Tài liệu Một số biện pháp thiết kế trò chơi học tập trong phân môn lịch sử cho học sinh lớp 5.

1. MỞ ĐẦU 1.1. Lí do chọn đề tài. Giáo dục tiểu học là cơ sở ban đầu hết sức quan trọng đặt nền móng cho sự phát phát triển toàn diện nhân cách con người, đặt nền tảng vững chắc cho giáo dục phổ thông và cho toàn hệ thống giáo dục quốc dân. Bước vào tiểu học, học sinh đến với nền văn minh nhà trường, đến với dạng hoạt động mới: hoạt động học tập. Chính vì vậy, mà ngay từ bậc học này, chúng ta phải dạy cho học sinh biết cách suy nghĩ, cách tư duy sáng tạo, tự mình chiếm lĩnh tri thức bằng hành động của mình. Để làm được điều đó, thì ngay từng bài học, phần học, môn học, người giáo viên phải biết tổ chức quy trình dạy học theo hướng tích cực, biết thiết kế những hoạt động cụ thể của học sinh theo phương châm “Thầy thiết kế - trò thi công”. Học sinh được đặt trước những tình huống thực tế cụ thể của cuộc sống vô cùng phong phú để tự mình giải quyết những mâu thuẫn khó khăn trong nhận thức từ đó tìm ra cái chưa biết, cái cần khám phá, có như vậy mới nâng cao được hiệu quả dạy học, chất lượng đào tạo mới đạt được những mục tiêu giáo dục đề ra trong chiến lược phát triển con người. Phân môn Lịch sử lớp 5 là một phân môn quan trọng ở bậc tiểu học. Mục tiêu cơ bản của phân môn Lịch sử là giúp học sinh tiểu học lĩnh hội một số tri thức cơ bản, ban đầu thiết thực về các sự kiện Lịch sử và văn hoá, một số danh nhân, anh hùng dân tộc, các nhà khoa học tiêu biểu điển hình từ buổi đầu dựng nước cho đến ngày nay. Học sinh có những hiểu biết đúng đắn, có những biểu tượng sinh động và tương đối toàn diện về Lịch sử Việt Nam qua các mặt xây dựng đất nước và chống giặc ngoại xâm. Đồng thời, giáo dục cho học sinh lòng tự hào về truyền thống anh hùng của dân tộc, ngưỡng mộ và noi theo các tấm gương tận tuỵ can đảm, mưu trí và sự hy sinh anh dũng của các anh hùng dân tộc, các danh nhân, các nhà khoa học trong việc xây dựng và bảo vệ đất nước. Vì vậy, bên cạnh những phương pháp dạy học đặc trưng như phương pháp kể chuyện, các phương pháp trực quan và các phương pháp dùng lời khác như thuyết trình, tường thuật... thì phương pháp trò chơi là một phương pháp cần được sử dụng. Phương pháp này rất phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của học sinh tiểu học, phù hợp với yêu cầu sử dụng phương pháp truyền thống theo hướng đổi mới hiện nay. Trò chơi có tác dụng phát huy tính tích cực nhận thức, gây hứng thú học tập cho học sinh, qua trò chơi học sinh tiếp thu kiến thức bài học một cách nhẹ nhàng, tự nhiên, đồng thời qua trò chơi phát triển tính tự giác, ý thức cộng đồng, tính mạnh dạn, óc sáng kiến của học sinh và tạo được nhiều cơ hội để học sinh tự bộc lộ, học hỏi lẫn nhau, giúp đỡ lẫn nhau cùng tiến bộ. Thực tiễn dạy học phân môn Lịch sử hiện nay ở bậc tiểu học cho thấy: Giáo viên tiểu học còn gặp nhiều khó khăn trong việc vận dụng phương pháp dạy học. Giáo viên lên lớp chủ yếu thuyết trình giảng giải, chưa biết vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học Lịch sử, vì thế mà giáo viên gặp rất nhiều khó khăn trong việc sử dụng phương pháp để dạy học phân môn này. Khi tiến hành giờ dạy, giáo viên thường cho học sinh trả lời một số câu hỏi để củng cố 1 khắc sâu mà chưa chú ý tới việc tổ chức các trò chơi nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh. Vì vậy, học sinh tiếp thu kiến thức do giáo viên truyền đạt một cách thụ động, áp đặt, còn chưa hứng thú trong việc học Lịch sử nên giờ học chưa phát huy được tính tích cực nhận thức của học sinh. Các kiến thức mà học sinh có được sau mỗi bài học chỉ dừng ở mức độ ghi nhớ và tái hiện đơn thuần, thiếu tính sáng tạo, thiếu tính bền vững. Mặt khác, trò chơi là phương pháp được giáo viên tiểu học sử dụng còn chưa thường xuyên, chỉ sử dụng như là một phương pháp phụ, thay đổi không khí trạng thái của tiết học, chứ chưa sử dụng phương pháp này với tư cách là phương pháp chính, chủ yếu để giúp học sinh lĩnh hội kiến thức cơ bản của bài. Trên thực tế, việc sử dụng phương pháp này trong dạy học phân môn Lịch sử chưa đạt kết quả cao, quá trình tổ chức trò chơi còn đơn điệu, chưa thực sự lôi cuốn, hấp dẫn học sinh, chưa tổ chức được trò chơi tập thể để có thể huy động được nhiều học sinh tham gia một lúc. Đặc biệt, ít giáo viên biết cách tổ chức cho học sinh tham gia vào trò chơi một các có hiệu quả để học sinh tự mình phát hiện được tri thức cần học. Mặc dù đây là cách dạy học tích cực theo định hướng đổi mới phương pháp dạy học hiện nay, vì vậy việc tìm hiểu sử dụng phương pháp trò chơi trong dạy học phân môn Lịch sử không những có ý nghĩa về mặt lí luận mà còn có ý nghĩa về mặt thực tiễn. Để giúp cho giáo viên tiểu học có thể vận dụng phương pháp này vào quá trình dạy học phân môn Lịch sử, góp phần nâng cao chất lượng hiệu quả dạy học phân môn này tôi chọn nghiên đề tài: “Thiết kế và vận dụng một số trò chơi học tập giúp học sinh lớp 5 học tốt phân môn