ch¬ng i: lý luËn chung vÒ kÕ to¸n tµi s¶n cè
®Þnh h÷u h×nh trong doanh nghiÖp.
i/ nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh.
1/ Kh¸i niÖm vÒ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh vµ vÞ trÝ cña tµi s¶n cè ®Þnh
h÷u h×nh trong doanh nghiÖp:
Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh (TSC§ HH) lµ nh÷ng tµi s¶n cã h×nh th¸i vËt
chÊt do doanh nghiÖp n¾m gi÷ ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh,
cho thuª hoÆc cho ho¹t ®éng hµnh chÝnh sù nghiÖp, phóc lîi phï hîp víi tiªu
chuÈn vÒ gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông.
Theo quy ®Þnh cña chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt nam sè 03 "TSC§ HH” th×
c¸c tµi s¶n ®îc ghi nhËn lµ TSC§ HH ph¶i tho¶ m·n ®ång thêi tÊt c¶ 4 tiªu
chuÈn ghi nhËn sau:
1. Ch¾c ch¾c thu ®îc lîi Ých kinh tÕ trong t¬ng lai tõ viÖc sö dông tµi
s¶n ®ã.
2. Nguyªn gi¸ tµi s¶n ph¶i ®îc x¸c ®Þnh mét c¸ch ®¸ng tin cËy.
3. Thêi gian sö dông íc tÝnh trªn 1 n¨m.
4. Cã ®ñ tiªu chuÈn gi¸ trÞ theo quy íc hiÖn hµnh.
Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh nh÷ng TSC§ HH tho¶ m·n 3 tiªu chuÈn ®Çu
tiªn vµ cã gi¸ trÞ tõ 10 triÖu ®ång trë lªn ®îc coi lµ TSC§(QuyÕt ®Þnh sè
206/2003/Q§-BTC ngµy 12 th¸ng 12 n¨n 2003 cña Bé trëng Bé tµi chÝnh).
§èi víi mét doanh nghiÖp (DN) th× TSC§ HH lµ mét bé phËn quan träng nhÊt
trong c¸c t liÖu lao ®éng sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §ã lµ
nh÷ng t liÖu lao ®éng chñ yÕu ®îc sö dông mét c¸ch trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh m¸y mãc thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn vËn t¶i,
nhµ xëng c«ng tr×nh ...
Nh vËy cã thÓ nãi TSC§ HH lµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt quan träng vµ cã
ý nghÜa to lín ®èi víi c¸c DN kinh doanh trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n.
C¶i tiÕn, hoµn thiÖn, ®æi míi sö dông cã hiÖu qu¶ TSC§ lµ mét trong nh÷ng
nh©n tè quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c DN nãi riªng vµ toµn bé
nÒn kinh tÕ ®Êt níc nãi chung.
2/ §Æc ®iÓm TSC§ HH.
Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña DN,
TSC§ HH cã ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau:
1
- TSC§ HH tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c nhau
nhng gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt vµ ®Æc tÝnh sö dông ban ®Çu.
- Gi¸ trÞ TSC§ HH hao mßn dÇn song gi¸ trÞ cña nã l¹i ®îc chuyÓn dÞch
dÇn tõng phÇn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt ra.
- TSC§ HH chØ thùc hiÖn ®îc trong mét vßng lu©n chuyÓn khi gi¸ trÞ
cña nã ®îc thu håi toµn bé.
3/ Ph©n lo¹i TSC§ HH:
TSC§ HH cã rÊt nhiÒu lo¹i, do vËy cÇn thiÕt ph¶i ph©n lo¹i ®Ó thuËn lîi
cho viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n.
3.1. Ph©n lo¹i TSC§ HH theo h×nh th¸i vËt chÊt biÓu hiÖn:
- Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc: Bao gåm nh÷ng TSC§ ®îc h×nh thµnh sau qu¸
tr×nh thi c«ng, x©y dùng nh trô së lµm viÖc, nhµ kho, bÕn c¶ng, ®êng s¸ ...
phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
- M¸y mãc, thiÕt bÞ: Gåm toµn bé m¸y mãc, thiÕt bÞ dïng cho s¶n xuÊt
kinh doanh nh m¸y mãc, thiÕt bÞ chuyªn dïng, m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng t¸c; d©y
chuyÒn c«ng nghÖ, thiÕt bÞ ®éng lùc.
- Ph¬ng tiÖn, thiÕt bÞ vËn t¶i, truyÒn dÉn: Gåm c¸c lo¹i ph¬ng tiÖn vËn
t¶i ®êng s¾t, ®êng thuû, ®êng bé, ®êng kh«ng, ®êng èng ... vµ c¸c thiÕt bÞ
truyÒn dÉn nh hÖ thèng ®iÖn, níc b¨ng t¶i ...
- ThiÕt bÞ dông cô qu¶n lý: gåm c¸c thiÕt bÞ, dông cô phôc vô qu¶n lý
nh thiÕt bÞ ®iÖn tö, m¸y vi tÝnh, fax ...
- C©y l©u n¨m, sóc vËn lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm.
- TSC§ HH kh¸c.
Ph©n lo¹i TSC§ HH theo h×nh th¸i biÓu hiÖn cã t¸c dông quan träng
trong viÖc quyÕt ®Þnh, ®iÒu chØnh ph¬ng híng ®Çu t cho thÝch hîp víi ®iÒu
kiÖn, t×nh h×nh thùc tÕ cña DN.
3.2. Ph©n lo¹i TSC§ HH theo quyÒn së h÷u.
C¨n cø vµo quyÒn së h÷u ®èi víi TSC§ HH th× TSC§ HH cña DN ®îc
chia thµnh:
- TSC§ HH tù cã: lµ nh÷ng TSC§ do DN x©y dùng, mua s¾m, h×nh
thµnh tõ nguån vèn ng©n s¸ch cÊp hoÆc cÊp trªn cÊp, b»ng nguån vèn vay,
nguån vèn liªn doanh, c¸c quü cña DN vµ c¸c TSC§ ®îc quyªn tÆng, viÖn trî
kh«ng hoµn l¹i. §©y lµ nh÷ng TSC§ thuéc quyÒn së h÷u cña DN.
2
- TSC§ HH thuª ngoµi: lµ nh÷ng TSC§ HH cña DN h×nh thµnh do viÖc
DN ®i thuª sö dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh theo hîp ®ång thuª TSC§.
Tuú theo c¸c ®iÒu kho¶n hîp ®ång thuª mµ TSC§ ®i thuª ®îc chia thµnh:
+ TSC§ HH thuª tµi chÝnh: lµ nh÷ng TSC§ DN thuª sö dông trong thêi
gian dµi vµ cã quyÒn kiÓm so¸t, sö dông chóng theo c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp
®ång thuª TSC§ dµi h¹n. Theo th«ng lÖ, chuÈn mùc quèc tÕ vÒ kÕ to¸n th×
TSC§ ®îc gäi lµ thuª tµi chÝnh nÕu tho¶ m·n ®îc mét trong 4 ®iÒu kiÖn sau:
1. QuyÒn së h÷u TSC§ HH thuª ®îc chuyÓn cho bªn ®i thuª khi hÕt h¹n
hîp ®ång.
2. Hîp ®ång cho phÐp bªn ®i thuª ®îc lùa chän mua TSC§ HH thuª víi
gi¸ thÊp h¬n gi¸ trÞ thùc tÕ cña TSC§ HH thuª t¹i thêi ®iÓm mua l¹i.
3. Thêi h¹n thuª theo hîp ®ång Ýt nhÊt ph¶i b»ng 60% thêi gian sö dông
h÷u Ých íc tÝnh cña TSC§ HH thuª.
4. Gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña kho¶n chi theo hîp ®ång thuª Ýt nhÊt ph¶i = 90%
gi¸ trÞ cña TSC§ HH thuª.
