Thùc tr¹ng tæ chøc kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo lîng t¹i c«ng
ty c¬ giíi vµ x©y l¾p sè 12
Lêi më ®Çu
NghÞ quyÕt ®¹i héi IX cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam mét lÇn n÷a kh¼ng
®Þnh con ®êng ®i lªn CNXH ë níc ta, ®ã lµ tÊt yÕu. Mét trong nh÷ng
nhiÖm vô ®Æt ra lµ: B¶o ®¶m quyÒn lîi cho ®«ng ®¶o quÇn chóng lao
®éng. QuyÒn lîi ë ®©y tríc hÕt vµ quan träng lµ quyÒn lîi vËt chÊt. Víi
c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ níc vÒ tiÒn l¬ng vµ c¸c vÊn ®Ò liªn quan lµ quan
träng trong viÖc ®¹t ®îc th¾ng lîi chung.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t ®Ó tån t¹i vµ
ph¸t triÓn th× l¬ng, thëng vµ c¸c vÊn ®Ò liªn qua ph¶i ®¸p øng ®îc yªu cÇu
vÒ nh©n lùc cÇn thiÕt vµ sö dông cã hiÖu qu¶ yÕu tè nµy.
Nh÷ng “ ph¶n øng” cña ngêi lao ®éng nh: tr¸ch nhiÖm trong c«ng viÖc,
møc ®é g¾n bã víi doanh nghiÖp, s¸ng kiÕn lao ®éng...còng g¾n liÌn víi
chÝnh s¸ch trªn.
Tõ trªn cã thÓ thÊy ®îc vai trß quan träng cña tiÒn l¬ng trong mèi quan
hÖ víi ngõi lao ®éng, doanh nghiÖp vµ Nhµ níc
ChÕ ®é kÕ to¸n míi theo quyÕt ®Þnh sè 1141 TC/Q§C§KT ®· gãp phÇn
quan träng trong qu¶n lý kinh tÕ c¸c cÊp. Tuy nhiªn tríc nh÷ng vÊn ®Ò
míi nh: héi nhËp kinh tÕ, vai trß cña c«ng nghÖ th«ng tin, nh÷ng bÊt cËp
cña chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh,...kÕ to¸n ph¶i ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu nh:
ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c so s¸nh c¸c chØ tiªu kinh tÕ ®ßi hái kÕ to¸n ViÖt
Nam ph¶i tiÕp cËn víi th«ng lÖ quèc tÕ, gi¶i quyÕ ®îc mèi quan hÖ gi÷a
kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ...Theo ®ã còng cÇn ph¶i hoµn thiÖn
theo c¸c híng trªn.
Víi nh÷ng nhËn thø nh trªn nªn t«i ®· chän ®Ò tµi: “Tæ chøc h¹ch to¸n
tiÒn l¬ng, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng trong c¸c doanh nghiÖp” cho bµi viÕt
cña m×nh.
Bµi viÕt gåm 3 phÇn:
PhÇn I: Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng.
PhÇn II: Giíi thiÖu chung vÒ C«ng ty c¬ giíi vµ x©y l¾p sè 12
PhÇn III. H¹ch to¸n tiÒn l¬ng t¹i C«ng ty c¬ giíi vµ x©y l¾p sè 12
1
PhÇn I
Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n lao ®éng, tiÒn l¬ng,
c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng
Kh¸i qu¸t chung vÒ tiÒn l¬ng
1. B¶n chÊt tiÒn l¬ng
Lao ®éng lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n nhÊt cña loµi ngêi, lµ b¶n n¨ng cña
loµi ngêi. Lao ®éng lµ ho¹t ®éng cã ý thøc, cã môc ®Ých cña con ngêi t¸c
®éng vµo giíi tù nhiªn nh»m biÕn nh÷ng vËt chÊt trong tù nhiªn thµnh
nh÷ng vËt phÈm cã Ých cho hä.
NÒn s¶n xuÊt x· héi ®îc cÊu thµnh tõ 3 yÕu tè c¬ b¶n lµ: t liÖu lao
®éng, ®èi tîng lao ®éng vµ søc lao ®éng. Trong ®ã søc lao ®éng lµ yÕu tè
quan träng nhÊt v× nã mang tÝnh chñ ®éng, quyÕt ®Þnh. C¸c yÕu tè nµy
kh«ng ph¶i lµ v« cïng, v« tËn mµ muèn sö dung l¹i chóng, ta ph¶i t¸i t¹o
hay t¸i s¶n xuÊt l¹i. Víi t liÖu lao ®éng vµ ®èi tîng lao ®éng th× viÖc t¸i
t¹o l¹i nghÜa lµ mua s¾m c¸i míi nhng søc lao ®éng g¾n liÒn víi ho¹t
®éng sèng cña con ngêi, lµ thÓ lùc vµ trÝ lùc cña con ngêi nªn muèn t¸i
t¹o l¹i ph¶i th«ng qua ho¹t ®éng sèng cña con ngêi khi tiªu dïng mét lîng vËt chÊt, tinh thÇn nhÊt ®Þnh. PhÇn vËt chÊt, tinh thÇn nµy do ngêi sö
dông lao ®éng tr¶ cho ngêi lao ®éng díi h×nh thøc hiÖn vËt hay gi¸ trÞ gäi
lµ tiÒn l¬ng.
Kh¸i niÖm tiÒn l¬ng ®· cã tõ l©u nhng chØ ®Õn khi chñ nghÜa t b¶n
ra ®êi nã míi trë thµnh mét kh¸i niÖm mang tÝnh phæ th«ng. Trong chñ
nghÜa t b¶n, tiÒn l¬ng ®îc coi lµ gi¸ c¶ cña lao ®éng. Chóng ta ®· biÕt gi¸
trÞ hµng ho¸ do ngêi lao ®éng s¸ng t¹o ra gåm: c + v + m.
C: gi¸ trÞ t liÖu s¶n xuÊt chuyÓn vµo hµng ho¸.
V + M: gi¸ trÞ míi do ngêi c«ng nh©n s¸ng t¹o ra.
Nhµ t b¶n trÝch mét phÇn (v) ®Ó tr¶ l¬ng cho ngêi c«ng nh©n cßn
phÇn kia (m) nhµ t b¶n hëng. §iÒu ®ã chøng tá r»ng chÝnh giai cÊp c«ng
nh©n t¹o ra quü tiªu dïng nu«i sèng b¶n th©n m×nh vµ còng t¹o ra gi¸ trÞ
thÆng d ®ñ nu«i sèng vµ lµm giµu cho t b¶n. Nh vËy, trong chñ nghÜa t
b¶n, tiÒn cong che dÊu sù bãc lét cña nhµ t b¶n ®èi víi c«ng nh©n lµm
thuª mµ nh×n bÒ ngoµi tá ra rÊt sßng ph¼ng.
Trong XHCN, tiÒn l¬ng lµ mét phÇn gi¸ trÞ trong tæng s¶n phÈm s·
héi dïng ®Ó ph©n ph¸t cho ngêi lao ®éng theo nguyªn t¾c lµm theo n¨ng
lùc, hëng theo lao ®«ng. TiÒn l¬ng ®· mang mét ý nghÜa tÝch cøc t¹o ra sù
c«ng b»ng trong ph©n phèi thu nhËp quèc d©n. Kh¸i niÖm tiÒn l¬ng trªn
®· thõa nhËn ssøc lao ®éng lµ hµng ho¸ ®Æc biÖt vµ ®ßi hái ph¶i tr¶ cho
ngêi lao ®éng theo sù ®ãng gãp vµ hiÖu qu¶ cô thÓ.
2
T¹i ViÖt nam, thêi bao cÊp, mét phÇn thu nhËp quèc d©n ®îc t¸ch ra
lµm quü l¬ng vµ ph©n phèi cho ngêi lao ®éng theo kÕ ho¹ch. TiÒn l¬ng
chÞu t¸c ®éng cña quy luËt ph¸t triÓn c©n ®èi cã kÕ ho¹ch, chÞu sù chi phèi
trùc tiÕp cña Nhµ níc th«ng qua c¸c chÕ ®é, chÝnh s¸ch l¬ng. Theo c¬ chÕ
nµy tiÒn cña Nhµ níc th«ng qua c¸c chÕ dé, chÝnh s¸ch l¬ng. Theo c¬ chÕ
nµy tiÒn l¬ng kh«ng g¾n chÆt víi sè lîng vµ chÊt lîng ngêi lao ®éng,
kh«ng ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ søc lao ®éng v× vËy kh«ng t¹o ra ®éng lùc
ph¸t riÓn s¶n xuÊt. Tõ khi tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi, khi thÞ trêng, gi¸
c¶, ... ®îc thõa nhËn mét c¸ch réng r·i th× “tiÒn l¬ng lµ biÓu hiÖn »ng tiÒn
cña gi¸ trÞ søc lao ®«ngk, lµ gi¸ c¶ cña søc lao ®éng mµ ngêi cung øng søc
lao ®éng tu©n theo nguyªn t¾c cung, cÇu, gi¸ c¶ thÞ trêng vµ luËt ph¸p
hiÖn hµnh cña Nhµ níc. TiÒn l¬ng b©y giê võa lµ ph¹m trï cña ph©n phèi
võa lµ ph¹m trï trao ®æi tiªu dïng.
