Tài liệu Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm bồi dưỡng tình cảm đạo đức cho học sinh

A. PHẦN MỞ ĐẦU 1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Trên thực tế xã hội ta đang chịu sự tác động ảnh hưởng của sự phát triển khoa học - kĩ thuật và công nghệ, sự bùng nổ thông tin kinh tế trên toàn cầu nên đời sống kinh tế văn hóa xã hội xuất hiện nhiều ảnh hưởng tích cực, tiêu cực tác động, chi phối tới quá trình giáo dục trong nhà trường . Hiện nay trẻ em lêu lổng, lang thang, nhiều em vi phạm pháp luật ở độ tuổi vị thành niên... có nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện tượng trên ở học sinh Tiểu học song có một nguyên nhân cơ bản từ phía giáo dục của nhà trường đó là: Việc rèn luyện đạo đức qua 5 điều Bác Hồ dạy ở nhiều trường chưa được tổ chức thường xuyên. Các tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp được tổ chức nhưng hoạt động chưa có chiều sâu nên việc giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua việc giáo dục ngoài giờ lên lớp còn hạn chế. Do vậy tôi mạnh dạn chọn đề tài: "Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm bồi dưỡng tình cảm đạo đức và rèn kĩ năng sống cho học sinh” làm nội dung nghiên cứu để đáp ứng nhu cầu giáo dục toàn diện cho học sinh. Cụ thể tôi đã áp dụng các biện pháp này cho lớp tôi trực tiếp giảng dạy năm học 2016 - 2017. 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU: Nghiên cứu những cơ sở lí luận và thực tiễn của hoạt động ngoài giờ lên lớp để giáo dục học sinh Tiểu học nói chung và học sinh Trường Tiểu học Đông Tân nói riêng. Đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm bồi dưỡng tình cảm đạo đức và rèn kĩ năng sống cho học sinh. 3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU: 3.1. Đối tượng nghiên cứu: Học sinh Trường Tiểu học Đông Tân. 3.2. Phạm vi nghiên cứu: Các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. 4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: 4.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận: Nghiên cứu các tài liệu, các nghị quyết của Đảng, các văn bản pháp qui Nhà nước, luật Giáo dục, điều lệ trường Tiểu học. 4.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: - Phương pháp quan sát. - Phương pháp đàm thoại. - Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động giáo dục. - Phương pháp tổng kết và đúc rút kinh nghiệm 1 B. PHẦN NỘI DUNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP NHẰM BỒI DƯỠNG TÌNH CẢM ĐẠO ĐỨC VÀ RÈN KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH 1. Một số khái niệm: 1.1. Khái niệm giáo dục: Giáo dục là quá trình hoạt động có mục đích, có tổ chức của nhà giáo dục, người được giáo dục dưới sự tác động của nhà giáo dục nhằm hình thành ở người được giáo dục một cách tích cực, tự giác, độc lập những quan điểm, niềm tin, định hướng giá trị lí tưởng xã hội chủ nghĩa, những động cơ thái độ kĩ năng, kĩ xảo, thói quen, đối xử trong các quan hệ chính trị đạo đức, pháp luật...thuộc các lĩnh vực đời sống xã hội. 1.2. Khái niệm về hoạt động: Hoạt động được xem như là một phương tiện tồn tại của con người bằng cách tác động vào đối tượng để tạo ra một sản phẩm tương ứng nhằm đảm bảo nhu cầu của bản thân, nhóm xã hội, trong môi trường xung quanh. 1.3. Khái niệm về hoạt động ngoài giờ lên lớp: Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một hoạt động cơ bản được thực hiện một cách có mục đích, có kế hoạch, có tổ chức nhằm góp phần thực thi quá trình đào tạo nhân cách học sinh, đáp ứng những yêu cầu đa dạng của đời sống xã hội. 2. Một số vấn đề lí luận về hoạt động ngoài giờ lên lớp: Vị trí của hoạt động ngoài giờ lên lớp: - Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một bộ phận cấu thành trong hoạt động dạy học. Theo cách phân chia hiện nay hoạt động dạy học giáo dục trong nhà trường được phân chia thành hai bộ phận: + Hoạt động dạy học trên lớp. + Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. - Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là cầu nối tạo quan hệ hai chiều giữa nhà trường với xã hội. Vì thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhà trường đã phát huy vai trò tích cực của mình đối với đời sống. Mặt khác hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là điều kiện và phương tiện để huy động sức mạnh cộng đồng để tham gia vào sự phát triển của nhà trường và sự nghiệp giáo dục nói chung. Chức năng của hoạt động ngoài giờ lên lớp: - Củng cố mở rộng, khơi sâu năng lực nhận