Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Sinh viªn: lª ThÞ Thu HiÒn
LỜI MỞ ĐẦU
Lao ®éng s¸ng t¹o ra con ngêi vµ x· héi, do ®ã lao ®éng lµ yÕu tè quyÕt
®Þnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lao ®éng lµ c¬ së tån t¹i vµ ph¸t triÓn x· héi.
Díi chÕ ®é XHCN lao ®éng lµ thíc ®o sù cèng hiÕn cña mçi ngêi, lµ c¨n cø
®Ó ph©n phèi s¶n phÈm x· héi. §¹i héi §¶ng lÇn thø VI (12/1986) ®· chØ râ:
"Xãa bá nÒn s¶n xuÊt tËp trung quan liªu bao cÊp chuyÓn ®æi kinh tÕ níc ta
sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng XHCN cã sù qu¶n lý vÜ m« cña nhµ
níc". Tõ ®©y ngêi lao ®éng cã ®iÒu kiÖn ph¸t huy søc lao ®éng cña m×nh
th«ng qua ®ßn bÈy kinh tÕ, ®ã lµ thï lao lao ®éng.
Nh vËy lao ®éng vµ thï lao lao ®éng cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn n¨ng suÊt
vµ chÊt lîng s¶n phÈm. Ngêi lao ®éng chØ ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh khi
søc lao ®éng cña hä bá ra ®îc ®Òn bï xøng ®¸ng. §ã lµ sè tiÒn mµ ngêi sö
dông lao ®éng tr¶ cho ngêi lao ®éng ®Ó ngêi lao ®éng cã thÓ t¸i s¶n xuÊt søc
lao ®éng ®ång thêi tÝch luü ®îc gäi lµ tiÒn l¬ng.
G¾n chÆt víi tiÒn l¬ng lµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng gåm BHXH, BHYT vµ
KPC§. §©y lµ sùi thÓ hiÖn, quan t©m cña toµn x· héi ®Õn tõng thµnh viªn.
ChÝnh s¸ch tiÒn l¬ng ®îc vËn dông linh ho¹t ë mçi doanh nghiÖp tïy thuéc
vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc qu¶n lý, tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, tïy thuéc vµo tÝnh
chÊt c«ng viÖc. XÝ nghiÖp dÞch vô khoa häc kü thuËt. C«ng ty t vÊn x©y dùng
®iÖn I víi nhiÖm vô b¶o tån vµ ph¸t triÓn vèn do ng©n s¸ch nhµ níc cÊp, s¶n
xuÊt kinh doanh cã l·i nh»m n©ng cao ®êi sèng cho ngêi lao ®éng, hoµn
thµnh nghÜa vô ®ãng gãp víi nhµ níc. V× vËy viÖc x©y dùng mét quy chÕ tr¶ l¬ng phï hîp h¹ch to¸n ®ñ vµ thanh to¸n kÞp thêi cã mét sè ý nghÜa to lín vÒ
mÆt kinh tÕ còng nh vÒ mÆt chÝnh trÞ.
Qua thêi gian thùc tËp ë xÝ nghiÖp, kÕt hîp gi÷a lý luËn ®· ®îc häc ë trêng víi thùc tÕ ë xÝ nghiÖp, qua ®ã em ®· nhËn thøc ®îc vai trß vµ tÇm quan
träng ®Æc biÖt cña kÕ to¸n vµ c«ng t¸c tæ chøc kÕ to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng vµ
c¸c kho¶n tÝnh theo l¬ng ë c¸c doanh nghiÖp nãi chung, xÝ nghiÖp dÞch vô
khoa häc kü thuËt nãi riªng. Do ®ã em ®· vµ chän chuyªn ®Ò: "Tæ chøc h¹ch
to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng".
§îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña c« gi¸o: §µo Thuý Hµ vµ c¸c thÇy c« gi¸o
trong trêng, cïng ban l·nh ®¹o xÝ nghiÖp c¸c phßng ban ®Æc biÖt lµ c« V¬ng
ThÞ Dung, chó L¬ng Xu©n ChØnh cïng c¸c anh chÞ phßng KÕ to¸n Tµi chÝnh,
phßng Tæ chøc hµnh chÝnh tiÒn l¬ng víi sù t×m hiÓu vµ nghiªn cøu cña b¶n
th©n. Em ®· nghiªn cøu chuyªn ®Ò thùc tËp gåm c¸c néi dung sau:
PhÇn I: Lý luËn chung vÒ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng.
Trêng C§ KT-KTCN I
1
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Sinh viªn: lª ThÞ Thu HiÒn
PhÇn II: Thùc tr¹ng tæ chøc h¹ch to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo
l¬ng t¹i xÝ nghiÖp dÞch vô khoa häc kü thuËt.
PhÇn III: Mét sè ý kiÕn nhËn xÐt vµ kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c
lao ®éng tiÒn l¬ng t¹i xÝ nghiÖp dÞch vô khoa häc kü thuËt.
MÆc dï ®· cè g¾ng rÊt nhiÒu song ®iÒu kiÖn lý luËn vµ kh¶ n¨ng nghiÖp
vô cßn h¹n chÕ nªn b¸o c¸o chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cña em sÏ kh«ng tr¸nh khái
nh÷ng thiÕu sãt, em rÊt mong ®îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o, c¸c c«, chó,
anh, chÞ trong xÝ nghiÖp vµ toµn thÓ c¸c b¹n quan t©m, ®Õn ®Ò tµi trªn ®Ó b¸o
c¸o tèt nghiÖp cña em hoµn thiÖn h¬n.
Trêng C§ KT-KTCN I
2
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Sinh viªn: lª ThÞ Thu HiÒn
PhÇn I
Lý luËn chung vÒ tiÒn l ¬ng
vµ c¸c kho¶n trÝch theo l ¬ng
I. VÞ trÝ, néi dung, ý nghÜa cña tiÒn l ¬ng vµ c¸c kho¶n
trÝch theo l¬ng.
1. Vai trß cña lao ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh.
Lao ®éng lµ ho¹t ®éng ch©n tay vµ trÝ ãc cña con ngêi nh»m t¸c ®éng
biÕn ®æi c¸c vËt tù nhiªn thµnh nh÷ng vËt phÈm ®¸p øng cho nhu cÇu cña con
ngêi.
Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt, lao ®éng lµ yÕu tè c¬ b¶n cã t¸c dông
quyÕt ®Þnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp tiÕn hµnh thêng xuyªn liªn tôc th× ph¶i t¸i
s¶n xuÊt søc lao ®éng, hay nãi mét c¸ch kh¸c lµ ph¶i tÝnh thï lao tr¶ cho ngêi
lao ®éng trong thêi gian hä tham gia s¶n xuÊt kinh doanh. Trong nÒn kinh tÕ
hµng hãa thï lao lao ®éng biÓu hiÖn díi h×nh thøc tiÒn l¬ng (tiÒn c«ng). TiÒn l¬ng chÝnh lµ phÇn thï lao lao ®éng ®îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn mµ doanh nghiÖp
®· tr¶ cho ngêi lao ®éng t¬ng øng víi thêi gian, chÊt lîng vµ kÕt qu¶ lao ®éng
vµ hä ®· cèng hiÕn.
2. Néi dung, ý nghÜa cña tiÒn l ¬ng.
TiÒn l¬ng lµ nguån thu nhËp lao ®éng chñ yÕu cña ngêi lao ®éng. VÒ b¶n
chÊt, tiÒn l¬ng chÝnh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ c¶ søc lao ®éng. MÆt kh¸c
tiÒn l¬ng cßn lµ ®ßn bÈy kinh tÕ ®Ó khuyÕn khÝch tinh thÇn h¨ng h¸i lao ®éng,
kÝch thÝch vµ t¹o mèi quan t©m cña ngêi lao ®éng ®Õn kÕt qu¶ c«ng viÖc cña
hä. Nãi c¸ch kh¸c, tiÒn l¬ng chÝnh lµ mét nh©n tè thóc ®Èy n¨ng suÊt lao
®éng.
Do ®ã ta cã thÓ hiÓu tiÒn l¬ng lµ mét ph¹m trï kinh tÕ phøc t¹p mang tÝnh
lÞch sù cã ý nghÜa chÝnh trÞ vµ ý nghÜa x· héi to lín nhng ngîc l¹i b¶n th©n
tiÒn l¬ng còng chÞu t¸c ®éng m¹nh mÏ x· héi cña t tëng chÝnh trÞ, cô thÓ lµ:
Trong x· héi TBCN, tiÒn l¬ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña søc lao ®éng
biÓu hiÖn ra bªn ngoµi nh gi¸ c¶ cña søc lao ®éng.
Trong x· héi XHCN, tiÒn l¬ng kh«ng ph¶i lµ gi¸ c¶ cña søc lao ®éng võa
lµ gi¸ trÞ mét phÇn vËt chÊt trong tæng s¶n phÈm x· héi dïng ®Ó ph©n phèi cho
ngêi lao ®éng theo nguyªn t¾c "lµm theo n¨ng lùc, hëng theo lao ®éng". TiÒn
l¬ng mang mét ý nghÜa tÝch cùc t¹o ra sù c«ng b»ng trong ph©n phèi thu nhËp
quèc d©n.
