Tài liệu Một số kinh nghiệm nhằm nâng cao hiệu quả khi tổ chức các trò chơi dân gian ở trường tiểu học.

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ PHÒNG GD&ĐT TP THANH HÓA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ KINH NGHIỆM NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ KHI TỔ CHỨC CÁC TRÒ CHƠI DÂN GIAN Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC Người thực hiện: Đỗ Thị Loan Chức vụ: Giáo viên Đơn vị công tác: Trường TH Quảng Hưng SKKN thuộc lĩnh mực (môn): HĐNG THANH HOÁ NĂM 2017 1 MỤC LỤC 1. MỞ ĐẦU .………………………………………………………………1 1.1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:................................................................ …1 1.2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU: ….......................................................2 1.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU: .........................................................2 1.4 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: ....................................................2 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN .......................................................................2 2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN: ...........................................................................2 2.2. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ: ......................................................3 2.3. CÁC GIẢI PHÁP VÀ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN: ..........................4 2.4 HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN: ......................................................13 3. KẾT LUẬN -KIẾN NGHỊ .....................................................................14 3.1. KẾT LUẬN: ....................................................................................14 3.2. NHỮNG KIẾN NGHỊ:.................................................................. 15 1 1. MỞ ĐẦU 1.1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Như chúng ta đã biết, bên cạnh hoạt động chủ đạo của của học sinh tiểu học là học tập, thì hoạt động vui chơi cũng rất quan trọng đối với sự phát triển của các em. Các em không chỉ cần được chăm sóc sức khoẻ, được học tập, mà còn có nhu cầu vui chơi, giải trí. Xuất phát từ vai trò quan trọng của hoạt động vui chơi đối với học sinh tiểu học và nhu cầu hưởng thụ hoạt động này, tôi thấy việc tổ chức cho các em chơi các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết và rất có ý nghĩa. Nhắc đến trò chơi dân gian thì ai trong số chúng ta chắc cũng không thể nào quên những trò chơi đơn giản mà vô cùng lý thú đối với tuổi thơ như: cướp cờ, chơi ô ăn quan, kéo co, chơi chuyền, bịt mắt bắt dê….Vậy trò chơi dân gian bắt nguồn từ đâu? Khi tham gia chơi có tác dụng ra sao? Đây là những câu hỏi mà nhiều người tham gia trò chơi đều muốn có câu trả lời. Trò chơi dân gian là một nét sinh hoạt văn hóa do nhân dân sáng tạo trong quá trình lao động, sản xuất và được lưu truyền tự nhiên, rộng rãi trong cộng đồng, trò chơi dân gian xưa được xem như là hình thức giáo dục đơn giản, giúp hình thành nhân cách cũng như phát triển thể chất cho trẻ nhỏ. Trò chơi dân gian được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác như một di sản văn hoá dân tộc. Trong hoàn cảnh công nghệ thông tin bùng nổ như hiện nay, học sinh hầu hết bị lôi cuốn với những trò chơi điện tử, các đồ chơi bạo lực trên mạng. chính điều đó đã và đang làm cho các trò chơi dân gian có phần bị mai một, lãng quên. Vì vậy, việc đưa trò chơi dân gian vào trường học đã tạo điều kiện cho các em được tham gia nhiều hoạt động vui chơi lành mạnh, góp phần gìn giữ nét văn hóa truyền thống cho dân tộc Việt Nam. Trong trường học