+ TSC§ thuª ngoµi ho¹t ®éng: lµ nh÷ng TSC§ HH thuª nhng kh«ng
tho¶ m·n bÊt cø ®iÒu kho¶n nµo cña hîp ®ång thuª tµi chÝnh bªn ®i thuª cã
quyÒn qu¶n lý vµ sö dông trong thêi gian hîp ®ång vµ ph¶i hoµn tr¶ khi kÕt
thóc hîp ®ång.
Ph©n lo¹i TSC§HH theo quyÒn së h÷u cã t¸c dông trong viÖc qu¶n lý
vµ tæ chøc kÕ to¸n phï hîp víi tõng lo¹i TSC§ HH theo nguån h×nh thµnh ®Ó
cã gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§ HH trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
kinh doanh.
3.3. Ph©n lo¹i theo c«ng dông vµ t×nh h×nh sö dông:
- TSC§ HH dïng trong s¶n xuÊt kinh doanh: §©y lµ nh÷ng TSC§ HH
®ang thùc tÕ sö dông trong c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh (SXKD) cña
DN. Nh÷ng TSC§ HH nµy b¾t buéc ph¶i trÝch khÊu hao tÝnh vµo chi phÝ
SXKD.
- TSC§ HH hµnh chÝnh sù nghÖp: lµ TSC§ HH cña c¸c ®¬n vÞ hµnh
chÝnh sù nghiÖp (nh tæ chøc y tÕ, V¨n ho¸, th«ng tin ...).
- TSC§ HH phóc lîi: lµ nh÷ng TSC§ HH cña DN dïng cho nhu cÇu
phóc lîi c«ng céng nh nhµ v¨n ho¸, nhµ trÎ, c©u l¹c bé ...
- TSC§ HH chê xö lý: Bao gåm nh÷ng TSC§ HH kh«ng cÇn dïng, cha
cÇn dïng v× thõa so víi nhu cÇu sö dông hoÆc v× kh«ng thÝch hîp víi sù ®æi
míi quy tr×nh c«ng nghÖ, bÞ h háng chê thanh lý, TSC§ HH tranh chÊp chê
3
gi¶i quyÕt. Nh÷ng TSC§ HH nµy cÇn xö lý nhanh chãng ®Ó thu håi vèn sö
dông cho viÖc ®Çu t ®æi míi TSC§ HH.
C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp nhµ qu¶n lý ph©n bæ TSC§ HH hîp lý, ph¸t
huy tèi ®a tÝnh n¨ng cña mçi lo¹i TSC§ HH, ®ång thêi kÞp thêi xö lý c¸c
TSC§ HH chê thanh lý gióp thu håi vèn nhanh h¬n ®Ó quay vßng vèn mét
c¸ch cã hiÖu qu¶.
II/ NhiÖm vô cña kÕ to¸n TSC§ HH.
§Ó ®¸p øng ®îc yªu cÇu qu¶n lý TSC§ HH, kÕ to¸n TSC§ HH ph¶i
thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau:
- Tæ chøc ghi chÐp vµ ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, kÞp thêi, ®Çy ®ñ sè lîng,
hiÖn tr¹ng vµ gi¸ trÞ TSC§ HH hiÖn cã còng nh t×nh h×nh t¨ng gi¶m vµ ®iÒu
chuyÓn trong néi bé DN nh»m gi¸m s¸t chÆt chÏ viÖc mua s¾m, ®Çu t, b¶o
qu¶n vµ sö dông TSC§ HH ë DN.
- Ph¶n ¸nh kÞp thêi gi¸ trÞ hao mßn trong qu¸ tr×nh sö dông. TÝnh to¸n
vµ ph©n bæ chÝnh x¸c møc khÊu hao hoÆc kÕt chuyÓn kÞp thêi sè khÊu hao vµo
chi phÝ SXKD.
- Tham gia lËp kÕ ho¹ch söa ch÷a vµ dù to¸n chi phÝ söa ch÷a TSC§
HH, ph¶n ¸nh chÝnh s¸c chi phÝ thùc tÕ vÒ söa ch÷a, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn kÕ
ho¹ch vµ chi phÝ söa ch÷a TSC§ HH.
- Tham gia kiÓm kª, kiÓm tra ®Þnh kú hay bÊt thêng TSC§ HH. Tham
gia ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ HH khi cÇn thiÕt. Tæ chøc ph©n tÝch t×nh h×nh b¶o qu¶n
vµ sö dông TSC§ HH trong DN.
III/ ®¸nh gi¸ TSC§ HH.
§¸nh gi¸ TSC§ HH lµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ cña TSC§ HH.
TSC§ HH ®îc ®¸nh gi¸ lÇn ®Çu vµ cã thÓ ®¸nh gi¸ l¹i trong qu¸ tr×nh sö
dông. TSC§ HH ®îc ®¸nh gi¸ theo nguyªn gi¸ TSC§ (gi¸ trÞ ban ®Çu) vµ gi¸
trÞ cßn l¹i.
1/ Nguyªn gi¸ TSC§ HH (gi¸ trÞ ghi sæ ban ®Çu).
Lµ toµn bé c¸c chi phÝ b×nh thêng vµ hîp lý mµ DN ph¶i bá ra ®Ó cã TS
®ã vµ ®a TSC§ HH ®ã vµo ®Þa ®iÓm s½n sµng sö dông.
TSC§ HH cña DN ®îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån kh¸c nhau, do vËy
nguyªn gi¸ TSC§ HH trong tõng trêng hîp ®îc tÝnh to¸n, x¸c ®inh nh sau:
4
1.1. Trêng hîp mua s¾m TSC§ HH:
Nguyªn gi¸ TSC§ HH do mua s¾m lµ toµn bé chi phÝ mua, thuÕ nhËp
khÈu, chi phÝ vËn chuyÓn, l¾p ®Æt, ch¹y thö vµ c¸c chi phÝ hîp lý, cÇn thiÕt
kh¸c tríc khi ®a TSC§ HH vµo sö dông.
Trêng hîp mua TSC§ HH lµ nhµ cöa, vËt kiÕn tróc g¾n liÒn víi quyÒn
sö dông ®Êt ph¶i ®îc x¸c ®Þnh riªng biÖt vµ ghi nhËn lµ TSC§ v« h×nh.
NÕu mua TSC§ HH tr¶ chËm mµ cßn ph¸t sinh kho¶n l·i vÒ tÝn dông th×
phÇn chªnh lÖch lµ kho¶n l·i tÝn dông ®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ tr¶ tríc trong
suèt thêi h¹n tÝn dông hoÆc vèn ho¸ vµo gi¸ phÝ mua TSC§ HH.
1.2 Trêng hîp tù x©y dùng, chÕ t¹o:
Trong trêng hîp DN tù x©y dùng, chÕ t¹o th× nguyªn gi¸ TSC§ HH lµ
toµn bé chi phÝ liªn quan ®Õn s¶n xuÊt, x©y dùng, chÕ t¹o céng víi chi phÝ l¾p
®Æt, ch¹y thö TSC§ HH ®ã. TiÒn l·i vÒ kho¶n vay dïng vµo ®Çu t x©y dùng
TSC§ HH cã thÓ h¹ch to¸n vµo nguyªn gi¸ TSC§ HH.
1.3. Nguyªn gi¸ cña TSC§ HH h×nh thµnh díi h×nh thøc trao ®æi:
Nguyªn gi¸ TSC§ HH mua díi h×nh thøc trao ®æi víi mét TSC§ HH
kh«ng t¬ng tù ®îc x¸c ®Þnh theo gi¸ trÞ hîp lý cña TSC§ HH nhËn vÒ hoÆc gi¸
trÞ hîp lý cña tµi s¶n ®em trao ®æi, sau khi ®iÒu chØnh c¸c kho¶n tiÒn hoÆc t¬ng ®¬ng tiÒn tr¶ thªm hoÆc thu vÒ. Nguyªn gi¸ TSC§ HH mua díi h×nh thøc
trao ®æi lÊy mét TSC§ HH t¬ng tù (vÒ c«ng dông, lÜnh vùc kinh doanh, gi¸ trÞ
t¬ng ®¬ng) th× nguyªn gi¸ cña TSC§ HH ®îc tÝnh b»ng gi¸ trÞ cßn l¹i cña
TSC§ HH ®em trao ®æi.
