Tài liệu Luận văn thạc sĩ xây dựng đời sống văn hóa gắn với xây dựng nông thôn mới ở huyện như xuân tỉnh thanh hóa

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH THANH HÓA - BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH LÊ THỊ NGÂN XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA GẮN VỚI XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở HUYỆN NHƯ XUÂN TỈNH THANH HÓA LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ VĂN HÓA THANH HÓA, 2021 ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH THANH HÓA - BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH LÊ THỊ NGÂN XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA GẮN VỚI XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở HUYỆN NHƯ XUÂN, TỈNH THANH HÓA LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ VĂN HÓA Chuyên ngành: Quản lý văn hóa Mã số: 8.319.042 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Thị Thục THANH HÓA, 2021 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS Nguyễn Thị Thục. Những nội dung trong Luận văn là kết quả nghiên cứu của tôi, đảm bảo tính trung thực và chưa từng được ai công bố dưới bất kỳ hình thức nào. Những chỗ sử dụng kết quả nghiên cứu của người khác, tôi đều trích dẫn rõ ràng. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về sự cam đoan này. Thanh Hóa, ngày 05 tháng 8 năm 2021 Tác giả luận văn Lê Thị Ngân i MỤC LỤC MỤC LỤC ..................................................................................................... i DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................... iv DANH MỤC BẢNG ..................................................................................... v DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ................................................................. vi MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................ 1 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề .......................................................................... 3 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................. 9 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................. 10 5. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 10 6. Đóng góp của luận văn ............................................................................. 11 7. Kết cấu của luận văn ................................................................................ 12 Chương 1. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA, XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI VÀ KHÁI QUÁT ĐỜI SỐNG VĂN HÓA Ở HUYỆN NHƯ XUÂN, TỈNH THANH HÓA ................................ 13 1.1. Cơ sở lý thuyết về xây dựng đời sống văn hóa và xây dựng nông thôn mới . 13 1.1.1. Một số khái niệm, quan niệm và thuật ngữ ......................................... 13 1.1.2. Những thành tố cơ bản của đời sống văn hóa...................................... 21 1.1.3. Mối quan hệ giữ xây dựng đời sống văn hóa và xây dựng nông thôn mới. 27 1.1.4. Nội dung xây dựng đời sống văn hóa gắn với xây dựng nông thôn mới ..30 1.2. Khái quát về đời sống văn hóa ở huyện Như Xuân ................................ 39 1.2.1. Vài nét về huyện Như Xuân................................................................ 39 1.2.2. Đời sống văn hóa - xã hội ở huyện Như Xuân .................................... 43 Tiểu kết ........................................................................................................ 44 Chương 2. THỰC TRẠNG XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA GẮN VỚI XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở HUYỆN NHƯ XUÂN ............ 