LêI NãI §ÇU
NÒn kinh tÕ thÕ giíi ngµy nay chÞu t¸c ®éng cña rÊt nhiÒu nh©n tè. Xu
thÕ toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ diÔn ra ë c¶ bÒ réng vµ bÒ s©u
mét mÆt ®a tíi c¬ héi ph¸t triÓn kinh tÕ cña tõng quèc gia còng nh toµn thÕ
giíi mét mÆt còng ®em ®Õn nh÷ng th¸ch thøc lín ë nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau
®èi víi c¸c quèc gia
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ hiÖn nay cña níc ta, c¸c doanh nghiÖp muèn
chiÕn th¾ng trong c¹nh tranh ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× ngoµi viÖc t×m hiÓu
nghiªn cøu thÞ trêng ®Ó t¹o ra s¶n phÈm phï hîp thÞ hiÕu cßn ph¶i ®Æc biÖt
quan t©m tíi vÊn ®Ò chÊt lîng vµ gi¸ b¸n s¶n phÈm. Thùc tÕ cho thÊy r»ng tiÕt
kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh lµ ph¬ng ¸n tèi u ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp
Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n quan
t©m ®Õn qu¶n lý chi phÝ, gi¸ thµnh. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt gióp c¸c doanh
nghiÖp tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ gi¸ thµnh s¶n phÈm, cã thÓ tÝnh chÝnh x¸c kÕt qu¶
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, kÞp thêi ®a ra c¸c biÖn ph¸p tiÕt kiÖm chi phÝ
s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. §iÒu ®ã sÏ gióp c¸c doanh nghiÖp chiÕn
th¾ng trong c¹nh tranh, n©ng cao ®îc lîi nhuËn. V× vËy kÕ to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm gi÷ mét vai trß rÊt quan träng ®èi víi c¸c
doanh nghiÖp. Do ®ã viÖc hoµn thiÖn kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm lµ rÊt cÇn thiÕt trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn kÕ to¸n doanh nghiÖp
Còng nh c¸c doanh nghiÖp kh¸c, ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn trªn thÞ trêng
c«ng ty In Thèng NhÊt ®· ngµy cµng hoµn thiÖn, ®æi míi. Trong ®ã c«ng t¸c
kÕ to¸n vµ ®Æc biÖt lµ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ngµy
cµng ®îc coi träng
XuÊt ph¸t tõ tÇm quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm, sau khi thùc tËp t¹i c«ng ty In Thèng NhÊt, víi kiÕn thøc
thu nhËn ®îc trong thêi gian häc tËp, nghiªn cøu t¹i trêng vµ víi sù híng dÉn
gióp ®ì cña c¸c thÇy, c« gi¸o, c¸c b¸c, c¸c anh, chÞ trong phßng kÕ to¸n cña
c«ng ty em ®· hoµn thµnh bµi luËn v¨n tèt nghiÖp víi ®Ò tµi: “Tæ chøc c«ng
t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty
In Thèng NhÊt “
LuËn v¨n nµy bao gåm c¸c néi dung chÝnh sau:
1
1
Ch¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt
Ch¬ng 2: T×nh h×nh thùc tÕ vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë c«ng ty In Thèng NhÊt
Ch¬ng 3: Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp
hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë c«ng ty In Thèng NhÊt
MÆc dï chÞu khã häc hái cïng víi sù nç lùc cè g¾ng cña b¶n th©n ®îc sù
gióp ®ì nhiÖt t×nh cña thÇy gi¸o Th¹c sÜ TrÇn V¨n Hîi vµ c¸c b¸c, c¸c anh, chÞ
trong phßng kÕ to¸n c«ng ty in Thèng NhÊt nhng do nhËn thøc vµ tr×nh ®é cã
h¹n nªn bµi viÕt cña em sÏ kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt vµ h¹n chÕ. V× vËy em
mong muèn vµ ch©n thµnh c¶m ¬n nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp ®Ó em cã ®iÒu kiÖn
n©ng cao kiÕn thøc vµ ®Ó phôc vô tèt h¬n cho qu¸ tr×nh häc tËp vµ c«ng t¸c
thùc tÕ sau nµy
2
1
Ch¬ng 1: Nh÷ngvÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n tËp
hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt
1.1 Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt
1.1.1 Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm
Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp diÔn ra lµ ®Ó s¶n xuÊt
vµ cung cÊp c¸c s¶n phÈm, hµng ho¸ cho ngêi tiªu dïng nh»m thu ®îc lîi
nhuËn. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®ã nhÊt thiÕt c¸c doanh nghiÖp ph¶i bá ra nh÷ng
chi phÝ nhÊt ®Þnh.
Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt: chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn
cña toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ cÇn
thiÕt kh¸c mµ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong
mét thêi kú nhÊt ®Þnh
§Ó qu¶n lý hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c nhµ qu¶n trÞ
ph¶i kiÓm so¸t ®îc chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, ph¶i biÕt ®îc sè chi phÝ
chi ra cho tõng lo¹i ho¹t ®éng, tõng lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô trong kú lµ bao
nhiªu, sè chi phÝ chi ra ®ã cÊu thµnh trong sè s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô ®·
hoµn thµnh lµ bao nhiªu. §Ó tr¶ lêi ®îc c©u hái ®ã c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh
nghiÖp ph¶i dùa vµo chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu
hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé nh÷ng hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸
vµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c mµ doanh nghiÖp ®· chi ra tÝnh cho mét khèi lîng s¶n phÈm, c«ng viÖc nhÊt ®Þnh ®· ®îc s¶n xuÊt hoµn thµnh. B¶n chÊt cña
gi¸ thµnh lµ viÖc chuyÓn dÞch gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè CPSX vµo s¶n phÈm, c«ng
viÖc hoµn thµnh.