Lịch sử ở trường Tiểu học Nga Nhân” 1.2. Mục đích nghiên cứu. Nghiên cứu đề tài “Thiết kế và vận dụng một số trò chơi học tập giúp học sinh lớp 5 học tốt phân môn Lịch sử” nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học phân môn Lịch sử lớp 5. Giúp trẻ học Lịch sử thông qua các trò chơi học tập là một trong những hướng đổi mới phương pháp ở Tiểu học. Nhằm ứng dụng các kiến thức, kỹ năng về môn Lịch sử và giải quyết những tình huống thực tế trong đời sống hàng ngày. Tìm hiểu nội dung và phương pháp dạy học Lịch sử ở học sinh lớp 5 bao gồm các trò chơi có mục đích học tập rõ rệt. Nó là dấu ấn của những cuộc chơi làm lắng đọng mãi trong tâm hồn trẻ và làm nên nguồn sức mạnh thôi thúc trẻ sống tốt hơn, học tốt hơn và phát triển tốt hơn. Đồng thời những hoạt động trò chơi học tập là những phương tiện dạy học và giáo dục phù hợp với đối tượng phong phú và hình thức nhằm tránh lỗi học vẹt, tư duy thụ động, máy móc, dập khuôn... 1.3. Đối tượng nghiên cứu. - Nghiên cứu thực trạng của việc dạy - học và vui chơi của học sinh, đặc biệt là học sinh lớp 5A trường Tiểu học Nga Nhân trong phân môn Lịch sử. 2 1.4. Phương pháp nghiên cứu. Khi nghiên cứu đề tài này chúng tôi sử dụng các phương pháp sau đây: + Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Đọc và nghiên cứu, tổng kết các tài liệu có liên quan đến đề tài nghiên cứu. + Phương pháp nghiên cứu thực tiễn. + Phương pháp tổng kết kinh nghiệm dạy và học của giáo viên và học sinh. + Phương pháp quan sát việc dạy và học của học sinh. + Phương pháp điều tra trên các đối tượng giáo viên và học sinh. + Phương pháp thực nghiệm sư phạm. + Phương pháp trò chuyện phỏng vấn giáo viên. + Phương pháp thống kê. 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 2.1. Cơ sở lý luận. Trong quá trình dạy- học nói chung và đối với môn lịch sử nói riêng ở trường Tiểu học, việc thiết kế và tổ chức trò chơi cho học sinh đóng vai trò quan trọng nhưng ít khi giáo viên chú ý. “Thiết kế và tổ chức trò chơi trong giờ học lịch sử cho học sinh” được sử dụng để củng cố bài học, áp dụng để dạy các dạng bài bài ôn tập, tổng kết, bài tập lịch sử hay tổ chức ngoại khoá và có tác dụng thiết thực đối với sự nhận thức của học sinh.“Thiết kế và tổ chức trò chơi trong giờ học lịch sử cho học sinh” không những cung cấp kiến thức mới cho học sinh mà còn củng cố kiến thức cũ, hệ thống hóa, khái quát hóa kiến thức đã học, rèn luyện kỹ năng tư duy, phân tích, tổng hợp….. Dựa vào kiến thức cơ bản về sự kiện, các hoạt động chính của từng giai đoạn hay quá trình lịch sử đã biết, giáo viên thiết kế tổ chức các trò chơi trong dạy - học lịch sử giáo viên hướng dẫn học sinh phân tích nắm vững bản chất nhiều mối quan hệ, giải thích sâu hơn những khái niệm phức tạp đã được hình thành....Vì vậy khi tiến hành, giáo viên phải suy nghĩ sâu sắc cẩn thận về nhiệm vụ giáo dục; về nội dung và cách thức tổ chức tiến hành. Tổ chức và thiết kế trò chơi trong dạy học lịch sử là yếu tố quan trọng để nhằm nâng cao kiến thức cho học sinh, hình thành cho các em nhiều hiểu biết khoa học về lịch sử và tính quy luật của sự phát triển xã hội, bồi dưỡng và rèn luyện các kỹ năng thông qua việc học phân môn lịch sử. Đồng thời là một “món ăn tinh thần” cổ vũ thúc đẩy các em học tập. 2.2. Thực trạng của việc dạy học, thiết kế và vận dụng một số trò chơi học tập trong phân môn Lịch sử. 2.2.1. Đối với giáo viên: Việc dạy và học phân môn Lịch sử hiện nay trong các trường Tiểu học phần lớn chưa đáp ứng được yêu cầu của người học, cũng như chưa làm tròn trách 3 nhiệm của một phân môn tưởng chừng như đơn giản nhưng lại rất quan trọng đối với mỗi học sinh. Trong quá trình giảng dạy giáo viên chưa mạnh dạn trong việc đổi mới phương pháp dạy học. Chính vì vậy mà giờ học thường cứng nhắc, giáo viên luôn có tâm lí dạy làm sao cho hết được bài học, không hướng tới học sinh làm trung tâm của việc dạy học. Chưa dám mạnh dạn tổ chức các trò chơi trong tiết dạy, đa phần giáo viên thường thờ ơ, coi nhẹ, hoặc cắt xén để dạy các môn Toán, Tiếng Việt, nếu trong dạy học giáo viên có tổ chức trò chơi thì mới chỉ mang tính chiếu lệ, hiệu quả chưa cao. Chính vì vậy mà chất lượng phân môn lịch sử vẫn thấp hơn so với các môn học khác. Theo tôi nguyên nhân của tình trạng trên có thể xác định được là: - Một là: Trình độ giáo viên chưa đều và thật sự không phải giáo viên nào cũng tâm huyết với nghề nghiệp. Điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình giảng dạy và chất lượng giáo dục nói chung và phân môn lịch sử nói riêng. - Hai là: Giáo viên chưa giám mạnh dạn đổi mới phương pháp dạy học trong quá trình giảng dạy. - Ba là: Trang thiết bị phục vụ cho giảng dạy phân môn còn thiếu. - Bốn là: Điều kiện kinh tế của địa phương còn gặp nhiều khó khăn do vậy mà ảnh hưởng rất nhiều tới điều kiện dạy và học. - Năm là: Giáo viên chưa bám vào sách “chuẩn kiến thức kĩ năng” bộ môn do Bộ đã ban hành. 2.2.2. Đối với học sinh. Đối với học sinh ý