Tài liệu Mở rộng hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng trách nhiệm hữu hạn một thành viên shinhan việt nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- TRẦN THỊ HOA ` MỞ RỘNG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TNHH MỘT THÀNH VIÊN SHINHAN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢƠNG NGHIÊN CỨU Hà Nội - 2016 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- TRẦN THỊ HOA ` MỞ RỘNG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TNHH MỘT THÀNH VIÊN SHINHAN VIỆT NAM Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢƠNG NGHIÊN CỨU NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. TRẦN THỊ THÁI HÀ XÁC NHẬN CỦA CÁN BỘ HƢỚNG DẪN XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CHẤM LUẬN VĂN PGS.TS.Trần Thị Thái Hà TS. Lê Trung Thành Hà Nội - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Tác giả luận văn Trần Thị Hoa LỜI CẢM ƠN Trong quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn, tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn tới lãnh đạo trƣờng Đại học Kinh Tế - Đại học Quốc gia Hà Nội, lãnh đạo và các thầy cô giáo trong khoa Tài chính Ngân hàng, các thầy cô giáo đã trực tiếp giảng dạy, bạn bè và đồng nghiệp đã tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và thực hiện luận văn. Tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Trần Thị Thái Hà, ngƣời đã nhiệt tình hƣớng dẫn, truyền đạt những kinh nghiệm quý báu trong nghiên cứu khoa học và dành những tình cảm tốt đẹp cho tôi trong thời gian qua. Mặc dù đã hết sức cố gắng nhƣng chắc chắn luận văn không thể tránh khỏi những sai sót, kính mong nhận đƣợc sự chỉ bảo, góp ý của quý thầy cô và bạn bè đồng nghiệp để luận văn đƣợc hoàn thiện hơn nữa. Hà nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả Luận văn Trần Thị Hoa MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ...................................................................................... i DANH MỤC BẢNG .................................................................................................. ii DANH MỤC HÌNH ................................................................................................... ii DANH MỤC BIỂU ĐỒ ............................................................................................. ii PHẦN MỞ ĐẦU .........................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................................ 1 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................. 3 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .................................................................................. 3 4. Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................................................. 4 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ...........5 1.1. Tổng quan tài liệu .......................................................................................................... 5 1.2. Cơ sở lý luận ................................................................................................................... 7 1.2.1. Tổng quan về Thanh toán quốc tế .........................................................7 1.2.2. Mở rộng hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng thƣơng mại ....29 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ...........................37 2.1. Quá trình nghiên cứu .................................................................................................. 37 2.