Cã rÊt nhiÒu quan niÖm vÒ tiÒn l¬ng, ®«i khi c¸c quan niÖm nµy cßn
rÊt kh¸c nhau. HiÓu mét c¸ch chung nhÊt th× tiÒn l¬ng lµ biÓu hiÖn b»ng
tiÌn cña hao phÝ lao ®éng cÇn thiÕt mµ doanh nghiÖp tr¶ cho ngêi lao ®éng
theo thêi gian vµ kh¶ n¨ng c«ng viÒc mµ ngêi lao ®éng ®· cèng hiÕn cho
doanh nghiÖp. Nh vËy, díi nh÷ng gãc ®é kh¸c nhau th× nh×n nhËn tiÒn l¬ng còng kh¸c.
Khi tiÒn l¬ng danh nghÜa t¨ng chËm h¬n chØ sè gi¸ c¶ hµng ho¸ tiªu
dïng vµ dÞch vô th× gi¸ trÞ søc lao ®éng cña ngêi lao ®éng gi¶m. §Ó ®¶m
b¶o ®Çy ®ñ yªu cÇu cña tæ chøc tiÒn l¬ng cho ngêi lao ®«ng.
* Chøc n¨ng c¬ b¶n cña tiÒn l¬ng:
+Chøc n¨ng t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng: søc lao ®éng lµ toµn bé thÓ
lùc vµ trÝ lùc t¹o nªn cho con ngêi kh¶ n¨ng s¸ng t¹o ra cña c¶i vËt chÊt vµ
tinh thÇn cho x· héi. Søc lao ®éng chØ cã thÓ duy tr× vµ ph¸t triÓn ®îc nhê
cã t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. TiÒn l¬ng ®¶m b¶o cung cÊp cho ngêi lao
®éng nguån vËt chÊt cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt søc lao
®éng.
+ Chøc n¨ng ®ßn bÈy kinh tÕ: víi ngêi lao ®éng, tiÒn l¬ng lµ thu
nhËp chÝnh ®¶m b¶o cho cuéc sèng cña hä. V× vËy, ®ång l¬ng lµ ®éng lùc
thu hót hä, kÝch thÝch hä ph¸t huy tèi ®a n¨ng lùc cña m×nh, g¾g tr¸ch
nhiÖm cña m×nh víi doanh nghiÖp. Khi doanh nghiÖp biÕt dïng c«ng cô
tiÒn l¬gn mét c¸ch hîp lý th× sÏ ph¸t huy ®îc kh¶ n¨ng, tr¸ch nhiÖm cña
ngêi lao ®éng, t¨ng n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ lao ®éng thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t
triÓn.
+ Chøc n¨ng c«ng cô qu¶n lý cña Nhµ níc: víi doanh nghiÖp lîi
nhuËn lµ môc tiªu cao nhÊt v× vËy hä lu«n t×m c¸ch ®Ó gi¶m chi phÝ nh©n
c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt ®«i khi dÉn ®Õn t×nh tr¹ng bãc lét qu¸ møc nh©n
c«ng. Ngîc l¹i ngêi lao ®éng lu«n muèn nhËn ®îc møc tiÒn c«ng cao
nhÊt. §Ó ®¶m b¶o cho quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng mµ vÉn khuyÕn khÝch
3
s¶n xuÊt ë c¸c doanh nghiÖp. Nhµ níc ban hµnh chÝnh s¸ch lao ®éng, tiÒn
l¬ng phï hîp buéc c¶ hai bªn ph¶i tu©n theo.
+ Chøc n¨ng thíc ®o hao phÝ lao ®éng x· héi: tiÒn l¬ng lµ gi¸ c¶
søc lao ®éng. Khi tiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng ngang gi¸ víi gi¸ trÞ søc
lao ®éng mµ hä bá ra ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc, ngêi ta cã thÓ x¸c ®Þnh hao
phÝ lao ®éng cña toµn x· héi th«ng qua tæng quü l¬ng rr¶ cho ngêi lao
®éng.
+ Chøc n¨ng ®iÒu tiÕt lao ®«ng: tr×nh ®é lao ®éng, thï lao lao ®éng,
nhu cÇu sö dông lao ®éng ë c¸c vïng, c¸c nghµnh lµ kh«ng gièng nhau.
§Ó t¹o sù c©n ®èi gi÷a c¸c vïng, c¸c nghµnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n
nh»m khai th¸c tèi ®a c¸c nguån lùc. Nhµ níc ph¶i ®iÒu tiÕt nguån lao
®éng th«ng qua chÕ ®é, chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng nh møc l¬ng tèi thiÓu, bËc l¬ng, phô cÊp ...
* C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n trong tiÒn l¬ng.
-Ph¶i gi¶i quyÕt hµi hoµ mèi quan hÖ gi÷a lao ®éng vµ tiÒn l¬ng theo
nguyªn t¸c ghi ë ®iÒu 55 trong bé luËt lao ®éng cña ViÖt Nam gåm:
+Møc l¬ng ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së tho¶ thuËn gi÷a ngêi lao ®éng
vµ ngêi sö dông lao ®éng.
+ Møc l¬ng ë hîp ®ång lao ®éng ph¶i lín h¬n møc l¬ng tèi thiÓu
do Nhµ níc quy ®Þnh.
- L¬ng tèi thiÓu lµ møc l¬ng thÊp nhÊt do Nhµ níc Ên ®Þnh ®Ó ®¶m b¶o
cho ngêi lao ®éng lµm c«ng viÖc gi¶n ®¬n nhÊt trong ®iÒu kiÖn b×nh thêng
ë tr×nh ®é b×nh thêng bï ®¾p ®îc søc lao ®éng gi¶n ®¬n vµ mét phÇn tÝch
luü ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng më réng. (§iÒu 56 bé luËt lao ®éng)
+ Ngêi lao ®éng ®îc hëng theo n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt lîng lao
®éng vµ kÕt qu¶ lao ®éng.
- Trong viÖc tÝn l¬ng vµ tr¶ l¬ng ph¶i tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c ®· ghi ë
®iÒu 8-N§/1997/CP ngµy 31/12/1994 vµ v¨n b¶n híng dÉn kÌm theo c«ng
v¨n sè 4320/L§TBXH-TL ngµy 29/12/1998.
+Thùc hiÖn ph©n phèi theo lao ®éng, tiÒn l¬ng phô thuéc vµo kÕt
qu¶ cuèi cïng cña tõng ngêi, tõng bé phËn, lµm c«ng viÖc g×, chøc vô g×
th× hëng theo c«ng viÖc chøc vô ®ã mµ kh«ng ph©n biÖt giíi tÝnh, d©n téc,
t«n gi¸o, tuæi t¸c, ... Tr¶ l¬ng ngang nhau cho nh÷ng ngêi lao ®éng nh
nhau vÒ tr×nh ®é, khèi lîng vµ chÊt lîng c«ng viÖc.
+Chèng ph©n phèi b×nh qu©n, hÖ sè gi·n c¸ch gi÷a ngêi cã tiÒn l¬ng cao nhÊt vµ thÊp nhÊt do doanh nghiÖp lùa chän, quyÕt ®Þnh nhng tèi
®a kh«ng qu¸ hai lÇn so víi hÖ sè møc l¬ng cao nhÊt theo quy ®Þnh t¹i
N§26/CP ngµy 23/5/1993 cña chÝnh phñ vµ thÊp nhÊt b»ng hÖ sè møc l¬ng quy ®Þnh t¹i N§26/CP nãi trªn.
4
+§¶m b¶o tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt cao h¬n tèc ®é t¨ng cña tiÒn l¬ng.
§ã lµ nh©n tè c¬ b¶n trong s¶n xuÊt kinh doanh do tiÒn l¬ng lµ mét bé
phËn cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ gi¸ c¶ hµng ho¸. Muèn h¹ gi¸
thµnh s¶n phÈm, t¨ng tÝch luü th× kh«ng cßn con ®êng nµo kh¸c lµ ®¶m
b¶o t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng cña tiÒn l¬ng b×nh
qu©n. Vi ph¹m nguyªn t¾c nµy sÏ dÉn ®Õn nguy c¬ bÞ ph¸ s¶n.
+B¶o ®¶m mèi quan hÖ hîp lý vÒ tiÒn l¬ng gi÷a nh÷ng ngêi lao
®éng kh¸c nhau trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy
gióp Nhµ níc t¹o sù c©n ®èi gi÷a c¸c nghµnh, khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn
nhanh chãng nghµnh mòi nhÞn ®ång thêi ®¶m b¶o lîi Ých cña ngêi lao
®éng lµm viÖc trong c¸c nghµnh kh¸c nhau.