1.4. Trêng hîp nhËn TSC§ HH cña ®¬n vÞ kh¸c gãp vèn liªn doanh.
Nguyªn gi¸ cña TSC§ HH lµ gi¸ tho¶ thuËn do Héi ®ång liªn doanh
®Þnh, céng thªm c¸c chi phÝ ph¸t sinh tríc khi sö dông nÕu cã.
1.5. §èi víi TSC§ HH ®îc cÊp:
Nguyªn gi¸ TSC§ HH ®îc cÊp lµ gi¸ trÞ ghi trong "Biªn b¶n bµn giao
TSC§" cña ®¬n vÞ cÊp céng víi chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö nÕu cã.
1.6 .§èi víi TSC§ HH ®îc quyªn tÆng, biÕu, viÖn trî kh«ng hoµn l¹i ... th×
nguyªn gi¸ ®îc tÝnh trªn c¬ së gi¸ thÞ trêng cña nh÷ng TSC§ HH t¬ng ®¬ng.
2/ Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ HH.
Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ HH lµ chªnh lÖch gi÷a nguyªn gi¸ TSC§ HH
vµ sè khÊu hao luü kÕ.
Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ HH ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau:
5
Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ HH = Nguyªn gi¸ cña TSC§ HH - Gi¸ trÞ ®· hao mßn.
Trêng hîp nguyªn gi¸ cña TSC§ HH ®îc ®¸nh gi¸ l¹i th× gi¸ trÞ cßn l¹i
cña TSC§ HH ®îc ®iÒu chØnh l¹i:
Gi¸ trÞ cßn l¹i = Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ HH x Gi¸ trÞ ®.gi¸ l¹i cña TSC§ HH
cña TSC§ HH
tríc khi ®¸nh gi¸ l¹i Nguyªn gi¸ cò cña TSC§ HH
Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ HH cho biÕt sè tiÒn cßn l¹i cÇn tiÕp tôc thu håi
díi h×nh thøc khÊu hao ®ång thêi nã còng mét phÇn ph¶n ¸nh ®îc tr¹ng th¸i
kü thuËt cña TSC§ HH vµ lµ c¨n cø ®Ó lËp kÕ ho¹ch ®æi míi, thanh lý TSC§
HH. Tuy nhiªn gi¸ trÞ cßn l¹i thêng kh¸c víi gi¸ trÞ thùc tÕ cña TSC§ HH ®ã
tÝnh theo gi¸ hiÖn t¹i trªn thÞ trêng. Do ®ã ngoµi viÖc theo dâi gi¸ trÞ cßn l¹i
cña TSC§ HH trªn sæ s¸ch, c¸c nhµ qu¶n lý còng cÇn ph¶i n¾m v÷ng gi¸ trÞ
thùc tÕ cña TSC§ HH ®Ó cã ®îc quyÕt ®Þnh ®Çu t ®óng ®¾n.
IV/ KÕ to¸n TSC§ HH trong DN.
1/ KÕ to¸n chi tiÕt TSC§ HH.
§Ó phôc vô cho nhu cÇu th«ng tin mét c¸ch cô thÓ, chi tiÕt ®èi víi tõng
lo¹i, nhãm vµ ®èi tîng ghi TSC§ HH ®Ó qu¶n lý vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ TSC§ HH
cÇn thùc hiÖn kÕ to¸n chi tiÕt TSC§ HH theo ®Þa ®iÓm sö dông vµ t¹i phßng kÕ
to¸n cña ®¬n vÞ.
KÕ to¸n ph¶i theo dâi chi tiÕt t×nh h×nh t¨ng, gi¶m, hao mßn TSC§ HH
trong DN. Qua ®ã, kÕ to¸n cung cÊp c¸c chØ tiªu quan träng vÒ c¬ cÊu, t×nh
h×nh ph©n bæ TSC§ HH theo ®Þa ®iÓm sö dông, sè lîng vµ t×nh tr¹ng kü
thuËt ... V× vËy tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt TSC§ HH mét mÆt ph¶i dùa vµo c¸ch
ph©n lo¹i TSC§ HH, mÆt kh¸c ph¶i c¨n cø vµo c¬ cÊu tæ chøc SXKD, yªu cÇu
ph©n cÊp qu¶n lý, chÕ ®é kÕ to¸n néi bé ¸p dông trong c¸c DN.
6
Néi dung chÝnh cña kÕ to¸n chi tiÕt TSC§ HH bao gåm:
1.1 §¸nh sè hiÖu TSC§ HH:
Lµ viÖc quy ®Þnh cho mçi lo¹i TSC§ HH mét sè hiÖu t¬ng øng theo
nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. Mçi TSC§ HH, kh«ng ph©n biÖt ®ang sö dông
hay dù tr÷ ®Òu ph¶i cã sè hiÖu riªng, sè hiÖu nµy sÏ kh«ng thay ®æi trong suèt
qu¸ tr×nh sö dông vµ b¶o qu¶n TSC§ HH t¹i DN
1.2 KÕ to¸n sæ chi tiÕt:
C¨n cø ®Ó h¹ch to¸n chi tiÕt lµ dùa vµo chøng tõ cã liªn quan ®Õn mét
®èi tîng ghi TSC§ HH, lËp hå s¬ TSC§ HH. Mçi ®èi tîng ghi ®îc lËp riªng
trªn mét bé hå s¬. C¨n cø vµo sæ nµy, kÕ to¸n lËp sæ hoÆc thÎ chi tiÕt.
Cã 2 híng më sæ chi tiÕt TSC§ HH.
- Híng 1: KÕt hîp cïng mét sæ chi tiÕt theo dâi c¶ lo¹i TSC§ HH vµ n¬i
sö dông chóng. Ph¬ng ph¸p nµy chØ nªn ¸p dông ®èi víi c¸c ®¬n vÞ cã Ýt lo¹i
tµi s¶n vµ tµi s¶n cã tÝnh chÊt chuyªn dïng theo bé phËn.
Híng 2: T¸ch mÉu sæ ë híng 1 thµnh 2 lo¹i sæ chi tiÕt.
+ Sæ chi tiÕt theo tõng lo¹i tµi s¶n (gièng nh mÉu phô lôc1).
+ Sæ chi tiÕt theo bé phËn sö dông (phô lôc2): chØ theo dâi nguyªn gi¸
t¨ng gi¶m, kh«ng theo dâi hao mßn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i.
2. KÕ to¸n tæng hîp t¨ng, gi¶m TSC§ HH.
Lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh, lùa chän vµ cung cÊp th«ng tin vÒ t×nh h×nh
t¨ng gi¶m vµ sö dông TSC§ HH cña DN trªn c¬ së thiÕt kÕ mét hÖ thèng
chøng tõ, tµi kho¶n, sæ s¸ch, tr×nh tù, ph¶n ¸nh, gi¸m s¸t c¸c nghiÖp vô kinh tÕ
ph¸t sinh.
2.1. Tµi kho¶n sö dông:
§Ó h¹ch to¸n TSC§ HH, kÕ to¸n sö dông TK 211 - TSC§ HH. Tµi
kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng cña toµn bé
TSC§ HH cña DN theo nguyªn gi¸.
* KÕt cÊu cña TK 211 nh sau:
- Bªn nî: Nguyªn gi¸ TSC§ HH t¨ng (mua s¾m, x©y dùng, cÊp ph¸t ..)
§iÒu chØnh t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ HH (c¶i t¹o, n©ng cÊp,
®¸nh gi¸ l¹i TSC§ HH ...).
- Bªn cã: Nguyªn gi¸ TSC§ HH gi¶m (thanh lý, nhîng b¸n, ®iÒu
chuyÓn ...)