sau những giờ học căng thẳng, các em được chơi các trò chơi dân gian bổ ích sẽ tạo nên hứng thú cho những giờ học tiếp theo. Thông qua hoạt động tiếp cận của học sinh khi chơi trò chơi dân gian thì chính các em là những người nuôi dưỡng và phổ biến văn hoá dân tộc ở lứa tuổi quan trọng nhất hình thành văn hoá dân tộc. Chính vì vậy, việc đưa và tổ chức trò chơi dân gian trong trường học là phù hợp và cần thiết. Vì nó không chỉ là một giải trí đơn thuần mà thông qua việc chơi cũng đã góp phần vào việc giáo dục có hiệu quả, giúp học sinh tăng cường sức khoẻ, phát triển giao tiếp, bình đẳng giới, hình thành nhân cách con người Việt Nam ở các em và trong toàn xã hội. Vậy tổ chức cho các em chơi trò chơi dân gian như thế nào là phù hợp mà mang lại hiệu quả cao? Từ những lý do trên tôi đã chọn đề tài: “Một số kinh nghiệm nhằm nâng cao hiệu quả khi tổ chức các trò chơi dân gian ở trường tiểu học” làm đề tài nghiên cứu. 1 1.2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU: Dựa trên nghiên cứu về lí luận và thực tiễn về trò chơi dân gian trong nhà trường Tiểu học, đề tài đề xuất những giải pháp phù hợp dể đưa trò chơi dân gian vào các hoạt động vui chơi của học sinh Tiểu học, trên cơ sở đó từng bước nâng cao chất lượng hoạt động vui chơi của học sinh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục Tiểu học 1.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU Giải pháp nâng cao hiệu quả khi tổ chức các trò chơi dân gian vào nhà trường Tiểu học 1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: -Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin - Phương pháp thống kê, phân tích số liệu, xử lí số liệu 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN 2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN: Đối với trẻ thơ, trò chơi dân gian là một trong những yếu tố hình thành nên bản sắc văn hoá dân tộc, là nguồn sữa nuôi dưỡng thế giới tinh thần, là nhịp cầu nối tâm thức các em với mọi bài học về cuộc sống xã hội bởi vì nó có sức hấp dẫn, lôi cuốn mạnh mẽ nhất đối với các em. Tổ chức cho các em chơi các trò chơi dân gian là phương tiện giúp các em phát triển tình cảm, đạo đức, tình đoàn kết, mở rộng nhận thức, tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương đất nước, qua đó góp phần giáo dục các em về truyền thống văn hoá của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Trò chơi dân gian cũng là một di sản quý báu của dân tộc. Nó được kết thành từ quá trình lao động và sinh hoạt, trong đó tích tụ cả trí tuệ và niềm vui cuộc sống của bao thế hệ người Việt xưa. Đặt biệt đối với trẻ em, trò chơi dân gian với những chức năng đặc biệt của nó đã mang lại cho thế giới trẻ thơ nhiều điều thú vị, bổ ích. Trò chơi đặc biệt là trò chơi dân gian là một hoạt động thu hút được thiếu nhi, bởi tính hấp dẫn của nó. Với đặc điểm tâm lí của trẻ em là hiếu động, thích cái mới, cái hấp dẫn, ham chơi, khi tổ chức các hoạt động cho thiếu nhi Phụ trách Đội không thể không đưa nội dung trò chơi vào nội dung hoạt động của liên đội, chi đội. 2.2. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ Hiện nay, ngoài giờ học, một số học sinh thường chơi game, nghe nhạc, xem ti vi ...có nhiều em quá mê game nên quên cả học, quên ăn uống. Ngồi chơi và xem ti vi lâu quá sẽ ảnh hưởng đến đôi mắt và cột sống. Có em nhỏ tuổi đã bị béo phì vì ăn nhiều chất mà thiếu vận động, có em mới học lớp 1 đã đeo cặp kính cận dày, đi lệch vai, vẹo cột sống... 2 Vì vậy trò chơi dân gian giúp cho các em rèn luyện thể chất, sự khéo léo, trở nên nhanh nhẹn hoạt bát, tạo sự hoà đồng, thân thiện, đoàn kết... Những phút vui chơi thoải mái, lành mạnh sẽ giúp các em thêm hào hứng để học tập và sống hồn nhiên hơn. Hơn nữa, việc vui chơi lành mạnh còn tạo