lêi nãi ®Çu
C«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt Nam ®îc khëi ®Çu tõ N«ng nghiÖp vµ N«ng th«n.
T tëng c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch ®æi míi lµ t×m nguån lùc néi sinh thóc ®Èy sù
ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi n«ng th«n, ®a n«ng nghiÖp lªn s¶n xuÊt hµng ho¸ theo
môc tiªu: "D©n giµu níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh ". Theo tinh thÇn
®ã nh÷ng n¨m gÇn ®©y, lÜnh vùc N«ng nghiÖp ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu
®¸ng khÝch lÖ. Trong qu¸ tr×nh ®æi míi, Ng©n Hµng N«ng NghiÖp vµ Ph¸t
triÓn N«ng th«n (NHNo & PTNT) ViÖt Nam nãi chung vµ NHNo & PTNT
Thanh Ho¸ nãi riªng ®· ®ãng gãp tÝch cùc trong c«ng cuéc ®æi míi th«ng qua
viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ - tÝn dông thanh to¸n: Ng©n hµng ®· ®¸p
øng c¬ b¶n ®Çy ®ñ nhu cÇu vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh cña mäi thµnh phÇn
kinh tÕ, c©n ®èi ®iÒu hoµ cung cÇu tiÒn mÆt thùc hiÖn linh ho¹t c¸c chÝnh s¸ch
tiÒn tÖ gãp phÇn kiÒm chÕ, kiÓm so¸t ®Èy lïi l¹m ph¸t ... , ph¸t triÓn nÒn kinh
tÕ víi tèc ®é kh¸ cao vµ æn ®Þnh trong nhiÒu n¨m liªn tôc. §Æc biÖt lµ viÖc
thùc hiÖn quyÕt ®Þnh 67/1999/ Q§ -TTg cña Thñ tíng ChÝnh phñ "vÒ mét sè
chÝnh s¸ch tÝn dông ng©n hµng phôc vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n"
mµ nßng cèt lµ hÖ thèng NHNo & PTNT trong nh÷ng n¨m qua ®· gãp phÇn
tÝch cùc thùc hiÖn ch¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ch¬ng tr×nh c«ng nghiÖp
ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n cña §¶ng vµ Nhµ níc. Nh÷ng kÕt
qu¶ mµ nghµnh ng©n hµng ®¹t ®îc trong nh÷ng n¨m ®æi míi võa qua lµ rÊt
®¸ng tr©n träng, ®¸ng biÓu d¬ng khÝch lÖ .
V× ra ®êi tõ mét côc tÝn dông n«ng th«n thuéc ng©n hµng Nhµ Níc cã
nhiÒu khã kh¨n, nªn NHNo & PTNT ®· chän nh÷ng gi¶i ph¸p ®æi míi ®óng
®¾n lµ lÊy n«ng th«n lµm thÞ trêng, lÊy hé n«ng th«n lµm kh¸ch hµng chÝnh ®·
®æi míi tæ chøc c«ng nghÖ vµ thùc hiÖn ph¬ng ch©m "®i vay ®Ó cho vay" do
vËy ®· t¨ng nguån vèn huy ®éng lªn ®¸ng kÓ ®Ó cung øng cho NHNo &
PTNT, ®· chuyÓn tõ lç nhiÒu sang lç Ýt vµ cã lêi, vµ hiÖn nay NHNo & PTNT
®· trë thµnh mét Ng©n hµng lín vÒ tæng tµi s¶n cã nh»m n©ng cao n¨ng lùc
phôc vô vµ hiÖu qu¶ kinh doanh, NHNo & PTNT ®· kh«ng ngõng ®æi míi tæ
chøc, hoµn thiÖn qu¶n lý, n©ng cao n¨ng lùc ®iÒu hµnh theo c¸c thÓ lÖ qu¸
tr×nh nghiÖp vô. M¹ng líi ho¹t ®éng NHNo ngµy cµng ®îc më réng gÇn d©n,
s¸t d©n ®Ó huy ®éng vån vµ cho hé n«ng d©n vay chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ t¹o
ra vïng N«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸. Cïng víi viÖc më réng thÞ trêng
NHNo&PTNT ®· tõng bíc më réng ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i v¬n lªn
héi nhËp víi thÞ trêng tiÒn tÖ khu vùc vµ quèc tÕ. §îc sù tµi trî cña mét sè tæ
chøc tµi chÝnh quèc tÕ, NHNo & PTNT bíc ®Çu ®· sö dông tin häc vµo qu¶n
lý ®iÒu hµnh phôc vô kinh doanh tõ TW xuèng ®Þa ph¬ng ®Õn nay tin häc ®·
Trang 1
cã ë hÇu hÕt c¸c huyÖn, thÞ . ng©n hµng kh«ng ngõng ®æi míi c«ng nghÖ, nhËn
®îc sù tµi trî vÒ vèn vµ kü thuËt cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông n íc ngoµi
n©ng cao uy tÝn ®èi víi viÖc cho vay uû th¸c, më réng dÞch vô thanh to¸n
quèc tÕ cña hÖ thèng SWIFT .
Sau tÊt c¶ nh÷ng nç lùc trªn NHNo & PTNT ®· v¬n lªn thµnh Ng©n hµng
cung cÊp tÝn dông vµ cho vay lín nhÊt ë khu vùc n«ng th«n, huy ®éng ®îc c¸c
nguån vèn trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. V× vËy NHNo & PTNT ho¹t ®éng
ngµy cµng cã hiÖu qña, uy tÝn cña Ng©n Hµng ngµy cµng cao trong thÞ trêng
ViÖt Nam. Tuy nhiªn, yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc vµ tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ ®ßi hái Ng©n hµng ph¶i ®æi
míi toµn diÖn h¬n n÷a c¸c mÆt ho¹t ®éng cña m×nh .
Lµ mét sinh viªn thùc tÕ t¹i ng©n hµng b¶n th©n em nhËn thøc ®îc tÇm
quan träng cña kÕ to¸n cho vay ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng, víi
nh÷ng kiÕn thøc ®· häc ®îc ë trêng cïng víi kinh nghiÖm thùc tÕ cña b¶n th©n
trong qu¸ tr×nh thùc tÕ em m¹nh d¹n lùa chän ®Ò tµi “ Thùc tr¹ng vµ gi¶i
ph¸p KÕ to¸n cho vay t¹i Ng©n hµng N«ng NghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n
Thanh Ho¸. ” lµm ®Ò tµi chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cña m×nh. Víi mong muèn ®îc
gãp phÇn nhá bÐ cña m×nh trong viÖc c¶i tiÕn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng
t¸c kÕ to¸n cho vay.
Do tÝnh chÊt phøc t¹p cña nghiÖp vô, thêi gian nghiªn cøu cã h¹n ,tr×nh
®é cßn h¹n chÕ nªn chuyªn ®Ò cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt,
rÊt mong ®îc sù gióp ®ë cña c¸c thÇy, c« khoa kÕ to¸n kiÓm to¸n häc ViÖn
Ng©n hµng c¸c c« chó ®ang c«ng t¸c t¹i NHNo & PTNT tØnh Thanh ho¸ vµ
nhÊt lµ thÇy gi¸o NguyÔn B¶o HuyÒn ®¶ gióp em hoµn thµnh Chuyªn ®Ò nµy.
Em xin ch©n thµnh c¸m ¬n!
Trang 2
Ch¬ng I
lý luËn c¬ b¶n vÒ c«ng t¸c tÝn dông vµ kÕ to¸n cho vay
trong ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng
I. Ho¹t ®éng cña nhtm trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
1.TÝn dông Ng©n hµng :
Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸, xuÊt hiÖn tõ nhu cÇu
®i vay vµ cho vay cña ngêi thiÕu vèn vµ thõa vèn trong cïng mét thêi ®iÓm ®·
h×nh thµnh nªn quan hÖ vay mîn lÉn nhau trong x· héi vµ trªn c¬ së ®ã ho¹t
®éng tÝn dông ra ®êi .
TÝn dông cã nghÜa lµ sù tÝn nhiÖm, tin tëng, lµ ph¹m trï kinh tÕ mang
tÝnh chÊt lÞch sö, ra ®êi vµ tån t¹i trong nÒn kinh tÕ cã s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng
ho¸, nªn bÊt cø ë ®©u cã s¶n xuÊt hµng ho¸ th× ë ®ã cã ho¹t ®éng tÝn dông .
TÝn dông lµ sù chuyÓn nhîng t¹m thêi mét lîng gi¸ trÞ tõ ngêi së h÷u
sang ngêi sö dông ®Ó sau mét thêi gian sÏ thu håi ®îc mét lîng lín h¬n gi¸ trÞ
ban ®Çu .
Trong quan hÖ giao dÞch nµy thÓ hiÖn c¸c néi dung sau :
Ngêi cho vay chuyÓn giao cho ngêi ®i vay mét lîng gi¸ trÞ nhÊt ®Þnh. gi¸
trÞ nµy cã thÓ díi h×nh th¸i tiÒn tÖ hoÆc díi h×nh th¸i hiÖn vËt nh : hµng ho¸,
m¸y mãc, thiÕt bÞ, bÊt ®éng s¶n .
Ngêi ®i vay chØ ®îc sö dông t¹m thêi trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, sau
khi hÕt thêi gian sö dông theo tho¶ thuËn, ngêi ®i vay ph¶i hoµn tr¶ cho ngêi
cho vay.
Gi¸ trÞ ®îc hoµn tr¶ th«ng thêng lín h¬n gi¸ trÞ lóc cho vay hay nãi
c¸ch kh¸c ngêi ®i vay ph¶i tr¶ thªm phÇn lîi tøc .
§Æc trng cña tÝn dông lµ: Lßng tin, tÝnh thêi h¹n, tÝnh hoµn tr¶. Cïng víi
sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ x· héi, ho¹t ®éng tÝn dông kh«ng ho¹t ®éng vµ
ph¸t triÓn trë thµnh h×nh thøc tÝn dông Ng©n hµng. TÝn dông ng©n hµng ( NH)
lµ tÝn dông cña c¸c nhµ t b¶n tiÒn tÖ cÊp cho c¸c nhµ t b¶n kinh doanh vµ nh÷ng
ngêi vay nî kh¸c. §ã lµ quan hÖ trùc tiÕp qua Ng©n hµng, c¸c tæ chøc tÝn dông
víi c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng NH lµ trung gian
tÝn dông gi÷a ngêi ®i vay vµ ngêi cho vay. Do vËy tÝn dông NH lµ quan hÖ tÝn
dông b»ng tiÒn gi· mét bªn lµ NH tæ chøc chuyªn kinh doanh trªn lÜnh vùc
tiÒn tÖ víi mét bªn lµ tæ chøc c¸ nh©n trong x· h«Þ, trong ®ã NH gi÷ vai trß võa
lµ ngêi ®i vay, võa lµ ngêi cho vay.