thức của các bộ môn văn hóa, khoa học. 2 - Trực tiếp rèn luyện đạo đức, nhân cách, tính cách tài năng và thiên hướng nghề nghiệp cá nhân, hình thành các mối quan hệ giữa con người với đời sống xã hội, con người với thiên nhiên, với môi trường sống. - Tạo điều kiện cho học sinh hòa nhập với cuộc sống, tạo điều kiện để huy động cộng đồng tham gia xây dựng trường học và phát huy tác dụng trong công tác giáo dục. 2.1. Những nguyên tắc hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp: Để hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có hiệu quả cần tuân theo những nguyên tắc sau: - Phải đảm bảo tính mục đích, tính tổ chức, tính kế hoạch. Bất kì một hoạt động nào cũng phải đạt được mục đích nhất định. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cũng có mục đích rõ ràng. Vì vậy, người giáo viên phải đề ra được mục đích, yêu cầu của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong cả năm học, từng kì học, từng hoạt động. - Tính tự nguyện. Tự giác, tự quản của học sinh. - Đảm bảo tính tập thể: - Đảm bảo tính đa dạng, phong phú: - Đảm bảo tính hiệu quả: Khi tiến hành hoạt động gì ta cũng tính đến hiệu quả. Hiệu quả ấy có thể mang lại lợi ích xã hội hoặc hiệu quả giáo dục. 2.2. Nội dung và hình thức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp: - Hoạt động chính trị, xã hội, pháp luật: + Chăm sóc gia đình thương binh, liệt sĩ, giúp đỡ gia đình neo đơn, giúp đỡ học sinh nghèo vượt khó, học sinh lang thang cơ nhỡ. + Tham gia các chương trình từ thiện. - Hoạt động lao động công ích xã hội: + Tham gia trồng cây xanh xung quanh trường. + Lao động tu sửa trường lớp. + Lao động giúp nhân dân địa phương: Dọn đường làng ngõ xóm. - Hoạt động văn hóa, văn nghệ: + Giới thiệu sách báo, những tác phẩm có giá trị lớn mà thiếu nhi quan tâm. + Tổ chức tốt các cuộc thi mang tính chất văn hóa, giáo dục. - Hoạt động thể thao quốc phòng, tham gia du lịch: + Tổ chức tốt các hoạt động thể dục thể thao: Bóng đá, bóng bàn, cầu lông, đá cầu. + Tổ chức ngày hội truyền thống của trường, lớp. + Tổ chức hội thi văn nghệ, thể thao, vui chơi giải trí. + Hoạt động tham gia du lịch. 3 II.THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP CỦA HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC ĐÔNG TÂN. I.THỰC TRẠNG 1.Thực trạng chung của toàn thành phố về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp: Những năm gần đây trong phương hướng chỉ đạo từ Bộ GD&ĐT đã rất quan tâm đến hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Tuy nhiên một thực tế là điều kiện cơ sở vật chất của các trường Tiểu học còn nghèo nàn, đặc biệt là trang thiết bị phục vụ cho hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp còn rất thiếu thốn. Một số trường BGH còn ít quan tâm đến hoạt động này. Đội ngũ Tổng phụ trách Đội và hoạt động Đội mang tính kiêm nhiệm, ít có thời gian đầu tư chuyên sâu. Nội dung, hình thức hoạt động của các trường còn nghèo nàn, tẻ nhạt, đơn điệu, đôi khi mang tính hình thức, chiếu lệ gọi là có. Đây là những lí do để thấy rằng chất lượng hoạt động ngoài giờ lên lớp ở một số trường chưa đạt hiệu quả cao. 2.Thực trạng về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường Tiểu học Đông Tân 2.1 Thực trạng nhận thức về vị trí, vai trò của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp: Qua trao đổi, trò chuyện và thăm dò ( bằng phiếu điều tra) tôi thấy thực trạng về nhận thức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường Tiểu học Đông Tân cụ thể như sau: - Đối với cán bộ quản lí: BGH nhà trường, TPT Đội đều xác định vị trí, tầm quan trọng của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là cần thiết, là tất yếu của nhà trường, xác định được hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cần phải xây dựng kế hoạch đầy đủ, kịp thời và hiệu quả để tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, đồng thời phải làm tốt công tác phối hợp với các tổ chức, các đoàn thể trong và ngoài nhà trường để nhận được sự ủng hộ. - Đội ngũ giáo viên: Nhìn chung các giáo viên phụ trách lớp đã nhận thức rõ về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp song vẫn còn một số giáo viên còn mang tư tưởng xem nhẹ chỉ coi trọng việc dạy trên lớp chưa thực sự quan tâm đến hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Họ cho rằng đó là việc của lãnh đạo, của giáo viên Tổng phụ trách , của giáo viên dạy môn hoạt động ngoài giờ nên thường phó mặc cho Tổng phụ trách hoặc có tham gia cũng