Tài liệu Luận văn tổ chức công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm tại công ty cp xây lắp và bê tông nam định

LỜI MỞ ĐẦU Cïng víi xu thÕ më cöa,héi nhËp cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng toµn cÇu trong thÕ kû 21, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· kh«ng ngõng cè g¾ng n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý, c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ d©y truyÒn s¶n xuÊt, c¶i tiÕn kü thuËt, mÉu m· vµ gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó n©ng cao tÝnh c¹nh tranh vµ t¹o cho m×nh mét chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ trêng. Ra ®êi vµ ph¸t triÓn cïng víi sù xuÊt hiÖn, tån t¹i cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, h¹ch to¸n kÕ to¸n lµ mét c«ng cô hiÖu qu¶ trong hÖ thèng qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh, gi÷ vai trß tÝch cùc trong viÖc ®iÒu hµnh vµ kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng kinh doanh. Lµ mét kh©u cña h¹ch to¸n kÕ to¸n, c«ng t¸c kÕ to¸n chÝ phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp gi÷ vai trß hÕt søc quan träng. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu chÊt lîng tæng hîp ph¶n ¸nh tr×nh ®é qu¶n lý, sö dông tµi s¶n, vËt t, lao ®éng còng nh tr×nh ®é tæ chøc s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp, lµ thíc ®o kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. ViÖc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng chØ dõng l¹i ë chç tÝnh ®óng. tÝnh ®ñ mµ cßn ph¶i tÝnh ®Õn viÖc cung cÊp th«ng tin cho c«ng t¸c qu¶n trÞ doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, viÖc qu¶n lý chi phÝ vµ gi¸ thµnh mét c¸ch hîp lý cßn cã t¸c dông tiÕt kiÖm c¸c nguån lùc cho doanh nghiÖp, gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng c«ng nh©n viªn. ChÝnh v× vËy, ®Ó ph¸t huy tèt chøc n¨ng cña m×nh, viÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cÇn ®îc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn nh»m ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý ngµy cµng cao cña doanh nghiÖp. Víi nh÷ng kiÕn thøc ®· tiÕp thu ë nhµ trêng vµ qua qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i c«ng ty cæ phÇn x©y l¾p vµ bª t«ng thuû lîi Nam §Þnh, em ®· nhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n, ®Æc biÖt lµ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm §îc sù híng dÉn cña c« gi¸o §µo V©n Anh em ®· chän ®Ò tµi “Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty cæ phÇn x©y l¾p vµ bª t«ng Nam §Þnh. Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, môc lôc vµ danh môc tµi kiÖu tham kh¶o, bè côc b¸o c¸o gåm c¸c néi dung sau : Ch¬ng I - Lý luËn chung vÒ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1 Ch¬ng II – Thùc tr¹ng tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty cæ phÇn x©y l¾p vµ bª t«ng Nam §Þnh. Ch¬ng III – Mét sè kiÕn thøc ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë c«ng ty cæ phÇn x©y l¾p vµ bª t«ng Nam §Þnh Do tr×nh ®é cßn h¹n chÕ, thêi gian tiÕp cËn thùc tÕ cha nhiÒu nªn bµi b¸o c¸o nµy cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, kÝnh mong nhËn ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn chØ b¶o cña c¸c thÇy c« gi¸o, cña c¸n bé phßng kÕ to¸n c«ng ty ®Ó em cã thªm kiÕn thøc cho m×nh, phôc vô tèt cho qu¸ tr×nh c«ng t¸c sau nµy Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Sinh viªn Bïi ThÞ YÕn 2 Ch¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm I – Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp 1. Chi phÝ s¶n xuÊt 1.1 Kh¸i niÖn chi phÝ s¶n xuÊt: Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt hµng ho¸, qu¶n lý theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc, c¸c doanh nghiÖp ph¶i t¹o ra ngµy cµng nhiÒu s¶n phÈm h÷u Ých ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng cao cña x· héi, ®ång thêi ph¶i tù trang tr¶i nh÷ng chi phÝ ®· chi ra trong s¶n xuÊt s¶n phÈm bao gåm chi phÝ vÒ lao ®éng, vËt t, tiÒn vèn ®îc gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt. Nh vËy chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c mµ doanh nghiÖp ph¶i chi ra cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh, biÓu hiÖn b»ng tiÒn. 1.2 KÕt cÊu néi dung chi phÝ s¶n xuÊt Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kh«ng chØ ®¬n thuÇn thùc hiÖn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mµ cßn thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng dÞch vô th¬ng m¹i kh¸c (nh mua b¸n hµng ho¸, xóc tiÕn th¬ng m¹i…) Nh vËy, khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh th× c¸c doanh nghiÖp nµy ph¶i bá ra nh÷ng chi phÝ nhÊt ®Þnh bao gåm : Chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm gåm cã : + Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp : Lµ c¸c chi phÝ vÒ nguyªn nhiªn vËt liÖu ®îc sö dông trùc tiÕp vµo chÕ t¹o s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô + Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp : lµ c¸c kho¶n tr¶ cho ngêi lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt nh tiÒn c«ng, tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt l¬ng, b¶o hiÓm y tÕ, b¶o hiÓm x· héi, kinh phÝ c«ng ®oµn cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt + Chi phÝ s¶n xuÊt chung : Lµ nh÷ng