2. Vai trß cña NHTM ®èi víi nÒn kinh tÕ
NHTM víi vai trß lµ trung gian tµi chÝnh, trung t©m thanh to¸n cña nÒn
kinh tÕ quèc d©n...®· tËp trung, cung øng vµ thanh to¸n vèn cho nÒn kinh tÕ;
Trang 3
gãp phÇn ®¾c lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, t¨ng nhanh vßng quay
vèn, t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng trëng kinh tÕ.
Trong nh÷ng n¨m qua ho¹t ®éng cña NHTM ®· gãp phÇn quan träng
trong viÖc thùc hiÖn chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ, kiÒm chÕ vµ ®Èy lïi l¹m ph¸t,
®Çu t më réng s¶n xuÊt t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, gãp phÇn ®Èy lïi ®ãi nghÌo trong
x· héi, t¹o sù t¨ng trëng kinh tÕ víi tèc ®é cao vµ t¬ng ®èi æn ®Þnh trong suèt 2
thËp kû võa qua. Thùc hiÖn sù nghiÖp c«ng nhiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc,
gãp phÇn thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi cña §¶ng vµ Nhµ níc.
Trong sù vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, NHTM ho¹t ®éng cã hiÖu
qu¶ th«ng qua c¸c nghiÖp vô kinh doanh cña m×nh thùc sù lµ mét c«ng cô ®Ó
Nhµ níc ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ. Th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông, thanh to¸n
gi÷a c¸c ng©n hµng trong hÖ thèng NHTM ®· gãp phÇn më réng khèi lîng tiÒn
cung øng trong lu th«ng. Th«ng qua viÖc cung øng tÝn dông cho nÒn kinh tÕ
NHTM thùc hiÖn viÖc dÉn d¾t c¸c luång tiÒn, tËp hîp vµ ph©n chia vèn cña thÞ
trêng, thùc thi vai trß ®iÒu tiÕt gi¸n tiÕp vÜ m«: “Nhµ níc ®iÒu tiÕt ng©n hµng,
ng©n hµng dÉn d¾t thÞ trêng”.
NHTM ra ®êi, ph¸t triÓn trªn c¬ së nÒn s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸
ph¸t triÓn, nÒn kinh tÕ ngµy cµng cÇn ®Õn ho¹t ®éng cña c¸c NHTM. Th«ng qua
viÖc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng vai trß cña m×nh NHTM ®· trë thµnh mét bé phËn
quan träng trong viÖc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn.
3. Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng ®èi víi nÒn kinh tÕ
TÝn dông ng©n hµng (TDNH) ®· ®ãng vai trß rÊt quan träng trong sù
nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi qua thùc tiÔn cho thÊy hiÖu qu¶ ®em l¹i tõ ho¹t
®éng TDNH ®· gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, lµ ®ßn bÈy kinh tÕ
quan träng thóc ®Èy më réng mèi quan hÖ giao lu kinh tÕ quèc tÕ, cã t¸c dông
tÝch cùc ®Õn nhÞp ®é ph¸t triÓn vµ thóc ®Èy c¹nh tranh trªn thÞ trêng. §ång thêi
gãp phÇn thùc hiÖn chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ chèng l¹m ph¸t tiÒn tÖ, gãp
phÇn thu hÑp kho¶ng c¸ch giÇu nghÌo trong x· héi.
3.1. §¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cho nÒn kinh tÕ, tõ ®ã duy tr× qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt liªn tôc, ®ång thêi gãp phÇn ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ
Vèn lµ kh©u quyÕt ®Þnh trong mäi ho¹t ®éng kinh doanh. Trong ®iÒu kiÖn
níc ta hiÖn nay, c¬ cÊu kinh tÕ cßn nhiÒu mÆt mÊt c©n ®èi, thÊt nghiÖp vÉn cßn
ë møc cao, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh thiÕu vèn, v× vËy TDNH tËp trung vµ
cung cÊp vèn cho SXKD, ®a vËt t hµng ho¸ vµo SXKD, t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm
®a d¹ng, phong phó ®¸p øng nhu cÇu thÞ trêng. MÆt kh¸c, TDNH cßn thóc ®Èy
viÖc øng dông khoa häc kü thuËt ®Ó ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt, ®ång thêi
gãp phÇn s¾p xÕp tæ chøc l¹i SXKD h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý ®Ó thóc
®Èy qu¸ tr×nh t¨ng trëng kinh tÕ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi.
Trang 4
3.2. Thóc ®Èy qu¸ tr×nh tËp trung vèn vµ tËp trung s¶n xuÊt
Mét trong c¸c ho¹t ®éng quan träng cña ng©n hµng lµ tËp trung vèn tiÒn
tÖ t¹m thêi nhµn rçi cha sö dông n»m ph©n t¸n ë kh¾p mäi thµnh phÇn kinh tÕ,
trong d©n c, trong c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¬ quan Nhµ níc…Tõ ®ã ph©n phèi l¹i
vèn vay ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trªn. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh ®Çu t tÝn
dông kh«ng ph¶i tr¶i ®Òu cho mäi chñ thÓ kinh tÕ cã nhu cÇu vèn mµ viÖc ®Çu
t ®îc thùc hiÖn mét c¸ch tËp trung, cã môc ®Ých. Chñ yÕu cho c¸c doanh nghiÖp
cã ph¬ng ¸n, dù ¸n kh¶ thi, lµm ¨n cã hiÖu qu¶, cã nh vËy míi ®¶m b¶o thóc
®Èy t¨ng trëng kinh tÕ vµ h¹n chÕ rñi ro.
3.3. TDNH lµ c«ng cô tµi trî cho c¸c ngµnh kinh tÕ ph¸t triÓn vµ
ngµnh s¶n xuÊt mòi nhän
Níc ta lµ mét níc n«ng nghiÖp, do ®ã n«ng nghiÖp ®îc coi lµ mÆt trËn
hµng ®Çu lµm c¬ së cho sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, chÝnh v× vËy Nhµ níc ®· tËp
trung ®Çu t ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ nu«i trång thuû s¶n, hiÖn nay níc ta ®·
®øng thø hai trªn thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu g¹o, xuÊt khÈu thuû s¶n víi gi¸ trÞ lín
nhÊt tõ tríc ®Õn nay. Bªn c¹nh ®ã Nhµ níc cßn tËp trung vèn tÝn dông ®Ó tµi trî
cho c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän kh¸c ®Ó t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt níc
nh ®Çu t vèn më réng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, khai th¸c than, dÇu khÝ…
3.4. TDNH gãp phÇn t¸c ®éng ®Õn viÖc t¨ng cêng chÕ ®é h¹ch to¸n trong
kinh doanh c¸c doanh nghiÖp
§Æc trng cña TDNH lµ sù chuyÓn nhîng mét lîng gi¸ trÞ cã thêi h¹n, trªn
c¬ së hoµn tr¶ cã lîi tøc, lµ mét tiªu thøc quan träng ®ßi hái c¸c ®¬n vÞ, c¸c tæ
chøc kinh tÕ ph¶i tÝnh to¸n, sö dông vèn cã hiÖu qu¶ nhÊt. T×m mäi biÖn ph¸p
®Èy nhanh vßng quay vèn trong qu¸ tr×nh SXKD nh»m tèi ®a ho¸ lîi nhuËn.
Khi c¸c ®¬n vÞ vay vèn ng©n hµng ®Òu ph¶i cam kÕt thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu
kiÖn ®· tho¶ thuËn víi ng©n hµng, nh»m ®¶m b¶o an toµn vèn, sö dông vèn
®óng môc ®Ých vµ cã hiÖu qu¶ phï hîp víi kÕ ho¹ch kinh doanh cña ®¬n vÞ.
Cuèi cïng lµ hoµn tr¶ ®Çy ®ñ gèc vµ l·i cho ng©n hµng ®óng nh ®· cam kÕt ban
®Çu. Ng©n hµng c¨n cø vµo cam kÕt ®· tho¶ thuËn ®Ó sö dông c¸c c«ng cô, ®Þnh
chÕ tµi chÝnh - tÝn dông khi ®¬n vÞ, tæ chøc kinh tÕ kh«ng thùc hiÖn ®óng c¸c
®iÒu ®· cam kÕt. Do vËy ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh tèt, cã hiÖu qu¶, thu ®îc nhiÒu
lîi nhuËn th× c¸c ®¬n vÞ tæ chøc kinh tÕ kh«ng cã con ®êng nµo kh¸c lµ ph¶i t×m
mäi biÖn ph¸p x©y dùng c¸c ph¬ng ¸n SXKD cã hiÖu qu¶ vµ lùa chän
ph¬ng ¸n tèi u nhÊt ®Ó t¨ng n¨ng suÊt, gi¶m chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh, ®Èy
nhanh vßng quay vèn, ®¶m b¶o tr¶ nî vay vèn ®óng h¹n c¶ gèc lÉn l·i.
Trang 5
Nh vËy, TDNH ®· thùc sù thóc ®Èy c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh tÕ quan t©m
®Õn lîi nhuËn, t¨ng cêng kh©u h¹ch to¸n kÕ to¸n nh»m môc tiªu phÊn ®Êu n©ng
cao møc doanh lîi trong SXKD.
3.5. TDNH lµ ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng, thóc ®Èy qu¸ tr×nh më réng
mèi quan hÖ giao lu quèc tÕ
Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ®iÒu kiÖn ngµy nay sù
ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét nø¬c lu«n g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi.
C¬ chÕ kinh tÕ “§ãng” ®· nhêng bíc cho kinh tÕ “Më”; v× vËy TDNH ®· trë
thµnh mét trong nh÷ng ph¬ng ph¬ng tiÖn lµm cÇu nèi kinh tÕ gi÷a c¸c níc víi
nhau. §Æc biÖt ®èi víi nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn th× TDNH ®ãng vai trß quan
träng trong viÖc më réng s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu. §ång thêi thu hót ®îc
c¸c nguån vèn tÝn dông tõ bªn ngoµi ®Ó x©y dùng c¬ së h¹ tÇng trong níc, thóc
®Èy nhanh tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
3.6. TDNH cã vai trß kiÓm so¸t ®èi víi nÒn kinh tÕ
XuÊt ph¸t tõ chøc n¨ng ph©n phèi l¹i vèn tiÒn tÖ, TDNH cã thÓ kiÓm so¸t
®îc c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ trong qu¸ tr×nh huy ®éng mäi nguån vèn tiÒn tÖ nhµn
dçi cña doanh nghiÖp, c¸c tÇng líp d©n c trong x· héi. Qua viÖc tæ chøc thanh
to¸n cho kh¸ch hµng, ng©n hµng cã thÓ ®¸nh gi¸, ph©n tÝch t×nh h×nh s¶n xuÊt
còng nh tiªu thô s¶n phÈm cña kh¸ch hµng. §ång thêi xem xÐt, ®¸nh gi¸ kh¶
n¨ng thanh to¸n chi tr¶ cña kh¸ch hµng th«ng qua sù biÕn ®éng sè d trªn tµi
kho¶n tiÒn vay.