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu................................................................................... 37 2.2.1. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu thứ cấp.................................................37 2.2.2. Sử dụng công cụ phân tích SWOT ......................................................38 CHƢƠNG 3: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ VÀ NHẬN DIỆN KHẢ NĂNG MỞ RỘNG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TNHH MTV SHINHAN VIỆT NAM .................40 3.1. Tổng quan về Ngân hàng TNHH MTV Shinhan Việt Nam ............................ 40 3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển ..........................................................40 3.1.2. Cơ cấu tổ chức .....................................................................................42 3.1.3. Tình hình hoạt động kinh doanh .........................................................42 3.2. Tình hình hoạt động thanh toán quốc tế tại Shinhan Bank Việt Nam ........... 49 3.2.1. Tổ chức hoạt động của phòng Thanh toán quốc tế .............................49 3.2.2. Các phƣơng thức TTQT sử dụng tại Shinhan Bank Việt Nam ...........49 3.2.3. Các dịch vụ thanh toán quốc tế tại Shinhan Bank Việt Nam ..............51 3.2.4. Quản trị rủi ro hoạt động TTQT tại Shinhan Bank Việt Nam ............53 3.3. Kết quả hoạt động thanh toán quốc tế của Shinhan Bank Việt Nam............. 55 3.3.1. Doanh thu hoạt động TTQT ................................................................55 3.3.2. Thanh toán nhập khẩu .........................................................................57 3.3.3. Thanh toán xuất khẩu ..........................................................................59 3.4. Nhận diện khả năng mở rộng hoạt động thanh toán quốc tế tại Shinhan Bank Việt Nam .................................................................................................................. 60 3.4.1. Các điều kiện hành lang pháp lý để mở rộng hoạt động TTQT đối với Ngân hàng nƣớc ngoài. .....................................................................................60 3.4.2. 3.4.3. Phân tích các thế mạnh của Shinhan Bank Việt Nam .........................61 Phân tích các hạn chế còn tồn tại của Shinhan Bank Việt Nam .........68 3.4.4. Nhận diện các cơ hội để mở rộng hoạt động TTQT của Shinhan Bank Việt Nam ..........................................................................................................70 3.4.5. Phân tích các thách thức khi mở rộng hoạt động TTQT .....................75 CHƢƠNG 4: MỘT SỐ ĐỀ XUẤT NHẰM MỞ RỘNG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TNHH MTV SHINHAN VIỆT NAM .....78 4.1. Định hƣớng phát triển của Shinhan Bank Việt Nam ......................................... 78 4.2. Kiến nghị với các cơ quan quản lý vĩ mô của Nhà nƣớc .................................. 78 4.2.1.Kiến nghị với các Chính phủ và các Bộ, ban ngành .............................. 78 4.2.2.Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nƣớc................................................. 80 4.3. Một số đề xuất với ngân hàng .................................................................................. 