mang tính chiếu lệ, đối phó, chưa nhiệt tình. - Về học sinh: Phần lớn học sinh rất say mê, yêu thích hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Các em sẵn sàng tham gia hoạt động với mọi hình thức mà được thầy cô hướng dẫn.Song vẫn còn rất nhiều học sinh chưa nhận thức rõ được 4 ý nghĩa của hoạt động mà mình đang tham gia hoặc tham gia chưa tích cực. Nhiều học sinh còn rụt rè, nhút nhát chưa mạnh dạn, thiếu tự tin khi đứng trước đông người. Có những em khi được gọi lên tham gia các hoạt động thì từ chối hoặc khóc. Kết quả thăm dò qua phiếu: Mức độ nhận thức về Đối tượng được thăm dò Số người HDGDNGLL Tốt Khá TB Cán bộ quản lí + GV TPT Đội 4 100% Giáo viên 21 40% 50% 10% Học sinh 450 30% 45% 25% 2.2.Thực trạng về xây dựng đội ngũ trong chỉ huy hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. - Thành lập Ban chỉ đạo gồm có: + Hiệu trưởng. + Bí thư Đoàn. + TPT Đội. + Khối trưởng, chủ nhiệm. + Đại diện của BCH Đoàn của địa phương. - Đội ngũ giáo viên: Nhìn chung đã có nhận thức rõ về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp song vẫn còn một số giáo viên vẫn phó mặc mảng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho Tổng phụ trách Đội hoặc có tham gia thì chiếu lệ chưa thật nhiệt tình vì họ chỉ xem việc dạy trên lớp là mục đích số một. - Đội ngũ tự quản của học sinh: Liên đội thành lập ban chỉ huy có 15 em tập trung vào hai khối 4 và 5. Mỗi chi đội thành lập ban chỉ huy gồm 3 em, cùng với ban cán sự lớp, ban chỉ huy Chi đội, Liên đội hàng tuần, hàng tháng giao ban làm tốt công tác thi đua. Tổng hợp, xếp loại, rút kinh nghiệm khá chu đáo. 2.3. Thực trạng công tác xây dựng kế hoạch: Ban chỉ đạo, chỉ đạo giáo viên chủ nhiệm xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho các lớp học tuy có sự phối hợp như vậy nhưng đôi khi việc duyệt kế hoạch còn chưa kịp thời, triển khai hoạt còn chậm do vậy hiệu quả còn chưa cao. 2.4 Thực trạng về công tác hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp: 5 - Các chủ điểm được tiến hành chỉ tập trung chủ yếu vào ngày trọng đại như 20/11; 8/3; 26/3. Các chủ điểm khác chủ yếu sinh hoạt truyền thống, nội dung chưa phong phú. Việc tuyên dương, khen thưởng cho các hoạt động còn chậm trễ, mức khen thấp. - Các chủ điểm đã được BGH, Bí thư Đoàn, Tổng phụ trách Đội nhà trường lên kế hoạch cụ thể để triển khai đến từng giáo viên song nội dung, hình thức ở các chủ điểm hoạt động còn nghèo nàn, chưa phong phú. 2.5 Thực trạng về công tác kiểm tra, đánh giá: Nhà trường đã tổ chức kiểm tra kịp thời, đánh giá đúng mức, công bằng song quá trình tổ chức kiểm tra còn mang tính hình thức, cho qua. Khen thưởng những cá nhân, tập thể xuất sắc chưa kịp thời làm chậm rãi phong trào hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của nhà trường. 2.6 Những hạn chế cần khắc phục: - Về nhận thức: Một bộ phận giáo viên, học sinh chưa tích cực chủ động trong thực hiện. Giáo viên hầu hết là nữ, hầu hết đã có gia đình hằng ngày phải chăm lo con cái nên họ ngại tham gia các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. - Về hành vi, kĩ năng: Kĩ năng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của giáo viên còn hạn chế. Công tác tự rèn luyện, tự phấn đấu của học sinh chưa cao. 2.7 Nguyên nhân: - Cán bộ quản lí chưa kịp thời trong việc phê duyệt kế hoạch. - Các lực lượng trong xã hội chưa chủ động tích cực hỗ trợ với nhà trường. - Vấn đề ngân sách của nhà trường còn hạn chế cho các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. - Mức sống của gia đình học sinh khác nhau nên có những hoạt động như tham quan, dã ngoại nên một số em không đủ điều kiện tham gia phải chịu thiệt thòi. - Giáo viên còn hạn chế về năng lực tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. II. GIẢI PHÁP Từ thực trạng của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm bồi dưỡng tình cảm đạo đức và rèn kĩ năng sống cho học sinh. Trong những năm qua nhà trường và đội ngũ giáo viên đã có nhiều cố gắng để hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đạt kết quả tốt song vẫn còn nhiều hạn chế do nguyên nhân đã nói ở trên. Đây chính là những vấn đề cần tập trung giải quyết trong hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đạt hiệu quả cao hơn. 6 Tôi đã cố gắng tìm tòi, học hỏi đồng nghiệp và mạnh dạn nêu ra một số giải pháp để đưa vào giảng dạy hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm bồi dưỡng tình cảm đạo đức và rèn kĩ năng sống cho học sinh như sau: 1. Nâng cao nhận thức về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. BGH cho giáo viên thấy được tầm quan trọng của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là rất cần thiết và quan trọng trong quá trình giáo dục tổng thể. Thường xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn có lồng ghép hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm giúp giáo viên có kiến thức cơ bản về tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. 