Trong qu¸ tr×nh cho vay, ng©n hµng ph¶i lu«n ®Ò phßng ®Õn nguy c¬ rñi
ro cã thÓ x¶y ra, v× vËy ph¶i thêng xuyªn ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh cña
kh¸ch hµng th«ng qua c¸c chØ tiªu trªn c¸c lo¹i b¸o c¸o SXKD cña doanh
nghiÖp, tõ ®ã ®Ó cã kÕ ho¹ch kiÓm tra, kiÓm so¸t ho¹t ®éng SXKD cña hä ®Ó
®iÒu chØnh, t¸c ®éng kÞp thêi khi cÇn thiÕt.
Qua ®ã ng©n hµng cã thÓ ®¸nh gi¸ ®îc møc ®é ph¸t triÓn cña tõng ngµnh,
nghÒ kinh tÕ ®Ó tõ ®ã cã thÓ nªu lªn nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp, ®Ó thùc hiÖn viÖc
®iÒu chØnh khi cã sù mÊt c©n ®èi trong c¬ cÊu kinh tÕ.
II. Vai trß, nhiÖm vô cña kÕ to¸n ng©n hµng vµ kÕ to¸n cho vay nãi riªng
Lµ mét bé phËn cÊu thµnh trong hÖ thång kÕ to¸n cña nÒn kinh tÕ quèc
d©n, kÕ to¸n ng©n hµng cã vai trß quan träng trong viÖc phôc vô l·nh ®¹o, chØ
®¹o, ®iÒu hµnh ho¹t ®éng ng©n hµng. Gãp phÇn t¨ng cêng qu¶n lý kinh tÕ tµi
chÝnh, thùc hiÖn viÖc kiÓm tra, kiÓm so¸t ®èi víi ho¹t ®éng SXKD cña c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ, th× kÕ to¸n ng©n hµng nãi chung, kÕ to¸n cho vay nãi riªng
cã mét vai trß rÊt quan träng ®îc thÓ hiÖn th«ng qua viÖc tÝnh to¸n, ghi chÐp,
theo dâi ®¶m b¶o nh÷ng th«ng tin b»ng sè liÖu ®Çy ®ñ, kÞp thêi, chÝnh x¸c vµ
Trang 6
thèng nhÊt cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh, tõ khi cho
vay ®Õn khi thu hÕt nî.
1. Vai trß, nhiÖm vô cña kÕ to¸n ng©n hµng
H¹ch to¸n kÕ to¸n lµ khoa häc vÒ qu¶n lý kinh tÕ vµ lµ mét bé phËn cÊu
thµnh cña hÖ thèng lý luËn vÒ qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh. Víi chøc n¨ng ph¶n
¸nh vµ kiÓm tra, kÕ to¸n ®· ph¸t huy vai trß to lín trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
BÊt cø mét quèc gia nµo, muèn cã mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, æn ®Þnh,
c©n ®èi th× cÇn ph¶i cã vµ thùc hiÖn nghiªm ngÆt chÕ ®é h¹ch to¸n kÕ to¸n. Bëi
v× h¹ch to¸n cung cÊp cho c¸c nhµ qu¶n trÞ kinh doanh biÕt ®îc t×nh h×nh kinh
tÕ tµi chÝnh vµ mäi sù biÕn ®éng cña nguån vèn còng nh sö dông vèn.
KÕ to¸n ng©n hµng víi chøc n¨ng cña m×nh sÏ cung cÊp ®Çy ®ñ, chÝnh
x¸c toµn bé th«ng tin vÒ ho¹t ®éng tiÒn tÖ, tÝn dông, thanh to¸n, kÕt qu¶ tµi
chÝnh . . . ë ®¬n vÞ nh»m gióp c¸c chñ ng©n hµng ®iÒu hµnh vµ qu¶n trÞ c¸c mÆt
ho¹t ®éng nghiÖp vô ®¹t hiÖu qu¶ cao.
KÕ to¸n ng©n hµng lµ c«ng cô ghi chÐp tÝnh to¸n b»ng nh÷ng con sè chñ
yÕu díi h×nh thøc tiÒn tÖ. Ph¶n ¸nh sù vËn ®éng cña c¸c lo¹i tµi s¶n, vèn cña
ng©n hµng vµ kiÓm tra qu¸ tr×nh ho¹t ®éng SXKD c¸c mÆt nghiÖp vô trong
ng©n hµng. §ång thêi nã cßn ph¶n ¶nh tæng hîp ho¹t ®éng cña c¸c ngµnh kinh
tÕ th«ng qua quan hÖ tiÒn tÖ tÝn dông, thanh to¸n gi÷a c¸c doanh nghiÖp. V×
vËy, nh÷ng sè liÖu mµ kÕ to¸n ng©n hµng cung cÊp nã kh«ng chØ lµ nh÷ng chØ
tiªu kinh tÕ quan trong trong viÖc chØ ®¹o, ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng mµ
nã cßn lµ c¨n cø cho viÖc ho¹ch ®Þnh vµ thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Kh¸c víi
c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c, nghiÖp vô kÕ to¸n ng©n hµng cßn cã mét khèi lîng
chøng tõ rÊt lín, rÊt ®a d¹ng, cã nh vËy míi ®¸p øng ®îc nhu cÇu c¸c quan hÖ
kinh tÕ trªn thÞ trêng.
Muèn thùc hiÖn tèt viÖc h¹ch to¸n kÕ to¸n ng©n hµng, ®ßi hái ng©n hµng
ph¶i cã nhiÒu thÓ thøc thanh to¸n, tæ chøc vµ thùc hiÖn quy tr×nh lu©n chuyÓn
chøng tõ mét c¸ch khoa häc, thuËn tiÖn, nhanh chãng, ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c,
an toµn cao cho kh¸ch hµng, còng nh ng©n hµng. §ång thêi ph¶i thùc hiÖn tèt
c¸c nhiÖm vô cña h¹ch to¸n kinh tÕ ®ã lµ ph¶i ghi chÐp, ph¶n ¸nh, chÝnh x¸c,
kÞp thêi, ®Çy ®ñ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh theo ®óng luËt, ®óng ph¸p lÖnh
kÕ to¸n vµ thèng kª cña nhµ níc vµ theo ®óng chÕ ®é, thÓ lÖ kÕ to¸n ng©n hµng
hiÖn hµnh. Cã nh vËy míi ®¶m b¶o an toµn tµi s¶n, tiÒn vèn cña b¶n th©n ng©n
hµng, kh¸ch hµng còng nh cña toµn x· héi.
Lµm tèt nghiÖp vô kÕ to¸n ng©n hµng nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông
vèn tµi s¶n cña ng©n hµng. Tõ ®ã ph©n lo¹i nghiÖp vô, tæng hîp sè liÖu theo
nh÷ng chØ tiªu nhÊt ®Þnh ®Ó cung cÊp ®Çy ®ñ kÞp thêi nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt
phôc vô cho qu¸ tr×nh l·nh ®¹o vµ ®iÒu hµnh thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ còng
Trang 7
nh chØ ®¹o kinh doanh cña ng©n hµng. Tõ ®ã ®Ò ra nh÷ng ph¬ng thøc giao dÞch
phôc vô kh¸ch hµng mét c¸ch khoa häc, v¨n minh, lÞch sù, gióp kh¸ch hµng
hiÓu ®îc néi dung c¬ b¶n cña nghiÖp vô ng©n hµng, gãp phÇn thùc hiÖn tèt
c«ng t¸c tiÕp thÞ ng©n hµng.
KÕ to¸n ng©n hµng ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, cËp nhËt tÊt c¶ c¸c kho¶n
thu nhËp, chi phÝ, kÕt qu¶ kinh doanh ë tõng ®¬n vÞ còng nh toµn hÖ thèng ng©n
hµng, tõ ®ã gióp cho viÖc qu¶n lý chÆt chÏ ho¹t ®éng tµi chÝnh, t¨ng thu nhËp,
gi¶m chi phÝ, kinh doanh cã l·i, nh»m ®¶m b¶o sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cho mçi
ng©n hµng.
2- Vai trß nhiÖm vô cña kÕ to¸n cho vay
2.1. Vai trß cña kÕ to¸n cho vay
KÕ to¸n cho vay gi÷ mét vÞ trÝ quan träng trong toµn bé nghiÖp vô kÕ to¸n cña
Ng©n hµng, v× kÕ to¸n cho vay tham gia trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh cho vay vèn,
nghiÖp vô c¬ b¶n trong ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng .
KÕ to¸n cho vay cung cÊp cho c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh tÕ, c¸c c¸ nh©n
cã quan hÖ tÝn dông víi Ng©n hµng nh÷ng th«ng tin liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh cho
vay, thu nî, thu l·i, thêi h¹n cho vay mét c¸ch kÞp thêi chÝnh x¸c. §ång thêi
qua ®ã còng gióp cho l·nh ®¹o Ng©n hµng n¾m chÝnh x¸c th«ng tin, sè liÖu vÒ
d nî cho vay, doanh sè cho vay, doanh sè thu nî, thu l·i, t×nh h×nh nî qu¸
h¹n ... tõ ®ã cã ph¬ng híng xö lý, chØ ®¹o ®iÒu hµnh cho phï hîp nh»m ®¹t ®îc
c¸c môc tiªu ®Ò ra : an toµn, lîi nhuËn vµ lµnh m¹nh tronng ho¹t ®«ng kinh
doanh cña Ng©n hµng.
§øng ë gãc ®é kÕ to¸n thu nî, thu l·i kÕ to¸n cho vay ®· gióp ®ì Ng©n
hµng thu nî gèc, l·i ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi .
Th«ng qua kÕ to¸n cho vay, Ng©n hµng còng nh b¹n hµng cña doanh
nghiÖp ®¸nh gi¸ ®îc kh¶ n¨ng hÊp thô vèn vay cña doanh nghiÖp nh thÕ nµo,
doanh nghiÖp sö dông vèn cã hiÖu qña kh«ng?...§Ó tõ ®ã ®¸nh gi¸ xu thÕ vËn
®éng cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng, gióp cho Ng©n hµng vµ b¹n hµng cña
doanh nghiÖp cã chiÕn lîc ®Çu t phï hîp, cã hiÖu qu¶ .