thức học tập môn sử chưa cao, đa phần các em chưa xác định được rõ ràng mục tiêu học tập, chưa thực sự cố gắng trong các tiết học, làm bài tập ở nhà, chưa dám mạnh dạn khi giáo viên yêu cầu trả lời câu hỏi hay chỉ bản đồ, lược đồ… Đặc biệt do quan niệm ăn sâu trong tiềm thức của phụ huynh và học sinh phân môn Lịch sử chỉ là môn học phụ, không quan trọng nên học sinh học môn lịch sử với thái độ thờ ơ, xem thường. Là một giáo viên Tiểu học, được phân công giảng dạy ở lớp 5, bản thân tôi nhận thấy: Để nâng cao chất lượng dạy - học phân môn Lịch sử nói chung, môn Lịch sử lớp 5 nói riêng, người giáo viên không những nắm vững nội dung chương trình mà còn phải năng động, sáng tạo vận dụng linh hoạt các phương pháp và hình thức dạy học phù hợp, kích thích được tính tò mò ham hiểu biết của các em, tạo hứng thú học tập cho các em trong khi học, giúp cho giờ học được nhẹ nhàng, tự nhiên và đạt hiệu quả cao hơn. Trong quá trình giảng dạy ở trường Tiểu học Nga Nhân, tôi đã điều tra kết quả học tập của học sinh sau một tiết học Lịch sử cụ thể: Bài 3: Cuộc phản công ở kinh thành Huế. Với cách dạy theo hướng đổi mới phương pháp dạy học nhưng chưa đưa trò chơi học tập vào tiết dạy, tôi tiến hành khảo sát học sinh lớp 5A với nội dung: Câu hỏi: Em hãy thuật lại cuộc phản công ở kinh thành Huế. 4 Sĩ số 36 Hoàn thành tốt SL % 6 em 16,7% Kết quả Hoàn thành SL % 24 em 64,6 % Chưa hoàn thành SL % 6 em 16,7% Từ kết quả trên, tôi nhận thấy chất lượng giảng dạy phân môn Lịch sử chưa cao, học sinh chưa tích cực, chủ động và hứng thú trong học tập. Diễn biến thuật lại còn lẫn lộn, thiếu chi tiết, các em còn nhìn sách để nêu... Để khắc phục những vấn đề trên tôi đã mạnh dạn nghiên cứu và áp dụng đề tài “Thiết kế và vận dụng một số trò chơi học tập giúp học sinh lớp 5 học tốt phân môn Lịch sử ở trường Tiểu học Nga Nhân” nhằm hình thành một số kĩ năng lịch sử cơ bản như: Rèn luyện tính tư duy độc lập, kĩ năng sử dụng lược đồ, bản đồ, rèn kĩ năng diễn đạt, rèn luyện phương pháp khai thác nội dung tranh ảnh, lược đồ, bản đồ, hợp tác theo nhóm và điều quan trọng nhất là tạo sự hứng thú học tập lịch sử cho học sinh trong các tiết học lịch sử góp phần đổi mới phương pháp dạy học nâng cao hiệu quả bài học. 2.3. Các giải pháp thực hiện. Giải pháp 1: Giáo viên cần nghiên cứu nội dung và hệ thống các dạng bài Lịch sử dạy trong chương trình lớp 5. a. Nội dung dạy học phân môn Lịch sử 5: Gồm 35 tiết, trong đó có: - 26 bài học và 3 bài ôn tập - 4 tiết kiểm tra và 2 tiết dành cho địa phương. Gồm 4 giai đoạn lịch sử: - Hơn 80 năm chống thực dân Pháp xâm lược và đô hộ (1858-1945) - Bảo vệ chính quyền no trẻ, trường kỳ kháng chiến, chống thực dân Pháp (1945-1954) - Xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất đất nước (1954-1975) - Giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội trong cả nước (Từ năm 1975 đến nay). b. Hệ thống các dạng bài Lịch sử dạy trong chương trình lớp 5. TT 1 Dạng bài học Bài dạy cụ thể - Xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XI đầu thế kỷ XX. Dạng bài về tình hình - Vượt qua tình thế hiểm nghèo. kinh tế – chính trị, văn - Hậu phương những năm sau chiến dịch Biên hoá - xã hội giới. - Nước nhà bị chia cắt. - Bác Hồ đọc Tuyên Ngôn độc lập. Dạng bài về nhân vật lịch - “Bình Tây Đại Nguyên Soái” Trương Định. 5 3 Dạng bài về các cuộc khởi nghĩa, kháng chiến, chiến dịch 4 Dạng bài về hoạt động xây dựng, sản xuất phát triển kinh tế. - Nguyễn Trường Tộ mong muốn canh tân đất nước. - Cuộc phản công ở kinh thành Huế. - Phan Bội Châu và phong trào Đông Du. - Quyết chí ra đi tìm đường cứu nước. - Xô Viết Nghệ Tĩnh. - Thu Đông 1947. - Chiến thắng Biên giới Thu Đông 1950. - Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ. - Bến tre đồng khởi. - Chiến thắng Điện Biên phủ trên không. - Tiến vào dinh độc lập… - Nhà máy hiện đại đầu tiên của nước ta. - Xây dựng Nhà máy thuỷ điện Hoà Bình. - Đường Trường Sơn… 5 Dạng bài ôn tập, tổng kết - Bài 11; Bài 18; Bài 29 sử 2 Giải pháp 2: Xác định mục tiêu của trò chơi, xây dựng và thiết kế trò chơi: Trong thực tế dạy học, giáo viên đã sử dụng trò chơi học tập chủ yếu ở phần củng cố bài học. Trong quá trình sử dụng trò chơi đôi khi giáo viên chưa xác định rõ mục tiêu của trò chơi, chưa biết cách xây dựng và thiết kế trò chơi nên hiệu quả của trò chơi học tập chưa cao. Việc tổ chức cho học sinh chơi các trò chơi để hình thành kiến thức, kỹ năng mới là rất cần để tạo hứng thú học tập cho học sinh ngay từ khi bắt đầu học bài mới. Và để trò chơi học tập thực sự mang ý nghĩa “chơi mà học” khi sử dụng trò chơi học tập người giáo viên cần xác định rõ mục tiêu của trò chơi: - Sử dụng trò chơi học tập để hình thành kiến thức, kỹ năng mới hoặc củng cố kiến thức kỹ năng đã học. - Phát triển tư duy, rèn kỹ năng: Giao tiếp, xử lý tình huống; ứng phó, thao tác phản xạ nhanh. - Giáo dục tinh thần đoàn kết, hợp tác chia sẻ; tính trung thực trong thi đua học tập. Tạo môi