ra nhiều đức tính tốt đẹp, hạn chế những tật xấu, đồng thời rèn luyện thể chất và tâm hồn các em theo chiều hướng tốt hơn. Để văn hóa truyền thống thấm dần vào tâm hồn trẻ thơ, không có cách nào hay hơn là áp dụng trò chơi dân gian vào trường học. Sự kết hợp giữa các trò chơi dân gian, trò chơi có tính trí tuệ trong giải toán tuổi thơ, trò chơi có tính ứng xử trên cơ sở “xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” sẽ giúp các em được ôn luyện, trau dồi thêm kiến thức về lịch sử dân tộc, văn hóa dân gian… Ở Trường Tiểu học Quảng Hưng hiện nay, Học sinh đa phần là con em làm công nhân, nông nghiệp, các em ít được tham gia các hoạt động ngoại khóa, ít được đi tham quan đó đây, khả năng giao tiếp còn hạn chế nên rất khó khăn cho việc học tập và tham gia các hoạt động tập thể.Thêm vào đó trò chơi dân gian là những trò chơi đôi khi còn xa lạ với các em chỉ một số trò chơi dân gian gắn với cuộc sống và được các anh chị lớp trên hay chơi truyền lại mà các em biết. Chẳng hạn như: kéo co, chơi chuyền… còn các trò chơi dân gian khác gắn với các bài Đồng giao thì các em ít được tiếp xúc. Có khi các em có biết nhưng lời hát do “ Tam sao thất bản” nên đã bị thay đổi và sai lệch so với bản chính rất nhiều làm cho ý nghĩa của nó cũng bị thay đổi theo.. Chính vì vậy việc lôi kéo các em vào tham gia các trò chơi cũng gặp không ít khó khăn. Theo khảo sát đầu năm học 2016 – 2017: Khi tôi tổ chức một số trò chơi cho 30 học sinh lớp 3C tại Trường TH Quảng Hưng, thu được kết quả như sau: Số học sinh không thích tham gia trò chơi dân gian là Số học sinh ham thích trò chơi dân gian là Số học sinh hiểu biết về trò chơi dân gian là Số học sinh tự dạn, tự tin khi tham gia là Số học sinh biết tự tổ chức trò chơi là Số học sinh sáng tạo khi chơi trò chơi là SL TL SL SL SL SL SL 20 66,7% 10 TL 33,3% 3 TL 10% 15 TL 50% 7 TL 23,4% 5 TL 16,6% Tôi nhận thấy rằng với tỷ lệ này là rất thấp nên tôi cần phải tìm ra các giải pháp để các em ham thích và tham gia trò chơi hiệu quả hơn. 3 2.3. CÁC GIẢI PHÁP VÀ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN 2.3.1. Sưu tầm và chọn lọc các trò chơi phù hợp với học sinh, bố trí thời gian, không gian hợp lí: Sau khi nghiên cứu các dạng trò chơi dân gian thông dụng, hiện nay các trường tiểu học thường tổ chức cho các em chơi, mặt khác dựa vào đặc trưng của trò chơi ta có thể phân các trò chơi dân gian vào 4 nhóm chính sau: Nhóm 1: Trò chơi luyện tinh mắt dẻo chân như: Trồng nụ trồng hoa, nhảy lò cò, nhảy dây, đá cầu, bắn bi, nu na nu nống,… Đây là những trò chơi vận động nên phải bố trí không gian và thời gian phù hợp để nâng cao hiệu quả cho trò chơi. Một số lưu ý về không gian và thời gian: + Về không gian: Cần lựa chọn không gian rộng, thoáng mát, vệ sinh sạch sẽ, an toàn để tổ chức cho các em tham gia chơi. + Về thời gian: Tổ chức đều trong tất cả các tháng trong năm, vào các buổi hoạt động người giờ, các hoạt động tập thể, các ngày lễ như: khai giảng, chào mừng 26/3, 15/ 5… Nhóm 2 : Trò chơi luyện sự phán đoán tính toán chính xác: Ô ăn quan, cờ gánh, chơi chuyền…. Đây là những trò chơi sự phán đoán tính toán chính xác nên không gian và thời gian chuẩn bị như sau: +Về không gian: không cần không gian rộng mà chỉ cần những khoảng không gian nhỏ hẹp như: trong lớp, ngoài hè của phòng hoc… miễn sao sạch sẽ hợp vệ sinh là có thể tổ chức cho các em chơi được + Về thời gian: Tổ chức cho các em trong tất cả các tháng trong năm, vào các buổi hoạt động người giờ, các hoạt động tập thể, các ngày lễ như: khai giảng, chào mừng 26/3, 15/ 5…, những buổi ra chơi, sinh hoạt ngoại khóa… Học sinh trường TH Quảng Hưng đang chơi trò chơi : Chơi ô ăn quan 4 Nhóm 3: Trò chơi phát hiện sự nhanh nhẹn, khéo léo, rèn sức khỏe, phát huy tinh