KÕ to¸n cho vay (KTCV) lµ c«ng cô ®Ó ®¶m b¶o an toµn kho¶n vèn cho
vay cña Ng©n hµng, ®ång thêi h¹n chÕ rñi ro, gãp phÇn æn ®Þnh nguån thu nhËp
cña Ng©n hµng. Th«ng qua viÖc ghi chÐp qu¸ tr×nh cho vay, thu nî, theo dâi kú
h¹n nî hµng ngµy, lu tr÷ hå s¬ vay vèn ... thÓ hiÖn kÕ to¸n cho vay b¶o vÖ an
toµn mét khèi lîng tµi s¶n lín cña b¶n th©n Ng©n hµng .
Qua kÕ to¸n cho vay, Ng©n hµng ®· ®a mét khèi lîng vèn lín ra lu th«ng
phôc vô nÒn kinh tÕ, thóc ®Èy sù nghiÖp ®æi míi cña ®Êt níc .
Trang 8
2.2. NhiÖm vô cña kÕ to¸n cho vay
KÕ to¸n cho vay cã nhiÖm vô tÝnh to¸n, ghi chÐp, ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, kÞp
thêi vµ chÝnh x¸c c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh theo thø tù thêi gian cho tõng
®èi tîng vay vèn b»ng gi¸ trÞ tiÒn tÖ mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ khoa häc. Th«ng qua
®ã ph¶n ¸nh t×nh h×nh huy ®éng vèn, sö dông vèn vµo c¸c ho¹t ®éng kinh
doanh, t×nh h×nh biÕn ®éng trong kinh doanh. TÝnh to¸n ®Çy ®ñ, ®óng c¸c chi
phÝ, doanh thu, thu nhËp cña ng©n hµng.
XuÊt ph¸t tõ tÝnh ®a d¹ng, phong phó vµ phøc t¹p cña ho¹t ®éng tÝn dông;
®ßi hái nghiÖp vô kÕ to¸n cho vay ph¶i lu«n phï hîp thÝch øng víi tõng lo¹i
h×nh ho¹t ®éng SXKD cô thÓ vµ ®îc diÔn ra liªn tôc mét c¸ch thêng xuyªn vµ
cã hiÖu qu¶. §ång thêi kÕ to¸n cho vay ph¶i ®¶m b¶o thùc hiÖn viÖc sö dông
vèn mét c¸ch hîp lý, thu, chi, thanh to¸n ®óng chÕ ®é, ph¶i chÊp hµnh nghiªm
kû luËt tµi chÝnh. Cã nh vËy kÕ to¸n cho vay míi ®¶m b¶o viÖc thùc hiÖn theo
dâi s¸t sao c¸c kú h¹n tr¶ nî, ®Ó tÝnh to¸n chÝnh x¸c thu ®óng, thu ®ñ c¶ gèc lÉn
l·i vµ chuyÓn nî qu¸ h¹n mét c¸ch kÞp thêi, ®óng chÕ ®é.
NghiÖp vô kÕ to¸n cho vay cßn ph¶n ¸nh t×nh h×nh thùc tÕ, kÕ ho¹ch kinh
doanh ®óng chøc n¨ng vµ kh¶ n¨ng cña ng©n hµng. Dù ®o¸n ®îc c¸c chi phÝ vµ
kÕt qu¶ kinh doanh, ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p ®¶m b¶o an toµn vèn, tr¸nh rñi ro ë
møc thÊp nhÊt vµ cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Thùc tÕ hiÖn nay ng©n hµng ®Çu t vèn
cho vay mäi thµnh phÇn kinh tÕ. KÕ to¸n cho vay ph¶i theo dâi ®Çy ®ñ tõng
kho¶n vay, tõng lo¹i vay, kú h¹n tr¶ nî, ®îc thùc hiÖn qua viÖc qu¶n lý sè d trªn
tµi kho¶n cho vay, ®Ó kÞp thêi ph¸t hiÖn vµ ng¨n chÆn c¸c hiÖn tîng tham «, lîi
dông, tr¸nh sai sãt nhÇm lÉn g©y nªn sù thiÕu hôt tiÒn vèn cña ng©n hµng.
§ång thêi kÕ to¸n cho vay ph¶i biÕt xö lý c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh mét
c¸ch linh ho¹t, s¸ng t¹o ®óng chÕ ®é hiÖn hµnh.
KÕ to¸n cho vay cßn ph¶i tæ chøc gi¸m ®Þnh qu¸ tr×nh cho vay, thu nî ®îc thÓ hiÖn qua c¸c nhiÖm vô cô thÓ sau:
X¸c lËp chøng tõ kÕ to¸n cho vay ®Çy ®ñ, hîp lÖ, hîp ph¸p, kiÓm so¸t
chÆt chÏ chøng tõ tríc khi ph¸t tiÒn vay, theo dâi c¸c kho¶n vay trong suèt qu¸
tr×nh vay nh sö dông vèn vay cho ®Õn khi thu hÕt nî. Th«ng qua h¹n møc tÝn
dông kÕ to¸n cho vay cung cÊp ®Çy ®ñ, kÞp thêi c¸c sè liÖu vÒ nguån vèn, sö
dông vèn ®Ó tõ ®ã thùc sù lµm tham mu cho l·nh ®¹o. Gióp cho c¸c nhµ l·nh
®¹o ®iÒu hµnh kinh doanh cã hiÖu qu¶.
Ngoµi viÖc theo dâi tiÒn vay, kú h¹n tr¶ nî, thu nî ®óng h¹n, thu l·i ®Çy
®ñ, chuyÓn nî qu¸ h¹n kÞp thêi th× nghiÖp vô cho vay cßn cã tr¸ch nhiÖm theo
dâi hå s¬ cho vay, th«ng b¸o cho c¸n bé tÝn dông vµ kh¸ch hµng biÕt sè nî ®Õn
h¹n ph¶i tr¶, ®Ó hä cã kÕ ho¹ch tr¶ nî kÞp thêi, ®óng h¹n tõ ®ã sÏ t¹o nªn mèi
quan hÖ chÆt chÏ gi÷a phßng kÕ to¸n vµ phßng tÝn dông ho¹t ®éng mét c¸ch
Trang 9
nhÞp nhµng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kh¸ch hµng tÝnh to¸n chñ ®éng trong
kinh doanh vµ c¸c kho¶n chi tiªu ®Ó cã kÕ ho¹ch tr¶ nî cho ng©n hµng. §ång
thêi t¹o ra sù c©n ®èi gi÷a bªn nguån vèn vµ sö dông vèn.
Tõ khi ng©n hµng thùc hiÖn c¬ chÕ h¹ch to¸n kinh doanh, viÖc sö dông
c«ng cô l·i suÊt cho vay sao cho phï hîp víi quy ®Þnh chung, phï hîp víi tõng
®Þa bµn, tõng lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ tõng ®èi tîng vay. §©y còng lµ
mét vÊn ®Ò hÕt søc phøc t¹p trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng t¸c tÝn dông. Do ®ã
kÕ to¸n cho vay ph¶i tÝnh l·i vµ thu l·i ®óng ®Çy ®ñ víi mèc l·i suÊt vµ thêi
gian vay vèn ®· qui ®Þnh ghi trong hå s¬ tr¸nh sù nhÇm lÉn g©y thiÖt h¹i cho
ng©n hµng. NhÊt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay ph¹m vi ho¹t ®éng tÝn dông ngµy
cµng ph¸t triÓn vµ më réng th× nghiÖp vô kÕ to¸n cho vay l¹i cµng phøc t¹p.
§èi tîng cho vay bao gåm nhiÒu thµnh phÇn, nhiÒu lo¹i h×nh, sè vèn ®Çu
t ra rÊt lín, thêi h¹n cho vay dµi v× vËy kÕ to¸n cho vay ph¶i tæ chøc s¾p xÕp,
b¶o qu¶n hå s¬ vay vèn mét c¸ch cã khoa häc t¹o ®iÒu kiÖn giao dÞch víi
kh¸ch hµng mét c¸ch thuËn lîi, kh«ng ¸ch t¾c c«ng viÖc t¹o t©m lý tho¶ m¸i
cho kh¸ch hµng. §ã còng lµ nguyªn t¾c kÕ to¸n nãi chung vµ nguyªn t¾c kÕ
to¸n cho vay nãi riªng. §Ó ®¸p øng nhu cÇu ho¹t ®éng tÝn dông ngµy cµng cao
cña x· héi th× nghiÖp vô kÕ to¸n cho vay, lu«n ®îc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn h¬n
n÷a gãp phÇn lµm tèt chøc n¨ng qu¶n lý kinh doanh ng©n hµng.
III- Néi dung c¸c ph¬ng thøc cho vay vµ chøng tõ, tµi kho¶n dïng trong kÕ to¸n
cho vay - quy tr×nh h¹ch to¸n mét sè ph¬ng thøc cho vay c¬ b¶n
Ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng hiÖn nay ®· nhËn thøc ®óng ®¾n, thÊm
nhuÇn quan ®iÓm “ §i vay ®Ó cho vay ”, triÖt ®Ó xo¸ bá chÕ ®é bao cÊp tÝn
dông, ph¸t triÓn thÞ trêng tiÒn tÖ, thÞ trêng vèn. §a hÖ thèng ng©n hµng trë
thµnh ng©n hµng toµn d©n ph¸t triÓn m¹ng líi ®Õn c¸c khu vùc d©n c nh»m ®a
nhanh tiÖn Ých, dÞch vô thanh to¸n qua ng©n hµng ®Õn toµn d©n, t¹o cho ngêi
d©n thãi quen sö dông c¸c s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng. Gãp phÇn ®éng viªn
mäi nguån lùc (vèn, tµi nguyªn, søc lao ®éng...) cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ x·
héi. Nã bao trïm c¶ vÒ h×nh thøc huy ®éng vèn, c¶ vÒ h×nh thøc cÊp tÝn dông
trong nÒn kinh tÕ nh :
TÝn dông ng¾n h¹n víi thêi h¹n cho vay ®Õn 12 th¸ng.
TÝn dông trung h¹n cã thêi h¹n cho vay tõ trªn 12 th¸ng ®Õn 60 th¸ng.
TÝn dông dµi h¹n cã thêi h¹n cho vay tõ trªn 60 th¸ng trë lªn.