§Êt níc ta trong thêi kú bao cÊp mét phÇn thu nhËp quèc d©n ®îc t¸ch ra
lµm tæng quü l¬ng vµ ph©n phèi cho ngêi lao ®éng theo kÕ ho¹ch, tiÒn l¬ng
Trêng C§ KT-KTCN I
3
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Sinh viªn: lª ThÞ Thu HiÒn
chÞu t¸c ®éng cña quy luËt ph¸t triÓn c©n ®èi cã kÕ ho¹ch, chÞu sù chi phèi
trùc tiÕp cña nhµ níc th«ng qua c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng do Héi ®ång
Bé trëng ban hµnh. TiÒn l¬ng cô thÓ gåm 2 phÇn: PhÇn tr¶ b»ng tiÒn dùa trªn
hÖ thèng thang l¬ng, b¶ng l¬ng vµ phÇn tr¶ b»ng hiÖn vËt th«ng qua chÕ ®é
tem phiÕu (phÇn nµy chiÕm tû träng cao). Theo c¬ chÕ nµy, tiÒn l¬ng kh«ng
g¾n chÆt víi sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng, kh«ng ®¶m b¶o méc cuéc sèng æn
®Þnh cho nh©n d©n. V× nã kh«ng t¹o ra mét ®éng lùc ph¸t triÓn s¶n xuÊt.
Sau khi tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi, tiÒn l¬ng ®· tho¸t khái sù bao cÊp
vµ trë thµnh gi¸ c¶ cña søc lao ®éng. TiÒn l¬ng theo c¬ chÕ míi tu©n theo quy
luËt cung - cÇu cña thÞ trêng søc lao ®éng, chÞu sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc, h×nh
thµnh th«ng qua sù tháa thuËn gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng
dùa trªn sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng. TiÒn l¬ng lµ mét phÇn gi¸ trÞ míi cña
doanh nghiÖp dïng ®Ó tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng.
Trªn thùc tÕ c¸i mµ ngêi lao ®éng yªu cÇu kh«ng ph¶i lµ mét khèi lîng
tiÒn l¬ng lín mµ thùc tÕ hä quan t©m ®Õn khèi lîng t liÖu sinh ho¹t mµ hä
nhËn ®îc th«ng qua tiÒn l¬ng. VÊn ®Ò nµy liªn quan ®Õn tiÒn l¬ng danh nghÜa
vµ tiÒn l¬ng thùc tÕ.
2.1. TiÒn l¬ng danh nghÜa vµ tiÒn l ¬ng thùc tÕ.
- TiÒn l¬ng danh nghÜa: lµ khèi lîng tiÒn tr¶ cho nh©n viªn díi h×nh thøc
tiÒn tÖ. §ã lµ sè tiÒn thùc tÕ ngêi lao ®éng nhËn ®îc. Tuy vËy cïng víi mçi sè
tiÒn kh¸c nhau ngêi lao ®éng sÏ mau ®îc khèi lîng hµng hãa dÞch vô kh¸c
nhau ë c¸c thêi ®iÓm, c¸c vïng kh¸c nhau do sù biÕn ®éng thêng xuyªn cña
gi¸ c¶.
- TiÒn l¬ng thùc tÕ: ®îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh sè lîng hµng hãa tiªu dïng
vµ dÞch vô mµ ngêi lao ®éng nhËn ®îc th«ng qua tiÒn l¬ng danh nghÜa. TiÒn l¬ng thùc tÕ phô thuéc vµo hai yÕu tè sau:
+ Tæng sè tiÒn nh©n ®îc (tiÒn l¬ng danh nghÜa).
+ ChØ sè gi¸ c¶ tiªu dïng vµ dÞch vô.
VËy tiÒn l¬ng danh nghÜa vµ tiÒn l¬ng thùc tÕ cã mèi quan hÖ mËt thiÕt
víi nhau thÓ hiÖn qua c«ng thøc sau:
TiÒn l¬ng danh nghÜa
TiÒn l¬ng thùc tÕ =
ChØ sè hµng ho¸ tiªu dïng vµ dÞch vô
Khi tiÒn l¬ng danh nghÜa lín h¬n chØ sè gi¸ c¶ th× nghÜa lµ thu nhËp thùc
tÕ cña ngêi lao ®éng t¨ng lªn, khi tiÒn l¬ng kh«ng ®¶m b¶o ®îc ®êi sèng cña
Trêng C§ KT-KTCN I
4
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Sinh viªn: lª ThÞ Thu HiÒn
c¸n bé, c«ng nh©n viªn khi ®ã tiÒn l¬ng kh«ng hoµn thµnh chøc n¨ng quan
träng cña nã lµ t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. §iÒu nµy ®ßi hái c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh
chÝnh s¸ch ph¶i lu«n lu«n quan t©m ®Õn tiÒn l¬ng thùc tÕ.
VÒ ph¬ng diÖn h¹ch to¸n, tiÒn l¬ng c«ng nh©n c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt
®îc chia lµm hai lo¹i lµ tiÒn l¬ng chÝnh vµ tiÒn l¬ng phô.
2.2. TiÒn l¬ng chÝnh.
Lµ tiÒn l¬ng tr¶ cho c«ng nh©n viªn trong thêi gian thùc hiÖn nhiÖm vô
chÝnh cña hä bao gåm tiÒn l¬ng tr¶ theo cÊp bËc vµ c¸c kho¶n phô cÊp kÌm
theo (phô cÊp tr¸ch nhiÖm, phô cÊp khu vùc).
2.3. TiÒn l¬ng phô.
Lµ tiÒn l¬ng tr¶ cho c«ng nh©n viªn trong thêi gian thùc tÕ kh«ng lµm
viÖc nhng ®îc chÕ ®é quy ®Þnh nh nghØ phÐp, héi häp, häc tËp, lÔ tÕt, ngõng
s¶n xuÊt...
C¸ch ph©n phèi tiÒn l¬ng chÝnh, tiÒn l¬ng phô gióp cho viÖc tÝnh to¸n
ph©n tÝch tiÒn l¬ng trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. TiÒn l¬ng phô cña c«ng nh©n do
kh«ng g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm nªn ®îc h¹ch to¸n gi¸n tiÕp
vµo chi phÝ s¶n xuÊt.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, tiÒn l¬ng ®óng vµ ®Çy ®ñ võa kÝch thÝch s¶n
xuÊt ph¸t triÓn, võa lµ vÊn ®Ò x· héi trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn ®êi sèng tinh thÇn
vËt chÊt cña ngêi lao ®éng. TiÒn l¬ng cã c¸c chøc n¨ng sau:
- Chøc n¨ng thíc ®o gi¸ trÞ: biÓu hiÖn gi¸ c¶ søc lao ®éng, lµ c¬ së ®iÒu chØnh
gi¸ c¶ cho phï hîp mçi khi gi¸ c¶ biÕn ®éng (bao gåm gi¸ c¶ søc lao ®éng).
- Chøc n¨ng t¸i s¶n xuÊt lao ®éng: §©y lµ mét yªu cÇu thÊp nhÊt cña tiÒn
l¬ng ®óng nghÜa cña nã. TiÒn l¬ng ph¶i ph¶i ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt, tøc lµ ph¶i
nu«i sèng ngêi lao ®éng, duy tr× søc lao ®éng, n¨ng lùc lµm viÖc l©u dµi, cã
hiÖu qu¶ trªn c¬ së tiÒn l¬ng ®¶m b¶o bï ®¾p ®îc søc lao ®éng ®· hao phÝ cho
ngêi lao ®éng. V× vËy tiÒn l¬ng ®îc tÝnh to¸n ®Çy ®ñ trªn 3 mÆt:
+ Duy tr× vµ ph¸t triÓn søc lao ®éng cña chÝnh b¶n th©n ngêi lao ®éng.
+ S¶n xuÊt ra søc lao ®éng míi (nu«i dìng thÕ hÖ sau).
+ TÝch lòy kinh nghiÖm, hoµn thµnh kü n¨ng lao ®éng, n©ng cao tr×nh ®é
tay nghÒ (t¨ng cêng chÊt lîng lao ®éng).
- Chøc n¨ng kÝch thÝch søc lao ®éng tiÒn l¬ng lµ ®éng lùc chñ yÕu kÝch
thÝch ngêi lao ®éng tÝch cùc h¬n, thóc ®Èy ngêi lao ®éng c¶i tiÕn mét c¸ch cã
hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p tæ chøc lao ®éng. Sö dông tèt vµ cã hiÖu qu¶ ngµy
c«ng lao ®éng, m¸y mãc thiÕt bÞ, tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t
huy s¸ng kiÕn, n©ng cao tr×nh ®é v¨n hãa nghiÖp vô cña c«ng nh©n viªn tõ ®ã
gióp hä lµm viÖc cã hiÖu qu¶ nhÊt. ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh tiÒn l¬ng thÓ hiÖn
Trêng C§ KT-KTCN I
5
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Sinh viªn: lª ThÞ Thu HiÒn
cung tÇn gi¸ trÞ cña ngêi lao ®éng còng nh n¨ng lùc vµ c«ng lao cña hä ®èi víi
sù ph¸t triÓn cña ®¬n vÞ.
PhÇn l¬ng c¬ b¶n lµ c¬ së x¸c ®Þnh phô cÊp ngoµi l¬ng. TiÒn thëng lµ mét
phô cÊp ngo¹i híng cho c«ng nh©n hoµn thµnh xuÊt s¾c nhiÖm vô s¶n xuÊt
hoÆc cã s¸ng kiÕn ph¸t minh khoa häc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ chÊt lîng
s¶n phÈm. TiÒn thëng lµ mét trong nh÷ng c«ng cô qu¶n lý hiÖu qu¶ nhÊt, kh¾c
phôc nh÷ng thiÕu sãt cña l¬ng c¬ b¶n nh»m t¨ng cêng h¬n n÷a sù quan t©m
vËt chÊt víi c«ng nh©n viªn trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt
x· héi.
- Chøc n¨ng c«ng cô qu¶n lý nhµ níc.