7
§iÒu chØnh gi¶m nguyªn gi¸ TSC§ HH (§¸nh gi¸ l¹i TSC§ HH ...)
- Sè d nî: Nguyªn gi¸ TSC§ HH hiÖn cã:
TK211 chi tiÕt thµnh 6 tiÓu kho¶n:
TK2112 - Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc
TK2113 - M¸y mãc, thiÕt bÞ
TK2114 - Ph¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn .
TK2115 - ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý
TK2116 - C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc cho s¶n phÈm
TK2118 - TSC§ kh¸c.
§Ó ph¶n ¸nh gi¶m TSC§ HH kÕ to¸n cßn sö dông TK 214 - hao mßn
TSC§. Ngoµi ra kÕ to¸n cßn sö dông mét sè tµi kho¶n cã liªn quan kh¸c nh:
411, 331, 341, 111, 112 ...
2.2 KÕ to¸n t¨ng TSC§ HH.
Trong c¸c DN kinh doanh, TSC§ HH t¨ng lªn do nhiÒu nguyªn nh©n
kh¸c nhau, do ®Çu t mua s¾m trùc tiÕp, do x©y dùng c¬ b¶n hoµn thµnh bµn
giao, do ®îc biÕu tÆng, nhËn gãp vèn liªn doanh.
Tr×nh tù h¹ch to¸n t¨ng TSC§ HH ®îc thÓ hiÖn trªn s¬ ®å sè 1, 2, 3, 4,
5, 6, 7, 8, 9, 10, 11.
2.3 KÕ to¸n gi¶m TSC§ HH.
TSC§ HH gi¶m chñ yÕu do nhîng b¸n, thanh lý ... Tuú theo tõng trêng
hîp cô thÓ, kÕ to¸n sÏ ph¶n ¸nh vµo sæ s¸ch cho phï hîp.
Tõng trêng hîp gi¶m TSC§ HH ®îc ph¶n ¸nh cô thÓ trªn s¬ ®å 12, 13,
14, 15, 16, 17.
2.4 KÕ to¸n TSC§ HH thuª ngoµi:
Khi xÐt thÊy viÖc mua s¾m TSC§ kh«ng hiÖu qu¶ b»ng viÖc ®i thuª
hoÆc kh«ng ®ñ vèn ®Ó ®Çu t, DN cã thÓ ®i thuª TSC§. C¨n cø vµo thêi gian vµ
®iÒu kiÖn cô thÓ, viÖc ®i thuª ®îc ph©n thµnh thuª tµi chÝnh vµ thuª ho¹t ®éng.
2.4.1 TSC§ thuª tµi chÝnh:
KÕ to¸n sö dông TK 212 "TSC§ thuª tµi chÝnh" ®Ó theo dâi t×nh h×nh
thuª TSC§ dµi h¹n.
TK 212 cã kÕt cÊu nh sau:
- Bªn nî: Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh t¨ng trong kú.
8
- Bªn cã: Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh gi¶m do hoµn tr¶ l¹i
khi kÕt thóc hîp ®ång.
- Dù nî: Nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh hiÖn cã t¹i DN.
S¬ ®å h¹ch to¸n TSC§ thuª tµi chÝnh ®îc ph¶n ¸nh ë s¬ ®å 18.
2.4.2 . KÕ to¸n TSC§ thuª ho¹t ®éng:
Thuª TSC§ theo ph¬ng thøc thuª ho¹t ®éng DN còng ph¶i ký hîp ®ång
víi bªn cho thuª, trong ®ã ghi râ l¹i TSC§ thuª, thêi gian sö dông, gi¸ c¶,
h×nh thøc thanh to¸n vµ c¸c cam kÕt kh¸c. DN ph¶i theo dâi TSC§ thuª ho¹t
®éng ë TK ngoµi b¶ng, TK 001 - TSC§ thuª ngoµi.
S¬ ®å h¹ch to¸n TSC§ thuª ho¹t ®éng ®îc ph¶n ¸nh ë s¬ ®å 19.
2.5. KÕ to¸n cho thuª TSC§ HH.
2.5.1 KÕ to¸n cho thuª TSC§ tµi chÝnh:
Thùc chÊt TSC§ cho thuª tµi chÝnh lµ mét kho¶n vèn b»ng hiÖn vËt cña
DN cho bªn ngoµi thuª. TSC§ cho thuª tµi chÝnh vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña
DN. DN ph¶i theo dâi gi¸ trÞ TSC§ cho thuª nh lµ mét kho¶n ®Çu t tµi chÝnh
dµi h¹n.
S¬ ®å h¹ch to¸n TSC§ thuª tµi chÝnh ®îc ph¶n ¸nh ë s¬ ®å 20.
2.5.2. KÕ to¸n cho thuª TSC§ ho¹t ®éng,
S¬ ®å h¹ch to¸n cho thuª TSC§ ho¹t ®éng ®îc ph¶n ¸nh ë s¬ ®å 21.
V/ KÕ to¸n khÊu hao TSC§ HH.
1/ Kh¸i niÖm vµ ph¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao TSC§ HH.
KhÊu hao TSC§ HH lµ phÇn gi¸ trÞ cña TSC§ ®îc tÝnh chuyÓn vµo chi
phÝ SXKD nªn mét mÆt nã lµm t¨ng gi¸ trÞ hao mßn, mÆt kh¸c lµm t¨ng chi
phÝ SXKD. Theo chuÈn mùc kÕ to¸n míi cña bé tµi chÝnh, cã 3 ph¬ng ph¸p
tÝnh khÊu hao TSC§ HH, gåm:
9
1. Ph¬ng ph¸p khÊu hao ®êng th¼ng.
2. Ph¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d gi¶m dÇn.
3. Ph¬ng ph¸p khÊu hao theo sè lîng s¶n phÈm.
1.1 Ph¬ng ph¸p khÊu hao ®êng th¼ng:
Theo ph¬ng ph¸p nµy, sè khÊu hao hµng n¨m cña TSC§ kh«ng thay ®æi
trong suèt thêi gian sö dông h÷u Ých cña TS.
Møc khÊu hao ph¶i = Gi¸ trÞ cÇn tÝnh
x Tû lÖ khÊu hao
trÝch b×nh qu©n n¨m
khÊu hao
b×nh qu©n n¨m
Gi¸ trÞ cÇn tÝnh
khÊu hao
Tû lÖ khÊu hao
b×nh qu©n n¨m
=
Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ thanh lý
TSC§
íc tÝnh cña TSC§
=
1
Thêi gian sö dông TSC§
Khi x¸c ®Þnh thêi gian sö dông h÷u Ých cña TSC§ HH, cÇn c©n nh¾c c¸c
yÕu tè sau:
- Thêi gian mµ DN dù tÝnh sö dông TSC§ HH.
- S¶n lîng s¶n phÈm hoÆc c¸c ®¬n vÞ tÝnh t¬ng tù mµ DN dù tÝnh thu ®îc tõ viÖc sö dông TS.
- Giíi h¹n cã tÝnh ph¸p lý trong viÖc sö dông TSC§ HH.
- Kinh nghiÖm cña DN trong viÖc sö dông TS cïng lo¹i.
1.2 Ph¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d gi¶m dÇn:
Theo ph¬ng ph¸p nµy, sè khÊu hao hµng n¨m gi¶m dÇn trong suèt thêi
gian sö dông h÷u Ých cña TS vµ ®îc tÝnh theo c«ng thøc:
MKi = Gdi x TKN
Trong ®ã:
- MKi: Møc khÊu hao TSC§ n¨m thø i.
- Gdi : Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ ®Çu n¨m thø i.
- TKN: Tû lÖ khÊu hao cè ®Þnh hµng n¨m cña TSC§.
- i: Thø tù c¸c n¨m sö dông (i = 1, 2, 3, ... n).
Tû lÖ khÊu hao kh«ng ®æi hµng n¨m cña TSC§ trong ph¬ng ph¸p nµy ®îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc:
TKH = TK x HS
10
Trong ®ã:
- TK : Tû lÖ khÊu hao theo ph¬ng ph¸p tuyÕn tÝnh.