Mçi h×nh thøc cÊp tÝn dông (lo¹i cho vay) cã néi dung kinh tÕ vµ yªu cÇu
kü thuËt nghiÖp vô riªng; theo ®ã viÖc tæ chøc ho¹t ®éng h¹ch to¸n kÕ to¸n
nghiÖp vô tÝn dông còng ®ßi hái cã nh÷ng kü thuËt nghiÖp vô thÝch hîp.
XÐt vÒ mèi quan hÖ tÝn dông th× ®ã lµ mèi quan hÖ kinh tÕ, ph¸p lý gi÷a
Trang
10
ng©n hµng víi c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp nhµ níc, c¸c doanh nghiÖp
t nh©n, c¸ thÓ ®îc ph¶n ¸nh sè d nî trªn tµi kho¶n cho vay cña ngêi vay nî
ng©n hµng vµ ph¶i hoµn tr¶ trong nh÷ng kú h¹n nhÊt ®Þnh gåm c¶ gèc lÉn l·i.
Kho¶n nî nµy ®îc ph¸p luËt thõa nhËn.
1. C¸c ph¬ng thøc cho vay
Theo quyÕt ®Þnh sè 1627/2001 /Q§-NHNN ngµy 31/12/2001 cña Thèng
®èc NHNN th× hiÖn nay ng©n hµng ¸p dông c¸c ph¬ng thøc cho vay sau:
1.1.Ph¬ng thøc cho vay tõng lÇn
Ph¬ng thøc cho vay tõng lÇn ¸p dông ®èi víi kh¸ch hµng cã nhu cÇu vµ
®Ò nghÞ vay vèn tõng lÇn, kh¸ch hµng cã nhu cÇu vay vèn kh«ng thêng xuyªn.
Mçi lÇn vay vèn, kh¸ch hµng vµ ng©n hµng lµm thñ tôc vay vèn cÇn thiÕt vµ ký
hîp ®ång tÝn dông.
Ph¬ng thøc nµy ®îc ¸p dông phæ biÕn trong cho vay ng¾n h¹n hay nh cho vay
trung vµ dµi h¹n. ViÖc cho vay ®èi víi tõng kho¶n vay riªng biÖt trong ®ã
kh«ng cã sù liªn hÖ phô thuéc gi÷a c¸c mãn vay cña mét kh¸ch hµng .
¦u , nhîc ®iÓm cña ph¬ng thøc cho vay tõng lÇn .
- ¦u ®iÓm :
Linh ho¹t trong qu¸ tr×nh sö dông vèn cña Ng©n hµng. Khi nµo
kh¸ch hµng cã nhu cÇu vay vèn, Ng©n hµng míi xem xÐt ®¸p øng ( mçi lÇn vay
Ng©n hµng ®Òu ®Þnh thêi h¹n cho kho¶n vay ®ã, ®Õn thêi h¹n tr¶ nî ngêi vay
ph¶i cã tr¸ch nhiÖm tr¶ nî Ng©n hµng ), do ®ã qua ph¬ng thøc cho vay nµy
Ng©n hµng
kiÓm tra chÆt chÏ tõng mãn vay, tÝnh to¸n ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cña tõng ®èi tîng cho vay, tõ ®o¸ ®¶m b¶o ®îc kh¶ n¨ng an toµn vèn cho Ng©n hµng .
Cô thÓ lµ ®èi víi mçi mãn vay Ng©n hµng vµ kh¸ch hµng tho¶ thuËn ®îc møc
tiÒn vay cô thÓ, h¹n tr¶ cuèi cïng,b»ng c¸ch ®ã Ng©n hµng cã thÓ tÝnh to¸n ®îc
hiÖu qu¶ kinh tÕ cña kho¶n vay ®ã .
Víi ph¬ng ph¸p cho vay nµy, Ng©n hµng cã thÓ kÕ ho¹ch ®îc nguån
vèn cña m×nh b»ng c¸ch th«ng qua viÖc ®Þnh kú h¹n cho mçi mãn vay, tõ ®ã
Ng©n hµng cã kÕ ho¹ch cho nh÷ng mãn tiÕp theo mét c¸ch chÝnh x¸c ®Ó tr¸nh
®îc t×nh tr¹ng ø ®äng vèn, t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn .
ViÖc tÝnh vµ thu nî, thu l·i cña kÕ to¸n cho vay ®îc thùc hiÖn ®¬n
gi¶n , c¨n cø vµo sè tiÒn cho vay, l·i suÊt, thêi h¹n tr¶ nî trªn hîp ®ång tÝn
dông .
- Nhîc ®iÓm :
Thñ tôc rêm rµ, phøc t¹p g©y khã kh¨n cho ngêi vay. Mçi lÇn vay
tiÒn ngêi vay ph¶i lµm ®¬n xin vay göi tíi Ng©n hµng ®Ó xem xet quyÕt ®Þnh
cho vay; kh¸ch hµng ®Òu ph¶i lµm ®Çy ®ñ c¸c thñ tôc giÊy tê.ViÖc ®Þnh h¹n nî
Trang
11
®èi víi c¸c mãn vay ®«i khi cßn mang tÝnh chñ quan cña con ngêi, ®Æc biÖt lµ
khi ®èi tîng cho vay lµ c¸c thiÕt bÞ, vËt t hµng ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp th¬ng
m¹i .
NÕu ®èi tîng vay vèn cã vßng quay nhanh th× doanh nghiÖp sÏ sö dông
mãn vay ®ã vµo nhiÒu môc ®Ých mµ Ng©n hµng kh«ng thÓ kiÓm so¸t ®îc, ®iÒu
nµy sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng chiÕm dông vèn lÉn nhau. NÕu kh¸ch hµng kh«ng tr¶
nî ®óng h¹n sÏ g©y khã kh¨n cho Ng©n hµng trong kÕ ho¹ch vÒ nguån vèn do
®ã Ng©n hµng buéc ph¶i kiÓm so¸t chÆt chÏ kh¸ch trong viÖc ®i vay tiÒn .
1.2. Ph¬ng thøc cho vay theo h¹n møc tÝn dông (HMTD)
Cho vay theo h¹n møc tÝn dông lµ c¸ch thøc cho vay b»ng c¸ch Ng©n hµng
x¸c ®Þnh cho kh¸ch hµng cña m×nh mét h¹n møc tÝn dông trong mét kho¶ng
thêi gian nhÊt ®Þnh ®Ó lµm c¨n cø cho viÖc ph¸t tiÒn vay .
Ph¬ng thøc nµy ¸p dông víi kh¸ch hµng cã nhu cÇu vay vèn thêng xuyªn,
s¶n xuÊt kinh doanh æn ®Þnh, cã uy tÝn trong quan hÖ tÝn dông víi Ng©n hµng .
Ng©n hµng n¬i cho vay cïng kh¸ch hµng ký hîp ®ång tÝn dông tho¶ thuËn
h¹n møc tÝn dông tr¶ trong thêi h¹n nhÊt ®Þnh hoÆc theo chu kú s¶n xuÊt kinh
doanh .
Trong ph¹m vi h¹n møc tÝn dông, thêi h¹n hiÖu lùc cña hîp ®ång tÝn dông,
mçi lÇn rót vèn vay, kh¸ch hµng nhËn giÊy nhËn nî tiÒn vay kÌm giÊychøng tõ
xin vay phï hîp víi môc ®Ých sö dông vèn trong hîp ®ång tÝn dông. Nh vËy
tr¸ch nhiÖm cña kÕ to¸n lµ ph¶i theo dâi chËt chÏ d nî cña tµi kho¶n cho vay
kh«ng vît h¹n møc tÝn dông ®· ký kÕt trong kú .
¦u , nhîc ®iÓm cña ph¬ng thøc cho vay theo han møc tÝn dông :
- ¦u ®iÓm :
Khi ¸p dông ph¬ng thøc nµy thñ tôc cho vay ®¬n gi¶n, nhanh
chãng, ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu vèn cho kh¸ch hµng . Kh¸ch hµng chØ cÇn
lµm thñ tôc vay vèn lÇn ®Çu cßn mçi lÇn sau, ®¬n vÞ kh«ng ph¶i lµm ®¬n xin
vay còng nh hîp ®ång tÝn dông ... chØ cÇn göi ®Õn Ng©n hµng chøng tõ kÕ to¸n
thÝch hîp nh kh¸ch hµng lËp giÊy nhËn nî tiÒn vay kÌm theo c¸c chøng tõ xin
vay phï hîp víi môc ®Ých sö dông vèn trong hîp ®ång tÝn dông ®Ó nhËn tiÒn
vay. KÕ to¸n Ng©n hµng sau khi kiÓm so¸t tÝnh hîp ph¸p, hîp lÖ cña chøng tõ
vµ ®èi chiÕu víi h¹n møc tÝn dông, nÕu ®ñ ®iÒu kiÖn th× c¨n cø vµo chøng tõ
®Ó h¹ch to¸n ph¸t tiÒn vay. Do ®ã ph¬ng thøc cho vay nµy rÊt thuËn lîi cho
kh¸ch hµng cã nhu cÇu vay vèn thêng xuyªn .
Th«ng qua ph¬ng thøc cho vay nµy, Ng©n hµng cã thÓ kiÓm so¸t c¸c kho¶n
thu nhËp cña kh¸ch hµng, tõ ®ã biÕt ®îc t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña
kh¸ch hµng t¬ng ®èi chÝnh x¸c ®Æc biÖt lµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña kh¸ch hµng,
kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng.Tõ ®ã Ng©n hµng cã thÓ cã nh÷ng quyÕt ®Þnh
®óng ®¾n trong nh÷ng lÇn cho vay tiÕp theo.
Trang
12
- Nhîc ®iÓm :
Trong hîp ®ång cho vay theo h¹n møc, Ng©n hµng cïng kh¸ch hµng
tho¶ thuËn h¹n møc tÝn dông, duy tr× trong thêi h¹n nhÊt ®Þnh, tøc lµ Ng©n
hµng ph¶i lu«n duy tr× mét sè vèn nhÊt ®Þnh ®Ó s½n sµng gi¶i ng©n cho ngêi
vay lµm Ng©n hµng bÞ ®éng trong sö dông vèn, nÕu kho¶n vay lín cã thÓ dÉn
tíi t×nh tr¹ng ø ®äng vèn cña Ng©n hµng . §iÒu nµy g©y bÊt lîi cho Ng©n hµng
mµ Ng©n hµng cßn ph¶i tr¶ l·i huy ®éng cho nh÷ng kho¶n vèn ®ã .
Sù qu¶n lý cã lóc kh«ng chÆt chÏ cña kÕ to¸n cho vay ®Ó cho kh¸ch hµng
vay vît h¹n møc tÝn dông ®· th¶o luËn dÉn ®Õn thu håi nî vay khã kh¨n .