TiÒn l¬ng víi chÕ ®é cña nã lµ nh÷ng ®¶m b¶o cã tÝnh chÊt ph¸p lý cña
nhµ níc buéc ngêi sö dông lao ®éng ph¶i tr¶ theo c«ng viÖc ®· hoµn thµnh cña
ngêi lao ®éng, ®¶m b¶o quyÒn lîi tèi thiÓu mµ hä ®îc hëng tõ ®ã míi ph¸t
huy ®îc chøc n¨ng kÝch thÝch ngêi lao ®éng.
C¨n cø vµo yªu cÇu c¬ b¶n nµy th«ng qua thùc tiÔn t×nh h×nh kinh tÕ x· héi
mµ nhµ níc ®Þnh ra chÕ ®é tiÒn l¬ng phï hîp nh mét v¨n b¶n b¾t buéc víi ngêi
sö dông lao ®éng. C¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh lÊy mét phÇn thu nhËp cña
m×nh ®Ó tr¶ l¬ng, ngêi lao ®éng ®îc giíi h¹n gi÷a møc tèi thiÓu do nhµ níc quy
®Þnh vµ kÕt qu¶ sö dông kinh doanh cña doanh nghiÖp. ChÝnh ®iÒu nµy buéc ngêi
sö dông lao ®éng ph¶i tù gi¸c tiÕt kiÖm còng nh chi phÝ kh¸c.
- Chøc n¨ng ®iÒu tiÕt lao ®éng: Th«ng qua hÖ thèng thang l¬ng, b¶ng l¬ng vµ c¸c chÕ ®é phô cÊp ®îc x¸c ®Þnh cho tõng vïng, tõng ngµnh víi møc l¬ng ®óng ®¾n vµ tháa m·n ngêi lao ®éng sÏ tù nguyÖn nhËn c«ng viÖc ®îc
giao. TiÒn l¬ng t¹o ra ®éng lùc vµ lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt lao ®éng gi÷a c¸c vïng,
c¸c ngµnh trªn toµn l·nh thæ, gãp phÇn t¹o ra mét c¬ cÊu lao ®éng hîp lý. §ã
lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó nhµ níc thùc hiÖn kÕ ho¹ch c©n ®èi vïng - ngµnh - l·nh
thæ.
3. Nguyªn t¾c tr¶ l ¬ng.
§Ó ®¶m b¶o ®Çy ®ñ yªu cÇu cña tæ chøc tiÒn l¬ng cho ngêi lao ®éng, ®¶m
b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng vµ kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt tinh
thÇn cho ngêi lao ®éng lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ngõng t¨ng lªn.
§¶m b¶o tÝnh ®¬n gi¶n dÔ hiÓu, dÔ lµm th× khi tæ chøc tiÒn l¬ng ph¶i ®¶m b¶o
nh÷ng nguyªn t¾c sau:
3.1. Tr¶ l¬ng ngang nhau cho nh÷ng ng êi lao ®éng ngang
nhau.
Trêng C§ KT-KTCN I
6
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Sinh viªn: lª ThÞ Thu HiÒn
Lao ®éng ngang nhau lµ lao ®éng cña nh÷ng ngêi cã cïng sè lîng vµ
chÊt lîng lao ®éng. Trong c¸c doanh nghiÖp vËn dông quy luËt ph©n phèi theo
lao ®éng viÖc tr¶ l¬ng kh«ng cã sù ph©n biÖt giíi tÝnh, tuæi t¸c, t«n gi¸o... ®¶m
b¶o tr¶ l¬ng c«ng b»ng cho ngêi lao ®éng gióp hä phÊn ®Êu tÝch cùc vµ yªn
t©m c«ng t¸c.
3.2. §¶m b¶o tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng nhanh h¬n tèc ®é
t¨ng cña tiÒn l¬ng b×nh qu©n.
Do tiÒn l¬ng lµ mét bé phËn cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ gi¸ c¶
hµng hãa, trong doanh nghiÖp viÖc tr¶ l¬ng cßn ph¶i c¨n cø vµo n¨ng suÊt lao
®éng g¾n chÆt tiÒn l¬ng víi n¨ng suÊt lao ®éng. Ngoµi nh©n tè tiÒn l¬ng cßn
cã c¸c nh©n tè vÒ khoa häc kü thuËt vµ tiÕn bé khoa häc kü thuËt. TiÒn l¬ng
b×nh qu©n chØ t¨ng lªn trªn c¬ së n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao tay
nghÒ, gi¶m bít tæn thÊt vÒ thêi gian lao ®éng.
Nh vËy trong ph¹m vi nÒn kinh tÕ quèc d©n còng nh trong ph¹m vi doanh
nghiÖp muèn h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng tÝch lòy th× ph¶i ®¶m b¶o t¨ng n¨ng
suÊt lao ®éng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng cña tiÒn l¬ng b×nh qu©n. NÕu vi ph¹m
nguyªn t¾c nµy sÏ dÉn ®Õn nguy c¬ ph¸ s¶n.
3.3. §¶m b¶o mèi quan hÖ hîp lý vÒ tiÒn l ¬ng gi÷a ngêi lao
®éng kh¸c nhau trong nÒn kinh tÕ quèc d©n.
§¶m b¶o mèi quan hÖ hîp lý vÒ tiÒn l¬ng cho nh÷ng ngêi lao ®éng kh¸c
nhau, viÖc thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy sÏ gióp nhµ níc t¹o sù c©n ®èi gi÷a c¸c
ngµnh, khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn nhanh chãng ngµnh mòi nhän ®¶m b¶o lîi
Ých cña ngêi lao ®éng cña c¸c ngµnh kh¸c nhau.
C¸c ®iÒu kiÖn trªn ph¶i ®¶m b¶o ®óng nguyªn t¾c ®· ghi trong ®iÒu 55Bé luËt lao ®éng, cô thÓ:
- Møc l¬ng ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së tháa thuËn gi÷a ngêi lao ®éng vµ
ngêi sö dông lao ®éng.
- Møc l¬ng trong hîp ®ång ph¶i lín h¬n hoÆc b»ng møc l¬ng tèi thiÓu do nhµ níc quy ®Þnh (hiÖn nay møc l¬ng tèi thiÓu do nhµ níc quy ®Þnh lµ 210.000®).
Ngêi lao ®éng ®îc hëng theo n¨ng suÊt, chÊt lîng vµ kÕt qu¶ lao ®éng.
Tãm l¹i, tiÒn l¬ng cã mét vai trß rÊt quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn tån
t¹i vµ ph¸t triÓn cña mçi doanh nghiÖp. Tuy nhiªn ®Ó thÊy ®îc hÕt t¸c dông
cña nã th× chóng ta ph¶i nhËn thøc ®óng, ®Çy ®ñ vÒ tiÒn l¬ng lùa chän ph¬ng
thøc tr¶ l¬ng thÝch hîp. Khi ®ã ngêi lao ®éng sÏ h¨ng h¸i lµm viÖc s¸ng t¹o.
4. C¸c h×nh thøc tr¶ l ¬ng trong doanh nghiÖp.
HiÖn nay thang bËc l¬ng c¬ b¶n ®îc nhµ níc quy ®Þnh. Nhµ níc khèng
chÕ møc l¬ng tèi thiÓu, kh«ng khèng chÕ møc l¬ng tèi ®a mµ ®iÒu tiÕt b»ng
Trêng C§ KT-KTCN I
7
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Sinh viªn: lª ThÞ Thu HiÒn
thuÕ thu nhËp.
ViÖc trÝch tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp ®îc thùc
hiÖn theo c¸c h×nh thøc tiÒn l¬ng sau:
H×nh thøc tiÒn l¬ng thêi gian vµ h×nh thøc tiÒn l¬ng s¶n phÈm.
- H×nh thøc tr¶ l¬ng thêi gian: TiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng tÝnh theo
thêi gian lµm viÖc, cÊp bËc hoÆc chøc danh vµ thang l¬ng theo quy ®Þnh.
Cã 2 h×nh thøc tr¶ l¬ng thêi gian:
+ Tr¶ l¬ng theo thêi gian gi¶n ®¬n.
+ Tr¶ l¬ng theo thêi gian cã thëng.
Cã 6 h×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm:
+ Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n.
+ Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp.
+ Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm tËp thÓ.
+ Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm lòy tiÕn.
+ Tr¶ l¬ng kho¸n.
+ Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã thëng.
4.1. H×nh thøc tr¶ l ¬ng theo thêi gian.
Thêng ¸p dông lao ®éng lµm c«ng t¸c v¨n phßng nh hµnh chÝnh, qu¶n trÞ,
tæ chøc lao ®éng, thèng kª, tµi vô, kÕ to¸n... Tr¶ l¬ng theo thêi gian lµ h×nh
thøc tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng c¨n cø vµo thêi gian lµm viÖc thùc tÕ:
Tïy theo yªu cÇu vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý thêi gian lao ®éng cña doanh
nghiÖp viÖc trÝch tr¶ l¬ng theo thêi gian cã thÓ thùc hiÖn theo 2 h×nh thøc:
* Tr¶ l¬ng theo thêi gian gi¶n ®¬n:
§©y lµ sè tiÒn tr¶ cho ngêi lao ®éng c¨n cø vµo bËc l¬ng vµ thêi gian thùc
tÕ lµm viÖc kh«ng xÐt ®Õn th¸i ®é lµm viÖc vµ kÕt qu¶ lao ®éng.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy chØ ¸p dông cho ngêi lao ®éng kh«ng thÓ ®Þnh møc
vµ tÝnh to¸n chÆt chÏ, hoÆc c«ng viÖc cña ngêi lao ®éng chØ ®ßi hái ®¶m b¶o
chÊt lîng s¶n phÈm mµ kh«ng ®¶m b¶o n¨ng suÊt lao ®éng.