chi phÝ chung ph¸t sinh ë c¸c ph©n xëng nh tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp cho nh©n viªn ph©n xëng * Chi phÝ b¸n hµng : Gåm c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸ dÞch vô nh tiÒn l¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt l¬ng tr¶ cho nh©n viªn b¸n hµng, tiÕp thÞ, ®ãng gãi, vËn chuyÓn, b¶o qu¶n… khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ vËt liÖu bao b×, dông cô, chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm, chi phÝ qu¶ng c¸o… * ChÝ phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: 3 Gåm c¸c kho¶n chi cho bé m¸y qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh doanh nghiÖp, c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng chung cña doanh nghiÖp, nh chi phÝ vÒ lao ®éng, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh phôc vô cho bé m¸y qu¶n lý - ®iÒu hµnh doanh nghiÖp, c¸c chi phÝ ph¸t sinh ë ph¹m vi toµn doanh nghiÖp nh chi phÝ vËt liÖu, ®å dïng v¨n phßng, l·i vay vèn kinh doanh, vèn ®Çu t tµi s¶n cè ®Þnh, dù phßng… Nh vËy, chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ tæng hîp tõ ba chi phÝ bé phËn lµ: chi phÝ s¶n xuÊt, chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, ®îc kh¸i qu¸t theo c«ng thøc sau: Cpsxkd = cpsxsp + cpbh + Cpqldn Trong ®ã: Cpsxkd : lµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh Cpsxsp : lµ chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm Cpbh : lµ chi phÝ b¸n hµng Cpqldn : lµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Do ho¹t ®éng chÝnh cña doanh nghiÖp lµ s¶n xuÊt s¶n phÈm hµng ho¸ nªn chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm chiÕm tû träng lín trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, tû träng gi÷a c¸c yÕu tè chi phÝ trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ kh«ng gièng nhau gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ ngay c¶ trong b¶n th©n doanh nghiÖp. Së dÜ cã sù kh¸c nhau nµy lµ do ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng doanh nghiÖp vµ cña b¶n th©n doanh nghiÖp ®ã trong c¸c giai ®o¹n s¶n xuÊt kh¸c nhau th× kÕt cÊu vÒ chi phÝ còng thay ®æi. Tû träng chi phÝ nµy cßn phô thuéc vµo tr×nh ®é kü thuËt cña doanh nghiÖp, ®iÒu kiÖn tù nhiªn, lo¹i h×nh s¶n xuÊt, tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý cña mçi doanh nghiÖp. ViÖc nghiªn cøu kÕt cÊu chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cã ý nghÜa rÊt quan träng, kh«ng nh÷ng cho ta biÕt vÒ tû träng c¸c lo¹i chi phÝ trong tæng sè chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh mµ cßn cho ta ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp còng nh tr×nh ®é c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp. KÕt cÊu chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cßn lµ tiÒn ®Ò ®Ó kiÓm tra gi¸ thµnh s¶n phÈm còng nh tr×nh ®é c«ng nghÖ qu¶n lý cña doanh nghiÖp, x¸c ®Þnh ph¬ng híng cô thÓ cho viÖc phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh, muèn lµm ®îc ®iÒu ®ã th× doanh nghiÖp ph¶i biÕt tiÕt kiÖm bÊt kú mét lo¹i chi phÝ nµo. 1.3 Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt: Chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i kh¸c nhau c¶ vÒ néi dung, c«ng dông vµ vai trß cña nã trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, tõ ®ã nhÊt thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý vµ h¹ch 4 to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. Tuú theo môc ®Ých vµ yªu cÇu kh¸c nhau cña c«ng t¸c qu¶n lý, chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ ®îc ph©n lo¹i theo mét sè c¸ch sau : 1.3.1 Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt trong kú ®îc chia thµnh c¸c yÕu tè chi phÝ sau : * Chi phÝ nguyªn vËt liÖu : Bao gåm toµn bé chi phÝ vÒ lo¹i nguyªn vËt liÖu chÝnh, nguyªn vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ vËt liÖu thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n mµ doanh nghiÖp ®· sö dông cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong kú * Chi phÝ nh©n c«ng : Bao gåm toµn bé sè tiÒn c«ng ph¶i tr¶, tiÒn trÝch b¶o hiÓm y tÕ, b¶o hiÓm x· héi, kinh phÝ c«ng ®oµn cña c«ng nh©n vµ nh©n viªn ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. * Chi phÝ khÊu hao TSC§ : Bao gåm toµn bé sè trÝch khÊu hao c¸c tµi s¶n sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp * Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi : Bao gåm toµn bé sè tiÒn doanh nghiÖp ®· chi tr¶ c¸c lo¹i dÞch vô mua ngoµi nh: tiÒn ®iÖn, tiÒn níc, tiÒn bu chÝnh phÝ phôc vô cho ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong kú, ngoµi c¸c yÕu tè chi phÝ ®· kÓ trªn. C¸ch ph©n lo¹i nµy cho phÐp hiÓu râ c¬ cÊu, tû träng cña tõng yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt, lµ c¬ së ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ lËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè… 1.3.2 Ph©n lo¹i chi phÝ theo môc ®Ých vµ c«ng dông cña chi phÝ Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú ®îc chia ra lµm c¸c kho¶n môc chi phÝ sau : * Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: bao gåm chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu sö dông vµo môc ®Ých trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm * Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp : Bao