Tài liệu Luận văn tổ chức kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp ở công ty xây dựng số 9

Lêi nãi ®Çu X©y dùng c¬ b¶n lµ ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt quan träng cña nÒn kinh tÕ, t¹o ra c¬ së vËt chÊt kinh tÕ ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ dÊt níc. HiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p kh«ng chØ cã ý nghÜa néi bé mµ cßn cã ý nghÜa kinh tÕ x· héi lín. Bªn c¹nh ®ã viÖc qu¶n lý vèn ®Çu t cë c¸c ®¬n vÞ cã nhu cÇu x©y dùng c¬ b¶n cã tÇm quan träng rÊt lín trong viÖc ph¸t huy hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi trong giai ®o¹n hiÖn nay. §Ó qu¶n lý tèt t×nh h×nh vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng x©y l¾p th× th«ng tin kÕ to¸n cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng. ChÝnh nã lµ nguån th«ng tin gióp cho c¸c nhµ qu¶n trÞ DN, c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ níc vµ c¸c ®èi tîng kh¸c cã liªn quan ®Ó thùc hiÖn viÖc ho¹ch ®Þnh, kiÓm so¸t vµ ra quyÕt ®Þnh kinh tÕ cÇn thiÕt ®óng ®¾n. Trong XDCB th× " TËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh" lµ mét kh©u v« cïng quan träng ®èi víi DN x©y l¾p. Nã cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh trong viÖc cung cÊp th«ng tin ®Õn nh÷ng nhµ qu¶n trÞ còng nh c¸c ®èi tîng cã liªn quan. Doanh nghiÖp lµ ¨n cã hiÖu qu¶ hay kh«ng, cã ®¹t ®îc môc tiªu doanh thu, lîi nhuËn hay kh«ng th× nh÷ng th«ng tin trong tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh. Qua qu¸ tr×nh t×m hiÓu vÒ mÆt lýluËn còng nh trong thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty XD sè 9, em thÊy r»ng hÖ thèng kÕ to¸n níc ta ®ang dÇn hoµn thiÖn phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc ®èi víi c¸c ngµnh nãi chung vµ ®èi víi doanh nghiÖp x©y l¾p nãi riªng ®· cã sù thay ®æi. Nghiªn cøu m¶ng tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp x©y l¾p lµ mét ®iÒu rÊt tèt ®Ó em cã c¸i nh×n kh¸ch quan ,nh÷ng nhËn xÐt còng nh sù hiÓu biÕt s©u h¬n vÒ hÖ thèng kÕ to¸n cña Nhµ níc ta. 1 PhÇn I. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña ngµnh x©y dùng c¬ b¶n. I. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh x©y l¾p ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c kÕ to¸n. 1.1. §Æc ®iÓm cña ngµnh x©y dng c¬ b¶n vµ cña s¶n phÈm x©y l¾p: X©y dùng c¬ b¶n lµ ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt ®éc lËp vµ ®Æc biÖt cã kh¶ n¨ng t¹o vµ t¸i s¶n xuÊt tµi s¶n cè ®Þnh cho tÊt c¶ c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nã t¹o nªn c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho cho x· héi, t¨ng tiÒm lùc kinh tÕ quèc phßng. Thùc chÊt ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña ngµnh x©y dùng c¬ b¶n lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æi ®èi tîng lao ®éng trë thµnh s¶n phÈm. So víi nh÷ng ngµnh kü thuËt kh¸c, x©y dùng c¬ b¶n cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kinh tÕ, kü thuËt ®Æc trng ®îc thÓ hiÖn rÊt râ ë s¶n phÈm x©y l¾p vµ qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm cña ngµnh, cô thÓ: S¶n phÈm x©y dùng lµ c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh d©n dôngcã ®ñ ®iÒu kiÖn ®ua vµo sö dông vµ ph¸t huy t¸c dông. S¶n phÈm cña ngµnh x©y dùng thêng lu«n g¾n liÒn víi mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh nµo ®ã, cã thÓ lµ mÆt níc, ®Êt liÒn, mÆt biÓn, thÒm lôc ®Þa. C¸c s¶n phÈm nµy cã quy m« lín, kÕt cÊu phøc t¹p, thêi gian xÊy dùng dµi vµ cã gi¸ trÞ lín. Bªn c¹nh ®ã s¶n phÈm cña ngµnh x©y l¾p cßn mang ttÝnh ®¬n chiÕc vµ cè ®Þnh v× n¬i s¶n xÊt ra s¶n phÈm còng lµ n¬i s¶n phÈm ®ùoc hoµn thµnh vµ ®a vµo sö dông. MÆt kh¸c mçi c«ng tr×nh ®îc thi c«ng, x©y dùng theomét thiÕt kÕ kü thuËt riªng, t¹i mçi ®Þa ®iÓm kh¸c nhau th× mang nh÷ng ý nghÜa kh¸c nhau. MÆc dï s¶n phÈm x©y l¾p cè ®Þnh t¹i n¬i s¶n xuÊt nhng c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kh¸c nh lao ®éng vÊt t, thiÕt bÞ… lu«n ph¶i di chuyÓn theo mËt b»ng vµ vÞ trÝ thi c«ng ®ång thßi ho¹t ®éng x©y dùng c¬ b¶n l¹i tiÕn hµnh ngoµi trêi nªn thêng chÞu ¶nh hëng cña thêi tiÕt, khÝ hËu dÔ g©y t×nh tr¹ng hao hôt, mÊt m¸t, l·ng phÝ vËt t tµi s¶n lµm t¨ng thiÖt hai trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt. S¶n phÈm x©y l¾p hoµn thµnh ®ùoc tiªu thô ngay theo gi¸ dù to¸n hoÆc gi¸ tho¶ thuËn víi chñ ®Çu t tõ tríc do ®ã tÝnh chÊt hµng ho¸ cña s¶n phÈm x©y l¾p kh«ng râ. §è tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n phÈm x©y l¾p cã thÓ lµ c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, ®¬n ®Æt hµng, giai ®o¹n c«ng viÖc hoµn thµnh. V× thÕ ph¶i lËp dù to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh theo tõng ®èi tîng. VÒ c¬ b¶n, viÖc h¹ch to¸n c¸c phÇn hµnh kÕ to¸n nh tµi s¶n cè ®Þnh, vËt liÖu, c«ng cô, dông cô, chi phÝ nh©n c«ng… trong doanh nghiÕp x©y l¾p còng t¬ng tù trong doanh nghiÖp c«ng nghÖp. Tuy nhiªn, do ®Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh còng nh qu¶n lý cña ngµnh x©y dùng c¬ b¶n mµ néi dông cña chi phÝ kinh doanh t¹o nªn chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mét sè kh¸c biÖt, cô thÓ lµ: Gi¸ thµnh c«ng tr×nh l¾p ®Æt kh«ng bao gåm gi¸ trÞ thiÕt bÞ do bªn chñ ®Çu t giao. 2 Gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y dùng vµ l¾p ®Æt vËt kÕt cÊu b¸o gåm gi¸ trÞ vËt kÕt cÊu vµ gi¸ trÞ thiÕt bÞ kÌm theo nh c¸c thiÕt bÞ vÖ sinh, th«ng giã,… Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn, ®ßi hái c«ng t¸c kÕ to¸n võa ph¶i ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu chung vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô kÕ to¸n cña mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt, võa ph¶i ®¶m b¶o phï hîp víi ®Æc tÝnh riªng cña mét doanh nghiÖp x©y dùng c¬ b¶n, nh»m cung cÊp sè liÖu chÝnh x¸c, kÞp thêi , ®¸nh gi¸ ®óng t×nh h×nh kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh, cè vÊn cho l·nh ®¹o trong viÖc tæ chøc, qu¶n lý còng nh dÒ ra ®êng lèi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao trong kinh doanh cña doanh nghiÖp. 