- L¬ng th¸ng: thêng ¸p dông ®èi víi c¸n bé c«ng nh©n viªn lµm viÖc ë bé
phËn gi¸n tiÕp:
Møc l¬ng = l¬ng c¬ b¶n + Phô cÊp (nÕu cã).
- L¬ng ngµy: ®èi tîng ¸p dông chñ yÕu nh l¬ng th¸ng, khuyÕn khÝch ngêi
lao ®éng ®i lµm ®Òu:
L¬ng th¸ng
Møc l¬ng =
x Sè ngµy lµm viÖc thùc tÕ
Sè ngµy lµm viÖc theo chÕ ®é
L¬ng giê: ¸p dông ®èi víi ngêi lµm viÖc t¹m thêi ®èi víi tõng c«ng
viÖc:
Trêng C§ KT-KTCN I
8
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Sinh viªn: lª ThÞ Thu HiÒn
L¬ng th¸ng
Møc l¬ng =
Sè ngµy lµm viÖc theo chÕ ®é (8h)
x Sè ngµy lµm viÖc thùc tÕ
ë níc ta míi chØ tÝnh l¬ng ngµy vµ l¬ng th¸ng.
¦u ®iÓm: dÔ tÝnh, dÔ tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng.
Nhîc ®iÓm: mang tÝnh b×nh qu©n, nªn kh«ng khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng
tÝch cùc trong c«ng viÖc v× vËy xu híng chÕ ®é tr¶ l¬ng nµy ngµy cµng gi¶m.
Thùc chÊt cña chÕ ®é nµy lµ sù kÕt hîp gi÷a viÖc tr¶ l¬ng theo thêi gian
gi¶n ®¬n vµ tiÒn thëng khi c«ng nh©n vît møc nh÷ng chØ tiªu sè lîng vµ chÊt lîng quy ®Þnh.
* Tr¶ l¬ng theo thêi gian cã thëng:
Thêng ¸p dông cho c«ng nh©n phô lµm viÖc phô nh: c«ng nh©n söa ch÷a,
®iÒu chØnh thiÕt bÞ hoÆc c«ng nh©n chÝnh lµm viÖc ë nh÷ng n¬i cã tr×nh ®é c¬
khÝ hãa, c«ng viÖc tuyÖt ®èi ph¶i ®¶m b¶o chÊt lîng.
Møc l¬ng = TiÒn l¬ng theo thêi gian + TiÒn thëng.
¦u ®iÓm: Ph¶n ¸nh tr×nh ®é thµnh th¹o vµ khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng cã
tr¸ch nhiÖm vÒ c«ng viÖc.
Nhîc ®iÓm: ViÖc x¸c ®Þnh tiÒn l¬ng bao nhiªu lµ hîp lý rÊt khã kh¨n v×
vËy nã cha ®¶m b¶o ph©n phèi theo lao ®éng.
4.2. H×nh thøc tr¶ l ¬ng theo s¶n phÈm.
Lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng c¬ b¶n ®ang ¸p dông trong khu vùc s¶n xuÊt hiÖn
nay, tiÒn l¬ng mµ c«ng nh©n nhËn ®îc phô thuéc vµo ®¬n gi¸ ®Ó hoµn thµnh
mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. H×nh thøc tr¶ l¬ng nµy cã nhiÒu u ®iÓm h¬n h×nh thøc
tr¶ l¬ng theo thêi gian, do ®ã níc ta t¨ng cêng më réng diÖn tÝch tr¶ l¬ng theo
s¶n phÈm.
Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã t¸c dông:
- Qu¸n triÖt ®Çy ®ñ h¬n nh÷ng nguyªn t¾c tr¶ l¬ng theo chÊt lîng lao
®éng, sè lîng, g¾n thu nhËp vÒ tiÒn l¬ng víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña mçi c«ng
nh©n, do ®ã kÝch thÝch c«ng nh©n n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng.
- KhuyÕn khÝch c«ng nh©n ra søc häc v¨n hãa, kü thuËt nghiÖp vô ®Ó
n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ, ra søc ph¸t huy s¸ng t¹o, c¶i tiÕn kü thuËt, c¶i
tiÕn ph¬ng ph¸p lao ®éng sö dông tèt m¸y mãc thiÕt bÞ ®Ó n©ng cao n¨ng
suÊt lao ®éng.
- Gãp phÇn thóc ®Èy viÖc c¶i tiÕn qu¶n lý doanh nghiÖp nhÊt lµ c«ng t¸c
lao ®éng vµ thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch kinh tÕ, cô thÓ:
Khi mét doanh nghiÖp ®îc bè trÝ cha hîp lý viÖc cung øng vËt t cha kÞp
thêi sÏ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ lao ®éng nh n¨ng suÊt lao ®éng gi¶m dÉn
®Õn thu nhËp ngêi lao ®éng gi¶m. Do quyÒn lîi cña m×nh mµ ngêi c«ng nh©n
Trêng C§ KT-KTCN I
9
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Sinh viªn: lª ThÞ Thu HiÒn
sÏ kiÕn nghÞ bé m¸y qu¶n lý c¶i tiÕn l¹i nh÷ng bÊt hîp lý hoÆc tù hä t×m ra
biÖn ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt.
§Ó ph¸t huy ®Çy ®ñ t¸c dông võa c«ng t¸c tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm nh»m
®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n sau ®©y:
- Ph¶i x©y dùng møc l¬ng lao ®éng cã c¨n cø khoa häc. §iÒu nµy t¹o
®iÒu kiÖn ®Ó tÝnh to¸n ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng chÝnh x¸c nÕu møc l¬ng lao ®éng qu¸
cao sÏ dÉn ®Õn ®¬n gi¸ cao.
- Tæ chøc s¶n xuÊt, lao ®éng ph¶i t¬ng ®èi hîp lý vµ æn ®Þnh, ®ång thêi tæ
chøc phôc vô tèt n¬i lµm viÖc ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi lao ®éng hoµn thµnh ë
møc s¶n lîng lao ®éng trong ca lµm viÖc ®¹t hiÖu qu¶ cao.
- Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c thèng kª, kiÓm tra, nghiÖm thu s¶n phÈm s¶n
xuÊt ra ®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng s¶n phÈm tr¸nh lµm bõa, lµm Èu, ch¹y theo sè
lîng.
- Bè trÝ c«ng nh©n vµo nh÷ng c«ng viÖc phï hîp víi bËc thî cña hä. Theo
quy ®Þnh hiÖn nay, gi¸m ®èc c¸c doanh nghiÖp cã quyÒn lùa chän c¸c h×nh
thøc tr¶ l¬ng phï hîp víi tõng tËp thÓ hay tõng c¸ nh©n ngêi lao ®éng trong
c¸c doanh nghiÖp.
ë h×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng sau:
* Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n.
C¸ch nµy ®îc ¸p dông réng r·i víi c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt trong
®iÒu kiÖn quy tr×nh lao ®éng cña ngêi c«ng nh©n mang tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi,
cã thÓ ®Þnh møc kiÓm tra vµ nghiÖm thu s¶n phÈm mét c¸ch riªng biÖt. §¬n
gi¸ tiÒn l¬ng cña c¸ch nµy lµ cè ®Þnh vµ tÝnh theo c«ng thøc:
L
§G =
hoÆc §G = L x T®m
Q®m
Trong ®ã:
§G - lµ ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng.
L - lµ l¬ng cÊp bËc c«ng nh©n.
Q®m - lµ s¶n lîng ®Þnh møc.
T®m - lµ thêi gian ®Þnh møc.
TiÒn l¬ng cña c«ng nh©n ®îc tÝnh theo c«ng thøc:
L = §G x Q
Q: møc s¶n lîng thùc tÕ.
- ¦u ®iÓm: Mèi quan hÖ gi÷a tiÒn l¬ng c«ng nh©n nhËn ®îc vµ kÕt qu¶
lao ®éng thÓ hiÖn râ rµng. Ngêi lao ®éng x¸c ®Þnh ngay ®îc tiÒn l¬ng cña
m×nh do khuyÕn khÝch quan t©m ®Õn n¨ng suÊt chÊt lîng s¶n phÈm cña hä.
Trêng C§ KT-KTCN I
10
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Sinh viªn: lª ThÞ Thu HiÒn
- Nhîc ®iÓm: Ngêi lao ®éng Ýt quan t©m ®Õn m¸y mãc, chÊt lîng s¶n
phÈm, tinh thÇn gióp ®ì nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cßn kÐm, hay cã t×nh
tr¹ng giÊu nghÒ giÊu kinh nghiÖm.
* Tr¶ l¬ng s¶n phÈm gi¸n tiÕp.
ChØ ¸p dông cho c«ng nh©n phô mµ c«ng viÖc cña hä cã ¶nh hëng nhiÒu
®Õn kÕt qu¶ lao ®éng cña c«ng nh©n chÝnh hëng l¬ng theo s¶n phÈm nh: c«ng
nh©n söa ch÷a.
- §Æc ®iÓm: Thu nhËp vµ tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n phô l¹i tïy thuéc vµo
kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña c«ng nh©n chÝnh.
- ¦u ®iÓm: KhuyÕn khÝch c«ng nh©n phôc vô tèt h¬n c«ng nh©n chÝnh.
- Nhîc ®iÓm: Do phô thuéc vµo kÕt qu¶ cña c«ng nh©n chÝnh. V× vËy,
viÖc tr¶ l¬ng cha chÝnh x¸c, cha thùc ®¶m b¶o ®óng hao phÝ lao ®éng mµ c«ng
nh©n phô bá ra dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nh÷ng ngêi cã tr×nh ®é nh nhau l¹i hëng
møc l¬ng kh¸c nhau.
* Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm tËp thÓ:
¸p dông ®èi víi c«ng viÖc lÇn mét tËp thÓ c«ng nh©n thùc hiÖn nh: l¾p
r¸p thiÕt bÞ, s¶n xuÊt ë c¸c bé phËn lµm viÖc theo d©y chuyÒn.
- ¦u ®iÓm: t¨ng cêng tÝnh tËp thÓ, ®Ò cao kÕt qu¶ cuèi cïng cña c¶ tæ.
- Nhîc ®iÓm: s¶n lîng cña c«ng nh©n kh«ng trùc tiÕp quyÕt ®Þnh tiÒn l¬ng cña hä, do vËy Ýt kÝch thÝch c«ng nh©n n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng c¸
nh©n, tiÒn l¬ng cßn mang tÝnh b×nh qu©n.
* Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm lòy tiÕn:
¸p dông ®Ó tr¶ l¬ng cho c«ng nh©n lµm viÖc ë kh©u träng yÕu mµ viÖc
t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng l¹i cã t¸c dông thóc ®Èy ph¸t triÓn n¨ng suÊt lao ®éng
ë c¸c kh©u kh¸c ®Ó gi¶i quyÕt kÞp thêi h¹n quy ®Þnh hoÆc tríc sô ®e däa cña
thiªn tai.
Theo c¸ch tr¶ l¬ng nµy, nh÷ng s¶n phÈm n»m trong møc quy ®Þnh ®îc tr¶
theo ®¬n gi¸ quy ®Þnh, nh÷ng s¶n phÈm vît møc sÏ ®îc tr¶ theo ®¬n gi¸ lòy
tiÕn.
Do c¸ch tr¶ l¬ng nh vËy nªn sÏ x¶y ra kh¶ n¨ng, tèc ®é ph¸t triÓn cña tiÒn
l¬ng b×nh qu©n nhanh h¬n tèc ®é ph¸t triÓn cña n¨ng suÊt lao ®éng. V× vËy khi
s¶n xuÊt ®· æn ®Þnh, c¸c ®iÒu kiÖn ¸p dông nªu trªn kh«ng cßn th× cÇn chuyÓn
sang chÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm b×nh thêng. Tuy nhiªn viÖc ¸p dông c¸ch
tr¶ l¬ng nµy cÇn lu ý:
- Ph¶i x¸c ®Þnh chÝnh x¸c møc khëi ®iÓm vµ b¶o ®¶m mèi quan hÖ hîp lý
gi÷a c¸c tû lÖ t¨ng lªn ®¬n gi¸ trong biÓu lòy tiÕn.
- ViÖc ¸p dông chÕ ®é nµy chØ trong ph¹m vi nhá, tõng thêi ®iÓm phï hîp
víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt th× míi ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ. NÕu ¸p dông tïy tiÖn
Trêng C§ KT-KTCN I
11
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Sinh viªn: lª ThÞ Thu HiÒn
sÏ dÉn ®Õn béi chi quü l¬ng.
* Tr¶ l¬ng kho¸n:
¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc nÕu giao chi tiÕt bé phËn sÏ kh«ng cã lîi
b»ng giao toµn bé khèi lîng cho c«ng nh©n hoµn thµnh trong mét thêi gian
nhÊt ®Þnh.
- ¦u ®iÓm: Theo c¸ch nµy ngêi lao ®éng biÕt tríc ®îc khèi lîng tiÒn l¬ng
mµ hä sÏ nhËn sau khi hoµn thµnh c«ng viÖc vµ thêi gian hoµn thµnh c«ng viÖc
cña m×nh. Cßn ®èi víi ngêi giao kho¸n th× yªn t©m vÒ khèi lîng c«ng viÖc
hoµn thµnh.
- Nhîc ®iÓm: §Ó ®¶m b¶o thêi gian hoµn thµnh sÏ g©y hiÖn tîng lµm bõa,
lµm Èu, kh«ng ®¶m b¶o chÊt lîng. Do vËy c«ng t¸c nghiÖm thu s¶n phÈm ph¶i
®îc tiÕn hµnh mét c¸ch chÆt chÏ.
* Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã thëng:
Theo chÕ ®é nµy ngoµi tiÒn l¬ng ®îc lÜnh theo ®¬n gi¸ s¶n phÈm trùc tiÕp
th× ngêi c«ng nh©n ®îc hëng thªm mét kho¶n tiÒn thëng nhÊt ®Þnh c¨n cø vµo
tr×nh ®é hoµn thµnh c¸c chØ tiªu thëng.
- ¦u ®iÓm: KhuyÕn khÝch ngêi lao ®éng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng.
- Nhîc ®iÓm: Ngêi c«ng nh©n Ýt quan t©m ®Õn m¸y mãc do qu¸ quan t©m
®Õn khèi lîng lµm ra dÉn ®Õn sù qu¸ t¶i ®èi víi m¸y mãc.
5. Quü l¬ng, qu¶n lý quü l ¬ng trong c¸c doanh nghiÖp.
5.1. Quü l¬ng.
Quü tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp lµ toµn bé tiÒn l¬ng mµ doanh nghiÖp
tr¶ cho tÊt c¶ lao ®éng thuéc doanh nghiÖp qu¶n lý.
Thµnh phÇn quü l¬ng bao gåm nhiÒu kho¶n nh l¬ng thêi gian (th¸ng,
ngµy, giê), lîng s¶n phÈm, phô cÊp (cÊp bËc khu vùc, chøc vô, ®Êt ®á...) tiÒn
thëng trong s¶n xuÊt.
ViÖc ph©n chia quü l¬ng nh trªn cã ý nghÜa trong viÖc h¹ch to¸n tËp hîp
chi phÝ s¶n xuÊt, chi phÝ lu th«ng trªn c¬ së ®ã ®Ó x¸c ®Þnh vµ tÝnh to¸n chÝnh
x¸c chi phÝ tiÒn l¬ng trong gi¸ thµnh s¶n phÈm trong chi phÝ qu¶n lý vµ trong
chi phÝ lu th«ng.
5.2. Qu¶n lý quü l ¬ng trong doanh nghiÖp.
Qu¶n lý quü l¬ng thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh mèi quan hÖ gi÷a mét lao ®éng vµ
nhµ níc trong viÖc ph©n chia lîi Ých sau mét kú kinh doanh.
Qu¶n lý quü l¬ng dùa trªn nguyªn t¾c: b¶o ®¶m quyÒn tù chñ cña doanh
nghiÖp, kÕt hîp viÖc qu¶n lý thèng nhÊt cña nhµ níc vÒ chÕ ®é tiÒn l¬ng. Trªn
c¬ së g¾n thu nhËp cña ngêi lao ®éng víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ®ång
thêi kÕt hîp hµi hßa gi÷a c¸c lîi Ých. (®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý lao ®éng - tiÒn lTrêng C§ KT-KTCN I
12
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Sinh viªn: lª ThÞ Thu HiÒn
¬ng trong c¬ chÕ kinh tÕ thÞ trêng t¹i ViÖt Nam).
§èi víi c¸c doanh nghiÖp vÊn ®Ò mÊu chèt trong c«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l¬ng
lµ ph¶i x©y dùng mét quy chÕ tr¶ l¬ng phï hîp dùa trªn sù kÕt hîp hµi hßa c¸c
chÕ ®é tr¶ l¬ng ®· nªu ë phÇn trªn vµ lùa chän ®óng phï hîp víi ph¬ng ph¸p x¸c
®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng, ®iÒu kiÖn riªng cña doanh nghiÖp.
II. C¸c kho¶n trÝch theo l ¬ng.
Ngoµi tiÒn l¬ng (tiÒn c«ng) ®Ó ®¶m b¶o t¸i t¹o søc lao ®éng vµ cuéc sèng
l©u dµi cña ngêi lao ®éng, theo chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn hµnh doanh nghiÖp cßn
ph¶i trÝch vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh mét bé phËn chi phÝ gåm c¸c kho¶n
trÝch BHXH, BHYT, KPC§.
1. B¶o hiÓm x· héi (BHXH).
B¶o hiÓm x· héi lµ sù ®¶m b¶o vÒ vËt chÊt cña x· héi ®èi víi ngêi lao
®éng khi hä t¹m thêi hay vÜnh viÔn mÊt søc lao ®éng dùa vµo viÖc h×nh thµnh
vµ sö dông mét quü tiÒn tÖ tËp trung - quü BHXH.
Quü BHXH lµ sù ®¶m b¶o vÒ vËt chÊt cña x· héi ®èi víi ngêi lao ®éng
khi hä t¹m thêi hay vÜnh viÔn mÊt søc lao ®éng dùa vµo viÖc h×nh thµnh vµ sö
dông mét quü tiÒn tÖ tËp trung - quü BHXH.
Quü BHXH ®îc h×nh thµnh b»ng c¸ch trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng
sè quü tiÒn l¬ng, cÊp bËc vµ c¸c kho¶n phô cÊp (chøc vô, khu vùc, ®Êt ®á) cña
c«ng nh©n viªn chøc thùc tÕ ph¸t sinh trong th¸ng.