2. Xây dựng kế hoạch phù hợp với thực tế điều kiện của lớp chủ nhiệm. Giáo viên chủ nhiệm cần lập ra kế hoạch cho từng tuần, từng tháng, từng học kì. Có thể lập kế hoạch hoạt động theo các chủ điểm, trong từng tuần có lịch cụ thể cho từng ngày, làm những gì, làm như thế nào. Kế hoạch này thông qua tập thể lớp để từ đó các em nắm được lịch hoạt động ngoài giờ lên lớp của lớp mình.Tùy vào thực tế của lớp chủ nhiệm để xây dựng kế hoạch cho phù hợp. 3. Xây dựng các điều kiện hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. - Xây dựng đội ngũ. - Bồi dưỡng đội ngũ giáo viên có vai trò, nghiệp vụ và năng lực tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong yêu cầu giáo dục toàn diện học sinh. 4. Thực hiện có hiệu quả hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm bồi dưỡng tình cảm đạo đức và rèn kĩ năng sống cho học sinh. - Tổ chức các hoạt động ngoài giờ thực sự phải phong phú về nội dung và hình thức. - Kết hợp với hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ( bám sát chương trình) như: Thăm nghĩa trang liệt sĩ, đọc truyện. Sinh hoạt lớp ( vào buổi sáng thứ 6) như tổ chức thi hát, múa, kể chuyện theo chủ điểm,…giúp các em mạnh dạn, tự tin hơn trong cuộc sống. 5. Thực hiện hoạt động theo chủ điểm: Giáo viên cần bám sát lịch hoạt động của BGH và Tổng phụ trách Đội để tổ chức thực hiện tốt các chủ điểm như 20/11; 8/3; 26/3; 19/5. Nội dung: Phải bám sát vào chương trình học, lịch hoạt động của Đội, của Nhà trường. Hình thức: Tổ chức các cuộc thi có trao giải bằng hiện vật hoặc tặng cờ, hoa. 6. Tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có hiệu quả người giáo viên phải thực hiện theo quy trình đảm bảo tính khoa học và chặt chẽ. III. CÁC BIỆN PHÁP ĐÃ SỬ DỤNG ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ. 7 1.Biện pháp thứ nhất: Nâng cao nhận thức về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. - Ngay từ đầu năm học Hiệu trưởng quán triệt tư tưởng chỉ đạo về việc tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong năm học. - Tổ chức cho cán bộ, giáo viên học điều lệ trường Tiểu học đặc biệt chú trọng đến Chương III, Điều 27 qui định các hoạt động giáo dục. Các thành viên trong nhà trường phải thống nhất quan điểm hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một trong hai mặt giáo dục của nhà trường là giảng dạy trên lớp và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. - Mục tiêu của nhà trường là giáo dục toàn diện trong đó giáo dục đạo đức là nền tảng, là gốc rễ tạo ra nội lực tiềm tàng vững chắc cho các mặt giáo dục khác. 2.Biện pháp thứ 2: Xây dựng kế hoạch phù hợp với điều kiện lớp chủ nhiệm. - Ngay từ đầu năm học , BGH nhà trường họp Hội đồng sư phạm thông qua kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm giáo dục đạo đức cho học sinh. Việc xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đã được Hiệu trưởng, giáo viên chủ nhiệm, Tổng phụ trách, Đoàn thanh niên phối hợp xây dựng. - Kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là bản thiết kế chương trình hành động của nhà trường. Từ đó có định hướng hoạt động cho giáo viên và học sinh. Kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp bao gồm: kế hoạch năm học, kế hoạch học kì, kế hoạch chủ điểm ( tháng), kế hoạch cho một hoạt động cụ thể. - Xác định những căn cứ để xây dựng kế hoạch: + Căn cứ vào văn bản pháp quy, quy định của Nhà nước về việc tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. + Căn cứ tình hình cụ thể của nhà trường. + Căn cứ vào nội dung học tập trên lớp của học sinh. + Căn cứ vào mục đích giáo dục của nước ta. + Căn cứ vào đặc điểm kinh tế của địa phương. Dựa trên những căn cứ đó, giáo viên lập bản kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có lịch hoạt động cân đối cho cả năm học. Cụ thể trong tuần, tháng và lịch hoạt động hè cùng địa phương. 3.Biện pháp thứ 3: Xây dựng các điều kiện hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. 