thần tập thể: Kéo co, rồng rắn lên mây, cướp cờ, mèo đuổi chuột…. Học sinh trường TH Quảng Hưng đang chơi trò chơi: Mèo đuổi chuột Đây là những trò chơi vận động nên phải bố trí không gian và thời gian phù hợp để nâng cao hiệu quả cho trò chơi. + Về không gian: Cần lựa chọn không gian rộng, thoáng mát, vệ sinh sạch sẽ, an toàn để tổ chức cho các em tham gia chơi + Về thời gian: Tổ chức đều trong tất cả các tháng trong năm, vào các buổi hoạt động người giờ, các hoạt động tập thể, các ngày lễ như: khai giảng, chào mừng 26/3… 5 Nhóm 4: Trò chơi rèn luyện sự phán đoán thính tai: Bịt mắt bắt dê, bỏ khăn, bịt mắt đánh trống Học sinh trường TH Quảng Hưng đangchơi trò chơi: Bịt mắt bắt dê Đây là những trò chơi vận động nên phải bố trí không gian và thời gian phù hợp để nâng cao hiệu quả cho trò chơi. +Về không gian: Cần lựa chọn không gian rộng, thoáng mát, vệ sinh sạch sẽ, an toàn để tổ chức cho các em tham gia chơi. + Về thời gian: Tổ chức đều trong tất cả các tháng trong năm, vào các buổi hoạt động người giờ, các hoạt động tập thể, các ngày lễ như: khai giảng, chào mừng 26/3… Tóm lại: Mỗi trò chơi đều đem lại cho các em niềm vui, sự phấn khích khác nhau. Mỗi một trò chơi đều rèn cho các em một đức tính riêng phù hợp với từng trò chơi đó. Tuy vậy, khi tham gia trò chơi cần phải phù hợp với không gian và thời gian thì mới phát huy được tác dụng của nó 6 2.3.2. Phải đảm bảo các nguyên tắc khi tổ chức trò chơi dân gian - Nguyên tắc 1: Học sinh nắm và hiểu rõ tên, yêu cầu, nội dung và cách thức tổ chức trò chơi. + Tên trò chơi có tác dụng gây hứng thú cho học sinh khi chơi: vì vậy phải đảm bảo tất cả học sinh phải nắm được tên trò chơi. + Đối với trò chơi có tác dụng định hướng quá trình tổ chức, các em phải nắm chắc yêu cầu mới có thể tham gia chơi tích cực và phù hợp. + Nội dung trò chơi giúp cho học sinh biết cần làm gì trong khi chơi. + Cách thức tổ chức trò chơi giúp cho học sinh cần phải làm thế nào trong khi chơi. - Nguyên tắc 2: Bảo đảm phát huy tính tích cực, độc lập sáng tạo của học sinh trong quá trình tổ chức chơi. Tùy vào điều kiện từng nơi để chúng ta tổ chức sao cho phù hợp, đối với học sinh trường TH Quảng Hưng do các em còn rụt rè nên tôi tổ chức như sau: - Giáo viên chọn, hướng dẫn và tổ chức trò chơi. Tổ chức vài lần yêu cầu HS chú ý sau đó để học sinh tự tổ chức trò chơi. Nếu Học sinh thực hiện được ta có thể tổ chức như sau: - Giáo viên chọn và hướng dẫn trò chơi, còn học sinh tự tổ chức trò chơi. - Giáo viên chọn trò chơi, còn học sinh tự nghiên cứu và tự tổ chức trò chơi. Tổ chức theo cách nào không quan trọng miễn sao chúng ta lôi cuốn được nhiều em vào tham gia và tham gia trò chơi thật hiệu quả là được. - Nguyên tắc 3: Đảm bảo tổ chức trò chơi được tự nhiên, không gò ép. Khi tổ chức các trò chơi tôi thường giúp học sinh tham gia một cách tự nhiên, không gò ép, các em được vui chơi thoải mái. Ngoài ra khi tổ chức chúng ta cần tổ chức luân phiên trò chơi một cách hợp lí, thay đổi trò chơi để các em không bị nhàm chán. Thêm vào đó vào những thời gian thích hợp chúng ta tổ chức cho các em thi đua có thưởng giữa các đội các lớp với nhau, để chúng ta có thể nhận xét đánh giá cụ thể từng các nhân, tập thể nhằm gây hứng thú cho các em tham gia nhiệt tình khi chơi. 2.3.3. Giáo viên hãy tham gia chơi cùng trẻ: - Là một giáo viên trong dạy học cũng như các hoạt động khác để hiểu được tâm tư nguyện vọng của trẻ hãy yêu trẻ và đặt mình vào cương vị của trẻ. Đặc biệt là khi tổ chức trò chơi, nếu không tham gia cùng trẻ vô tình chúng ta đang tạo một khoảng cách với trẻ, như vậy sẽ rất khó khăn trong việc lôi cuốn trẻ vào trò chơi. - Trong trò chơi, người quản trò rất quan trọng, cuộc chơi có hào hứng hấp dẫn hay không là nhờ sự khéo