CPSX vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm gièng nhau vÒ chÊt. C¶ hai ®Òu lµ biÓu hiÖn
b»ng tiÒn cña mét lîng gi¸ trÞ hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ
c¸c chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c mµ doanh nghiÖp ®· bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
Tuy nhiªn khi nãi ®Õn CPSX lµ giíi h¹n cho chóng trong mét thêi kú nhÊt
®Þnh kh«ng ph©n biÖt cho lo¹i s¶n phÈm nµo, ®· hoµn thµnh hay cha cßn khi
nãi ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ x¸c ®Þnh mét lîng CPSX nhÊt ®Þnh tÝnh cho mét
®¹i lîng kÕt qu¶ hoµn thµnh nhÊt ®Þnh. XÐt vÒ mÆt lîng th× sù kh¸c biÖt gi÷a
CPSX vµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm ®îc thÓ hiÖn qua c«ng thøc sau:
Gi¸ thµnh
= Chi phÝ s¶n xuÊt + Chi phÝ s¶n xuÊt - Chi phÝ s¶n xuÊt
3
1
s¶n xuÊt
s¶n phÈm
ph¸t sinh
trong kú
dë dang ®Çu kú
dë dang cuèi kú
MÆt kh¸c viÖc giíi h¹n nh÷ng chi phÝ tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm cßn
tuú thuéc vµo quan ®iÓm x¸c ®Þnh chi phÝ, doanh thu, kÕt qu¶ vµ nh÷ng quy
®Þnh hiÖn hµnh. Nh÷ng quan ®iÓm, quy ®Þnh ®ã ®«i khi kh«ng hoµn toµn phï
hîp víi b¶n chÊt cña chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n trÞ
doanh nghiÖp ph¶i nhËn biÕt ®îc
1.1.2 Yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm
Môc ®Ých c¬ b¶n cña doanh nghiÖp lµ t×m kiÕm lîi nhuËn. Mµ b¶n th©n
hµnh vi t×m kiÕm lîi nhuËn lu«n yªu cÇu c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp ph¶i
tÝnh to¸n nh÷ng chi phÝ ®· bá ra vµ kÕt qu¶ thu ®îc, thùc hiÖn nguyªn t¾c tù
trang tr¶i, lÊy thu bï chi vµ ®¶m b¶o cã l·i
Trong viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ, th«ng tin vÒ CPSX vµ gi¸ thµnh s¶n
phÈm gi÷ mét vai trß v« cïng quan träng. Yªu cÇu ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo tÝnh
to¸n, ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c sè chi phÝ chi ra trong kú, sè chi phÝ ®ã ®· cÊu thµnh
trong sè s¶n phÈm, dÞch vô hoµn thµnh lµ bao nhiªu. Muèn vËy ph¶i tiÕn hµnh
ph©n lo¹i CPSX vµ gi¸ thµnh nh»m qu¶n lý chÆt chÏ chi phÝ, gi¸ thµnh ®a ra
c¸c biÖn ph¸p tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1.1.3 Vai trß nhiÖm vô cña kÕ to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
Tæ chøc kÕ to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm khoa häc, ®óng ®¾n cã
ý nghÜa rÊt lín trong c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ, gi¸ thµnh còng nh trong viÖc
qu¶n lý vËt t, lao ®éng, tiÒn vèn ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn phÊn ®Êu tiÕt kiÖm chi
phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tõ ®ã sÏ t¨ng cêng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña
doanh nghiÖp trªn thÞ trêng. §ång thêi gi¸ thµnh s¶n phÈm cßn lµ c¬ së ®Ó x¸c
®Þnh gi¸ b¸n s¶n phÈm, lµ c¨n cø x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh, lµ c¬ së ®Ó
ph©n tÝch chi phÝ, ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ. Tæ chøc kÕ to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm lµ kh©u trung t©m cña toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n cña doanh
nghiÖp, chi phèi chÊt lîng, hiÖu qu¶ cña c¸c phÇn hµnh kÕ to¸n kh¸c
KÕ to¸n cÇn x¸c ®Þnh râ vai trß vµ nhiÖm vô cña m×nh trong viÖc tæ chøc
kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm nh sau:
- NhËn thøc ®óng ®¾n vÞ trÝ, vai trß cña kÕ to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm trong toµn bé hÖ thèng kÕ to¸n doanh nghiÖp
- C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, quy tr×nh c«ng nghÖ
s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm, tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp ®Ó lùa
4
1
chän, x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp CPSX, ®èi tîng tÝnh gi¸
thµnh, lùa chän ph¬ng ph¸p tËp hîp CPSX phï hîp víi doanh nghiÖp
-Dùa trªn mèi quan hÖ gi÷a ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp CPSX vµ ®èi tîng
tÝnh gi¸ thµnh ®Ó x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh khoa häc, phï hîp
- Thùc hiÖn tæ chøc chøng tõ, h¹ch to¸n ban ®Çu, hÖ thèng tµi kho¶n kÕ
to¸n, sæ kÕ to¸n phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c, chuÈn mùc, chÕ ®é kÕ to¸n ®¶m
b¶o ®¸p øng ®îc yªu cÇu thu nhËn, xö lý, hÖ thèng ho¸, cung cÊp th«ng tin
- KiÓm tra th«ng tin vÒ kÕ to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm gi÷a c¸c
bé phËn kÕ to¸n cã liªn quan víi kÕ to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
- Tæ chøc lËp, ph©n tÝch c¸c b¸o c¸o vÒ chi phÝ vµ gi¸ thµnh
1.2 Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm
1.2.1 Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt
1.2.1.1 Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo b¶n chÊt kinh tÕ vµ h×nh th¸i
nguyªn thuû cña chi phÝ s¶n xuÊt
- C¬ së ph©n lo¹i : Dùa vµo b¶n chÊt kinh tÕ, h×nh th¸i nguyªn thuû cña
chi phÝ s¶n xuÊt
- Néi dung ph©n lo¹i: CPSX cña doanh nghiÖp gåm c¸c yÕu tè sau:
+ Chi phÝ nguyªn vËt liÖu: bao gåm gi¸ mua, chi phÝ mua cña nguyªn vËt
liÖu ®îc dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong kú.
+ Chi phÝ nh©n c«ng: lµ c¸c kho¶n chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng, c¸c kho¶n phô
cÊp, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng: BHXH, BHYT, KPC§ cña c«ng nh©n s¶n xuÊt
vµ nh©n viªn phôc vô, qu¶n lý s¶n xuÊt t¹i c¸c ph©n xëng
+ Chi phÝ khÊu hao TSC§: bao gåm khÊu hao cña c¸c TSC§ dïng vµo
ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp
+ Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: lµ c¸c kho¶n chi phÝ b»ng tiÒn ph¸t sinh trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ngoµi c¸c yÕu tè chi phÝ nãi trªn
- T¸c dông cña c¸ch ph©n lo¹i nµy:
+ §èi víi c«ng t¸c kÕ to¸n:
* C¸ch ph©n lo¹i nµy lµ mét c¬ së ®Ó lËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt kinh
doanh theo yÕu tè. §©y lµ néi dung b¾t buéc trong hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh
* C¸ch ph©n lo¹i nµy lµ c¬ së ®Ó lËp c¸c dù to¸n kÕ ho¹ch chi phÝ ®ång
thêi phôc vô cho viÖc ph©n tÝch chi phÝ
+ §èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ: Trªn gãc ®é toµn bé nÒn kinh tÕ c¸ch ph©n
lo¹i nµy lµ c¬ së ®Ó tÝnh thu nhËp quèc d©n
5
1
1.2.1.2 Ph©n lo¹i CPSX theo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ s¶n xuÊt
- C¬ së ph©n lo¹i: C¨n cø vµo môc ®Ých, c«ng dông cña CPSX
- Néi dung ph©n lo¹i: CPSX cña doanh nghiÖp gåm 3 kho¶n môc:
+ Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: lµ toµn bé chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu
sö dông trùc tiÕp cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, thùc hiÖn lao vô, dÞch vô.
+ Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: gåm chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng, c¸c kho¶n phô
cÊp, c¸c kho¶n trÝch: BHXH, BHYT, KPC§ cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt
+ Chi phÝ s¶n xuÊt chung: lµ c¸c kho¶n CPSX liªn quan ®Õn viÖc phôc vô
vµ qu¶n lý s¶n xuÊt trong ph¹m vi c¸c ph©n xëng, ®éi s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n
xuÊt chung bao gåm c¸c yÕu tè chi phÝ sau:
* Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng: gåm c¸c chi phÝ tiÒn l¬ng, c¸c kho¶n phô
cÊp, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña nh©n viªn ph©n xëng, ®éi s¶n xuÊt
* Chi phÝ vËt liÖu: bao gåm chi phÝ vËt liÖu dïng chung cho ph©n xëng
s¶n xuÊt víi môc ®Ých phôc vô vµ qu¶n lý s¶n xuÊt
* Chi phÝ dông cô: bao gåm chi phÝ vÒ c«ng cô, dông cô dïng ë ph©n xëng ®Ó phôc vô vµ qu¶n lý s¶n xuÊt
* Chi phÝ khÊu hao TSC§: bao gåm toµn bé chi phÝ khÊu hao TSC§ thuéc
c¸c ph©n xëng s¶n xuÊt qu¶n lý vµ sö dông
* Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: bao gåm c¸c chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
dïng cho ho¹t ®éng phôc vô vµ qu¶n lý s¶n xuÊt ë ph©n xëng, ®éi s¶n xuÊt
- T¸c dông cña c¸ch ph©n lo¹i nµy: C¸ch ph©n lo¹i nµy lµ c¬ së ®Ó kÕ to¸n
tËp hîp CPSX phôc vô cho tÝnh vµ ph©n tÝch c¸c chØ tiªu liªn quan ®Õn gi¸
thµnh s¶n phÈm
1.2.1.3 Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n
xuÊt vµ khèi lîng ho¹t ®éng
- C¬ së ph©n lo¹i: C¨n cø vµo tÝnh chÊt biÕn ®æi cña chi phÝ vÒ mÆt lîng
trong mèi quan hÖ víi sù thay ®æi cña khèi lîng ho¹t ®éng
- Néi dung ph©n lo¹i: CPSX trong doanh nghiÖp gåm ba lo¹i:
+ Chi phÝ biÕn ®æi: gåm c¸c kho¶n chi phÝ mµ qui m« chi phÝ cã sù thay
®æi khi khèi lîng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp thay ®æi
+ Chi phÝ cè ®Þnh: gåm c¸c kho¶n chi phÝ mµ qui m« chi phÝ kh«ng thay
®æi khi khèi lîng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp thay ®æi
+ Chi phÝ hçn hîp: gåm c¸c kho¶n chi phÝ mµ b¶n th©n võa chøa ®ùng
yÕu tè cña chi phÝ biÕn ®æi võa chøa ®ùng yÕu tè cña chi phÝ cè ®Þnh.
6
1
- T¸c dông cña c¸ch ph©n lo¹i nµy:
+ Lµ c¬ së cho viÖc tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm
+ Phôc vô cho viÖc qu¶n lý, kiÓm tra, kiÓm so¸t chi phÝ
1.2.2 Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm
1.2.2.1 Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm c¨n cø vµo c¬ së sè liÖu vµ thêi
®iÓm tÝnh gi¸ thµnh
- C¨n cø ph©n lo¹i: C¨n cø vµo c¬ së sè liÖu vµ thêi ®iÓm tÝnh gi¸ thµnh
- Néi dung ph©n lo¹i: Gi¸ thµnh s¶n phÈm gåm c¸c lo¹i sau:
+ Gi¸ thµnh ®Þnh møc: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c
®Þnh møc chi phÝ vµ chØ tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. ChØ tiªu nµy ®îc tÝnh
tríc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt vµ ®îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vËt t,
lao ®éng, tiÒn vèn còng nh tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ, kü thuËt ®îc ¸p dông t¹i doanh nghiÖp
+ Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së CPSX kÕ
ho¹ch vµ s¶n lîng kÕ ho¹ch. ChØ tiªu nµy ®îc x¸c ®Þnh tríc khi tiÕn hµnh s¶n
xuÊt vµ ®îc sö dông lµm môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp
+ Gi¸ thµnh thùc tÕ: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu
CPSX thùc tÕ vµ s¶n lîng thùc tÕ ®· s¶n xuÊt trong kú. Gi¸ thµnh thùc tÕ ®îc
tÝnh theo hai chØ tiªu: tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. ChØ tiªu nµy ph¶n
¸nh nç lùc cña doanh nghiÖp trong viÖc thùc hiÖn ®Þnh møc vµ kÕ ho¹ch
- T¸c dông cña c¸ch ph©n lo¹i nµy: C¸c lo¹i gi¸ thµnh trªn ®îc x¸c ®Þnh
sau ®ã ®îc ®em ra so s¸nh, ph©n tÝch ®Ó rót ra kÕt luËn vÒ c¸c biÖn ph¸p ¸p
dông t¹i doanh nghiÖp, phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý
1.2.2.2 Ph©n lo¹i gi¸ thµnh c¨n cø vµo ph¹m vi cña chi phÝ ®îc sö dông
®Ó tÝnh gi¸ thµnh
- C¨n cø ph©n lo¹i: C¨n cø vµo ph¹m vi cña chi phÝ ®îc sö dông ®Ó tÝnh
gi¸ thµnh
- Néi dung ph©n lo¹i: Gi¸ thµnh s¶n phÈm gåm c¸c lo¹i sau:
+ Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm: lµ gi¸ thµnh ®îc tÝnh trªn c¬ së CPSX
®îc tËp hîp trong kú. ChØ tiªu nµy ®îc sö dông ®Ó h¹ch to¸n thµnh phÈm nhËp
kho, gi¸ vèn hµng b¸n; lµ c¨n cø x¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng b¸n vµ møc l·i gép
trong kú
+ Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô: lµ gi¸ thµnh ®îc tÝnh trªn c¬
së gi¸ thµnh s¶n xuÊt, chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho
7
1
khèi lîng s¶n phÈm, dÞch vô ®· tiªu thô. ChØ tiªu nµy lµ c¨n cø x¸c ®Þnh møc
lîi nhuËn tríc thuÕ cña doanh nghiÖp
- T¸c dông cña c¸ch ph©n lo¹i nµy:
+ Lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp
+ NhËn thøc ®îc ph¹m vi chi phÝ trong gi¸ thµnh lµ c¬ së ®Ó quyÕt ®Þnh
sö dông chØ tiªu gi¸ thµnh nµo trong c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ
1.3 Tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp
1.3.1 §èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
§Ó phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, kiÓm tra, kiÓm so¸t chi phÝ th× CPSX
ph¸t sinh trong kú ph¶i ®îc kÕ to¸n tËp hîp theo mét ph¹m vi, giíi h¹n nhÊt
®Þnh. §èi tîng kÕ to¸n tËp hîp CPSX lµ ph¹m vi, giíi h¹n mµ c¸c CPSX ®îc
tËp hîp ®Ó ®¸p øng yªu cÇu kiÓm tra, gi¸m s¸t, tæng hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm.
ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp CPSX cÇn c¨n cø vµo nhiÒu yÕu tè
nh: ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm qu¶n lý s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm quy tr×nh
c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm vµ c«ng dông cña chi phÝ, yªu cÇu cña viÖc tÝnh
gi¸ thµnh, tr×nh ®é c¸n bé qu¶n lý doanh nghiÖp nãi chung vµ cña nh©n viªn
kÕ to¸n nãi riªng vµ nhiÒu yÕu tè kh¸c. Th«ng thêng ë c¸c doanh nghiÖp s¶n
xuÊt ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp CPSX cã thÓ lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n
xuÊt, tõng ph©n xëng, tõng s¶n phÈm hoÆc tõng nhãm s¶n phÈm
ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp CPSX lµ nÒn t¶ng cña toµn bé
c«ng t¸c kÕ to¸n CPSX, ¶nh hëng rÊt lín ®Õn qu¸ tr×nh kÕ to¸n tËp hîp CPSX
trong tÊt c¶ c¸c kh©u: lËp chøng tõ ban ®Çu, më tµi kho¶n kÕ to¸n, më sæ kÕ
to¸n, lËp b¸o c¸o chi phÝ, gi¸ thµnh. X¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp CPSX
khoa häc, hîp lý cã t¸c dông phôc vô tèt cho viÖc t¨ng cêng qu¶n lý CPSX,
phôc vô c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm khoa häc, ®óng ®¾n, chÝnh x¸c
1.3.2 Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
Cã hai ph¬ng ph¸p tËp hîp CPSX :
- Ph¬ng ph¸p tËp hîp trùc tiÕp: Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông ®èi víi
nh÷ng kho¶n CPSX cã liªn quan ®Õn tõng ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp CPSX
riªng biÖt. Khi tiÕn hµnh tËp hîp kÕ to¸n c¨n cø vµo nh÷ng chøng tõ ban ®Çu
®Ó h¹ch to¸n trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ.
- Ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp: Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông ®èi víi
nh÷ng kho¶n CPSX ph¸t sinh cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp
8
1
CPSX. Tríc hÕt ph¶i tËp hîp chung cho nhiÒu ®èi tîng. Sau ®ã lùa chän tiªu
thøc ph©n bæ thÝch hîp ®Ó ph©n bæ kho¶n chi phÝ nµy cho tõng ®èi tîng kÕ
to¸n tËp hîp chi phÝ. ViÖc ph©n bæ ®îc tiÕn hµnh theo tr×nh tù sau:
+ X¸c ®Þnh hÖ sè ph©n bæ
Tæng chi phÝ cÇn ph©n bæ
HÖ sè ph©n bæ =
Tæng tiªu chuÈn dïng ®Ó ph©n bæ
+ X¸c ®Þnh møc chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi tîng:
Ci = Ti x H
Trong ®ã: Ci : lµ chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi tîng i
Ti : lµ tiªu chuÈn ph©n bæ cho tõng ®èi tîng i
H : lµ hÖ sè ph©n bæ
1.3.3 KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
1.3.3.1 KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (CPNVLTT)
- Néi dung: CPNVLTT lµ toµn bé chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt
liÖu phô, nöa thµnh phÈm mua ngoµi, nhiªn liÖu ®îc sö dông trùc tiÕp cho viÖc
s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn dÞch vô cña doanh nghiÖp
Kho¶n môc CPNVLTT ®îc tÝnh nh sau:
TrÞ gi¸ vèn thùc
TrÞ gi¸ vèn
TrÞ gi¸ vèn
TrÞ
Kho¶n
tÕ cña NVL sö
thùc tÕ cña
thùc tÕ cña
gi¸
môc
dông trùc tiÕp
NVL cßn l¹i
NVL cßn l¹i ë
phÕ
CPNVLTT = cho s¶n xuÊt
+
ë n¬i s¶n
- n¬i s¶n xuÊt - liÖu thu
trong kú
xuÊt ®Çu kú
cuèi kú
håi
- Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n CPNVLTT :
+ Chøng tõ sö dông:
* Trêng hîp doanh nghiÖp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai
thêng xuyªn (KKTX): KÕ to¸n sö dông c¸c chøng tõ sau: PhiÕu xuÊt kho;
B¶ng theo dâi t×nh h×nh sö dông nguyªn vËt liÖu ë tõng ph©n xëng …
* Trêng hîp doanh nghiÖp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p
kiÓm kª ®Þnh kú (KK§K): KÕ to¸n sö dông c¸c chøng tõ sau: Biªn b¶n kiÓm
kª vËt t, s¶n phÈm, hµng ho¸; c¸c phiÕu nhËp kho trong kú …
Ph¬ng ph¸p tËp hîp CPNVLTT thêng lµ ph¬ng ph¸p trùc tiÕp nhng
trong mét sè t×nh huèng th× ¸p dông ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp ®Ó tËp hîp
+ Tµi kho¶n sö dông: §Ó kÕ to¸n CPNVLTT kÕ to¸n sö dông TK 621- Chi
phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
+ Tr×nh tù kÕ to¸n: Tr×nh tù kÕ to¸n ®îc thÓ hiÖn trªn s¬ ®å 1
9
1
1.3.3.2 KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp (CPNCTT):
- Néi dung: CPNCTT bao gåm chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp,
c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng BHXH, BHYT, KPC§ cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n
xuÊt; trùc tiÕp thùc hiÖn dÞch vô, lao vô…
- Chøng tõ sö dông: B¶ng chÊm c«ng, PhiÕu b¸o lµm thªm giê, PhiÕu x¸c
nhËn s¶n phÈm hoÆc c«ng viÖc hoµn thµnh … Ph¬ng ph¸p tËp hîp CPNCTT thêng lµ ph¬ng ph¸p trùc tiÕp nhng trong mét sè t×nh huèng th× ¸p dông ph¬ng
ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp ®Ó tËp hîp
-Tµi kho¶n sö dông: kÕ to¸n sö dông TK 622 -Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
- Tr×nh tù kÕ to¸n: Tr×nh tù kÕ to¸n ®îc thÓ hiÖn trªn s¬ ®å 2
10
1
1.3.3.3 KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung (CPSXC)
- Néi dung: CPSXC lµ c¸c kho¶n chi phÝ ®îc sö dông cho viÖc qu¶n lý vµ
phôc vô s¶n xuÊt t¹i c¸c bé phËn s¶n xuÊt nh c¸c ph©n xëng, ®éi, tr¹i s¶n xuÊt.