3.1 Xây dựng đội ngũ: - Căn cứ vào điều kiện thực tế của nhà trường, tìm mạng lưới cộng tác viên nhiệt tình, kinh nghiệm, khéo léo trong hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. 8 - Sử dụng những giáo viên có năng khiếu về hoạt động làm nòng cốt, chọn cử giáo viên có năng lực, điều hành mọi tổ chức, hoạt động là Tổng phụ trách Đội. - Tạo điều kiện cho giáo viên có thời gian đầu tư cho các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. - Trong mỗi lớp, mỗi khối cũng như toàn liên Đội lựa chọn các hạt nhân để phong trào phát triển mạnh. - Thiết lập đội ngũ sao đỏ và qui chế hoạt động để kiểm tra đôn đốc cũng như nhận xét, đánh giá việc thực hiện. 3.2 Bồi dưỡng đội ngũ giáo viên có vai trò, nhiệm vụ, năng lực tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong yêu cầu giáo dục toàn diện cho học sinh. - Tổ chức các chuyên đề về đổi mới phương pháp hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp sao cho phù hợp yêu cầu, nguyện vọng của học sinh để phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo tham gia hoạt động. - Tập huấn kĩ năng hoạt động Đội cho đội ngũ tự quản của học sinh. - Tổ chức tập huấn về kĩ năng tổ chức các hoạt động cho giáo viên. - Rút kinh nghiệm nhân rộng các điển hình về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các khối lớp sau đó nhân ra toàn trường. 4.Biện pháp thứ 4: Thực hiện có hiệu quả hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm giáo dục đạo đức cho học sinh. 4.1 Tiết chào cờ đầu tuần Tiết chào cờ đầu tuần có vị trí định hướng hoạt động 1 tuần, 1 tháng ( 1 chủ điểm) nó khơi dậy ý thức trách nhiệm của mỗi học sinh trong nhà trường. Vì vậy cần xác định rõ nội dung và đặc biệt quá trình chuẩn bị các bước: + Chuẩn bị: Xây dựng đội trống đánh tốt các bài trống hành tiến, trống chào cờ, trống chào mừng, trống đệm quốc ca, đội ca… + Tiến hành: Thời gian: Sáng thứ hai hàng tuần. Các hoạt động: - Diễu hành theo nhịp trống hành tiến về vị trí tập trung ( mỗi lớp 2 hàng). - Báo cáo sĩ số và trang phục với liên đội trưởng ( lớp trưởng báo cáo). - Liên đội trưởng điều hành lễ chào cờ. - Đội trưởng đội sao đỏ nhận xét các hoạt động trong tuần, có đánh giá từng lớp. - Hiệu trưởng nhận xét… - Tổng phụ trách Đội phát động thi đua và tổ chức, hướng dẫn học sinh hoạt động theo chủ điểm. 9 - Tùy vào tình hình đặc điểm của địa phương, có thể lồng ghép một số tiết giáo dục đạo đức cho học sinh qua tiết chào cờ đầu tuần như tuyên truyền về phòng chống HIV/AIDS hoặc tuyên truyền về an toàn thực phẩm, an toàn giao thông. + Kết thúc: - Tổng phụ trách Đội đánh giá chung về tinh thần thái độ của giáo viên,học sinh về công tác chuẩn bị, hiệu quả của tiết. - Khen ngợi, nhắc nhở các lớp. - Dặn dò, giao nhiệm vụ. 4.2 Tiết hoạt động tập thể cuối tuần 4.2.1 Vị trí của tiết: - Được quy định trong kế hoạch giáo dục tiểu học, cụ thể hóa trong thời khóa biểu của trường Tiểu học được tiến hành ở các lớp học. - Là tiết để học sinh triển khai thực hiện kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường Tiểu học được phổ biến ở tiết chào cờ đầu tuần. - Đồng thời các em tổng kết, rút kinh nghiệm các hoạt động. 4.2.2 Nội dung của tiết Tiến hành hoạt động tập thể cuối tuần có nội dung rất phong phú, bao gồm các nội dung sau: - Xây dựng kế hoạch triển khai các hoạt động theo chủ điểm được phổ biến ở các tiết chào cờ đầu tuần. - Phân công trách nhiệm cho từng tổ chức, thành viên. - Tập dượt các nội dung hoạt động. - Bầu ban tự quản. - Sinh hoạt vui chơi, giải trí. - Sơ kết, tổng kết các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp… 4.2.3 Tiết hoạt động tập thể cuối tuần. Giáo viên tổ chức ở các lớp theo quy trình chặt chẽ gồm các bước: a. Chuẩn bị: Giáo viên và ban cán sự lớp xác định nội dung, cách thức tiến hành, thời gian địa điểm, hình thức tổ chức thành viên phụ trách, phổ biến kế hoạch và chỉ đạo học sinh thực hiện. b. Tiến hành: - Các thành viên triển khai các nội dung theo kế hoạch đã xây dựng các bước chuẩn bị và theo sự phân công công việc của các thành viên. - Cần phát huy vai trò chủ đạo của giáo viên phụ trách các lớp. + Cần phát huy vai trò tích cực, tự giác, độc lập, chủ đạo của cán sự lớp, chi đội , sao nhi đồng và học sinh toàn lớp, đặc biệt vai trò tự quản của trực nhật. 10 + Tổ chức nhiều hình thức, phong phú về nội dung tham gia. + Nắm chắc tình hình, uốn nắn kịp thời, quan tâm giáo dục nề nếp, kỷ luật rèn luyện đạo đức học sinh. c. Kết thúc - Giáo viên đánh giá việc thực hiện của tiết hoạt