trường và không khí học tập vui chơi, thân thiện. Bên cạnh đó, việc xây dựng và thiết kế trò chơi học tập phải đảm bảo cấu trúc và được tiến hành theo đúng quy trình các bước: Bước 1: Giáo viên giới thiệu tên và mục đích của trò chơi. Bước 2: Hướng dẫn chơi. Bước này bao gồm những việc sau: + Tổ chức người tham gia trò chơi: số người tham gia, số đội tham gia (mấy đội chơi) quản trò, trọng tài. + Các dụng cụ để chơi (giấy khổ to, bút dạ, tranh ảnh, chuông nhỏ…) + Cách chơi: Từng việc làm cụ thể của người chơi hoặc đội chơi, thời gian chơi, những điều người chơi không được làm,… + Cách xác nhận kết quả và cách tính điểm, các giải của cuộc chơi (nếu có) Bước 3: Làm mẫu: 6 Bươc 4: Thực hiện trò chơi. Bước 5: Đánh giá - Nhận xét sau cuộc chơi. Bước này bao gồm những việc sau: + Giáo viên hoặc trọng tài là học sinh nhận xét về thái độ tham gia trò chơi của từng đội, những việc làm chưa tốt của các đội để rút kinh nghiệm. + Trọng tài công bố kết quả chơi của từng đội, cá nhân và trao phần thưởng cho đội đoạt giải. + Một số học sinh nêu kiến thức, kỹ năng trong bài học mà trò chơi đã thể hiện. Nhiều giáo viên đã quan niệm trò chơi học tập chỉ để giải trí, thay đổi không khí nên thường tổ chức qua loa, ngẫu hứng mà không thực hiện tuân thủ các bước dẫn đến trò chơi không đảm bảo mục tiêu, học sinh không nắm rõ luật chơi, khi thực hiện thì lúng túng, mất trật tự trọng tài đánh giá không đúng,… Giải pháp 3: Giáo viên cần nắm vững nguyên tắc, vai trò và ý nghĩa của việc thiết kế và tổ chức trò chơi. a. Một số nguyên tắc khi thiết kế và tổ chức trò chơi: - Chọn trò chơi phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường. - Xác định phạm vi, mục đích của trò chơi. - Chọn trò chơi phù hợp với kĩ năng cần rèn luyện cho học sinh. - Tổ chức, biên soạn nội dung câu hỏi cho trò chơi phải bám vào “Chuẩn kiến thức - kĩ năng” của bộ môn. - Tổ chức trò chơi phải xác định được thời gian: Trừ các trò chơi tổ chức ở các tiết ngoại khoá (1 tiết hoặc nhiều hơn). - Trò chơi phải có sức hấp dẫn, thu hút được sự tham gia của học sinh, tạo không khí thoải mái, hấp dẫn trong học tập. - Luôn thay đổi trò chơi để thu hút học sinh, tuy nhiên phải dựa vào dạng bài, kiểu bài để thực hiện . - Khi tổ chức trò chơi giáo viên là trọng tài công bằng, chính xác và là cổ động viên tích cực tham gia trò chơi, cho điểm hoặc ngợi khen các em trước lớp. b. Vai trò, ý nghĩa của việc thiết kế và tổ chức trò chơi đối với phân môn Lịch sử. Trong giảng dạy phân môn Lịch sử thiết kế và tổ chức trò chơi trong dạy học có vai trò, ý nghĩa đặc biệt quan trọng đó là: - Giúp giáo viên thay đổi hình thức, phương pháp dạy và học truyền thống trước đây, làm cho giờ học bớt căng thẳng, nặng nề, tạo cảm giác thoải mái, dễ chịu, để học sinh tiếp thu kiến thức một cách nhẹ nhàng, phấn khởi. - Rèn luyện thêm kĩ năng sử dụng bản đồ, tường thuật, hình thành kĩ năng làm việc theo nhóm của học sinh... - Tạo cho học sinh sự tìm tòi, sáng tạo, rèn luyện cho học sinh có cơ hội để hoàn thiện bản thân. - Qua việc thiết kế và tổ chức trò chơi đã kích thích học sinh vận dụng kiến thức năng động, rèn luyện trí nhớ, phát triển khả năng phán đoán, suy luận. Từ 7 đó phát triển tư duy độc lập, học tập cách xử lý thông minh các tình huống phức tạp, tăng cường khả năng vận dụng trong cuộc sống để thích nghi với điều kiện mới của xã hội. - Ngoài ra, thông qua trò chơi còn giúp các em phát triển được nhiều phẩm chất đạo đức như: tính nhanh nhẹn, tình đoàn kết thân ái, sự phối hợp nhịp nhàng, lòng trung thực và tinh thần trách nhiệm lẫn nhau. Giải pháp 4: Vận dụng một số trò chơi học tập vào các dạng bài. Mỗi dạng bài Lịch sử có mục tiêu và cách khai thác kiến thức khác nhau. Mỗi trò chơi học tập có mục đích, vai trò và hiệu quả nhất định. Việc lựa chọn các trò chơi học tập trong phân môn Lịch sử phải đáp ứng được mục tiêu của bài học. Các trò chơi phải đặt ra cho học sinh các nhiệm vụ học tập tương ứng với nội dung dạy học. Mỗi trò chơi cần có một vị trí đóng góp cụ thể trong tiến trình thực hiện mục đích dạy học. Vì vậy, để đáp ứng yêu cầu dạy phân môn Lịch sử lớp 5, hệ thống các trò chơi phải được lựa chọn sao cho đa dạng về chủ đề, phong phú về cách chơi. Dựa vào hình thức, cách chơi và luật chơi của trò chơi có thể thay thế các trò chơi một cách linh hoạt dựa theo nội dung từng bài dạy mà giáo viên tổ chức trò chơi phù hợp với đối tượng học sinh của mình. Để từ đó các em cảm thấy: “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”. Vì vậy khi lựa chọn trò chơi giáo viên cần lưu ý: - Lựa chọn trò chơi phải phù hợp với đăc điểm lứa tuổi, vừa sức với học sinh. - Lựa chọn thời điểm thích hợp khi tổ chức các trò chơi học tập cho học sinh. Các thời điểm thích hợp khi tổ chức các trò chơi học tập trong phân môn Lịch sử là: + Hình thành kiến thức mới. + Củng cố kiến thức, kĩ năng đã học và mở rộng thêm. Vì vậy, khi thiết kế và vận dụng trò chơi giáo viên cần căn cứ vào các dạng