KÕ to¸n theo dâi thu nî, thu l·i phøc t¹p h¬n v× ph¶i trªn nhiÒu giÊy nhËn
nî vµ mçi giÊy nhËn nî cã møc l·i suÊt kh¸c nhau.
VÒ phÝa kh¸ch hµng kh«ng ph¶i lóc nµo còng thÝch cã sù qu¶n lý kh¾t khe
cña Ng©n hµng ®èi víi moÞ kho¶n thu nhËp cña hä .
Ph¬ng thøc cho vay theo h¹n møc tÝn dông chØ ®îc ¸p dông cho vay ®èi víi
nh÷ng kh¸ch hµng ph¶i cã ®ñ tÝn nhiÖm víi Ng©n hµng, ph¶i cã nh÷ng ®iÒu
kiÖn kh¨t khe nh; cã nhu cÇu vay vèn thêng xuyªn, cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh tèt,
tr×nh ®é qu¶n lý ®¸p øng ®îc yªu cÇu kinh doanh trong c¬ chÕ thi trêng, s¶n
xuÊt kinh doanh æn ®Þnh ... MÆt kh¸c trong ®iÒu kiÖn
kinh tÕ nh hiÖn nay, m«i trêng ph¸p lý cha ®ång bé, viÖc kinh doanh cßn gÆp
nhiÒu khã kh¨n, sù c¹nh tranh gay g¾t ... do ®ã c¸c doanh nghiÖp khã cã ®ñ
kh¶ n¨ng ®Ó tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn cña ph¬ng thøc cho vay nµy . Nªn hiÖn
nay, c¸c Ng©n hµng chñ yÕu ¸p dông ph¬ng thøc cho vay tõng lÇn ( cho vay
theo mãn ).
1.3. Cho vay theo dù ¸n ®Çu t
Ng©n hµng cho kh¸ch hµng vay vèn ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t ph¸t
triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô vµ c¸c dù ¸n phôc vô ®êi sèng.
1.4. Cho vay hîp vèn
Mét nhãm tæ chøc tÝn dông (TCTD) cïng cho vay ®èi víi mét dù ¸n vay
vèn hoÆc ph¬ng ¸n vay vèn cña kh¸ch hµng. Trong ®ã cã mét TCTD lµm ®Çu
mèi dµn xÕp, phèi hîp víi c¸c TCTD kh¸c. ViÖc cho vay ®îc thùc hiÖn theo qui
chÕ 1627 vµ Quy chÕ ®ång tµi trî cña c¸c tæ chøc tÝn dông do Thèng ®èc
NHNN ban hµnh.
1.5. Cho vay tr¶ gãp
Khi vay vèn, TCTD vµ kh¸ch hµng x¸c ®Þnh vµ tho¶ thuËn sè l·i tiÒn vay
ph¶i tr¶ céng víi sè nî gèc ®îc chia ra ®Ó tr¶ nî theo nhiÒu kú h¹n trong thêi
h¹n cho vay.
Trang
13
1.6. Cho vay theo h¹n møc tÝn dông dù phßng
TCTD cam kÕt ®¶m b¶o s½n sµng cho kh¸ch hµng vay vèn trong ph¹m vi
h¹n møc tÝn dông nhÊt ®Þnh. TCTD vµ kh¸ch hµng tho¶ thuËn thêi h¹n hiÖu lùc
cña h¹n møc tÝn dông dù phßng, møc chi tr¶ cho h¹n møc tÝn dông dù phßng.
1.7 Cho vay th«ng qua nghiÖp vô ph¸t hµnh vµ sö dông thÎ tÝn dông
TCTD chÊp thuËn cho kh¸ch hµng ®îc sö dông vèn vay trong ph¹m vi
HMTD ®Ó thanh to¸n tiÒn mua hµng ho¸, dÞch vô vµ rót tiÒn mÆt t¹i m¸y rót
tiÒn tù ®éng hoÆc ®iÓm øng tiÒn mÆt lµ ®¹i lý cña TCTD. Khi cho vay, ph¸t
hµnh vµ sö dông thÎ tÝn dông, TCTD vµ kh¸ch hµng ph¶i tu©n theo c¸c quy ®Þnh
cña ChÝnh phñ vµ NHNN ViÖt Nam.
1.8. Cho vay theo h¹n møc thÊu chi
Lµ viÖc cho vay mµ TCTD tho¶ thuËn b»ng v¨n b¶n chÊp nhËn cho kh¸ch
hµng chi vît sè tiÒn cã trªn tµi kho¶n thanh to¸n cña kh¸ch hµng phï hîp v¬Ý
qui ®Þnh cña ChÝnh phñ vµ Ng©n hµng Nhµ Níc ViÖt nam vÒ ho¹t ®éng thanh
to¸n qua c¸c tæ chøc cung øng dÞch vô thanh to¸n.
1.9. C¸c ph¬ng thøc cho vay kh¸c mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm
Phï hîp víi qui chÕ 1627 vµ ®iÒu kÞªn ho¹t ®éng kinh doanh cña tæ chøc
tÝn dông vµ ®Æc ®iÓm cña kh¸ch hµng vay.
Mçi ph¬ng thøc cho vay cã néi dung kinh tÕ vµ yªu cÇu nghiÖp vô riªng,
®ßi hái kh¸ch hµng ph¶i lùa chän ph¬ng thøc cho vay sao cho phï hîp víi ph¬ng ¸n, dù ¸n SXKD vµ kh¶ n¨ng kiÓm tra, gi¸m s¸t trong qu¸ tr×nh sö dông
vèn vay cña ng©n hµng. Nh»m ®¶m b¶o an toµn vèn, cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.
§ång thêi thùc hiÖn tèt nghÜa vô hoµn tr¶ ®óng kú h¹n c¶ gèc lÉn l·i.
2. Chøng tõ, tµi kho¶n ph¶n ¶nh nghiÖp vô cho vay
2.1. Chøng tõ kÕ to¸n cho vay
Chøng tõ dïng trong kÕ to¸n cho vay lµ nh÷ng giÊy tê ®¶m b¶o vÒ mÆt
ph¸p lÝ c¸c kho¶n vay cña ng©n hµng. Mäi sù tranh chÊp vÒ c¸c kho¶n cho vay,
tr¶ nî ®Òu ®îc gi¶i quyÕt trªn c¬ së chøng tõ c¸c kho¶n cho vay. Chøng tõ kÕ
to¸n cho vay bao gåm chøng tõ gèc vµ chøng tõ ghi sæ.
Chøng tõ gèc gåm cã giÊy ®Ò nghÞ vay vèn, hîp ®ång tÝn dông, hîp ®ång
b¶o ®¶m tiÒn vay, giÊy nhËn nî.
Chøng tõ ghi sæ gåm nh÷ng chøng tõ dïng lµm c¨n cø ph¶n ¸nh c¸c
kho¶n cho vay vµo tµi kho¶n cho vay nh giÊy lÜnh tiÒn, chøng tõ thanh to¸n
kh«ng dïng tiÒn mÆt nh uû nhiÖm thu, uû nhiÖm chi, sÐc thanh to¸n.
Trang
14
2.2. Tµi kho¶n kÕ to¸n cho vay.
Tµi kho¶n (TK) kÕ to¸n cho vay ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô cho vay thuéc
tµi s¶n cã cña ng©n hµng (nghiÖp vô bªn cã) dïng ®Ó nghi chÐp ph¶n ¸nh toµn
bé sè tiÒn cho vay cña ng©n hµng ®èi víi ngêi ®i vay. §ång thêi còng ghi chÐp
ph¶n ¸nh sè tiÒn vay, tr¶ nî ng©n hµng theo kú h¹n nhÊt ®Þnh.
ViÖc tæ chøc bè trÝ c¸c tµi kho¶n cho vay trong hÖ thèng TK kÕ to¸n ng©n
hµng nh thÕ nµo lµ tuú thuéc vµo yªu cÇu cña viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng tÝn dông
cña ng©n hµng. MÆt kh¸c ®¸p øng ®îc nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ ë tõng thêi kú
vµ ®¶m b¶o tuyÖt ®èi an toµn tµi s¶n ng©n hµng. khi c¸c ®¬n vÞ, c¸c tæ chøc
kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp t nh©n cã ®ñ ®iÒu kiÖn vay vèn ®îc ng©n hµng cho
vay th× kÕ to¸n ng©n hµng sÏ më cho mçi kh¸ch hµng mét tµi kho¶n cho vay
(TKCV) thÝch hîp: Bªn Nî: Ghi sè tiÒn cho vay
Bªn Cã: Ghi sè tiÒn thu nî, sè tiÒn chuyÓn nî cã h¹n.
D nî :Ph¶n ¸nh sè tiÒn cßn nî ng©n hµng ®Õn mét thêi ®iÓm nµo ®ã.
KÕ to¸n cho vay lµ mét nhiÖm vô ®a d¹ng, phøc t¹p thÓ hiÖn trong mèi
quan hÖ tÝn dông gi÷a ngêi vay vµ ng©n hµng, khéng ph¶i bao giê ngêi vay
còng tr¶ nî ng©n hµng ®óng thêi h¹n, do nh÷ng rñi ro bÊt thêng x¶y ra, hay do
v× mét lý do kh¸c nµo ®ã cã thÓ ngêi vay cha thu ®îc tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh
SXKD nªn cha tr¶ ®óng thêi h¹n quy ®Þnh ghi trong hîp ®ång tÝn dông
(H§TD), hoÆc do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c n÷a dÉn ®Õn viÖc tr¶ nî kh«ng ®óng
kú h¹n ®· ghi trªn khÕ íc. NÕu ®Õn h¹n tr¶ nî, ngêi vay kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng
thanh to¸n vµ còng kh«ng ®îc ng©n hµng cho gia h¹n nî th× toµn bé sè nî ®ã
kÕ to¸n cho vay ph¶i chuyÓn nî qu¸ h¹n (TK nî qu¸ h¹n) ®Ó theo dâi thu håi
nî vµ ph¶i chÞu møc l·i suÊt cao h¬n l·i suÊt cho vay trong h¹n.
Bªn Nî: Sè tiÒn chuyÓn nî qu¸ h¹n (TKCV trong h¹n chuyÓn sang).
Bªn Cã: ghi Sè tiÒn thu nî qu¸ h¹n; Sè tiÒn ®îc ®iÒu chØnh l¹i kú h¹n.
D nî : Ph¶n ¸nh sè tiÒn kh¸ch hµng cßn nî ng©n hµng ®· qu¸ h¹n.