1.2. Yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n Thùc tÕ ë níc ta trong nhiÒu n¨m qua ®· x¶y ra t×nh tr¹ng l·ng phÝ µ thÊt tho¸t vèn ®Çu t trong lÜnh vùc x©y dùng c¬ b¶n mµ nguyªn nh©n chÝnh lµ sù qu¶n lý vÒ vèn cña nhµ níc cha chÆt chÏ. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn, Nhµ níc ta ®· ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é, c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ gi¸, c¸c nguyªn t¾c, c¸c ph¬ng ph¸p lËp dù to¸n vµ c¸c ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt... ®Ó x¸c ®Þnh tæn møc vèn ®Çu t dùa trªn tæng dù to¸n c«ng tr×nh hay h¹ng môc c«ng tr×nh. TrÝch ®iÒu lÖ qu¶n lý ®Çu t x©y dùng ban hµnh kÌm theo nghÞ ®Þnh sè 177/CP ngµy 20/10/1994 cña chÝnh phñ: “ c«ng t¸c qu¶n lý ®Çu t x©y dùng c¬ b¶nph¶i ®¶m b¶o t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm vµ dÞch vô ®îc thÞ trêng chÊp nhËn vÒ gi¸ c¶, chÊt lîng vµ ®¸p øng ®îc c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong tõng thêi kú...” Nh vËy cã thÓ thÊy r»ng vÊn ®Ò cèt lâi trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch cña Nhµ níc kh«ng g× b»ng tiÕt kiÖm chi phÝ trong x©y dùng c¬ b¶n vµ ®Ó tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ nµy th× ®ßi hái chóng ta ph¶i qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt thËt chÆt chÏ tøc lµ ph¶i ph¶n ¸nh chi phÝ kh«ng nh÷ng ®Çy ®ñ mµ ph¶i kÞp thêi, chÝnh x¸c cã nh vËy th× gi¸ thµnh míi h¹ ®¶m b¶o sù chÊp nhËn cña thÞ trêng vÒ gi¸ c¶, ®ång thêi chÊt lîng còng vÉn ®îc ®¶m b¶o. Thªm vµo ®ã, s¶n phÈm x©y l¾p cã kÕt cÊu phøc t¹p, céng víi viÖc thi c«ng kÐo dµi l¹ic thi c«ng chñ yÕu ngoµi trêi nªn chÞu ¶nh hëng cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn rÊt lín, c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ph¶i di chuyÓn theo c«ng tr×nhnªn dÔ dÉn ®Õn hao hôt, l·ng phÝ... do vËy qu¶n lý chi phÝ trong x©y dùng c¬ b¶n khã kh¨n h¬n vµ còng cã vai trß quan träng h¬n c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c. MÆt kh¸c trong lÜnh vùc x©y dùng c¬ b¶n hiÖn nay chñ yÕu ¸p dông ph¬ng ph¸p ®Çu thÇu, giao thÇu x©y dùng. V× vËy ®Ó tróng thÇu mét c«ng tr×nh th× c«ng ty ph¶i bá thÇu víi gi¸ c¶ hîp lý dùa trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc, ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n do Nhµ níc ban hµnh, gi¸ c¶ thÞ trêng vµ kh¶ n¨ng cña c«ng ty. Gi¸ tróng thÇu kh«ng ®îc vît qu¸ tæng dù to¸n ®îc duyÖt. Nh vËy cã thÓ nãi viÖc qu¶n lý ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n lµ mét c«ng viÖc hÕt søc cÇn thiÕt nhng ®aµy khã kh¨n vµ phøc t¹p, nhÊt lµ tõ khi chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng 3 ®îc tù chñ trong viÖc t×m kiÕm còng nh ký kÕt c¸c hîp ®ång x©y dùng( tô chñ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh) ®¶m b¶o cã l·i phôc vô cho môc tiªu ph¸t triÓn cña c«ng ty. Do ®ã ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp x©y dùng c¬ b¶n lu«n ph¶i t×m tßi, c¶i tiÕn, t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý tríc hÕt lµ qu¶n lý chi phÝ trong ®ã träng t©m lµ c«ng tÊc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. 1.3. ý nghÜa cña c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp x©y l¾p: ViÖc qu¶n lý kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp x©y l¾p cã ý nghÜa ë tÇm vi m« vµ vÜ m«. Tríc hÕt nã gi¸n tiÕp gióp Nhµ níc tr¸nh ®îc l·ng phÝ vÒ nguån vèn ®Çu t còng nh tr¸nh thiÖt h¹i kinh tÕ cho x· héi th«ng qua viÖc c¸c c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n hoµn thµnh víi chÊt lîng ®¶m b¶o, chi phÝ ®îc tiÕt kiÖm. Trong ph¹m vi doanh nghiÖp, viÖc tæ chøc tèt c«ng t¸c qu¶n lý kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i cña doanh nghiÖp. Nã kh«ng nh÷ng cung cÊp th«ng tin cÇn thiÕt cho c¸c nhµ qu¶n lý trong viÖc ra quyÕt ®Þnh mµ cßn lµ c¬ së x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. 1.4. NhiÖm vô cña c«ng t¸c qu¶n lý h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp x©y l¾p: H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm gió cho doanh nghiÖp thùc hiÖn ®îc c¸c ®Þnh møclao ®éngvËt t, tiÒn vèn, sö dông m¸y, c¸c chi phÝ kh¸c cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng muc c«ng tr×nh, tõng bé phËn thi c«ng theo ®iÓm dõng kü thuËt, thoe niªn dé, nh»m gi¶m ®îc chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, kh«ng ngõng n©ng cao chÊt lîng s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy nhiªn ®Ó thùc hiÖn cã kÕt qu¶ th× viÖc thanh to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p ph¶i ®¹t nh÷ng yªu cÇu sau: - X¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, lùa chon ph¬ng ph¸p tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt thÝch hîp víi c¸c ®Æc ®iÓmtæ chøc, xÝ nghiÖp ®Ó thùc hiÖn tèt viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. - Ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ kÞp thêi, chÝnh x¸c toµn bé chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong kú. - KiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc vÒ chi phÝ vËt t, nh©n c«ng, sö dông m¸y thi c«ng, c¸c dù to¸n vÒ chi phÝ kh¸c. Ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c kho¶n chªnh lÖch so víi ®Þnh møc, dù to¸n c¸c kho¶n thiÖt h¹i, mÊt m¸t, h háng… trong s¶n xuÊt vµ ®Ò ra biÖn ph¸p ng¨n chÆn kÞp thêi. - TÝnh to¸n chÝnh x¸c, kÞp thêigi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p, c¸c s¶n phÈm vµ lao vô hoµn thµnh kh¸c cña xÝ nghiÖp. 4 - KiÓm tra viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp theo tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, ®a ra kh¶ n¨ng,biÖn ph¸p h¹ gi¸ thµnh mét c¸ch hîp lý vµ cã hiÖu qu¶. - X¸c ®Þnh ®óng ®¾n vµ bµn giao thanh to¸n kÞp thêi ®èi tîng, c«ng t¸c x©y l¾p hoµn thµnh, ®Þnh kú tiÕn hµnh bµn giao, kiÓm kª ®¸nh gi¸ khèi lîng thi c«ng dë dang theo quy ®Þnh. - §¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng mét c¸ch ®óng d¾n ë tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, tæ ®éi thi c«ng, … trong tõng thêi kú nhÊt ®Þng. KÞp thêi lËp b¸o c¸o vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p, cung cÊp kÞp thêi, chÝnh x¸c c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp. II. Néi dung c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp x©y l¾p: 2.1. B¶n chÊt vµ ph©n lo¹i chi phÝ trong doanh nghiÖp x©y l¾p: 2.1.1. B¶n chÊt cña chi phÝ trong doanh nghiÖp x©y l¾p: BÊt kú mét lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµo dï l¬n hay nhá, dï kinh doanh trªn lÜnh vùc nµo th× qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu nhÊt thiÕt ph¶i cã sù kÕt hîp c¸c yÕu tè c¬ b¶n ®ã lµ ®èi tîng lao ®éng, t liÖu lao ®éng vµ søc lao ®éng. C¸c yÕu tè vÒ t liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng (biÓu hiÖn cô thÓ lµ hao phÝ vÒ lao ®éng vËt ho¸) díi sù t¸c ®éng cã môc ®Ých cña søc lao ®éng ( biÓu hiÖn lµ hao phÝ lao ®éng sèng) qua qu¸ tr×nh biÕn ®æi sÏ t¹o nªn c¸c s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô. §Ó ®o lêng hao phÝ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra trong tõng thêi kú ho¹t ®éng lµ bao nhiªu nh»m tæng hîp vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ®Çu ra phôc vô cho nhu cÇu qu¶n lý th× mäi hao phÝ cuèi cïng ®Òu ®îc biÓu hiÖn b»ng thíc ®o tiÒn tÖ gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. Nh vËy chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèn vµ lao ®éng vËt ho¸mµ doanh nghiÖp ®· bá ra ®Ó tiÕ hµnh s¶n xuÊt kinh doanh trong thêi kú nhÊt ®Þnh vµ ®îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn. Thùc chÊt ®©y lµ sù chuyÓn dÞch vèn, chuyÓn dÞch gi¸ trÞ cña yÕu tè s¶n xuÊt vµo ®èi tîng ®îc tÝnh gi¸. §èi víi chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p còng ®îc hiÓu nh trªn tuy nhiªn nã ®îc thÎe hiÖn râ h¬n trong c«ng thøc sau: GXL= C+V+m Trong ®ã: - GXL: Lµ gi¸ trÞ cña s¶n phÈm x©y l¾p. - C : lµ toµn bé gi¸ trÞ t liÖu s¶n xuÊt tiªu hao trong qu¸ tr×nh t¹o s¶n phÈm x©y l¾p. 5 - V : Lµ chi phÝ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng tham gia qu¸ tr×nh x©y dùng. - m : lµ gi¸ trÞ míi do lao ®éng sèng t¹o ra trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng x©y l¾p t¹o ra s¶n phÈm. C¸c kho¶n chi nh tiÒn ph¹t vÒ hîp ®ång, hao hôt nguyªn vËt liÖu ngoµi ®Þnh møc, l·i ph¶i tr¶ vay qu¸ h¹n thanh to¸n… kh«ng ®îc coi lµ chi phÝ s¶n xuÊt. 2.1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt: Trong doanh nghiÖp x©y dùng chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm nhiÒu lo¹i cã néi dung kinh tÕ vµ c«ng dông kh¸c nhau. ViÖc qu¶n lý chi phÝ kh«ng dùa vµo sè liÖu ph¶n ¸nh tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊtmµ cßn ph¶i c¨n cø vµo sè liÖu cô thÓ cña tõng lo¹i chi phÝ riªng biÖt nh»m phôc vô cho yªu cÇu kiÓm tra vµ ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh theo tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh. Do ®ã ph©n lo¹i chi phÝ lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu ®Ó h¹ch to¸n chÝnh x¸c chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh cña s¶n phÈm x©y l¾p. ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt mét c¸ch khoa häc vµ thèng nhÊt kh«ng nh÷ng cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p mµ cßnlµ c¬ sá kiÓm tra, ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh cña s¶n phÈm, ph¸t huy h¬n n÷a vai trß cña kÕ to¸n ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay. ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ trong doanh nghiÖp x©y l¾p ®îc thùc hiÖn theo nh÷ng tiªu thøc sau: * Ph©n lo¹i theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ: Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¨n cø vµo tÝnh chÊt, néi dungkinh tÕ cña chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhaucã thÓ chia ra c¸c yÕu tè chi phÝ, mçi yÕu tè chi phÝ bao gåm nh÷ng chi phÝcã cïng mét néi dung kinh tÕ, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t sinh ra ë lÜnh vùc nµo, ë ®©u, môc ®Ých vµ t¸c dông cña chi phÝ s¶n xuÊt ra sao? Toµn bé c¸c chi phÝ nµy ®îc chia ra thµnh c¸c yÕu tè sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Bao gåm toµn bé c¸c chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ mµ doanh nghiÖp ®· sö dông trong thêi kú. - Chi phÝ nh©n c«ng: Bao gåm toµn bé sè tiÒn c«ng ph¶i tr¶, tiÒn trÝch b¶o hiÓm y tÕ, b¶o hiÓm x· héi, chi phÝ c«ng ®oµn cña c«ng nh©n vµ nh©n viªn ho¹t ®éng trong doanh nghiÖp x©y l¾p. 6 - Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: lµ sè tiÒn khÊu hao trong kú cña toµn bé TSC§ trong doanh nghiÖp. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: lµ toµn bé sè tiÒn doanh nghiÖp chi ra vÒ c¸c dÞch vô,ua tõ bªn ngoµi nh»m phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. - Chi phÝ kh¸c b¨ng tiÒn: lµ toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh x©y l¾p ngoµi bèn yÕu tè trªn. Ph©n lo¹i theo c¸ch nµy sÏ cho kÕt cÊu, tû träng cña tõng lo¹i chi phÝ trong ho¹t ®éng x©y l¾p, phôc vô cho yªu cÇu th«ng tin vµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp ®ång thêi ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÑn dù to¸n chi phÝ cho kú sau. * Ph©n lo¹i chi phÝ theo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ: c¨n cø vµo môc ®Ých sö dông vµ c«ng dông cña chi phÝ ®èi víi ho¹t déng cô thÎ trong ®¬n vÞ ®Ó ph©n lo¹i chi phÝ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp thµnh c¸c lo¹i: - Chi phÝ s¶n xuÊt: lµ toµn bé c¸c lo¹i chi phÝ liªn quan ®Ðn ho¹t ®éng qu¶n lý vµ phôc vô s¶n xuÊt trong ph¹m vi c¸c xÝ nghiÖp, c¸c tæ ®éi s¶n xuÊt. Chi phÝ chÕ t¹o s¶n phÈm x©y l¾p cßn ®îc chia thµnh chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ gi¸n tiÕp. + Chi phÝ trùc tiÕp: lµ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm x©y l¾p nh chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng. + Chi phÝ gi¸n tiÕp (chi phÝ s¶n xuÊt chung): Lµ nh÷ng chi phÝ phôc vô ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh x©y l¾p t¹o ra s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn c¸c lao vô dÞch vô ë bé phËn tæ ®éi s¶n xuÊt. - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: lµ nh÷ng chi phÝ cho viÖc qu¶n lý kinh doanh, qu¶n lý hµnh chÝnh vµ phôc vô chung kh¸ccã liªn quan ®Õn ho¹t déng cña c¶ doanh nghiÖp. - Chi phÝ ho¹t ®éng kh¸c: lµ toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh c¬ b¶n cña doanh nghiÖp x©y l¾p bao gåm chi phÝ vÒ ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ chi phÝ vÒ ho¹t ®éng bÊt thêng. - Ph©n lo¹i chi phÝ theo c¸ch nµy cã t¸c dông x¸c ®Þnh sè chi phÝ ®· chi ra trong tõng lÜnh vùc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, lµm c¬ së cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp x©y l¾p . Ngoµi hai c¸ch ph©n lo¹i nh trªn cßn cã nhiÒu c¸ch kh¸c ®Ó ph©n loÞa chi phÝ nhng trong doanh nghiÖp x©y l¾p hai c¸ch ph©n lo¹i trªn ®îc ¸p dông chñ yÕu, ®Æc biÖt lµ ph©n lo¹i chi phÝ theo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ bëi v× do ®Æc tÝnh cña dù to¸n c«ng tr×nh x©y l¾p lµ ®îc ph©n lo¹i theo tng kho¶n môc. 7 2.2. Gi¸ thµnh vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p 2.2.1. Gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y l¾p Trong s¶n xuÊt, chi phÝ chØ lµ mét mÆt thÓ hiÖn hao phÝ. ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt lîng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, chi phÝ ph¶i ®îc xem xÐt trong mèi quan hÖ chÆt chÏ víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt. §ã còng lµ mét mÆt c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Quan hÖ so s¸nh nµy ®· h×nh thµnh nªn kh¸i niÖm “ gi¸ thµnh s¶n xuÊt”. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm: chi phÝ vËt liÖu, chi phÝ m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt chung vµ c¸c chi phÝ trùc tiÕp kh¸c tÝnh cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hay khèi lîng x©y l¾p hoµn thµnh ®Õn giai ®o¹n quy íc ®· hoµn thµnh, nghiÖp thu, bµn giao vµ ®îc chÊp nhËn thanh to¸n. Trong doanh nghiÖp x©y l¾p gi¸ thµnh s¶n phÈm mang tÝnh chÊt c¸ biÖt, tÝnh c¸ biÖt nµy thÓ hiÖn tríc hÕt lµ mçi c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh sau khi hoµn thµnh ®Òu cã gi¸ trÞ riªng. MÆt kh¸c, s¶n phÈm x©y l¾p ®îc x¸c ®Þnh gi¸ b¸n tríc khi hoµn thµnh bëi v× do ®Æc tÝnh cña ngµnh x©y dùng lµ thi c«ng mét c«ng tr×nh th× doanh nghiÖp ph¶i tham gia ®Êu thÇu vµ ph¶i ®a ra mét gi¸ nhËn thÇu phï hîp do ®ã gi¸ thµnh thùc tÕ cña mét c«ng tr×nh hoµn thµnh quyÕt ®Þnh tíi sù lç l·i cña doanh nghiÖp. Víi nh÷ng doanh nghiÖp thùc hiÖn c¶ chøc n¨ng x©y dùng nhµ v¨n phßng, ca hµng ®Ó b¸n cho c¸c ®èi tîng cã nhu cÇu sö dông th× viÖc x©y dùng gi¸ thµnh phï hîp lµ mét yÕu tè quan träng ®Ó tÝnh gi¸ b¸n. 2.2. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ vµ gi¸ thµnh : Tríc hÕt ®Ó thÊy ®îc mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh ta ph©n biÖt râ hai yÕu tè: VÒ ph¹m vi chi phÝ bao gåm c¶ chi phÝ cho s¶n xuÊt s¶n phÈm, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ tiªu thô s¶n phÈm. Cßn gi¸ thµnh s¶n xuÊt chØ bao gåm chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm lµ chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ gi¸n tiÕp (chi phÝ s¶n xuÊt chung). MÆt kh¸c khi nãi ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt lµ ®îc giíi h¹n trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh kh«ng cÇn biÕt nã s¶n xuÊt cho s¶n phÈm g×, ®· hoµn thµnh hay cha. cßn khi nãi ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈml¹i ®îc giíi h¹n lµ chi phÝ s¶n xuÊt cña khèi lîng vÒ mét s¶n phÈm nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh. H¬n n÷a, chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tËp hîp theo tõng thêi kú nhÊt ®Þnh cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tÝnh cho mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng trinh. Bªn c¹nh ®ã chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng chØ liªn quan ®Õn s¶n phÈm hoµn thµnh mµ cßn liªn quan ®Õn s¶n phÈm dë cuèi kú vµ s¶n phÈm háng cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng liªn quan ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm tån cuèi kú. 8 Tuy nhiªn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ mét qóa tr×nh thèng nhÊt bao gåm hai mÆt: mÆt hao phÝ s¶n xuÊt vµ mÆt kÕt qu¶ s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt ph¶n ¸nh hao phÝ cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶n ¸nh kÕt qu¶ s¶n xuÊt . Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc biÓu hiÖn qua s¬ ®å sau: Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú Chi phÝ ph¸t sinh trong kú Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm Chi phÝ s¶n phÈm dë dang cuèi kú Qua s¬ ®å ta thÊy : Tæng gi¸ thµnh s¶ n phÈm Chi phÝ s¶ n xuÊt dë dang § Çu kú  Chi phÝ s¶ n xuÊt ph¸t sinh trong kú  - Chi phÝ s¶ n xuÊt dë dang cuèi kú Khi chi phÝ s¶n xuÊt dë dang dÇu kú b»ng chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú hoÆc kh«ng cã s¶n phÈm dë dang th× gi¸ thµnh s¶n phÈm trïng víi chi phÝ s¶n xuÊt. ChÝnh v× vËy, trong x©y dùng c¬ b¶n muèn tÝnh ®óng gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p ph¶i kÕt hîp chÝnh x¸c kÞp thêi c¸c chi phÝ ph¸t dinh theo ®èi tîng chÞu chi phÝ cô thÓ. 2.2.3 C¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p : a. Gi¸ thµnh dù to¸n : Do ®Æc thï cña s¶n phÈm x©y l¾p lµ cã gi¸ trÞ rÊt lín, thêi gian thi c«ng dµi l¹i mang tÝnh ®¬n chiÕc cho nªn mçi c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®Òu cã gi¸ trÞ dù to¸n riªng. C¨n cø vµo gi¸ trÞ dù to¸n cña tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh cã thÓ x¸c ®Þnh ® îc gi¸ thµnh dù to¸n, gi¸ thµnh dù to¸n nhá h¬n gi¸ trÞ dù to¸n ë phÇn l·i ®Þnh møc : Gi¸ dù to¸n cña CT, HMCT  Gi¸ thµnh dù to¸n cña CT, HMCT  L·i § Þnh møc GÝa thµnh dù to¸n ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt vÒ ®¬n gi¸ cña Nhµ níc. b. Gi¸ Thµnh kÕ ho¹ch : Lµ gi¸ thµnh ®îc x©y dùng trªn c¬ së nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp vÒ c¸c ®Þnh møc, ®¬n gi¸, biÖn ph¸p thi c«ng. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch tÝnh theo c«ng thøc sau : Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña tõng CT, HMCT  Gi¸ thµnh dù to¸n cña CT, HMCT 9  Møc h¹ gi¸ thµnh kÕ ho¹ch c. Gi¸ thµnh thùc tÕ : Gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm x©y l¾p lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tÊt c¶ c¸c chi phÝ thùc tÕ ®Ó hoµn thµnh khèi lîng x©y l¾p. Gi¸ thµnh thùc tÕ ®îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu kÕ to¸n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt cña khèi lîng x©y l¾p ®îc thùc hiÖn trong kú. Gi÷a ba lo¹i gi¸ thµnh trªn thùc hiÖn thêng cã mèi quan hÖ vÒ mÆt lîng nh sau : Gi¸ thµnh dù to¸n  Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch  gi¸ thµnh thùc tÕ ViÖc so s¸nh c¸c lo¹i gi¸ thµnh nµy ®îc thÓ hiÖn trªn cïng mét ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ( Tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hhoÆc khèi lîng x©y l¾p hoµn thµnh nhÊt ®Þnh). MÆt kh¸c do ®Æc thï cña s¶n phÈm x©y l¾p, ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh, trong doanh nghiÖp x©y l¾p gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p cßn ®îc theo dâi trªn hai mÆt cña khèi lîng hoµn thµnh quy íc. Gi¸ thµnh cña s¶n phÈm x©y l¸p hoµn chØnh lµ gi¸ thµnh cña nh÷ng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh, ®¶m b¶o yªu cÇu vÒ kü thuËt vµ chÊt lîng theo thiÕt kÕ hîp ®ång bµn giao vµ ®îc chñ ®µu t nghiÖp thu chÊp nhËn thanh to¸n. ChØ tiªu nµy cho ta ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c vµ toµn diÖn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, thi c«ng trän vÑn mét c«ng tr×nh. Tuy nhiªn chØ tiªu nµy cã mét nhîc ®iÓm lµ kh«ng ®¸p øng kÞp thêi c¸c sè liÖu cÇn thiÕt cho viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh trong suèt qu¸ tr×nh thi c«ng c«ng tr×nh. §Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý vµ ®¶m b¶o chØ ®¹o s¶n xuÊt kÞp thêi ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ thµnh khèi lîng x©y l¾p quy íc. Khèi lîng x©y l¾p hoµn thµnh quy íc lµ khèi lîng hoµn thµnh ®Õn mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh vµ ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau : - Ph¶i n»m trong thiÕt kÕ vµ ®¶m b¶o chÊt lîng kü thuËt, mü thuËt. - Khèi lîng ph¶i ®îc x¸c ®Þnh mét c¸ch cô thÓ vµ ®ùc chñ ®Çu t nghiÖp thu thanh to¸n. - Ph¶i ®¹t ®iÓm dõng kü thuËt hîp lý gi¸ thµnh khèi lîng s¶n phÈm quy íc, ph¶n ¸nh kÞp thêi chi phÝ s¶n xuÊt vÒ ®èi tîng x©y l¾p, tõ ®ã gióp cho doanh nghiÖp ph©n tÝch kÞp thêi c¸c chi phÝ ®· chi racho tõng ®èi tîng ®Ó cã biÖn ph¸p qu¶n