2.Vai trß cña h¹ch to¸n tiÒn l¬ng trong c¸c doanh nghiÖp
TiÒn l¬ng lµ nguån thu nhËp chñ yÕu cña ngêi lao ®éng v× vËy c¸c
doanh nghiÖp cã thÓ sö dông tiÒn l¬ng lµm ®ßn bÈy kinh tÕ ®Ó khuyÕn
khÝch ngêi lao ®éng h¨ng say lµm viÖc ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. §èi
víi doanh nghiÖp, tiÒn l¬ng lµ mét bé phËn cÊu thµnh nªn gi¸ trÞ s¶n phÈm
nªn doanh nghiÖp ph¶i sö dông tiÒn l¬ng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ®Ó tiÕt
kiÖm chi phÝ tiÒn l¬ng.
Qu¶n lý tiÒn l¬ng lµ mét néi dung quan träng trong c«ng t¸c qu¶n
lý kinh doanh cña doanh nghiÖp, nã lµ nh©n tè gióp doanh nghiÖp hoµn
thµnh vµ hoµn thµnh vît møc kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña m×nh. H¹ch to¸n tèt
lao ®éng tiÒn l¬ng gióp doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã nÒn nÕp, thóc ®Èy vµ
hiªu qu¶ c«ng t¸c. §ång thêi h¹ch to¸n tèt lao ®éng, tiÒn l¬ng, tÝnh l¬ng
®óng theo nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng, qu¶n lý tèt quü l¬ng, ®¶m
b¶o tr¶ l¬ng theo ®óng chÕ ®é, ph©n bæ ®óng chi phÝ nh©n c«ng vµo ®óng
®èi tîng.
3.Yªu cÇu qu¶n lý lao ®éng tiÒn l¬ng
§Ó h¹ch to¸n tèt lao ®éng tiÒn l¬ng, doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu
sau:
- Doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng ®îc ®Þnh møc lao ®éng, lao ®éng
®Þnh biªn cho tõng c«ng viÖc, tõng kh©u tõ ®ã cã kÕ ho¹ch tuyÓn dông,
qu¶n lý sè lao ®éng ®ã cã hiÖu qu¶.
- Ph¶i ban hµnh chÕ ®é, kû luËt lao ®éng buéc ngêi lao ®éng ph¶i
tu©n theo, ®a ho¹t ®éng cña c«ng ty vµo nÒn nÕp.
- Ph¶i x©y dùng ®îc ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng cho doanh nghiÖp cña m×nh,
®¬n gi¸ tiÒn l¬ng nµy ®· ph¶i ®îc c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn xÐt
duyÖt.
- Ph¶i x¸c ®Þnh ®îc h×nh thøc tr¶ l¬ng hîp lý.
- Ph¶i lu«n qu¸n triÖt chÝnh s¸ch lao ®éng, tiÒn l¬ng cña Nhµ níc.
5
TÊt c¶ c¸c kh©u trong qóa tr×nh qu¶n lý, h¹ch to¸n lao ®éng, tiÒn l¬ng ®Òu
ph¶i dùa vµo c¸c chÕ ®é, chÝnh s¸ch Nhµ níc ban hµnh.
4. NhiÖm vô cña h¹ch to¸n lao ®éng vµ tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp
ChÝnh v× nh÷ng vai trß to lín trªn cña h¹ch to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng mµ
h¹ch to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng cã nh÷ng nhiÖm vô sau:
+ TÝnh to¸n chÝnh x¸c, kÞp thêi, ®óng chÕ ®é c¸c kho¶n tiÒn l¬ng,
tiÒn thëng, c¸c kho¶n phô cÊp, trî cÊp, ... cho ngêi lao ®éng, ph¶n ¸nh kÞp
thêi ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c thanh to¸n c¸c kho¶n tiÒn cho ngêi lao ®éng t×nh
h×nh chÊp hµnh c¸c chÕ ®é do Nhµ níc ban hµnh.
+ TÝnh to¸n ph©n bæ ®óng ®èi tîng c¸c kho¶n tiÒn l¬ng, trÝch theo l¬ng vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. Híng dÉn, kiÓm tra c¸c bé phËn, ®¬n
vÞ trong doanh nghiÖp, thùc hiÖn ®Çy ®ñ ®óng chÕ ®é ghi chÐp ban ®Çu vÒ
lao ®éng tiÒn l¬ng, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng; më sæ, thÎ kÕ to¸n h¹ch
to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng ®óng chÕ ®é, ph¬ng ph¸p.
+ LËp b¸o c¸o vÒ lao ®éng, tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng
thuéc tr¸ch nhiÖm cña kÕ to¸n.
+ Ph©n tÝch t×nh h×nh qu¶n lý, sö dông thêi gian lao ®éng, chi phÝ
nh©n c«ng, n¨ng suÊt lao ®éng, quü l¬ng, c¸c quü kh¸c, ®Ò xuÊt c¸c biÖn
ph¸p nh»m khai th¸c, sö dông triÖt ®Ó, cã hiÖu qu¶ mäi tiÒm n¨ng lao
®éng s½n cã trong doanh nghiÖp, chèng hµnh vi v« tr¸ch nhiÖm, vi ph¹m
kû luËt lao ®éng, chÕ ®é.
Ngoµi tiÒn l¬ng, ngêi lao ®éng cßn ®îc hëng c¸c kho¶n thu nhËp
kh¸c nh phô cÊp l¬ng, tiÒn thëng.
5. Phô cÊp l¬ng
Phô cÊp l¬ng lµ kho¶n mµ doanh nghiÖp tr¶ thªm cho ngêi lao ®éng khi
hä lµm viÖc ë nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt. Theo ®iÒu 4 th«ng t liªn bé sè
20/LB-TT ngµy 2/6/1993 cña liªn bé lao ®éng – th¬ng binh vµ x· héi –
tµi chÝnh th× cã 7 lo¹i phô cÊp sau:
- Phô cÊp khu vùc: ¸p dông ®èi víi nh÷ng n¬i xa x«i, hÎo l¸nh, cã
nhiÒu khã kh¨n vµ ®iÒu kiÖn khÝ hËu kh¾c nghiÖt. Cã c¸c møc phô cÊp víi
hÖ sè: 0,1; 0,2; 0,3; 0,4; 0,5; 0,6; 0,7 vµ 1,0 so víi møc l¬ng tèi thiÓu.
- Phô cÊp ®éc h¹i, nguy hiÓm cha x¸c ®Þnh trong møc l¬ng: khi ngêi lao ®éng lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn ®éc h¹i, nguy hiÓm.
- Phô cÊp tr¸ch nhiÖm cao hoÆc ph¶i kiªm nhiÖm c«ng t¸c qu¶n lý
kh«ng thuéc chøc vô l·nh ®¹o.
-Phô cÊp lµm ®ªm: ¸p dông ®èi víi c«ng nh©n viªn chøc lµm viÖc
ca ba (tõ 22h ®Õn 6h s¸ng).
Phô cÊp nµy gåm hai møc:
6
30% tiÒn l¬ng cÊp bËc hoÆc chøc vô ®èi víi c«ng viÖc kh«ng thêng
xuyªn lµm vµo ban ®ªm.
40% tiÒn l¬ng cÊp bËc hoÆc chøc vô ®èi víi c«ng viÖc thêng xuyªn
lµm theo ca.
- Phô cÊp thu hót: ¸p dông ®èi víi c«ng nh©n viªn chøc ®Õn lµm ë
nh÷ng vïng kinh tÕ míi, c¬ së kinh tÕ vµ c¸c ®¶o xa ®Êt liÒn cã ®iÒu kiÖn
sinh ho¹t ®Æc biÖt khã kh¨n, cha cã c¬ së h¹ tÇng.
- Phô cÊp ®¾t ®á: ¸p dông ®èi víi nh÷ng n¬i cã chØ sè gi¸ c¶ sinh
ho¹t (l¬ng thùc, thùc phÈm, dÞch vô) cao h¬n chØ sè gi¸ sinh ho¹t b×nh
qu©n chung c¶ níc tõ 10% trë lªn.
- Phô cÊp lu ®éng: ¸p dông ®èi víi nh÷ng nghÒ hoÆc c«ng viÖc ph¶i
thêng xuyªn thay ®æi ®Þa ®iÓm lµm viÖc hoÆc ë n¬i ë.
6. TiÒn thëng
TiÒn thëng thùc chÊt lµ mét kho¶n tiÒn l¬ng bæ sung nh»m qu¸n triÖt ®Çy
®ñ h¬n nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng. Trong c¬ cÊu thu nhËp cña
ngêi lao ®éng th× tiÒn l¬ng cã tÝnh æn ®Þnh thêng xuyªn cßn tiÒn l¬ng chØ
lµ phÇn thªm vµ phô thuéc vµo chØ tiªu tiÒn thëng, vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt
kinh doanh.
C¸c kho¶n tiÒn thëng gåm:
+Thëng thêng xuyªn (cã tÝnh chÊt l¬ng): thùc chÊt lµ mét phÇn quü
l¬ng ®îc t¸ch ra ®Ó tr¶ cho ngêi lao ®éng díi h×nh thøc tiÒn l¬ng theo mét
tiªu chÝ nhÊt ®Þnh.