VÒ ®èi tîng: Tríc kia BHXH chØ ¸p dông ®èi víi ngêi lao ®éng lµm viÖc
trong c¸c doanh nghiÖp nhµ níc. HiÖn nay theo NghÞ ®Þnh sè 45/CP chÝnh
s¸ch BHXH ®èi víi tÊt c¶ ngêi lao ®éng lµm viÖc trong mäi thµnh phÇn kinh tÕ
(nh÷ng ngêi cã c«ng ¨n viÖc lµm æn ®Þnh), vµ cho ngêi cã thu nhËp cao hoÆc
cã ®iÒu kiÖn tham gia BHXH ®Ó hëng møc trî cÊp BHXH cao h¬n, ®ång thêi
chÕ ®é BHXH cã quy ®Þnh nghÜa vô ®ãng gãp cho nh÷ng ngêi ®îc hëng chÕ
®é u ®·i sè tiÒn mµ c¸c thµnh viªn trong x· héi ®ang lËp ra quü BHXH.
Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, tû lÖ trÝch BHXH lµ 20% trong ®ã lµ 15% do ngêi lao ®éng ®ãng gãp ®îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh, 5% cßn l¹i do ngêi lao
®éng ®ãng gãp vµ ®îc trõ vµo l¬ng th¸ng.
Sù ®ãng gãp cña ngêi lao ®éng cã mét ý nghÜa tÝch cùc biÓu hiÖn trªn 2 mÆt:
- §©y lµ viÖc ®ãng gãp cã ý nghÜa dù phßng tÝch lòy ®Ó sö dông khi gÆp
ph¶i nh÷ng trêng hîp trî cÊp.
- ViÖc ®ãng gãp cã ý nghÜa t¬ng trî céng ®ång, do ®ã sù ®ãng gãp cña
ngêi lao ®éng lµ quyÒn lîi b¶n th©n vµ lµ nghÜa vô x· héi.
* B¶o hiÓm x· héi dïng cho c¸c môc ®Ých sau:
- Chi chÕ ®é trî cÊp èm ®au cho ngêi lao ®éng bÞ tai n¹n (kh«ng ph¶i tai
Trêng C§ KT-KTCN I
13
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Sinh viªn: lª ThÞ Thu HiÒn
n¹n lao ®éng), bÞ èm ®au ph¶i nghØ viÖc: TiÒn trî cÊp b»ng 75% tiÒn l¬ng.
- Chi c¸c chÕ ®é trî cÊp thai s¶n cho ngêi lao ®éng cã thai sinh con. TiÒn
trî cÊp b»ng 100% tiÒn l¬ng, trong qu¸ tr×nh ®iÒu trÞ. Ngoµi ra ngêi lao ®éng
cßn ®îc hëng mét sè chÕ ®é kh¸c.
- Chi chÕ ®é hu trÝ cho ngêi lao ®éng ®ñ tiªu chuÈn trong nghÞ ®Þnh 34/CP.
- Chi chÕ ®é tö tuÊt cho th©n nh©n ngêi lao ®éng, khi ngêi lao ®éng chÕt,
møc ®é trî cÊp ®îc quy ®Þnh chi tiÕt trong NghÞ ®Þnh 43/CP.
Trong doanh nghiÖp quü BHXH cÇn ®îc qu¶n lý vµ kiÓm tra chÆt chÏ
theo ®óng chÕ ®é gi÷a doanh nghiÖp vµ tæ chøc c«ng ®oµn cÊp trªn. Gi÷a
doanh nghiÖp víi ngµnh lao ®éng Th¬ng binh x· héi th«ng qua c¬ quan tµi
chÝnh gãp phÇn æn ®Þnh ®êi sèng ngêi lao ®éng th«ng qua c¬ quan tµi chÝnh
gãp phÇn æn ®Þnh ®êi sèng ngêi lao ®éng trong nh÷ng trêng hîp mÊt søc lao
®éng t¹m thêi hay vÜnh viÔn.
Quü BHXH ®îc qu¶n lý tËp trung ë tµi kho¶n cña Bé Lao ®éng - Th¬ng
binh X· héi, kÕt hîp nhê thu cña Bé Tµi chÝnh th«ng qua hÖ thèng tæ chøc
BHXH theo ngµnh däc, tõ c¬ quan BHXH (quËn) huyÖn, tØnh (thµnh phè) ®Õn
quü BHXH t¹i Bé Lao ®éng - Th¬ng binh X· héi.
2. B¶o hiÓm y tÕ (BHYT).
§Êt níc ta trong thêi kú ph¸t triÓn v× thÕ mçi c¸ nh©n, tËp thÓ ph¸t triÓn t¬ng trî gióp ®ì lÉn nhau trong mét chõng mùc nµo ®ã. Mét trong c¸c h×nh
thøc ®ã lµ BHYT.
Quü BHYT ®îc h×nh thµnh tõ sù ®ãng gãp cña nh÷ng ngêi tham gia b¶o
hiÓm vµ mét phÇn hç trî cña Nhµ níc. Cô thÓ:
- Ngêi lao ®éng ®ãng 1% tõ tiÒn l¬ng cña m×nh.
- Ngêi sö dông lao ®éng ®ãng 2% vµ ®îc tÝnh vµo CPKD.
BHYT gióp cho ngêi tham gia b¶o hiÓm mét phÇn nµo ®ã tiÒn kh¸m ch÷a
bÖnh, tiÒn viÖn phÝ, tiÒn thuèc thang...
Môc ®Ých cña BHYT: t¹o lËp mét m¹ng líi b¶o vÖ søc kháe cho toµn
céng ®ång bÊt kÓ ®Þa vÞ x· héi møc thu nhËp cao hay thÊp vÒ ®èi tîng. BHYT
¸p dông cho nh÷ng ngêi tham gia ®ãng gãp BHYT th«ng qua viÖc mua thÎ
BHYT, trong ®ã chñ yÕu lµ ngêi lao ®éng.
3. Kinh phÝ c«ng ®oµn (KPC§).
C«ng ®oµn lµ mét tæ chøc ®oµn thÓ ®¹i diÖn cho ngêi lao ®éng ®øng ra
®Êu tranh b¶o vÖ quyÒn lîi cho ngêi lao ®éng, ®ång thêi c«ng ®oµn còng lµ
ngêi trùc tiÕp híng dÉn ®iÒu chØnh th¸i ®é cña ngêi lao ®éng víi c«ng viÖc,
víi ngêi sö dông lao ®éng.
C«ng ®oµn lµ mét tæ chøc ®éc lËp, cã t c¸ch ph¸p nh©n nªn c«ng ®oµn
h¹ch to¸n mang quyÒn thu chi. Nguån thu chi chñ yÕu cña c«ng ®oµn lµ tõ sù
Trêng C§ KT-KTCN I
14
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Sinh viªn: lª ThÞ Thu HiÒn
trÝch nép cña c«ng ®oµn c¬ së dùa trªn viÖc quü l¬ng thùc tÕ ph¸t sinh víi tû
lÖ quy ®Þnh lµ 2% vµ ®îc tÝnh vµo CP SXKD trong kú.
C«ng ®oµn c¬ së nép mét phÇn kinh phÝ c«ng ®oµn thu ®îc lªn c«ng ®oµn
cÊp trªn, cßn l¹i mét phÇn ®Ó chi tiªu c«ng ®oµn c¬ së.
NÕu doanh nghiÖp thùc hiÖn chÕ ®é tr¶ l¬ng cho c¸n bé c«ng ®oµn
chuyªn tr¸ch th× sè tiÒn l¬ng nµy ®îc coi lµ mét phÇn trong sè tiÒn nép lªn
c«ng ®oµn cÊp trªn.
III. Néi dung ý nghÜa cña c¸c kho¶n thu nhËp kh¸c.
1. ChÕ ®é phô cÊp.
(§iÒu 4, NghÞ ®Þnh sè 26/CP ngµy 23/5/1995 cña ChÝnh phñ) cã 7 lo¹i
phô cÊp:
- Phô cÊp khu vùc: ¸p dông ë nh÷ng n¬i xa x«i hÎo l¸nh cã nhiÒu khã
kh¨n, ®Ó gãp phÇn æn ®Þnh lao ®éng ë nh÷ng vïng cã ®iÒu kiÖn ®Þa lý tù nhiªn
kh«ng thuËn lîi.
- Phô cÊp cã ®iÒu kiÖn lao ®éng ®éc h¹i hoÆc nguy hiÓm cha x¸c ®Þnh
trong møc l¬ng.
- Phô cÊp ca 3: lµ kho¶n phô cÊp ¸p dông ®èi víi nh÷ng ngêi lao ®éng
lµm thªm giê t¹i c¸c doanh nghiÖp.
- Phô cÊp thu hót: ¸p dông ®èi víi c«ng nh©n viªn chøc ®Õn lµm viÖc ë
nh÷ng vïng kinh tÕ míi.
- Phô cÊp ®¾t ®á: ¸p dông ®èi víi nh÷ng n¬i cã chØ sè gi¸ c¶ sinh ho¹t
cao h¬n chØ sè gi¸ c¶ sinh ho¹t b×nh qu©n chung c¶ níc tõ 10% trë lªn.
- Phô cÊp lu ®éng: ¸p dông ®èi víi mét sè nghÒ hoÆc c«ng viÖc ph¶i thêng xuyªn thay ®æi ®Þa ®iÓm lµm viÖc hoÆc n¬i ë.
- Phô cÊp tr¸ch nhiÖm: Bï ®¾p cho nh÷ng ngêi võa trùc tiÕp s¶n xuÊt
hoÆc lµm c«ng t¸c nghiÖp vô, võa kiªm nhiÖm vô, qu¶n lý kh«ng thuéc chøc
vô l·nh ®¹o bæ nhiÖm hoÆc nh÷ng ngêi lµm viÖc ®ßi hái tr¸ch nhiÖm cao nhng
cha x¸c ®Þnh trong møc l¬ng.