lý thÝch hîp, cô thÓ. ChØ tiªu nµy cã nhîc ®iÓm lµ kh«ng ph¶n ¸nh ®îc mét c¸ch toµn diÖn, chÝnh x¸c gi¸ thµnh cña tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh. Do ®ã ®Ó ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu vÒ qu¶n lý th× ph¶i sö dông c¶ hai chØ tiªu trªn. III. §èi tîng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p : 3.1. §èi tîng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p : 10 §èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ ph¹m vi giíi h¹n mµ chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh cÇn ph¶i ®îc tËp hîp theo ph¹m vi giíi h¹n ®ã. ViÖc lùa chän ®èi tîng tËp hîp c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ë tõng doanh nghiÖp cã sù kh¸c nhau. §iÒu ®ã phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm, t×nh h×nh tæ chøc kinh doanh, yªu cÇu tr×nh ®é qu¶n lý, còng nh quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. Khi x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt tríc hÕt ph¶i c¨n cø vµo môc ®Ých sö dông cña chi phÝ, sau ®ã c¨n cø vµo ®Þa ®iÓm ph¸t sinh cña chi phÝ. Nh vËy thùc chÊt viÖc x¸c ®Þnh h¹ch to¸n chi phÝ lµ viÖc x¸c ®inh giíi ho¹n tËp hîp chi phÝ hay x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh vµ n¬i chÞu chi phÝ. Trong ngµnh x©y dùng c¬ b¶n, do s¶n phÈm x©y dùng mang tÝnh ®¬n chiÕc, thêi gian x©y dùng l©u, mçi c«ng tr×nh cã dù to¸n thiÕt kÕ riªng v× vËy ®èi tîng tËp hîp chi phÝ trong doanh nghiÖp x©y l¾p thêng lµ c¸c c«ng tr×nh, hoÆc nhãm h¹ng môc c«ng tr×nh theo tõng ®¬n ®Æt hµng. Doanh nghiÖp c¨n cø vµo ®èi tîng tËp hîp chi phÝ, ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n, vËt liÖu lao ®éng, tr×nh ®é qu¶n lý vµ kÕ to¸n cña c¸c ®¬n vÞ ®Ó ¸p dông ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n. 3.2. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh : lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô, dÞch vô doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra cÇn ph¶i ®îc tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt trong toµn bé c«ng viÖc tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm. Trong doanh nghiÖp x©y l¾p, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh bµn giao, c¸c s¶n phÈm lao vô hoµn thµnh kh¸c nÕu cã. 3.3. Mèi quan hÖ gi÷a ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p : Gi÷a ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã mèi quan hÖ chÆt chÏ v¬i nhau, nÕu ®iÒu ®ã thÓ hiÖn : Sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt ®· ®îc tËp hîp trong kú theo tõng ®èi tîngtÝnh gi¸ thµnh cã liªn quan. MÆt kh¸ mét ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ bao gåm nhiÒu ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh vµ ngîc la mét ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh l¹i cã thÓ bao gåm nhiÒu ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. VÒ b¶n chÊt chung, chóng ®Òu lµ ph¹m vi giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ theo ®ã vµ cïng phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, ph©n tÝch vµ kiÓm tra chi phÝ gi¸ thµnh. Tuy nhiªn gi÷a hai ®èi tîng nµy còng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau. ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt x¸c ®Þnh gióp cho viÖc tÝch gi¸ thµnh s¶n phÈm. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnhgi¸ thµnh l¹i 11 lµ c¨n cø ®Ó kÕ to¸nmë c¸c thÎ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, tæ chøc tÝnh gi¸ thµnh theo tõng ®èi tîng gióp cho doanh nghiÖp kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh. IV. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong donah nghiÖp x©y l¾p : Còng gièng nh s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c, doanh nghiÖp x©y l¾p sö mét trong hai ph¬ng ph¸p kÕ to¸n c¬ b¶n lµ ph¬ng ph¸p lª khai thêng xuyªn(KHTX) vµ ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú(KK§K). 4.1. KÕ to¸n tËp hùop chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn: §iÒu kiÖn ¸p dông: ¸p dông cho nh÷ng doanh nghiÖp x©y l¾p cã quy m« lín, tiÕn hµnh ®ång thêi nhiÒu ho¹t ®éng. *Tµi kho¶n sö dông: TK 621_Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. TK622_Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. TK623_chi phÝ sö dông may thÝ c«ng. TK627_Chi phÝ s¶n xuÊt chung. TK154_Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang. ngoµi ra cßn mét sè tµi kho¶n kh¸c nh:TK632,TK334, TK338, TK111... * Ph¬ng ph¸p tËp hîp c¸c yÕu tè chi phÝ: Theo ph¬ng ph¸p nµy cã nh÷ng yÕu tè ®îc tËp hîp trùc tiÕp nhng còng cã nh÷ng yÕu tè kh«ng ®îc tËp hîp trùc tiÕp mµ ®îc tËp hîp, ph©n bæ cho nh÷ng ®èi tîng liªn quan. a. TËp hîp chi phÝ trùc tiÕp: chi phÝ trùc tiÕp lµ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p, nã bao gåm: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: + khi nguyªn vËt liÖu mua vÒ kh«ng nhËp kho mµ ®Ó lu«n t¹i c«ng tr×nh, kÕ to¸n xem xÐt nã cã ph¶i lµ ®èi tîng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng hay kh«ng, nÕu lµ ®èi tîng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng th× kÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh vèn thùc tÕ cña vËt liÖu kh«ng bao gåm thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Ó cho vµo chi phÝ s¶n xuÊt, ®ång thêi x¸c ®Þnh sè thuÕ ®Çu vµo ®îc khÊu trõ. kÕ to¸n tiÕn hµnh ®Þnh kho¶n: Nî