+TiÒn thëng vÒ chÊt lîng s¶n phÈm: ¸p dông khi nh©n c«ng cã s¸ng
kiÕn lµm n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm. Kho¶n tiÒn thëng nµy cã tÝnh trªn
c¬ së tû lÖ chung kh«ng qu¸ 40% ph©n chªnh lÖch gi¸ gi÷a s¶n phÈm cã
phÈm chÊt coa víi s¶n phÈm cã phÈm chÊt thÊp.
+TiÒn thëng vÒ tiÕt kiÖm vËt t: ¸p dông khi ngêi lao ®éng cã s¸ng
kiÕn, biÖn ph¸p vµ lµm viÖc tiÕt kiÖm ®îc vËt t, hµng hãa. Kho¶n tiÒn thëng nµy tÝnh trªn c¬ së gi¸ trÞ vËt t ngêi lao ®éng tiÕt kiÖm ®îc so víi ®Þnh
møc vµ tû lÖ quy ®Þnh kh«ng qu¸ 40%.
+ TiÒn thëng kh«ng thêng xuyªn: kho¶n tiÒn thëng nµy kh«ng
thuéc quü l¬ng mµ ®îc trÝch tõ quü khen thëng, kho¶n tiÒn thëng nµy thêng ®îc tr¶ cho ngêi lao ®éng díi h×nh thøc ph©n lo¹i ngêi lao ®éng trong
mét kú (quý, nöa n¨m, mét n¨m), kho¶n tiÒn thëng nµy kh«ng thuéc chi
phÝ cña doanh nghiÖp nhng thuéc thu nhËp cña ngêi lao ®éng
Thëng mét c¸ch ®óng ®¾n, hîp lý lµ cÇn thiÕt, nã nh mét ®ßn bÈy
kinh tÕ kÝch thÝch t¨ng n¨ng suÊt vµ tiÕt kiÖm chi phÝ. V× vËy, chÕ ®é tiÒn
thëng cÇn t«n träng c¸c nguyªn t¾c sau:
* Ph¶i xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm, yªu cÇu, tÇm quan träng cña s¶n xuÊt
7
hay c«ng viÖc mµ ¸p dông h×nh thøc hay chÕ ®é thëng thÝch hîp.
* Ph¶i ®¶m b¶o quan hÖ gi÷a chØ tiªu sè lîng vµ chÊt lîng.
* §¶m b¶o møc thëng hîp lý c«ng b»ng víi ngêi lao ®éng.
* TiÒn thëng kh«ng vît qu¸ sè tiÒn lµm lîi.
7. ChÕ ®é vµ h×nh thøc tr¶ l¬ng
a. ChÕ ®é tr¶ l¬ng
§Ó qu¶n lý lao ®éng tiÒn l¬ng Nhµ níc quy ®Þnh chÕ dé tiÒn l¬ng gåm hai
lo¹i lµ tiÒn l¬ng cÊp bËc vµ tiÒn l¬ng chøc vô.
- ChÕ ®é tiÒn l¬ng cÊp bËc.
ChÕ ®é tiÒn l¬ng cÊp bËc thêng ¸p dông tÝnh l¬ng cho c«ng nh©n ®îc x©y dùng trªn c¬ së lîng vµ chÊt lîng lao ®éng. Mçi lo¹i c«ng viÖc cã
yªu cÇu, ®iÒu kiÖn lao ®éng kh¸c nhau. ... TiÒn l¬ng cÊp bËc thÓ hiÖn sù
kh¸c biÖt cña c¸c c«ng viÖc. Nh vËy, tiÒn l¬ng cÊp bËc gióp ®iÒu chØnh
tiÒn l¬ng gi÷a c¸c nghµnh nghÒ mét c¸ch hîp lý gi¶m ®i sù b×nh qu©n
trong lao ®éng.
- ChÕ ®é tiÒn l¬ng cÊp bËc gåm 3 cÊp ®é sau:
+ Thang l¬ng: lµ b¶ng x¸c ®Þnh quan hÖ tû lÖ vÒ tiÒn l¬ng gi÷a c¸c
c«ng nh©n cïng nghÒ, hoÆc nhãm nghÒ gièng nhau theo tr×nh ®é cÊp bËc
cña hä. Mçi thang l¬ng cã c¸c bËc l¬ng vµ hÖ sè l¬ng t¬ng øng. HÖ sè nµy
do Nhµ níc quy ®Þnh.
+ Møc l¬ng: lµ sè lîng tiÒn tÖ tr¶ cho c«ng nh©n lao ®éng trong mét
®¬n vÞ thêi gian phï hîp víi c¸c bËc trong thang l¬ng, trong ®ã møc l¬ng
thÊp nhÊt còng ph¶i lín h¬n hoÆc b»ng møc l¬ng tèi thiÓu quy ®Þnh.
+ Tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt: Lµ v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ møc ®é
phøc t¹p c«ng viÖc, tay nghÒ cña c«ng nh©n ë møc ®é nµo ®ã. Tiªu chuÈn
nµy x¸c ®Þnh møc ®é lµnh nghÒ cña c«ng nh©n vµ lµm c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh
møc l¬ng.
Tuy nhiªn, chÕ ®é l¬ng cÊp bËc chØ phï hîp víi c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n
xuÊt.
- ChÕ ®é tiÒn l¬ng theo chøc vô.
ChÕ ®é nµy ¸p dông víi nh©n viªn hëng l¬ng thêi gian vµ ®îc thùc
hiÖn th«ng qua b¶ng l¬ng do Nhµ níc ban hµnh.
H×nh thøc tr¶ l¬ng
TiÒn l¬ng cña ngêi lao ®«ng do hai bªn tho¶ thuËn trong hîp ®ång
lao ®éng. Nã còng ®îc tr¶ theo n¨ng suÊt, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ lao ®éng.
Cã c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng sau:
Tr¶ l¬ng theo thêi gian.
8
Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm.
H×nh thøc kho¸n thu nhËp
Trong ®ã hai h×nh thøc ®Çu lµ hay ®îc dïng h¬n c¶. Nã ®îc kÕt hîp hoÆc
kh«ng trong viÖc tr¶ l¬ng sao cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt, ®Æc biÖt
lµ t¹o sù c«ng b»ng trong ph©n phèi thu nhËp.
H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian: gåm hai lo¹i:
Tr¶ l¬ng theo thêi gian ®¬n gi¶n.
Tr¶ l¬ng theo thêi gian cã thëng.
H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm bao gåm 6 lo¹i:
+ Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n.
+ Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm tËp thÓ.
+ Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp.
+ Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã thëng.
+ Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm luü tiÕn.
+ Tr¶ l¬ng kho¸n.
* H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian.
§©y lµ h×nh thøc c¨n cø vµo thêi gian lao ®éng thùc tÕ vµ møc l¬ng cÊp
bËc (tr×nh ®é thµnh th¹o, ®iÒu kiÖn lµm viÖc, møc ®é tr¸ch nhiÖm cña ngêi
lao ®éng)
+ Tr¶ l¬ng theo thêi gian ®¬n gi¶n.
§©y lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng c¨n cø vµo bËc l¬ng vµ
thêi gian lao ®éng thùc tÕ mµ kh«ng xÐt ®Õn th¸i ®é lµm viÖc.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy chØ ¸p dông cho ngêi lao ®éng kh«ng thÓ ®Þnh
møc vµ tÝnh to¸n chÆt chÏ ®îc ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng, hoÆc c«ng viÖc cña ngêi
lao ®éng chØ ®ßi hái ®¶m b¶o ch¾t lîng s¶n phÈm mµ kh«ng ®ßi hái n¨ng
suÊt lao ®éng. Cã c¸c h×nh thøc cô thÓ sau:
* L¬ng th¸ng: ®îc quy ®Þnh s½n víi tõng bËc l¬ng trong c¸c thang
l¬ng. L¬ng th¸ng thêng ®îc dïng ®Ó tr¶ l¬ng cho c«ng nh©n viªn lµm
c«ng t¸c qu¶n lý hµnh chÝnh, qu¶n lý kinh tÕ vµ c¸c nghµnh ho¹t ®éng Ýt
mang tÝnh s¶n xuÊt.
TiÒn l¬ng = L¬ng cÊp bËc c«ng viÖc + phô cÊp (nÕu cã).
* L¬ng ngµy
§èi tîng chñ yÕu nh l- = L¬ng cÊp bËc x HÖ
sè x Sè
ngµy
¬ng th¸ng. Mét u ®iÓm
c«ng
viÖc
phô cÊp
lµm viÖc
cña l¬ng ngµy lµ nã
theo ngµy
(nÕu cã)
thùc tÕ
khuyÕn khÝch ngêi lao
9
®éng ®i lµm ®Òu.
HoÆc tÝnh theo c«ng thøc:
L¬ng ngµy
L¬ng th¸ng
Sè
ngµy
= Sè ngµy lµm viÖc theo chÕ ®é trong x lµm viÖc
thùc tÕ
th¸ng
Trong doanh nghiÖp, l¬ng ngµy dïng ®Ó tÝnh l¬ng cho c«ng nh©n s¶n xuÊt
trong thêi gian nghØ viÖc trßn ngµy v× lý do thuéc vÒ doanh nghiÖp. L¬ng
ngµy còng lµ c¨n cø ®Ó tÝnh trî cÊp BHXH cho c¸n bé c«ng nh©n viªn khi
hä ®îc hëng trî cÊp theo chÕ ®é quy ®Þnh.