81 KẾT LUẬN ...............................................................................................................86 TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................87 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 DN Doanh nghiệp 2 L/C Letter of Credit: (Thƣ tín dụng) 3 M/T Mail transfer: (chuyển tiền bằng thƣ) 4 NHPH Ngân hàng phát hành 5 NHTM Ngân hàng thƣơng mại 6 PTTT Phƣơng thức thanh toán 7 SHBVN Shinhan Bank Việt Nam 8 TMCP 9 TNHH MTV 10 T/T 11 TTQT Thanh toán quốc tế 12 XNK Xuất nhập khẩu Thƣơng mại cổ phần Trách nhiệm hữu hạn một thành viên Telegraphic transfer: (chuyển tiền bằng điện) i DANH MỤC BẢNG STT Bảng Nội dung Trang 1 Bảng 3.1 Kết quả kinh doanh của Shinhan Bank Việt Nam giai đoạn 2011 -2015 45 2 Bảng 3.2 Cơ cấu nguồn vốn huy động 47 3 Bảng 3.3 Dƣ nợ cho vay phân loại theo kỳ hạn 47 4 Bảng 3.4 Các dịch vụ TTQT tại Shinhan Bank Việt Nam 52 5 Bảng 3.5 Tình hình hoạt động TTQT tại Shinhan Bank Việt Nam 55 6 Bảng 3.6 Số lƣợng chi nhánh, phòng giao dịch của các ngân hàng 100% vốn nƣớc ngoài tại Việt Nam 63 7 Bảng 3.7 8 Bảng 3.8 Các dịch vụ và biểu phí TTQT của Vietcombank (VCB), Standard Chartered Bank (SCB) và Shinhan Bank Việt Nam Đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài phân loại theo đối tác đƣợc cấp mới giấy phép tính đến thời điểm Tháng 10/2016 ii 65 71 DANH MỤC HÌNH STT Hình Nội dung Trang 1 Hình 1.1 Mô hình thanh toán theo phƣơng thức chuyển tiền 15 2 Hình 1.2 Mô hình thanh toán theo phƣơng thức nhờ thu phiếu trơn 17 3 Hình 1.3 Mô hình thanh toán theo phƣơng thức nhờ thu kèm chứng từ 18 4 Hình 1.4 Quy trình nghiệp vụ tín dụng chứng từ 19 5 Hình 3.1 Cơ cấu tổ chức của SHBVN 42 iii DANH MỤC BIỂU ĐỒ STT Biểu đồ Nội dung Trang 1 Biểu đồ 3.1 Tình hình huy động vốn của SHBVN 46 2 Biểu đồ 3.2 Tỷ trọng các phƣơng thức TTQT 51 3 Biểu đồ 3.3 Tỷ trọng doanh thu TTQT trong tổng doanh thu của Ngân hàng 56 4 Biểu đồ 3.4 Kết quả dịch vụ thanh toán nhập khẩu 58 5 Biểu đồ 3.5 Kết quả dịch vụ thanh toán xuất khẩu 59 iv PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong xu hƣớng phát triển thế giới ngày nay, nền kinh tế ngày càng đƣợc toàn cầu hóa. Các quốc gia đang ra sức phát triển và mở rộng các mối quan hệ kinh tế đối ngoại, trong đó thƣơng mại quốc tế đóng vai trò hết sức quan trọng. Trong bối cảnh đó, hoạt động thanh toán quốc tế nhƣ một công cụ, là cầu nối trong mối quan hệ kinh tế và thƣơng mại giữa các nƣớc trên thế giới. Thanh toán quốc tế có tác dụng bôi trơn và thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ đầu tƣ nƣớc ngoài, thu hút kiều hối và các quan hệ tài chính tín dụng quốc tế khác. Thanh toán quốc tế diễn ra trên thị trƣờng rộng, phức tạp do sự khác nhau về vị trị địa lý, các luật lệ tại các quốc gia tham gia hoạt động ngoại thƣơng, sự khác biệt giữa các đồng tiền tham gia thanh toán. Phần lớn các doanh nghiệp và tổ chức không thể tự đứng ra thanh toán quốc tế mà nhu cầu này đƣợc thực hiện bởi các Ngân hàng thƣơng mại. Đây là khâu quan trọng trong quá trình mua bán hàng hóa, dịch vụ giữa các tổ chức, cá nhân thuộc các quốc gia khác nhau để đảm bảo sự nhanh chóng, an toàn, chính xác cũng nhƣ giải quyết đƣợc mối quan hệ lƣu thông hàng hóa, tiền tệ giữa ngƣời mua và ngƣời bán một cách trôi chảy. Thanh toán quốc tế là một mắt xích quan trọng thúc đẩy hoạt động kinh doanh khác của ngân hàng nhƣ tín dụng, kinh doanh ngoại tệ,bảo lãnh…, đồng thời còn hỗ trợ và thúc đẩy hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp phát triển. Do vậy, hoạt động này ngày càng thể hiện vị trí quan trọng của mình trong chuỗi các hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thƣơng mại. Với các ƣu thế nổi trội về chi phí nhân công, vật liệu, mặt bằng… cùng các nỗ lực về cải cách thủ tục hành chính, mở các hành lang pháp lý về hoạt động