2. ChÕ ®é tiÒn thëng.
TiÒn thëng thùc chÊt lµ mét kho¶n tiÒn l¬ng bæ sung nh»m qu¸n triÖt ®Çy
®ñ h¬n nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng. Trong c¬ cÊu thu nhËp cña ngêi
lao ®éng tiÒn l¬ng lµ phÇn cã tÝnh æn ®Þnh thêng xuyªn, tiÒn l¬ng chØ lµ phÇn
thªm hoÆc phô thuéc vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy doanh nghiÖp
cÇn sö dông quü tiÒn l¬ng ®Ó khuyÕn khÝch lao ®éng lµm viÖc cã hiÖu qu¶ h¬n,
chÊt lîng s¶n phÈm tèt, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt.
Trong chÕ ®é thëng ph¶i t«n träng c¸c nguyªn t¾c sau:
- XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt, yªu cÇu vµ tÇm quan träng cña s¶n xuÊt
hay c«ng viÖc mµ ¸p dông h×nh thøc hay chÕ ®é thëng thÝch hîp.
Trêng C§ KT-KTCN I
15
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Sinh viªn: lª ThÞ Thu HiÒn
- Ph¶i ®¶m b¶o quan hÖ h÷u c¬ gi÷a chØ tiªu sè lîng vµ chØ tiªu chÊt lîng,
kh«ng coi nhÑ chØ tiªu nµo.
- Ph¶i ®¶m b¶o mèi quan hÖ hîp lý vÒ møc thëng trong néi bé ngêi lao ®éng.
- Tæng sè tiÒn thëng kh«ng vît qu¸ sè tiÒn lµm lîi.
§Ó tiÒn thëng cÇn x¸c ®Þnh lµ nguån tiÒn thëng "nguån tiÒn thëng lµ
nguån tiÒn ®îc x¸c ®Þnh ®Ó tr¶ thëng cho nh÷ng ngêi lao ®éng vµ tËp thÓ cã
thµnh tÝch" ®ã chÝnh lµ quü thëng cña doanh nghiÖp h×nh thµnh.
TiÒn thëng tõ gi¸ trÞ míi s¸ng t¹o.
TiÒn thëng mang ý nghÜa khuyÕn khÝch.
TiÒn thëng tõ gi¸ trÞ tiÕt kiÖm lµm lîi.
Trong thùc tÕ qu¶n lý tiÒn thëng, ngêi sö dông lao ®éng thêng c¨n cø vµo
chøc n¨ng nhiÖm vô, ph¹m vi, tr¸ch nhiÖm cña mçi c¸ nh©n, mçi tËp thÓ ®Ó ®a
ra c¸c chØ tiªu thëng, c¸c ®iÒu kiÖn t¬ng øng thëng víi néi dung cô thÓ sao
cho thÓ hiÖn râ c¶ s¶n lîng vµ chÊt lîng lao ®éng. Tõ ®ã x©y dùng lªn chÕ ®é
tiÒn thëng gåm:
- TiÒn thëng, quü khen thëng vµ phóc lîi trÝch tõ lîi nhuËn (theo th«ng t
sè 25/L§TT ngµy 26/10/1992 cña Bé Lao ®éng) gäi lµ chÕ ®é thëng ®ét xuÊt
®Þnh kú.
- TiÒn thëng tõ quü l¬ng ®îc trÝch vµo chi phÝ gäi lµ thëng thêng xuyªn.
IV. NhiÖm vô cña kÕ to¸n tiÒn l ¬ng.
Trong doanh nghiÖp tiÒn l¬ng lµ yÕu tè quan träng kÝch thÝch vËt chÊt ®èi
víi ngêi lao ®éng lµ chØ tiªu tæng hîp ph¶n ¸nh chÊt lîng s¶n xuÊt kinh doanh,
lµ mét bé phËn cÊu thµnh lªn chi phÝ s¶n xuÊt, v× vËy nhiÖm vô ®Æt ra víi c«ng
t¸c h¹ch to¸n tiÒn l¬ng lµ:
- Ghi chÐp, ph¶n ¸nh tæng hîp, chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ kÞp thêi sè lîng, chÊt lîng, thêi gian vµ kÕt qu¶ lao ®éng.
- Ph¶n ¸nh chÆt chÏ t×nh h×nh quü l¬ng theo ®óng nguyªn t¾c vµ chÕ ®é
kÕ to¸n hiÖn hµnh.
- KiÓm tra viÖc sö dông lao ®éng, viÖc chÊp hµnh chÝnh s¸ch chÕ ®é vÒ
lao ®éng tiÒn l¬ng, trî cÊp BHXH, vµ viÖc sö dông quü tiÒn l¬ng.
TÝnh to¸n vµ ph©n bæ chÝnh x¸c tiÒn l¬ng vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh
doanh theo tõng ®èi tîng híng dÉn vµ kiÓm tra c¸c bé phËn trong doanh
nghiÖp thùc hiÖn ®óng chÕ ®é ghi chÐp ban ®Çu vÒ lao ®éng tiÒn l¬ng, BHXH.
Më sæ thÎ, kÕ to¸n vµ h¹ch to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng.
- LËp b¸o c¸o vÒ lao ®éng, tiÒn l¬ng, BHXH, ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông
lao ®éng, quü tiÒn l¬ng, BHXH ®Ò xuÊt biÖn ph¸p ®Ó khai th¸c cã hiÖu qu¶
tiÒm n¨ng lao ®éng, ph¸t triÓn n¨ng suÊt lao ®éng, ng¨n ngõa nh÷ng vi ph¹m
kû luËt lao ®éng.
Trêng C§ KT-KTCN I
16
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Sinh viªn: lª ThÞ Thu HiÒn
- Thanh to¸n kÞp thêi tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n kh¸c cho ngêi lao ®éng.
Cã
Tæng sè l¬ng nghØ phÐp kÕ ho¹ch n¨m cña CNTTSX
hoµn
Tû lÖ trÝch tríc =
Tæng sè l¬ng chÝnh kÕ ho¹ch n¨m cña CNTTSX
thµnh tèt
nhiÖm vô
trªn th× tiÒn l¬ng míi thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña nã, míi trë thµnh
c«ng cô phôc vô sù ®iÒu hµnh qu¶n lý tiÒn l¬ng, qu¶n lý lao ®éng cã hiÖu qu¶.
* H¹ch to¸n tiÒn l¬ng ngêi lao ®éng.
§Ó thanh to¸n tiÒn l¬ng, tiÒn thëng vµ c¸c kho¶n phô cÊp kh¸c cho ngêi
lao ®éng, hµng th¸ng kÕ to¸n ph¶i lËp "b¶ng thanh to¸n tiÒn l¬ng" cho tõng tæ,
®éi, tõng ph©n xëng s¶n xuÊt vµ c¸c phßng ban dùa trªn kÕt qu¶ tÝnh l¬ng cña
ngêi lao ®éng.
Bªn c¹nh b¶ng thanh to¸n tiÒn l¬ng, kÕ to¸n cßn sö dông sè l¬ng ®Ó c«ng
nh©n viªn tù kiÓm tra gi¸m s¸t viÖc tÝnh l¬ng vµ c¸c kho¶n thanh to¸n trùc tiÕp
kh¸c ®¶m b¶o tÝnh ®óng ®¾n vµ chÝnh x¸c cña sè liÖu.
Th«ng thêng c¸c doanh nghiÖp, viÖc thanh to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n
cho ngêi lao ®éng ®îc chia lµm 2 kú:
Kú I: T¹m øng.
Kú II: SÏ nhËn sè tiÒn cßn l¹i sau khi trõ t¹m øng vµ c¸c kho¶n khÊu trõ
vµo thu nhËp.
§èi víi c«ng nh©n nghØ phÐp vÉn ®îc hëng l¬ng, phÇn l¬ng nµy vÉn tÝnh vµo
chi phÝ s¶n xuÊt. ViÖc nghØ phÐp nµy thêng lµ ®ét xuÊt vµ kh«ng ®Òu ®Æn gi÷a c¸c
th¸ng trong n¨m. Do ®ã cÇn tiÕn hµnh tÝnh tríc tiÒn l¬ng nghØ phÐp cña c«ng nh©n
TTSX vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm sÏ kh«ng bÞ biÕn ®æi ®ét ngét.
TrÝch tríc tiÒn l¬ng nghØ phÐp b»ng c«ng thøc sau:
Møc trÝch tríc tiÒn
TiÒn l¬ng chÝnh
l¬ng phÐp kÕ ho¹ch = thùc tÕ ph¶i tr¶ CN
x Tû lÖ trÝch tríc
cña CN.TTSX
TTSX trong th¸ng
x100
V. H¹ch to¸n tæng hîp tiÒn l ¬ng, BHXH vµ c¸c kho¶n thu nhËp
kh¸c.
1. Chøng tõ thñ tôc kÕ to¸n.
§Ó tiÕn hµnh kÕ to¸n tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp ph¶i sö dông c¸c
chøng tõ c¬ b¶n do Bé Tµi chÝnh quy ®Þnh nh: B¶ng chÊm c«ng, b¶ng thanh
to¸n l¬ng, b¶ng thanh to¸n BHXH vµ mét sè chøng tõ liªn quan kh¸c.
2. Tµi kho¶n sö dông.
Trêng C§ KT-KTCN I
17
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Sinh viªn: lª ThÞ Thu HiÒn
§Ó theo dâi t×nh h×nh thanh to¸n tiÒn l¬ng c«ng vµ c¸c kho¶n kh¸c víi
ngêi lao ®éng, t×nh h×nh trÝch lËp sö dông quü BHXH, KPC§... kÕ to¸n sö
dông c¸c tµi kho¶n sau:
* Tµi kho¶n 334: Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn.