léo, linh hoạt nhạy bén của người quản trò. - Trong quá trình tổ chức trò chơi cho học sinh, bản thân chúng ta phải luôn gần gũi, động viên, vui vẻ cởi mở tạo không khí vui tươi hào hứng bằng dáng vẻ hài hước, dí dỏm, hấp dẫn gây tiếng cười làm cho học sinh cảm thấy thoải mái và sảng khoái trong khi chơi. Qua đó, học sinh mạnh dạn, tự tin hơn, sẵn sàng bày tỏ nguyện vọng của mình với giáo viên và tự khẳng định mình trong tập thể. 7 2.3.4. Chuẩn bị tốt các bài đồng dao tập cho học sinh để phục vụ cho trò chơi ( Đối với những trò chơi có bài Đồng dao): Một phần không thể thiếu trong một số không ít trò chơi dân gian là các bài vè, các bài Đồng dao lồng vào khi chơi.Vì vậy, để tổ chức tốt trò chơi cho học sinh chúng ta phải sưu tầm và tập cho học sinh học thuộc các bài Đồng dao phục vụ cho trò chơi. Có thuộc các bài thơ, Đồng dao thì trò chơi mới sinh động, lí thú. Ví dụ 1: Bài Đồng dao cho trò chơi: “Thả đỉa ba ba”: Thả đỉa ba ba Đổ mắm đổ muối Chớ bắt đàn bà Đổ chuối hạt tiêu Phải tội đàn ông Đổ niêu nước chè Cơm trắng như bông Đổ phải nhà nào Gạo hiền như tấm Nhà ấy phải chịu Ví dụ 2: Bài đồng dao cho trò chơi: “Lộn cầu vồng” Lộn cầu vồng, Nước trong nước chảy, Có cô mười bảy, Có chị mười ba, Hai chị em ta Cùng lộn cầu vồng 2.3.5. Làm tốt công tác chuẩn bị và tổ chức trò chơi. - Công tác chuẩn bị: Người ta thường nói nếu chuẩn bị tốt chúng ta đã hoàn thành 50% nhiệm vụ cần làm. Trong tổ chức trò chơi dân gian cũng vậy nếu chuẩn bị tốt chúng ta sẽ tổ chức trò chơi rất đơn giản và dễ thành công. Vậy chúng ta cần chuẩn bị những gì? Theo bản thân tôi chuẩn bị như sau: - Thiết kế kịch bản cho trò chơi, Bao gồm: + Tên trò chơi. + Lời ca bài Đồng dao(nếu có). + Mục đích, yêu cầu của trò chơi. + Cách chơi, luật chơi. + Các phương tiện đồ dùng cần thiết cho trò chơi (sân bãi, đồ dùng thiết bị phục vụ trò chơi) + Cách đánh giá, thang điểm và gải thưởng(nếu có). +Chuẩn bị thêm đồ dùng y tế ( nếu cần dùng) - Tiến hành tổ chức trò chơi: Sau khi mọi công tác chuẩn bị đã hoàn tất chúng ta tổ chức cho các em tham gia chơi. Thông thường tôi tổ chức như sau: + Nêu tên trò chơi và giải thích ngắn gọn ý nghĩa của trò chơi. + Nêu yêu cầu của trò chơi. + Phổ biến luật chơi, nêu rõ cách chơi, hiệu lệnh, phân việc, cách thức làm việc. 8 + Công bố trọng tài (có thể là giáo viên cùng với học sinh trong lớp). + Tiến hành trò chơi: Hô hiệu lệnh dứt khoát cho các nhóm đồng loạt tiến hành. Trọng tài chú ý quan sát, điều chỉnh, giúp đỡ các thành viên về cách chơi, kịp thời uốn nắn những lệch lạc. - Kết thúc trò chơi: Giáo viên(hoặc trọng tài) tập hợp lớplàm một số việc sau: + Thu dọn đồ dùng đã dùng để chơi trò chơi. + Làm một số động tác thư giãn (nếu chơi trò vận động). + Tính tổng điểm của từng nhóm và công bố kết quả. + Tuyên dương học sinh, đặc biệt là cá nhân (nhóm) có cố gắng. 2.3.6. Thiết kế kịch bản một số trò chơi dân gian Trò thứ nhất: Trò chơi dân gian: “ Kéo co”. 1.Mục tiêu: - Nhằm rèn luyện sức khỏe, tính đồng đội, kỷ luật. - Tạo không khí sôi nổi, vui tươi trong học tập, sinh hoạt 2. Chuẩn bị: Sân bãi rộng, thoáng mát, sạch sẽ, an toàn. 3. Cách chơi: - Cách chơi 1: + Quản trò chia các bạn chơi thành 2 đội có số người bằng nhau, đứng đối diện nhau. + Cách đứng như sau: hai bạn đứng đầu của 2 đội đan 2 bàn tay vào nhau rồi lồng vào nhau. Các bạn còn lại ôm bụng bạn đứng trước. + Các đội đứng ở vạch của đội mình. + Khi có hiệu lệnh chuẩn bị thì hai bạn ở đầu hàng của mỗi đội vòng tay lồng vào nhau để chuẩn bị kéo. + Khi có hiệu lệnh bắt đầu hai đội tìm cách kéo đội bạn qua vạch của mình + Nếu một đội kéo được đội bạn qua đến vạch giới hạn của đội mình thì đội đó thắng cuộc. Hoặc nếu một đội nào đó bị ngã, bị đứt đoạn thì cũng thua cuộc. + Tiến hành kéo 3 