đầu tƣ nƣớc ngoài, Việt Nam đã trở thành quốc gia hấp dẫn với các nhà đầu tƣ nƣớc ngoài. Theo báo cáo của Cục Đầu tƣ nƣớc ngoài – Bộ Kế hoạch Đầu tƣ, các dự án đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài (FDI) đƣợc giải ngân tính đến ngày 20/03/2016 ƣớc đạt 3,5 tỷ USD, tăng 14,8% so với cùng kỳ năm 2015. Sự gia tăng của các dự án đầu tƣ nƣớc 1 ngoài đã mở ra cơ hội cũng nhƣ thách thức cho các Ngân hàng có vốn trong và ngoài nƣớc cạnh tranh trong các dịch vụ Ngân hàng. Kể từ đầu năm 2011, các ngân hàng nƣớc ngoài đƣợc đối xử bình đẳng nhƣ ngân hàng trong nƣớc theo cam kết của tổ chức thƣơng mại thế giới.Thực hiện những cam kết quốc tế về mở cửa lĩnh vực ngân hàng trong đàm phán WTO và hiệp định thƣơng mại Việt Mỹ (BTA) đang và sẽ tạo điều kiện cho các ngân hàng nƣớc ngoài tham gia, mở rộng hoạt động kinh doanh tại Việt Nam. Thực tế trong những năm gần đây, các ngân hàng nƣớc ngoài đã nhanh chóng đẩy mạnh dịch vụ tại Việt Nam, đặc biệt là mảng dịch vụ bán lẻ và dịch vụ thanh toán quốc tế. Sự gia tăng mạnh mẽ của các Doanh nghiệp có vốn đầu tƣ của nƣớc ngoài tại Việt Nam và nhu cầu mua bán hàng hóa, dịch vụ giữa các quốc gia trên thế giới với nhau là động lực buộc các Ngân hàng thƣơng mại nói chung và khối các Ngân hàng liên doanh, Ngân hàng 100% vốn nƣớc ngoài phải có chiến lƣợc định hƣớng phát triển cho các hoạt động dịch vụ ngân hàng nói chung và hoạt động thanh toán quốc tế nói riêng. Ngân hàng trách nhiệm hữu hạn một thành viên (TNHH MTV) Shinhan Việt Nam (Shinhan Bank Việt Nam) là một Ngân hàng hàng đầu của Hàn Quốc hiện đang hoạt động kinh doanh tại Việt Nam có đặc thù với các khách hàng truyền thống chủ yếu là khối các Doanh nghiệp Hàn Quốc có chi nhánh đầu tƣ, kinh doanh tại thị trƣờng Việt Nam. Trong xu thế chung của nền Kinh tế thế giới và nƣớc sở tại, nhận diện thấy những năng lực nội tại của Ngân hàng cũng nhƣ thị trƣờng khách hàng hấp dẫn, tiềm năng, Shinhan Bank Việt Nam đã có những chiến lƣợc cụ thể để điều chỉnh các dịch vụ Ngân hàng đặc biệt là hoạt động thanh toán quốc tế để phù hơp với xu thế chung đó. Vì vậy, Tôi đã lựa chọn nghiên cứu một cách có hệ thống nội dung về đề tài: “Mở rộng hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng TNHH một thành viên Shinhan Việt Nam.” 2 Đề tài sẽ tập trung làm rõ câu hỏi: 1. Thực trạng hoạt động Thanh toán quốc tế của Shinhan Bank Việt Nam 2. Các điều kiện pháp lý để mở rộng hoạt động Thanh toán quốc tế đối với một Ngân hàng nƣớc ngoài là gì? 3. Các nội dung, tiêu chí đánh giá về mở rộng Thanh toán quốc tế 4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến mở rộng Thanh toán quốc tế. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu a. Mục đích nghiên cứu - Hệ thống hóa các vấn đề, lý thuyết về hoạt động Thanh toán quốc tế tại các Ngân hàng thƣơng mại. - Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế tại SHBVN, đánh giá khả năng mở rộng hoạt động này. - Đƣa ra một số đề xuất nhằm mở rộng hoạt động TTQT tại SHBVN b. Nhiệm vụ nghiên cứu Nhiệm vụ nghiên cứu gồm: - Tổng quan lý thuyết về hoạt động thanh toán quốc tế - Phân tích thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế tại Shinhan Bank Việt Nam, phân tích các nhân tố ảnh hƣởng tới việc việc mở rộng hoạt động Thanh toán quốc tế. - Đƣa ra một số khuyến nghị nhằm mở rộng hoạt động thanh toán quốc tế tại Shinhan Bank Việt Nam. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tƣợng nghiên cứu: Vấn đề về mở rộng hoạt động thanh toán quốc tế tại Shinhan Bank Việt Nam trong giai đoạn 2016-2020. - Về phạm vi nghiên cứu: luận văn sẽ tập trung nghiên cứu hoạt động thanh toán quốc tế của Shinhan Bank Việt Nam trong giai đoạn từ 2011 đến 2015 và nhận diện các khả năng mở rộng hoạt động này của Ngân hàng trong giai đoạn 2016 – 2020. 3 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Trên cơ sở phƣơng pháp luận duy vật biện chứng, duy vật lịch sử, đề tài sử dụng các phƣơng pháp cụ thể nhƣ: điều tra, phân tích và tổng hợp thông tin; phân tích, đánh giá thông tin; sử dụng công cụ phân tích SWOT; so sánh để hoàn thành luận văn này. Phương pháp điều tra, phân tích, tổng hợp thông tin: Dữ liệu thứ cấp: Nguồn thông tin, dữ liệu đƣợc khai thác từ các văn bản pháp quy của Nhà nƣớc, các báo cáo tài chính thƣờng niên của Ngân hàng Nhà nƣớc, Ngân hàng thƣơng mại, sách, báo, Internet… Các dữ liệu thu thập đƣợc thống kê theo bảng biểu, sơ đồ phù hợp. Phương pháp phân tích, đánh giá thông tin: Dựa vào các số liệu thu thập đƣợc và thống kê một cách khoa học, logic tác giả sẽ đƣa ra những phân tích, đánh giá để trả lời cho các câu hỏi nghiên cứu. Sử dụng công cụ phân tích SWOT: Đánh giá các điểm mạnh, yếu, các cơ hội cũng nhƣ thách thức khi mở rộng hoạt động Thanh toán quốc tế của Shinhan Bank Việt Nam. Phương pháp so sánh: Dùng để so sánh thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế qua các năm tại Shinhan Bank Việt Nam và so sánh năng lực cạnh tranh, mở rộng hoạt động thanh toán quốc tế với các Ngân hàng thƣơng mại trong nƣớc. Cấu trúc của luận văn Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về Thanh toán quốc tế tại các Ngân hàng thƣơng mại Chƣơng 2: Phƣơng pháp và thiết kế nghiên cứu Chƣơng 3: Phân tích thực trạng và nhận diện khả năng mở rộng hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng TNHH MTV Shinhan Việt Nam Chƣơng 4: Một số đề xuất nhằm mở rộng hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TNHH MTV Shinhan Việt Nam 4 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI Tổng quan tài liệu 1.1. Có rất nhiều nghiên cứu về các dịch vụ ngân hàng trong đó có hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng thƣơng mại Việt Nam cũng nhƣ của các ngân hàng nƣớc ngoài. Có thể kể đến là các nghiên cứu tiêu biểu nhƣ: Về cơ cở lý thuyết tác giả chủ yếu dựa vào các sách học thuật đã đƣợc xuất bản và áp dụng: Hà Văn Hội , 2012. Giáo trình Thanh toán quốc tế . NXB Đa ̣i ho ̣c quố c gia Hà Nô ̣i . Nguyễn Văn Tiến và Nguyễn Thị Hồng Hải, 2013. Thanh toán quốc tế và tài trợ ngoại thương. Hà Nội: NXB Thống kê; Nguyễn Văn Tiến, 2011. Cẩm nang thanh toán quốc tế bằng L/C- Cập nhật UCP600&ISBP681, NXB Thống kê; Nguyễn Thị Quy, 2008. Dịch vụ ngân hàng hiện đại, NXB lý luận chính trị; Phòng thƣơng mại quốc tế, 2010. Bộ tập quán quốc tế về L/C. Hà Nội: NXB thông tin và truyền thông. Qua đây tác giả đã tổng hợp đƣợc các lý thuyết liên quan đến Thanh toán quốc tế một cách cụ thể và rõ ràng. Về luận văn, cũng đã có nhiều tác giả lựa chọn nghiên cứu đề tài về Thanh toán quốc tế có thể kể đến nhƣ: Phạm Thị Thu Hƣơng (2009) – “Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại hệ thống ngân hàng Đầu tƣ và phát triển Việt Nam”, khái quát hóa các lý thuyết về thanh toán quốc tế & vai trò của hoạt động thanh toán quốc tế trong hoạt động kinh tế hiện nay, phân tích đánh giá thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế tại hệ thống ngân hàng BIDV từ đó đúc kết ra những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của hoạt động này tại ngân hàng. Tác giả tập trung nghiên cứu hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng đầu tƣ và phát triển Việt Nam giai đoạn 2005 – 2008. Lê Thị Ngọc Hân (2010) – “ Giải pháp hạn chế rủi ro trong hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng thƣơng mại cổ phần Xuất nhập khẩu Việt Nam”, thông qua việc nghiên cứu các nội dung và biện pháp nhằm quản lý các rủi ro trong các phƣơng thức thanh toán quốc tế sẽ giúp cho Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu hạn 5 chế đƣợc các rủi ro trong các phƣơng thức thanh toán hiện đang đƣợc ngân hàng sử dụng. Phạm Thị Thu Vân (2013) – “Nâng cao chất lƣợng hoạt động Thanh toán Quốc tế tại Ngân hàng thƣơng mại Cổ phần Đại Dƣơng (Ocean Bank)”, trên cơ sở tổng quan lý luận và thực tiễn về chất lƣợng hoạt động TTQT tại các ngân hàng thƣơng mại nói chung , phân tích, đánh giá và đƣa ra những kết luận về nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trong dịch vụ TTQT tại Ocean Bank giai đoạn 2010-2012. Qua đó tác giả sẽ đƣa ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng hoạt động của dịch vụ này trong tƣơng lai. Lê Thị Bảo Thoa (2013) – “ Mở rộng dịch vụ Thanh toán quốc tế tại ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Hải Châu”. Luận văn đã hệ thống hóa các lý thuyết về mở rộng TTQT của NHTM, phân tích thực trạng mở rộng của Agribank giai đoạn 2009 – 2012 để từ đó đƣa ra các giải pháp giúp cho ngân hàng có thể tiếp tục việc mở rộng trong tƣơng lai. Phạm Thị Thu Thủy (2014) – “Quản trị rủi ro trong hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần đầu tƣ và phát triển Việt Nam” . Luận văn đã nghiên cứu một cách có hệ thống các rủi ro trong hoạt động TTQT từ đó đƣa ra các giải pháp giúp cho ngân hàng TMCP Đầu tƣ và phát triển Việt Nam có thể hoạt động hiệu quả và hạn chế các rủi ro trong TTQT. Mặc dù đã có nhiều luận văn, bài viết nghiên cứu đề đề tài TTQT tại các Ngân hàng thƣơng mại, song đề tài về mở rộng hoạt động này đối với một Ngân hàng nƣớc ngoài vẫn còn mới mẻ và khá cấp thiết trong điều kiện hội nhập kinh tế nhƣ hiện nay. Trên cơ sở những lý thuyết cơ bản, rút kinh nghiệm từ các nghiên cứu trƣớc đó, áp dụng vào đặc thù riêng của Ngân hàng, luận văn sẽ nghiên cứu, phân tích và đánh giá về khả năng mở rộng hoạt động này đối với Ngân hàng TNHH MTV Shinhan Việt Nam. 6 1.2. Cơ sở lý luận 1.2.1. Tổng quan về Thanh toán quốc tế 1.2.1.1. Khái niệm về thanh toán quốc tế Quan hệ quốc tế giữa các nƣớc bao gồm nhiều lĩnh vực nhƣ kinh tế, chính trị, ngoại giao, văn hóa, khoa học kỹ thuật… Trong đó quan hệ kinh tế (mà chủ yếu là ngoại thƣơng) chiếm vị trí chủ đạo, là cơ sở cho các quan hệ quốc tế khác tồn tại và phát triển. Quá trình tiến hành các hoạt động quốc tế dẫn đến những nhu cầu chi trả, thanh toán giữa các chủ thể ở các nƣớc khác nhau, từ đó hình thành và phát triển hoạt động thanh toán quốc tế, trong đó, ngân hàng là cầu nối trung gian giữa các bên. Thanh toán quốc tế là việc thực hiện các nghĩa vụ chi trả và quyền hƣởng lơi về tiền tệ phát sinh trên cơ sở các hoạt động kinh tế và phi kinh tế giữa các tổ chức, cá nhân nƣớc này với tổ chức, cá nhân nƣớc khác, hay giữa một quốc gia với tổ chức quốc tế, thông qua quan hệ giữa các ngân hàng của các nƣớc liên quan. Nhƣ vậy, TTQT phục vụ cho cả hai lĩnh vực hoạt động là kinh tế và phi kinh tế. Tuy nhiên, trong thực tế, giữa hai lĩnh vực hoạt động này thƣờng giao thoa với nhau, không có một ranh giới rõ rệt. Hơn nữa, do hoạt động TTQT đƣợc hình thành dựa trên cơ sở hoạt động ngoại thƣơng và phục vụ chủ yếu cho hoạt động ngoại thƣơng. Chính vì thế, trong các quy chế về thanh toán và thực tế tại các NHTM, ngƣời ta thƣờng phân hoạt động TTQT thành 2 lĩnh vực rõ ràng là: thanh toán trong hoạt động ngoại thƣơng và thanh toán trong hoạt động phi ngoại thƣơng. 