3. KÕ to¸n mét sè ph¬ng thøc cho vay chñ yÕu
HiÖn nay t¹i NHTM cho vay vèn ®èi víi c¸c tæ chøc kinh tÕ, DNNN, DN
ngoµi QD, t nh©n, c¸ thÓ chñ yÕu ¸p dông c¸c ph¬ng thøc cho vay sau:
- Ph¬ng thøc cho vay tõng lÇn (theo mãn)
- Ph¬ng thøc cho vay theo h¹n møc tÝn dông.
- ChiÕt khÊu th¬ng phiÕu
- ThÊu chi tµi kho¶n.
C¨n cø vµo qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn hµng ho¸, chu kú SXKD vµ kh¶ n¨ng
Trang
15
tr¶ nî kh¸ch hµng cïng ng©n hµng lùa chän h×nh thøc cho vay nµo sao cho phï
hîp víi qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn vèn cña ®¬n vÞ m×nh.
3.1. Ph¬ng thøc cho vay tõng lÇn (cho vay theo mãn)
3.1.1. Néi dung, tÝnh chÊt cña TKCV tõng lÇn.
Tµi kho¶n cho vay tõng lÇn cã néi dung, tÝnh chÊt nh sau
Bªn nî: Ph¶n ¸nh sè tiÒn mµ ng©n hµng cho kh¸ch hµng vay.
Bªn cã: Ph¶n ¸nh sè tiÒn mµ kh¸ch hµng ®· tr¶ nî.
Ph¶n ¸nh sè tiÒn bÞ chuyÓn nî qu¸ h¹n.
D nî: Ph¶n ¸nh sè tiÒn mµ kh¸ch hµng cßn nî ng©n hµng cha ®Õn kú h¹n
tr¶.
3.1.2. Quy tr×nh h¹ch to¸n cho vay thu nî
Mçi lÇn vay kh¸ch hµng ph¶i lµm giÊy ®Ò nghÞ vay vèn göi ®Õn ng©n
hµng tr×nh bÇy râ lý do vay, sè tiÒn vay vµ môc ®Ých sö dông vèn vay. Sau ®ã
kh¸ch hµng cïng ng©n hµng lËp H§TD kÌm theo c¸c giÊy tê kh¸c nh: Dù ¸n
SXKD, c¸c giÊy tê cÇm cè, thÕ chÊp, b¶o l·nh. NÕu ®îc c¸n bé tÝn dông thÈm
®Þnh vµ gi¸m ®èc duyÖt ®ång ý cho vay th× ng©n hµng tiÕn hµnh lµm thñ tôc cho
vay vµ ph¸t tiÒn vay mét lÇn hoÆc nhiÒu lÇn c¨n cø vµo kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh
doanh vµ sù tho¶ thuËn gi÷a kh¸ch hµng vµ ng©n hµng vÒ viÖc x¸c ®Þnh kú h¹n
nî cô thÓ vµ møc tr¶ nî mçi kú h¹n. Chó ý khi lËp H§TD cÇn ph¶i lËp ®ñ sè lîng theo quy ®Þnh, ghi ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè trªn H§TD ®Ó ®¶m b¶o tÝnh ph¸p lý
cña chøng tõ cho vay.
Khi mäi thñ tôc ®· hoµn tÊt, ®¶m b¶o ®óng quy ®Þnh kÕ to¸n c¨n cø vµo
chøng tõ thanh to¸n ®Ó h¹ch to¸n:
Bªn nî :TK cho vay kh¸ch hµng.
Bªn cã: TK tiÒn mÆt t¹i quü hoÆc TK ngêi
thô hëng. (Sè tiÒn ®· ®îc gi¸m ®èc duyÖt).
Toµn bé chøng tõ vay vèn sÏ ®îc kÕ to¸n lu gi÷ trong hå s¬ vay cña
kh¸ch hµng, kÕ to¸n ph¶i theo dâi nî trªn c¶ TKCV, trªn c¶ H§TD. Do vËy
toµn bé hå s¬ vay ph¶i ®îc s¾p xÕp theo mét tr×nh tù khoa häc ®Ó theo dâi kú
h¹n nî mét c¸ch chÆt chÏ s¸t sao t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thu nî ®îc kÞp thêi vµ
®óng h¹n.
Hµng th¸ng, hµng quý ph¶i tiÕn hµnh sao kª H§TD khíp ®óng víi sè d
TKCV. Khi kho¶n vay ®· ®Õn h¹n, gèc, l·i kh¸ch hµng chñ ®éng ®Õn tr¶ nî
ng©n hµng nÕu kh«ng kÕ to¸n cho vay sÏ chñ ®éng trÝch tõ tµi kho¶n tiÒn göi
(TKTG) cña ngêi vay sang ®Ó thu nî gèc l·i. NÕu trªn TKTG cña ngêi vay
kh«ng ®ñ ®Ó tr¶ nî mµ kh¸ch hµng kh«ng cã ®¬n ®Ò nghÞ gia h¹n nî gèc, l·i
hoÆc cã nhng kh«ng ®îc ng©n hµng chÊp thuËn th× kÕ to¸n cho vay sÏ chñ
Trang
16
®éng chuyÓn kho¶n vay ®ã sang TK nî qu¸ h¹n.
- KÕ to¸n h¹ch to¸n thu nî gèc:
Bªn nî :TK tiÒn mÆt t¹i quü (hoÆc TKTG) sè tiÒn gèc.
Bªn cã :TK tiÒn vay Sè tiÒn gèc.
- H¹ch to¸n chuyÓn nî qu¸ h¹n: Bªn nî: TK qu¸ h¹n cña kh¸ch hµng
Bªn cã: TKCV sè tiÒn gèc ®· qu¸ h¹n
Nh÷ng H§TD ®· chuyÓn nî qu¸ h¹n ®îc lu vµo hå s¬ riªng, l·i suÊt cña
kho¶n nî nµy tèi ®a b»ng 150% l·i suÊt cïng lo¹i trong h¹n. Nh÷ng H§TD ®·
thu hÕt nî kÕ to¸n rót ra khái hå s¬ vµ ®ãng thµnh tËp riªng ®Ó lu tr÷.
3.1.3. ¦u, nhîc ®iÓm cña ph¬ng thøc cho vay tõng lÇn
* u ®iÓm: Mçi lÇn cho vay ng©n hµng kiÓm tra chÆt chÏ vµ tÝnh hiÖu qu¶
kinh tÕ cña tõng mãn vay, do ®ã kh¶ n¨ng ®¶m b¶o an toµn vèn cao; mÆt kh¸c
ng©n hµng vµ kh¸ch hµng ®· ký kÕt møc vay, l·i suÊt, thêi h¹n tr¶ nî. Qua ®ã
ng©n hµng kiÓm so¸t chÆt chÏ sù vËn ®éng cña ®ång vèn qua tõng mãn vay.
Ph¬ng thøc cho vay tõng lÇn gióp cho ng©n hµng kÕ ho¹ch ®îc nguån
vèn cung øng cho mçi kú, thêi h¹n thu nî, ®ång thêi cã thÓ tõ chèi cho vay khi
ng©n hµng kh«ng ®ñ nguån vèn hoÆc kh¸ch hµng kh«ng thùc hiÖn ®óng cam
kÕt khi vay vèn.
*Nhîc ®iÓm: Thñ tôc cho vay cßn rêm rµ, phøc t¹p, khèi lîng giÊy tê
®¶m b¶o vay cßn nhiÒu bëi v× mçi lÇn kh¸ch hµng vay tiÒn l¹i ph¶i lµm l¹i thñ
tôc nh vay ban ®Çu. Do ®ã g©y phiÒn hµ cho kh¸ch hµng, kÕ to¸n cho vay lu«n
ph¶i b¶o qu¶n mét khèi lîng lín vÒ hå s¬ vay vèn. §èi víi héi n«ng d©n vay
vèn, viÖc thu l·i hµng th¸ng, hµng quý ®· lµm t¨ng khèi lîng c«ng viÖc cña kÕ
to¸n mµ sè vèn vay l¹i Ýt. Thñ tôc cho vay cßn rêm rµ, phøc t¹p, khèi lîng giÊy
tê ®¶m b¶o vay cßn nhiÒu bëi v× mçi lÇn kh¸ch hµng vay tiÒn l¹i ph¶i lµm l¹i
thñ tôc nh vay ban ®Çu. Do ®ã g©y phiÒn hµ cho kh¸ch hµng, kÕ to¸n cho vay
lu«n ph¶i b¶o qu¶n mét khèi lîng lín vÒ hå s¬ vay vèn.
3.2 Ph¬ng thøc cho vay theo h¹n møc tÝn dông (HMTD)
3.2.1. Néi dung vµ tÝnh chÊt cña tµi kho¶n cho vay theo HMTD
§Çu kú kÕ ho¹ch kh¸ch hµng cïng ng©n hµng tÝnh to¸n nhu cÇu vÒ vèn
dùa trªn kÕ ho¹ch SXKD cña m×nh. TÝnh to¸n kú lu©n chuyÓn vèn vµ kh¶ n¨ng
nguån vèn cña m×nh ®Ó ký H§TD. Quan träng lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®îc HMTD,
ph¬ng thøc tr¶ nî (tÝnh to¸n ph¶i dùa vµo chu kú lu©n chuyÓn vèn).
C«ng thøc x¸c ®Þnh nhu cÇu vèn vay:
Nhu cÇu vay VL§
Nhu cÇu vèn lu ®éng b×nh
=
kú kÕ ho¹ch
qu©n cho SXKD kú kÕ ho¹ch
Vèn lu
Vèn
®éng tù cã
kh¸c
Trang
17
Tµi kho¶n ¸p dông chñ yÕu lµ tµi kho¶n cho vay theo HMTD vµ TKTG
thanh to¸n. KÕt cÊu tµi kho¶n nh sau:
Bªn nî: H¹ch to¸n c¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh thuéc ®èi tîng vay.
Bªn cã : H¹ch to¸n c¸c kho¶n thu cña ®¬n vÞ
3.2.2. H¹ch to¸n cho vay, thu nî
Sau khi tÝnh to¸n vµ x¸c ®Þnh ®îc HMTD ®èi víi kh¸ch hµng ký H§TD
®Ó x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm gi÷a hai bªn trong quan hÖ tÝn dông. Trong ph¹m vi
HMTD, thêi h¹n hiÖu lùc cña H§TD, mçi lÇn rót tiÒn vay, kh¸ch hµng lËp giÊy
nhËn nî tiÒn vay kÌm c¸c chøng tõ xin vay phï hîp víi môc ®Ých sö dông vèn
trong hîp ®ång tÝn dông. Khi nhËn ®îc chøng tõ thanh to¸n cña kh¸ch hµng kÕ
to¸n cho vay kiÓm so¸t chÆt chÏ tríc khi h¹ch to¸n ph¸t tiÒn vay, kiÓm so¸t ®Çy
®ñ c¸c yÕu tè nh:
- TÝnh hîp lÖ, hîp ph¸p cña chøng tõ.
