Tài liệu Luận văn thạc sĩ tổ chức hoạt đông hỗ trợ tâm lí học đường ở các trường trung học cơ sở thành phố thái nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN THỊ THẮM TỔ CHỨC HOẠT ĐÔNG HỖ TRỢ TÂM LÍ HỌC ĐƯỜNG Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2018 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN THỊ THẮM TỔ CHỨC HOẠT ĐÔNG HỖ TRỢ TÂM LÍ HỌC ĐƯỜNG Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. PHÙNG THỊ HẰNG THÁI NGUYÊN - 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn: “Tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS thành phố Thái Nguyên” là của riêng tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn của PGS.TS. Phùng Thị Hằng sử dụng những thông tin được ghi rõ nguồn gốc, những số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là hoàn toàn trung thực, chưa hề được sử dụng và công bố ở bất kỳ một công trình nghiên cứu nào khác. Thái Nguyên, ngày 09 tháng 7 năm 2018 Tác giả Nguyễn Thị Thắm i LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, ngoài sự cố gắng, nỗ lực của bản thân, em đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ tận tình của các thầy giáo, cô giáo, các cơ quan, trường học. Em xin bày tỏ lòng biết ơn đến lãnh đạo trường Đại học sư phạm Thái Nguyên, các thầy giáo, cô giáo phòng Đào tạo, Khoa Tâm lý - Giáo dục, các nhà khoa học, các thầy giáo, cô giáo trong và ngoài Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã giảng dạy trong suốt quá trình học tập. Đặc biệt, em xin trân trọng cảm ơn PGS.TS. Phùng Thị Hằng người đã trực tiếp, tận tình hướng dẫn khoa học, giúp đỡ em hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ, tạo điều kiện của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Thái Nguyên, Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Thái Nguyên, các trường THCS trên địa bàn thành phố Thái Nguyên; cảm ơn các đồng chí, đồng nghiệp, đã tận tình giúp đỡ và cung cấp số liệu, đóng góp ý kiến để việc điều tra nghiên cứu và hoàn thành luận văn được thuận lợi. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, nhưng luận văn không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Tác giả xin trân trọng tiếp thu những ý kiến chỉ bảo, góp ý xây dựng của các nhà khoa học, các thầy giáo, cô giáo đồng nghiệp để tiếp tục hoàn thiện luận văn. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả Nguyễn Thị Thắm ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...........................................................................................................i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT......................................................................iv DANH MỤC BẢNG .....................................................................................................v MỞ ĐẦU .......................................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ...........................................................................2 4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................................2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................................3 6. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu....................................................................................3 7. Phương pháp nghiên cứu ...........................................................................................3 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ TÂM LÝ HỌC ĐƯỜNG Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC SƠ SỞ ............................... 5 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu ........................................................................5 1.1.1. Trên thế giới ........................................................................................................5 1.1.2. Ở Việt Nam .........................................................................................................8 1.2. Các khái niệm cơ bản ........................................................................................11 1.2.1. Khái niệm tâm lý học đường.............................................................................11 1.2.2. Khái niệm hỗ trợ tư vấn tâm lý học đường .......................................................12 1.2.3. Khái niệm tổ chức ............................................................................................. 