45 2.1. Phương hướng, nhiệm vụ xây dựng đời sống văn hóa ở huyện Như Xuân giai đoạn 2015 - 2020 ................................................................................... 45 ii 2.1.1. Phương hướng .................................................................................... 45 2.1.2. Nhiệm vụ ............................................................................................ 47 2.2. Chủ thể quản lý hoạt động xây dựng đời sống văn hóa .......................... 47 2.2.1. Ban chỉ đạo phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và Ban chỉ đạo “Xây dựng nông thôn mới” .......................................... 47 2.2.2. Cộng đồng dân cư và các tô chức đoàn thể tham gia xây dựng đời sống văn hóa ......................................................................................................... 53 2.3.3. Cơ chế phối hợp giữa các chủ thể ....................................................... 57 2.3. Hoạt động xây dựng đời sống văn hóa ở huyện Như Xuân trong công cuộc xây dựng nông thôn mới ...................................................................... 58 2.3.1. Công tác chỉ đạo, tuyên truyền và hướng dẫn xây dựng đời sống văn hóa. 58 2.3.2. Thực trạng thực hiện các nội dung về xây dựng đời sống văn hóa ............ 63 2.3.3. Thực trạng thực hiện các phong trào xây dựng đời sống văn hóa ........... 69 2.3.4. Công tác thanh tra kiểm tra, xử lý vi phạm và khen thưởng ................ 84 2.3.5. Xã hội hóa hoạt động xây dựng đời sống văn hóa ............................... 88 2.4. Nhận xét đánh giá chung thực trạng xây dựng đời sống văn hóa gắn với xây dựng nông thôn mới ở Huyện Như Xuân ............................................... 91 2.4.1. Ưu điểm.............................................................................................. 91 2.4.2. Những hạn chế, tồn tại ........................................................................ 93 2.4.3. Nguyên nhân ...................................................................................... 94 *Tiêu kết ...................................................................................................... 95 Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NĂNG CAO HIỆU QUẢ HỌAT ĐỘNG XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA GẮN VỚI XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NHƯ XUÂN, TỈNH THANH HÓA ..................................................................... 96 3.1. Phương hướng, mục tiêu xây dựng đời sống văn hóa của huyện Như Xuân....96 3.1.1. Phương hướng .................................................................................... 96 3.1.2. Mục tiêu ............................................................................................. 97 iii 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả của hoạt động xây dựng đời sống văn hóa gắn với xây dựng nông thôn mới ở huyện Như Xuân ................................. 101 3.2.1. Công tác chỉ đạo, điều hành, quản lý xây dựng ĐSVH ..................... 101 3.2.2. Nâng cao vai trò, trách nhiệm của các chủ thể trong các hoạt động văn hóa..105 3.2.3. Nâng cao chất lượng hoạt động các thiết chế văn hóa ....................... 107 3.2.4. Nâng cao chất lượng các phong trào xây dựng đời sống văn hóa............ 109 3.2.5. Nhóm giải pháp mang tính đặc thù của địa phương .......................... 111 *Tiêu kết .................................................................................................... 113 KẾT LUẬN ............................................................................................... 114 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................ 