keo, nếu bên nào thắng 2 keo thì đội đó thắng trong lượt chơi đó. - Tuyên dương, Thưởng đội thắng (nếu là tổ chức thi) 9 Học sinh trường TH Quảng Hưng đang chơi trò chơi : Kéo co (dùng tay kéo) - Cách chơi 2: + Quản trò chia các bạn chơi thành 2 đội có số người bằng nhau, đứng đối diện nhau. + Dùng 1 dây thừng dài có buộc một cái khăn hay dải vải màu vào chính giữa dây và cho 2 đội nắm vào dây. + Khi có hiệu lệnh chuẩn bị thì hai đội vào vị trí, tay cầm dây thừng đứng phía dưới vạch giới hạn của đội mình và trong tư thế chuẩn bị. + Khi có hiệu lệnh bắt đầu, các đội tìm cách kéo đội bạn qua được vạch quy định giữa sân và kéo sang vạch giới hạn của đội mình thì đội đó thắng cuộc. Hoặc nếu một đội nào đó bị ngã, bị đứt đoạn thì cũng thua cuộc. + Tiến hành kéo 3 keo, nếu bên nào thắng 2 keo thì đội đó thắng trong lượt chơi đó. 4.Tiến hành chơi: - Giáo viên hoặc quản trò chọn đội và tổ chức cho các em chơi thử sau đó chơi thật. Giáo viên quan sát giúp đỡ các đội chơi. Khi thấy các đội chơi mệt giáo viên có thể dừng cuộc chơi và nhận xét đánh giá và tuyên dương những bạn chơi nhiệt tình. - Tuyên dương, khen hưởng đội thắng (nếu là tổ chức thi) 10 Trò thứ hai: Trò chơi: “Rồng rắn lên mây” Học sinh trường TH Quảng Hưng đang chơi trò chơi : Rồng rắn lên mây 1. Mục tiêu: - Rèn luyện phản xạ nhanh nhẹn, sức khỏe, tính đồng đội, kỉ luật. - Tạo không khí sôi nổi trong học tập, sinh hoạt. 2. Chuẩn bị: Địa điểm chơi: Sân chơi khoảng 10m x 10m 3. Các bước thực hiện: GV nêu tên trò chơi: Một người đứng ra làm thầy thuốc, những người còn lại xếp thành hàng một, tay người sau nắm vạt áo người trước hoặc đặt trên vai người trước. Sau đó tất cả đi lượn qua lượn lại như con rắn, vừa đi vừa hát: Rồng rắn lên mây, Có cây xúc xắc, Có quả đồng hồ, Hỏi thăm thầy thuốc Có nhà hay không? - Xúc xắc xúc xẻ, Thầy thuốc có nhà không? Thầy thuốc lắc đầu trả lời rằng: Không, Thầy thuốc đi bắt cá rồi. Rồng rắn: Vui quá, vui quá. Rồng rắn lại đi thêm một vòng nữa vừa đi vừa đọc lại câu trên, Thầy thuốc lại lắc đầu trả lời: Không, Thầy thuốc đi ăn cỗ rồi. Rồng rắn: Ngon quá ngon quá. 11 Rồng rắn lại đi thêm một vòng nữa vừa đi vừa đọc lại câu trên. Thầy thuốc đáp rằng: Có. Rồng rắn: - cho xin tí lửa. Thầy thuốc: - Lửa tắt. Rồng rắn: - Cho xin hộp quẹt. Thầy thuốc: - Hộp quẹt chưa mua. Rồng rắn: - cho xin con cua. Thầy thuốc: - cua kẹp cua kẹp Rồng rắn: - Cho xin cái nẹp. Thầy thuốc:- Nẹp gãy nẹp gãy. Rồng rắn: - Cho xin cái đãy. Thầy thuốc: - Cái đãy đựng trầu. Rồng rắn: - Cho xin cái dao. Thầy thuốc: - Dao làm gì? Rồng rắn: - Chặt cá. Thầy thuốc: - Cho xin cái đầu. Rồng rắn: - Đầu xương đầu xẩu. Thầy thuốc - Xin khúc giữa. Rồng rắn: - Những máu cùng me Thầy thuốc: - Cho xin cái đuôi. Rồng rắn: - Tha hồ mà đuổi. Lúc đó thầy thuốc phải tìm cách làm sao mà bắt cho được người cuối cùng trong hàng. Ngược lại, thì người đứng đầu phải dang tay chạy, cố ngăn cản không cho người thầy thuốc bắt được cái đuôi của mình, trong lúc đó cái đuôi phải chạy và tìm cách né tránh thầy thuốc. Nếu thầy thuốc bắt được người cuối cùng thì người đó phải ra làm thầy thuốc. Nếu đang chơi dằng co giữa chừng mà rồng rắn bị đứt ngang thì tạm ngừng để nối lại và tiếp tục trò chơi. Giáo viên phổ biến luật chơi: Trong một khoảng thời gian quy định thầy thuốc phải bắt được khúc rắn. Thầy thuốc dùng tay đập được khúc rắn nào (bạn nào) bạn đó sẽ đóng vai thầy thuốc, trò chơi lại diễn ra từ đầu. GV cử học sinh làm trọng tài - Tiến hành chơi. Chia lớp thành hai nhóm, lần lượt từng nhóm một. - Chơi thử - Chơi thật. GV quan sát, giúp đỡ. - Tuyên dương, khen hưởng đội thắng (nếu là tổ chức thi) Trò thứ ba: Trò chơi “ Cướp cờ’ 1.Dụng cụ: +Một khoảng sân rộng, sạch sẽ, thoáng mát, an toàn. + Một cái cờ cầm tay hoặc cái khăn voan bất kì tượng trưng cho cờ + Một vòng tròn ở trung tâm của hai đội chơi làm vòng chứa cờ. + Vạch xuất phát củng là đích của 2 đội. + In các số từ 1 đến sáu làm số báo danh của từng người chơi(nếu cần). 