1.2.1.2. Đặc điểm của thanh toán quốc tế  Các bên tham gia TTQT bao gồm: Nhà nước, các Doanh nghiệp và các Ngân hàng thương mại. - Nhà nƣớc: tham gia vào hoạt động TTQT nhằm thực hiện chức năng quản lý nhà nƣớc. Chức năng này đƣợc thể hiện ở việc mỗi Nhà nƣớc sẽ ban hành các văn bản pháp luật về TTQT theo thẩm quyền nhằm tạo ra môi trƣờng pháp lý phù hợp cho hoạt động TTQT phát triển; cấp phép, đình chỉ hoạt động thanh toán đối với các tổ chức tín dụng và các tổ chức khác; nghiên cứu, đề xuất chính sách mở rộng và phát triển TTQT không dùng tiền mặt; kiểm tra, thanh tra và xử lý theo thẩm quyền 7 đối với các hành vi vi phạm pháp luật. Chức năng quản lý Nhà nƣớc có đặc điểm là nó liên quan đến ít nhất hai Nhà nƣớc. Vì vậy để thực hiện tốt chức năng quản lý này, các quốc gia phải có sự hợp tác chặt chẽ với nhau trong việc xây dựng môi trƣờng pháp lý phù hợp cho hoạt động TTQT có thể phát triển ở phạm vi từng quốc gia và phạm vi quốc tế. - Các Doanh nghiệp: tham gia vào hoạt động TTQT là những doanh nghiệp (DN) có nhu cầu thực hiện các nghĩa vụ trả tiền theo các giao dịch hoặc theo hợp đồng thƣơng mại quốc tế. Tuy nhiên, hoạt động TTQT nghĩa vụ trả tiền thƣờng phát sinh từ việc thực hiện hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế do vậy đối tƣợng này chủ yếu là các doanh nghiệp XNK. Giữa các DN này thƣờng không thể tự thanh toán các nghĩa vụ phát sinh đến các giao dịch mua- bán, hợp đồng ngoại thƣơng mà phải nhờ tới đơn vị trung gian là các NHTM. - NHTM: là tổ chức cung ứng các dịch vụ thanh toán theo quy định của pháp luật giúp cho việc thanh toán, chi trả liên quan đến các hoạt động, hợp đồng ngoại thƣơng đƣợc trôi chảy, hiệu quả.  TTQT chịu sự điều chỉnh của luật pháp quốc tế và luật pháp quốc gia Pháp luật điều chỉnh hoạt động TTQT gồm 2 bộ phận là luật pháp quốc tế (thông lệ và tập quán quốc tế) và luật pháp quốc gia. Môi trƣờng pháp lý có thể tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động TTQT và cũng có thể gây ra những hạn chế không cần thiết đối với chính hoạt động này. Trong những năm gần đây, Chính phủ đang nỗ lực trong việc đổi mới, cải thiện hệ thống văn bản pháp luật cũng nhƣ hoàn thiện môi trƣờng pháp lý nhằm đẩy mạnh hoạt động TTQT. Do đó, một số văn bản đã pháp quy hóa các phƣơng tiện TTQT thông qua các quy định về các dịch vụ TTQT ( chuyển tiền, nhờ thu, tín dụng chứng từ. Việc thừa nhận các quy định này đã chấm dứt việc hiểu và áp dụng, vận hành khác nhau, thậm chí mâu thuẫn nhau về pháp luật thanh toán đối với hoạt động ngân hàng trong thời gian dài, khẳng định tƣ duy pháp lý mới góp phần làm hoạt động của các ngân hàng ngày càng phù hợp với thực tiễn và thông lệ quốc tế. Hiện nay, hệ thống cơ sở văn bản pháp lý điều chỉnh quan hệ TTQT bao gồm: 8 + Bộ tập quán quốc tế L/C: UCP 600 – Các quy tắc thực hành thống nhất về tín dụng chứng từ; ISBP 745 – Tập quán Ngân hàng tiêu chuẩn quốc tế để kiểm tra chứng từ theo thƣ tín dụng; Incoterms 2010 – Điều kiện thƣơng mại quốc tế... + Hệ thống văn bản pháp lý của luật pháp Việt Nam: Luật các công cụ chuyển nhƣợng (2005); pháp lệnh ngoại hối (2005); Nghị định 160/2006/NĐ-CP về việc Quy định chi tiết thi hành pháp luật ngoại hối do Chính phủ ban hành ngày 28/12/2006…..  