- HS: HÖ sè ®iÒu chØnh.
Ph¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d gi¶m dÇn sÏ gióp DN cã kh¶ n¨ng thu
håi vèn nhanh trong nh÷ng n¨m TSC§ ®i vµo ho¹t ®éng.
1.3 Ph¬ng ph¸p khÊu hao theo sè lîng s¶n phÈm:
Ph¬ng ph¸p nµy cã ®Þnh møc khÊu hao trªn mét ®¬n vÞ s¶n lîng nªn
muèn thu håi vèn nhanh, kh¾c phôc ®îc hao mßn v« h×nh, ®ßi hái DN ph¶i
t¨ng ca, t¨ng kÝp, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ®Ó lµm ra nhiÒu s¶n phÈm.
C«ng thøc tÝnh nh sau:
Møc khÊu hao
= Nguyªn gi¸ TSC§ x s¶n lîng thùc tÕ trong kú
ph¶i trÝch cña kú
S¶n lîng íc tÝnh c¶ ®êi cña TSC§
2. Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông:
§Ó h¹ch to¸n hao mßn TSC§ HH, kÕ to¸n sö dông TK 214 "Hao mßn
TSC§", TK 627, 641, 642... Ngoµi ra kÕ to¸n cßn sö dông TK 009 "Nguån
vèn khÊu hao c¬ b¶n" dïng ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh t¨ng, gi¶m vµ sö dông
nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n ë DN.
KÕt cÊu cña TK 214 nh sau:
- Bªn nî: Gi¸ trÞ hao mßn TSC§ gi¶m do thanh lý, ®iÒu chuyÓn ...
- Bªn cã: Gi¸ trÞ hao mßn TSC§ t¨ng do tÝnh khÊu hao TSC§ vµ do c¸c
nguyªn nh©n kh¸c.
- D cã: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn TSC§ hiÖn cã.
KÕt cÊu cña TK 009:
Bªn nî: Nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n t¨ng do trÝch khÊu hao hoÆc thu
håi vèn khÊu hao c¬ b¶n ®· chuyÓn cho ®¬n vÞ kh¸c.
Bªn cã: Nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n gi¶m do ®Çu t ®æi míi, hiÖn ®¹i
ho¸ TSC§, tr¶ nî vay ®Çu t TSC§, ®iÒu chuyÓn vèn khÊu hao c¬ b¶n cho ®¬n
vÞ kh¸c.
D nî: Nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n hiÖn cã t¹i DN.
S¬ ®å h¹ch to¸n khÊu hao vµ hao mßn TSC§ ®îc ph¶n ¸nh ë s¬ ®å 22
11
VI/ kÕ to¸n söa ch÷a TSC§ HH.
Trong qu¸ tr×nh sö dông, TSC§ bÞ hao mßn vµ h háng cÇn ph¶i söa
ch÷a, thay thÕ ®Ó kh«i phôc n¨ng lùc ho¹t ®éng. C«ng viÖc söa ch÷a cã thÓ do
DN tù lµm hoÆc thuª ngoµi vµ ®îc tiÕn hµnh theo kÕ ho¹ch hay ngoµi kÕ
ho¹ch. Tuú theo quy m«, tÝnh chÊt cña c«ng viÖc söa ch÷a, kÕ to¸n sÏ ph¶n
¸nh vµo c¸c tµi kho¶n thÝch hîp.
1. Söa ch÷a nhá (söa ch÷a thêng xuyªn).
Lµ ho¹t ®éng söa ch÷a cã tÝnh chÊt b¶o qu¶n, b¶o dìng thêng xuyªn
TSC§, chi phÝ mét lÇn bá ra söa ch÷a nhá, thêi gian söa ch÷a ng¾n. V× vËy kÕ
toµn thêng xuyªn tÝnh toµn bé chi phÝ söa ch÷a vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh
doanh t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh nghiÖp vô söa ch÷a.
S¬ ®å h¹ch to¸n söa ch÷a thêng xuyªn TSC§ ®îc ph¶n ¸nh ë s¬ ®å 23
2. Söa ch÷a lín TSC§.
Söa ch÷a lín mang tÝnh phôc håi lµ viÖc söa ch÷a, thay thÕ nh÷ng bé
phËn, chi tiÕt bÞ h háng trong qu¸ tr×nh sö dông mµ nÕu kh«ng thay thÕ, söa
ch÷a th× TSC§ sÏ kh«ng ho¹t ®éng ®îc hoÆc ho¹t ®éng kh«ng b×nh thêng. Chi
phÝ söa ch÷a lín kh¸ cao, thêi gian söa ch÷a thêng kÐo dµi, c«ng viÖc söa ch÷a
cã thÓ tiÕn hµnh theo kÕ ho¹ch hoÆc ngoµi kÕ ho¹ch.
S¬ ®å h¹ch to¸n söa ch÷a lín TSC§ ®îc ph¶n ¸nh ë s¬ ®å 24
VII/ c«ng t¸c kiÓm kª ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ HH:
Mäi trêng hîp ph¸t hiÖn thõa hoÆc thiÕu TSC§ HH ®Òu ph¶i truy t×m
nguyªn nh©n. C¨n cø vµo biªn b¶n kiÓm kª TSC§ HH vµ kÕt luËn cña h«i
®ång kiÓm kª ®Ó h¹ch to¸n chÝnh x¸c, kÞp thêi theo tõng nguyªn nh©n cô thÓ:
- NÕu t¨ng TSC§ HH thõa do cha ghi sæ, kÕ to¸n ph¶i c¨n cø vµo hå s¬
TSC§ HH ®Ó ghi t¨ng TSC§ HH tuú theo tõng trêng hîp cô thÓ.
- NÕu TSC§ HH ph¸t hiÖn thõa ®îc x¸c ®Þnh lµ TSC§ HH cña ®¬n vÞ
kh¸c th× ph¶i b¸o ngay cho ®¬n vÞ chñ tµi s¶n ®ã biÕt. NÕu cha x¸c ®Þnh ®îc
®¬n vÞ chñ tµi s¶n, trong thêi gian chê xö lý, kÕ to¸n ph¶i c¨n cø vµo tµi liÖu
kiÓm kª, t¹m thêi ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n ngoµi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®Ó theo
dâi gi÷ hé.
TSC§ HH ph¸t hiÖn thiÕu trong kiÓm kª ph¶i ®îc truy cøu nguyªn
nh©n, x¸c ®Þnh ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm vµ xö lý theo ®óng quy ®Þnh hiÖn hµnh
cña chÕ ®é tµi chÝnh tuú theo tõng trêng hîp cô thÓ.
12
Doanh nghiÖp ph¶i ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ HH theo mÆt b»ng gi¸ cña thêi
®iÓm ®¸nh gi¸ l¹i theo quyÕt ®Þnh cña Nhµ níc. Khi ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ HH
hiÖn cã, thµnh lËp Héi ®ång ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ HH, ®ång thêi DN ph¶i x¸c
®Þnh nguyªn gi¸ míi. Trªn c¬ së x¸c ®Þnh phÇn nguyªn gi¸ míi, gi¸ trÞ hao
mßn ph¶i ®iÒu chØnh t¨ng (gi¶m) so víi sæ kÕ to¸n ®îc lµm c¨n cø ®Ó ghi sæ.
Chøng tõ kÕ to¸n ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ HH lµ biªn b¶n kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ l¹i
TSC§ HH.
13
ch¬ng II: thùc tr¹ng kÕ to¸n TSC§ HH t¹i c«ng
ty cæ phÇn xe kh¸ch qu¶ng ninh
I/ kh¸i qu¸t chung vÒ c«ng ty.
1/ Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty.
C«ng ty Cæ phÇn xe kh¸ch Qu¶ng Ninh ®îc thµnh lËp theo quyÕt
®Þnh sè 3100Q§/UB ngµy 28-11-1998 cña UBND tØnh Qu¶ng Ninh.