12 + Khoảng cách cờ đến hai đội bằng nhau. 2. Cách chơi: + Quản trò chia tập thể chơi thành hai đội, có số lượng bằng nhau mỗi đội có từ 5-6 bạn, đứng hàng ngang ở vạp xuất phát của đội mình. Đếm theo số thứ tự 1,2,3,4,5,6… các bạn phải nhớ số của mình. + Khi quản trò gọi tới số nào thì số đó của hai đội nhanh chóng chạy đến vòng và cướp cờ. + Khi quản trò gọi số nào về thì số đó phải về + Một lúc quản trò có thể gọi hai ba bốn số 3.Luật chơi: + Khi đang cầm cờ để chạy về nếu bị bạn vỗ vào người, thua cuộc. + Khi lấy được cờ chạy về vạch xuất phát của đội mình không bị đội bạn vỗ vào người, thắng cuộc + Khi có nguy cơ bị vỗ vào người thì được phép bỏ cờ xuống đất để tránh bị thua + Số nào vỗ số đó không được vỗ vào số khác. Nếu bị số khác vỗ vào không thua + Số nào bị thua rồi (“bị chết”) quản trò không gọi số đó chơi nữa + Người chơi không được ôm, giữ nhau cho bạn cướp cờ + Người chơi tìm cách lừa đối phương để mang cờ về. - Tiến hành chơi. GV cử học sinh làm trọng tài. Quản trò lần lượt chọn hai đội chơi, mỗi đội 5 em tham gia.Cứ chơi lần lượt cho đến khi tất cả các em đều được tham gia trò chơi. - Giáo viên tổ chức : Chơi thử - Chơi thật. GV quan sát, giúp đỡ. - Tuyên dương, khen hưởng đội thắng(nếu là tổ chức thi) Trên đây chỉ là vài ví dụ nhỏ về cách tổ chức trò chơi dân gian, còn vô vàn trò chơi dân gian khác cũng vô cùng thích thú và bổ ích. Mỗi trò chơi có cách chơi khác nhau nhưng khi chuẩn bị và tổ chức thì cũng phải tuân thủ theo những gì đã nêu ở trên. 2.4. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN. Qua một quá trình tổ chức thực hiện với nhiều biện pháp và sự nổ lực của bản thân. Có nhiều kết quả cụ thể: - HS Tích cực tham gia tìm hiểu các trò chơi dân gian. - Đa số các em nắm được cách thức chơi một số trò chơi dân gian. - Biết cách tổ chức trò chơi, thuộc được nhiều bài hát Đồng dao. - Một số em đã có sự sáng tạo trong khi tham gia chơi trò chơi. - Qua việc chơi trò chơi giúp các em rèn được thể chất, phản xạ nhanh, khéo léo, thể hiện tinh thần tập thể, đoàn kết với nhau hơn. - Sau giờ chơi, các em có hứng thú tích cực tham gia vào các hoạt động học tập, chất lượng học tập nâng lên rõ rệt. - HS mở rộng kiến thức và có thêm hiểu biết về trò chơi dân gian. 13 - Hầu hết các em hứng thú tham gia các trò chơi một cách tích cực. Không những các em tham gia mà còn động viên các bạn cùng tham gia. Tính đến giữa học kỳ II năm học 2016 - 2017, cũng bằng phương pháp khảo sát đối với 30 em học sinh mà tôi đã khảo sát đầu năm học này, kết quả thu được như sau Số học sinh Số học sinh Số học sinh Số học Số học sinh Số học không thích ham thích hiểu biết về sinh tự biết tự tổ sinh sáng tham gia trò trò chơi dân trò chơi dân dạn, tự tin chức trò tạo khi chơi dân gian là gian là khi tham chơi là chơi trò gian là gia là chơi là SL TL SL TL SL 0 0% 30 100% 25 TL SL 83,3% 27 TL SL 90% 20 TL SL 66,6% 15 TL 50% Như vậy sau khi áp dụng các biện pháp cũng như các kinh nghiệm trong tổ chức trò chơi tôi nhận thấy 100% học sinh đều ham thích trò chơi dân gian, số học sinh hiểu biết, mạnh dạn, tự tin, biết tự tổ chức và sáng tạo trong khi chơi tăng lên đáng kể. Đó cũng là thành quả của quá trình nỗ lực nghiên cứu và áp dụng những biện pháp, kinh nghiệm mà bản thân đã đúc rút ra trong quá trình công tác. 3. KẾT LUẬN – KIẾN NGHI 3.1. Kết luận 3.1.1. Bài học kinh nghiệm: Sau khi nghiên cứu và tổ chức trò chơi dân gian tôi nhận thấy để tổ chức tốt trò chơi dân gian chúng ta cần lưu ý một vấn đề sau: - Lựa chọn trò chơi phù hợp với tâm