116 PHỤ LỤC...................................................................................................... 1 iv DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ATGT An toàn giao thông BCĐ Ban chỉ đạo CLB Câu lạc bộ CLB CLB CNH-HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa ĐSVH Đời sống văn hóa GĐVH Gia đình văn hóa KDC Khu dân cư KT-XH Kinh tế - xã hội LHPN Liên Hiệp Phụ nữ MTTQ Mặt trận tổ quốc NTM Nông thôn mới TCVH Thiết chế văn hóa TDĐKXDĐSVH Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa TDTT Thể dục thể thao UBND Ủy ban nhân dân VH,TT&DL Văn hóa thể thao và du lịch VHTT Văn hóa thông tin XHH Xã hội hóa v DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. Tình hình dân cư, lao động giai đoạn 2016 - 2020 ........................ 40 Bảng 1.2. Tình hình phát triển kinh tế giai đoạn 2016 - 2020 ....................... 41 Bảng 2.1. Thành viên BCĐ phong trào TDĐKXDĐSVH huyện Như Xuân . 49 Bảng 2.2. Tình hình thực hiện tiêu chí số 16 của các xã ở huyện Như Xuân giai đoạn 2016 - 2020 ................................................................................... 64 Bảng 2.3. Thống kê đánh giá hoạt động xây dựng môi trường văn hóa tại huyện Như Xuân .......................................................................................... 68 Bảng 2.4. Đánh giá các phong trào xây dựng đời sống văn hóa ở huyện Nhu Xuân .............................................................................................. 84 Bảng 2.5. Đánh giá công tác thanh tra kiểm tra, xử lý vi phạm và khen thưởng các hoạt động xây dựng ĐSVH ở huyện Nhu Xuân ...................................... 87 vi DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 1.1. Cấu trúc các thành tố cơ bản của đời sống văn hóa ...................... 22 Biểu đồ 2.1. Đánh giá sự hài lòng về công tác chỉ đạo tuyên truyền tuyên truyền và hướng dẫn xây dựng đời sống văn hóa .......................................... 63 Biểu đồ 2.2. Đóng góp của các tổ chức, cá nhân để xây dựng ĐSVH trên .... 89 địa bàn huyện Như Xuân giai đoạn 2016-2020 ............................................. 89 Biểu đồ 2.3. Khảo sát hoạt động XHH kinh phí cho hoạt động xây dựng ĐSVH tại huyện Như Xuân .......................................................................... 91 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Bước vào thời kỳ hội nhập giao lưu quốc tế về kinh tế và văn hóa, vấn đề giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, xây dựng đời sống văn hóa được đặt ra cấp thiết hơn bao giờ hết, nó đòi hỏi cần được nhận thức một cách sâu sắc và toàn diện hơn. Đối với mỗi địa phương, văn hóa chính là nguồn lực, tiềm lực nội sinh quyết định sự phát triển kinh tế - xã hội (KTXH) trên địa bàn. Do đó, phát triển KTXH phải đi đôi với phát triển văn hóa, trong đó xác định xây dựng đời sống văn hóa (ĐSVH) có ý nghĩa chiến lược đối với sự nghiệp văn hóa của Đảng và nhà nước ta. Xây dựng ĐSVH vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy phát triển KTXH ở từng địa phương, góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Nước ta hiện nay vẫn là một nước nông nghiệp với hơn 70% dân cư đang sống ở nông thôn. Phát triển nông nghiệp nông thôn luôn là mối quan tâm hàng đầu, có vai trò quyết định đối với việc ổn định KTXH đất nước. Chính vì vậy, Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng xác định mục tiêu xây dựng nông thôn mới là: “Xây dựng nông thôn mới ngày càng giàu đẹp, dân chủ, công bằng, văn minh, có cơ cấu kinh tế hợp lý, quan hệ sản xuất phù hợp, kết cấu hạ tầng KTXH phát triển ngày càng hiện đại”[23]. Chính vì vậy, xây dựng nông thôn mới đã trở thành nhiệm vụ trọng yếu của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Như Xuân là huyện nằm ở phía Tây Nam tỉnh Thanh Hoá phía Bắc giáp huyện Thường Xuân, phía Nam và phía Tây giáp tỉnh Nghệ An, phía Đông giáp huyện Như Thanh. Với