bài cụ thể để lựa chọn trò chơi cho phù hợp. a. Dạng bài về tình hình kinh tế – chính trị, văn hoá - xã hội. Trò chơi: Hợp tác nhóm (Dùng cho Bài 16: Hậu phương những năm sau chiến dịch Biên giới). * Mục đích: Giúp HS nhận biết: - Vai trò của hậu phương đối với cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược. * Chuẩn bị: - Giáo viên chuẩn bị 4 tờ giấy khổ A3 ghi câu hỏi và các sự lựa chọn. * Cách tiến hành: + Giáo viên phổ biến luật chơi: - Giáo viên chia lớp thành 4 đội chơi. Mỗi đội cử ra 7 đến 8 HS tham gia chơi. 8 - Bầu Ban giám khảo khoảng 4 học sinh theo dõi thời gian và đánh giá kết quả của các đội. - Phát cho mỗi đội một tờ giấy khổ A3 ghi câu hỏi và các sự lựa chọn. - Các đội sẽ được thảo luận trong vòng 2 đến 3 phút, sau đó chọn đáp án khoanh tròn vào chữ cái đặt trước câu trả lời đúng. + Giáo viên hướng dẫn cách chơi: - Khi nào có hiệu lệnh: “Bắt đầu!”, người chơi lựa chọn đáp án. Mỗi câu đúng được tính 10 điểm. - Thời gian thảo luận nhóm là 3 phút, nhóm nào xong trước được quyền mang phiếu lên bảng trưng bày kết quả. - Ban giám khảo đánh giá kết quả và cho điểm, đội nào nhanh nhất và nhiều điểm nhất là đội thắng cuộc. - Kết thúc trò chơi giáo viên yêu cầu học sinh nêu nội dung bài. Giáo viên chốt nội dung bài học. * Nội dung câu hỏi: 1. Thành tích trên lĩnh vực kinh tế mà nhân dân đã đạt được trong xây dựng hậu phương: a. Sản xuất ra nhiều mặt hàng có giá trị xuất khẩu. b. Đẩy mạnh sản xuất, chấn chỉnh chế độ thuế khóa, thực hiện giảm tô và cải cách ruộng đất. a- Mở hệ thống của hàng mậu dịch, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của nhân dân. Đáp án: b 2. Đai hội đai biểu toàn quốc của Đảng lần thứ hai diễn ra vào thời gian nào? a- Tháng 2/1951 b- Tháng 5/1952 c- Tháng 12/1953 Đáp án: a- Tháng 2/1951 3. Đai hội đại biểu toàn quốc của Đảng lần thứ hai diễn ra ở đâu? a-Chiêm Hóa-Tuyên Quang b- Thủ đô Hà Nội c- Căn cứ địa Việt Bắc Đáp án: a- Chiêm Hóa-Tuyên Quang 4. Đại hội Anh hùng và Chiến sĩ thi đua toàn quốc lần thứ I diễn ra vào thời gian: a-1/5/1952 b- Tháng 2/1951 c- Tháng 5/1952 Đáp án: a- 1/5/1952 5. Đại hội Anh hùng và Chiến sĩ thi đua toàn quốc lần thứ I diễn ra ở đâu? a- Chiêm Hóa-Tuyên Quang b- Thủ đô Hà Nội 9 c- Căn cứ địa Việt Bắc Đáp án: c- Căn cứ địa Việt Bắc 6. Tên người nữ anh hùng duy nhất được bầu trong Đại hội Anh hùng và Chiến sĩ thi đua toàn quốc lần thứ I: a-Võ Thị Sáu b- Nguyễn Thị Minh Khai c- Nguyễn Thị Chiên Đáp án: c- Nguyễn Thị Chiên 7. Kể tên bảy anh hùng được bầu trong Đại hội Anh hùng và Chiến sĩ thi đua toàn quốc lần thứ I: a- Cù Chính Lan, La Văn Cầu, Nguyễn Quốc Trị, Nguyễn Thị Chiên, Ngô Gia Khảm, Trần Đại Nghĩa, Hoàng Hanh. b- Tô Vĩnh Diện, La Văn Cầu, Phan Đình Giót, Bế Văn Đàn, Ngô Gia Khảm, Trần Đại Nghĩa, Hoàng Hanh. c- Cù Chính Lan, La Văn Cầu, Nông Văn Dền, Cao Văn Ty, Phan Đình Giót, Bế Văn Đàn, Trần Đại Nghĩa Đáp án: a 8. Ý nghĩa của Đai hội chiến sĩ thi đua và cán bộ gương mẫu toàn quốc: a- Cỗ vũ, thúc đẩy phong trào thi đua yêu nước. b- Tích cực xây dựng và củng cố hậu phương của nhân dân ta. c- Làm tăng sức mạnh cho cuộc kháng chiến. d- Tất cả các ý trên Đáp án: d Trò chơi: Nhanh mắt, nhanh tay. (Dùng cho bài 10: Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập) * Mục đích: Giúp HS nhận biết: - Ngày 2/9 là ngày Quốc khánh của nước ta. - Đây là sự kiện lịch sử trọng đại khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. * Chuẩn bị: - Giáo viên chuẩn bị 2 bảng giấy khổ to A3 ghi yêu cầu Bài tập (phiếu học tập). - Bảng chữ cái dùng trong trò chơi được phóng to. * Cách chơi: - Thời gian chơi: 3 đến 5 phút. - Giáo viên treo 2 bảng giấy khổ A3 lên bảng. - Giáo viên chọn 2 đội chơi; mỗi đội chơi có 5 học sinh. - Hai đội chơi xếp hàng trước phần bảng của đội mình. - Giáo viên hướng dẫn cách chơi: Giáo viên treo bảng chữ cái đã chuẩn bị vào giữa bảng lớp, các đội thảo luận và thực hiện nhiệm vụ: + Tìm từ và điền từ tìm được vào chỗ chấm trong phiếu học tập. 10 + Khi giáo viên phát lệnh: “Bắt đầu !”, lần lượt người chơi lên điền từ thích hợp vào chỗ chấm tương ứng trên phần nội dung bài tập của đội mình. Người thứ nhất điền xong trở về chỗ thì người thứ hai mới được tiếp tục. Nếu vi phạm luật sẽ bị trừ điểm. + Cả lớp cổ vũ cho 2 đội chơi. - Kết thúc trò chơi, giáo viên cho lớp tổng kết đánh giá: Đội nào tìm từ và điền nhanh, chính xác là đội thắng cuộc. *Nội dung câu hỏi và đáp án: Câu 1: Điền từ thích hợp vào chỗ trống để hoàn thành nội dung bài tập: Cuối bản ...................., Bác khẳng định: "Nước Việt Nam có quyền hưởng ..........., và sự thật đã trở thành một nước tự do, độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả ......... và lực lượng, ........... và của cải để …….. quyền tự do, độc lập ấy". (Đáp án: Các từ cần điền vào chỗ trống lần lượt là: Tuyên ngôn Độc lập; tự do và độc lập; tinh thần; tính mạng; giữ vững) Ô chữ: Cần tìm trên bảng chữ cái: Tuyên ngôn Độc lập; tự do và độc lập; tinh