Tªn giao dÞch cña C«ng ty: C«ng ty Cæ phÇn xe kh¸ch Qu¶ng Ninh
§Þa chØ : §êng Lª Lîi – Phêng YÕt Kiªu – Thµnh phè H¹ Long –
TØnh Qu¶ng Ninh.
§iÖn tho¹i
: 033-825112 ; Fax : 033 829619
LÜnh vùc kinh doanh :
-VËn chuyÓn kh¸ch c«ng céng trong vµ ngoµi tØnh Qu¶ng Ninh.
- VËn chuyÓn kh¸ch du lÞch ViÖt Nam – Trung Quèc; vµ
- VËn chuyÓn kh¸ch b»ng xe t·i trong tØnh.
C«ng ty Cæ phÇn xe kh¸ch Qu¶ng Ninh lµ tiÒn th©n cña c«ng ty vËn t¶i
®êng bé Qu¶ng Ninh tríc ®©y. Qua nhiÒu thêi kú vµ nhiÒu tªn gäi kh¸c nhau,
song c«ng ty ®· tù kh¼ng ®Þnh ®îc vÞ trÝ quan träng cña m×nh trong ®êi sèng
kinh tÕ x· héi cña tØnh Qu¶ng Ninh vµ cã nh÷ng ®ãng gãp kh«ng nhá vµo sù
nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc. Tõ C«ng ty vËn t¶i ®êng bé, sau ®ã t¸ch ra
thµnh lËp XÝ nghiÖp xe kh¸ch Qu¶ng Ninh 1993. Do yªu cÇu tæ chøc l¹i doanh
nghiÖp, C«ng ty xe kh¸ch Qu¶ng Ninh ra ®êi. C«ng ty xe kh¸ch Qu¶ng Ninh
®îc ho¹t ®«ng theo giÊy phÐp kinh doanh sè 104985 ngµy 15/ 04 /1993 cña
träng tµi kinh tÕ tØnh Qu¶ng Ninh.Ngµnh nghÒ kinh doanh chñ yÕu lµ kinh
doanh vËn chuyªn hµnh kh¸ch b»ng « t«.Thùc hiÖn chñ tr¬ng cña §¶ng vµ
Nhµ níc vÒ viÖc cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc, Uû ban nh©n d©n
tØnh Qu¶ng Ninh cã th«ng b¸o sè 1455 CV/ UB ngµy 13/ 07/ 1997 vÒ x©y
dùng c¸c ph¬ng ¸n vÒ cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc, trong ®ã.lÊy
C«ng ty xe kh¸ch Qu¶ng Ninh lµm ®iÓm thùc hiÖn chñ tr¬ng nµy. §Õn ngµy
28/ 11 / 1998 UBND tØnh Qu¶ng Ninh cã quyÕt ®Þnh sè 3100 Q§ / UB vÒ viÖc
chuyÓn C«ng ty xe kh¸ch Qu¶ng Ninh thµnh C«ng ty Cæ phÇn xe kh¸ch
Qu¶ng Ninh. C«ng ty Cæ phÇn xe kh¸ch Qu¶ng Ninh chÝnh thøc ®i vµo ho¹t
®éng tõ ngµy 01 / 01 / 1999.
MÆc dï do sù c¹nh tranh phøc t¹p cña nhiÒu thµnh phÇn kinh doanh vËn
t¶i hµnh kh¸ch song Héi ®ång qu¶n trÞ C«ng ty ®· n¾m b¾t, ®iÒu hµnh më réng
14
thÞ trêng, n©ng cÊp chÊt lîng phôc vô hµnh kh¸ch. V× vËy, C«ng ty ®· ®¹t mét
sè kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ th«ng qua mét sè chØ tiªu kinh tÕ sau:
1. KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
STT
1
2
3
ChØ tiªu
Doanh thu
Chi phÝ
Lîi nhuËn
§vÞ tÝnh
triÖu ®ång
triÖu ®ång
triÖu ®ång
N¨m 2001
13.515
11.692
1.823
N¨m 2002
15.834
13.906
1.928
N¨m 2003
16.202
14.152
2.050
2.Tæng sè nép ng©n s¸ch qua c¸c n¨m
§¬n vÞ tÝnh: §ång
N¨m
2001
2002
2003
ThuÕ VAT
590.960.580
796.930.535
878.241.211
ThuÕ TNDN
455.750.000
482.000.000
512.000.000
3. Thu nhËp b×nh qu©n.
§VT: Ngh×n ®ång/ngêi
N¨m
2001
2002
2003
Thu nhËp b×nh qu©n
770
820
850
Qua b¶ngtæng hîp t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña
C«ng ty trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ta thÊy C«ng ty ho¹t ®éng ngµy cµng
tèt h¬n. Së dÜ cã ®îc kÕt qu¶ nh vËy lµ do C«ng ty ®· lu«n chó träng ®Çu
t mua s¾m ( chñ yÕu lµ « t« ®Ó vËn chuyÓn hµnh kh¸ch ) ®ång thêi sö
dông cã hiÖu qu¶ TSC§ HH hiÖn cã còng nh thùc hiÖn qu¶n lý tèt ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh nªn doanh thu, lîi nhuËn cña C«ng ty t¨ng vµ
hµng n¨m nép vµo ng©n s¸ch víi sè tiÒn ®¸ng kÓ
2/ §Æc ®iÓm tæ chøc bé m¸y qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
t¹i C«ng ty Cæ phÇn xe kh¸ch Qu¶ng Ninh.
C«ng ty cæ phÇn xe kh¸ch Qu¶ng Ninh ho¹t ®éng theo giÊy phÐp kinh
doanh sè 055973 ngµy 8 th¸ng 1 n¨m 1999, do së kÕ ho¹ch vµ ®Çu t tØnh
Qninh cÊp. Ngµnh nghÒ chÝnh lµ vËn t¶i hµnh kh¸ch b»ng « t«. C«ng ty cã 98
®Çu xe kinh doanh vËn t¶i hµnh kh¸ch. Mét xe 4 chç phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý
chung.
18 xe HUYNDAI 45 chç ngåi cña Hµn Quèc ch¹y c¸c tuyÕn ®êng dµi :
Sµi gßn; §µ n½ng...
05 xe HUYNDAI 35 chç ngåi ch¹y c¸c tuyÕn : Th¸i B×nh; Nam §Þnh...
15
71 xe COUNTY 25 chç ngåi cña Hµn quèc ch¹y c¸c tuyÕn: ChÊt lîng
cao B·i Ch¸y – Kim M·; CÈm Ph¶ - Kim M·; Mãng C¸i...
04 xe ASIA ch¹y c¸c tuyÕn: H¶i Phßng; Qu¶ng Yªn; U«ng BÝ...
C«ng ty sö dông c¬ chÕ kho¸n qu¶n ®iÒu hµnh tËp trung theo t¸c nghiÖp
®îc ®Ò ra tríc tõng th¸ng.
Nh×n chung c«ng t¸c kinh doanh vËn t¶i tõ khi më cöa nhiÒu thµnh phÇn
cïng kinh doanh díi sù qu¶n lý cña Nhµ níc. C«ng ty cã nhiÒu cè g¾ng trong
viÖc ®æi míi ph¬ng tiÖn vËn t¶i ®Ó phï hîp víi kinh tÕ thÞ trêng.