CPSXC bao gåm :
+ Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng: bao gåm c¸c chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng, c¸c
kho¶n phô cÊp, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng: BHXH, BHYT, KPC§ cña nh©n
viªn ph©n xëng
+ Chi phÝ vËt liÖu: bao gåm chi phÝ vÒ vËt liÖu sö dông cho phôc vô vµ
qu¶n lý s¶n xuÊt ë ph©n xëng.
+ Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt : ph¶n ¸nh chi phÝ c«ng cô, dông cô dïng cho
phôc vô vµ qu¶n lý s¶n xuÊt ë ph©n xëng.
+ Chi phÝ khÊu hao TSC§: bao gåm khÊu hao cña c¸c TSC§ sö dông ë
ph©n xëng s¶n xuÊt
+ Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: ph¶n ¸nh chi phÝ dÞch vô mua ngoµi phôc
vô cho c¸c ho¹t ®éng cña ph©n xëng
+ Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: ph¶n ¸nh nh÷ng chi phÝ b»ng tiÒn ngoµi nh÷ng
kho¶n chi phÝ kÓ trªn phôc vô cho ho¹t ®éng cña ph©n xëng
- Yªu cÇu tËp hîp CPSXC :
+ CPSXC ®îc tæ chøc tËp hîp theo tõng ph©n xëng, ®éi s¶n xuÊt
+ CPSXC ®îc tËp hîp theo c¸c néi dung cô thÓ ®· ®îc tr×nh bµy ë trªn.
+ Theo quy ®Þnh cña chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam sè 02 CPSXC ph¶i ®îc ph©n lo¹i thµnh chi phÝ cè ®Þnh vµ chi phÝ biÕn ®æi. ViÖc ph©n bæ, kÕt
chuyÓn CPSXC phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh tu©n thñ theo nguyªn t¾c sau:
§èi víi CPSXC biÕn ®æi: Toµn bé CPSXC biÕn ®æi sÏ ®îc kÕt chuyÓn ®Ó
phôc vô viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
§èi víi CPSXC cè ®Þnh: CPSXC cè ®Þnh ®îc ph©n bæ ®Ó tÝnh gi¸ thµnh
s¶n xuÊt trªn c¬ së c«ng suÊt b×nh thêng cña m¸y mãc, thiÕt bÞ.
* NÕu møc s¶n xuÊt thùc tÕ b»ng hoÆc cao h¬n c«ng suÊt b×nh thêng cña
m¸y mãc, thiÕt bÞ th× toµn bé CPSXC cè ®Þnh thùc tÕ ph¸t sinh sÏ ®îc ph©n bæ,
kÕt chuyÓn ®Ó tÝnh gi¸ thµnh
* NÕu møc s¶n xuÊt thùc tÕ thÊp h¬n c«ng suÊt b×nh thêng th× CPSXC cè
®Þnh ®îc ph©n bæ cho mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm theo møc c«ng suÊt b×nh thêng.
Kho¶n CPSXC cè ®Þnh kh«ng ®îc tÝnh vµo gi¸ thµnh th× ®îc ghi nhËn lµ chi
phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú
11
1
- Chøng tõ sö dông:
+ §èi víi c¸c yÕu tè: chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng, chi phÝ vËt liÖu th× kÕ
to¸n c¨n cø vµo nh÷ng chøng tõ t¬ng tù nh ë 2 kho¶n môc trªn
+ §èi víi chi phÝ dông cô s¶n xuÊt:
* Trêng hîp doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p KKTX th× kÕ to¸n sö
dông c¸c chøng tõ : PhiÕu xuÊt kho, B¸o c¸o thu håi phÕ liÖu …
* Trêng hîp doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p KK§K th× kÕ to¸n sö
dông c¸c chøng tõ: Biªn b¶n kiÓm kª vËt t, s¶n phÈm, hµng ho¸; PhiÕu nhËp
kho …
+ §èi víi chi phÝ khÊu hao TSC§: KÕ to¸n c¨n cø vµo Sæ TSC§; B¶ng
tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao TSC§ kú tríc ®Ó x¸c ®Þnh møc khÊu hao kú nµy
+ §èi víi chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn, kÕ to¸n sö
dông c¸c chøng tõ: PhiÕu chi, GiÊy b¸o cã, B¶ng thanh to¸n t¹m øng…..
- Tµi kho¶n sö dông: §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ CPSXC kÕ to¸n sö dông TK
627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung. TK 627 ®îc më c¸c tµi kho¶n cÊp 2 sau:
TK 6271: Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng
TK 6272: Chi phÝ vËt liÖu
TK 6273: Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt
TK 6274: Chi phÝ khÊu hao TSC§
TK 6277: Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
TK 6278: Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
- Tr×nh tù kÕ to¸n: Tr×nh tù kÕ to¸n ®îc thÓ hiÖn trªn s¬ ®å 3
1.3.3.4 KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp
Tuú thuéc vµo ph¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho ¸p dông ë doanh nghiÖp
mµ kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n kÕ to¸n kh¸c nhau ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
toµn doanh nghiÖp
+ NÕu doanh nghiÖp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p KKTX kÕ
to¸n sö dông TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ®Ó tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh. TK 154 còng
ph¶n ¸nh chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú.
+ NÕu doanh nghiÖp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p KK§K th× kÕ
to¸n sö dông TK 631 - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phôc vô
cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh. TK 154 chØ dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ s¶n xuÊt dë
dang ®Çu kú vµ cuèi kú
12
1
S¬ ®å tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp theo ph¬ng ph¸p kª
khai thêng xuyªn ®îc thÓ hiÖn trªn s¬ ®å 4
S¬ ®å tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp theo ph¬ng ph¸p kiÓm
kª ®Þnh kú ®îc thÓ hiÖn trªn s¬ ®å 5
13
1
1.4 Tæ chøc c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
1.4.1 §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh
§èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô mµ doanh
nghiÖp ®· s¶n xuÊt hoµn thµnh ®ßi hái ph¶i tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh
®¬n vÞ. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ph¶i c¨n cø vµo nhiÒu yÕu tè:
®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm qu¶n lý s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm quy tr×nh
c«ng nghÖ, kh¶ n¨ng, yªu cÇu qu¶n lý, tÝnh chÊt cña s¶n phÈm …
NÕu doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh
lµ tõng s¶n phÈm, nÕu doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt hµng lo¹t th× tõng lo¹i
s¶n phÈm lµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. §èi víi quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n
®¬n th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh sÏ lµ s¶n phÈm hoµn thµnh cuèi cïng cña quy
tr×nh c«ng nghÖ. §èi víi quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p th× ®èi tîng
tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ nöa thµnh phÈm ë tõng giai ®o¹n vµ thµnh phÈm hoµn
thµnh ë giai ®o¹n c«ng nghÖ cuèi cïng vµ còng cã thÓ lµ tõng bé phËn, tõng
chi tiÕt s¶n phÈm vµ s¶n phÈm ®· l¾p r¸p hoµn thµnh
X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ®óng vµ phï hîp gióp cho kÕ to¸n më
b¶ng tÝnh gi¸ thµnh, sæ kÕ to¸n phï hîp; kiÓm tra ®îc t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ
ho¹ch gi¸ thµnh
1.4.2 Kú tÝnh gi¸ thµnh
Bªn c¹nh viÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh kÕ to¸n cßn ph¶i x¸c ®Þnh
kú tÝnh gi¸ thµnh. Kú tÝnh gi¸ thµnh lµ kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh mµ sau ®ã
kÕ to¸n cÇn ph¶i tiÕn hµnh tÝnh gi¸ thµnh cho ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh
1.4.3 C«ng t¸c kiÓm kª ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë cuèi kú
Toµn bé CPSX tËp hîp ®îc trong kú theo tõng ®èi tîng ®· x¸c ®Þnh cã
liªn quan ®Õn c¶ s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n phÈm dë dang. Nh vËy ®Ó tÝnh ®îc gi¸ thµnh ®ång thêi phôc vô yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ, kÕ to¸n cÇn ph¶i x¸c
®Þnh ®îc sè chi phÝ ®· bá ra n»m trong s¶n phÈm dë dang lµ bao nhiªu
S¶n phÈm dë dang lµ khèi lîng s¶n phÈm hoÆc c«ng viÖc cßn ®ang trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn, ®ang n»m trªn d©y chuyÒn c«ng nghÖ mµ vÒ mÆt
kü thuËt ®îc x¸c ®Þnh lµ cha hoµn thµnh, cha ®Õn kú thu ho¹ch hoÆc cha tÝnh
vµo khèi lîng bµn giao
C¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú:
- §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
(CPNVLTT) hoÆc chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp (CPNVLCTT) :
14
1
+ Néi dung: Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang chØ tÝnh phÇn
CPNVLTT hoÆc CPNVLCTT cßn c¸c chi phÝ kh¸c tÝnh c¶ cho s¶n phÈm hoµn
thµnh.
+ C«ng thøc:
Gi¸ trÞ s¶n phÈm
CPNVLTT hoÆc
Sè lîng
+
dë dang ®Çu kú
CPNVLCTT
Gi¸ trÞ s¶n
s¶n
tËp
hîp
trong
kú
phÈm dë
phÈm dë
=
x
dang dang
dang
Sè lîng s¶n
Sè lîng s¶n phÈm
cuèi kú
cuèi kú
phÈm hoµn thµnh +
dë dang cuèi kú
+ ¦u ®iÓm: ViÖc tÝnh to¸n ®¬n gi¶n, khèi lîng tÝnh to¸n Ýt. Khi kiÓm kª
s¶n phÈm dë kh«ng cÇn x¸c ®Þnh møc ®é hoµn thµnh
+ Nhîc ®iÓm: ViÖc x¸c ®Þnh chi phÝ tÝnh cho s¶n phÈm dë dang kh«ng
chÝnh x¸c dÉn ®Õn tÝnh chÝnh x¸c cña gi¸ thµnh s¶n xuÊt bÞ h¹n chÕ.
+ §iÒu kiÖn ¸p dông: Ph¬ng ph¸p nµy thêng ®îc ¸p dông ë c¸c doanh
nghiÖp mµ CPNVLTT hoÆc CPNVLCTT chiÕm tû träng lín trong tæng chi phÝ
®ång thêi s¶n phÈm lµm dë Ýt vµ ®ång ®Òu gi÷a c¸c kú
- §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo s¶n lîng hoµn thµnh t¬ng ®¬ng:
+ Néi dung: Tríc hÕt c¨n cø vµo khèi lîng s¶n phÈm dë dang vµ møc ®é
chÕ biÕn cña chóng ®Ó tÝnh ®æi khèi lîng s¶n phÈm dë dang ra khèi lîng s¶n
phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng. Sau ®ã tÝnh to¸n tõng kho¶n môc chi phÝ cho s¶n
phÈm lµm dë theo nguyªn t¾c:
* Nh÷ng chi phÝ bá vµo mét lÇn ngay tõ ®Çu quy tr×nh s¶n xuÊt (thêng lµ
CPNVLTT hoÆc CPNVLCTT ) ®îc tÝnh cho ®¬n vÞ s¶n phÈm hoµn thµnh vµ
®¬n vÞ s¶n phÈm dë dang nh nhau. Kho¶n chi phÝ nµy ®îc tÝnh cho s¶n phÈm
dë dang theo c«ng thøc:
Gi¸ trÞ s¶n
Gi¸ trÞ s¶n phÈm
Chi phÝ ph¸t sinh
Sè lîng
+
phÈm dë
dë dang ®Çu kú
trong kú
s¶n phÈm
dang dang =
x
dë dang
Sè lîng s¶n
Sè lîng s¶n phÈm
cuèi kú
cuèi kú
phÈm hoµn thµnh +
dë dang cuèi kú
* Nh÷ng chi phÝ ®îc bá dÇn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (nh CPNCTT,
CPSXC) th× ®îc tÝnh cho s¶n phÈm dë dang theo c«ng thøc:
15
1
Gi¸ trÞ s¶n phÈm
dë dang ®Çu kú
Sè lîng
Gi¸ trÞ s¶n
s¶n
phÈm dë dang =
x phÈm
cuèi kú
Sè lîng s¶n
+ Sè lîng s¶n
t¬ng
phÈm hoµn thµnh
phÈm t¬ng ®¬ng
®¬ng
Trong ®ã: Sè lîng s¶n
= Sè lîng s¶n phÈm x
Møc ®é
phÈm t¬ng ®¬ng
dë dang cuèi kú
hoµn thµnh
+ ¦u ®iÓm: TÝnh chÝnh x¸c cña th«ng tin vÒ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh
dë dang còng nh gi¸ thµnh s¶n xuÊt, gi¸ vèn hµng b¸n cao
+Nhîc ®iÓm: khèi lîng tÝnh to¸n nhiÒu. Khi kiÓm kª s¶n phÈm dë ph¶i
x¸c ®Þnh møc ®é hoµn thµnh.§©y lµ viÖc mang nÆng tÝnh chñ quan vµ phøc t¹p
+ §iÒu kiÖn ¸p dông: Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp cã
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm mµ CPNVLTT hoÆc CPNVLCTT chiÕm tû träng
kh«ng qu¸ lín vµ c¸c chi phÝ kh¸c chiÕm tû träng ®¸ng kÓ trong tæng sè chi
phÝ. §ång thêi s¶n phÈm lµm dë nhiÒu vµ kh«ng æn ®Þnh gi÷a c¸c kú
- §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc:
+ Néi dung: KÕ to¸n c¨n cø vµo khèi lîng s¶n phÈm dë dang ë tõng
c«ng ®o¹n s¶n xuÊt vµ ®Þnh møc tõng kho¶n môc chi phÝ ë tõng c«ng ®o¹n s¶n
xuÊt ®Ó tÝnh ra gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ ®Þnh møc
+ ¦u ®iÓm: Khèi lîng tÝnh to¸n kh«ng nhiÒu
+ Nhîc ®iÓm: TÝnh chÝnh x¸c cña th«ng tin phô thuéc vµo tÝnh hîp lý cña
®Þnh møc chi phÝ
+ §iÒu kiÖn ¸p dông: Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông víi doanh nghiÖp ®· x©y
dùng ®îc hÖ thèng ®Þnh møc vµ dù to¸n chi phÝ cho tõng lo¹i s¶n phÈm
1.4.4 Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp
- Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n:
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông víi c¸c doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng
nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, s¶n xuÊt nhiÒu, chu kú s¶n xuÊt ng¾n
Theo ph¬ng ph¸p nµy kÕ to¸n c¨n cø vµo toµn bé CPSX tËp hîp ®îc trong
kú, gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
theo c«ng thøc:
Gi¸ trÞ s¶n
Tæng gi¸ thµnh s¶n
Gi¸ trÞ s¶n phÈm
Chi phÝ s¶n
=
+
phÈm dë
phÈm hoµn thµnh
dë dang ®Çu kú
xuÊt trong kú
dang cuèi kú
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ
= Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh
16
1
+ Chi phÝ ph¸t
sinh trong kú
Sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh
- Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc:
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông phï hîp trong c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã
quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p chÕ biÕn kiÓu liªn tôc hoÆc quy tr×nh
c«ng nghÖ phøc t¹p chÕ biÕn kiÓu song song, l¾p r¸p s¶n phÈm.
Do ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ nöa thµnh phÈm ë tõng giai ®o¹n vµ
thµnh phÈm ë giai ®o¹n cuèi cïng hoÆc cã thÓ chØ lµ thµnh phÈm ë giai ®o¹n
cuèi cïng nªn ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc cã hai ph¬ng ¸n
+Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc cã tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm
(ph¬ng ph¸p kÕt chuyÓn tuÇn tù)
§èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ë ®©y lµ nöa thµnh phÈm ë tõng giai ®o¹n vµ
thµnh phÈm ë giai ®o¹n cuèi cïng. §Ó tÝnh ®îc gi¸ thµnh theo c¸c ®èi tîng
nµy th× kÕ to¸n lÇn lît tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm cña giai ®o¹n tríc vµ kÕt
chuyÓn chi phÝ nöa thµnh phÈm sang giai ®o¹n sau mét c¸ch tuÇn tù ®Ó tiÕp
tôc tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm ë giai ®o¹n sau b»ng c¸ch céng chi phÝ nöa
thµnh phÈm giai ®o¹n tríc chuyÓn sang víi CPSX cña b¶n th©n giai ®o¹n nµy.
Cø nh thÕ cho ®Õn khi tÝnh ®îc tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña thµnh
phÈm ë giai ®o¹n cuèi cïng.
Qu¸ tr×nh tÝnh gi¸ thµnh nµy ®îc kh¸i qu¸t qua s¬ ®å sau (S¬ ®å 6): S¬ ®å 6
Giai ®o¹n 1
Giai ®o¹n 2
….
Giai ®o¹n n
CPNVLTT
+
Chi phÝ kh¸c
giai ®o¹n 1
Chi phÝ nöa thµnh
phÈm 1 chuyÓn sang
chi phÝ nöa thµnh phÈm
(n-1) chuyÓn +sang
+
Chi phÝ kh¸c
giai ®o¹n 2
Chi phÝ kh¸c giai
®o¹n n
Gi¸ thµnh nöa
Gi¸ thµnh nöa
Gi¸ thµnh thµnh
thµnh phÈm 1
thµnh phÈm 2
phÈm
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng
nghÖ phøc t¹p chÕ biÕn kiÓu liªn tôc, nöa thµnh phÈm còng cã thÓ lµ hµng ho¸
b¸n ra bªn ngoµi
+ Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc kh«ng tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh
phÈm (ph¬ng ph¸p kÕt chuyÓn song song )
§èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ë ®©y chØ lµ thµnh phÈm ë giai ®o¹n c«ng nghÖ
17
1
cuèi cïng. §Ó tÝnh ®îc gi¸ thµnh cña thµnh phÈm giai ®o¹n cuèi cïng th× tríc
hÕt kÕ to¸n c¨n cø vµo sè liÖu CPSX ®· tËp hîp ®îc trong kú theo tõng giai
®o¹n c«ng nghÖ ®Ó x¸c ®Þnh phÇn chi phÝ cña tõng giai ®o¹n cã trong gi¸
thµnh thµnh phÈm sau ®ã tæng hîp l¹i sÏ tÝnh ®îc gi¸ thµnh cña thµnh phÈm
Qu¸ tr×nh tÝnh gi¸ thµnh nµy ®îc kh¸i qu¸t theo s¬ ®å sau (s¬ ®å 7): S¬ ®å 7
Giai ®o¹n 1
Giai ®o¹n 2
…..
Giai ®o¹n n
Chi phÝ s¶n xuÊt
giai ®o¹n 1
Chi phÝ s¶n xuÊt
giai ®o¹n 2
Chi phÝ s¶n xuÊt
giai ®o¹n n
Chi phÝ s¶n xuÊt
giai ®o¹n 1 trong
thµnh phÈm
Chi phÝ s¶n xuÊt giai
®o¹n 2 trong thµnh
phÈm
Chi phÝ s¶n xuÊt
giai ®o¹n n trong
thµnh phÈm
Chi phÝ s¶n
Chi phÝ s¶n xuÊt
Sè lîng
xuÊt dëGi¸
®Çuthµnh +
ph¸t sinh trong
thµnh
thµnh phÈm
kú giai ®o¹n i
kú giai ®o¹n i
phÈm
x
Sè lîng thµnh
Sè lîng s¶n
giai ®o¹n
phÈm giai
phÈm dë cuèi kú
+
cuèi
®o¹n cuèi
giai ®o¹n i
Gi¸ thµnh thµnh phÈm = Tæng CPSX c¸c giai ®o¹n trong thµnh phÈm
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng
nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p, chÕ biÕn kiÓu liªn tôc hoÆc quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n
xuÊt phøc t¹p, chÕ biÕn kiÓu song song, nöa thµnh phÈm kh«ng b¸n ra ngoµi
- Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng :
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh s¶n xuÊt
theo ®¬n ®Æt hµng. Mçi ®¬n ®Æt hµng cã thÓ lµ mét s¶n phÈm, mét lo¹i s¶n
phÈm, c«ng tr×nh kh¸c nhau… Theo ph¬ng ph¸p nµy mçi ®¬n ®Æt hµng ®îc më
mét “ PhiÕu tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng”. TÊt c¶ c¸c phiÕu nµy ®îc cËp
nhËt vµ lu tr÷ khi doanh nghiÖp ®ang tiÕn hµnh s¶n xuÊt. Khi s¶n xuÊt hoµn
thµnh kÕ to¸n tÝnh tæng toµn bé chi phÝ trªn tõng phiÕu sÏ x¸c ®Þnh ®îc gi¸
thµnh cña ®¬n ®Æt hµng
- C¸c ph¬ng ph¸p kh¸c:
Chi phÝ s¶n
xuÊt cña
giai ®o¹n i =
trong thµnh
phÈm
18
1
Tuú vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, quy tr×nh c«ng nghÖ,
tr×nh ®é vµ yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp kÕ to¸n cã thÓ ¸p dông mét sè
ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh kh¸c nh ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè, ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo tû lÖ, ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo gi¸ thµnh
®Þnh møc …
1.4.5 HÖ thèng sæ kÕ to¸n sö dông trong kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm:
HÖ thèng sæ kÕ to¸n sö dông trong kÕ to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm tuú thuéc vµo h×nh thøc kÕ to¸n mµ doanh nghiÖp ¸p dông
+ NÕu doanh nghiÖp ¸p dông h×nh thøc kÕ to¸n “ NhËt ký chøng tõ” th×
c¸c nghiÖp vô kÕ to¸n liªn quan ®Õn tËp hîp CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
®îc ph¶n ¸nh trªn Sæ c¸i c¸c TK 621, 622, 627, 154 hoÆc 631, B¶ng kª sè 4,
NhËt ký chøng tõ sè 7 …
+ NÕu doanh nghiÖp ¸p dông h×nh thøc “ NhËt ký chung” th× c¸c nghiÖp
vô trªn ®îc ph¶n ¸nh trªn Sæ NhËt ký chung, Sæ c¸i c¸c TK 621, 622, 627, 154
hoÆc 631, c¸c sæ chi tiÕt, …
+ NÕu doanh nghiÖp ¸p dông h×nh thøc “ Chøng tõ ghi sæ” th× c¸c nghiÖp
vô trªn ®îc ph¶n ¸nh trªn Sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ, Sæ c¸i c¸c tµi kho¶n
621, 622, 627, 154 hoÆc 631; …
+ NÕu doanh nghiÖp ¸p dông h×nh thøc “ NhËt ký sæ c¸i ” th× c¸c nghiÖp
vô trªn ®îc ph¶n ¸nh trªn NhËt ký sæ c¸i
1.5 KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong ®iÒu
kiÖn øng dông phÇn mÒm kÕ to¸n
1.5.1 Chøc n¨ng, nhiÖm vô cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm trong ®iÒu kiÖn øng dông phÇn mÒm kÕ to¸n
KÕ to¸n tËp hîp CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm chiÕm vÞ trÝ trung t©m
trong toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. Trong ®iÒu kiÖn sö dông
phÇn mÒm kÕ to¸n, khi cËp nhËt d÷ liÖu, kÕ to¸n ph¶i cËp nhËt ngay tõ ®Çu
mäi chi phÝ liªn quan ®Õn gi¸ thµnh s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm nµo ®ã. Sau
®ã kÕ to¸n chØ cÇn thùc hiÖn mét sè bíc nhÊt ®Þnh theo sù chØ dÉn, ch¬ng tr×nh
sÏ tù ®éng thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc tæng hîp, xö lý, kÕt chuyÓn. KÕ to¸n chØ
viÖc xem, in c¸c sæ s¸ch, b¸o c¸o theo yªu cÇu
Khi sö dông phÇn mÒm kÕ to¸n, kÕ to¸n tËp hîp CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm cÇn thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau:
19
1
- X¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp CPSX vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh phï
hîp tõ ®ã tæ chøc m· ho¸, ph©n lo¹i c¸c ®èi tîng
- Tæ chøc vËn dông c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n phï hîp víi ph¬ng ph¸p kÕ to¸n
hµng tån kho mµ doanh nghiÖp lùa chän.
- Tæ chøc tËp hîp, ph©n bæ, kÕt chuyÓn CPSX theo tr×nh tù ®· x¸c ®Þnh
- Tæ chøc x¸c ®Þnh c¸c b¸o c¸o cÇn thiÕt vÒ CPSX vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm
®Ó ch¬ng tr×nh tù ®éng xö lý. KÕ to¸n chØ viÖc xem, in, ph©n tÝch CPSX vµ gi¸
thµnh s¶n phÈm.
- Tæ chøc kiÓm kª, xö lý cËp nhËt d÷ liÖu vÒ s¶n phÈm dë. X©y dùng ph ¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë khoa häc, hîp lý
1.5.2 Nguyªn t¾c vµ c¸c bíc tiÕn hµnh kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm trong ®iÒu kiÖn sö dông phÇn mÒm kÕ to¸n
C¸c nguyªn t¾c cÇn tu©n thñ:
+ ViÖc tËp hîp CPSX do m¸y tù nhËn d÷ liÖu tõ c¸c bé phËn kh¸c vµ tù
tÝnh to¸n, ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt. V× vËy tõng kho¶n môc chi phÝ ph¶i ®îc
m· ho¸ ngay tõ ®Çu t¬ng øng víi c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ
+ C¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª, ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang kÕ to¸n nhËp
d÷ liÖu s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµo m¸y
+ LËp c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh, bót to¸n kho¸ sæ, kÕt chuyÓn cuèi kú
+ TiÕn hµnh kiÓm tra c¸c b¸o c¸o cÇn thiÕt theo yªu cÇu
Tr×nh tù c¸c bíc tiÕn hµnh ®îc thÓ hiÖn ë s¬ ®å 8:
S¬ ®å 8
Bíc chuÈn bÞ
-Thu thËp, xö lý c¸c tµi liÖu cÇn thiÕt
-PhÇn mÒm kÕ to¸n sö dông
D÷ liÖu ®Çu vµo
-Lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh trÞ gi¸ xuÊt vËt t, c¸c tµi liÖu khÊu hao
-CPSXKDDD cuèi kú, c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh, kÕt chuyÓn chi phÝ….
M¸y tÝnh tù xö lý
1.5.3 KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
Th«ngcÇn
tinlµm
®Çukhi
ra¸p dông kÕ to¸n m¸y lµ:
Nh÷ng
C¸c sæ viÖc
s¸ch,mµ
b¸ongêi
c¸osö
kÕdông
to¸n vÒ chi
phÝ s¶n
xuÊt, gi¸ thµnh s¶n phÈm
20
1
- Xem thêm -
.DOC 
67 
43 
132 