vị trí địa lý thuận lợi, Như Xuân được xem là một trong những vùng động lực kinh tế nổi bật của khu vực Nam ThanhBắc Nghệ. Bên cạnh những thành tựu về kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội, 2 an ninh - quốc phòng ở huyện, hoạt động xây dựng ĐSVH gắn với xây dựng nông thôn mới được Đảng bộ, chính quyền, các cấp, ngành văn hóa quan tâm nhằm hướng tới mục tiêu cao nhất vì sự tiến bộ và hạnh phúc của nhân dân. Hiện nay, phong trào “Toàn dân xây dựng đời sống văn hóa” trên địa bàn huyện đang phát triển mạnh mẽ. Các xã, thôn, xóm đặc biệt quan tâm đến phát triển đời sống văn hóa địa phương gắn với kinh tế gia đình, kinh tế tập thể, xây dựng cơ sở thiết chế văn hóa..., Đời sống văn hóa phát triển đã tác động tích cực đến xây dựng con người huyện Như Xuân, loại bỏ được các tệ nạn xã hội, làm cho môi trường văn hóa của huyện ngày càng trong sạch, lành mạnh, từ đó cải tạo môi trường tự nhiên, giữ gìn môi trường đạo đức, bảo tồn và truyền thụ các giá trị văn hóa trên địa bàn huyện, tạo điều kiện để người dân phát triển toàn diện cả về kinh tế và nâng cao đời sống tinh thần. Tuy nhiên bên cạnh những thành tựu xây dựng ĐSVH gắn liền với xây dựng nông thôn mới còn bộc lộ không ít những bất cập, như: các phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng văn hóa” (TDĐKXDĐSVH) vẫn còn hình thức, chưa đi vào chiều sâu; các thiết chế văn hóa (TCVH) chưa hoàn thiện, Đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn còn thấp, tỉ lệ hộ nghèo cao, nhất là vùng đồng bào dân tộc, vùng sâu, vùng xa; nhận thức về xây dựng ĐSVH của không ít cán bộ làm công tác quản lý còn hạn chế, chưa đầy đủ; chênh lệch giàu, nghèo giữa các vùng trong huyện còn lớn, phát sinh nhiều vấn đề xã hội bức xúc... Xuất phát từ những hạn chế trên, tôi nhận thấy sự cần thiết phải đặt ra vấn đề nghiên cứu, từ đó có được những giải pháp thực tiễn để nâng cao hiệu quả xây dựng ĐSVH gắn với xây dựng nông thôn huyện Như Xuân hiện nay. Chính vì vậy, tôi quyết định lựa chọn đề tài: “Xây dựng đời sống văn hóa gắn với xây dựng nông thôn mới ở huyện Như Xuân tỉnh Thanh Hóa” làm đề tài nghiên cứu cho Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý Văn hóa. 3 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Trên cơ sở tìm hiểu các tài liệu trong nước nghiên cứu về văn hóa, về xây dựng ĐSVH và xây dựng nông thôn mới chúng tôi đã tổng hợp tư liệu thành các nhóm để thấy được tình hình nghiên cứu về văn hóa nói chung cũng như nghiên cứu về ĐSVH và xây dựng nông thôn mới, qua đó thấy được đặc điểm, tính chất và thực trạng xây dựng ĐSVH và xây dựng nông thôn mới hiện nay của các học giả và người nghiên cứu. Từ đó, nhận diện những hướng nghiên cứu của người đi trước, trên cơ sở kế thừa các kết quả nghiên cứu đã có đồng thời tìm ra các khoảng trống khoa học còn đang bỏ ngỏ để chúng tôi tiếp tục triển khai trong luận văn này. 2.1. Nghiên cứu về văn hóa, đời sống văn hóa Các vấn đề lý luận chung về văn hóa, bản sắc văn hóa cũng như văn hóa dân tộc đã được nhiều tác giả nghiên cứu nhiều, dưới những phạm vi và góc độ khác nhau. Trong đó có những công tình quy mô lớn, được nghiên cứu một cách công phu: Năm 1994, trong cuốn “Văn hóa đổi mới”, Cố Thủ tưởng Phạm Văn Đồng đã đưa ra luận điểm “Văn hóa là đổi mới, đổi mới là văn hóa”. Ông khẳng định: “Đổi mới phải bắt nguồn, bắt rễ từ mảnh đất văn hóa: truyền thống văn hóa của dân tộc, tinh hoa văn hóa của thời đại… Đổi mới phải trên một nền tảng văn hóa bền vững và tiến bộ, phải thấm nhuần tư tưởng nhân văn thì mới thành công, vững chắc. Đổi mới mà tách rời nền tảng văn hóa thì sẽ chông chênh, dễ đổ ngã” [27, tr.54], Năm 2003, tác giả Thanh Lê trong cuốn “Văn hóa lối sống”, Nxb Thanh Niên ấn hành [36], khẳng định tính cấp thiết của việc gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Tác giả đặc biệt nhấn mạnh việc coi trọng văn hóa giáo dục, văn hóa đô thị, văn hóa kiến trúc, văn hóa lối sống, văn hóa gia đình, văn hóa giai cấp và các tầng lớp xã hội, văn hóa quản lý, văn hóa nghề nghiệp.. 