12 1.2.4. Khái niệm hoạt động .........................................................................................13 1.2.5. Hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ..................................................................14 1.2.6. Tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường .....................................................16 1.3. Một số vấn đề cơ bản về tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lí học đường ở trường THCS ....................................................................................................17 1.3.1. Trường THCS trong hệ thống giáo dục quốc dân .............................................17 1.3.2. Hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở trường THCS ........................................18 iii 1.3.3. Hiệu trưởng trường THCS với vai trò tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường .........................................................................................................26 1.3.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến việc tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở trường THCS ......................................................................................29 Kết luận chương 1 ........................................................................................................32 Chương 2. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ TÂM LÝ HỌC ĐƯỜNG Ở CÁC TRƯỜNG THCS THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN....................... 33 2.1. Khái quát về thực trạng các trường khảo sát ....................................................33 2.2. Mục đích, nội dung và phương pháp khảo sát ..................................................37 2.2.1. Mục đích khảo sát ............................................................................................. 37 2.2.2. Nội dung khảo sát ............................................................................................. 37 2.2.3. Phương pháp khảo sát và phương thức xử lý số liệu ........................................37 2.3. Thực trạng hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS thành phố Thái Nguyên............................................................................................... 38 2.3.1. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh các trường THCS thành phố Thái Nguyên về tầm quan trọng của hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường .....38 2.3.2. Những khó khăn tâm lý thường gặp của học sinh THCS. ................................ 40 2.3.3. Hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS thành phố Thái Nguyên ...43 2.3.4. Thực trạng tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS thành phố Thái Nguyên.....................................................................................56 2.3.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS.....................................................................................................65 2.4. Một số đánh giá chung về thực trạng....................................................................69 Kết luận chương 2 ........................................................................................................71 Chương 3. BIỆN PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ TÂM LÝ HỌC ĐƯỜNG Ở CÁC TRƯỜNG THCS THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN ................73 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ....................................................................73 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích ..................................................................73 3.1.2. Nguyên tắc bảo đảm tính đồng bộ ....................................................................73 3.1.3. Nguyên tắc bảo đảm tính thực tiễn ...................................................................73 3.1.4. Nguyên tắc bảo đảm tính khả thi ......................................................................74 iv 3.1.5. Nguyên tắc bảo đảm tính hiệu quả....................................................................74 3.2. Đề xuất một số biện pháp tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở trường THCS thành phố Thái Nguyên.............................................................. 