thần; tính mạng; giữ vững) A Ă T B C D Đ E Ê G H I K L M N O Ô G P Q Ư S T U Ư V T I N H T H Â N Đ I Ê G H D K L M N O Ô Ơ P Q R S T U Ư V X Y A O Â B C D Đ E Ê G H I K L V N O Ô Ơ P V R Đ T U Ư V X Y A Ă Â Ư C D Đ E Ê G A I K L M N O Ô Ơ P Q N S T U Ư V X Y Đ Ă C B C D Đ E Ê G G I T U Y Ê N N G Ô N Đ Ô C L Â P X Y A Ă Â B C D Đ E Ê C H Â K L M N O Ô Ơ P Q R S T U Ư V X L A P Â B C D Đ T I N H M A N G N O Ô Â P Q R S T U Ư V X Y A Ă Â B C D Đ E P G H I K b. Dạng bài về nhân vật lịch sử. Trò chơi: Ghép ảnh (Dùng cho bài 6: Quyết chí ra đi tìm đường cứu nước). * Mục đích: Giúp học sinh: - Ghi nhớ địa danh nơi Bác Hồ bắt đầu cuộc hành trình ra đi cứu nước. - Rèn trí nhớ và kĩ năng quan sát. * Chuẩn bị: 2 ảnh bến Nhà Rồng, 2 ảnh tàu La- tu- sơ Tơ - rê- vin (phóng to) 11 Bến Nhà Rồng – Di tích lịch sử Bảo tàng Hồ Chí Minh Con tàu La-tu-sơ Tơ-rê-vin 12 * Cách tiến hành: - Giáo viên chia lớp thành 2 đội chơi. Mỗi đội cử ra 4 đến 5 học sinh tham gia chơi. - Bầu Ban giám khảo khoảng 3 học sinh theo dõi thời gian và đánh giá kết quả của các đội. - Phát cho mỗi đội 1 bộ ảnh đã cắt (12 miếng). - Các đội sẽ được thảo luận trong vòng 2 đến 3 phút, sau đó ghép tranh theo yêu cầu. - Giáo viên hướng dẫn cách chơi: + Khi nào có hiệu lệnh: “ Bắt đầu!”, người chơi lựa chọn ảnh và ghép ảnh sao cho thành bức ảnh bến Nhà Rồng, tàu La-tu-sơ Tê-rê-vin. + Thời gian ghép ảnh là 3 phút, mỗi miếng ghép đúng được tính 10 điểm, mỗi ảnh có số điểm tối đa là 60. + Các thành viên còn lại cổ vũ cho đội của mình. + Ban giám khảo đánh giá kết quả ghép ảnh và cho điểm, đội nào nhiều điểm và đúng thời gian là đội thắng cuộc. - Kết thúc trò chơi giáo viên yêu cầu học sinh nêu nội dung bài. Giáo viên chốt nội dung bài học. c. Dạng bài về các cuộc khởi nghĩa, kháng chiến, chiến dịch. Trò chơi: Em là chiến sĩ Điện Biên (Dùng cho bài 17: Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ.) * Mục đích: Giúp học sinh ghi nhớ những sự kiện chính của chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ. * Chuẩn bị: - Phiếu học tập, số lượng tùy thuộc vào số nhóm. - Nam châm. Nội dung ghi trong phiếu học tập: Ghi số thứ tự (1,2,3...) vào ô trống trước các câu sau cho đúng với diễn biến chiến dịch Điện Biên Phủ. Đồng loạt tấn công lần thứ hai. Sân bay Mường Thanh bị uy hiếp. Quân ta nổ súng mở màn chiến dịch. Ngày 13-3-1954 Ngày 30- 3-1954 Ngày 6-5-1954 Tướng Đờ Ca-xtơ-ri bị bắt sống, cờ “ Quyết chiến quyết thắng” bay trên nóc hầm chỉ huy của giặc. Phần lớn các cứ điểm của địch ở phía đông đã bị ta kiểm soát. 17 giờ 30 phút ngày 7-5-1954 Ngày 26- 4-1954 Bộ đội xung phong như vũ bão sau tiếng nổ long trời lở đất của trái bộc phá nặng khoảng 1 tấn đặt ngầm trong đồi A1. * Cách tiến hành: 13 - Giáo viên chia nhóm (số nhóm tùy thuộc vào số lượng phiếu giáo viên chuẩn bị). - Cử Ban giám khảo. - Giáo viên phát cho mỗi nhóm 1 phiếu học tập. - Giáo viên phổ biến cách chơi: + Khi giáo viên phát lệnh: “Bắt đầu!”, các nhóm thảo luận thống nhất ý kiến và đánh số thích hợp vào ô trống trước từng ý. + Các nhóm cử đại diện nhanh chóng gắn phiếu của nhóm mình lên bảng. - Ban giám khảo theo dõi thời gian, đánh giá kết quả làm việc của các nhóm. Nhóm nào làm đúng và nhanh nhất là nhóm thắng cuộc. - Thời gian chơi: 3 đến 5 phút. Lưu ý: Trò chơi có thể thực hiện thay thế phần củng cố kiến thức bài học. Đáp án: Số ghi vào các ô lần lượt như sau: 4; 2; 1; 3; 7; 10; 6; 9; 5; 8. d. Dạng bài về hoạt động xây dựng, sản xuất phát triển kinh tế. Trò chơi: Rung chuông vàng (Dùng cho bài 21: Xây dựng Nhà máy thủy điện Hòa Bình.) * Mục đích: Giúp học sinh nhận biết: - Nhà máy thuỷ điện Hoà bình là kết quả lao động gian khổ, hi sinh của cán bộ, công nhân Việt Nam và Liên Xô. - Nhà máy Thuỷ điện Hoà Bình có vai trò quan trọng đối với công cuộc xây dựng đất nước: cung cấp điện, ngăn lũ. * Hình thức: Cả lớp * Chuẩn bị: - Giáo viên chuẩn bị máy chiếu, hệ thống câu hỏi trên máy chiếu. - Học sinh mỗi em một bảng con, bút dạ, giẻ lau bảng. * Cách chơi: - Khi nào nghe giáo viên đọc câu hỏi xong, suy nghĩ trong thời gian 10 giây rồi viết đáp án, có hiệu lệnh hết giờ thì giơ bảng. Nếu đúng thì được quyền tham gia chơi tiếp nếu sai thì bị loại trực tiếp. Mỗi câu đúng được cộng 10 điểm. - Học sinh nào rung được chuông vàng thì sẽ là người thắng cuộc. - Kết thúc trò chơi, giáo viên cho lớp tổng kết đánh giá, củng cố bài học. * Nội dung câu hỏi và đáp án: 1. Nhà máy Thuỷ điện Hoà Bình chính thức khởi công xây dựng năm nào? Đáp án: Ngày 6 – 11 – 1979. 2. Nhà máy Thuỷ điện Hoà Bình là thành quả của bao nhiêu năm lao động gian khổ? Đáp án: 15 năm lao động. 3. Có bao nhiêu người đã hi sinh tính mạng cho công trình này? Đáp án: Có 168 người. 4. Chuyên gia nước nào đã giúp chúng ta xây dựng nhà máy Thủy điện Hòa Bình? Đáp án: Liên Xô. 14 5. Tổ máy đầu tiên của Nhà máy Thuỷ điện Hoà Bình bắt đầu phát điện vào ngày, tháng, năm nào? Đáp án: Ngày 30 - 12 - 1988. 