4 Năm 2010, tác giả Nguyễn Chí Bền đã công bố công trình “Văn hóa Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế” [12] do Nxb Chính trị Quốc gia ấn hành. Nội dung công trình đề cập đến hiện trạng và những tác động của quá trình hội nhập kinh tế quốc tế đối với các thành tố của nền văn hóa dân tộc và đề xuất một số giải pháp quan trọng nhằm phát triển văn hóa Việt Nam trong bối cảnh mới. Cùng năm và cũng do Nxb Chính trị Quốc gia ấn hành nhưng ở dưới góc độ nghiên cứu khác, tác giả Phạm Duy Đức đã công bố công trình “Thành tựu xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam 25 năm đổi mới (1986 2010) [28], lại tập hợp các bài viết của các chuyên gia văn hóa đánh giá thực trạng văn hóa Việt Nam qua 25 năm đổi mới, chỉ ra những thành tựu đạt được và những yếu kém, hạn chế, từ đó đề xuất một số giải pháp cơ bản để xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam trong những năm tiếp theo. Năm 2014, hai tác giả Phan Hồng Giang và Bùi Hoài Sơn trong công trình “Quản lý văn hoá Việt Nam trong tiến trình đổi mới và hội nhập quốc tế” do Nxb Chính trị Quốc gia ấn hành [29] đã đưa ra những quan điểm chung về quản lý văn hóa trong bối cảnh đổi mới ở nước ta và hội nhập quốc tế; đồng thời giới thiệu những kinh nghiệm quản lý văn hóa của một số quốc gia trên thế giới và đánh giá thực trạng quản lý văn hóa ở Việt Nam từ năm 1986 đến giai đoạn đổi mới. Nhìn chung các công trình trên đã chỉ ra những nét văn hóa đặc trưng của dân tộc, tính thống nhất trong đa dạng của nền văn hóa Việt Nam. Tuy nhiên các công trình chủ yếu vẫn triển khai dưới góc độ nghiên cứu về văn hóa, các lý thuyết của khoa học văn hóa học nhiều hơn. Nghiên cứu về xây dựng ĐSVH cho đến nay đã có một số nghiên cứu về phương diện lý luận và thực tiễn liên quan đến vấn đề này: Năm 1991, Vụ Văn hóa Quần chúng, Bộ VHTT (nay là Bộ VH,TT&DL) đã cho ra mắt tập sách “ĐSVH cơ sở - Thực trạng và những vấn đề giải quyết” 5 [2]. Nội dung cuốn sách đi từ việc trình bày các khái niệm xây dựng ĐSVH cơ sở đến thực trạng và những vấn đề cần giải quyết về ĐSVH cơ sở. Đối với những học giả quan tâm nghiên cứu về văn hóa, ĐSVH, các nhà quản lý lĩnh vực văn hóa, đây là một cuốn sách tham khảo nhiều giá trị và được đánh giá cao khi tác giả đưa ra các vấn đề nổi cộm trong thực tiễn văn hóa thời kỳ đổi mới. Năm 1995, Bộ VHTT tiếp tục cho ra mắt một cuốn sách “Chủ động sáng tạo xây dựng ĐSVH ở cơ sở” do Nxb VHTT ấn hành [3]. Được xem là cuốn sách lý luận về xây dựng ĐSVH cơ sở, đã giới thiệu 24 bản báo cáo tham luận, ý kiến phát biểu của các đại biểu Trung ương, địa phương và cơ sở. Trong đó tập trung về nhiệm vụ tổ chức và quản lý hoạt động VHTT, nhằrn đẩy mạnh và nâng cao chất lượng của công tác xây dựng ĐSVH ở cơ sở phù hợp với những biến đổi của đời sống KTXH của đất nước. Năm 2015, tác giả Đinh Xuân Dũng cho ra mắt công trình: “Mấy vấn đề văn hóa Việt Nam hiện nay - thực tiễn và lý luận” do Nxb Chính trị Quốc gia ấn hành [20]. Nội dung cuốn sách là một tập hợp các tiểu luận, chuyên đề, bài viết của tác giả được tuyển chọn từ năm 2012 đến nay. Tất cả các chuyên đề, bài viết đó đề cập đến thực trạng và công tác nghiên cứu lý luận văn hóa Việt Nam. Cuốn sách đã nêu lên được mối quan hệ biện chứng giữa văn hóa, ĐSVH tinh thần với sự phát triển bền vững trong xã hội hiện đại; đưa ra một số giải pháp trong công tác vận động, thuyết phục của công tác tư tưởng đối với văn nghệ sĩ, trí thức. Đồng thời, tác giả đã bước đầu xây dựng những