động tập thể cuối tuần. - Giáo viên tiến hành đánh giá về ý thức, thái độ và hiệu quả hoạt động của tiết ở các lớp học sinh nhằm giáo dục đạo đức cho các em. 4.3 Hoạt động giữa giờ. - Mục đích, yêu cầu: + Sau mỗi giờ ra chơi học sinh giải tỏa được những căng thẳng trong tiết học. + Yêu cầu đối với học sinh là chấp hành tốt các nội quy, quy định của nhà trường, hành động thiết thực theo năm điều Bác Hồ dạy, tích cực tham gia các hoạt động. - Tiến hành: + Tập trung vào vị trí theo hiệu lệnh. + Múa hát tập thể hoặc thể dục nhịp điệu ( theo băng nhạc). + Tổ chức một số trò chơi hoặc cho học sinh chơi tự do (có định hướng chơi lành mạnh, an toàn…) 5.Biện pháp thứ 5: Thực hiện hoạt động theo chủ điểm 5.1 Ý nghĩa của tổ chức chủ điểm. - Giúp học sinh ghi nhớ các ngày lễ trọng đại của đất nước, mỗi một chủ điểm giúp học sinh hiểu thêm về truyền thống dân tộc, giáo dục học sinh phấn đấu và rèn luyện 5 điều Bác Hồ dạy, góp phần xây dựng Đội vững mạnh, tạo ra các phong trào thi đua sôi nổi trong học tập và rèn luyện. 5.2 Các chủ điểm trong năm học: Tháng 9,10: Truyền thống nhà trường. Tháng 11: Kính yêu thầy, cô giáo. Tháng 12: Uống nước nhớ nguồn. Tháng 1,2: Giữ gìn truyền thống văn hóa dân tộc. Tháng 3: Yêu quí mẹ và cô giáo. Tháng 4: Hòa bình và hữu nghị. Tháng 5: Kính yêu Bác Hồ. 5.3. Thực hiện các chủ điểm: Do điều kiện thời gian có hạn, tôi chỉ xin nêu cách thực hiện một số chủ điểm đó là: - Chủ điểm tháng 11 ( Học kì I). 11 - Chủ điểm tháng 3 ( Học kì II). * Thực hiện chủ điểm tháng 11 “Kính yêu thầy, cô giáo”. - Mục tiêu giáo dục: Học sinh hiểu được truyền thống về ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 với ý thức “Kính yêu thầy, cô giáo”. Học sinh thể hiện lòng kính trọng và biết ơn, vâng lời thầy cô giáo. Phấn đấu đạt nhiều thành tích cao nhất kính tặng thầy, cô giáo. - Chuẩn bị: Thống nhất nội dung, chương trình hành động, lập kế hoạc cụ thể và thông qua lớp chủ nhiệm. - Thực hiện các hoạt động cụ thể có hiệu quả. + Tuần thứ nhất: * Thi một số môn thể dục thể thao như : cờ vua, bóng bàn, cầu lông… + Tuần thứ hai: * Chuẩn bị ra báo tường, báo ảnh với nội dung chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam ( Khối 4,5 làm báo tường, khối 1,2,3 làm báo ảnh). * Thi văn nghệ “ Hát về thầy cô và mái trường” mỗi lớp 2 tiết mục. + Tuần thứ 3: * Mít tinh kỉ niệm ngày nhà giáo Việt Nam 20/11. * Hội diễn các tiết mục văn nghệ đạt giải. + Tuần thứ 4: * Đánh giá các hoạt động của chủ điểm. - Kết quả đạt được: Lớp do tôi chủ nhiệm nổi bật lên nhiều tấm gương vượt khó hoàn thành tốt các môn tặng cô giáo. Phát huy được vai trò tự giác, tự quản của học sinh. Học sinh có ý thức hơn trong việc xưng hô với bạn bè, lễ phép với thầy cô giáo, tôn trọng nội quy của nhà trường. Cụ thể: - Về học tập:Các lớp tiêu biểu như: 2A, 4C, 4B. - Văn nghệ: Nhất : 2A; Nhì: 1A,1B; Ba: 3B,2B ; Khuyến khích: 2C, 2D, 3C, 4A, 5A, 5B. * Chỉ đạo thực hiện chủ điểm tháng “ Yêu quí mẹ và cô giáo”. - Mục tiêu giáo dục: Giúp học sinh + Hiểu những nét cơ bản về mục đích, vị trí, vai trò của mẹ, của cô. + Tự hào, tin tưởng và kính trọng bà, mẹ, cô giáo. + Học tập, rèn luyện, biết chia sẻ, giúp đỡ bà, mẹ, cô giáo, bạn nữ. - Hình thức hoạt động: + Thi đua học tâp dành nhiều Tốt. + Mít tinh kỉ niệm. 12 + Tổ chức thi “ phụ trách sao giỏi”. Kết quả: Qua đợt thi đua kết quả hoc tập va rèn luyện của cac em được nâng lên rõ rệt, các em đã có ý thức hơn trong việc giúp đỡ các bạn nữ trong làm việc nhà, có lòng tự hào về truyền thống của cha anh, lấy 5 điều Bác Hồ dạy làm mục tiêu phấn đấu rèn luyện cụ thể : + Phong trào học tập tiêu biểu là các lớp : 2A, 4C, 4B. + Phụ trách sao giỏi: 5A. 5B. 6. Biện pháp thứ 6: Tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có hiệu quả, người giáo viên phải thực hiện theo quy trình đảm bảo tính khoa học và chặt chẽ. - Quy trình tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp phải bao gồm các bước nhằm đảm bảo tính lôgic trong tư duy và đảm bảo tính thực tiễn trong việc phát triển hoạt động. - Quy trình tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp gồm các bước liên hoàn với nhau: 1. Đặt tên cho hoạt động và xác định yêu cầu giáo dục. 2. Xây dựng nội dung và xác định hình thức tổ chức hoạt động. 3. Chuẩn bị cho hoạt động. 4. Tiến hành hoạt động. 5. Đánh giá, rút kinh nghiệm sau khi tiến hành hoạt động. - Thực hiện theo quy trình như trên sẽ đem lại kết quả và hiệu quả cho giáo dục một cách tích cực. Ví dụ: Sau