TK621_chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Nî TK133_thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo ®îc khÊu trõ 12 Cã TK111, 112, 331 + khi xuÊt kho vËt liÖu trùc tiÕp vµ c«ng tr×nh, c¨n cø vµo phiÕu xuÊt kho kÕ to¸n tiÕn hµnh ®Þnh kho¶n: Nî TK621_chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Cã TK152, 153_nguyªn liÖu, vËt liÖu, c«ng cô dông cô Cuèi kú chi phÝ nµy ®îc kÕt chuyÓn vµo TK154 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p, kÕ to¸n tiÕn hµnh ®Þnh kho¶n: Nî TK154_Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang Cã TK621_chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: lµ sè lao ®éng sèng ®· hao phÝ trong qu¸ tr×nh trùc tiÕp s¶n xuÊt ra s¶n phÈm. Nã bao gåm tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. Khi c¸c chi phÝ nµy ph¸t sinh th× kÕ to¸n ghi: Nî TK622_chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Cã TK334_ph¶i tr¶ CVN Cã TK335_Chi phÝ ph¶i tr¶ (nÕu DN trÝch tríc tiÒn l¬ng nghØ phÐp cho CVN) Cuèi kú chi phÝ nµy ®îc kÕt chuyÓn vµo TK154 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p, kÕ to¸n tiÕn hµnh ®Þnh kho¶n: Nî TK154_Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang Cã TK622_chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp - Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: lµ toµn bé chi phÝ vÒ vËt t, lao ®éng, khÊu hao vµ chi phÝ b»ng tiÒn trùc tiÕp cho qu¸ tr×nh sö dông may thi c«ng cña doanh nghiÖp (Trêng hîp tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng biÖt nhng kh«ng tæ chøc kÕ to¸n riªng cho ®éi m¸y) + TiÒn l¬ng tr¶ cho c«ng nh©n ®iÒu khiÓn, phôc vô m¸y: Nî TK623(6231)_Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Cã TK334_Ph¶i tr¶ CNV +C¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, dÞch vô mua ngoµi dïng cho xe, may thi c«ng: Nî TK623 (6232, 6234, 6237, 6238) Cã TK111, 112, 152, 153 13 Cã TK214_KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh Cuèi kú toµn bé chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ®îc tËp hîp vµ kÕt chuyÓn vµo TK154 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p, kÕ to¸n ghi: Nî TK154_Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang Cã TK623_Chi phÝ sö dông may thi c«ng b. TËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ qu¶n lý phôc vô s¶n xuÊt vµ nh÷ng kho¶n chi phÝ ngoµi nh÷ng kho¶n chi phÝ trùc tiÕp ph¸t sinh ë ph©n xëng, tæ ®éi s¶n xuÊt nh: chi phÝ nh©n viªn tæ ®éi s¶n xuÊt, BHXH, BHYT, KPC§ cña nh©n viªn ®éi s¶n xuÊt, cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, KPC§ trÝch trªn tiÒn c«ng cña nh©n c«ng thuª ngoµi, chi phÝ vËt liÖu, c«ng cô dông cô dïng ë ph©n xëng, ®éi s¶n xuÊt, chi phÝ khÊu hao TSC§… +Khi mua nh÷ng vËt liÖu, c«ng cô dông cô, hµng ho¸ chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµo c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt mµ kh«ng qua kho, kÕ to¸n ghi: Nî TK627_Chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî TK133_Sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®îc khÊu trõ Cã TK111, 112, 331_tiÒn mÆt, tiÒn göi ng©n hµng, ph¶i tr¶ ngêi b¸n + Khi xuÊt kho nguyªn vËt liÖu. C«ng cô dông cô cho bé phËn qu¶n lý s¶n xuÊt lo¹i ph©n bæ mét lÇn, kÕ to¸n ghi: Nî TK627_Chi phÝ s¶n xuÊt chung Cã TK152, 153_NVL, CCDC §èi víi lo¹i c«ng cô dông cô cã gi¸ trÞ lín, thêi gian sö dông dµi th× ph¶i ph©n bæ nhiÒu lÇn vµ ghi vµo TK142 Nî TK142_Chi phÝ tr¶ tríc Cã TK153_C«ng cô dông cô Sau khi ph©n bæ kÕ to¸n ghi: Nî TK627_Chi phÝ s¶n xuÊt chung Cã TK142_chi phÝ tr¶ tríc(®îc ph©n bæ) + Khi ph¸t sinh nh÷ng chi phÝ cho nh©n viªn tæ ®éi s¶n xuÊt, chi phÝ khÊu hao TSC§ vµ c¸c chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c, kÕ to¸n ghi: Nî TK627_Chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî TK133_Sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®îc khÊu trõ 14 Cã TK111, 112, 334, 338, 214, … Cuèi kú toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt chung ®îc tËp hîp vµ kÕt chuyÓn vµo TK154 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p, kÕ to¸n ghi: Nî TK154_Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang Cã TK627_Chi phÝ s¶n xuÊt chung S¬ ®å 1: Tr×nh tù kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ sn¶ xuÊt theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. Chó thÝch: 1) XuÊt nguyªn vËt liÖu dïng trùc tiÕp cho sö dông m¸y thi c«ng vµ cho qu¶n lý ë ®éi s¶n xuÊt. 2) TiÒn l¬ng cña nh©n c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt vµ nh©n viªn qu¶nlý c«ng tr×nh, c«ng nh©n ®iÒu khiÓn phôc vô m¸y thi c«ng. 3) KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi tÝnh vµo chi phÝ sö dông may TK152/153 TK621 thi c«ng vµ chi phÝ chung. (5) 4) BHXH, BHYT, (1)KPC§ cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, c«ng nh©n ®iÒu khiÓn phôc vô m¸y thi c«ng, nh©n viªn qu¶n lý ph©n xëng. 5) KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh. 6) KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh. TK334 TK622 7) KÕt chuyÓn chi phÝ m¸y thi c«ng trùc tiÕp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh. (2) 8) Ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung ®Ó tÝnh (6) gi¸ thµnh TK214,111 TK623 (3) TK338 (7) TK627 (8) (4) 15 TK154 16 4.2 - KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. * §iÒu kiÖn ¸p dông: ¸p dông cho nh÷ng