74 3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh về tầm quan trọng của hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở trường THCS.........................74 3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng về hỗ trợ tâm lý học đường cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên tham gia hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở trường THCS .................................................................................................77 3.2.3. Đa dạng hóa nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở trường THCS ...................................................................80 3.2.4. Tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình, và các tổ chức xã hội trong việc triển khai hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở trường THCS .......82 3.2.5. Xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị kĩ thuật, sắp xếp thời gian hợp lý, khoa học cho hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở trường THCS ...................84 3.2.6. Mối quan hệ giữa các biện pháp ........................................................................87 3.3. Khảo nghiệm các biện pháp đề xuất ............................................................... 87 3.3.1. Mục đích khảo nghiệm .....................................................................................87 3.3.2. Khách thể khảo nghiệm ....................................................................................88 3.3.3. Nội dung khảo nghiệm ......................................................................................88 3.3.4. Phương pháp khảo nghiệm ...............................................................................88 3.3.5. Kết quả khảo nghiệm ........................................................................................88 Kết luận chương 3 ........................................................................................................89 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................................90 1. Kết luận chung .........................................................................................................90 2. Khuyến nghị .............................................................................................................90 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................93 PHỤ LỤC v DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT BCH : Ban chấp hành CBQLGD : Cán bộ quản lý giáo dục ĐHSP : Đại học sư phạm GDĐT : Giáo dục đào tạo GV : Giáo viên HĐTV : Hoạt động tư vấn HS : Học sinh HTTL : Hỗ trợ tâm lý HTTLHĐ : Hỗ trợ tâm lý học đường QLGD : Quản lý giáo dục THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông TLGD : Tâm lý giáo dục TP HCM : Thành phố Hồ Chí Minh TP : Thành phố XHCN : Xã hội chủ nghĩa TLHĐ : Tâm lý học đường TLHTH : Tâm lý học trường học iv DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Bảng 2.2. Bảng 2.3. Bảng 2.4a. Bảng 2.4b. Bảng 2.5. Bảng 2.6. Bảng 2.7. Bảng 2.8. Bảng 2.9. Bảng 2.10. Bảng 2.12. Bảng 2.13. Bảng 2.14. Bảng 2.15. Bảng 2.16. Bảng 2.17. Bảng 2.18. Bảng 2.19. Bảng 3.1. Thống kê học sinh, lớp học một số trường năm học 2017 - 2018 ........ 34 Quy mô phát triển giáo dục một số trường THCS TP Thái Nguyên .... 34 Thống kê cán bộ quản lý và giáo viên, nhân viên................................. 35 Xếp loại học lực của học sinh THCS TP Thái Nguyên năm học 2016-2017 ............................................................................................. 36 Xếp loại hạnh kiểm của học sinh THCS TP Thái Nguyên năm học 2016-2017 ............................................................................................. 36 Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh về tầm quan trọng của hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS TP. Thái Nguyên ................................................................................... 38 Khó khăn tâm lý thường gặp của học sinh THCS TP. Thái Nguyên ... 40 Vai trò của trang thiết bị, phương tiện phục vụ hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS ......................................................... 43 Vị trí phòng hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS TP. Thái Nguyên .....45 Mức độ thực hiện các nội dung hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS TP. Thái Nguyên .................................................. 46 Hiệu quả của việc thực hiện các nội dung của hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS TP. Thái Nguyên ............................ 48 Đánh giá của các khách thể điều tra về hình thức tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS TP. Thái Nguyên........... 52 Đánh giá của các khách thể điều tra về phương pháp hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS TP. Thái Nguyên ................................ 54 Căn cứ để xây dựng nội dung kế hoạch tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS .................................................. 56 Các loại kế hoạch tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở trường THCS ......................................................................................... 57 Thực trạng về tổ chức thực hiện hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS TP. Thái Nguyên ................................................. 58 Thực trạng về vai trò chỉ đạo của Hiệu trưởng các trường THCS trong việc tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ......................... 61 Thực trạng về kiểm tra, đánh giá kết quả tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS TP. Thái Nguyên .................... 63 Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở trường THCS ................................................................... 65 Kết quả khảo nghiệm các biện pháp được đề xuất ............................... 88 v MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục đào tạo là một trong những nhiệm vụ quan trọng mà Đảng và Nhà nước đặt lên hàng đầu. Thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 của BCH Trung ương về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường theo định hướng XHCN và hội nhập Quốc tế. Qua các năm triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII và các chủ trương của Đảng, Nhà nước về định hướng chiến lược phát triển giáo dục-đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, lĩnh vực giáo dục và đào tạo nước ta đã đạt được những thành tựu quan trọng, góp phần to lớn vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Thành công của sự nghiệp giáo dục tạo được niềm tin tưởng đối với người học, tuy nhiên một số vấn đề được xã hội quan tâm nổi lên trong giáo dục đào tạo hiện nay đó là: Tình trạng bạo lực học đường, ma túy học đường, yêu sớm, tình trạng xâm hại tình dục trẻ em diễn ra có chiều hướng gia tăng và ngày càng phức tạp, nhiều vụ án xâm hại tình dục trẻ em, bạo lực học đường xảy ra gây hậu quả nghiêm trọng về mặt tâm, sinh lý cho nạn nhân, tạo bức xúc trong nhân dân. Việc học sinh “Yêu sớm" ảnh hưởng đến kết quả học tập. Nhằm hạn chế đến mức tối đa hậu quả của vấn đề trên, cần có cách nhìn cụ thể, rất cần tới sự giáo dục, hỗ trợ tâm lý học đường, từ đó áp dụng các biện pháp cần thiết, góp phần tạo hiệu quả phòng ngừa. Hiện nay cả nước đang tích cực thực hiện việc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông nói chung và cấp THPT nói riêng, với mục tiêu hình thành những năng lực cần thiết cho học sinh. Các cấp quản lí giáo dục đã có những giải pháp đồng bộ để thực hiện được mục tiêu đó. Bộ Giáo dục đã ban hành Thông tư số 31/2017/TT-BGDĐT ngày 18 tháng 4 năm 2017 về việc hướng dẫn thực hiện công tác tư vấn tâm lý cho học sinh trong trường phổ thông. Mục tiêu của công tác tư vấn tâm lý cho học sinh nhằm phòng ngừa, hỗ trợ và can thiệp (khi cần thiết) đối với học sinh đang gặp phải khó khăn về tâm lý trong học tập và cuộc sống để tìm hướng giải quyết phù hợp, giảm thiểu tác động tiêu cực có thể xảy ra; góp phần xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện và phòng, chống bạo lực học đường; hỗ trợ học sinh rèn luyện kỹ năng sống; tăng cường ý chí, niềm tin, bản lĩnh, thái độ ứng xử phù hợp trong các 1 mối quan hệ xã hội; rèn luyện sức khỏe thể chất và tinh thần, góp phần xây dựng và hoàn thiện nhân cách. Thực tế cho thấy hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS trên địa bàn thành phố Thái Nguyên trong những năm qua đã có hướng triển khai, song quy mô còn chưa đồng bộ, do một số khó khăn nhất định mà việc tổ chức thực hiện các hoạt động trên địa bàn thành phố Thái Nguyên nói chung và tại một số trường nói riêng còn mang tính hình thức, chiếu lệ, chưa đi vào chiều sâu, hiệu quả chưa cao. Một trong những nguyên nhân của thực trạng là do công tác tổ chức hỗ trợ tâm lý học đường các trường THCS chưa được quan tâm một cách thỏa đáng. Cán bộ quản lý và giáo viên phụ trách chưa có chuyên môn, chưa có những phương pháp phù hợp để thúc đẩy hoạt động, phát huy vai trò trách nhiệm trong việc tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường. Điều này đòi hỏi phải có những nghiên cứu cụ thể, tạo cơ sở cho việc đề xuất các biện pháp quản lý và triển khai hoạt động phù hợp với tình hình thực tiễn. Chính vì những lý do trên mà chúng tôi lựa chọn vấn đề: “Tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS thành phố Thái Nguyên” làm đề tài luận văn để nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận văn đề xuất một số biện pháp tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS thành phố Thái Nguyên, nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở các trường THCS trên địa bàn thành phố Thái Nguyên. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở trường THCS. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. 4. Giả thuyết khoa học Quá trình tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS thành phố Thái Nguyên còn có những hạn chế như: Nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động chưa hiệu quả; một số cán bộ quản lý, giáo viên chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường. Nếu đề xuất và thực hiện một cách đồng bộ các biện pháp tổ chức phù hợp với tình hình thực tiễn thì sẽ góp phần nâng cao hiệu quả của hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường 2 THCS thành phố Thái Nguyên, từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của các nhà trường. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở trường THCS. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS thành phố Thái Nguyên. 5.3. Đề xuất một số biện pháp tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS thành phố Thái Nguyên. 6. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu 6.1. Về nội dung Đề tài tập trung nghiên cứu và đề xuất một số biện pháp tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS thành phố Thái Nguyên. 6.2. Về khách thể điều tra và địa bàn khảo sát - Về khách thể điều tra: Đề tài tiến hành khảo sát 264 khách thể, trong đó có 31cán bộ quản lý; 73 giáo viên; 160 học sinh. - Về địa bàn khảo sát: Đề tài tiến hành khảo sát tại 4 trường THCS của thành phố Thái Nguyên, bao gồm: Trường THCS Quang Trung, Trường THCS Chu Văn An, Trường THCS Trưng Vương, Trường THCS Gia Sàng. Ngoài ra chúng tôi còn khảo sát thêm một số cán bộ quản lý ở các trường THCS khác trên địa bàn TP Thái Nguyên. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Phân tích, tổng hợp, so sánh, hệ thống hóa các tài liệu lý luận như nghiên cứu lý luận về hỗ trợ tâm lý học đường; nghiên cứu chủ trương của Đảng, Nhà nước, của Bộ Giáo dục và Đào tạo về chiến lược phát triển giáo dục nói chung và giáo dục THCS nói riêng để xây dựng khung lý thuyết cho đề tài. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2 1. Phương pháp quan sát Tiến hành quan sát các hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS thành phố Thái Nguyên, các hình thức tổ chức hoạt động của nhà quản lý... nhằm thu thập thông tin thực tiễn cho đề tài. 7.2.2. Phương pháp đàm thoại Trao đổi, trò chuyện, phỏng vấn một số cán bộ quản lý, tư vấn viên, giáo viên ở các trường THCS thành phố Thái Nguyên để tìm hiểu thực trạng, nguyên nhân của thực trạng hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS trên địa bàn thành 3 phố, đồng thời làm sáng tỏ những thông tin thu nhận được từ phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi. 7.2.3. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Phương pháp này được sử dụng với mục đích khảo sát nhu cầu, nhận thức, sự đánh giá của các khách thể điều tra về các hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS thành phố Thái Nguyên. 7.2.4. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia Phương pháp này được sử dụng với mục đích xin ý kiến của các chuyên gia, các nhà quản lý, các giáo viên có nhiều kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm về việc xây dựng và đề xuất các biện pháp tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường các trường THCS, đồng thời kiểm tra tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất. 7.2.5. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục Phương pháp này được sử dụng với mục đích đánh giá, tổng kết công tác quản lý hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường cho học sinh của Hiệu trưởng các trường THCS thành phố Thái Nguyên để thu thập thêm thông tin thực tiễn cho đề tài. 7.3. Các phương pháp bổ trợ Sử dụng một số công thức toán thống kê, biểu đồ để xử lý và biểu đạt các kết quả nghiên cứu thực tiễn. Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Khuyến nghị; Tài liệu tham khảo; Phụ lục, luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở trường THCS. Chương 2: Thực trạng tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS thành phố Thái Nguyên. Chương 3: Biện pháp tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường ở các trường THCS thành phố Thái Nguyên. 