khi học xong bài “ Một số loài cây sống trên cạn” , GV tổ chức cho học sinh về nhà sưu tầm tên các loại cây sống trên cạn và ích lợi của nó. - Đặt tên hoạt động: Vườn cây của chúng mình. - Yêu cầu giáo dục : + Về nhận thức: Mở rộng cho các em hiểu biết về các loài cây sống trên cạn và ích lợi của chúng.Từ đó tạo cho các em sự yêu thích, học hỏi,khám phá thế giới xung quanh, đồng thời hình thành cho các em tinh thần tập thể, sự ham thích được hợp tác, giúp đỡ, học hỏi từ các thành viên trong nhóm mình và có kĩ năng trao đổi thông tin với nhóm khác. + Về kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng tự học, tự đánh giá mình và đánh giá bạn khác ở mức độ tương đối, biết tự quản,rèn luyện tinh thần tập thể. + Về thái độ: Giúp các em có thái độ tích cực xây dựng nhóm học tập tiến bộ, các em có cơ hội thể hiện mình với các thành viên trong nhóm và nhóm khác. - Nội dung và hình thức tổ chức: + Thi đua học tập giữa các nhóm. 13 +Học sinh tích cực tham gia sưu tầm các loại cây sống trên cạn và lợi ích của chúng để bổ sung vào vườn cây của nhóm mình. - Các bước chuẩn bị: + Tiến độ thực hiện: . Tuần giữ tháng 3 tổ chức cuộc thi: “ Vườn cây của chúng mình”. . Tuần kế tiếp của tháng 3: Các nhóm tổng hợp sản phẩm của nhóm mình, các nhóm tham quan vườn cây của nhóm khác và đặt câu hỏi, GV và cả lớp tổng kết, nhận xét. . 2 nhóm có vườn cây đa dạng nhất sẽ được khen thưởng. + Phương tiện vật chất: . Kinh phí cho giải thưởng : 40.000. . Cơ cấu giải thưởng: nhóm nhất, nhì, ba. . Cách phát thưởng và hình thức phát thưởng: cả lớp cùng giáo viên đánh giá và phát thưởng. Phần thưởng là : bánh, kẹo. + Địa điểm tổ chức: tổ chức tại vườn trường. + Phân công công việc và cách thức thực hiện Người thực hiện Cả lớp và giáo viên Giáo viên Học sinh Nhóm trưởng Nội dung công việc và cách thức thực hiện Thống nhất hoạt động thi đua: mỗi nhóm bàn bạc phân công nhau về nhà sưu tầm tranh ảnh, lợi ích các loài cây sống trên cạn, sau đó nhóm trưởng tổng hợp sản phẩm. Phát động thi đua trong lớp, động viên các em tích cực sưu tầm vừa đem lại niềm vui cho ba mẹ, cho cô giáo. Tuy nhiên cần nhắc nhở các nhóm trưởng thường xuyên trao đổi với giáo viên nếu nhóm gặp khó khăn trong quá trình sưu tầm. Tích cực thi đua học tập và tham gia hoạt động sưu tầm. Giáo viên theo dõi để nhắc nhở và động viên các nhóm kịp thời. Tổng hợp sản phẩm nhóm mình.Trình Thời gian Tuần giữa tháng 3 Tuần giữa tháng 3 Tuần giữa tháng 3 Tuần kế của 14 Giáo viên bày sản phẩm trước lớp ( Giáo viên giám sát, giúp đỡ nếu các em gặp khó tháng 3 khăn). Các nhóm bổ sung, nhận xét và đặt câu hỏi. Theo dõi, động viên học sinh tham gia, giúp các em biết tự đánh giá nhận xét và Tuần kế báo cáo kết quả…. Tổng kết, phát thưởng, giáo dục và khen tháng 3 tinh thần hăng hái học tập, rèn luyện của các em. của 7. Kết quả đạt được: - Với những học sinh thụ động,nhút nhát thì giáo viên động viên, khuyến khích để các em tham gia vào các hoạt động học tập dạn dĩ, tự tin hơn. Từ đó, các em khắc phục được sự nhút nhát, biết hợp tác với bạn bè khi thảo luận, làm việc nhóm. - Với những học sinh hiếu động, nghịch ngợm, hoạt bát nhưng thành tích học tập chưa tốt thì giáo viên cho các em tham gia hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cùng các bạn với điều kiện là phải cố gắng nổ lực học tốt hơn nữa, ngoan hơn để nhóm mình được phần thưởng. - Với những học sinh ngoan, thông minh giáo viên các em tham gia hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để các em thể hiện kỹ năng sống, tìm tòi những điều thú vị của môi trường xung quanh và tự rèn luyện cho mình thói quen tự học, tự rèn luyện, ham học hỏi. - Chính nhờ lòng kiên trì của tôi và sự ham thích tìm tòi học hỏi của học sinh đã tạo động lực giúp tôi thực hiện công việc giảng dạy của mình ngày một tốt hơn, thể hiện kết quả như sau: Học sinh Nguyễn Hà Nguyễn Chúc Tình hình ban đầu Hoạt bát, hiếu động, thành tích Ngọc học tập chưa cao, hay phát biểu linh tinh Tình hình hiện nay Hoạt bát, không còn phát biểu linh tinh, biết quan sát, nhận xét môi trường xung quanh và biết áp dụng sự hiểu hiết đó vào bài học trên lớp, tích cực phát biểu ý kiến, ngoan hơn, có tiến bộ trong học tập. Thị Chăm ngoan, học giỏi nhưng chưa mạnh dạn trước Mạnh dạn, tự tin hơn khi trình tập thể bày một vấn đề trước tập thể, là một lớp trưởng tích cực, biết điều động, phân công và Ghi chú Giáo viên cần nắm rõ đặc điểm tâm lí và tình hình học tập của các em để phân loại học sinh. Từ đó đề ra kế 15 hoạch mới đạt hiệu quả đặt câu hỏi để các bạn trong mong muốn. lớp thảo luận trả lời.Nhờ sự ham tìm tòi và sự gợi ý của giáo viên, nay em có thể tự giải đáp được nhữngthắc mắc đơn giản cho các bạn trong lớp nghe, khi mắc sai lầm biết rút kinh nghiệm cho bản thân. Làm việc nhanh nhẹn hơn, biết tự ý thức học tập, mạnh Chậm, nhút nhát, dạn tham gia các hoạt động Lê Triệu Hà kém tự tin, thành học tập, vui chơi ở lớp. Có sự Linh tích học tập yếu cố gắng phát biểu, biết một số, thành tích học tập có tiến bộ rõ rệt. IV. HIỆU QUẢ CỦA HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC VỚI BẢN THÂN, ĐỒNG NGHIỆP VÀ NHÀ TRƯỜNG. Nhờ có hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, tôi đã có thể củng cố cho học sinh bao gồm cả những kiến thức trên lớp và cả những kĩ năng thực hành, giúp các em mạnh dạn, tự tin và bản lĩnh hơn. Đa số học sinh lớp tôi đã trở nên hoạt bát hơn, ham thích tham gia các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để đạt nhiều thành tích cao, biết áp dụng những điều đã học vào thực tế ở lớp cũng như ở nhà… Giờ đây những học trò bé nhỏ của tôi đã trở thành những mầm non năng động, sáng tạo trong thế giới nhỏ của chúng. Rõ ràng chúng ta không thể phủ nhận vai trò, tầm quan trọng của việc tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong việc củng cố tri thức, hình thành nhân cách và kĩ năng sống cho các em. Mỗi ngày, nhìn các em khôn lớn, tôi cảm thấy yêu quí nghề “ trồng người” hơn. Một người giáo viên nếu hiểu được ý nghĩa của câu: “ Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người” đó mới là người đáng quý. C. PHẦN KẾT LUẬN 1. Kết luận: Cùng với hoạt động dạy học trên lớp, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có vai trò rất quan trọng trong sự nghiệp giáo dục toàn diện của trường Tiểu học đặc biệt giáo dục đạo đức cho học sinh. Qua nghiên cứu và thực hiện sáng kiến kinh nghiệm: “ Một số biện pháp hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm giáo dục đạo đức cho học sinh” chỉ 16 trong thời gian có hạn và phạm vi trong một nhà trường. Bởi vậy sáng kiến này cũng chỉ mới là bước đầu để thực hiện một phần nội dung trên. Vì vậy việc thực hiện và đưa ra các biện pháp, các bài học thực tiễn ở trường cũng chỉ là giới hạn trong phạm vi hẹp. Những biện pháp đó, bài học đó cần được thử nghiệm nhiều lần, nhiều năm mới có thể hoàn thiện được. Trên đây là một số kinh nghiệm mà qua thực tế tôi đã thực hiện tại lớp 2B Trường Tiểu học Đông Tân, bước đầu có những biến chuyển tích cực trong quá trình dạy hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Nhưng dù sao đây cũng chỉ là những sáng kiến của riêng cá nhân tôi nên chắc chắn sẽ không tránh khỏi những khiếm khuyết, hạn chế. Qua bài viết này tôi rất mong được sự bổ sung, góp ý chân thành của Hội đồng khoa học các cấp và các đồng nghiệp để tôi ngày càng có nhiều kinh nghiệm hơn trong việc đổi mới phương pháp dạy học, nhằm thực hiện tốt mục tiêu giáo dục mà Đảng và Nhà nước đã đề ra. 2. Đề xuất kiến nghị. * Với phòng GD&ĐT: - Có kế hoạch bồi dưỡng nghiệp vụ và năng lực tổ chức cho công tác giáo dục hoạt động ngoài giờ lên lớp cho cán bộ quản lí và giáo viên. * Với nhà trường: - Có kế hoạch thường xuyên đổi mới hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho học sinh. - Đầu tư có hiệu quả cơ sở vật chất, thiết bị kĩ thuật đảm bảo cho hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. - Tích cực tuyên truyền vận động mô hình học tập ngoài giờ lên lớp để từng cán bộ và mỗi người dân hiểu ý nghĩa việc làm đó rất cần thiết với học sinh. * Với giáo viên Tiểu học: - Không ngừng tự học, tự bồi dưỡng về công tác hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để chỉ đạo cho học sinh hoạt động có hiệu quả. - Tham gia đầy đủ các lớp tập huấn, bồi dưỡng kĩ năng nghiệp vụ về các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Xác nhận của thủ trưởng đơn vị Thanh hóa, ngày 10 tháng 3 năm 2017 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không copy nội dung của người khác Người thực hiện Trịnh Thị Huệ TÀI LIỆU THAM KHẢO 17 - Hướng dẫn nhiệm vụ năm học 2016 - 2017. - Kế hoạch Tổ chức Hội thao, hội diễn truyền thống của phòng GD & ĐT. - Chỉ thị số 03-CT/TƯ ngày 14thangs 5 năm 2011 của Bộ Chính trị về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. - Kế hoạch tuyên truyền về kỉ niệm 72 năm ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam và ngày Quốc phòng toàn dân 22/12. 18