đặc điểm tâm lí lứa tuổi, văn hoá vùng miền, giới tính để các em đều có thể tham gia trò chơi mạnh dạn tự tin hơn. - Bố trí thời gian tổ chức trò chơi hợp lí, vừa sức vừa mức để đảm bảo sức khoẻ cho thiếu nhi. - Biết dừng lại việc tổ chức trò chơi đúng lúc. - Thay đổi hình thức của trò chơi một cách linh hoạt, sáng tạo để tránh sự nhàm chán với các em. - Tránh việc quá chú trọng sự phân định thắng thua, hoặc đánh giá việc thma gia chơi của các đội vì sẽ tạo nên sự ganh đua, gây mất đoàn kết. - Đảm bảo an toàn tuyệt đối trong khi tổ chức trò chơi. 3.1.2. Kết luận: Năm học 2016 - 2017 sắp đi qua, nhưng các trò chơi dân gian đang và sẽ đồng hành cùng các em học sinh đến từng góc phố, từng làng quê. Đối với học sinh Quảng Hưng chúng tôi thì các trò chơi dân gian này còn được các em mang theo khi ra đồng chăn trâu cắt cỏ, khi ở nhà bồng em nấu cơm, đi cấy lúa giúp 14 cha mẹ. Hi vọng rằng, trong những năm học tiếp theo, trò chơi dân gian vẫn sẽ tiếp tục là “món ăn tinh thần” giúp học sinh có nhiều hứng thú khi đi học, để mỗi ngày đến lớp, đến trường là một ngày vui, góp phần lưu giữ nét đẹp văn hóa mang tính thể thao, trí tuệ trong các trò chơi dân gian. 3.2. Những kiến nghị Khi trò chơi dân gian được đưa vào nhà trường thì tự thân nó đã có tính mục đích nhưng không đơn thuần dừng lại ở mục đích giải trí. Hơn nữa, không phải trò chơi nào cũng có thể đưa vào nhà trường mà phải chọn lọc, đảm bảo tính giáo dục, an toàn, vệ sinh. Ví dụ, trò chơi leo cột mỡ mang đậm tính dân gian nhưng không phù hợp với trường học, nhất là ở cấp tiểu học. Trò chơi đánh khăng, chọi cù không an toàn vì dễ gây chấn thương. Các trò chơi khác thì phải chú ý đến khâu vệ sinh vì người chơi thường ngồi bệt xuống đất. Tốt nhất là nhà trường nên lựa chọn các trò chơi mang tính cộng đồng, nhất là trò chơi có các bài hát đồng dao. Không chỉ sôi động mà còn nâng cao nhận thức về văn học. Một điều nữa là không phải trò chơi nào các em học sinh cũng chơi được mà phải có thầy cô tổ chức hướng dẫn, làm sao trong giờ nghỉ các em chơi được nhiều trò hơn. Cuối cùng, việc đưa trò chơi dân gian vào lớp học phải lưu ý tới đối tượng học sinh, tùy thuộc vào điều kiện cơ sở vật chất cho phép của nhà trường, đảm bảo an toàn cho học sinh, tạo không khí thoải mái và không hề gây áp lực cho các em. Trên đây là “Một số kinh nghiệm nhằm nâng cao hiệu quả khi tổ chức các trò chơi dân gian ở trường tiểu học” ít ỏi của tôi. Rất mong các đồng chí đọc, góp ý và xây dựng để sáng kiến kinh nghiệm này của tôi được hoàn chỉnh hơn và áp dụng thực tế cuộc sống được tốt hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! XÁC NHẬN CỦA BGH Thanh Hóa, ngày 13 tháng 4 năm 2017 Tôi xin cam đoan SKKN là do tôi tự viết không sao chép của người khác. Người viết SKKN Đỗ Thị Loan 15 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Những trò chơi dân gian phổ thông và vui nhộn dành cho thiếu nhi Tác giả: Đỗ Biên Thùy, Mai Hùng Tâm NXB Trẻ 2. 100 trò chơi dân gian dành cho thiếu nhi Tác giả: Nguyễn Thị Thanh Thủy NXB Kim Đồng 16 DANH MỤC CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG ĐÁNH GIÁ XÉT XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD & ĐT, CÂP SỞ GD & ĐT VÀ CÁC CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN Họ và tên tác giả: ĐỖ THỊ LOAN Chức vụ, đơn vị công tác: GV Trường Tiểu học Quảng Hưng, Thành phố Thanh Hóa STT 1 2 Tổ chức một số trò Sở GD và ĐT chơi toán học lớp 1 Thanh Hóa nhằm gây hứng thú cho học sinh C Năm học đánh giá xếp loại 2009-2010 Một số biện pháp rèn đọc thành tiếng cho học sinh lớp 3 Trường Tiểu học Quảng Hưng C 2013-2014 Tên đề tài SKKN Kết quả đánh giá xếp loại Cấp đánh giá xếp loại Sở GD và ĐT Thanh Hóa Thành phố ngày 13/4/2017 Người viết Đỗ Thi Loan 17 18