* L¬ng giê
¸p dông ®èi víi ngêi lµm viÖc t¹m thêi ®èi víi tõng c«ng viÖc
L¬ng giê
=
L¬ng ngµy
8 giê lµm viÖc thùc tÕ
x
Sè giê lµm viÖc thùc tÕ
L¬ng giê ®îc dïng ®Ó tÝnh l¬ng cho ngêi lao ®éng khi hä nghØ viÖc
kh«ng trän ngµy v× lý do thuéc vÒ doanh nghiÖp. Nã cßn lµ c¬ së quan
träng ®Ó x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng.
ë níc ta míi chØ tÝnh l¬ng ngµy vµ l¬ng th¸ng. Tuy chÕ ®é tr¶ l¬ng
nµy dÔ tÝnh, dÔ tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng nhng nhîc ®iÓm lín nhÊt cña
nã lµ mang tÝnh b×nh qu©n nªn kh«ng khuyÕn khÝch ®îc ngêi lao ®éng
tÝch cùc trong c«ng viÖc vµ kh«ng qu¸n triÖt ®îc nguyªn t¾c ph©n phèi
theo lao ®éng. Bëi vËy xu híng chung lµ chÕ ®é tr¶ l¬ng nµy ngµy cµng
gi¶m bít.
+ Tr¶ l¬ng theo thêi gian cã thëng.
Thùc chÊt cña chÕ ®é tr¶ l¬ng nµy lµ sù kÕt hîp gi÷a tr¶ l¬ng theo
thêi gian ®¬n gi¶n víi chÕ ®é tiÒn thëng khi c«ng nh©n vît møc nh÷ng chØ
tiªu sè lîng vµ chÊt lîng quy ®Þnh.
TiÒn l¬ng = L¬ng theo thêi gian gi¶n ®¬n + TiÒn thëng.
H×nh thøc nµy cã nhiÒu u ®iÓm h¬n so víi h×nh thøc tr¶ l¬ng theo
thêi gian ®¬n gi¶n, võa ph¶n ¸nh ®îc tr×nh ®é thµnh th¹o võa khuyÕn
khÝch ®îc ngêi lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm víi c«ng viÖc. Nhng viÖc x¸c
®Þnh tiÒn l¬ng, tiÒn thëng bao nhiªu lµ rÊt khã kh¨n. V× v©y, nã vÉn cha
®¶m b¶o ph©n phèi theo lao ®éng.
Nh vËy, l¬ng theo thêi gian dÔ tÝnh, dÔ tr¶ nhng nã mang tÝnh b×nh
10
qu©n, kh«ng ®¸nh gi¸ ®óng kÕt qu¶ lao ®éng, kh«ng ®¶m b¶o nguyªn t¾c
“lµm theo n¨ng lùc hëng theo lao ®éng”.
* H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm.
TiÒn l¬ng tr¶ theo s¶n phÈm lµ mét h×nh thøc l¬ng c¬ b¶n ®ang ®îc
¸p dông phæ biÕn trong khu vùc s¶n xuÊt hiÖn nay. TiÒn l¬ng mµ ngêi lao
®éng nhËn ®îc phô thuéc vµo ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng mét ®¬n vÞ s¶n phÈm, mét
c«ng ®o¹n chÕ biÕn s¶n phÈm vµ sè lîng s¶n phÈm mµ ngêi lao ®éng lµm
®îc víi chÊt lîng theo tiªu chuÈn quy ®Þnh. H×nh thøc tr¶ l¬ng nµy cã
nhiÒu u ®iÓm so víi h×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian. V× thÕ, mét trong
nh÷ng ph¬ng thøc c¬ b¶n cña c«ang t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng ë níc ta lµ
kh«ng ngêng mö réng diÖn tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm trong c¸c ®¬n vÞ s¶n
xuÊt hiÖn nay. Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã c¸c u ®iÓm sau:
* Qu¸n triÖt nguyªn t¾c ph©n phè theo lao ®éng. G¾n thu nhËp vÒ
tiÒn l¬ng víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña ngêi lao ®éng. Do ®ã kÝch thÝch ®îc
c«ng nh©n n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng
* KhuyÕn khÝch ngêi lao ®éng ra søc häc tËp v¨n ho¸, kü thuËt,
nghiÖp vô ®Ó n©ng cao t×nh ®é lµnh nghÒ, ra søc ph¸t huy s¸ng t¹o, c¶i
tiÕn kü thuËt, c¶i tiÕn ph¬ng ph¸p lao ®éng, sö dông tèt m¸y mãc thiÕt bÞ
®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®«ng, chÊt lîng s¶n phÈm.
* Gãp phÇn thóc ®Èy viÖc c¶i tiÕn qu¶n lý doanh nghiÖp nhÊt lµ
c«ng t¸c lao ®éng vµ thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch kinh tÕ. Cô thÓ: khi mét
doanh nghiÖp bè trÝ lao ®éng cha hîp lý, dÉn ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng thÊp,
thu nhËt cña ngêi lao ®éng kh«ng cao. Do quyÒn lîi thiÕt thùc bÞ ¶nh hëng ngêi lao ®éng sÏ kiÕn nghÞ ®Ó ¶i tiÕn l¹i nh÷ng bÊt hîp lý.
Tuy nhiªn ®Ó ph¸t huy ®Çy ®ñ t¸c dông cña c«ng t¸c tr¶ l¬ng theo
s¶n phÈm nh»m ®em l¹i hiÓu qu¶ kinh tÕ cao ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬
b¶n sau:
X©y dùng ®îc mét hÖ thèng ®Þnh møc lao ®éng cã c¨n cø khoa häc, chÝnh
x¸c dùa trªn viÖc ®¸nh gi¸ søc lao ®éng ®· hao phÝ. §ay lµ yÕu tè quan
träng bëi nã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn läi Ých cña ngêi lao ®éng, ®Õn gi¸
thµnh s¶n phÈm, ®Õn ng©n s¸ch nhµ níc vµ sù c«ng b»ng x· héi.
Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c thèng kª, kiÓm tra, nghiÖm thu s¶n phÈm s¶n xuÊt
ra ®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng s¶n phÈm tr¸nh lµm bõa, lµm Èu ®Ó ch¹y theo sè lîng.
KhuyÕn khÝch ngêi lao ®éng lµm chñ tËp thÓ, ph¸t huy tinh thÇn lµm
chñ tËp thÓ, d¸m nghÜ, d¸m lµm, ®oµn kÕt, phèi hîp lµm viÖc trong tËp thÓ.
Tæ chøc s¾p xÕp c¬ cÊu bé m¸y lao ®éng hîp lý, æn ®Þnh t¹o cho ngêi
lao ®éng mét m«i trêng lµm viÖc tèt.
Cã c¸c c¬ chÕ tr¶ l¬ng sau:
+ ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n.
11
C¸ch tr¶ l¬ng nµy ®îc ¸p dông réng r·i víi c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n
xuÊt trong ®iÒu kiÖn quy tr×nh lao ®éng cña ngßi c«ng nh©n mang tÝnh ®éc
lËp t¬ng ®èi, cã thÓ ®Þnh møc kiÓm tra vµ nghiÖm thu s¶n phÈm mét c¸ch
riªng biÖt. §¬n gi¸ tiÒn l¬ng cña c¸ch tr¶ l¬ng nµy lµ cè ®Þnh trong mét
kho¶ng thêi gian nµo ®ã vµ tÝnh theo c«ng thøc:
§G =
L
Q®m
= L x T®m
Trong ®ã:
§G: ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng.
L: L¬ng cÊp bËc c«ng nh©n lµm c«ng viÖc t¬ng øng.
Q®m: møc s¶n lîng ®Þnh møc
T®m: møc thêi gian ®Þnh møc
TiÒn l¬ng cña c«ng nh©n ®îc tÝnh theo c«ng thøc:
L = §G x Q
Q: møc s¶n lîng thùc tÕ.
¦u ®iÓm: mèi quan hÖ gi÷a tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n nhËn ®îc vµ
kÕt qu¶ lao ®éng thÓ hiÖn râ rµng, ngêi lao ®éng x¸c ®Þnh ngay ®îc tiÒn l¬ng cña m×nh do ®ã khuyÕn khÝch quan t©m ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm cña
hä.
Nhîc ®iÓm: ngêi c«ng nh©n Ýt quan t©m ®Õn m¸y mãc, chÊt lîng
s¶n phÈm, tinh thÇn tËp thÓ t¬ng trî lÉn nhau trong s¶n xuÊt dÉn ®Õn t×nh
tr¹ng dÊu nghÒ, dÊu kinh nghiÖm.
+ ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp.