§Ó t¨ng cêng thu nhËp cho C«ng ty vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi lao ®éng
cã c«ng ¨n viÖc lµm c«ng ty ®· ®a d¹ng ho¸ ngµnh nghÒ kinh doanh ngoµi
kinh doanh vËn t¶i hµnh kh¸ch C«ng ty cßn cã dÞch vô nh :
- §¹i lý « t« c¸c lo¹i
Sau ®¹i héi cæ ®«ng lÇn thø nhÊt C«ng ty ®· ®Ò ra ®iÒu lÖ C«ng ty. C¸c
®iÒu lÖ nµy cïng víi hÖ thèng ph¸p luËt Nhµ níc t¹o ra hµnh lang ph¸p lý cho
mäi ho¹t ®éng kinh doanh cña toµn C«ng ty. C«ng ty vÉn tu©n thñ theo
nguyªn t¾c §¶ng l·nh ®¹o, c¸c cæ ®«ng lµ nh÷ng ngêi lµm chñ C«ng ty. C¸n
bé c«ng nh©n viªn ®ang lµm viÖc t¹i C«ng ty nhÊt thiÕt ph¶i lµ cæ ®«ng vµ cã
sè cæ phÇn t¹i C«ng ty tèi thiÓu theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu lÖ C«ng ty. Do ®ã thùc
sù ®· ph¸t huy ®îc vai trß tr¸ch nhiÖm cña ngêi lao ®éng, nã ®îc thÓ hiÖn ë tÊt
c¶ c¸c kh©u. Tõ nh©n viªn c¸c phßng ban ®Õn ®éi ngò thî söa ch÷a vµ c«ng
nh©n l¸i xe. Do ®ã ®· gióp cho héi ®ång qu¶n trÞ cã thªm ®iÒu kiÖn ®Ó ®Þnh híng tèt cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty.
2.1. VÒ c«ng t¸c tæ chøc qu¶n lý vµ tæ chøc s¶n xuÊt :
+ C«ng ty tæ chøc c¸c ®oµn xe b»ng c¸c quy chÕ ®iÒu hµnh tËp trung
quy râ tr¸ch nhiÖm cña tõng l¸i xe, tõng c¸n bé ®iÒu hµnh qu¶n lý ®oµn.
+ Hµng n¨m C«ng ty cho ®i ®µo t¹o l¹i vµ n©ng cao tr×nh ®é c¸n bé
c«ng nh©n viªn qu¶n lý, ®¶m b¶o bé m¸y gän nhÑ cã chÊt lîng cao.
+ T¨ng cêng më réng c¸c ngµnh nghÒ kinh doanh.
+ Gi÷ v÷ng c¸c luång tuyÕn.
+ TiÕp tôc më réng thÞ trêng kh¸ch ®Ó më thªm luång tuyÕn míi.
2.2-VÒ c¸c biÖn ph¸p vµ tæ chøc :
Vèn ®iÒu lÖ cña C«ng ty lµ 20 tû. Hµng n¨m C«ng ty cã kÕ ho¹ch ®Çu t
®æi míi ph¬ng tiÖn.
Nguån tõ phÇn huy ®éng vèn gãp cña l¸i xe vµ vay ng©n hµng. Ba n¨m
qua C«ng ty mua míi 34 xe. Tæng sè vèn = 15.342.000.000®.
16
Víi ®éi h×nh xe nµy sÏ ®ñ tiªu chuÈn tham gia ®Êu thÇu c¸c luång
tuyÕn do côc ®êng bé ViÖt Nam tæ chøc, s½n sµng ®ãn nhËn tuyÕn vËn t¶i hµnh
kh¸ch qu¸ c¶nh ViÖt Nam - Trung Quèc khi 2 Nhµ níc cho phÐp, víi lo¹i xe
thÝch øng víi lo¹i kh¸ch ®Æc biÖt nµy.
C«ng ty cho rµ so¸t l¹i vµ cã ®Þnh møc c¸c kho¶n chi phÝ sao cho tiÕt
kiÖm nhÊt ®Ó t¨ng l·i suÊt kinh doanh, cïng víi m¹ng líi kinh doanh ®· ®îc
®æi míi ph¸t triÓn. C«ng ty Cæ phÇn xe kh¸ch Qu¶ng Ninh ®· cã 1 tæ chøc bé
m¸y qu¶n lý cña C«ng ty phï hîp víi quy m« cña 1 C«ng ty Cæ phÇn.
.
3/ C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý c«ng ty.
H§QT lµ c¬ quan qu¶n lý cao nhÊt, gåm 7 thµnh viªn. H§QT bÇu ra 1
chñ tÞch héi ®ång qu¶n trÞ kiªm gi¸m ®èc ®iÒu hµnh, chÞu tr¸ch nhiÖm tríc
H§QT, gi¸m ®èc ®iÒu hµnh lµ ngêi ®iÒu hµnh cao nhÊt C«ng ty.
+ 1 phã gi¸m ®èc phô tr¸ch kü thuËt gióp viÖc cho gi¸m ®èc phô tr¸ch
kü thuËt xe m¸y vµ xëng söa ch÷a.
+ 1 phã gi¸m ®èc phô tr¸ch kinh doanh, phô tr¸ch kh©u s¶n xuÊt kinh
doanh cña C«ng ty, ®iÒu hµnh mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña c¸c ®oµn xe vµ c¸c
dÞch vô kh¸c.
C¸c phßng ban cña c«ng ty gåm :
+ Phßng tæ chøc L§TL - hµnh chÝnh cã nhiÖm vô qu¶n lý toµn bé hå s¬
nh©n sù, bè trÝ s¾p xÕp tuyÓn chän c«ng nh©n viªn, xÐt duyÖt b×nh bÇu khen
thëng thi ®ua vµ b¶o vÖ tµi s¶n c«ng ty.
+ Phßng kÕ to¸n tµi vô : Qu¶n lý toµn bé vèn – tµi s¶n cña C«ng ty,
tÝnh to¸n h¹ch to¸n toµn bé qu¸ tr×nh kinh doanh cña C«ng ty, b¸o c¸o cung
cÊp th«ng tin kÞp thêi vµ tham mu cho l·nh ®¹o C«ng ty ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p
tèt nhÊt trong chØ ®¹o s¶n xuÊt cña C«ng ty.
+ Phßng kÕ ho¹ch vËn t¶i khai th¸c luång tuyÕn ®«n ®èc vµ lËp kÕ
ho¹ch s¶n xuÊt, theo dâi s¶n xuÊt, tham mu ký hîp ®ång luång tuyÕn, bÕn b·i.
+ Díi c¬ së s¶n xuÊt cã 2 ®oµn xe chÞu sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña l·nh ®¹o
C«ng ty.
+ 1 ph©n xëng söa ch÷a chuyªn söa ch÷a lín, b¶o dìng, söa ch÷a nhá,
cïng cöa hµng ®¹i lý
C¸c phßng ban, bé phËn cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau t¹o thµnh m¾t
xÝch quan träng trong viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch kinh doanh cña C«ng ty.
17
4/ C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n t¹i c«ng ty (s¬ ®å 26).
C«ng ty Cæ phÇn xe kh¸ch Qu¶ng Ninh tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n theo m«
h×nh tËp chung, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó kiÓm tra chØ ®¹o nghiÖp vô vµ ®¶m b¶o sù
l·nh ®¹o tËp trung thèng nhÊt cña kÕ to¸n trëng còng nh sù chØ ®¹o cña l·nh
®¹o C«ng ty. Theo h×nh thøc tæ chøc nµy, toµn bé c«ng viÖc kÕ to¸n ®îc tËp
trung t¹i phßng kÕ to¸n cña C«ng ty, ë c¸c bé phËn ®¬n vÞ trùc thuéc kh«ng
cã bé phËn kÕ to¸n riªng. ViÖc h¹ch to¸n ë c¸c bé phËn ®¬n vÞ nµy lµ viÖc ghi
chÐp, lËp c¸c chøng tõ ban ®Çu, thu thËp, kiÓm tra chøng tõ sau ®ã chuyÓn c¸c
chøng tõ vÒ phßng kÕ to¸n. T¹i phßng kÕ to¸n, c¨n cø vµo c¸c chøng tõ ban
®Çu cña c¸c phÇn hµnh ®Ó h¹ch to¸n theo chøc n¨g ®· ®Þnh. NhËn râ ®îc vai
trß quan träng cña bé m¸y kÕ to¸n mµ bé phËn kÕ to¸n cña C«ng ty ®· ®îc tæ
chøc nh sau:
Phßng kÕ to¸n gåm 8 ngêi, mçi ngêi gi÷ mét chøc n¨ng riªng nhng l¹i
®îc thèng nhÊt liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau.