doanh nghiÖp cã quy m« nhá vµ chØ tiÕn hµnh mét ho¹t ®éng. * Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông: - TK 631 _ Gi¸ thµnh s¶n xuÊt - TK 154 _ Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang - TK 611 _ Mua hµng C¸c tµi kho¶n kh¸c nh: TK 621, 627,111,112,214,334,… * Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n: NÕu chi phÝ nµo liªn quan trùc tiÕp ®Õn mét ®èi tîng th× tËp hîp trùc tiÕp. Cßn chi phÝ nµo liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng th× tËp hîp sau ®ã tiÕn hµnh ph©n bæ cho tõng ®èi tîng theo tiªu thøc phï hîp. - Chi phÝ NVL trùc tiÕp. Khi xuÊt vËt liÖu cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th× kÕ to¸n tiÕn hµnh ®Þnh kho¶n: Nî TK 621 _ Chi phÝ NVL trùc tiÕp. Nî TK 133 _ ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ. Cã TK 611 _ Mua hµng. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu ®îc tËp hîp trong kú, ®Õn cuèi kú sÏ ®îc kÕt chuyÓn vµo tµi kho¶n 631 _ Gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®Ó tÝnh gi¸ thµnh sn¶ phÈm. KÕt to¸n ghi: Nî TK 631 _ Gi¸ thµnh s¶n xuÊt Cã TK 621 _ Chi phÝ NVL trùc tiÕp - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: khi thanh to¸n tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng ,… cho c«ng nh©n trùc tiÕp thi c«ng s¶n xuÊt kÕ to¸n tiÕn hµnh ®Þnh kho¶n: Nî TK 622 _ Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Cã TK 334 _ Ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn NÕu DN trÝch tríc tiÒn l¬ng nghØ phÐp cña CNSX kÕ to¸n tiÕn hµnh ®Þnh kho¶n: Nî TK 622 _ Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Cã TK 335 _ Chi phÝ ph¶i tr¶ §Õn cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµo tµi kho¶n 631 kÕ to¸n ghi: Nî TK 631 _ Gi¸ thµnh s¶n xuÊt. Cã TK 622 _ Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. 17 - Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: Khi xuÊt kho nguyªn liÖu, nhiªn liÖu sö dông cho xe, m¸y thi c«ng kÕ to¸n ghi: Nî TK 623 _ Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Nî TK 133 _ ThuÕ GI¸ TRÞ GIA T¨NG ®îc khÊu trõ. Cã TK 611 _ Mua hµng Khi xuÊt kho NVL dïng cho sö dông m¸y thi c«ng kÕ to¸n ghi: Nî TK 623 _ Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Cã TK 152,153 _ NVL TiÒn l¬ng tr¶ cho c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y, phôc vô m¸y: Nî TK 623 _ Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Cã TK 334 _ Ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn Chi phÝ khÊu hao, dÞch vô mua ngoµi, chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c ph¸t sinh kÕ to¸n ghi: Nî TK631 _ Gi¸ thµnh s¶n xuÊt. Cã TK 623 _ Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung : chi phÝ nµy ph¸t sinh ë c¸c tæ, ®éi s¶n xuÊt. Nã bao g«mg chi phÝ viÒ nguyªn vËt liÖu, CCDC, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, tiÒn l¬ng, BHXH, KPC§, BHYT cña nh©n viªn tæ ®éi, c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, KPC§ cña nh©n c«ng thuª ngoµi, chi ph Ý dÞch vô mua ngoµi… Khi mua nghuyªn vËt liÖu, CCDC dông cho qu¶n lý tæ ®éi s¶n xuÊt kÕt to¸n ghi: Nî TK 627 _ Chi phÝ s¶n xuÊt chung. Nî TK 133 _ ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ Cã TK 611 _ Mua hµng. Khi xuÊt kho cho tæ ®éi qu¶n lý s¶n xuÊt kÕ to¸n ghi: Nî TK 627 _ Chi phÝ s¶n xuÊt chung Cã TK 152,153 _ Nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô. Khi tÝnh tiÒn l¬ng, BHXH cho bé phËn qu¶n lý tæ ®éi s¶n xuÊt hoÆc BHXH, KPC§, BHYT cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, kÕ to¸n ghi: Nî TK 627 _ Chi phÝ s¶n xuÊt chung Cã TK 334,338 18 Chi phÝ khÊu hao TSC§, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, chi phÝ hµng tiÌn kh¸c, kÕ to¸n ghi: Nî TK 627 _ CPSXChung Cã TK 214,111,112… §Õn cuèi kú tÝnh to¸n, ph©n bæ vµ kÕt chuûªn chi phÝ s¶n xuÊt chung ®· tËp hîp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p kÕ to¸n ghi: Nî TK 631 _ Gi¸ thµnh s¶n xuÊt Cã TK 627 _ Chi phÝ s¶n xuÊt chung. S¬ ®å 2: Tr×nh tù kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p KK§K (1) §Çu th¸ng c¨n cø vµo sã d s¶n phÈm dë dang ®Çu kú cua rTK 154 kÕt chuyÓn sang (2) XuÊt nguyªn vËt liÖu, CCDC vµo s¶n xuÊt, cho sö dông m¸y thi c«ng hoÆc qu¶n lý s¶n xuÊt. (3a) TiÒn l¬ng, tiÒn c«ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, qu¶n lý s¶n xuÊt, tiÒn l¬ng c«ng nh©n ®iÒu khiÓn phôc mô m¸y thi c«ng. (3b) BHXH, KPC§, XHYT trÝch trªn tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt, nh©n viªn ph©n xëng. (4) Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, dÞch vô mua ngoµi cho sö dông m¸y thu c«ng, qu¶n lý s¶n xuÊt. (5) KÕt chuyÓn vµ ph©n bæ chi phÝ nguyªn vËt liÖu cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng mô c«ng tr×nh. (6),(7),(8) KÕt chuyÓn vµ ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt chung cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc. (9) KiÓm kª, ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang, kÕt chuyÓn sang tµi kho¶n 154 (10) TÝnh gi¸ thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh. S¬ ®å 2: Tr×nh tù kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p KK§K 19 TK154 TK154 TK631 (1) (9) TK611 TK621 TK632 (5) (2) TK334 (10) TK622 (6) (3a) TK623 TK214, 111 (7) (4) TK338 TK627 (8) (3b) V. §¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë dang trong doanh nghiÖp x©y l¾p 20