¸p dông cho nh÷ng c«ng nh©n phô mµ kÕt qu¶ lao ®éng cña hä ¶nh
hëng nhiÒu ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña c«ng nh©n chÝnh hëng l¬ng theo
s¶n phÈm nh: c«ng nh©n söa ch÷a, c«ng nh©n ®iÒu chØnh thiÕt bÞ trong nhµ
m¸y ...
§Æc ®iÓm cña chÕ ®é tr¶ l¬ng nµy lµ thu nhËp vÒ tiÒn l¬ng cña c«ng
nh©n l¹i tuú thuéc vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña c«ng nh©n chÝnh.
C¸ch tÝnh:
§Gp =
Lcbcnv (lao ®éng phô)
Msl®m (do lao ®éng)
+ Phô cÊp (nÕu cã)
TLp = §Gp x Mls (do lao ®éng chÝnh lµm ra)
TiÒn l¬ngp: TiÒn l¬ng cña lao ®éng phô.
12
Mls®m: Sè s¶n phÈm ®Þnh møc lao ®éng chÝnh lµm ra.
¦u ®iÓm: C¸ch tr¶ l¬ng nµy ®· khuyÕn khÝch c«ng nh©n phô phôc
vô tèt h¬n cho c«ng nh©n chÝnh.
Nhîc ®iÓm: Do phô thuéc vµo kÕt qu¶ cña c«ng nh©n chÝnh do vËy
viÖc tr¶ l¬ng cha thËt chÝnh x¸c. TiÒn l¬ng cña c«ng nh©n phô phô thuéc
nhiÒu vµo tr×nh ®é, tay nghÒ cña c«ng nh©n chÝnh cho dï ngêi lao ®éng
phô cã hoµn thµnh c«ng viÖc cña m×nh ®Õn ®©u. Nh vËy tiÒn l¬ng cha thùc
sù ®¶m b¶o ®óng hao phÝ lao ®éng mµ c«ng nh©n phô bá ra. DÉn ®Õn t×nh
tr¹ng nh÷ng ngêi cã tr×nh ®é nh nhau, hoµn thµnh nh÷ng c«ng viÖc nh
nhau nhng l¹i cã møc l¬ng kh¸c nhau.
+ ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm tËp thÓ.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy ¸p dông ®èi víi nh÷ng c«ng viÖc cÇn mét tËp
thÓ c«ng nh©n thùc hiÖn nh l¾p r¸p thiÕt bÞ, s¶n xuÊt ë c¸c bé phËn lam
viÖc theo d©y chuyÒn.
TiÒn l¬ng tríc hÕt tÝnh chung cho c¶ tËp thÓ sau ®ã tÝnh vµ chia cho
tõng ngêi trong tËp thÓ ®ã.
§¬n gi¸ cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm
§G =
(Lcbcnv + phô cÊp)
Msl
Trong ®ã:
Lcbcnv: L¬ng cÊp bËc c«ng viÖc.
Msl: §Þnh møc s¶n lîng
X¸c ®Þnh tiÒn l¬ng cho c¶ tËp thÓ.
TiÒn l¬ng = §G x S¶n lîng thùc tÐ cña c¶ tËp thÓ.
Chia tiÒn l¬ng cho tõng ngêi lao ®éng
C¸ch 1: Chia theo thêi gian lµm viÖc thùc tÕ vµ hÖ sè l¬ng (3 bíc).
Bíc 1: TÝnh ®æi thêi gian lµm viÖc thùc tÕ cña ngêi lao ®éng ë c¸c
cÊp bËc kh¸c nhau vÒ thêi gian lµm viÖc thùc tÕ ë bËc 1 ®Ó so s¸nh.
Thêi gian lµm viÖc quy
Thêi gian lµm viÖc thùc
HÖ sè l¬ng cÊp bËc
®æi tõng ngêi lao ®éng = tÕ cña ngêi lao ®éng x
cña tõng ngêi
(Tq®)
(Ttt)
Bíc 2: TÝnh tiÒn l¬ng cña mét ®¬n vÞ thêi gian lµm viÖc quy ®æi.
TiÒn l¬ng cña c¶ tËp thÎ
TiÒn l¬ng mét ®¬n vÞ thêi gian
=
lµm viÖc quy ®æi (Lq®)
Tæng thêi gian lµm viÖc quy ®æi
13
Bíc 3: TÝnh tiÒn l¬ng cña tõng ngêi lao ®éng.
Lnl® = Tq® x Lq®
C¸ch 2: Chia hÖ sè chªnh lÖch gi÷a l¬ng thêi gian vµ tiÒn l¬ng s¶n phÈm
gåm ba bíc:
Bíc 1: TÝnh tiÒn l¬ng theo cÊp bËc c«ng viÖc vµ thêi gian lµm viÖc
cña tõng ngêi lao ®éng.
Tlnl® = Lcbcnv (cña mét ®¬n vÞ thêi gian) x Ttt
Bíc 2: TÝnh hÖ sè chªnh lÖch gi÷a l¬ng s¶n phÈm vµ tiÒn l¬ng thêi gian.
Lsp
Tlnl®
Bíc 3: TÝnh tiÒn l¬ng cña tõng ngêi lao ®éng.
HS =
Lnl® = Ltg x HS
C¸ch 3: Chia theo ®iÓm b×nh vµ hÖ sè l¬ng.
Bíc 1: Quy ®æi ®iÓm b×nh cña ngêi lao ®éng vÒ ®iÓm b×nh bËc 1
§Bq®i = §Bi x Hslcbi
Bíc 2: TÝnh tiÒn l¬ng ®iÓm b×nh bËc 1®
TL®bq® = Lsp / §Bq®i
Bíc 3: TÝnh tiÒn l¬ng cña tõng ngêi lao ®éng.
TLnl®i = §Bq®i x TL®bq®
¦u ®iÓm: KhuyÕn khÝch c«ng nh©n trong tæ, nhãm n©ng cao tr¸ch
nhiÖm tríc tËp thÓ, quan t©m ®Õn kÕt qu¶ cuèi cïng cña tæ.
Nhîc ®iÓm: S¶n lîng cña tõng c«ng nh©n kh«ng trùc tiÕp quyÕt
®Þnh tiÒn l¬ng cña hä, do vËy Ýt kÝch thÝch c«ng nh©n n©ng cao n¨ng suÊt
lao ®éng c¸ nh©n, tiÒn l¬ng vÉn mang tÝnh b×nh qu©n.
+ ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã thëng, ph¹t.
Thùc chÊt cña chÕ ®é nµy lµ sù hoµn thiÒn h¬n cña chÕ ®é s¶n phÈm
trùc tiÕp c¸ nh©n. Ngoµi tiÒn l¬ng ®îc lÜnh theo ®¬n gi¸ s¶n phÈm trùc tiÕp
ngêi c«ng nh©n cßn ®îc hëng thªm mét kho¶n tiÒn thëng nhÊt ®Þnh nÕu
lµm tèt, hoÆc cã thÓ bÞ ph¹t khi lµm ra s¶n phÈm háng, g©y l·ng phÝ vËt t ,
kh«ng ®ñ ngµy c«ng....
¦u ®iÓm: KhuyÕn khÝch ngêi lao ®éng ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña
m×nh, h¹n chÕ nh÷ng sai sãt cña ngêi lao ®éng.
14
Nhîc ®iÓm: Ngêi c«ng nh©n Ýt quan t©m ®Õn m¸y mãc do qu¸ quan
t©m ®Õn sè lîng lµm ra ®Ó dÉn ®Õn t×nh tr¹ng qu¸ t¶i cña m¸y mãc.
+ ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm luü tiÕn.
ChÕ ®é nµy ¸p dông ®Ó tr¶ l¬ng cho c«ng nh©n lµm viÖc ë kh©u
träng yÕu mµ viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ë c¸c kh©u kh¸c hoÆc trong
thêi ®iÓm cÇn gi¶i quyÕt kÞp thêi h¹n quy ®Þnh, hoÆc tríc sù ®e do¹ cña
thiªn tai ®Þch ho¹.
Theo c¸ch tr¶ l¬ng nµy nh÷ng s¶n phÈm n»m trong ®Þnh møc ®îc
tr¶ theo ®¬n gi¸ cè ®Þnh. Nh÷ng s¶n phÈm vît møc sÏ ®îc tr¶ theo ®¬n gi¸
luü tiÕn. Tuú theo møc ®é vît møc mµ gi¸ luü tiÕn sÏ t¨ng theo nh÷ng tû
lÖ nhÊt ®Þnh. C¸ch tr¶ l¬ng nµy dÔ x¶y ra kh¶ n¨ng tèc ®é t¨ng cña tiÒn l¬ng b×nh qu©n t¨ng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. V× vËy khi
c¸c trêng hîp trªn kh«ng cßn th× cÇn chuyÓn sang chÕ ®é tr¶ l¬ng b×nh thêng.
¸p dông møc tr¶ l¬ng nµy cÇn lu ý:
Thø nhÊt: Ph¶i x¸c ®Þnh chÝnh x¸c møc khëi ®iÎm vµ ®¶m b¶o mèi
quan hÖ hîp lý gi÷a c¸c tû lÖ t¨ng lªn cña ®¬n gi¸ trªn biÓu luü tiÕn.