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó thanh to¸n víi c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp
vÒ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng phô cÊp, BHXH, tiÒn thëng vµ c¸c kho¶n kh¸c thuéc vÒ
thu nhËp cña c«ng nh©n viªn.
KÕt cÊu tµi kho¶n 334 nh sau:
TK 334
- C¸c kho¶n tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, tiÒn
thëng, BHXH vµ c¸c kho¶n ®· tr¶, ®·
øng cho ngêi lao ®éng < c«ng nh©n
viªn chøc.
- C¸c kho¶n ph¶i trõ vµ coi nh ®· tr¶.
D nî: Ph¶n ¸nh sè tr¶ thõa cho c«ng
nh©n viªn.
- C¸c kho¶n tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, tiÒn
thëng, BHXH vµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶
thùc tÕ kh¸c cho c«ng nh©n viªn chøc.
D Cã: TiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c
kho¶n kh¸c cßn ph¶i tr¶ c«ng nh©n
viªn chøc.
Tµi kho¶n 334 chi tiÕt theo 2 néi dung:
- TK 3341: TiÒn l¬ng dïng ®Ó h¹ch to¸n c¸c kho¶n tiÒn l¬ng, tiÒn thëng, c¸c
kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt l¬ng (tÝnh vµo quü l¬ng cña doanh nghiÖp).
- TK 3342: C¸c kho¶n kh¸c dïng ®Ó h¹ch to¸n c¸c kho¶n tiÒn trî cÊp BHXH trî cÊp khã kh¨n (tõ quü phóc lîi) tiÒn thëng thi ®ua tõ quü khen thëng.
* TK 338: Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c.
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ph¶i tr¶ vµ ph¶i nép cho c¬
quan ph¸p luËt, cho c¸c tæ chøc, ®oµn thÓ x· héi, cho cÊp trªn vÒ kinh phÝ
c«ng ®oµn, BHXH, BHYT, c¸c kho¶n khÊu trõ vµo l¬ng theo quyÕt ®Þnh cña
tßa ¸n (TiÒn nu«i con ly dÞ, nu«i con ngoµi gi¸ thó...), gi¸ trÞ tµi s¶n thõa chê
xö lý, c¸c kho¶n doanh thu nhËn tríc, c¸c kho¶n vay mîn t¹m thêi, nhËn ký
quü, ký cîc ng¾n h¹n.
TK 338: chi tiÕt theo 6 néi dung.
- TK 3381: Tµi s¶n thõa chê gi¶i quyÕt.
- TK 3382: Kinh phÝ c«ng ®oµn ph¶n ¸nh t×nh h×nh trÝch vµ thanh to¸n
KPC§ t¹i ®¬n vÞ.
- TK 3383: BHXH ph¶n ¸nh t×nh h×nh trÝch vµ thanh to¸n BHXH theo
quyÕt ®Þnh.
- TK 3384: BHYT ph¶n ¸nh t×nh h×nh trÝch vµ thanh to¸n BHYT theo
quyÕt ®Þnh.
Trêng C§ KT-KTCN I
18
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Sinh viªn: lª ThÞ Thu HiÒn
- TK 3387: Doanh thu nhËn tríc.
- TK 3388: Ph¶i nép kh¸c ph¶n ¸nh c¸c kho¶n tr¶ ph¶i nép kh¸c cña ®¬n vÞ.
KÕt cÊu TK 338.
TK 338
- KÕt chuyÓn gi¸ trÞ tµi s¶n thõa vµo - Gi¸ trÞ tµi s¶n thõa chê xö lý (cha x¸c
c¸c tµi kho¶n cã liªn quan theo ®Þnh nguyªn nh©n)
quyÕt ®Þnh ghi trong biªn b¶n xö lý.
- BHXH ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn.
- Gi¸ trÞ tµi s¶n thõa ph¶i tr¶ cho c¸
nh©n tËp thÓ (trong vµ ngoµi ®¬n vÞ)
theo quyÕt ®Þnh ghi trong biªn b¶n xö
lý do x¸c ®Þnh ngay ®îc nguyªn nh©n.
- KPC§ chi t¹i ®¬n vÞ
- TrÝch BHXH, BHYT, KPC§ vµ chi
phÝ s¶n xuÊt kinh doanh.
- Sè BHXH, BHYT, KPC§ ®· nép - C¸c kho¶n thanh to¸n víi CNV vÒ
cho c¬ quan qu¶n lý.
tiÒn nhµ, ®iÖn, níc ë tËp thÓ.
- C¸c kho¶n ®· tr¶, ®· nép kh¸c.
- TrÝch BHXH, BHYT, KPC§ trõ vµo l¬ng cña c«ng nh©n viªn.
- BHXH vµ KDC§ vît chi ®îc cÊp bËc.
- C¸c kho¶n ph¶i tr¶ kh¸c.
Sè chi: Ph¶n ¸nh sè ®· tr¶ ®· nép Sè d: Ph¶n ¸nh sè tiÒn cßn ph¶i tr¶ ph¶i
nhiÒu h¬n sè ph¶i tr¶, ph¶i nép hoÆc nép BHXH, BHYT, KPC§ ®· trÝch cha
sè BHYT, BHXH, KPC§ vît chi cha nép ®ñ cho c¬ quan qu¶n lý hoÆc sæ quü
®îc cÊp bï.
cho ®¬n vÞ mµ cha chi hÕt.
- Gi¸ trÞ tµi s¶n thõa ph¸t hiÖn cßn chê
gi¶i quyÕt.
* Tµi kho¶n 431: Quü khen thëng, quü phóc lîi.
KÕt cÊu tµi kho¶n 431.
TK 431
- T×nh h×nh chi tiªu quü khen th- - T×nh h×nh trÝch lËp quü khen thëng quü
ëng, quü phóc lîi.
phóc lîi.
D cã: Quü khen thëng, quü phóc lîi hiÖn
cßn cña doanh nghiÖp.
TK 431 cã 2 tµi kho¶n cÊp 2:
- TK 431: Quü khen thëng ph¶n ¸nh sè hiÖn cã, t×nh h×nh trÝch vµ chi
tiªu quü khen thëng cña doanh nghiÖp.
- TK 4312: Quü phóc lîi ph¶n ¸nh sè hiÖn cã, t×nh h×nh trÝch lËp vµ chi
tiªu quü phóc lîi cña doanh nghiÖp.
Ngoµi ra, trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n, kÕ to¸n cßn sö dông mét sè tµi
kho¶n kh¸c cã liªn quan nh:
- TK 335: Chi phÝ tr¶ tríc.
- TK 622: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
- TK 627: Chi phÝ s¶n xuÊt chung.
Trêng C§ KT-KTCN I
19
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Sinh viªn: lª ThÞ Thu HiÒn
- TK 641: Chi phÝ b¸n hµng.
- TK 642: Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp.
- TK 111: TiÒn mÆt.
- TK 112: TiÒn göi ng©n hµng.
3. H¹ch to¸n tæng hîp kÕ to¸n tiÒn l ¬ng, BHXH vµ c¸c kho¶n
thu nhËp kh¸c.
Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n:
3.1. Hµng th¸ng tÝnh ra tiÒn l ¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n phô
cÊp cã tÝnh chÊt l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn.
Nî TK 241: TiÒn l¬ng bé phËn XDCB.
Nî TK 622: TiÒn l¬ng c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt.
Nî TK 627: TiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho nh©n viªn qu¶n lý ph©n xëng.
Nî TK 641: TiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho nh©n viªn b¸n hµng.
Nî TK 642: TiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho nh©n viªn qu¶n lý doanh nghiÖp.
Cã TK 334: Tæng sè thï lao lao ®éng ph¶i tr¶.
3.2. Sè tiÒn thëng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n tõ quü khen th ëng.
Nî TK 4311: Thëng thi ®ua tõ quü khen thëng.
Cã TK 334: Tæng sè tiÒn thëng ph¶i tr¶.
3.3. TrÝch BHXH, BHYT, KPC§ theo tû lÖ quy ®Þnh.
* PhÇn nµy trÝch vµo chi phÝ SXKD 19%.
Nî TK 241: X©y dùng c¬ b¶n.
Nî TK 622: Chi phÝ ph©n c«ng trùc tiÕp.
Nî TK 627: Chi phÝ s¶n xuÊt chung.
Nî TK 641: Chi phÝ b¸n hµng.
Nî TK 642: Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp.
Cã TK 338 (3382, 3383, 3384) ph¶i tr¶ ph¶i nép kh¸c.
3.4. TÝnh sè BHXH, BHYT trõ vµo l ¬ng cña CNV . PhÇn nµy trõ vµo
thu nhËp cña c«ng nh©n viªn 6%.
Nî TK 334: Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn.
Cã TK 338 (3383, 3384): Ph¶i tr¶ ph¶i nép kh¸c.
3.5. TÝnh ra sè BHXH ph¶i tr¶ cho CNV trong tr êng hîp èm ®au,
thai s¶n, tai n¹n lao ®éng...
Nî TK 338 (3383).
Cã TK 334
3.6. C¸c kho¶n khÊu trõ vµo thu nhËp cña c«ng nh©n viªn nh : tiÒn
t¹m øng, båi thêng, BHXH, BHYT... theo quy ®Þnh sau khi céng c¸c kho¶n trõ
vµo l¬ng th× tæng c¸c kho¶n ®ã kh«ng ®îc vît qu¸ 30% sè cßn l¹i.
Nî TK 334: Tæng c¸c kho¶n khÊu trõ.
Cã TK 338(8): ThuÕ thu nhËp cña c«ng nh©n viªn, ngêi lao ®éng ph¶i nép
Trêng C§ KT-KTCN I
20
- Xem thêm -
.DOC 
72 
34 
134 