4 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ TÂM LÝ HỌC ĐƯỜNG Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC SƠ SỞ 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu 1.1.1. Trên thế giới Hỗ trợ tâm lý học đường là một lĩnh vực nghiên cứu được bắt đầu chú trọng từ những năm 80 của thế kỷ XX khi vấn nạn rối nhiễu tâm lý trở nên nghiêm trọng trong xã hội công nghiệp hiện đại. Đặc biệt, nhu cầu hỗ trợ tâm lý học đường của học sinh, sinh viên được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm nghiên cứu bởi đó là một trong những cơ sở quan trọng cho việc thành lập và nội dung hoạt động của các phòng tâm lý học đường trong trường học. Từ đó cho đến nay, có khá nhiều cách tiếp cận về lĩnh vực này, tuy nhiên, có thể khái quát một số xu hướng nghiên cứu chính như sau: * Xu hướng thứ nhất: Nghiên cứu đánh giá thực trạng nhu cầu hỗ trợ tâm lý học đường của học sinh, sinh viên ở các bậc học và trẻ khuyết tật. Đây là xu hướng nghiên cứu khá phổ biến trên thế giới. Các nội dung nghiên cứu thường tập trung làm rõ nhu cầu nhận hỗ trợ từ các trung tâm tư vấn, các vấn đề cần tư vấn, tần suất đến phòng tâm lý học đường, nguyên nhân cản trở đến các dịch vụ hỗ trợ, tư vấn, mối quan hệ giữa stress và nhu cầu tư vấn… Các nghiên cứu theo khuynh hướng này cho thấy những vấn đề mà học sinh, sinh viên cần hỗ trợ tâm lý thường là các mối quan hệ xã hội, sự phát triển nghề nghiệp, giá trị sống, kĩ năng học tập, việc rèn luyện và phát triển bản thân (Egbochuku, 2008; Nyutu & Gysbers, 2007; Morgan, Stiffan, Shaw & Wilson, 2007). Các kết quả nghiên cứu khẳng định rằng, tần suất đến phòng tâm lý học đường của học sinh, sinh viên là khá hạn chế vì họ bị cản trở bởi nhiều nguyên nhân, như: lo ngại về tính bảo mật của thông tin cá nhân; sự phức tạp của một số quy trình tư vấn, hỗ trợ tâm lý; không tự tin vào bản thân và không tin tưởng vào trình độ chuyên môn nghiệp vụ của của đội ngũ hỗ trợ tâm lý học đường (Morgan, Stiffan, Shaw Wilson, 2007). Kết quả của các nghiên cứu đồng thời cho thấy học sinh, sinh viên với nhu cầu khác nhau sử dụng các dịch vụ hỗ trợ, tư vấn tâm lý khác nhau. Có thể nói, xu hướng khảo sát thực trạng tư vấn, hỗ trợ tâm lý học đường cũng là một xu hướng nổi bật ở các nước Châu Á hiện nay, nơi mà hỗ trợ tâm lý học đường, hỗ trợ giáo dục vẫn là một lĩnh vực còn khá mới mẻ. Vì thế, những nghiên cứu về thực trạng hỗ trợ tâm lý học đường nói chung và tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường của nhà quản lý nói riêng ở các trường là hết sức cần thiết nhằm phát triển thế hệ trẻ một cách toàn diện theo xu thế chung của thời đại. 5 Đối với các nước Âu Mỹ, xu hướng khảo sát thực trạng hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường chỉ phát triển và được chú trọng vào những năm 80 và 90 của thế kỷ XX. Hiện nay, việc điều tra về nhu cầu hỗ trợ tâm lý học đường ở học sinh, sinh viên nói chung là điều tất yếu mà các trung tâm tư vấn trong các trường học từ bậc tiểu học đến bậc đại học ở các nước Âu Mỹ phải chú trọng thực hiện hàng năm, hàng quý. Việc khảo sát này hầu hết được tiến hành và xử lý một cách chuyên nghiệp và khoa học qua các hệ thống trực tuyến trên các website. Ngoài ra, có thể nhận thấy hiện nay việc nghiên cứu thực trạng hoạt động tư vấn, hỗ trợ tâm lý học đường ở các nước Âu Mỹ hầu như chỉ hướng đến các đối tượng đặc biệt như trẻ khuyết tật, học sinh, sinh viên có năng khiếu đặc biệt (Peterson, 2006), những học sinh nổi bật nhưng lại bị khuyết tật học tập (academically talented students with learning disability) (Reis & Colbert, 2004) [dẫn theo 3]. * Xu hướng thứ hai: Phát triển các thang đo về nhu cầu tư vấn, hỗ trợ tâm lý Theo Nyutu (2001), ban đầu, những nghiên cứu về nhu cầu tư vấn, hỗ trợ tâm lý theo xu hướng điều tra (survey research) được thực hiện dựa trên một số công cụ và phương pháp đơn giản như phỏng vấn theo nhóm, phỏng vấn trọng tâm (focus group) và bảng hỏi…hoặc chỉ sử dụng các công cụ đánh giá về nhu cầu (Students Needs Assessment Survey) ở học sinh, sinh viên. Về sau, nhằm đánh giá chính xác, khách quan và khoa học về thực trạng nhu cầu tư vấn, hỗ trợ tâm lý ở học sinh, sinh viên nói trên, việc xây dựng và phát triển các thang đo về nhu cầu tư vấn, hỗ trợ tâm lý có đầy đủ tính hiệu lực và độ tin cậy được chú trọng. Ở Châu Phi, thang đo “The Students Counseling Needs Scale” (Thang đo nhu cầu tư vấn cho học sinh) của Nyutu (2007) được sử dụng khá phổ biến. Thang đo này cũng được chính Nyutu & Gysbers (2010) sử dụng trong một nghiên cứu gần đây “Nhu cầu tư vấn của học sinh trung học phổ thông Kenya”. Nghiên cứu được thực hiện trên học sinh THPT ở Kenya. Nghiên cứu một lần nữa khẳng định tầm quan trọng của việc sử dụng công cụ đánh giá để xác định nhu cầu tư vấn tại Kenya thay cho các công cụ đánh giá nhu cầu chung ở học sinh, sinh viên. Xu hướng này vẫn đang rất được khuyến khích tại các nước Châu Á và Châu Phi. Riêng ở các nước Châu Âu và Châu Mỹ, các nghiên cứu về phát triển thang đo và công cụ đánh giá nhu cầu tư vấn, hỗ trợ tâm lý học đường đang dần được chú trọng. Các công cụ này hỗ trợ rất lớn cho các nhà tư vấn xây dựng mô hình tư vấn, hỗ trợ đáp ứng đúng nhu cầu của học sinh, sinh viên như McGannon, Carey & Dimmitt (2007) có nhận định: “Tư vấn học đường có tiềm lực to lớn trong việc giúp học sinh, sinh viên đạt các tiêu chuẩn cao hơn trong các lĩnh vực học đường và cuộc sống; 6 điều này phần lớn phụ thuộc vào các công cụ đo lường nhu cầu tư vấn, hỗ trợ tâm lý và các phương pháp cải thiện hành vi của học sinh, sinh viên” (Corey Gerald (1991), Theory and Practice of Counseling and Psychotherapy, Brooks/Cole Publishing Company) [dẫn theo 3]. * Xu hướng thứ ba: Nghiên cứu xây dựng các mô hình hỗ trợ tâm lý học đường thay đổi nội dung, chương trình hoạt động tư vấn học đường. Đây là một xu hướng nghiên cứu mang tính thực tiễn và có ý nghĩa xã hội rất lớn. Nhiều mô hình hỗ trợ tâm lý đã và đang được phát triển, mang lại hiệu quả cao tại một số trường đại học và các trường phổ thông. Ở Hoa Kỳ có mô hình tư vấn học sinh dựa trên kinh nghiệm; mô hình tư vấn của Trường Illinois (2007), mô hình tư vấn của Trường đại học tổng hợp Winsconsin (2008) và đặc biệt là mô hình tư vấn chuyển đổi của các tác giả Eschenauer và Chen Hayes (2005) dành cho các trường học ở đô thị... Bên cạnh đó, còn có các mô hình tâm lý học đường như mô hình phân phối dịch vụ tâm lý học trường học 3 tầng (năm 2008), mô hình dịch vụ tư vấn học đường tích hợp và toàn diện (năm 2010). Ở Pháp đã hình thành một mạng lưới hỗ trợ đặc biệt (RASED). Đây là mô hình trợ giúp đặc biệt bao gồm những hoạt động cùng nhau phòng ngừa và khắc phục khi GV không có biện pháp thay thế nào. Mạng lưới RASED có hai nhiệm vụ chính là phòng ngừa và chỉnh trị, hỗ trợ. Ở Singapore có mô hình Dịch vụ chăm sóc học sinh (Student Care Service SCS). Ở Trung Quốc có mô hình chăm sóc sức khỏe tâm thần tại các nhà trường cho học sinh các cấp… Các nghiên cứu đã cho thấy được nội dung, đặc điểm, biểu hiện, mức độ của nhu cầu được tư vấn hỗ trợ tâm lý học đường cho học sinh khi học sinh có khó khăn tâm lý. Các nghiên cứu này nói chung đều có thể được ứng dụng hiệu quả trong việc xây dựng các chương trình, kế hoạch chẩn đoán, phòng ngừa và can thiệp sớm trong học đường. Hiện nay, Hiệp hội các nhà Tâm lý học đường Hoa Kỳ được xem như nguồn tham khảo và kiểu mẫu cho các chương trình tư vấn hỗ trợ tâm lý học đường của hầu hết các nước trên thế giới. ASCA hiện tại có hơn 23.000 hội viên trên toàn thế giới và là một phân hội của ACA với hơn 60.000 hội viên trên toàn thế giới. Các dịch vụ tư vấn, hỗ trợ tâm lý học đường đã trở nên phổ biến và không thể thiếu được trong các trường học, các cơ sở đào tạo ở Anh, Pháp, Nga, Đức…. và nhiều quốc gia khác trên thế giới [45]. 7 Như vậy, trên thế giới, cùng với bề dày phát triển của hoạt động tư vấn nói chung tư vấn, hỗ trợ tâm lý học đường nói riêng, các nghiên cứu theo ba khuynh hướng trên đã góp phần giúp các nhà quản lý ở các trường phổ thông, đại học có cơ sở để tìm các biện pháp tổ chức hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường cho học sinh, sinh viên một cách bài bản, khoa học và hiệu quả nhất. 1.1.2. Ở Việt Nam Ở Việt Nam, hỗ trợ tâm lý học đường vẫn còn là một lĩnh vực khá mới mẻ. Các hoạt động tư vấn, hỗ trợ tâm lý học đường cho học sinh, sinh viên còn chưa được đầu tư và quan tâm đúng mức. Trước đây, trong thời gian chiếm đóng miền Nam Việt Nam, Mỹ đã cho triển khai các hoạt động Khải Đạo trong các trường học. Đến năm 1975, khi miền Nam được giải phóng, cách thức tiếp cận với giáo dục đã thay đổi làm cho hoạt động này không còn tồn tại trong các trường học với đúng nghĩa của nó nữa. Năm 1984, trung tâm nghiên cứu tâm lý trẻ và tâm bệnh N-T do bác sĩ Nguyễn Khắc Viện thành lập đã trở thành nơi đầu tiên thực hành, phát triển nghề tư vấn trong đó có lĩnh vực tâm lý trẻ em và gia đình. Phương châm nghiên cứu của trung tâm là chiết trung, không suy tôn một trường phái nào, không lấy một học thuyết nào làm chính thống. Phương pháp nghiên cứu chủ yếu là nghiên cứu sâu từng trường hợp. Trong khoảng 10 năm trở lại đây, sự xuất hiện hàng loạt các vấn đề liên quan đến đạo đức, kỉ luật trường học, học sinh tự tử, áp lực thi cử, những rối loạn tâm lý, quan hệ thầy trò… tại các trường học Việt Nam đã khiến các nhà giáo dục, nhà tâm lý cùng những tổ chức và các cơ quan hữu trách bắt đầu đề cập đến việc phải có các hoạt động hỗ trợ tâm lý trong trường học. Từ khoảng năm 2000, nhiều trường học tại TP HCM như trường Khánh Hội A quận 4, Nguyễn Gia Thiều - quận Tân Bình, Diên Hồng - quận 10, Trường Công Định, Phú Mