 60 55 92 5 8 2 58 50 86,2 8 13,8 3 55 52 94,5 3 5,5 4 59 51 86,4 8 15,6 5 58 49 84,5 9 15,5 Tổng 290 257 88,6 33 12,4 Nhìn vào bảng khảo sát trên ta thấy tỉ lệ học sinh không ham thích học môn Hoạt động giáo dục Mĩ thuật còn khá cao ( 12,4%). Từ tình hình thực tế tôi nhận thấy việc vận dụng các quy trình dạy học Hoạt động giáo dục Mĩ thuật theo phương pháp dạy học Đan Mạch trong mỗi buổi dạy để tạo hứng thú học tập cho học sinh là rất quan trọng và cần thiết. 6 III. CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN Việc vận dụng quy trinh dạy học trong Hoạt động giáo dục Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch là việc làm ban đầu, việc làm không thể thiếu đối với người giáo viên chuyên mĩ thuật khi đứng trên bục giảng. Nó là đặc thù của bộ môn vì thế giáo viên cần phải hết sức quan tâm chú trọng đến sự chuẩn bị trước giờ lên lớp sao cho thật chu đáo, thật đầy đủ và sát với yêu cầu, mục đích của bài học. 1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức về vai trò, tác dụng của môn Mĩ thuật đối với giáo viên – học sinh. Để hoạt động giáo dục Mĩ thuật thật sự đạt được hiệu quả cao thì vai trò tổ chức dạy học của giáo viên bộ môn và các chủ nhiệm là vô cùng quan trọng, nếu ở họ có sự phối hợp chặt chẽ, thống nhất là yếu tố quan trọng đẩy mạnh Hoạt động giáo dục Mĩ thuật, bởi trong nguyên tắc hoạt động đòi hỏi nhà trường - các nhà giáo dục phải có sự phối hợp một cách nhịp nhàng, tổ chức được nhiều hoạt động phong phú, đa dạng; tổ chức và duy trì được nhiều nhóm hoạt động với các chủ đề khác nhau như: câu lạc bộ mĩ thuật thì mới có thể giúp học sinh tự nguyện, tự giác và hứng thú tham gia học tập. Ảnh chụp:Một số hoạt động trong câu lạc bộ Mĩ thuật tại trường. Ảnh chup:Một số hoạt động trong câu lạc bộ Mĩ thuật tại trường. - Tổ chức nghiên cứu, học tập các công văn, chỉ thị, hướng dẫn của ngành về Hoạt động giáo dục Mĩ thuật. Tạo điều kiện cho giáo viên tham gia các lớp bồi dưỡng, các chuyên đề về môn học. - Tăng cường công tác bồi dưỡng chuyên môn, nhiệp vụ, nội dung, phương pháp tổ chức các quy trình dạy học Hoạt động giáo dục Mĩ thuật cho giáo viên, đặc biệt là giáo viên Mĩ thuật. 2. Biện pháp 2: Vận dụng linh hoạt các quy trình dạy học theo phương pháp Đan Mạch.  a. Quy trình vẽ Biểu Cảm: 7 Quy trình này có 4 hoạt động: Vẽ quan sát và vẽ không nhìn giấy; thảo luận về các đường nét biểu cảm; thể hiện tranh biểu đạt bằng màu sắc; thảo luận về nội dung, trưng bày kết quả.  Quy trình vẽ biểu cảm là một trong bảy quy trình dạy học Hoạt động giáo dục mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch. Đó là vẽ hình ảnh bằng sự quan sát kết hợp tay và mắt mà không nhìn vào giấy hướng tới hình vẽ mang tính biểu đạt cao. Những bức vẽ sẽ rất ấn tượng và đôi khi rất hài hước. Nếu vẽ chân dung biểu cảm thì nhiều bức tranh chỉ nhận ra những bộ phận cơ thể như mắt tóc, có khi mũi lại lệch ra tận bên ngoài… - Rèn luyện sự tập trung tư tưởng và tinh thần trong quá trình vẽ, quan sát nhận biết, ghi nhớ đặc điểm của đối tượng vẽ (chân dung của bạn). - Bước đầu cảm nhận thẩm mĩ về bức vẽ biểu cảm. Có thể vẽ chân dung người hoặc vẽ vật, khi vẽ học sinh quan sát thật tập trung chủ yếu sử dụng kết hợp giữa mắt và tay, mắt quan sát vật mẫu tay vẽ vào giấy mà không nhìn giấy, từ sự quan sát của mắt cảm xúc được truyền qua tay tạo nên một bức tranh ấn tượng và đôi khi rất hài hước, thậm chí có chân dung chỉ nhìn ra một số bộ phận của cơ thể như mắt, mũi, miệng. Hay đối với đồ vật chỉ còn mang dáng dấp, đặc điểm của đồ vật mình định vẽ. Vẽ biểu cảm làm tăng khả năng quan sát buộc các em phải tập trung ý chí, bàn tay để vẽ từ đó hình ảnh sẽ được khắc sâu hơn và học sinh nhớ lâu hơn. Học sinh vẽ tập trung trong vòng 10 - 15 phút. Mắt của các em nhìn tới đâu thì tay cầm bút vẽ trên giấy theo các bộ phận mắt quan sát. Các em cố gắng không nhìn vào giấy và đưa nét vẽ liền mạch khi vẽ, sau khi nhận xét các em mới vẽ màu theo cảm nhận. Học sinh rất thích thú với hoạt động này và tham gia một cách hăng say. Ảnh minh họa:Tranh HS vẽ biểu cảm. b. Quy trình vẽ cùng nhau và sáng tạo các câu truyện: Quy trình này có 6 hoạt động: Vẽ theo quan sát; Trưng bày ngân hàng hình ảnh; sáng tác tranh theo 8 chủ đề; chia sẻ nội dung câu chuyện; tô màu làm phong phú câu chuyện; tổ chức trưng bày và thuyết trình về bức tranh. - Vẽ cùng nhau là hình thức học tập áp dụng với cả lớp hoặc nhóm HS thực hiện hoạt động mĩ thuật theo mục tiêu bài học. Học sinh được trải nghiệm vẽ cùng nhau được ký họa người hoặc vật tạo ra các ngân hàng hình ảnh để xây dụng câu truyện từ đó gây hứng thú học tập giúp cho các em nâng cao hiểu biết về những tình huống, sự kiện trong đời sống hàng ngày của các em. Học sinh tự tạo lại các dáng hoạt động, vui chơi, học tập để các bạn vẽ tạo ra các ngân hàng hình ảnh, từ những hình ảnh có sẵn các nhóm tư duy cùng nhau suy nghĩ cùng thảo luận vè câu truyện vui hay buồn, giả tưởng để vẽ. Ảnh minh họa:Tranh HS vẽ cùng nhau. Xây dựng câu truyện tạo cho các em tư duy hình ảnh, liên hệ thực tế tự tin diễn thuyết tăng khả năng ngôn ngữ biểu cảm, vốn sống thực tế. - Khuyến khích học sinh lựa chọn các nguyên vật liệu từ ngân hàng tranh để hình thành câu chuyện bằng trí tưởng tưởng. - Thúc đẩy học sinh lắp ghép các bức tranh từ ngân hàng tranh theo một bố cục. - Khuyến khích các kỹ năng xã hội của học sinh bằng việc tổ chức các bài tập 2 người hoặc theo nhóm. c. Quy trình vẽ theo nhạc: Quy trình này có 5 hoạt động: Nghe nhạc hoặc các nhịp điệu và vẽ theo giai điệu; từ vẽ tranh đến thưởng thức, cảm nhận về màu sắc; lựa chọn hình ảnh trong thế giới tưởng tưởng; tạo sản phẩm trang trí như bưu thiếp, thiệp mời, bìa sách…; trình bày, thảo luận, đánh giá sản phẩm. Âm nhạc và giai điệu luôn gây hứng khởi cho học sinh có thể làm cho học sinh năng động hơn có thể nhảy múa theo điệu nhạc. Âm nhạc và mĩ thuật kết hợp với nhau để tạo cho học sinh trí tưởng tượng sự thích thú sáng tạo trong trang trí, vẽ tranh con vật, đồ vật, học sinh vừa cảm thụ tiết tấu âm nhạc vừa đưa 9 màu theo giai điệu lúc nhanh lúc chậm, lúc đậm lúc nhạt từ bài vẽ các em tiếp tục tư duy để có thể trang trí một đồ vật bất kỳ hay vẽ theo chủ điểm các em thích. . Ảnh minh họa: Tranh vẽ quy trình vẽ theo nhạc cuả học sinh c. Quy trình xây dựng cốt truyện: Quy trình này có 5 hoạt động: Tạo hình dạng hình học cho nhân vật - xé, dán, nặn; giới thiệu các nhân vật tưởng tượng có tính cách; từ hình tượng độc lập, liên kết thành một nội dung chủ đề; hoàn thiện, sáng tạo và làm rõ nội dung chủ đề; trình bày và đánh giá. Học sinh nắm được chủ đề bài tập biết xây dựng cốt truyện dựa trên mối quan hệ giữa các yếu tố sự kiện, nhân vật địa điểm kết hợp các hình ảnh đơn lẻ thành câu truyện có chủ đề thông qua hình ảnh nhân vật. Hiểu được vai trò của hình tượng nghệ thuật tạo hình thể hiện trên chất liệu đã chọn như vẽ,xé dán làm nhưng vat từ các hình tìm được, thổi hồn cho các nhân vật, biến các nhân vật trong hình có tính cách nhân cách . yếu tố cơ bản của xây dựng cốt truyện là nhân vật, sự kiện, và xây dựng câu truyện với lối kể truyện mở tạo cấu trúc lô gic để kết nối tiết học và các kỹ năng với cuộc sống xã hội thực. Ảnh minh họa: Xây dựng cốt chuyện đ. Quy trình tạo hình 3D -Tiếp cận chủ đề (tạo hình từ những vật tìm được): Quy trình này có 5 hoạt động: khám phá chủ đề ví dụ “Nhà của em”; vẽ và tô màu “Nhà của em” theo trí nhớ; tạo ngôi nhà mơ ước bằng vật dụng tìm được; gắn ngôi nhà mơ ước vào khu dân cư; hoạt động mở rộng. Các hình khối được tạo từ những vật tìm được như dây thép, đất nặn , giấy bồi và được kết nối với nhau theo không gian nhất định. Có rất nhiều chủ điểm như ngôi nhà , ôtô, cửa hàng…Tùy mỗi chủ điểm mà người giáo viên mĩ thuật có thể thực hiện để giúp các em học tập, khám phá, phản ánh cuộc sống bằng nghệ thuật. Đổi mới phương pháp dạy học mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch , học sinh không chỉ tiếp thu thụ động mà chủ động làm việc độc lập với tài liệu, thao 10 tác với các đồ dùng, quan sát trực tiếp phân tích so sánh và tương tác với các bạn cùng nhóm, tương tác giáo viên và cộng đồng. Chính vì vậy, học sinh có kĩ năng làm việc nhóm, kĩ năng phân tích phê phán, khả năng tự định hình nhu cầu và năng lực của học sinh. Ảnh chụp: sản phẩm HS tạo hình 3D 3. Biện pháp 3: Sử dụng đồ dùng trực quan trong dạy Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch. Phương pháp dạy học trực quan là một trong những phương pháp dạy học được ứng dụng nhiều trong giảng dạy ở Tiểu học. Xuất phát từ nhiệm vụ, nội dung của môn học cũng như đặc điểm của phương pháp dạy học trực quan; tôi nhận thấy phương pháp dạy học trực quan là phương pháp dạy học rất phù hợp với các môn học ở Tiểu học nói chung và môn Hoạt động giáo dục Mĩ thuật ở Tiểu học nói riêng. Phương pháp dạy học này giúp cho học sinh có cơ sở để phát triển tư duy logic, tư duy trừu tượng và năng lực sáng tạo Nghệ thuật, giúp các em sẽ dễ dàng tiếp cận và lĩnh hội các kiến thức mĩ thuật, huy động được sự tham gia của nhiều giác quan, tạo điều kiện cho người học dễ nhớ, dễ hiểu, nhớ lâu, và tạo hứng thú học tập cao. Đối với bộ môn Mĩ thuật ở trường Tiểu học: Đồ dùng dạy học không thể thiếu đối với người thầy khi lên lớp và đối với học sinh khi dạy và học. Vì thế đồ dùng dạy học chính là điều kiện, phương tiện để dạy và học môn Hoạt động giáo dục Mĩ thuật ở các lớp trong trường Tiểu học. Rõ ràng qua thực tế giảng dạy, bản thân tôi đã thấy được tầm quan trọng của đồ dùng dạy, nhất là trong việc hình thành cho các em thao tác thực hành, đem hình ảnh sống động vào thực tế và có thể nói đồ dùng dạy học là nhịp cầu bắt qua ngôn ngữ, giúp học sinh các lớp Tiểu học cảm thấy gần gũi và yêu thích bộ môn hơn. Tóm lại nội dung kiến thức của bộ môn Mĩ thuật bao giờ cũng đặt quan sát, phân tích và tiến hành thực hành lên hàng đầu, do đó đồ dùng dạy học là không thể thiếu đối với hoạt động dạy và học môn Hoạt động giáo dục Mĩ thuật. Sử dụng các đồ dùng dạy học trong các tiết học lí thuyết và làm thực hành sẽ giúp 11 học sinh rèn luyện kĩ năng thao tác với các đồ dùng dạy, là một trong những biện pháp quan trọng để thu thập thông tin từ thực tế. Có thể nói đồ dùng dạy học với việc sử dụng có hiệu quả đồ dùng, thiết bị dạy học là một trong những yếu tố quyết định thành công của giờ dạy. Như vậy có thể khẳng định: muốn nâng cao được chất lượng và hiệu quả dạy cho môn học, giáo viên cần phải sử dụng tích cực và phát huy tối đa những chức năng của đồ dùng dạy học. Việc sử dụng đồ dùng dạy học ở trường hiện nay có các hình thức sau: * Phiếu học tập (cá nhân hoặc nhóm) kết hợp với bảng phụ hoặc máy chiếu. Có thể sử dụng trong các tiết lý thuyết hay thường thức mĩ thuật. * Tranh, ảnh, mô hình ( Tranh phiên bản của các họa sĩ trong nước và thế giới, bài vẽ của học sinh, tranh vẽ và cách hướng dẫn của giáo viên, đồ vật thật…) Đồ dùng dạy học có nhiều loại như tranh phiên bản của họa sĩ trong nước và thế giới, tranh vẽ của họa sĩ và học sinh, mẫu vật thực, máy chiếu đa năng, ..Vì thế khi sử dụng giáo viên phải lựa chọn đồ dùng trực quan phù hợp với mục đích, yêu cầu bài học, đi theo một trình tự nhất định thì mới đạt được hiệu quả bài dạy. Giáo viên phải khéo léo đưa ra những câu hỏi vừa sức với học sinh, tránh những câu hỏi thách đố để các em rơi vào thế bí điều đó chỉ làm mất thời gian tiết dạy. Giáo viên phải biết kết hợp nhiều phương pháp khác nhau như miêu tả, tường thuật, phân tích, hướng dẫn nhằm huy động tối đa kỹ năng làm việc của học sinh: tai nghe, mắt thấy, biết phân tích suy luận vấn đề. Chuẩn bị tốt đồ dùng rất cần thiết nhưng chưa đủ. Sử dụng đồ dùng đúng lúc, đúng chỗ mới là điều kiện để đồ dùng phát huy hiệu quả. Thông thường đồ dùng tôi thường cho các em quan sát ở hai phần đó là hướng dẫn quan sát và nhận xét, hướng dẫn cách vẽ. Khi học sinh đã thực hành tôi cất đi để các em không sao chép. Thời gian treo đồ dùng cũng tuỳ thuộc vào nhiều yếu tố khác. Nếu như là các tiết đầu tôi thường đưa ra các câu hỏi vấn đáp trước sau đó mới treo tranh. Thông qua các câu trả lời và quan sát thấy các em đã hình thành được nội dung bài và cách thể hiện riêng của mình. Tuy nhiên các tiết học cuối 12 buổi học sinh uể oải mệt mỏi thiếu tập trung thì ngay từ đầu tôi đã treo đồ dùng để gây sự chú ý của học sinh hướng học sinh vào sự tò mò, dẫn dắt học sinh vào khám phá nội dung bài học. Khi treo tranh phải để học sinh nhận xét, nhìn nhận ra vấn đề thông qua các câu hỏi của giáo viên, tránh tình trạng treo tranh ra mà không phân tích giảng giải hay vừa treo lại cất đi ngay. Để tạo sự lôi cuốn học sinh tham gia vào giờ học đôi khi người giáo viên phải biết kết hợp minh họa nhanh trên bảng kết hợp với đồ dùng làm sẵn tạo chiều sâu của tiết học có chất lựợng. Ảnh minh họa: Mẫu vẽ 4. Biện pháp 4: Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch. Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy và học (bằng bài giảng điện tử) là cải tiến đổi mới phương pháp dạy học, phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh, lúc bấy giờ giáo viên chỉ là người tổ chức, hướng dẫn các hoạt động thông qua hình ảnh trực quan sinh động, học sinh tư duy và tự phát hiện, tìm ra kiến thức mới của bài học và thực hành đúng đề tài. Tuy nhiên vẫn không quá lạm dụng phương tiện dạy học này mà giáo viên vẫn chú ý kết hợp nhiều hình thức dạy học vào một tiết dạy thì kết quả sẽ đạt cao hơn nhiều. Tóm lại, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy môn Hoạt động giáo dục Mĩ thuật, có những ưu điểm so với phương pháp truyền thống như sau: - Nội dung, hình thức tiết dạy phong phú, đưa được nhiều hình ảnh động, từ đó, tạo được sự kích thích hứng thú học tập của học sinh, tạo được không khí vui tươi và thi đua trong học tập qua hoạt động thi đua giữa các nhóm, Học sinh vẽ bài tốt, bài vẽ sáng tạo đạt hiệu quả cao. - Do tính trực quan cao, nên giúp học sinh dễ tham gia và tạo cảm hứng ham mê môn học. - Giáo viên tiết kiệm được thời gian dán, treo đồ dùng trực quan và một số thao tác khác để giành thời gian cho việc rèn luyện kĩ năng, theo dõi và quản lí lớp, chú ý nhiều đối tượng yếu, học sinh khuyết tật hòa nhập. 13 IV. KẾT QUẢ Tuy chỉ 2 năm triển khai áp dụng phương pháp mới của Đan Mạch vào giảng dạy môn Hoạt động giáo dục Mỹ thuật, nhưng đã cho thấy rất nhiều ưu điểm. Thông qua những tiết thực hành đầy lý thú và những sản phẩm mỹ thuật đẹp mắt, phương pháp này đã được hội đồng sự phạm các trường đánh giá cao. Các tiết dạy Hoạt động giáo dục Mỹ thuật áp dụng phương pháp mới của Đan Mạch tại trường Tiểu học Hoằng Long – TP Thanh Hóa, tôi cảm nhận rõ sự vui thích, hứng khởi của học sinh khi hòa mình vào tiết thực hành theo phương pháp mới. Kết quả là những bức tranh hoàn thành bao giờ cũng ngộ nghĩnh, đáng yêu vì đó là những cảm xúc rất thật của các em”. Thông qua các hoạt động học sẽ khơi gợi, phát huy năng khiếu thẩm mĩ trong học sinh; gây hứng thú cho các em trước cái đẹp, từ đó hình thành thị hiếu thẩm mĩ của học sinh. Vì thế, điểm nổi bật của phương pháp này là giáo viên có thể chủ động theo từng nội dung tiết dạy mà kết hợp nhiều kỹ thuật trong một tiết lên lớp. Khi giảng dạy, đòi hỏi giáo viên phải nắm vững những yêu cầu để xây dựng các nội dung liên kết, đặc biệt lưu ý tới 5 lĩnh vực năng lực: kinh nghiệm, kỹ năng - kỹ thuật, phân tích giải trình, thể hiện năng lực truyền thông tin và đánh giá với các chủ điểm chung một cách phù hợp với học sinh tiểu học ở các lứa tuổi khác nhau. Qua thời gian tôi áp dụng “Dạy học Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch”. Kết quả thu được thật đáng khích lệ, không còn học sinh không yêu thích môn học nữa. Mỗi tiết học đều rất bổ ích và ngây được nhiều hứng thú cho học sinh. Dưới đây là một số hình ảnh thể hiện rõ điều này: Ảnh chụp: Tiết học chủ đề “ Ông mặt trời vui tính” – Lớp: 1A 14 Ảnh chụp: Tiết học chủ đề “ Trang trí sân khấu” – Lớp: 5A Ảnh chụp: Tiết học chủ đề “ Ngày hội hóa trang” – Lớp: 4A Ảnh chụp: Tiết học chủ đề “ Trang phục yêu thích” – Lớp: 4B Ảnh chụp: Tiết học chủ đề “ Em tưởng tượng từ bàn tay” – Lớp: 2B Đến giữa học kỳ 2 năm học 2016-2017 (cuối tháng 3 năm 2017), tôi đã tiến hành khảo sát học sinh về sự ham thích học tập bộ môn của 5 khối lớp và kết quả thu được như sau: Khối Lớp Sĩ số Số học sinh thích học Hoạt động giáo dục Mĩ thuật Số học sinh không thích Hoạt động giáo dục Mĩ thuật TS % TS % 1 60 60 100 0 0 2 58 58 100 0 0 3 55 55 100 0 0 4 59 59 100 0 0 5 58 58 100 0 0 Tổng 290 290 100 0 0 Ghi chú Nhìn vào bảng khảo sát trên ta thấy số lượng học sinh không ham thích môn học đầu năm còn 12,4 % số học sinh, sau khi áp dụng kinh nghiệm "Dạy học Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch”. Đến hết tháng 3/2017 tỉ lệ học sinh không ham thích môn học không còn. C – KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ 1. KEÁT LUAÄN 15 Qua thực tế giảng dạy trong năm qua tôi luôn xác định được mục tiêu trong nhà trường Tiểu học, đồng thời cũng hiểu sâu sắc được vị trí, vai trò của môn Mĩ thuật trong việc giáo dục học sinh Để học tốt môn Mĩ thuật đòi hỏi chúng ta cần quan tâm hơn nữa tới các em, cần trang bị cho các em những kiến thức cơ bản trong cuộc sống. Quan tâm hơn nữa đối với các thiết bị giảng dạy, đặc biệt là phần mềm ứng dụng công nghệ thông tin hỗ trợ trong giảng dạy và học tập. Bên cạnh đó, người giáo viên không ngừng học hỏi tìm tòi phương pháp mới, đầu tư thời gian nghiên cứu bài giảng, thường xuyên tổ chức cho các em học tập theo phương thức thảo luận nhóm, tổ chức hoạt động ngoại khoá vui chơi lành mạnh bổ ích, như vẽ tranh cổ động về An toàn giao thông, về môi trường …. Tôi thấy việc nắm vững phương pháp và cách tổ chức cơ bản cũng như việc xây dựng cho mình một cách tổ chức dạy học vững chắc và tìm ra những giải pháp dạy học phù hợp của môn Mĩ thuật sẽ có tác dụng và ý nghĩa rất quan trọng trong hoạt động dạy và học, giúp cho giáo viên có một định hướng đúng đắn, phù hợp một cách thức tổ chức giờ dạy hợp lý giúp cho học sinh hứng thú tìm hiểu, khám phá thế giới thẩm mĩ một cách say mê, hấp dẫn, góp phần giáo dục nên những con người toàn diện hơn. Từ kết quả trên ta dễ dàng nhận thấy việc học Mĩ thuật bằng phương pháp của dự án Đan Mạch đã nâng cao kết quả học tập của học sinh, khơi gợi được trí sáng tạo, liên kết gắn bó các học sinh với nhau cùng nhau tham gia tìm tòi kiến thức. 2. KIEÁN NGHÒ - Về phía nhà trường: Nhà trường cần quan tâm đáp ứng đủ nhu cầu về cơ sở vật chất như : Phòng học riêng đạt chuẩn, giá vẽ, bàn xếp mẫu, mẫu vẽ, sách tham khảo môn Mĩ thuật… đồ dùng trực quan phù hợp với đặc trưng bộ môn Mĩ thuật. - Về phía gia đình: Hơn ai hết, gia đình phải có cái nhìn khác, cái nhìn thiện cảm và trân trọng đối với bộ môn Mĩ thuật. Thấy được tầm quan trọng của nó để từ đó đầu 16 tư về vật chất đồ dùng, dù là nhỏ nhưng đó là điều kiện để các em học vẽ một cách tốt nhất, hiệu quả nhất. - Về phía Phòng GD&ĐT: Thường xuyên tổ chức cho học sinh được giao lưu và trao đổi kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau và trao giải thưởng cho những em có tranh hoặc sản phẩm độc đáo để động viên kịp thời nhất và khích lệ niềm phấn khởi cho các em thi đua học tập. Nên có thêm các lớp bồi dưỡng về chuyên môn Mĩ thuật trong hè cho các giáo viên dạy Mĩ thuật, để các giáo viên được học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau, chuyên môn nghiệp vụ được trau dồi hơn nữa. Có thêm tài liệu tham khảo vì đây là phương pháp mới. Sự tiến bộ của các em là sự khích lệ, nguồn động viên to lớn cho sự nỗ lực của cô và trò trường tiểu học Hoằng Long. Tuy bước đầu tổ chức dạy học theo phương pháp mới còn gặp nhiều khó khăn về cơ sở vật chất , các điều kiện để phục vụ dạy học….nhưng chắc rằng bằng sự sáng tạo, nhiệt tình và tâm huyết với nghề, không ngại khó khi tiếp cận với phương pháp mớí của giáo viên, học sinh sẽ có những tiết học mĩ thuật đầy bổ ích và đầy tính sáng tạo. Trên đây là một vài kinh nghiệm nhỏ của tôi nhằm góp phần vào dạyhọc tốt môn Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch tôi rất mong được sự quan tâm giúp đỡ và góp ý của Ban giám hiệu, Phòng giáo dục. Xin chân thành cảm ơn! XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Thanh Hóa, ngày 16 tháng4 năm 2017 Người thực hiện Lê Thị Liên 17 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ PHÒNG GD&ĐT TP THANH HÓA ~~~~~~*****~~~~~~ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: MỘT SỐ KINH NGHIỆM VẬN DỤNG QUY TRÌNH DẠY HỌC MĨ THUẬT THEO PHƯƠNG PHÁP ĐAN MẠCH Người thực hiện: Lê Thị Liên Chức vụ : Giáo viên Đơn vị công tác : Trường Tiểu học Hoằng Long SKKN thuộc lĩnh mực (môn): Mĩ thuật THANH HÓA NĂM 2017 18