Thø hai: ViÖc ¸p dông chÕ ®é nµy chØ trong ph¹m vi nhá, tõng thêi
®iÓm phï hîp víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt th× míi ®em l¹i hiÖu qu¶. NÕu ¸p
dông bõa bai rÊt dÕ dÉn ®Õn béi chi l¬ng.
+ ChÕ ®é tr¶ l¬ng kho¸n.
¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc mµ nÕu giao chi tiÕt bé phËn sÏ
kh«ng cã lîi b»ng giao toµn bé khèi lîng cho c«ng nh©n hoµn thµnh trong
mét thêi gian nhÊt ®Þnh.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy thuËn tiÖn trong x©y dùng c¬ b¶n vµ mét sè
c«ng viÖc trong n«ng nghiÖp, khi lµm nh÷ng c«ng viÖc ®ét xuÊt.
¦u ®iÓm: Ngêi c«ng nh©n biÕt tríc khèi lîng tiÒn l¬ng mµ hä sÏ
nhËn ®îc sau khi hoµn thµnh c«ng viÖc. V× vËy hä chñ ®éng s¾p xÕp c«ng
viÖc cña m×nh. Ngêi giao viÖc th× yªn t©m vÒ khèi lîng c«ng viÖc hoµn
thµnh.
Nhîc ®iÓm: §Ó ®¶m b¶o thêi gian hoµn thµnh dÔ g©y hiÖn tîng lµm
bõa, lµm Èu. V× vËy c«ng t¸c nghiÖm thu ph¶i ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch chÆt
chÏ.
* H×nh thøc kho¸n thu nhËp.
Nh÷ng doanh nghiÖp thùc hiÖn h×nh thøc nµy hä quan niÖm: TiÒn l¬ng lµ mét phÇn thu nhËp n¨m trong thu nhËp chung cña doanh nghiÖp.
Theo h×nh thøc nµy c¸c doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng mét tû lÖ hîp lý ®Ó
x¸c ®Þnh tæng tiÒn l¬ng thùc tÕ tr¶ cho ngêi lao ®éng trong tæng sè thu
nhËp cña hä.
15
Tæng quü l¬ng
=
Tæng thu nhËp thùc tÕ
(cha lo¹i trõ l¬ng)
x Tû lÖ chia tiÒn c«ng
thùc tÕ
Víi h×nh thøc nµy, tiÒn l¬ng thùc tÕ cña ngêi lao ®éng chØ x¸c ®Þnh ®îc
sau khi kÕt thóc kú h¹ch to¸n. V× vËy viÖc tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng
trong kú thùc chÊt lµ t¹m ph©n phèi thu nhËp.
§iÒu kiÖn sö dông h×nh thøc nµy lµ ngêi lao ®éng ph¶i cã ®Çy ®ñ quyÒn
®Ó kiÓm tra tæng thu nhËp cña ngêi lao ®éng.
C) C¸c chÕ ®é liªn quan tíi tiÒn l¬ng.
* ChÕ ®é tr¶ l¬ng khi ngõng viÖc.
Theo th«ng t LL/L§ - TT ngµy 14/4/1962 cña Bé lao ®éng, chÕ ®é
nµy ¸p dông cho ngêi lµm viÖc thêng xuyªn buéc ph¶i ngõng lµm viÖc do
nguyªn nh©n kh¸ch quan (b·o lôt, ma, mÊt ®iÖn ... ), do ngêi kh¸c g©y ra
hoÆc khi chÕ thö, s¶n xuÊt s¶n phÈm. Cô thÓ:
- 70% l¬ng khi kh«ng lµm viÖc.
- Ýt nhÊt 80% l¬ng nÕu ph¶i lµm viÖc kh¸c cã møc l¬ng thÊp h¬n.
- 100% l¬ng nÕu ngõng do s¶n xuÊt, chÕ thö
* Tr¶ l¬ng khi lµm ra s¶n phÈm xÊu, háng.
VÒ nguyªn t¾c.
B¶n th©n ngêi lao ®éng lµm ra s¶n phÈm háng, xÊu sÏ kh«ng ®îc
tr¶ l¬ng. NÕu s¶n phÈm háng, xÊu ®· ®îc ph©n lo¹i theo néi quy chÊt lîng
s¶n phÈm th× ngêi lao ®éng sÏ ®îc tr¶ l¬ng theo ®¬n gi¸ s¶n phÈm thÊp
h¬n. Cô thÓ:
- 0% nÕu lµm ra s¶n phÈm háng qu¸ quy ®Þnh.
- 70% tiÒn l¬ng nÕu lµm ra s¶n phÈm xÊu.
- 100% tiÒn l¬ng nÕu lµm ra s¶n phÈm thö.
NÕu söa l¹i hµng xÊu th× ngêi lao ®éng ®îc hëng 100% l¬ng theo
s¶n phÈm nhng kh«ng ®îc tÝnh l¬ng cho thêi gian söa s¶n phÈm. NÕu s¶n
phÈm háng, xÊu trong ®Þnh møc th× vÉn ®îc hëng nguyªn lîng.
16
* ChÕ ®é nghØ phÐp.
Hµng n¨m c«ng nh©n ®îc nghØ tèi thiÓu 12 ngµy phÐp, nÕu lµm viÖc
tõ 5 n¨m liªn tôc th× ®îc hëng thªm 1 ngµy. NÕu lµm viÖc tõ 30 n¨m trë
lªn ®îc hëng thªm 6 ngµy. Khi ngêi lao ®éng nghØ phÐp th× hä vÉn ®îc hëng l¬ng phÐp. TiÒn l¬ng nghØ phÐp b»ng 100% l¬ng cÊp bËc. NÕu kh«ng
nghØ phÐp hä ®îc nhËn thªm mét kho¶n b»ng 100% l¬ng cÊp bËc ®èi víi
nh÷ng ngµy phÐp ®îc hëng bªn c¹nh tiÒn l¬ng hµng th¸ng cña m×nh. C«ng
thøc tÝnh l¬ng phÐp nh sau:
TiÒn l¬ng phÐp
=
L¬ng tèi thiÓu x HÖ sè cÊp bËc x Sè ngµy nghØ phÐp
22
8. ViÖc h×nh thµnh vµ qu¶n lý quü tiÒn l¬ng
a) Quü tiÒn l¬ng:
Quü tiÒn l¬ng cña mét doanh nghiÖp lµ toµn bé sè tiÒn l¬ng doanh nghiÖp
ph¶i tr¶ cho tÊt c¶ lao ®éng mµ m×nh qu¶n lý sö dông. Theo nghÞ ®Þnh sè
235/H§BT ngµy 19/9/1985 cña Héi ®ång bé trëng, quü tiÒn l¬ng gåm:
- TiÒn l¬ng th¸ng, ngµy theo hÖ thèng thang, b¶ng l¬ng Nhµ níc.
- TiÒn l¬ng tr¶ theo s¶n phÈm.
- TiÒn l¬ng c«ng nhËt cho lao ®éng khi lµm ra s¶n phÈm xÊu, háng.
- TiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng trong thêi gian ngõng viÖc, do
thiÕt bÞ m¸y mãc ngõng ho¹t ®éng v× nguyªn nh©n kh¸ch quan.
- TiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng trong thêi gian ®iÒu ®éng c«ng t¸c
hoÆc huy ®éng lµm nghÜa vô víi Nhµ níc, víi x· héi.
- TiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng nghØ phÐp ®Þnh kú, nghØ theo chÕ
®é Nhµ níc.
- TiÒn l¬ng cho nh÷ng ngêi ®i häc nhng vÉn thuéc biªn chÕ.
- C¸c lo¹i tiÒn thëng thêng xuyªn.
- C¸c phô cÊp theo chÕ ®é quy ®Þnh vµ phô cÊp kh¸c ®îc ghi trong
quü l¬ng.
Nhµ níc x©y dùng quy ®Þnh râ rµng trong viÖc x¸c ®Þnh quü tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp, ®iÒu nµy gióp cho viÖc x¸c ®Þnh quü l¬ng, chi phÝ
tiÒn l¬ng trong chi phÝ s¶n xuÊt, chi phÝ qu¶n lý, chi phÝ lu th«ng râ rµng
h¬n vµ viÖc qu¶n lý quü l¬ng thuËn tiÖn h¬n.
§Ó x¸c ®Þnh quü l¬ng mçi doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng cho m×nh
®¬n gi¸ tiÒn l¬ng phï hîp víi t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp, ®ång thêi ph¶i cã sù ®ång ý cña c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn.
Nhµ níc quy ®Þnh:
17
+ Nhµ níc quy ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng víi c¸c s¶n phÈm träng yÕu
do Nhµ níc ®Þnh gi¸.
+ C¸c bé, nghµnh, ®Þa ph¬ng quyÕt ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng cho mét
sè s¶n phÈm ®Æc thï cña m×nh.
+ C¸c s¶n phÈm kh«ng thuéc diÖn trªn th× doanh nghiÖp tù x¸c
®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng song ph¶i ®¨ng ký víi c¬ quan Nhµ níc.