6. Tổ máy số 8, đã hoà nhập vào lưới quốc gia vào ngày, tháng, năm nào? Đáp án: Ngày 4 - 4 - 1994. 7. Nhà máy Thuỷ điện Hoà Bình là một trong những công trình lớn thứ mấy ở Châu Á? Đáp án: Lớn bậc nhất ở Châu Á. 8. Nhà máy Thuỷ điện Hoà Bình có vai trò gì đối với đất nước ta? Đáp án: Cung cấp điện, cung cấp nước chống hạn, ngăn lũ lụt, phát triển giao thông đường thuỷ. 9. Nhà máy thủy diện Hòa bình được xây dựng ở đâu: Sông Đà Đáp án: Sông Đà e. Dạng bài ôn tập, tổng kết. * Đối với những dạng bài ôn tập hết giai đoạn lịch sử hay cuối học kì, tổng hợp nhiều kiến thức, học sinh rất ngại học vì sợ giáo viên gọi kiểm tra bài cũ về những kiến thức đã học. Tôi thường thiết kế bài học lồng ghép hoạt động trò chơi Ô chữ kì diệu, câu đố nhằm gây hứng thú cho học sinh trong học tập vì thông qua hệ câu hỏi gợi ý từ dễ đến khó mà giáo viên đã chuẩn bị giúp học sinh dần dần nhớ kiến thức bài học một cách dễ dàng và khắc sâu những kiến thức liên quan đến địa danh, nhân vật, sự kiện lịch sử gắn với mốc thời gian lịch sử đó. Trò chơi: Ô chữ kì diệu (Dùng cho bài 11) Ôn tập Hơn tám mươi năm chống thực dân Pháp xâm lược và đô hộ (1858 - 1945) * Mục đích: Giúp học sinh: - Ghi nhớ một số mốc thời gian quan trọng trong lịch sử dân tộc. - Sử dụng vốn hiểu biết của mình vào học tập; phát triển tư duy ngôn ngữ. * Chuẩn bị: - Giáo viên soạn hệ thống câu hỏi và gợi ý trả lời cho các ô chữ. - 3 chuông nhỏ để báo tín hiệu xin trả lời. Bút dạ để ghi đáp án. - Kẻ sẵn ô trống gồm 12 hàng ngang sau lên bảng phụ. 15 * Cách tiến hành: - Giáo viên chọn 9 học sinh chia làm 3 đội chơi, mỗi đội 3 học sinh. - Cử Ban giám khảo theo dõi thời gian, đáp án và ghi điểm. - Giáo viên hướng dẫn cách chơi: + Khi giáo viên đọc câu gợi ý trả lời của hàng ngang thứ nhất, đội nào có tín hiệu trước sẽ được quyền trả lời. + Nếu trả lời đúng được tính điểm và chuyển sang hàng ngang thứ hai; nếu không đúng quyền trả lời thuộc về hai đội còn lại. + Cả 3 đội không có câu trả lời đúng, Quyền trả lời thuộc về khán giả. + Trả lời đúng ở lần thứ nhất: 30 điểm. lần thứ hai: 20 điểm. lần thứ ba: 10 điểm. + Hết 12 câu hàng ngang sẽ tìm ô chữ hàng dọc hoặc trong quá trình chơi đội nào tìm ra ô chữ hàng dọc trước sẽ được quyền trả lời, nếu đúng được cộng 40 điểm. - Kết thúc trò chơi ban giám khảo xếp thứ theo số điểm của các đội. - Khán giả nào có câu trả lời đúng được cả lớp khen. Lưu ý: Kết thúc trò chơi có thể hỏi ý nghĩa của ô chữ hàng dọc. Sau đây là gợi ý trả lời cho 12 ô hàng ngang: 1. Đây là thời gian diễn ra Tổng khởi nghĩa năm 1945.(gồm 8 chữ cái) 2. Tên của người được ND tôn là “Bình Tây đại nguyên soái”. (Gồm 10 chữ cái) 3. Đây là nơi đóng đô của Triều đình nhà Nguyễn. (Gồm 3 chữ cái) 4. Tên của người khởi xướng ra phong trào Cần Vương. (Gồm 13 chữ cái) 5. Tên gọi của chính quyền mới được thiết lập ở Nghệ – Tĩnh thời kì 19301931 (gồm 6 chữ cái) 6. Tên nhà vua được Tôn Thất Thuyết đưa ra Quảng Trị. (gồm 7 chữ cái) 7. Tên bến cảng nơi người thanh niên Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước. (gồm 7 chữ cái) 16 8. Ai là người tổ chức và vận động phong trào Đông du? (gồm 11 chữ cái) 9. Tên gọi ngày kỉ niệm 2-9 hàng năm của nước ta là gì? (gồm 9 chữ cái) 10. Tên phong trào thanh niên Việt Nam sang Nhật học tập theo sự vận động của Phan Bội Châu. (gồm 6 chữ cái) 11. Tên thường gọi của kinh đô Huế. (gồm 4 chữ cái) 12. Tên của phong trào giúp vua cứu nước sau khi cuộc phản công không thành ở kinh thành Huế. (gồm 8 chữ cái) - Thời gian chơi: Khoảng 3 đến 5 phút. Đáp án: 1. Tháng Tám 2. Huế 3. Trương Định 4. Tôn Thất Thuyết 5. Xô viết 6. Hàm Nghi 7. Nhà Rồng 8. Phan Bội Châu 9. Quốc khánh 10. Đông du 11. Cố đô 12. Cần Vương Ô chữ hàng dọc: Nguyễn Ái Quốc. Học sinh lớp 5A đang tham gia trò chơi Ô chữ kỳ diệu 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm. Đối với giáo viên khi chưa vận dụng trò chơi và giảng dạy thường mắc phải những lỗi cơ bản trong giảng dạy như: giờ dạy trầm, giáo viên nói nhiều, học sinh làm việc ít, giờ học không có sự sáng tạo, phân lượng thời gian không hợp lí, phần củng cố bài thì sơ sài, không hiệu quả, dẫn đến tình trạng giờ học lịch sử không có hiệu quả cao, không thu hút được sự húng thú của các em. Sau một thời gian nghiên cứu, vận dụng đưa hệ thống các trò chơi học tập vào dạy phân môn Lịch sử tôi thấy đã có sự thay đổi nhiều và theo chiều hướng tích cực, với sự chuẩn bị chu đáo về cách thiết kế, tổ chức trò chơi của giáo viên nên giờ học không còn cứng nhắc, đơn điệu, truyền thụ kiến thức một chiều, mà giờ học trở nên sinh động, học sinh rất tích cực tham gia xây dựng bài. 17 Qua quá trình áp dụng, tôi đã chủ động mời đồng nghiệp đánh giá, đặc biệt là trong các tiết thao giảng đều được xếp giờ dạy giỏi. Đối với học sinh, qua việc tổ chức trò chơi trong giờ học lịch sử như đã nêu trên, tôi nhận thấy trong học sinh có sự chuyển biến rõ nét, các em rất tích cực xây dựng bài, không còn e dè, ngại ngùng như trước vì thế mà giờ học trở nên sôi nổi, bớt cứng nhắc, khô khan, các em rất thích thú tham gia học tập, nắm vững kiến thức lịch sử. Nhờ đó mà giờ dạy dễ thành công và đạt hiệu quả cao hơn. Vì vậy, tôi đã kiểm nghiệm thực tế là tiến hành dạy ở lớp 5A Trường Tiểu học Nga Nhân do tôi chủ nhiệm. Bài dạy: Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ (trang 37 - Tuần 19- SGK Lịch sử lớp 5). Trong bài dạy tôi có sử dụng trò chơi “Em là chiến sĩ Điện Biên” vào cuối tiết học (phần củng cố bài). Sau khi dạy xong tôi ra đề kiểm tra (dùng phiếu kiểm tra). - Thời gian làm bài: 10 phút Nội dung phiếu như sau: Đề bài: Câu 1: Hãy nối mốc thời gian ở cột A với sự kiện ở cột B sao cho phù hợp: A B 1. Ngày 13-3-1954 Ta đồng loạt công kích địch lần 2. 