định hướng và nội dung cơ bản trong quá trình triển khai xây dựng hệ thống lý luận văn hóa - nghệ thuật ở Việt Nam; đề xuất các giải pháp mang tính chiến lược, khả thi để phát triển văn hóa là sức mạnh nội sinh của dân tộc Tác giả Hoàng Vinh đã giành hơn 30 trang để giới thiệu về tổ chức xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở trong công trình “Mấy vấn đề lý luận và thực tiễn xây dựng văn hoá ở nước ta” [70]. Tác giả cho rằng ĐSVH là một bộ phận của đời sống xã hội. Đời sống xã hội là một phức thể những hoạt động 6 sống của con người, nhằm đáp ứng nhu cầu vật chất và tinh thần của nó. Nhu cầu vật chất được đáp ứng làm cho con người tồn tại như một sinh thể, còn nhu cầu tinh thần thì giúp con người tồn tại như một sinh thể xã hội, tức là một nhân cách văn hóa. Ngoài các công trình nghiên cứu về ĐSVH đã được công bố rộng rãi còn có nhiều công trình khác dưới dạng Luận án tiến sĩ, Luận văn thạc sĩ, bài viết được công bố trên các tạp chí khoa học chuyên ngành, hội thảo khoa học...Có thể điểm đến một vài công trình tiêu biểu như: Luận văn Thạc sĩ Quản lý văn hóa Xây dựng đời sống văn hóa ở thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh của Hoàng Văn Vinh, bảo vệ năm 2016 tại Trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương [69]; ..... Luận văn Thạc sĩ của Phạm Thị Thu Hiền (2018), Xây dựng đời sống văn hóa cơ sở ở phường Điên Biên, thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa, Trường ĐH VHTT&DL Thanh Hóa [34] do PGS.TS Phan Văn Tú hướng dẫn Luận văn Thạc sĩ của Vũ Hương Giang (2018), xây dựng đời sống văn hóa trên địa bàn phường An Hoạch, thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa, Trường ĐH VHTT&DL Thanh Hóa [31] do TS. Nguyễn Thị Lan Hương hướng dẫn Luận văn Thạc sĩ của Phạm Văn Thanh (2019), Xây dựng môi trường văn hóa du lịch ở Thành phố Sầm Sơn tỉnh Thanh Hóa, Trường ĐH VHTT&DL Thanh Hóa [50] do TS. Lê Thanh Hà hướng dẫn Phần lớn các Luận văn đi sâu nghiên cứu vào một địa bàn cụ thể và nội dung luận văn thể hiện đi từ khái quát được những vấn đề lý thuyết cơ bản về văn hóa và xây dựng ĐSVH, TCVH ở cơ sở; trình bày cụ thể các hoạt động đặc trưng của quá trình xây dựng ĐSVH và như kết quả đạt được của hoạt động ấy. Trên cơ sở đó, các tác giả đã tiến hành nhận xét và đề xuất các nhóm giải pháp xây dựng ĐSVH cơ sở phù hợp với thực tiễn từng địa phương 7 Một số bài báo viết về đề tài xây dựng ĐSVH: Sóc Ca (2019), Huyện Long Phú đạt thành tích ấn tương sau 10 năm thực hiện “Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2020”. Tạp chí xây dựng đời sống văn hóa[14] Trần Mai Trang, (2019), Xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở gắn với xây dựng nông thôn mới, Tạp chí cộng sản[53] Lê Hoài Thung (2019), Diễm Châu nâng cao đời sống các gia đình chính sách, Tạp chí xây dựng đời sống văn hóa[54] Nhật Minh – Sở VHTT&DL Lai Châu (2020),Tỏa sáng nếp sống mới, con người mới Lai Châu", Tạp chí xây dựng đời sống văn hóa[38] Những bài báo trên đã phân tích, đánh giá hoạt động xây dựng ĐSVH tại một địa bàn cụ thể, chỉ ra những vấn đề đã thực hiện tốt và những vấn đề còn hạn chế trong quá trình xây dựng và đưa ra các giải pháp cần thiết cho mỗi hạn chế đã nêu. Tuy quá trình nghiên cứu ngắn nhưng các bài báo cơ bản đã thể hiện rõ được các hoạt động đã thực hiện tại địa phương, và là tài liệu tham khảo có giá trị cho các đơn vị tiếp cận. 2.2. Nghiên cứu về xây dựng nông thôn mới Công trình đầu tiên tác giả luận văn được tiếp cận đó là: “Kinh nghiệm tổ chức quản lý nông thôn Việt Nam trong lịch sử” của tác giả Phan Đại Doãn và Nguyễn Quang Ngọc đồng chủ biên, do Nxb Nxb Chính trị Quốc gia ấn hành năm 1994 [21]. Công trình nghiên cứu những vấn đề lịch sử trong phát triển nông thôn nước