Tài liệu Luận văn tổ chức hạch toán lưu chuyển hàng hoá xuất khẩu tại tổng công ty rau quả vn

Lêi më ®Çu Ngµy nay trªn thÕ giíi kh«ng cã bÊt kú níc nµo cã ®ñ tiÒm lùc kinh tÕ ®Ó cã thÓ tù cung tù cÊp. Do vËy, nhu cÇu cña d©n chóng trong níc còng nh nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña níc ®ã còng kh«ng ®îc ®¸p øng ®Çy ®ñ. ChÝnh nguyªn nh©n nµy ®· dÉn ®Õn c¸c ho¹t ®éng trao ®æi bu«n b¸n gi÷a c¸c quèc gia víi nhau nh»m bï ®¾p nh÷ng g× mµ m×nh thiÕu hôt vµ ph¸t triÓn nh÷ng thÕ m¹nh mµ m×nh cã. V× vËy, xuÊt khÈu ®· trë thµnh mét ho¹t ®éng th¬ng m¹i cùc kú quan träng ®èi víi mçi quèc gia trªn thÕ giíi. Nã cho phÐp c¸c quèc gia khai th¸c ®îc lîi thÕ cña m×nh trong ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, t¹o nguån thu ngo¹i tÖ quan träng cho ®Êt níc. §èi víi ViÖt Nam, ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã ý nghÜa chiÕn lîc trong sù nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c ®Ó c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Tõ ®Æc ®iÓm nÒn kinh tÕ lµ mét níc n«ng nghiÖp vµ cã tiÒm n¨ng lín vÒ s¶n xuÊt c¸c lo¹i rau qu¶ nhiÖt ®íi, ViÖt Nam ®· x¸c ®Þnh ®©y lµ nguån lîi cã gi¸ trÞ to lín cña ®Êt níc, cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu thiÕt yÕu ngµy cµng ph¸t triÓn cua ngêi tiªu dïng. Do vËy, ph¸t triÓn s¶n xuÊt rau qu¶ g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn, phôc vô tiªu dïng vµ xuÊt khÈu ®· trë thµnh mét trong nh÷ng môc tiªu ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®Êt níc. Thêi gian qua, ngµnh rau qu¶ tuy ®· cã nh÷ng bíc ph¶t triÓn ®¸ng kÓ nhng tèc ®é cßn chËm, cha t¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña ®Êt níc, tr×nh ®ä s¶n xuÊt, n¨ng suÊt, s¶n lîng, chÊt lîng cßn thÊp, cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña thÞ trêng trong vµ ngoµi níc. VËy lµm thÕ nµo ®Ó ph¸t huy ®îc lîi thÕ vµ kh¾c phôc c¸c h¹n chÕ ®Ó ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu mÆt hµng rau qu¶ ViÖt Nam? B»ng nh÷ng nhËn thøc cña m×nh sau gÇn 4 n¨m häc ®¹i häc vµ ®ît thùc tËp t×m hiÓu t¹i Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam, em mong muèn ®ãng gãp mét phÇn kiÕn thøc nhá bÐ cña m×nh nh»m t×m ra mét gi¶i ph¸p tèt h¬n cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu rau qu¶ ë níc ta vµ ®ã còng chÝnh lµ lý do em quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi: Tæ chøc h¹ch to¸n lu chuyÓn hµng ho¸ xuÊt khÈu t¹i Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam. Víi thêi gian ho¹t ®éng thùc tÕ cßn Ýt, tµi liÖu tæng kÕt vµ thèng kª kinh tÕ cha ®Çy ®ñ, kinh nghiÖm c«ng t¸c vµ sù hiÓu biÕt b¶n th©n cha nhiÒu nªn bµi viÕt kh«ng khái thiÕu sãt. Em mong r»ng sÏ nhËn ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy c« vµ c¸c b¹n. Qua ®©y em xin c¶m ¬n thÇy gi¸o §Ëu Ngäc Ch©u, cïng c¸c b¸c, c¸c c« chó lµm viÖc t¹i Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam ®· gióp em hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy. 1 KÕt cÊu ®Ò tµi gåm nh÷ng phÇn chÝnh sau: PhÇn thø nhÊt: Nh÷ng lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n lu chuyÓn hµng ho¸ xuÊt khÈu. PhÇn thø hai: T×nh h×nh kinh doanh nhËp khÈu cña Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam. PhÇn thø ba: Mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn qu¸ tr×nh lu chuyÓn hµng ho¸ xuÊt khÈu t¹i Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam. phÇn I Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ h¹ch to¸n lu chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu I. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng lu chuyÓn hµng ho¸ xuÊt khÈu trong c¸c doanh nghiÖp cã nghiÖp vô xuÊt khÈu 1. Lu chuyÓn hµng hãa xuÊt khÈu XuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ lµ ho¹t ®éng kinh doanh gi÷a hai hay nhiÒu quèc gia. §©y lµ mét phÇn cña lÜnh vùc lu th«ng hµng ho¸, lµ chiÕc cÇu nèi liÒn gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng víi chøc n¨ng lu th«ng hµng ho¸ gi÷a trong vµ ngoµi níc. Ngµy nay, trong nÒn kinh tÕ më, xuÊt nhËp khÈu lµ ho¹t ®«ng kinh tÕ quèc tÕ c¬ b¶n cña mét quèc gia, më ra nh÷ng giao dÞch quèc tÕ vµ t¹o nguån thu chi ngo¹i tÖ chñ yÕu cho mçi níc. 2 Trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, qu¸ tr×nh lu chuyÓn hµng hãa xuÊt khÈu lµ mét kh©u rÊt quan träng v× ®©y lµ qu¸ tr×nh b¸n hµng ho¸ ra níc ngoµi vµ thu ngo¹i tÖ vÒ trong níc. Qu¸ tr×nh lu chuyÓn hµng xuÊt khÈu ®îc b¾t ®Çu tõ kh©u tæ chøc nguån hµng vµ kÕt thóc b»ng viÖc b¸n hµng ra níc ngoµi. Nguån hµng chñ yÕu ®Ó xuÊt khÈu lµ do thu mua trong níc ë c¸c ®Þa ph¬ng cã mÆt hµng xuÊt khÈu. Thu mua, khai th¸c hµng xuÊt khÈu lµ kh©u quan träng nhÊt trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu v× cã nguån hµng thu mua th× míi cã nguån hµng ®Ó xuÊt khÈu. Do ®ã, ®Ó qu¸ tr×nh xuÊt khÈu hµng ho¸ ®îc tiÕn hµnh thuËn lîi vµ cã hiÖu qu¶ cao ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu kü nguån hµng, mÆt hµng cÇn thu mua ®Ó xuÊt khÈu, tõ ®ã lùa chän nguån hµng vµ tæ chøc qu¸ tr×nh thu mua sao cho chÊt lîng hµng lµ cao nhÊt víi chi phÝ hîp lý nhÊt. TiÕp sau qu¸ tr×nh mua hµng lµ qu¸ tr×nh xuÊt khÈu hµng ra níc ngoµi. §Ó tæ chøc tèt kh©u nµy, doanh nghiÖp cÇn ph¶i t×m hiÓu kü thÞ trêng xuÊt khÈu. Dùa vµo kÕt qu¶ nghiªn cøu, doanh nghiÖp cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®îc mÆt hµng ®Þnh kinh doanh lµ g×, phÈm chÊt, quy c¸ch, nh·n hiÖu hµng ho¸ ®ã nh thÕ nµo vµ sè lîng hµng xuÊt khÈu ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých tèi ®a lµ bao nhiªu. Doanh nghiÖp tiÕn hµnh b¸n hµng ho¸ ra níc ngoµi th«ng qua c¸c ph¬ng thøc giao dÞch. Doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän c¸c ph¬ng thøc giao dichk trùc tiÕp, giao dÞch trung gian hay giao dÞch qua th tõ ®iÖn tÝn. ViÖc lùa chän ph¬ng thøc giao dÞch nµo lµ tuú thuéc vµo néi dung vµ møc ®é quan träng cña c«ng viÖc. §èi tîng giao dÞch ph¶i lµ nh÷ng kh¸ch hµng phï hîp víi lÜnh vùc kinh doanh cña ®¬n vÞ, cã kh¶ n¨ng vÒ tµi chÝnh vµ cã c¬ së vËt chÊt ®¶m b¶o uy tÝn trong kinh doanh. Ngoµi ra, mét sè doanh nghiÖp còng cã thÓ xuÊt khÈu hé hµng ho¸ cho mét sè d¬n vÞ ®îc Nhµ níc cÊp giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu nhng cha cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ víi níc ngoµi. 2. Vai trß cña xuÊt khÈu hµng ho¸ víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ ë níc ta. XuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng tÝch cùc trong doanh nghiÖp, lµ ph¬ng tiÖn thóc ®Èy nÒn s¶n xuÊt trong níc ngµy cµng ph¸t triÓn. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay, xuÊt khÈu lµ nhiÖm vô chiÕn lîc, lµ ph¬ng tiÖn quyÕt ®Þnh ®Ó t¹o ra tiÒn ®Ò vËt chÊt x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. MÆt kh¸c, xuÊt khÈu lµ ph¬ng tiÖn gióp nÒn s¶n xuÊt níc ta tham gia vµo sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Do ®ã, xuÊt khÈu ®ãng vai trß hÕt søc quan träng. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn: XuÊt khÈu nh»m t¹o nguån ngo¹i tÖ chñ yÕu ®¸p øng nhu cÇu nhËp khÈu phôc vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. 3 XuÊt khÈu gãp phÇn vµo viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ ngµnh s¶n xuÊt, chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu. XuÊt khÈu lµ mét mòi nhän quan träng cña kinh tÕ ®èi ngo¹i, lµ mét trong ba ch¬ng tr×nh kinh tÕ lín do §¹i héi §¶ng VI ®· v¹ch ra. XuÊt khÈu gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng vµ c¶i thiÖn ®êi sèng ngêi d©n. Do tÇm quan träng cña xuÊt khÈu mµ ph¬ng híng ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ tiÕp tôc më réng ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng theo híng ®a ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸, tÝch cùc héi nhËp vµo kinh tÕ khu vùc vµ kinh tÕ thÕ giíi. §©y lµ mét chñ tr¬ng hoµn toµn ®óng ®¾n vµ phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cuña thêi ®¹i. Kh«ng mét quèc gia nµo trªn thÕ giíi cã thÓ t¨ng trëng kinh tÕ mµ kh«ng chó träng tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸, s¶n xuÊt ra kh«ng nh÷ng ®ñ tiªu dïng trong níc mµ cßn xuÊt sang níc kh¸c. §ã míi lµ mét nÒn kinh tÕ v÷ng m¹nh. 3. Sù cÇn thiÕt vµ nhiÖm vô cña kÕ to¸n lu chuyÓn hµng xuÊt khÈu XuÊt ph¸t tõ ý nghÜa vµ tÇm quan träng cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu nªn viÖc hoµn thiÖn kÕ to¸n lu chuyÓn hµng hãa xuÊt khÈu lµ mét yªu cÇu cÊp b¸ch ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã nghiÖp vô kinh doanh xuÊt khÈu. Ph¹m vi ho¹t ®éng xuÊt khÈu rÊt lín, nã vît qua biªn giíi cña mét quèc gia, do ®ã sù c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ trêng quèc tÕ lµ rÊt khã kh¨n vµ phøc t¹p. RÊt nhiÒu doanh nghiÖp gÆp bÊt lîi trong kh©u tæ chøc kinh doanh còng nh trong kh©u tæ chøc h¹ch to¸n kinh tÕ, trong ®ã cã bé phËn lu chuyÓn hµng ho¸ xuÊt khÈu. Muèn ®øng v÷ng trong kinh doanh, ®¶m b¶o ®îc vÞ trÝ cña m×nh trªn th¬ng trêng ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i sö dông kÕ to¸n, mét trong nh÷ng c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ hiÖu qu¶ ®Ó ®¶m b¶o ph¶n ¸nh vµ kiÓm tra toµn diÖn t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. KÕ to¸n mang l¹i nh÷ng sè liÖu ph¶n ¸nh mét c¸ch ®Çy ®ñ, kÞp thêi, chÝnh x¸c vµ cã hÖ thèng, lµ c¬ së ®Ó chñ doanh nghiÖp ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh kinh doanh mét c¸ch h÷u hiÖu. ChÝnh v× vËy, ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi riªng muèn ph¸t triÓn ®îc th× c¸c doanh nghiÖp cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn tæ chøc kÕ to¸n lu chuyÓn hµng ho¸ xuÊt khÈu. KÕ to¸n xuÊt khÈu hµng ho¸ cÇn ph¶i lµm tèt nh÷ng nhiÖm vô sau: 4 - Ph¶n ¸nh vµ gi¸m ®èc t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch vÒ chØ tiªu thu mua hµng xuÊt khÈu vµ xuÊt khÈu hµng ho¸. §©y lµ nhiÖm vô c¬ b¶n vµ quan träng nhÊt trong kÕ to¸n lu chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu. - Ph¶n ¸nh vµ gi¸m ®èc c«ng nî vµ t×nh h×nh thanh to¸n c«ng nî. Trong t×nh h×nh hiÖn nay, c¸c ®¬n vÞ kinh doanh ®Òu kh«ng thÓ tr¸nh khái t×nh