Các bên tham gia phải lựa chọn đồng tiền, địa điểm, phương tiện, phương thức và thời gian thanh toán Khi tiến hành hoạt động TTQT, cần phải xác định 5 vấn đề quan trọng đó là: đồng tiền, địa điểm, phƣơng tiện, phƣơng thức và thời gian thanh toán. Tiền mặt hầu nhƣ không đƣợc sử dụng trong TTQT thay vào đó đồng tiền đƣợc sử dụng dƣới dạng các phƣơng tiện thanh toán: Hối phiếu, Séc, chuyển khoản….Lựa chọn đồng tiền nào là một vấn đề quan trọng, vì không phải bất kỳ đồng tiền của nƣớc nào cũng có khả năng TTQT, mà đồng tiền lựa chọn thanh toán phải là đồng tiền mạnh, đƣợc các nƣớc thừa nhận trong thanh toán quốc tế. Bên cạnh đó, các bên cũng phải lựa chọn đồng tiền nào để phù hợp với nội dung cụ thể của hoạt động TTQT nhằm đem lại hiệu quả nhƣ: thanh toán nhanh, hạn chế rủi ro đến mức thấp nhất, đáp ứng đƣợc lọi ích của các bên... Do vậy, khi ký các hợp đồng thƣơng mại, tín dụng hay dịch vụ, các bên đàm phán thƣờng thống nhất về đồng tiền đƣợc dùng trong giao dịch là đồng tiền nƣớc nhập khẩu hay xuất khẩu hay chọn một đồng tiền của nƣớc thứ ba.  Ngôn ngữ sử dụng trong TTQT phổ biến nhất là Tiếng Anh Việc lựa chọn một loại ngôn ngữ nhằm thống nhất các nội dung có liên quan đến hợp đồng, chứng từ thanh toán… là một yếu tố cần thiết. Do vậy, Tiếng Anh là ngôn ngữ quốc tế đƣợc nhiều quốc gia lựa chọn sử dụng nhất trong các giao dịch quốc tế.  Hoạt động TTQT chứa đựng nhiều rủi ro tiềm ẩn Khác với thanh toán nội địa, TTQT thƣờng chịu nhiều rủi ro do sự biến động của tiền tệ, sự bất ổn chính trị của một quốc gia do có sự khác biệt về luẩ pháp, cơ 9 chế chính sách, vị trí địa lý của các bên tham gia hạn chế khả năng tìm hiểu khả năng thanh toán nợ của nhau. Do vậy nghiệp vụ bảo lãnh ngân hàng, hoạt động tín dụng của các tổ chức tiền tệ, tài chính quốc tế ra đời nhƣ là một yếu tố không thể thiếu để hỗ trợ cho hoạt động TTQT. 1.2.1.3. Vai trò của thanh toán quốc tế TTQT phục vụ chủ yếu cho hoạt động kinh tế đối ngoại, trong đó phần lớn phục vụ cho các giao dịch trong lĩnh vực ngoại thƣơng. Thanh toán quốc tế là khâu rất quan trọng trong quá trình thực hiện buôn bán – trao đổi hàng hóa – dịch vụ giữa các nƣớc. Nó phản ánh sự vận động có tính chất quy luật của giá trị trong quá trình chu chuyển hàng hóa tiền tệ giữa các quốc gia và đƣợc xem là khâu cuối cùng trong một giao dịch kinh tế. Nếu công tác thanh toán quốc tế đƣợc tổ chức tốt thì giá trị của hàng hóa trao đổi và dịch vụ thực hiện giữa các chủ thể ở các quốc gia khác nhau mới đƣợc thực hiện, góp phần thúc đẩy ngoại thƣơng phát triển. TTQT trở thành một yếu tố quan trọng để đánh giá hiệu quả hoạt động kinh tế đối ngoại trong điều kiện quan hệ quốc tế ngày càng đƣợc mở rộng. Đối với nền kinh tế nói chung TTQT là một mắt xích không thể thiếu trong hoạt động liên hoàn của một nền kinh tế mở và gắn chặt chẽ với các giao dịch thƣơng mại quốc tế. TTQT là cầu nối giữa ngƣời sản xuất và ngƣời tiêu dùng thông qua chi trả lẫn nhau trong nghiệp vụ TTQT; thông qua đó, toàn bộ hoặc một phần giá trị hàng hóa và dịch vụ trao đổi đƣợc thực hiện. TTQT đã góp phần chủ yếu để tạo nên sự liên tục của quá trình tái sản xuất và đẩy nhanh quá trình giao thƣơng hàng hóa quốc tế. Đối với hệ thống NHTM TTQT là dịch vụ mang lại lợi nhuận cao. Nghiệp vụ TTQT có mối quan hệ tƣơng hỗ và tạo điều kiện phát triển các hoạt động kinh doanh khác của ngân hàng nhƣ: kinh doanh ngoại tệ, tài trợ ngoại thƣơng, bảo lãnh, đầu tƣ, ngân quỹ… Và cùng với các nghiệp vụ này, hoạt động TTQT đã mở rộng phạm vi giao dịch, nâng cao khả năng cạnh tranh của ngân hàng ra ngoài trụ sở hành chính của nó 10