gåm chi phÝ vÒ tiÒn c«ng, tiÒn trÝch BHXH, BHYT vµ KPC§ cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt * Chi phÝ s¶n xuÊt chung : Bao gåm nh÷ng chi phÝ dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt chung ë ph©n xëng, ®éi s¶n xuÊt, ngoµi 2 kho¶n môc chi phÝ trùc tiÕp nªu trªn. Chi phÝ s¶n xuÊt chung ®îc më chi tiÕt ®Ó kÕ to¸n cã thÓ qu¶n lý theo tõng yÕu tè chi phÝ. 5 - Ph©n lo¹i chi phÝ theo môc ®Ých vµ c«ng dông kinh tÕ cã t¸c dông phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh møc, cung cÊp sè liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh lµm c¬ së ®Ó lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cho kú sau. - Ngoµi ra, ®Ó phôc vô yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ cña doanh nghiÖp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ ®îc ph©n lo¹i theo mét sè tiªu thøc kh¸c nh : ph©n lo¹i theo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ víi khèi lîng ho¹t ®éng, theo ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, theo mèi quan hÖ cña chi phÝ víi kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh, theo néi dung cÊu thµnh chi phÝ. 2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm. 2.1 Gi¸ thµnh s¶n phÈm- Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt - Gi¸ thµnh s¶n phÈm (c«ng viÖc, lao vô) lµ chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho mét khèi lîng hoÆc mét ®¬n vÞ s¶n phÈm (c«ng viÖc lao vô) do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®· hoµn thµnh. - Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ bé phËn chñ yÕu cÊu t¹o nªn gi¸ trÞ cña s¶n phÈm mµ gi¸ trÞ cña s¶n phÈm lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ c¶ cña hµng ho¸. S¶n phÈm mµ hao phÝ lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt ra nã cao vµ ngîc l¹i. Nh vËy, gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh lµ xuÊt ph¸t ®iÓm ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm vµ gi¸ c¶ s¶n phÈm trªn thÞ trêng. §Ó bï ®¾p nh÷ng hao phÝ lao ®éng mµ doanh nghiÖp ®· bá ra trong kú ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ cã l·i th× s¶n phÈm cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra ph¶i ®îc b¸n cao h¬n víi gi¸ thµnh cña nã. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ gi¸ thµnh ph¶i lµ lîng chi phÝ tèi thiÓu cña gi¸ c¶ s¶n phÈm, hµng ho¸ trªn thÞ trêng. §Ó x¸c ®Þnh ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm, doanh nghiÖp ph¶i tËp hîp chi phÝ ®îc toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt chi ra trong kú cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Do ®ã, chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së ®Ó h×nh thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh chÊt lîng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ qu¶n lý trong doanh nghiÖp. 2.2 Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm: §Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý h¹ch to¸n, lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ x©y dùng gi¸ b¸n s¶n phÈm, ngêi ta thêng tiÕn hµnh ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm theo tiªu thøc kh¸c nhau. Sau ®©y lµ 2 c¸ch ph©n lo¹i chñ yÕu 2.2.1 Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo c¬ së sè liÖu vµ thêi ®iÓm tÝnh gi¸ thµnh. Theo tiªu thøc nµy, Gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chia thµnh 3 lo¹i - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch : lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n lîng kÕ ho¹ch 6 - Gi¸ thµnh ®Þnh møc : lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së ®Þnh c¸c ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho ®¬n vÞ s¶n phÈm. - Gi¸ thµnh thùc tÕ : lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ®· ph¸t sinh vµ tËp hîp ®îc trong kú. 2.2.2 Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi vµ c¸c chi phÝ cÊu thµnh. Theo tiªu thøc nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chia ra thµnh 2 lo¹i sau : - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt hay cßn gäi lµ gi¸ thµnh c«ng xëng : lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm bao gåm c¸c chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho s¶n phÈm, c«ng viÖc hay lao vô ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh nµy ®îc sö dông ®Ó h¹ch to¸n thµnh phÈm nhËp kho vµ gi¸ vèn hµng b¸n (nÕu b¸n th¼ng kh«ng qua kho) lµ c¨n cø x¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng b¸n vµ møc l·i gép trong kú ë doanh nghiÖp. - Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô : lµ gi¸ thµnh bao gåm c¶ gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho s¶n phÈm tiªu thô. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô chØ x¸c ®Þnh vµ tÝnh to¸n khi s¶n phÈm, c«ng viÖc hay lao vô dÞch vô ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô. ChØ tiªu nµy lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Ó tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh møc lîi nhuËn tríc thuÕ cña doanh nghiÖp. Nh vËy, viÖc ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm theo gãc ®é xem xÐt trªn ®Òu nh»m phôc vô c¸c môc ®Ých kh¸c nhau cña c«ng t¸c qu¶n lý vµ kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ thµnh, gióp cho viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh, tr¸nh t×nh tr¹ng l·i gi¶, lç thËt trong s¶n xuÊt kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp. 3. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai mÆt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, mét bªn lµ c¸c yÕu tè chi phÝ “®Çu vµo” vµ mét bªn lµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt ë “ ®Çu ra” nªn chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, cã nguån gèc gièng nhau nhng còng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau vÒ ph¹m vi vµ h×nh th¸i biÓu hiÖn: - Chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tÝnh trong ph¹m vi giíi h¹n cña tõng kú nhÊt ®Þnh (th¸ng, quý, n¨m) vµ chi phÝ s¶n xuÊt trong tõng kú kÕ to¸n thêng cã liªn quan ®Õn hai bé phËn kh¸c nhau : s¶n phÈm ®· hoµn thµnh trong kú vµ s¶n phÈm dë dang cuèi kú. - Gi¸ thµnh s¶n phÈm tÝnh cho s¶n phÈm ®· hoµn thµnh trong kú vµ chØ tiªu nµy thêng gåm hai bé phËn : chi phÝ s¶n xuÊt kú tríc chuyÓn sang kú nµy vµ mét phÇn chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú nµy (sau khi ®· trõ ®i s¶n phÈm dë dang cuèi kú). 7 Sù kh¸c nhau gi÷ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã thÓ minh ho¹ nh sau : A B C D Trong ®ã : AB : Chi phÝ s¶n xuÊt kú tríc chuyÓn sang BD : Chi phÝ s¶n xu¸t ph¸t sinh trong kú CD : Chi phÝ s¶n xuÊt chuyÓn sang kú sau AC : Gi¸ thµnh cña nh÷ng s¶n phÈm hoµn thµnh trong kú Nh vËy, chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú lµ BD, cßn gi¸ thµnh cña nh÷ng s¶n phÈm hoµn thµnh trong kú lµ : AC = AB + BD – CD 4. Vai trß vµ yªu cÇu c¬ b¶n cña qu¶n lý, h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Chi phÝ s¶n xuÊt g¾n liÒn víi viÖc sö dông tµi s¶n vËt t, lao ®éng trong c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm. Qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt thùc chÊt lµ qu¶n lý viÖc sö dông hîp lý, tiÕt kiÖm, cã hiÖu qu¶ c¸c lo¹i tµi s¶n, vËt t, lao ®éng, tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm do ®ã tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ nãi chung, qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh nãi riªng ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c. KÕ to¸n chÝnh x¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh ®ßi hái ph¶i tæ chøc ghi chÐp, tÝnh to¸n vµ ph¶n ¸nh tõng lo¹i chi phÝ ph¸t sinh theo tõng ®Þa ®iÓm còng nh theo tõng ®èi tîng g¸nh chÞu chi phÝ. BÊt kú mét doanh nghiÖp nµo muèn qu¶n lý tèt gi¸ thµnh s¶n phÈm th× cÇn ph¶i tæ chøc tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ gi¸ thµnh c¸c lo¹i s¶n phÈm doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra. Muèn vËy ph¶i x¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng tËp hîp chi chÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh x¸c gióp cho viÖc ph¶n ¸nh ®óng ®¾n t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp, x¸c ®Þnh ®óng kÕt qu¶ kinh doanh gãp phÇn quan träng vµ thiÕt thùc trong viÖc t¨ng cêng, c¶i tiÕn c«ng t¸c qu¶n lý, n©ng cao hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp. 5. NhiÖm vô kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 8 XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu qu¶n lý vµ tÇm quan träng cña qu¶n lý, h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cÇn thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau: - C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng vµ ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ gi¸ thµnh, tæ chøc vËn dông c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n phï hîp víi ph¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho mµ doanh nghiÖp lùa chän. - Tæ chøc tËp hîp, kÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh, theo yÕu tè. ®Þnh kú tæ chøc ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp. - Tæ chøc kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang khoa häc, hîp lý, x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ h¹ch to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh trong kú mét c¸ch ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c. II tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. 1. §èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt - ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ kh©u ®Çu tiªn cÇn thiÕt cña c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ph¸t sinh lu«n g¾n liÒn víi n¬i diÔn ra ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ víi s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt. Do ®ã, kÕ to¸n cÇn x¸c ®Þnh ®îc ®èi tîng tËp hîp chi phÝ trªn c¬ së ®ã thùc hiÖn viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kiÓm so¸t chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nh vËy, ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi, giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt nh»m ®¸p øng yªu cÇu kiÓm so¸t chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §èi tîng tËp hîp chi phÝ cã thÓ x¸c ®Þnh lµ tõng ph©n xëng, tõng ®éi s¶n xuÊt (theo n¬i ph¸t sinh chi phÝ) hoÆc s¶n phÈm. C«ng viÖc, c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, tõng ®¬n ®Æt hµng (theo n¬i g¸nh chÞu chi phÝ). 2. Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt Tuú thuéc vµo kh¶ n¨ng quy n¹p chi phÝ vµo ®èi tîng tËp hîp chi phÝ vµo c¸c ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kÕ to¸n sÏ ¸p dông ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cho phï hîp. 2.1 Ph¬ng ph¸p tËp hîp trùc tiÕp. §èi víi nh÷ng chi phÝ cã quan hÖ trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ riªng biÖt th× tËp hîp trùc tiÕp cho ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®ã. Ph¬ng ph¸p nµy ®ßi hái ph¶i tæ chøc c«ng t¸c ghi chÐp ban ®Çu theo ®óng c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ, tõ ®ã tËp hîp sè liÖu tõ c¸c chøng tõ kÕ to¸n trùc tiÕp theo tõng ®èi tîng riªng biÖt trªn sæ (thÎ) chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c nhau. 2.2 Ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp. 9 Ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp ®îc ¸p dông khi mét lo¹i chi phÝ cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kh«ng thÓ tËp hîp trùc tiÕp ®Õn nhiÒu ®èi tîng ®îc. §Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n ph¶i lùa chän tiªu chuÈn hîp lý ®Ó tiÕn hµnh ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi tîng liªn quan theo c«ng thøc: Ci   C T T n Trong ®ã : Ci : Chi i 1 phÝ s¶n xuÊt ph©n bæ cho ®èi tîng i i C : Tæng chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp cÇn ph©n bæ :Tæng ®¹i lîng cña tiªu n T chuÈn dïng ®Ó ph©n bæ cña ®èi i tîng i i 1 3. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn 3.1 KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp lµ nh÷ng chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu… Sö dông trùc tiÕp cho viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm. Th«ng thêng, chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ th× kÕ to¸n h¹ch to¸n trùc tiÕp cho ®èi tîng ®ã. Trêng hîp nguyªn vËt liÖu sö dông cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng kh«ng thÓ tËp hîp trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng th× ®îc ¸p dông ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp ®Ó ph©n bæ chi phÝ ®· chi ra. Tiªu chuÈn ph©n bæ cã thÓ lùa chän lµ: chi chÝ ®Þnh møc, chi phÝ kÕ ho¹ch, chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh, khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt… Chi phÝ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp trong kú ®îc tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm phô thuéc vµo c¸c yÕu tè sau: TrÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp xuÊt vµ ®a vµo s¶n xuÊt trong kú; trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu cßn l¹i ®Çu kú ë c¸c ph©n xëng, ®Þa ®iÓm s¶n xuÊt; trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng trong kú sö dông kh«ng hÕt nhËp l¹i kho hoÆc ®Ó l¹i ë c¸c ®Þa ®iÓm s¶n xuÊt sö dông cho kú sau trÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi nÕu cã. §Ó tËp hîp vµ kÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu, kÕ to¸n sö dông TK 621: 'Chi phÝ nguyªn vËt vËt trùc tiÕp'. Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ ë tõng ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt… 10 S¬ ®å: kÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp TK 621 TK 152 TK 152 TrÞ gi¸ NVL xuÊt dïng Trùc VËt liÖu kh«ng dïng hÕt nhËp tiÕp s¶n xuÊt trong kú lai kho TK 111,112,331,141 111111,112111,112,331,141 Gi¸ mua vËt liÖu dïng Sx Tæng gi¸ thanh to¸n TK 154 KÕt chuyÓn chi phÝ NVLTT TK 133 ThuÕ GTGT 3.2 KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ c¸c kho¶n l¬ng chÝnh, l¬ng phô, c¸c klho¶n trÝch BHXH,BHYT,KPC§ theo sè l¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt hoÆc thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp thêng ®îc tÝnh trùc tiÕp vµo tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ cã liªn quan. Trßng hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt nhng TK 622h¹ch to¸n trùc tiÕp th× ®îc ¸p dông cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng mµ kh«ng ph¬ng TK ph¸p334 ph©n bæ gi¸n tiÕp ®Ó ph©n bæ c¸c chi phÝ ®· tËp hîp cho tõng ®èi tîng cã liªn quan. C¸c kho¶n BHXH, BHYT, KPC§ ®îc trÝch theo tû lÖ quy TiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho ®Þnh cña Nhµ níc. c«ng s¶n xuÊt §Ó h¹ch to¸n chinh©n phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông TK 622 : 'Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp'. ViÖc tÝnh to¸n, ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cã thÓ ph¶n yªu cÇu TK¸nh 338ë b¶ng ph©n bæ tiÒn l¬ng vµ b¶o hiÓm x· héi. Tuú theo TK 154 qu¶n lý mµ TK 622 cã thÓ më c¸c chi tiÕt cÇn thiÕt. S¬ ®å trÝch kÕ to¸n phÝ nh©nKÕt c«ng trùc hoÆc tiÕp ph©n bæ chuyÓn C¸c kho¶n theochi l¬ng Chi phÝ NCTT C«ng nh©n s¶n xuÊt TK 335 TrÝch tríc tiÒn l¬ng nghØ 11 phÐp cña CNSX 1.1. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung: Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc tæ chøc. Qu¶n lý vµ phôc vô s¶n xuÊt ë c¸c bé phËn s¶n xuÊt ngoµi 2 kho¶n chi phÝ trùc tiÕp trªn, chi phÝ s¶n xuÊt chung bao gåm: TiÒn l¬ng, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña nh©n viªn ph©n xëng, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ c¸c chi phÝ kh¸c TK 627 b»ng tiÒn. TK 334,338 Chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¶i ®îc tËp hîp theo tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ. NÕu doanh nghiÖp cã nhiÒu ph©n xëng s¶n xuÊt, nhiÒu ®éi s¶n xuÊt th× TiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho Nh©n ph¶i më sæ chi tiÕt ®Ó tËp viªnhîp QL chi phÝ s¶n xuÊt chung cho tõng ph©n xëng,, tõng ®éi s¶n xuÊt. Trêng hîp mét ph©n xëng, ®éi s¶n xuÊt trong kú cã s¶n xuÊt nhiÒu TKlo¹i 152s¶n phÈm, nhiÒu c«ng viÖc th× ph¶i tiÕn hµnh ph©n bæTK chi154 phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c s¶n phÈm, c«ng viÖc cã liªn quan. KÕt chuyÓn hoÆc phÝto¸n vËt :liÖu TK sö dông ®ÓChi h¹ch ph©n bæ Chi phÝ TK 627- chi phÝ s¶n xuÊt chung. SXC TK 627 cã 6 Tk cÊp 2 nh»m gióp tËp hîp chi phÝ theo yÕu tè. TK 142,153 TK 6271: Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng TK 6272 : Chi phÝ ChivËt phÝliÖu dông TK 6273 : Chi phÝcôdông qu¶ncô, lý ®å dïng QL TK 6274 : Chi phÝ khÊu hao TSC§ TKTK 6277 : Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi 214 TK 6278 : Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn Chi S¬ phÝ ®å: khÊu kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung hao TSC§ TK 111,112,331,141 Chi phÝ dvô mua ngoµi Vµ chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn TK 133 12 ThuÕ GTGT 3.4 KÕ to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp Chi phÝ s¶n xuÊt sau khi tËp hîp riªng tõng kho¶n môc ®îc kÕt chuyÓn sang TK 154 më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc hay lao vô ®· hoµn thµnh trong kú. S¬ ®å : kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp TK 154 TK 621 TK 152,138,821 KC chi phÝ NVLTT C¸c kho¶n gi¶m gi¸ thµnh TK 155 TK 622 Gi¸ thµnh s¶n phÈm nhËp kho KC chi phÝ NCTT TK 157 TK 627 Gi¸ thµnh s¶n phÈm göi b¸n kh«ng qua kho KC chi phÝ SXC 4. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh TKkú. 632 4.1 kÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trù tiÕp. Gi¸ kú thµnh s¶nkiÓm phÈmkª b¸n Do ®Æc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh lµ chØ gi¸ trÞ cßn qua khocho môc ®Ých l¹i vµo cuèi kú nªn rÊt khã ph©n ®Þnh chi phÝ vËt Kh«ng liÖu xuÊt dïng s¶n xuÊt, qu¶n lý hay tiªu thô s¶n phÈm. V× vËy, ®Ó phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô, kÕ to¸n cÇn theo dâi chi tiÕt c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn tõng ®èi tîng. §Ó ph¶n ¸nh chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp xuÊt dïng cho s¶n xuÊt kÕ to¸n sö dông TK 621- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trù tiÕp. C¸c chi phÝ ®îc ph¶n ¸nh trªn tµi kho¶n 621 kh«ng ghi theo chøng tõ xuÊt dïng nguyªn vËt liÖu mµ ®îc ghi mét lÇn vµo cuèi kú h¹ch to¸n, sau khi kiÓm kª. 4.2 KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. C¸ch tËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp trong kú gièng nh ph¬ng ph¸p KTTX. Cuèi kú ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, lao vô dÞch vô, kÕ to¸n tiÕn hµnh kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµo TK 631- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt theo tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cô thÓ. 4.3 KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung. Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt chung ®îc tËp hîp vµo TK 627 vµ ®îc chi tiÕt theo c¸c tµi kho¶n t¬ng øng tong tù nh ph¬ng ph¸p KTTX. 13 4.4 KÕ to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp §Ó phôc vô cho viÖc tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph¬ng ph¸p KK§K, kÕ to¸n sö dông TK 154 ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú vµ TK 631 ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ thµnh s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú vµ ®îc më chi tiÕt theo yªu cÇu qu¶n lý. S¬ ®å kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp (Theo ph¬ng ph¸p KK§K) TK 631 TK 611 TK 154 KC chi phÝ NVLTT KÕt chuyÓn chi phÝ SX dë dang cuèi kú TK 611,138,821 TK 622 C¸c kho¶n gi¶m chi phÝ KC chi phÝ NCTT TK 632 TK 627 KC chi phÝ SXC Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm Hoµn thµnh trong kú 5. KiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang S¶n phÈm dë dang lµ khèi lîng s¶n phÈm, c«ng viÖc cha hoµn thµnh, cßn dë dang trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, gia c«ng chÕ biÕn trªn c¸c giai ®o¹n cña quy tr×nh c«ng nghÖ hoÆc ®· hoµn thµnh mét vµi quy tr×nh chÕ biÕn nhng v½n cßn ph¶i gia c«ng chÕ biÕn míi trë thµnh thµnh phÈm. Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t sinh trong kú cã liªn quan c¶ s¶n phÈm lµm dë dang cuèi kú. Do ®ã ®Ó tÝnh ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm, kÕ to¸n ph¶i tæ chøc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú. Tuú theo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ vµ ®Æc ®iÓm s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang sau: 5.1 §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (hoÆc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp) Theo phong ph¸p nµy chØ tÝnh vµo chi phÝ s¶n phÈm dë dang lµm cuèi kú kho¶n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (hay chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp), cßn c¸c chi phÝ kh¸c tÝnh cho c¶ s¶n phÈm hoµn thµnh. C«ng thøc tÝnh nh sau: 14 Gi¸ trÞ SP dë dang Cuèi kú = Gi¸ trÞ SP dë dang ®Çu kú Sè lîng SP hoµn thµnh trong kú s¶n xuÊt ph¸t + CPsinh Sè lîng SP trong kú x dë dang Sè lîng SP dë Ck + dang cuèi kú Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm ®¬n gi¶n, dÔ tÝnh to¸n, x¸c dÞnh chi phÝ s¶n phÈm dë dang cuèi kú ®îc kÞp thêi phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh ®îc nhanh chãng. Tuy nhiªn ph¬ng ph¸p nµy cã thÓ ¸p dông thÝch hîp trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt, khèi lîng s¶n phÈm dë dang cuèi kú Ýt vµ kh«ng cã biÕn ®éng nhiÒu so víi ®Çu kú. 5.2 §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú theo s¶n lîng íc tÝnh t¬ng ®¬ng Theo ph¬ng ph¸p nµy, s¶n phÈm dë dang cuèi kú ph¶i chÞu toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt trong kú tÝnh theo møc ®é hoµn thµnh. V× vËy khi kiÓm kª ph¶i x¸c ®Þnh s¶n lîng s¶n phÈm lµm dë vµ x¸c ®Þnh møc ®é hoµn thµnh, trªn c¬ së ®ã tÝnh ®æi s¶n phÈm lµm thµnh sè lîng thµnh phÈm hoÆc nöa thµnh phÈm t¬ng ®¬ng Tr×nh tù tÝnh gi¸ : + §èi víi nh÷ng chi phÝ bá vµo mét lÇn ngay tõ ®Çu quy tr×nh c«ng nghÖ nh chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. Khi tÝnh to¸n còng gièng nh ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp + §èi víi nh÷ng chi phÝ bá dÇn theo møc ®é gi¸ c«ng nh chi phÝ vËt liÖu nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung ®îc tÝnh theo møc ®é t¬ng ®¬ng C«ng thøc : Gi¸ trÞ SP dë dang = Cuèi kú Gi¸ trÞ SP dë dang ®Çu kú + CP s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú Sè lîng SP hoµn thµnh trong kú + Sè lîng SP hoµn thµnh t¬ng ®¬ng Sè lîng SP hoµn x thµnh t¬ng ®¬ng Trong ®ã : Sè lîng SP hoµn thµnh t¬ng ®¬ng = Sè lîng SP dë dang cuèi kú x Møc ®é hoµn thµnh + NÕu doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p kiÓu liªn tôc, s¶n phÈm tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n nèi tiÕp nhau. Tõ giai ®o¹n 2 trë ®i s¶n phÈm lµm dë ®îc ®¸nh gi¸ lµm 2 phÇn. 15 PhÇn 1: PhÇn giai ®o¹n tríc khi chuyÓn sang th× ®¸nh gi¸ theo nöa thµnh phÈm giai ®o¹n tríc chuyÓn sang (tÝnh ®Òu cho s¶n phÈm lµm dë vµ s¶n phÈm hoµn thµnh nh nhau) PhÇn 2 : PhÇn do giai ®o¹n ®ã bá ra,®îc ®¸nh gi¸ theo s¶n lîng hoµn thµnh t¬ng ®¬ng 5.3 §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc hoÆc chi phÝ kÕ ho¹ch Theo ph¬ng ph¸p nµy s¶n phÈm lµm dë dang ®îc ®¸nh gi¸ dùa vµo ®Þnh møc chi phÝ (chi phÝ kÕ ho¹ch) theo tõng kho¶n môc chi phÝ vµ tû lÖ hoµn thµnh cña s¶n phÈm. C¨n cø vµo khèi lîng s¶n phÈm dë dang ®· kiªm kª ë tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt vµ ®Þnh møc tõng kho¶n môc chi phÝ ë tõng c«ng ®o¹n ®ã ®Ó tÝnh chi phÝ ®Þnh møc cña khèi lîng s¶n phÈm lµm dë sau ®ã céng l¹i cho tõng lo¹i s¶n phÈm. C«ng thøc: Gi¸ trÞ SP dë Sè lîng SP dë Chi phÝ SX ®Þnh = X Dang cuèi kú dang cuèi kú møctõng ph©n xëng III Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh- mèi quan hÖ gi÷a ®èi täng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh: §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm c«ng viÖc, lao vô do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra cÇn ph¶i tÝnh ®îc tæng gi¸ thµnh ®¬n vÞ. X¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc cã ý nghÜa quan träng trong toµn bé c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Bé phËn kÕ to¸n gi¸ thµnh ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, c¸c lo¹i s¶n phÈm vµ lao vô mµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt, tÝnh chÊt s¶n xuÊt vµ cung cÊp sö dông cña chóng ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cho thÝch hîp. * Mèi quan hÖ gi÷a ®èi tîng tËp hîp chi phÝ vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh §èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ hai kh¸i niÖm kh¸c nhau nhng cã mèi quan hÖ rÊt mËt thiÕt. X¸c ®Þnh hîp lý ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ tiÒn ®Ò, lµ ®iÒu kiÖn tÝnh gi¸ thµnh theo c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp. Trªn thùc tÕ mét ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ mét ®èi täng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ trïng nhau hoÆc mét ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt l¹i bao gåm nhiÒu ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh vµ ngîc l¹i. Nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a ®èi tîng tËp hîp chi phÝ vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa lín trong viÖc tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ 16 s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm nh»m ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ vµ qu¶n lý gi¸ thµnh s¶n phÈm. 2. Kú tÝnh gi¸ thµnh Kú tÝnh gi¸ thµnh lµ thêi kú mµ bé phËn kÕ to¸n gi¸ thµnh cÇn tiÕn hµnh lµ c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh cho c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, kú tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh lµ th¸ng, quý, n¨m. X¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh cho tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp sÏ gióp cho tæ chøc c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc khoa häc, hîp lý, ®¶m b¶o cung cÊp sè liÖu th«ng tin vÒ gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm, lao vô, kÞp thêi, trung thùc ph¸t huy ®îc vai trß kiÓm tra, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh. Mçi ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ chu kú s¶n xuÊt cña chóng ®Ó x¸c ®Þnh cho thÝch hîp. 3. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh kh¸c nhau, tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông mét hoÆc kÕt hîp mét sè ph¬ng ph¸p cho thÝch hîp. Sau ®©y lµ mét sè ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh chñ yÕu: 3.1 Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc 3.3.1 Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc cã tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông thÝch hîp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ nöa thµnh phÈm vµ thµnh phÈm. KÕ to¸n gi¸ thµnh c¨n cø vµo chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp theo tõng giai ®o¹n ®îc s¶n xuÊt, tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ nöa thµnh phÈm cña giai ®o¹n s¶n xuÊt tríc vµ kÕt chuyÓn sang giai ®o¹n sau mét c¸ch tuÇn tù ®Ó tÝnh tiÕp tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña thµnh phÈm. Cã thÓ biÓu hiÖn b»ng s¬ ®å sau: Giai ®o¹n 1 Giai ®o¹n 2 Giai ®o¹n n Chi phÝ NTP giai Chi phÝ NVL Chi phÝ NTP giai ®o¹n n-1 chuyÓn chÝnh ®o¹n 1 chuyÓn sang (báS¬ vµo lÇnchuyÓn tõ ®å1kÕt chi phÝ tuÇn sang tù ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Çu) + + Chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c ë giai ®o¹n 1 Chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c ë giai ®o¹n 2 Chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c ë giai ®o¹n n Tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ NTP giai ®o¹n 1 Tæng gi¸ thµnh vµ gi¸17thµnh ®¬n vÞ NTP giai ®o¹n 2 Tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña thµnh phÈm 3.1.2 ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc kh«ng tÝnh gi¸ thµnh NTP Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông thÝch hîp trong trêng hîp x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh chØ lµ thµnh phÈm hoµn thµnh ë giai ®o¹n cuèi cïng KÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh c¨n cø vµo chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®îc trong kú theo tõng giai ®o¹n s¶n xuÊt, tÝnh to¸n phÇn chi phÝ s¶n xuÊt cña tõng giai ®o¹n ®ã n»m trong gi¸ thµnh cña thµnh phÈm theo tõng kho¶n môc chi phÝ quy ®Þnh. Chi phÝ s¶n xuÊt cña tõng giai ®o¹n n»m trong gi¸ thµnh thµnh phÈm ®· tÝnh, ®îc kÕt chuyÓn song song tõng kho¶n môc ®Ó tÝnh ra tæng gi¸ thµnh thµnh phÈm. 18 S¬ ®å kÕt chuyÓn chi phÝ song song Chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh tÝnh cho thµnh phÈm Chi phÝ chÕ biÕn giai ®o¹n 1 tÝnh cho thµnh phÈm Tæng gi¸ thµnh phÈm Chi phÝ chÕ biÕn giai ®o¹n 2 tÝnh cho thµnh phÈm Chi phÝ chÕ biÕn giai ®o¹n n tÝnh chogi¸ thµnh phÈm 4. Ph¬ng ph¸p tÝnh thµnh theo ®¬n ®Æt hµng Chøng tõ Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gèc theo ®¬n ®Æt hµng ¸p dông thÝch hîp víi nh÷ng s¶n phÈm s¶n xuÊt ®¬n chiÕc hoÆc hµng lo¹i nhá. KÕ to¸n ph¶i më sæ Sægi¸ thµnh cho tõng ®¬n ®Æt hµng, chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh tõng chi tiÕt tÝnh quü kú ë bé phËn liªn quan ®Õn ®¬n ®Æt hµng nµo th× ph¶n ¸nh trùc Sæ tiÕpthÎ vµokÕsæ chi B¶ng to¸n chi tiÕt tiÕt tÝnh gi¸ thµnh cña ®¬n ®Æt hµng ®ã vµ ghi tæng hîpvµo c¸c b¶ng tÝnh gi¸ thµnh cã chøng liªn quan. Khi nhËn ®îc chøng tõ x¸c nhËntõ®¬n ®Æt hµng ®· s¶n xuÊt cho gèc §§H ®ã. Cuèi kú h¹ch to¸n, nÕu ®¬n ®Æt hµng cha hoµn thµnh th× toµn bé chi Sæ ®¨ng phÝ s¶nký xuÊt tËp hîp ®îc cho ®¬n ®Æt hµng chøng Chøng tõ ghi sæ chÝnh lµ chi phÝ s¶n xuÊt dë dang tõ ghi cña §§H ®ã. sæ Ngoµi ra, doanh nghiÖp cã thÓ sö dông c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c nh: ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè, theo tû lÖ, theo gi¸ thµnh ®Þnh møc… IV HÖ thèng sæ kÕ to¸nSæ c¸i * Tuú theo quy m« cña doanh nghiÖp yªu cÇu qu¶n lý mµ kÕ to¸n cã thÓ ¸p dông mét trong bèn h×nh thøc sæ kÓ to¸n nh sau: B¶ng tæng B¶ng c©n tõ ghi sæ H×nh thøc sæ kÕ to¸n chøng hîp chi ®èi sè ph¸t tiÕt H×nh thøc sæ kÕ to¸nsinh nhËt ký chung H×nh thøc sæ kÕ to¸n nhËt ký sæ c¸i H×nh thøc sæ kÕ to¸n nhËt ký chøng tõ * §Ó phôc vô cho viÖc nghiªn cøu thùc tr¹ng kÕ to¸n t¹i c«ng ty cæ phÇn x©y l¾p vµ bª t«ng Nam B¸o §Þnh,c¸o nªntµi bµi b¸o c¸o nµy em xin chØ ®Ò cËp ®Õn chÝnh hÖ thèng sæ theo h×nh thøc tæ chøc kÕ to¸n mµ doanh nghiÖp ®ang sö dông lµ h×nh thøc chøng tõ ghi sæ. Ghi chó: Tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n theo h×nh thøc Chøng tõ ghi sæ : Ghi hµng ngµy : Ghi cuèi th¸ng : §èi chiÕu kiÓm tra19 V. Mét sè chØ tiªu ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm Ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó biÕt ®îc c¸c nguyªn nh©n, c¸c nh©n tè lµm cho chi phÝ biÕn ®éng, ¶nh hëng ®Õn gi¸ thµnh, gióp nhµ qu¶n lý cã quyÕt ®Þnh qu¶n lý tèi u h¬n. Trong ph¹m vi b¸o c¸o nµy em xin chØ nªu mét sè chØ tiªu thêng ®îc sö dông trong ph©n tÝch chi phÝ gi¸ thµnh ®èi víi s¶n phÈm c«ng tr×nh: 1. §¸nh gi¸ chung t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm §Ó cung cÊp c¸c th«ng tin kh¸i quÊt vÒ t×nh h×nh tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó cung cÊp c¸c th«ng tin kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh tiÕt kiÖm chi phÝ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm cho c¸c nhµ qu¶n lý, kÕ to¸n thêng sö dông chØ tiªu møc h¹ gi¸ thµnh vµ tû lÖ h¹ gi¸ thµnh thùc tÕ so víi kÕ ho¹ch - Møc h¹ gi¸ thµnh thùc tÕ so víi kÕ ho¹ch lµ sè tuyÖt ®èi nãi lªn gi¸ thµnh thùc tÕ h¹ ®îc bao nhiªu so víi gi¸ thµnh kÕ ho¹ch. Møc h¹ gi¸ thµnh thùc tÕ so víi kÕ ho¹ch ®îc x¸c ®Þnh nh sau 20