tr¹ng chiÕm dông vèn vµ bÞ chiÕm dông vèn. NÕu doanh nghiÖp bÞ chiÕm dông vèn qu¸ nhiÒu sÏ ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ hoatj ®éng kinh doanh cña ®¬n vÞ. V× vËy, bé phËn kÕ to¸n ph¶i lµm tèt nhiÖm vô cña m×nh, gãp phÇn qu¶n lý chÆt chÏ vËt t, tiÒn vèn hµng ho¸ cña ®¬n vÞ. - Ph¶n ¸nh chi tiÕt, tæng hîp c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong kinh doanh. - Thùc hiÖn nghiªm tóc kÕ to¸n ngo¹i tÖ cña c¸c chØ tiªu ®Ó cung cÊp th«ng tin chÝnh x¸c cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu. II. Tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n qu¸ tr×nh mua hµng xuÊt khÈu Lu chuyÓn hµng ho¸ xuÊt khÈu lµ mét qu¸ tr×nh t¬ng ®èi dµi, kho¶ng tõ 3 ®Õn 5 th¸ng vµ tr¶i qua hai giai ®o¹n khÐp kÝn: giai ®o¹n thu mua s¶n phÈm, hµng ho¸ trong níc vµ giai ®o¹n b¸n ra níc ngoµi theo hîp ®ång kinh tÕ ®· ký. Trong nghiÖp vô xuÊt khÈu, sù vËn ®éng cña hµng ho¸ vµ tiÒn tÖ cã kho¶ng c¸ch lín vÒ thêi gian, ®Þa ®iÓm. §Ó qu¸ tr×nh thu mua hµng ho¸ ®îc tiÕn hµnh thuËn lîi, cã hiÖu qu¶ vµ tr¸nh ®îc rñi ro, doanh nghiÖp ph¶i ký kÕt hîp ®ång thu mua hµng ho¸ xuÊt khÈu (hay hîp ®ång néi). 1. Ph¬ng thøc mua hµng xuÊt khÈu Doanh nghiÖp cã nghiÖp vô xuÊt khÈu c¨n cø vµo hîp ®ång kinh tÕ ®· ký kÕt tæ chøc thu mua hµng xuÊt khÈu theo ®óng quy c¸ch, sè lîng, chÊt lîng. HiÖn nay cã c¸c ph¬ng thøc mua hµng chñ yÕu sau: a. Ph¬ng thøc thu mua trùc tiÕp: Theo ph¬ng thøc nµy, doang nghiÖp xuÊt khÈu cö c¸n bé nghiÖp vô cña m×nh xuèng tËn c¸c ®Þa ph¬ng cã nguån tµi nguyªn, hµng ho¸ xuÊt khÈu ®Ó ký hîp ®ång mua b¸n. Tuú theo tõng lo¹i hµng thu mua mµ hµng ho¸ cã thÓ chuyÓn vÒ doanh nghiÖp ngay sau khi nhËn hµng vµ thanh to¸n hoÆc tr¶ tiÒn tríc cßn hµng sÏ vÒ sau mét thêi gian. C¸n bé mua hµng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra chÊt lîng, quy c¸ch hµng ho¸. b. Ph¬ng thøc chuyÓn hµng: 5 Theo ph¬ng thøc nµy, bªn mua vµ bªn b¸n ph¶i ký hîp ®ång kinh tÕ trong ®ã quy ®Þnh râ lo¹i hµng, sè lîng, chñng lo¹i, quy c¸ch, ph¬ng thøc thanh to¸n, gÝa c¶, ®Þa ®iÓm giao nhËn. §Þa ®iÓm giao nhËn do bªn mua quy ®Þnh. §Þnh kú, c¨n cø vµo hîp ®ång kinh tÕ, ben cung cÊp chuyÓn hµng cho bªn mua theo kÕ ho¹ch vµ giao hµng t¹i ®Þa ®iÓm ®· ký trong hîp ®ång. c. Mua hµng theo ph¬ng thøc kho¸n: Doanh nghiÖp lËp hîp ®ång kho¸n víi c¸n bé thu mua trong ®ã quy ®Þnh râ sè lîng, chñng lo¹i, gi¸ c¶, ®Þa ®iÓm giao nhËn ... Doanh gnhiÖp øng tiÒn cho c¸n bé thu mua vµ c¸n bé thu mua chÞu tr¸ch nhiÖm mua hµng, tæ chøc vËn chuyÓn, b¶o qu¶n. C¨n cø vµo sè lîng, chÊt lîng hµng ho¸ ®· nhËp kho vµ kho¸n ®· quy ®Þnh trong hîp ®ång, doanh nghiÖp tiÕn hµnh thanh to¸n tiÒn mua hµng cho c¸n bé thu mua. Ngoµi ra, doanh nghiÖp cã thÓ thuª ngoµi gia c«ng hµng xuÊt khÈu hoÆc tù tæ chøc gia c«ng ®Ó t¨ng lîng hµng xuÊt khÈu. Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm lo¹i h×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ ®Æc tÝnh cña hµng ho¸ ®Ó doanh nghiÖp lùa chän ph¬ng thøc mua hµng cho phï hîp. 2. Ph¬ng thøc thanh to¸n trong qu¸ tr×nh mua hµng xuÊt khÈu KÕt thóc qu¸ tr×nh mua t¹o nguån hµng xuÊt khÈu, doanh nghiÖp ph¶i thanh to¸n tiÒn hµng cho bªn cung cÊp. HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp thêng sö dông hai h×nh thøc thanh to¸nlµ thanh to¸n trùc tiÕp vµ thanh to¸n kh«ng trùc tiÕp. - Thanh to¸n trùc tiÕp: lµ thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt trùc tiÕp gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n. Khi nhËn hµng ho¸, vËt t th× bªn mua xuÊt tiÒn trùc tiÕp cho bªn b¸n. - Thanh to¸n kh«ng trùc tiÕp: lµ ph¬ng thøc thanh to¸n ®îc thùc hiÖn b»ng c¸ch chuyÓn tiÒn tõ tµi kho¶n cña doanh nghiÖp hoÆc bï trõ gi÷a c¸c ®¬n vÞ th«ng qua c¬ quan trung gian lµ ng©n hµng. HiÖn nay cã nhiÒu ph¬ng thøc mua hµng kh«ng dïng ®Õn tiÒn mÆt. Tuú vµo møc ®é tin cËy, tÝn nhiÖm lÉn nhau gi÷a c¸c tæ chøc kinh tÕ mµ lùa chän h×nh thøc thanh to¸n vµ ph¶i ghi râ trong hîp ®ång. - Thanh to¸n chê chÊp nhËn: lµ ph¬ng thøc thanh to¸n ¸p dông gi÷a c¸c c¬ quan tÝn nhiÖm víi nhau vµ giao dÞch bu«n b¸n thêng xuyªn. Theo ph¬ng thøc nµy, ngêi b¸n nhê ng©n hµng thu hé tiÒn hµng ë ngêi mua, ngêi b¸n chØ ®îc thanh to¸n khi ®îc sù chÊp nhËn cña ngêi mua. 6 - Thanh to¸n b»ng uû nhiÖm chi: Uû nhiÖm chi lµ chøng tõ chi cña chñ tµi kho¶n nhê ng©n hµng phôc vô m×nh trÝch mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh ®Ó tr¶ l·i cho ngêi cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô. - Thanh to¸n b»ng SÐc: SÐc lµ chøng tõ thanh to¸n do chñ tµi kho¶n trªn mÉu in s½n ®Æc biÖt cña ng©n hµng, yªu cÇu ng©n hµng trÝch tiÒn trªn tµi kho¶n cña m×nh tr¶ cho ngêi ®îc hëng lîi trªn tê SÐc. SÐc chØ ®îc ph¸t hµnh t¹i tµi kho¶n ng©n hµng cã sè d. - Thanh to¸n bï trõ: lµ h×nh thøc thanh to¸n ¸p dông trong ®iÒu kiÖn hai bªn cã quan hÖ mua b¸n hµng ho¸ lÉn nhau. Theo h×nh thøc nµy, hai bªn ph¶i tiÕn hµnh ®èi chiÕu gi÷a sè tiÒn ®îc thanh to¸n vµ sè tiÒn ph¶i thanh to¸n. C¸c bªn tham gia thanh to¸n bï trõ chØ ph¶i tr¶ chªnh lÖch sau khi ®· bï trõ. - Thanh to¸n theo kÕ ho¹ch: theo h×nh