Doanh nghiÖp tríc khi x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng th× ph¶i x¸c ®Þnh
®îc nhiÖm vô vµ quü l¬ng cña n¨m kÕ ho¹ch. Sau ®ã dùa vµo ®Æc ®iÓm
cña doanh nghiÖp m×nh chän mét trong c¸c ph¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ tiÒn l¬ng
sau:
Quü tiÒn l¬ng n¨m kÕ ho¹ch ®îc x¸c ®Þnh nh sau:
Vkh = [ Ldb x tiÒn l¬ngmin x (Hcb + Hpc) + Vvc ] x 12
Trong ®ã:
Vkh: Quü l¬ng n¨m kÕ ho¹ch.
L®b: Lao ®éng ®Þnh biªn.
TLmin: Møc l¬ng tèi thiÓu doanh nghiÖp lùa chän trong hÖ sè khung
quy ®Þnh.
Hcb: HÖ sè l¬ng cÊp bËc c«ng viÖc b×nh qu©n.
Hpc: HÖ sè c¸c kho¶n phô cÊp l¬ng b×nh qu©n ®îc tÝnh trong ®¬n gi¸
tiÒn l¬ng.
Vvc: Quü l¬ng cña bé m¸y gi¸n tiÕp mµ sè lao ®éng nµy cha tÝnh
trong ®Þnh møc lao ®éng tæng hîp.
C¸c ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng.
+ §¬n gi¸ tiÒn l¬ng tÝnh trªn ®¬n vÞ s¶n phÈm.
§Gsp = TLcb x Tsp
Trong ®ã:
§Gsp: §¬n gi¸ tiÒn l¬ng tÝnh trªn ®¬n vÞ s¶n phÈm.
TLcb: L¬ng cÊp bËc.
Tsp: Hao phÝ thêi gian trªn mét s¶n phÈm hoÆc s¶n phÈm quy ®æi.
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp cã Ýt chñng lo¹i s¶n phÈm,
s¶n phÈm mang tÝnh truyÒn th«ng vµ cã hÖ thèng ®Þnh møc lao ®éng chi
tiÕt ®Çy ®ñ. Ph¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n trong viÖc tÝnh tiÒn l¬ng cña mçi c¸
nh©n.
18
Qòy tiÒn l¬ng
thùc hiÖn
§¬n gi¸
tiÒn l¬ng
=
Tæng s¶n phÈm,
+
hµng ho¸ thùc hiÖn
x
Quü l¬ng
bæ xung
+ §¬n gi¸ tiÒn l¬ng tÝnh trªn tæng doanh thu trõ tæng chi phÝ
§GDT – CP
=
Vkh
DTkh - CPkh
CPkh: Chi phÝ kÕ ho¹ch (gåm toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ hîp lÖ
trong gi¸ thµnh s¶n phÈm, c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch, chi kh¸c dù to¸n ®îc)
DTkh: Doanh thu kÕ ho¹ch.
Vkh: Quü tiÒn l¬ng n¨m kÕ ho¹ch.
§Gdt – cp: §¬n gi¸ tÝnh trªn doanh thu trõ tæng chi phÝ.
C¸ch nµy ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh nhiÒu lo¹i
s¶n phÈm nhng cha cã ®Þnh møc lao ®éng tõng lo¹i.
Qòy tiÒn l¬ng
thùc hiÖn
=
§¬n gi¸
tiÒn l¬ng
x
Tæng doanh thu
thùc hiÖn
Tæng chi phÝ
thùc hiÖn
+ §¬n gi¸ tiÒn l¬ng tÝnh trªn lîi nhuËn.
§Gln
=
Vkh
Pkh
Pkh: Lîi nhuËn kÕ ho¹ch cña doanh nghiÖp.
§Gln: §¬n gi¸ tiÒn l¬ng tÝnh trªn lîi nhuËn.
Vkh: Quü tiÒn l¬ng n¨m kÕ ho¹ch.
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông víi doanh nghiÖp kinh doanh æn ®Þnh dù to¸n ®îc tæng thu, tæng chi vµ lîi nhuËn
Quü l¬ng thùc hiÖn
= §¬n gi¸ tiÒn l¬ng
x
Lîi nhuËn
hiÖn
thùc
+ §¬n gi¸ tiÒn l¬ng tÝnh trªn tæng doanh thu.
§Gln
=
Vkh
DTkh
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh
kh«ng æn ®Þnh vµ kh«ng thÓ ¸p dông ph¬ng ph¸p tÝnh ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng
nµo trong c¸c ph¬ng ph¸p trªn.
Quü
l¬ng
thùc = §¬n gi¸ tiÒn l¬ng
x
Tæng doanh thu thùc
19
hiÖn
hiÖn
9. H¹ch to¸n tiÒn l¬ng, thanh to¸n l¬ng
Nh ®· tr×nh bµy, tiÒn l¬ng gi÷ mét vai trß quan träng trong doanh
nghiÖp. Khi c«ng t¸c h¹ch to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng ®îc tæ chøc tèt th×
kh«ng chØ doanh nghiÖp ®¹t ®ù¬c môc ®Ých cña m×nh lµ phÊn ®Êu h¹ chi
phÝ tiÒn l¬ng trong gi¸ thµnh s¶n phÈm mµ b¶n th©n ngêi lao ®éng ®øng
trªn gãc ®é kinh tÕ th× hä còng ®îc hëng phÇn c«ng søc mµ hä ®· bá ra.
§Ó lµm tèt ®iÒu nµy c«ng t¸c h¹ch to¸n tiÒn l¬ng ph¶i tiÒn hµnh theo hai
ph¬ng ph¸p: h¹ch to¸n chi tiÕt vµ h¹ch to¸n tæng hîp.
a) H¹ch to¸n chi tiÕt.
Môc ®Þch cña h¹ch to¸n chi tiÕt tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp lµ ®a
ra mét th«ng tin cô thÓ vÒ thêi gian lao ®éng, kÕt qu¶ lao ®éng vµ tiÒn l¬ng cho c¸ nh©n tõng ngêi lao ®éng.
§Æc ®iÓm cña hËch to¸n chi tiÕt tiÒn l¬ng lµ phøc t¹p vµ mÊt nhiÒu
thêi gian, ®ång thêi nã ®éng ch¹m tíi quyÒn lîi thiÕt thùc cña mçi c¸
nh©n ngêi lao ®éng nªn cÇn ph¶i h¹ch to¸n chÝnh x¸c, tr¸nh sai sãt, nhÇm
lÉn.
§Ó qu¶n lý tiÒn l¬ng lao ®éng, c¸c doanh nghiÖp sö dông sæ s¸ch
lao ®éng. Sæ nµy do phßng lao ®éng tiÒn l¬ng lËp nh»m môc ®Ých n¾m
ch¾c t×nh h×nh ph©n bæ, sö dông lao ®éng hiÖn cã.
* H¹ch to¸n sè lîng lao ®éng.
Lao ®éng trong doanh nghiÖp gåm nhiÒu lo¹i nh dµi h¹n, t¹m thêi,
trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp, .. Lao ®éng trong doanh nghiÖp l¹i biÕn ®æi hµng
n¨m. V× vËy doanh nghiÖp ph¶i theo dâi lao ®éng cña m×nh ®Ó cung cÊp
th«ng tin cho qu¶n lý. ViÖc theo dâi nµy ®îc ph¶n ¸nh trªn sæ danh s¸ch
lao ®éng cña doanh nghiÖp.
Sæ danh s¸ch lao ®éng ®îc më cho toµn doanh nghiÖp vµ tõng bé
phËn s¶n xuÊt trong daonh nghiÖp. Tuy sæ thÓ hiÖn râ c¸c th«ng tin nh: Sè
lîng lao ®éng hiÖn cã, t×nh h×nh t¨ng, gi¶m lao ®éng, di chuyÓn lao ®éng,
tr×nh ®é lao ®éng, tuæi ®êi, tuæi nghÒ ...
C¨n cø ghi sæ lµ chøng tõ ban ®Çu vÒ tuyÓn dông, thuyªn chuyÓn
c«ng t¸c, n©ng bËc,... C¸c chøng tõ nµy ®îc phßng tæ chøc lËp mçi khi cã
c¸c quyÕt ®Þnh tong øng. Mäi biÕn ®éng ®Òu ph¶i ghi chÐp kÞp thêi vµo sæ
danh s¸ch lao ®éng ®Ó trªn c¬ së ®ã lµm c¨n cø cho viÖc tÝnh l¬ng ph¶i tr¶
vµ c¸c chÕ ®é kh¸c cho ngêi lao ®éng ®ù¬c kÞp thêi, chÝnh x¸c.
Sæ lao ®éng lµ c¨n cø ®Ó vµo danh s¸ch ngêi lao ®éng trong b¶ng
chÊm c«ng vµ chøng tõ h¹ch to¸n kÕt qu¶ lao ®éng cho ngêi lao ®éng ë
c¸c bé phËn.
20
- Xem thêm -
.DOC 
66 
40 
142 