ta, để hướng tới một nông thôn phát triển mạnh mẽ theo xu thế xã hội, nhưng Nhà nước cũng cố gắng giữ lại những nét văn hóa lâu đời tại các làng quê Việt Nam. Năm 1997, công trình: “Phát triển nông thôn" do tác giả Phạm Xuân Nam (chủ biên) và Nxb KHXH ấn hành [39] cũng là một công trình nghiên cứu chuyên sâu về phát triển nông thôn Việt Nam trong quá trình đổi mới xã hội, nông thôn đã có những bước chuyển mình để hòa nhập với thời cuộc. 8 Tuy nhiên tác giả cũng đưa ra những tiêu cực của nông thôn khi chạy theo xu thế phát triển, nhiều giá trị văn hóa chưa được gìn giữ tốt và có nguy cơ mai một nếu không có sự quản lý của Nhà nước. Năm 2013, tác giả Tô Xuân Dân và cộng sự trong cuốn “Xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam: Tầm nhìn mới, tổ chức quản lý mới, bước đi mới” [19] đã cung cấp những kiến thức cơ bản về nông nghiệp, nông dân, nông thôn mới ở Việt Nam và cung cấp cách nhìn khá rộng mở cho việc đổi mới triệt để nhận thức về vai trò của nông nghiệp, nông dân và nông thôn trong sự nghiệp công hoá, hiện đại hoá, phát triển KTXH bền vững, giữ vững ổn định chính trị, đảm bảo an ninh - quốc phòng, phát huy bản sắc văn hoá dân tộc và bảo vệ môi trường sinh thái của đất nước trong hội nhập và phát triển. Tập thể tác giả đã phác thảo những yêu cầu và nhiệm vụ đặt ra cũng như gợi ý cách triển khai về tổ chức phát triển và xây dựng nông thôn mới (NTM) như: Tổ chức xây dựng và thực hiện quy hoạch phát triển nông thôn; Chuyển dịch cơ cấu kinh tế gắn với thị trường; Vận dụng mô hình sản xuất kinh doanh đa dạng và tổ chức quản lý phù hợp; Khơi dậy nguồn lực phát triển mới thông qua ứng dụng khoa học công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực; Tổ chức nâng cao đời sống vật chất và văn hoá của nhân dân. Cuốn sách cung cấp kỹ năng cần thiết về thực thi pháp luật, khả năng quản lý đối với cán bộ nông thôn nhằm tạo thuận lợi cho việc triển khai thắng lợi chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM. Học viên Nguyễn Thanh Tuấn với đề tài Thực trạng và giải pháp xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An được thực hiện tại Đại học Thái Nguyên [52]. Trên cơ sở đánh giá điều kiện tự nhiên, KTXH và mô hình nông thôn mới ở huyện Tân Kỳ thời gian qua luận văn đã đề xuất các giải pháp chủ yếu đẩy mạnh quá trình xây dựng nông thôn mới ở địa phương trong thời gian tới. 9 Từ việc tìm hiểu lịch sử nghiên cứu vấn đề tác giả nhận thấy: Thứ nhất, đã có nhiều công trình đi vào tìm hiểu vấn đề xây dựng ĐSVH và nông thôn mới . Những kết quả nghiên cứu thể hiện tinh thần làm việc nghiêm túc của các tác giả, là tài liệu tham khảo tốt trong nghiên cứu, giảng dạy và hoạch định chính sách. Thứ hai, ngoài các công trình lý luận chung, có một số công trình lại tập trung đi sâu vào tìm hiểu việc xây dựng ĐSVH cơ sở ở các địa phương khác nhau. Tuy nhiên, mỗi địa phương lại có những đặc điểm riêng biệt về KTXH và văn hóa đặc biệt là khác nhau trong việc triển khai thực hiện sự chỉ đạo của Đảng và Nhà nước trong quản lý ĐSVH ở cơ sở. Vì thế có rất nhiều vấn đề phải xem xét, nghiên cứu. Đặc biệt các công trình chưa đặt ra vấn đề gắn việc xây dựng ĐSVH với xây dựng NTM. Như vậy, các công trình nghiên cứu về văn hóa rất nhiều, về xây dựng ĐSVH cũng như xây dựng nông thôn mới cũng không ít. Các tác giả cũng đề cập đến nhiều yếu tố, nhiều phương diện, nhiều khía cạnh của vấn đề. Tuy nhiên, tìm hiểu vấn đề xây dựng ĐSVH gắn với xây dựng NTM ở huyện Như Xuân thì chưa được đề cập đến. Đây vẫn là một nguồn đề tài mới để chúng tôi tìm hiểu. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở hệ thống cơ sở lý thuyết về xây dựng ĐSVH, xây dựng NTM, đề tài tập trung đánh giá thực trạng xây dựng ĐSVH gắn với xây dựng NTM ở huyện Như Xuân, chỉ ra những thành tựu và hạn chế cùng nguyên nhân, từ đó đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong xây dựng ĐSVVH gắn với xây dựng NTM ở huyện Như Xuân. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Làm rõ cơ sở lý luận về xây dựng ĐSVH gắn với xây dựng NTM. - Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận, phân tích và làm rõ thực trạng về xây dựng ĐSVH gắn với xây dựng NTM ở huyện Như Xuân hiện nay. 10 - Đưa ra những giải pháp thích hợp nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng ĐSVH gắn với xây dựng NTM ở huyện Như Xuân trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của Luận văn là các hoạt động xây dựng ĐSVH gắn với xây dựng NTM ở huyện Như Xuân 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về không gian: Địa điểm nghiên cứu của luận văn thuộc huyện Như Xuân, tỉnh Thanh Hóa Về thời gian: Nghiên cứu hoạt động xây dựng ĐSVH gắn với xây dựng NTM ở huyện Như Xuân từ năm 2015 đến nay . Đây là giai đoạn huyện Như Xuân triển khai mạnh các phong trào văn hóa để hoàn thành các chỉ tiêu thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM giai đoạn 2015-2020. 5. Phương pháp nghiên cứu Căn cứ mục đích nghiên cứu được xác định ở trên, Luận văn sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Nghiên cứu các tài liệu viết về văn hóa cơ sở, các hoạt động xây dựng ĐSVH và hoạt động xây dựng NTM để từ đó phân loại các nguồn tư liệu theo mục đích và nội dung của đề tài nghiên cứu. Trong phương pháp nghiên cứu này, tác giả kế thừa các nguồn tài liệu đã nghiên cứu về công tác xây dựng ĐSVH, và các biện pháp xây dựng NTM tại các công nghiên cứu đi trước để làm cơ sở nghiên cứu cho huyện Như Xuân. - Phương pháp điền dã thực địa: Kết hợp với việc nghiên qua các tài liệu viết, tác giả đã đến tận các xã, thôn trong huyện Như Xuân, tìm hiểu về hoạt động xây dựng ĐSVH của bà con, tìm hiểu công tác xây dựng các phong trào văn hóa và nhận thức của nhân dân địa phương về ý thức xây dựng 11 ĐSVH ở cơ sở. Khảo sát thông qua phiếu khảo sát nhiều người dân địa phương các nội dung về xây dựng ĐSVH gắn với xây dựng NTM. Từ đó đánh giá những giá trị văn hóa mà huyện Như Xuân đạt được trong quá trình xây dựng NTM và những vấn đề tồn tại trong các phong trào TDĐKXDĐSVH gắn với xây dựng NTM ở huyện Như Xuân. - Phương pháp tổng hợp, thống kê, so sánh: Qua việc thu thập, nghiên cứu các tài liệu và khảo sát thực tế một số người dân ở huyện Như Xuân tác giả tiến hành tổng hợp, thống kê, phân tích so sánh sự biến động về các hoạt động văn hóa của địa phương gắn với xây dựng NTM để làm căn cứ củng cố cho nhận định khoa học của tác giả luận văn về vấn đề nghiên cứu. - Phương pháp chuyên gia: Phỏng vấn trực tiếp một số cán bộ đang làm công tác văn hóa tại địa phương, xác thực các phong trào văn hóa tại đây nhằm đưa ra giải pháp nâng cao chất lượng xây dựng ĐSVH gắn với xây dựng NTM ở huyện Như Xuân, một cách khoa học, hữu hiệu, phù hợp với quan điểm thực tiễn và khoa học chuyên ngành. Nhất quán sử dụng phương pháp nghiên cứu liên ngành trên cơ sở chủ đạo của phương pháp nghiên cứu các ngành văn hóa học, quản lý văn hóa, thị trường văn hóa, trong đó lấy phương pháp nghiên cứu ngành quản lý văn hóa làm trọng tâm. 6. Đóng góp của luận văn Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần hệ thống hóa những vấn đề lý luận chung về văn hóa, xây dựng ĐSVH và vấn đề xây dựng NTM. Đồng thời đánh giá được thực trạng xây dựng ĐSVH gắn với xây dựng NTM ở huyện Như Xuân từ đó đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả của hoạt động văn hóa trong thời gian tới. Do vậy kết quả nghiên cứu của đề tài là cơ sở cho các nhà quản lý văn hóa tại địa phương định hướng xây dựng nền văn hóa đa dạng, phù hợp với đặc điểm văn hoá, điều