thøc nµy, c¨n cø vµo hîp ®ång kinh tÕ, bªn b¸n ®Þnh kú chuyÓn cho bªn mua hµng ho¸ vµ bªn mua ®Þnh kú chuyÓn cho bªn b¸n tiÒn hµng theo kÕ ho¹ch. Cuèi kú, hai bªn ®iÒu chØnh thanh to¸n theo sè thùc tÕ. 3. HÖ thèng tµi kho¶n sö dông ®Ó h¹ch to¸n thu mua hµng xuÊt khÈu a. Theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn (KKTX) Ph¬ng ph¸p KKTX lµ ph¬ng ph¸p theo dâi vµ ph¶n ¸nh thêng xuyªn, liªn tôc, cã hÖ thèng t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho vËt t, hµng ho¸ trªn sæ kÕ to¸n vµ trªn c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n hµng tån kho, nªn gi¸ trÞ vËt t, hµng hãa cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh ë bÊt kú thêi ®iÓm nµo trong kú kÕ to¸n. Cuèi kú kÕ to¸n, c¨n cø vµo sè liÖu kiÓm kª thøc tÕ vËt t, hµng ho¸ tån kho, so s¸nh, ®èi chiÕu víi sè liÖu hµng hãa t«ng kho trªn sæ kÕ to¸n vµ hai sè liÖu nµy ph¶i phï hîp nhau. NÕu cã chªnh lÖch ph¶i t×m nguyªn nh©n vµ biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi. Ph¬ng ph¸p nµy thêng ®îc ¸p dông cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt avµ ®¬n vÞ th¬ng m¹i kinh doanh c¸c mÆt hµng cã gi¸ trÞ lín. C¸c tµi kho¶n sö dông ®Ó h¹ch to¸n qu¸ tr×nh mua hµng xuÊt khÈu theo ph¬ng ph¸p KKTX bao gåm: - TK 151 – Hµng mua ®ang ®i ®êng: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ cña lo¹i hµng ho¸, vËt t mua ngoµi ®· thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp nhng cha nhËp kho, cßn ®ang trªn ®êng vËn chuyÓn, ë bÕn c¶ng, bÕn b·i hoÆc ®· vÒ ®Õn doanh nghiÖp nhng ®ang chê kiÓm nghiÖm nhËp kho. TK 151 cã kÕt cÊu: Bªn Nî: Gi¸ trÞ hµng ho¸, vËt t ®ang ®i trªn ®êng. 7 Bªn Cã: Gi¸ trÞ hµng ho¸, vËt t ®ang ®i trªn ®êng ®· vÒ nhËp kho hoÆc ®· chuyÓn giao th¼ng cho kh¸ch. Sè d bªn Nî: Gi¸ trÞ vËt t, hµng ho¸ ®· mua nhng cßn ®ang ®i trªn ®êng (cha vÒ nhËp kho cña ®¬n vÞ). - TK 156 – Hµng ho¸: T×a kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng cña c¸c lo¹i hµng ho¸ cña doanh nghiÖp t¹i c¸c kho hµng, quÇy hµng. TK156 cã kÕt cÊu nh sau: Bªn Nî: Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm t¨ng gia thùc tÕ hµng ho¸ t¹i kho, quÇy (chi tiÕt tõng kho, quÇy, nhãm thø hµng ho¸) Bªn Cã: + TrÞ gi¸ thùc tÕ hµng ho¸ xuÊt kho, giao ®¹i lý, ký göi, thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn hoÆc xuÊt sö dông cho s¶n xuÊt, kinh doanh. + Chi phÝ thu mua ph©n bæ cho hµng ho¸ tiªu thô trong kú. + Kho¶n gi¶m gi¸, bít gi¸ mua hµng ®îc hëng. + TrÞ gi¸ hµng ho¸ ph¸t hiÖn bÞ thiÕu hô, h háng, mÊt, tr¶ l¹i ngêi b¸n. Tµi kho¶n 156 cã hai tµi kho¶n cÊp hai: TK 1561 vµ TK1562. - TK 157 – Hµng göi b¸n: Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh gi¸ trÞ mua cña hµng göi b¸n ký göi ®¹i lý cha ®îc chÊp nhËn. Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt theo tõng lo¹i, tõng lÇn göi hµng, tõ khi göi ®Õn khi ®îc chÊp nhËn thanh to¸n. TK 157 cã kÕt cÊu nh sau: Bªn Nî: Gi¸ trÞ s¶n phÈm, hµng ho¸ göi b¸n ®¹i lý hoÆc ®· thùc hiÖn víi kh¸ch hµng nhng cha ®îc chÊp nhËn. Bªn Cã: + Gi¸ trÞ s¶n phÈm, hµng ho¸ ®· ®îc kh¸ch hµng chÊp nhËn thanh to¸n hoÆc thanh to¸n. + Gi¸ trÞ hµng bÞ tõ chèi, tr¶ l¹i. D nî: Gi¸ trÞ hµng göi b¸n cha ®îc chÊp nhËn. - TK 632 – Gi¸ vèn hµng b¸n: Tµi kho¶n nµy ®îc dïng ®Ó theo dâi trÞ gi¸ vèn cña hµng ho¸ xuÊt b¸n trong kú bao gåm c¶ chi phÝ thu mua cña hµng tiªu thô vµ chi phÝ thu mua ph©n bæ cho hµng tiªu thô. TK 632 cã kÕt cÊu: Bªn Nî: TrÞ gi¸ vèn cña thµnh phÈm ®· cung cÊp theo ho¸ ®¬n. Bªn Cã: 8 + KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn cña hµng ho¸ ®· tiªu thô trong kú vµo tµi kho¶n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. + TrÞ gi¸ cña hµng ®· tiªu thô bÞ tr¶ l¹i trong kú. Tµi kho¶n nµy cuèi kú kh«ng cã sè d. -C¸c tµi kho¶n thanh to¸n nh TK 111, 112, 331, 311... Ngoµi ra, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ cßn sö dông TK 133 – ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ. Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ, ®îc hoµn l¹i. TK 133 cã kÕt cÊu: Bªn Nî: TËp hîp sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc ph¸t sinh trong kú. Bªn Cã: Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm gi¶m sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ (®· khÊu trõ, tr¶ l¹i hµng mua, ®îc hoµn l¹i...) Sè d bªn Nî: Ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cßn ®îc khÊu trõ hay ®· ®îc chÊp nhËn hoµn l¹i nhng cha nhËn ®îc. TK 133 ®îc chi tiÕt thµnh: + TK 133 – ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ cña hµng ho¸, dÞch vô. + TK 133 – ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ cña TSC§. b. Theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú (KK§K) Ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú lµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª thùc tÕ ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tån kho cuèi kú cña vËt t, hµng hãa trªn sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ tõ ®ã tÝnh ra gi¸ trÞ cña hµng ho¸, vËt t ®· xuÊt trong kú theo c«ng thøc: Theo ph¬ng ph¸p nµy, mäi biÕn ®éng cña vËt t, hµng ho¸ (nhËp, xuÊt kho) TrÞ gi¸ hµng xuÊt khÈu trong kú = Tæng trÞ gi¸ hµng nhËp trong kú + (-) Chª nh lÖch trÞ gi¸ tån kho ® Çu kú vµ cuèi kú kh«ng theo dâi, ph¶n ¸nh trªn c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n hµng tån kho, mµ ®îc theo dâi trªn mét tµi kho¶n kÕ to¸n riªng (tµi kho¶n mua hµng). C«ng t¸c kiÓm tra hµng ho¸, vËt t ®îc tiÕn hµnh cuèi mçi kú kÕ to¸n ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ vËt t, hµng ho¸ tån kho. §ång thêi c¨n cø vµo trÞ gi¸ vËt t, hµng ho¸ tån kho trong kú ®Ó ghi sæ kÕ to¸n cho tµi kho¶n 611 – Mua hµng. V× vËy, khi ¸p dông ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú, c¸c tµi kho¶n tån kho chØ sö dông ë ®Çu kú kÕ to¸n (kÕt chuyÓn sè d ®Çu kú) vµ cuèi kú kÕ to¸n (kÕt chuyÓn sæ d cuèi kú). Ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú thêng ®îc ¸p dông ë c¸c ®¬n vÞ cã nhiÒu chñng lo¹i vËt t, hµng ho¸ hoÆc xuÊt b¸n thêng xuyªn. ¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ 9 ®¬n gi¶n, gi¶m nhÑ khèi lîng c«ng viÖc h¹ch to¸n nhng ®é chÝnh x¸c vÒ gi¸ trÞ vËt t, hµng ho¸ xuÊt dïng hoÆc xuÊt b¸n bÞ ¶nh hëng cña chÊt lîng c«ng t¸c qu¶n lý t¹i kho, quÇy, bÕn b·i... Theo ph¬ng ph¸p nµy, c¸c tµi kho¶n sö dông cho qu¸ tr×nh thu mua hµng hãa bao gåm: - TK 151 – Hµng mua ®i ®êng: Tµi kho¶n nµy cã kÕt cÊu: Bªn Nî: KÕt chuyÓn trÞ gi¸ thùc tÕ cña hµng ho¸, vËt t ®ang ®i ®êng cuèi kú. Bªn Cã: KÕt chuyÓn trÞ gi¸ thùc tÕ cña hµng ho¸, vËt t ®ang ®i ®êng ®Çu kú. Sè d bªn Nî: TrÞ gi¸ hµng ho¸, vËt t ®ang ®i trªn ®êng. - TK 156 – Hµng ho¸: Bªn Nî: KÕt chuyÓn trÞ gi¸ thùc tÕ cña hµng ho¸ tån kho cuèi kú. Bªn Cã: KÕt chuyÓn trÞ gi¸ thùc tÕ cña hµng ho¸ tån kho ®Çu kú. Sè d bªn Nî: TrÞ gi¸ hµng ho¸ tån kho. - TK 611 – Mua hµng: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu, vËt t, hµng ho¸ mua vµo trong kú trªn nguyªn t¾c trÞ gi¸ thùc tÕ (gi¸ gèc) gåm gi¸ mua vµ c¸c chi phÝ thu mua. Tµi kho¶n nµy cã kÕt cÊu: Bªn Nî: + TrÞ gi¸ thùc tÕ vËt t, hµng ho¸ tån kho ®Çu kú. + TrÞ gi¸ thùc tÕ vËt t, hµng ho¸ mua vµo trong kú hoÆc hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. Bªn Cã: + TrÞ gi¸ thùc tÕ vËt t, hµng ho¸ tån kho cuèi kú. + TrÞ gi¸ thùc tÕ vËt t, hµng ho¸ xuÊt trong kú. + TrÞ gi¸ thùc tÕ vËt t, hµng ho¸ tr¶ l¹i cho ngêi b¸n hoÆc ®îc gi¶m gi¸. TK 611 cuèi kú kh«ng cã sè d. TK 611 cã hai tµi kho¶n cÊp hai: + TK 6111: Mua nguyªn vËt liÖu. + TK 6112: Mua hµng ho¸. Ngoµi ra cßn sö dông c¸c tµi kho¶n nh TK 111, 112, 331, 133... 4. H¹ch to¸n tæng hîp nghiÖp vô mua hµng xuÊt khÈu a. KÕ to¸n nghiÖp vô mua hµng xuÊt khÈu theo ph¬ng ph¸p KKTX (ë doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ) Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng mua nhËp kho: Hµng ho¸ mua vÒ nhËp kho ®îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ. Gi¸ nµy ®îc x¸c ®Þnh tuú theo tõng nguån nhËp: 10 - §èi víi hµng hãa mua ngoµi: GÝa thùc tÕ hµng nhËp kho GÝa mua ghi trª n ho¸ ® ¬n ( kÓ c¶ thuÕ nhËp khÈu) = + Chi phÝ thu mua - §èi víi hµng ho¸ gia c«ng chÕ biÕn xong nhËp kho: GÝa thùc tÕ hµng nhËp kho GÝa xuÊt kho ® Ó gia c«ng, chÕ biÕn = + Chi phÝ gia c «ng chÕ biÕn S¬ ®å 1.1: S¬ ®å qu¸ tr×nh mua hµng xuÊt khÈu theo ph¬ng ph¸p KKTX (TÝnh thuÕ VAT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ) TK 311, 111, 112... TK 1561 Mua hµng ho¸ TK 154 Thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn TK 1331 TK 151 VAT ®îc khÊu trõ TK 1381 Hµng ®i ®êng kú tríc Hµng thiÕu so víi ho¸ ®¬n TK 3881 Hµng thõa so víi ho¸ ®¬n TK 128,222 NhËn l¹i vèn liªn doanh 11 §èi víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp th× trong gi¸ mua bao gåm c¶ thuÕ VAT ®Çu vµo. Cô thÓ: - Khi mua hµng nhËp kho: Nî TK 156 ( 1561 ): TrÞ gi¸ thanh to¸n cña hµng nhËp kho (nÕu cã) Nî TK 153 ( 1532 ): TrÞ gi¸ bao b× tÝnh riªng nhËp kho (nÕu cã) Cã tµi kho¶n liªn quan ( 331, 311, 111, 112... ): sè tiÒn ph¶i tr¶, ®· tr¶ cho ngêi b¸n theo gi¸ thanh to¸n. - C¸c kho¶n chi phÝ thu mua thùc tÕ ph¸t sinh: Nî TK 156 ( 1562 ): TËp hîp chi phÝ thu mua Cã TK liªn quan ( 331, 111, 112... ) - C¸c kho¶n gi¶m gi¸ hµng mua, hµng mua tr¶ l¹i: Nî tµi kho¶n liªn quan ( 331, 111, 112... ): Tæng sè gi¶m gi¸ hµng mua, hµng mua tr¶ l¹i tÝnh tiÒn gi¸ thanh to¸n. Cã TK 156 ( 1561 ): Sè gi¶m gi¸ hµng mua, trÞ gi¸ hµng mua cña hµng tr¶ l¹i (gåm c¶ VAT ®Çu vµo). - ChiÕt khÊu thanh to¸n ®îc hëng: h¹ch to¸n gièng doanh nghiÖp tÝnh thuÕ VAT 151,156,157 TK 6112 theoTK phw¬ng ph¸p khÊu trõ. b. KÕ to¸n nghiÖp vô mua hµng xuÊt khÈu theo ph¬ng ph¸p KK§K. S¬ ®å 1.2: KÕ to¸n nghiÖp vô mua hµng vµ x¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng b¸n theo phKÕt chuyÓn gi¸ vèn cña ¬ng ph¸p KK§K hµng tån ®Çu kú TK 331,111,112 TrÞ gi¸ hµng mua vµo trong kú TK 156,157,151 KÕt chuyÓn gi¸ vèn cña hµng tån cuèi kú TrÞ gi¸ vèn hµng tiªu thô trong kú TK 632 331,111,112 C¸c kho¶n gi¶m gi¸, TK hµng mua tr¶ l¹i ngêi b¸n TK 1331 VAT cña hµng tr¶ l¹i ThuÕ VAT ®Çu vµo 12 5. H¹ch to¸n chi tiÕt hµng ho¸ tån kho vµ hÖ thèng sæ chi tiÕt tæng hîp ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh mua hµng xuÊt khÈu H¹ch to¸n chi tiÕt hµng tån kho Hµng tån kho trong doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu lµ mét phÇn rÊt quan träng, v× ®¶m b¶o lu«n cã hµng xuÊt khÈu vµ ®¶m b¶o gèi vô ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm thu ho¹ch theo mïa. Theo dâi t×nh h×nh biÕn ®éng cña hµng ho¸ trong kho mét c¸ch chÝnh x¸c vµ kÞp thêi lu«n la mét ®ßi hái cÊp b¸ch ®èi víi nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c kÕ to¸n. Trong thùc tÕ hiÖn nay, ngêi ta thêng ¸p dông ba ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt lµ: ph¬ng ph¸p thÎ song song, ph¬ng ph¸p sæ sè d vµ ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn. a. Ph¬ng ph¸p thÎ song song: Ph¬ng ph¸p nµy ®îc m« t¶ nh sau: - T¹i kho hµng ngµy, c¨n cø vµo chøng tõ nhËp - xuÊt kho, thñ kho ghi sè lîng thùc nhËp thùc xuÊt vµo c¸c thÎ kho cã liªn quan, vµ sau mçi nghiÖp vô hoÆc mçi ngµy tÝnh ra sè tån kho trªn thÎ. Mâi chøng tõ ®îc ghi vµo thÎ kho trªn mét dßng. Thñ kho thêng xuyªn ph¶i ®èi chiÕu sè tån kho ghi trªn thÎ kho víi sè hµng ho¸ thùc tÕ cßn l¹i trong kho ®Ó ®¶m b¶o sù lu«n khíp nhau gi÷a sæ s¸ch vµ hiÖn vËt. Hµng ngµy vµ ®Þnh kú, sau khi ghi thÎ kho, thñ khi chuyÓn toµn bé chøng tõ nhËp – xuÊt kho vÒ phßng kÕ to¸n. - T¹i phßng kÕ to¸n : kÕ to¸n më mét thÎ kÕ to¸n chi tiÕt cho tõng danh ®iÓm vËt liÖu t¬ng øng víi thÎ kho, thÎ nµy theo dâi c¶ vÒ sè lîng vµ gi¸ c¶ hµng ho¸. Hµng ngµy hoÆc ®Þnh kú, khi nhËn ®îc chøng tõ cña thñ kho chuyÓn ®Õn kÕ to¸n tiÕn hµnh kiÓm tra, ®èi chiÕu, ghi gi¸ vµ tÝnh thµnh tiÒn sau ®ã vµo thÎ chi tiÕt. Cuèi th¸ng, kÕ to¸n tiÕn hanh céng thÎ ®Ó t×nh ra tæng nhËp vµ tæng xuÊt, sè tån kho cña tõng danh ®iÓm, sè lîng ghi trªn thÎ chi tiÕt ph¶i ®óng víi sè lîng ghi trªn thÎ kho. Sau ®ã kÕ to¸n lËp b¶ng tæng hîp nhËp – xuÊt – tån kho ®Ó ®èi chiÕu víi sè lîng cña kÕ to¸n tæng hîp. §©y lµ ph¬ng ph¸p ®¬n gi¶n, dÔ lµm nhng thêng mÊt nhiÒu c«ng søc v× thêng ghi chÐp trïng lÆp nªn khã ¸p dông trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt lín. 13 S¬ ®å 1.3: S¬ ®å kÕ to¸n theo ph¬ng ph¸p thÎ song song ThÎ kho Chøng tõ kÕ to¸n - PhiÕu nhËp kho - PhiÕu xuÊt kho Sæ chi tiÕt song song B¶ng tæng hîp chi tiÕt kho Sæ tæng hîp Ghi chó: Ghi hµng ngµy : Ghi cuèi kú b. Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn: : §èi chiÕu §©y lµ ph¬ng ph¸p ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së c¶i tiÕn ph¬ng ph¸p thÎ song song: - T¹i kho: Gièng ph¬ng ph¸p thÎ song song - T¹i phßng kÕ to¸n: ngoµi thÎ kÕ to¸n chi tiÕt, kÕ to¸n cßn më mét quyÓn sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn. Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn kh«ng ghi theo chøng tõ nhËp, xuÊt mµ chØ ghi mét lÇn vµo cuèi th¸ng. Cuèi th¸ng, lÊy sè liÖu cña sæ nµy ®Ó dèi chiÕu víi thñ kho vµ kÕ to¸n tæng hîp. Ph¬ng ph¸p nµy gi¶m nhÑ c«ng viÖc ghi chÐp tÝnh to¸n, nhng c«ng viÖc ®Òu dån vµo cuèi th¸ng nªn viÖc h¹ch to¸n vµ lËp b¸o c¸o th¸ng thêng chËm trÔ. S¬ ®å 1.4: S¬ ®å kÕ to¸n theo ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn Chøng tõ nhËp B¶ng kª nhËp ThÎ kho Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn Sæ kÕ to¸n tæng hîp 14 Chøng tõ xuÊt B¶ng kª xuÊt c. Ph¬ng ph¸p sæ d: - T¹i kho: VÒ c¬ b¶n lµ gièng hai ph¬ng ph¸p trªn, nhng hµng ngµy hoÆc ®Þnh kú, thñ kho tËp hîp, ph©n lo¹i chøng tõ vµ lËp phiÕu giao nhËn chøng tõ (phiÕu nhËp 1 b¶n, phiÕu xuÊt 1 b¶n) ®Ýnh kÌm vµo c¸c tËp phiÕu xuÊt – nhËp ®Ó göi cho kÕ to¸n. Ngoµi ra, cuèi th¸ng thñ kho cßn ph¶i lËp mét sæ sè d. Sæ sè d nµy ®îc thñ kho ghi sè lîng vµ kÕt to¸n kiÓm tra tÝnh to¸n. - T¹i phßng kÕ to¸n: Khi nhËn ®îc chøng tõ, giÊy giao nhËn, kÕ to¸n sÏ tiÕn hµnh kiÓm tra, ®èi chiÕu vµ tÝnh thµnh tiÒn. Sau ®ã, c¨n cø vµo phiÕu giao nhËn chøng tõ, kÕ to¸n ghi vµo b¶ng kª luü kÕ nhËp – xuÊt – tån ®îc më cho tõng kho. §©y lµ c¬ së ®Ó ®èi chiÕu víi thÎ kho vµ kÕ to¸n tæng hîp. Song song víi qu¸ tr×nh vµo sæ kÕ to¸n chi tiÕt th× kÕ to¸n tiÕn hµnh ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô thu mua hµng xuÊt khÈu vµo sæ kÕ to¸n tæng hîp, bao gåm: sæ nhËt ký, sæ c¸i, sæ kÕ to¸n tæng hîp kh¸c. 15 S¬ ®å 1.5: S¬ ®å kÕ to¸n theo ph¬ng ph¸p sæ sè d Chøng tõ nhËp PhiÕu giao nhËn chøng tõ nhËp B¶ng luü kÕ nhËp (tiÒn) ThÎ (sæ) kho Sæ sè d B¶ng luü kÕ nhËp - xuÊt- tån Sæ kÕ to¸n tæng hîp Chøng tõ PhiÕu giao nhËn B¶ng luü kÕ xuÊt xuÊt chøng tõ xuÊt (tiÒn) 6. HÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n ph¶n ¸nh nghiÖp vô mua hµng xuÊt khÈu H×nh thøc sæ kÕ to¸n NhËt Ký chung cã quy tr×nh h¹ch to¸n nh sau: S¬ ®å 1.6: S¬ ®å tr×nh tù ghi sæ theo h×nh thøc sæ NhËt ký chung NhËt ký mua hµng Chøng tõ nhËp Sæ chi tiÕt NhËt ký chung Sæ c¸i TK 151, 156, 6112 B¶ng c©n ®èi tµi kho¶n B¸o c¸o tµi chÝnh B¶ng tæng chi tiÕt h¹ch to¸n qu¸ tr×nh b¸n hµng xuÊt khÈu III. hîp Tæ chøc 1. Ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu vµ tr×nh tù thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu Sau khi tho¶ thuËn, hai bªn sÏ cïng nhau ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng (hîp ®ång ngo¹i). Néi dung c¬ b¶n cña hîp ®ång ngo¹i lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn mua b¸n mµ c¸c bªn ®· tho¶ thuËn nh giíi thiÖu tªn, ®Þa chØ cña c¸c bªn tham 16 gia ký kÕt hîp ®ång, tªn mÆt hµng, gi¸ c¶, ®iÒu kiÖn vÒ thanh to¸n, ®iÒu kiÖn vÒ b¶o hµnh, b¶o hiÓm, nh÷ng quy ®Þnh vÒ khiÕu n¹i, ph¹t vµ båi thêng thiÖt h¹i... Sau ®ã doanh nghiÖp b¾t ®Çu tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu. §©y lµ c«ng viÖc phøc t¹p gåm nhiÒu thñ tôc b¾t buéc theo quy ®Þnh cña Nhµ níc vµ quèc tÕ. Tr×nh tù thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu bao gåm c¸c vÊn ®Ò nh xin giÊy phÐp xuÊt khÈu, chuÈn bÞ hµng xuÊt khÈu, kiÓm tra chÊt lîng hµng xuÊt khÈu, thuª tµu, mua b¶o hiÓm, lµm thñ tôc h¶i quan, giao hµng vµ thanh to¸n. 2. C¸c ph¬ng thøc xuÊt khÈu hµng ho¸ Gåm xuÊt khÈu theo Nghi ®Þnh th vµ xuÊt khÈu ngoµi NghÞ ®Þnh th: - XuÊt khÈu theo NghÞ ®Þnh th: lµ viÖc thùc hiÖn xuÊt khÈu theo hîp ®ång cña ChÝnh phñ ta ký kÕt víi c¸c níc kh¸c nh÷ng NghÞ ®Þnh th hay hiÖp ®Þnh trao ®æi vÒ hµng ho¸. Theo c¸ch nµy, Nhµ níc cÊp vèn, vËt t vµ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt kh¸c ®Ó doanh nghiÖp thay mÆt Nhµ níc ký hîp ®ång cô thÓ, chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn c¸c hîp ®ång ®ã theo yªu cÇu cña chÕ ®é h¹ch to¸n. §èi víi sè ngo¹i tÖ thu ®îc ph¶i nép vµo quü tËp trung cña Nhµ níc th«ng qua tµi kho¶n cña Bé Th¬ng m¹i vµ sau nµy ®îc Bé Th¬ng m¹i thanh to¸n l¹i b»ng tiÒn ViÖt Nam t¬ng øng víi sè ngo¹i tÖ ®· nép theo tû gi¸ kho¸n quy ®Þnh cho tõng mÆt hµng. Trêng hîp xuÊt khÈu tr¶ nî theo NghÞ ®Þnh th hay HiÖp ®Þnh th× sau khi níc b¹n nhËn ®îc hµng, ®¬n vÞ sÏ nhËn ®îc tiÒn do Bé Th¬ng m¹i chuyÓn tr¶ b»ng tiÒn ViÖt Nam øng víi sè ngo¹i tÖ ghi trong hîp ®ång xuÊt khÈu tr¶ nî theo tû gi¸ quy ®Þnh cña Nhµ níc. - XuÊt khÈu ngoµi NghÞ ®Þnh th: Theo h×nh thøc nµy, c¸c ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®îc quyÒn tù do tù chñ trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña m×nh: tù t×m b¹n hµng, thu mua t¹o nguån hµng vµ ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu. C¸c ®¬n vÞ cã hîp ®ång xuÊt khÈu tù c©n ®èi vÒ tµi chÝnh vµ thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô ®èi víi ng©n s¸ch Nhµ níc vµ chñ ®éng vÒ hµng ho¸, gi¸ c¶, thÞ trêng trong ph¹m vi Nhµ níc vµ Bé th¬ng m¹i cho phÐp. §èi víi sè ngo¹i tÖ thu ®îc, ®¬n vÞ cã thÓ b¸n ra ngoµi. 3. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu hµng ho¸ - Ph¬ng thøc xuÊt khÈu trùc tiÕp: XuÊt khÈu trùc tiÕp lµ mét h×nh thøc mµ c¸c ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ víi níc ngoµi, ®îc Bé Th¬ng m¹i cÊp giÊy phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, trùc tiÕp ký kÕt hîp ®ång mua b¸n vµ thanh to¸n víi níc ngoµi. 17 Theo h×nh thøc nµy, c¸c ®¬n vÞ ngo¹i th¬ng ®Æt mua s¶n phÈm cña c¸c ®¬n vÞ trong níc. Sau ®ã xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng nµy ra níc ngoµi víi danh nghÜa lµ hµng cña ®¬n vÞ m×nh. - Ph¬ng thøc xuÊt khÈu uû th¸c: Lµ ph¬ng thøc ¸p dông ®èi víi mét sè ®¬n vÞ ®îc Nhµ níc cÊp giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu nhng cha cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó trùc tiÕp ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ víi níc ngoµi, hay cha thÓ trùc tiÕp lu th«ng hµng ho¸ gi÷a trong níc vµ ngoµi níc nªn ph¶i uû th¸c cho c¸c ®¬n vÞ kh¸c cã chøc n¨ng xuÊt nhËp khÈu lµm hé. §èi víi ph¬ng thøc nµy ®¬n vÞ giao lµ ®¬n vÞ ®îc tÝnh doanh sè cßn ®¬n vÞ nhËn uû th¸c lµ ®¬n vÞ lµm ®¹i lý vµ ®îc hëng hoa hång theo tû lÖ tho¶ thuËn gi÷a ®«i bªn ký kÕt hîp ®ång uû th¸c xuÊt khÈu. Trong trêng hîp nµy, th«ng thêng c¸c chi phÝ, thuÕ xuÊt khÈu, ®¬n vÞ giao uû th¸c xuÊt khÈu ph¶i chÞu vµ chuyÓn tr¶ ®¬n vÞ nhËn uû th¸c nÕu hä nép hé hoÆc chi hé. 4. C¸ch x¸c ®Þnh gi¸ b¸n hµng xuÊt khÈu vµ ph¬ng thøc thanh to¸n hhµng xuÊt khÈu a. C¸ch x¸c ®Þnh gi¸ b¸n hµng xuÊt khÈu: Gi¸ b¸n hµng xuÊt khÈu lµ gi¸ thùc tÕ ghi trªn hîp ®ång b¸n hµng, b¸n theo gi¸ nµo th× ghi theo gi¸ ®ã vµ ®îc quy ®æi ra tiÒn ViÖt Nam. HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hay ¸p dông gi¸ FOB vµ gi¸ CIF ®èi víi gi¸ hµng xuÊt khÈu. - Gi¸ FOB (Free on board): lµ gi¸ giao hµng tÝnh ®Õn khi xÕp hµng xong lªn tµu ë c¶ng xuÊt. Gi¸ nµy ®îc tÝnh b»ng gi¸ trÞ thùc tÕ hµng ho¸ ghi trªn ho¸ ®¬n. Theo ®iÒu kiÖn FOB th× khi hµng ho¸ ®· qua lan can tµu t¹i c¶ng bèc hµng quy ®Þnh th× ngêi b¸n hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng cña m×nh, mäi chi phÝ, rñi ro ngêi mua ph¶i chÞu. Gi¸ FOB = Gi¸ b¸n ghi trªn ho¸ ®¬n. - Gi¸ CIF (cost, insurance and Freight): Gi¸ nµy bao gåm c¶ gi¸ FOB céng thªm chi phÝ b¶o hiÓm vµ cíc phÝ vËn t¶i. Theo ®iÒu kiÖn CIF, ngêi b¸n ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi hµng ho¸ cho ®Õn tËn c¶ng dì hµng quy ®Þnh. Theo ®iÒu kiÖn nµy, ngêi b¸n ph¶i lµm thñ tôc h¶i quan, thuª tµu, ph¶i mau phÝ b¶o hiÓm hµng ho¸ vµ chÞu mäi rñi ro trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn. Gi¸ CIF = TrÞ gi¸ hµng ho¸ + phÝ b¶o hiÓm + cíc phÝ thuª tµu vËn chuyÓn 18 C¸c ®¬n vÞ nhËp khÈu cña ta hiÖn nay thêng sö dông gi¸ FOB lµm gi¸ xuÊt khÈu hµng ho¸ v× khi sö dông gi¸ nµy, c¸c ®¬n vÞ kh«ng ph¶i lµm thñ tôc thuª tµu vµ lµm b¶o hiÓm. §iÒu nµy gi¶m ®îc chi phÝ xuÊt khÈu, tr¸nh ®îc rñi ro cho doanh nghiÖp. b. C¸c ph¬ng thøc thanh to¸n: Qu¸ tr×nh kinh doanh xuÊt khÈu sÏ kÕt thóc khi quan hÖ thanh to¸n trong ®ã kh¸ch hµng (ngêi tr¶, ngêi mua, ngêi nhËp khÈu) yªu cÇu ng©n hµng phôc vô m×nh chuyÓn mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho ngêi hëng lîi (ngêi b¸n, ngêi xuÊt khÈu)ë mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. Ng©n hµng chuyÓn tiÒn ph¶i th«ng qua ®¹i lý cña m×nh ë níc ngêi hëng lîi ®Ó thùc hiÖn nghiÖp vô chuyÓn tiÒn. - Ph¬ng thøc nhê thu (Collection): Lµ ph¬ng ph¸p mµ ngêi b¸n sau khi ®· hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng sÏ ký ph¸t hèi phiÕu ®ßi tiÒn ngêi mua, nhê ng©n hµng thu sè tiÒn ghi trªn hèi phiÕu ®ã. Theo ph¬ng thøc nµy, ng©n hµng chØ ®ãng vai trß lµ ngêi trung gian thu tiÒn hé chø kh«ng cã tr¸ch nhiÖm tr¶ tiÒn hé cho ngêi mua. Cã hai lo¹i nhê thu: + Nhê thu phiÕu tr¬n (Clean Collection): lµ ph¬ng ph¸p mµ ngêi b¸n nhê ng©n hµng thu hé tiÒn hèi phiÕu ë gi÷a ngêi mua nhng kh«ng kÌm theo ®iÒu kiÖn g×. + Nhê thu kÌm chøng tõ: lµ ph¬ng thøc mµ ngêi b¸n sau khi hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng lËp mét bé chøng tõ thanh to¸n nhê thu vµ nhê ng©n hµng thu hé tiÒn hèi phiÕu ®ã víi ®iÒu kiÖn lµ ngêi mua tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn th× ng©n hµng míi trao toµn bé chøng tõ göi cho ngêi mua ®Ó hä nhËn hµng. - Ph¬ng thøc th tÝn dông (Letter of credit – L/C): §îc coi lµ ph¬ng thøc th«ng dông nhÊt. Thùc chÊt ®©y lµ mét sè tho¶ thuËn trong ®ã cã mét ng©n hµng (ng©n hµng më th tÝn dông) sÏ tr¶ tiÒn cho ngêi thø ba (ngêi b¸n hµng) hoÆc tr¶ cho bÊt kú mét ngêi nµo kh¸c theo yªu cÇu cña ng¬× thø ba ®ã (ngêi hëng lîi) khi ngêi hëng lîi xuÊt tr×nh cho ng©n hµng mät bé chøng tõ phï hîp víi mäi quy ®Þnh ®Ò ra trong L/C. Ph¬ng thøc nµy ®îc sö dôgn réng r·i v× nã ®¶m b¶o quyÒn lîi cho bªn b¸n vµ bªn mua. Bªn b¸n yªn t©m khi xuÊt hµng sÏ thu tiÒn vÒ, cßn bªn mua cóng yªn t©m sÏ kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn tríc khi nhËn hµng. 5. C¸c chøng tõ xuÊt nhËp khÈu liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh xuÊt khÈu Trong c¸c nghiÖp vô xuÊt khÈu cã c¸c chøng tõ sau: Bé chøng tõ göi cho níc nhËp khÈu gåm: - VËn ®¬n (Bill of Lading): lµ giÊy chøng nhËn cña ®¬n vÞ vËn t¶i vÒ lo¹i hµng ho¸, sè lîng, n¬i ®i, n¬i ®Õn. 19 - Ho¸ ®¬n th¬ng m¹i (Conmecial Invoice): la chøng tõ c¬ b¶n cña kh©u c«ng t¸c thanh to¸n. Nã yªu cÇu ngêi mua ph¶i tr¶ sè tiÒn hµng ghi trªn ho¸ ®¬n. - B¶ng kª ®ãng gãi (Packing List): lµ b¶ng kª khai tÊt c¶ hµng ho¸ ®ùng trong mét kiÖn hµng. - GiÊy chøng nhËn xuÊt xø (Certificate of Origin): lµ chøng tõ do c¬ quan cã thÈm quyÒn cÊp ®Ó x¸c nhËn n¬i s¶n xuÊt ra hµng ho¸. - GiÊy chøng nhËn phÈm chÊt (Certificate of Quality): lµ chøng tõ x¸c nhËn phÈm chÊt hµng ho¸ thùc giao vµ chøng minh phÈm chÊt hµng ho¸ phï hîp víi ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång. - GiÊy chøng nhËn sè lîng (Certificate of Quantity): lµ chøng tõ x¸c nhËn sè lîng cña hµng ho¸ thùc giao. - GiÊy chøng nhËn b¶o hiÓm (Insurance Certificate): x¸c nhËn l« hµng nµo ®· ®îc b¶o hiÓm theo hîp ®ång b¶o hiÓm dµi h¹n. - GiÊy chøng nhËn kiÓm ®Þnh. Ngoµi bé chøng tõ trªn, doanh nghiÖp cßn sö dông c¸c chøng tõ kh¸c nh phiÕu nhËp kho, ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho, b¶ng kª tÝnh thuÕ, c¸c chøng tõ vËn chuyÓn, bèc dì hµng... 6. HÖ thèng tµi kho¶n sö dông ®Ó h¹ch to¸n nghiÖp vô xuÊt khÈu hµng ho¸ Ngoµi nh÷ng tµi kho¶n ®· ®îc liÖt kª, trong qu¸ tr×nh mua vµ b¸n hµng xuÊt khÈu cßn sö dông mét soã tµi kho¶n sau: - TK 143 – Chªnh lÖch tû gi¸: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè chªnh lÖch do thay ®æi tû gi¸ ngo¹i tÖ cña doanh thu vµ t×nh h×nh xö lý sè chªnh lÖch ®ã. - TK511 (5111) – Doanh thu b¸n hµng: Tµi kho¶n nµy ®îc sö dông ®Ó ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng thùc tÕ cña doanh nghiÖp vµ c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu. Tõ ®ã tÝnh ra doanh thu thuÇn vÒ tiªu thô trong kú. Tæng doanh thu b¸n hµng ghi nhËn ë ®©y cã thÓ lµ tæng gi¸ thanh to¸n (víi c¸c doanh nghiÖp tÝnh VAT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp còng nh c¸c ®èi tîng chÞu thuÕ xuÊt nhËp khÈu, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt) hoÆc gi¸ kh«ng cã thuÕ VAT (víi c¸c doanh nghiÖp tÝnh VAT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ). - TK 531 – Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh doanh sè cña hµng ho¸, thµnh phÈm, lao vô, dÞch vô ®· tiªu thô nhng bÞ kh¸ch hµng tr¶ l¹i. - TK 532 – Gi¶m gi¸ hµng b¸n: Tµi kho¶n nµt dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c tµi kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n cho kh¸ch hµng trªn gi¸ b¸n ®· tho¶ thuËn. §îc h¹ch to¸n vµo 20