-KÕ to¸n trëng:lµ ngêi ®øng ®Çu chÞu tr¸ch nhiÖm tríc gi¸m ®èc vµ c¬
quan ph¸p luËt vµ cã nhiÖm vô gi¸m s¸t c¸c kho¶n thu chi tµi chÝnh, c¸c nghÜa
vô thu nép, thanh to¸n nî, kiÓm viÖc qu¶n lý, sö dông tµi s¶n , nguån h×nh
thµnh tµi s¶n ph¸t hiÖn ng¨n ngõa vi ph¹m ph¸p luËt vÒ tµi chÝnh kÕ to¸n. Ph©n
tÝch th«ng tin sè liÖu kÕ to¸n tham mu, ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p phôc vô yªu cÇu
qu¶n trÞ vµ quyÕt ®Þnh kinh tÕ trong C«ng ty.
-KÕ to¸n phã:lµm kÕ to¸n tæng hîp theo dâi toµn bé phÇn vèn kinh
doanh cña C«ng ty,tham mu cho KÕ to¸n trëng.
C¸c kÕ to¸n viªn bao gåm:
-KÕ to¸n doanh thu: Ph¶n ¸nh doanh thu trong tõng kú b¸o c¸o gióp
l·nh ®¹o n¾m b¾t ®îc t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty qua tõng thêi
kú
-KÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh: ghi chÐp theo dâi toµn bé sù biÕn ®éng t¨ng
gi¶m cña toµn bé tµi s¶n trong C«ng ty, theo dâi trÝch khÊu hao vµ sö dông quü
khÊu hao trÝch ®îc, söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh, tham mu cho l·nh ®¹o sö dông
tèt tµi s¶n cè ®Þnh hiÖn cã.
-KÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ b¶o hiÓm x· héi: theo dâi nghiÖp vô thanh to¸n l¬ng hµng th¸ng, lËp b¶ng ph©n bæ l¬ng.Ngoµi ra theo dâi t×nh h×nh thu nép
b¶o hiÓm x· héi.
18
-KÕ to¸n thanh to¸n vµ c«ng nî: theo dâi thu chi hµng ngµy, ghi chÐp
t×nh h×nh c«ng nî cña c¸c kho¶n nî ph¶i thu vµ nî ph¶i tr¶, t¹o ®iÒu kiÖn cho
C«ng ty chñ ®éng vèn trong kinh doanh.
-KÕ to¸n vËt t: ghi chÐp vËt t nhËp xuÊt vµ t×nh h×nh tån ®äng vËt t trong
kho cña C«ng ty, gióp l·nh ®¹o biÕt ®îc t×nh h×nh ®Ó cã híng cho tõng kú s¶n
xuÊt.
-KÕ to¸n VAT: theo dâi VAT ®Çu vµo vµ c¸c biÓu mÉu, c¸c sæ chi tiÕt
VAT.
-Thñ quü: lµ ngêi trùc tiÕp qu¶n lý quü tiÒn mÆt cña C«ng ty.
5.H×nh thøc tæ chøc sæ kÕ to¸n t¹i c«ng ty.
.§Ó phï hîp víi quy m«, tr×nh ®é qu¶n lý vµ yªu cÇu cóa c«ng t¸c kÕ to¸n,
C«ng ty cæ phÇn xe kh¸ch Qu¶ng Ninh ¸p dông h×nh thøc NhËt Ký
Chung ®Ó tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n cña m×nh vµ toµn bé c«ng t¸c kÕ
to¸n ®îc thùc hiÖn trªn m¸y vi tÝnh .
Thùc hiÖn h×nh thøc sæ NhËt Ký Chung, C«ng ty tiÕn hµnh më c¸c sæ kÕ to¸n:
-Sæ NhËt Ký Chung
-Sæ c¸i c¸c tµi kho¶n
-C¸c sæ, thÎ kÕ to¸n chi tiÕt vµ c¸c b¶ng tæng hîp
Tr×nh tù ghi sæ ®îc tiÕn hµnh nh sau:
Hµng ngµy,c¨n cø vµo chøng tõ gèc kÕ to¸n nhËp sè liÖu cña c¸c nghiÖp vô
kinh tÕ ph¸t sinh vµo Sæ NhËt Ký Chung ®· ®îc lËp s½n trªn m¸y tÝnh
®ång thêi nhËp sè liÖu vµo sæ, thÎ kÕ to¸n chi tiÕt. Tõ Sæ NhËt Ký
Chung, kÕ to¸n ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh vµo c¸c Sæ C¸i cña
tõng tµi kho¶n liªn quan. Cuèi th¸ng, kÕ to¸n c¨n cø sè liÖu trªn sæ, thÎ
kÕ to¸n chi tiÕt lËp b¶ng tæng hîp chi tiÕt ph¸t sinh. Sau khi ®èi chiÕu sè
liÖu gi÷a Sæ C¸i vµ b¶ng tæng hîp chi tiÕt, kÕ to¸n lËp b¶ng c©n ®èi kÕ
to¸n vµ lªn b¸o c¸o tµi chÝnh.
Niªn ®é kÕ to¸n cña C«ng ty b¾t ®Çu tõ ngµy 1/1 vµ kÕt thóc ngµy 31/12.
Kú lËp b¸o c¸o tµi chÝnh:
C«ng ty tiÕn hµnh lËp b¸o c¸o tµi chÝnh theo quý.
C«ng ty ¸p dông ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn ®Ó h¹ch to¸n hµng
tån kho.
C«ng ty nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ.
19
II/ Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n TSC§ HH t¹i c«ng ty cæ phÇn xe
kh¸ch qu¶ng ninh.
1/ §Æc ®iÓm vµ ph©n lo¹i TSC§ HH t¹i c«ng ty:
C«ng ty cæ phÇn xe kh¸ch Qu¶ng Ninh vãi ®Æc ®iÓm ngµnh nghÒ kinh
doanh lµ vËn t¶i hµnh kh¸ch nªn TSC§ HH cña C«ng ty cã gi¸ trÞ lín vµ
chiÕm tû lÖ lín trong tæng tµi s¶n. TÝnh ®Õn hÕt ngµy 31/12/2003 tæng nguyªn
gi¸ TSC§ cña c«ng ty lµ 27.179.841.423VN§. Trong ®ã phÇn lín lµ ph¬ng
tiÖn vËn t¶i mµ C«ng ty mua ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh.
§Çu t mua s¾m trang thiÕt bÞ m¸y mãc, ®æi míi ph¬ng tiÖn vËn t¶i ®óng
thêi ®iÓm cïng víi viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§ lµ mét nh©n tè quan
träng gióp C«ng ty n©ng cao chÊt lîng phôc vô hµnh kh¸ch, t¨ng doanh thu
cho C«ng ty.
Ph©n lo¹i TSC§ lµ viÖc dùa trªn c¸c tiªu thøc kh¸c nhau ®Ó s¾p xÕp
chóng thµnh tõng nhãm, lo¹i kh¸c nhau ®Ó thuËn lîi cho viÖc ghi chÐp, ph¶n
¸nh sù biÕn ®éng phôc vô cho viÖc qu¶n lý cã hiÖu qu¶.
Lµ C«ng ty cæ phÇn nªn hÇu hÕt TSC§ HH cña C«ng ty lµ h×nh thµnh tõ
nguån vèn tù bæ sung. Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn vµ ®Ó phï hîp víi yªu cÇu
qu¶n lý, C«ng ty ®· tiÕn hµnh ph©n lo¹i TSC§ HH trong C«ng ty nh sau:
Ph©n lo¹i TSC§ HH theo ®Æc trng kü thuËt kÕt hîp víi h×nh th¸i biÓu
hiÖn
20
- Xem thêm -
.DOC 
72 
33 
133 