- Nhu cÇu sö dông vèn ph¶i thuéc ®èi tîng tÝn dông.
- KiÓm so¸t sè tiÒn vay cã n»m trong HMTD ®· ký kÕt kh«ng.
KÕ to¸n h¹ch to¸n:
Nî : TKCV theo HMTD.
Cã : TK tiÒn mÆt t¹i quü hoÆc TK ngêi thô hëng.
- Ph¬ng thøc cho vay theo HMTD x¸c ®Þnh thêi h¹n cho vay trªn H§TD
hoÆc trªn tõng giÊy nhËn nî phï hîp víi chu kú SXKD vµ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña
kh¸ch hµng, nguån vèn cho vay cña NHNo nhng tèi ®a kh«ng qu¸ 12 th¸ng.
Thêi h¹n cho vay trªn tõng giÊy nhËn nî cã thÓ kh«ng phï hîp víi thêi h¹n
hiÖu lùc cña HMTD.
Khi thu nî cã thÓ thu trùc tiÕp. Tøc lµ ®¬n vÞ ph¶i nép tiÒn b¸n hµng trùc
tiÕp vµo bªn cã cña TKCV ®Ó tr¶ nî ng©n hµng.
KÕ to¸n h¹ch to¸n:
Bªn nî :Tµi kho¶n thÝch hîp.
Bªn cã:TK cho vay theo HMTD.
Khi thu nî gi¸n tiÕp: TiÒn thu b¸n hµng nép vµo TKTG cña kh¸ch hµng,
theo tho¶ thuËn ®Þnh kú ng©n hµng trÝch TKTG ®Ó thu nî cho kh¸ch hµng.
KÕ to¸n h¹ch to¸n:
Nî: Tµi kho¶n thÝch hîp sè tiÒn thu b¸n hµng.
Cã : TKTG doanh nghiÖp sè tiÒn thu b¸n hµng.
- Khi thu nî h¹ch to¸n:
Bªn nî: TKTG doanh nghiÖp Sè tiÒn thu nî.
Bªn cã: TKCV theo HMTD Sè tiÒn thu nî.
Trang
18
§Õn ngµy cuèi th¸ng mµ ®¬n vÞ vay kh«ng tr¶ ®îc nî theo ®óng kÕ
ho¹ch, mµ ng©n hµng kh«ng cho chuyÓn thu tiÕp th¸ng sau th× kÕ to¸n sÏ
chuyÓn sè nî ®ã sang TK nî qu¸ h¹n vµ h¹ch to¸n: Bªn nî: TK nî qu¸ h¹n
Bªn cã: TKCV
Ng©n hµng chØ thu nî sè tiÒn mµ kh¸ch hµng vay. §èi víi ®¬n vÞ më 2
TK th× chØ thu nî trong ph¹m vi d nî cña tµi kho¶n cho vay theo HMTD. NÕu
trªn TK ®ã cã sè d b»ng 0 th× chuyÓn tiÒn b¸n hµng cña ®¬n vÞ sang TKTG
Cho vay theo ph¬ng thøc nµy kh¸ch hµng chØ ph¶i lµm thñ tôc ban ®Çu
nh: X¸c ®Þnh HMTD, ký H§TD, lÇn sau vay chØ cÇn göi chøng tõ thanh to¸n
®Õn ng©n hµng nh: hîp ®ång, ho¸ ®¬n, sÐc tiÒn mÆt, uû nhiÖm thu, uû nhiÖm
chi ...Ng©n hµng xem xÐt, nÕu cßn HMTD kÕ to¸n cho vay c¨n cø vµo chøng tõ
®Ó gi¶i quyÕt ph¸t tiÒn vay.
3.2.3. Qu¶n lÝ HMTD
Ng©n hµng n¬i cho vay ph¶i qu¶n lÝ chÆt chÏ HMTD, ®¶m b¶o kh«ng vît
qu¸ HMTD ®· kÝ kÕt. Trong qu¸ tr×nh vay vèn, tr¶ nî, nÕu viÖc s¶n xuÊt kinh
doanh cã thay ®æi, kh¸ch hµng lµm giÊy ®Ò nghÞ x¸c ®Þnh l¹i HMTD dông.
Ng©n hµng n¬i cho vay xem xÐt nÕu thÊy hîp lÝ th× chÊp thuËn ®iÒu chØnh
HMTD vµ cïng kh¸ch hµng kÝ bæ sung HMTD.
Ký kÕt HMTD míi tríc 10 ngµy khi HMTD cò hÕt h¹n, kh¸ch hµng ph¶i
göi cho ng©n hµng kÕ ho¹ch vay vèn kú tiÕp theo. C¨n cø vµo nhu cÇu vay vèn
cña kh¸ch hµng vµ chu kú s¶n xuÊt kinh doanh kÕ tiÕp ng©n hµng n¬i cho vay
thÈm ®Þnh ®Ó x¸c ®Þnh HMTD vµ thêi h¹n cho vay míi.
3.2.4. ¦u, nhîc ®iÓm cña ph¬ng thøc cho vay theo HMTD
* u ®iÓm: - Thñ tôc ®¬n gi¶n, ®¸p øng nhanh chãng kÞp thêi nhu cÇu vay
vèn cña kh¸ch hµng.
- Cã thÓ cho vay ®îc nhiÒu ®èi tîng vËt t, hµng ho¸.
- T¹o ®iÒu kiÖn cho ng©n hµng kiÓm so¸t ®îc sù chu chuyÓn vèn vay vµ
thu nhËp cña kh¸ch hµng.
- N¾m b¾t ®îc t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mét c¸ch kÞp thêi
cña kh¸ch hµng vay vèn.
- BiÕt ®îc kh¶ n¨ng hoµn tr¶ vèn cña kh¸ch hµng.
* Nhîc ®iÓm: - ViÖc x¸c ®Þnh HMTD cè ®Þnh cña kh¸ch hµng, nÕu h¹n
møc nµy cao kh¸ch hµng cha vay hÕt ®· ký hîp ®ång víi ng©n hµng th× ng©n
hµng sÏ bÞ thõa vèn mét c¸ch gi¶ t¹o. NÕu ng©n hµng thiÕu vèn th× sÏ kh«ng
®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng g©y khã kh¨n cho ®¬n vÞ.
Trang
19
3.3. ChiÕt khÊu th¬ng phiÕu.
3.3.1. Kh¸i niÖm
ChiÕt khÊu lµ mét nghiÖp vô tÝn dông ng¾n h¹n cña NHTM, trong ®ã
kh¸ch hµng chuyÓn nhîng quyÒn së h÷u nh÷ng th¬ng phiÕu cha ®Õn h¹n thanh
to¸n cho NHTM ®Ó nhËn lÊy mét kho¶n tiÒn b»ng mÖnh gi¸ trõ ®i lîi tøc vµ
hoa hång phÝ.
3.3.2. Néi dung cña tµi kho¶n cho vay chiÕt khÊu th¬ng phiÕu
Nî: Ph¶n ¸nh sè tiÒn cho kh¸ch hµng vay
Cã: Ph¶n ¸nh sè tiÒn kh¸ch hµng vay tr¶ nî, sè tiÒn chuyÓn nî qu¸ h¹n.
D nî Ph¶n ¸nh sè tiÒn kh¸ch hµng cßn nî ng©n hµng.
3.3.3. Quy tr×nh h¹ch to¸n cho vay, thu nî
§Ó ®îc vay chiÕt khÊu kh¸ch hµng ph¶i göi hå s¬ cho ng©n hµng gåm
§¬n xin chiÕt khÊu, b¶ng kª th¬ng phiÕu kÌm c¸c th¬ng phiÕu xin chiÕt khÊu.
Sau khi nhËn ®îc hå s¬ ng©n hµng tiÕn hµnh thÈm ®Þnh vÒ tÝnh hîp lÖ, hîp ph¸p
cña c¸c th¬ng phiÕu, xem xÐt mèi quan hÖ th¬ng m¹i cña c¸c chñ thÓ cã liªn
quan, ®Õn th¬ng phiÕu, thêi h¹n thanh to¸n...Sau khi thÈm ®Þnh ng©n hµng sÏ
lo¹i nh÷ng th¬ng phiÕu kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn chiÕt khÊu vµ tÝnh sè tiÒn ng©n
hµng sÏ cho vay.
Sè tiÒn mµ ng©n hµng
MÖnh gi¸ thC¸c kho¶n
=
Cho kh¸ch hµng vay
¬ng phiÕu
khÊu trõ
C¸c kho¶n khÊu trõ gåm: - PhÝ hoa hång
- L·i suÊt CK x MÖnh gi¸ x Thêi gian xin CK.
H¹ch to¸n:
Nî Tµi kho¶n chiÕt khÊu Sè tiÒn NH cho kh¸ch hµng vay
Cã Tµi kho¶n thÝch hîp Sè tiÒn NH cho kh¸ch hµng vay
NhËp ngo¹i b¶ng: MÖnh gi¸ c¸c giÊy tê cã gi¸ cña kh¸ch hµng cÇm cè
H¹ch to¸n thu nî: Nî :Tµi kho¶n tiÒn mÆt, tiÒn göi kh¸ch hµng : Tæng sè tiÒn
Cã :Tµi kho¶n cho vay chiÕt khÊu : Sè tiÒn cho vay
Cã :Tµi kho¶n thu l·i : Sè tiÒn l·i
Cã :Tµi kho¶n thu dÞch vô: Sè tiÒn hoa hång
XuÊt ngo¹i b¶ng: C¸c giÊy cã gi¸ cña kh¸ch hµng ®a cÇm cè theo mÖnh gi¸.
3.3.4. ¦u, nhîc ®iÓm cña nghiÖp vô chiÕt khÊu
ChiÕt khÊu lµ nghiÖp vô cã kh¸ nhiÒu u ®iÓm ®ã lµ nghiÖp vô Ýt rñi ro,
kh¶ n¨ng thu håi nî cña ng©n hµng kh¸ ch¾c ch¾n. §©y lµ h×nh thøc tÝn dông
kh¸ ®¬n gi¶n, Ýt phiÒn phøc ®èi víi ng©n hµng. ChiÕt khÊu kh«ng lµm “®ãng
Trang
20
- Xem thêm -
.DOC 
54 
209 
99 