2. Ngày 30-3-1954 Tướng Đờ Ca- Xtơ- ri bị bắt sống. 3. Ngày 1-5-1954 4. Ngày 7- 5- 1954 Quân ta nổ súng mở màn chiến dịch Điện Biên Phủ. Ta mở đợt tấn công lần thứ ba. Câu 2: Chiến dịch Điện Biên Phủ được chia làm mấy đợt? Câu 3: Nêu ý nghĩa của chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ. Kết quả: Hết thời gian làm bài, giáo viên thu bài và chấm bài. Kết quả thu được như sau: + Lớp 5A: Tổng số 36 em. Kết quả Sĩ số 36 Hoàn thành tốt Hoàn thành Chưa hoàn thành SL % SL % SL % 27 em 75% 9 em 25 % 0 0 18 Qua kết quả điều tra cho thấy tỉ lệ học sinh hoàn thành tốt cao hơn, tỉ lệ học sinh chưa hoàn thành không còn, 100% học sinh có hứng thú học tập, các giờ học mất đi sự trầm lắng thay vào đó là không khí sôi nổi, hào hứng. Việc áp dụng những trò chơi vào dạy phân môn Lịch sử là một hướng đi đúng góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, học sinh mở ra một triển vọng tốt đẹp trong môn Lịch sử và Địa lí nói chung và phân môn Lịch sử nói riêng. Học sinh Tiểu học luôn hiếu động, ham chơi thích cái mới, kích thích tính tò mò, muốn tìm hiểu, khám phá. Do vậy quan điểm thông qua hoạt động vui chơi để tiến hành học tập là phù hợp với nhà trường Tiểu học. Trong dạy học Lịch sử trò chơi có nhiều tác dụng như: + Giúp học sinh thay đổi không khí học tập, làm cho giờ học bớt căng thẳng, học sinh tiếp thu kiến thức nhẹ nhàng, hào hứng điều đó sẽ giúp các em nhớ bài rất lâu. + Kích thích sự tìm tòi, tạo cơ hội cho học sinh tự thể hiện mình. + Thông qua trò chơi học sinh vận dụng kiến thức một cách linh hoạt, sáng tạo, nhanh nhẹn, kích thích trí nhớ. Từ đó học sinh phát triển tư duy mềm dẻo, học tập cách ứng xử linh hoạt, thông minh trong những tình huống phức tạp. + Thông qua trò chơi các em còn có được nhiều phẩm chất đạo đức đáng quý như: tinh thần đoàn kết, cộng đồng trách nhiệm, lòng trung thực,... 3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ. 3.1. Kết luận: Qua quá trình tìm tòi, nghiên cứu và thực hiện, bản thân tôi nhận thấy việc đưa hình thức trò chơi học tập vào giờ học ở Tiểu học nói chung và giờ học Lịch sử ở lớp 5 nói riêng là rất quan trọng và cần thiết. Bởi vì, sử dụng trò chơi trong học tập giúp các em tiếp thu bài tốt, học tập rất sôi nổi, hăng hái giơ tay phát biểu, hứng thú và yêu thích môn học hơn so với cách dạy thông thường. Để đưa hệ thống trò chơi học tập vào dạy học phân môn Lịch sử lớp 5, người giáo viên cần tìm hiểu, nghiên cứu, thiết kế và lựa chọn trò chơi cho phù hợp với nội dung, mục tiêu của bài học, đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi và điều kiện dạy học ở lớp mình. Đặc biệt là phải biết cách tổ chức trò chơi vào lúc nào trong mỗi tiết dạy, thiết kế trò chơi phải đảm bảo những yêu cầu gì và cách tổ chức trò chơi đó ra sao để đạt hiệu quả cao nhất. 3.2. Kiến nghị: * Đối với nhà trường: - Tổ chức các buổi chuyên đề về phân môn Lịch sử ở Tiểu học có vận dụng các Trò chơi học tập để cho giáo viên học hỏi kinh nghiệm. - Bổ sung thêm tài liệu cho giáo viên tham khảo * Đối với giáo viên: Cần đầu tư nghiên cứu thêm tài liệu về Lịch sử Việt Nam thông qua sách báo, mạng Internet để có vốn hiểu biết sâu rộng về Lịch sử. Tôi xin chân thành cảm ơn! 19 XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỞNG NHÀ TRƯỜNG Nga Sơn, ngày 28 tháng 3 năm 2019 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. Người thực hiện Mai Thị Hường Mai Thị Len MỤC LỤC Nội dung Trang 1 . MỞ ĐẦU 1 1.1. Lí do chọn đề tài 2 1.2. Mục đích nghiên cứu 3 1.3. Đối tượng nghiên cứu 3 1.4. Phương pháp nghiên cứu: 3 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 3 2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm. 4 2.2. Thực trạng của vấn đề. 4 2.3. Các giải pháp thực hiện. 5 Giải pháp 1: Giáo viên cần nghiên cứu nội dung và hệ thống các dạng bài lịch sử dạy trong chương trình lớp 5. 5 Giải pháp 2: Xác định mục tiêu của trò chơi, xây dựng và thiết kế trò chơi: 6 Giải pháp 3: Giáo viên cần nắm vững nguyên tắc, vai trò và ý nghĩa của việc thiết kế và tổ chức trò chơi. 7 Giải pháp 4: Vận dụng một số trò chơi học tập vào các dạng bài. 8 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm. 17 3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 19 20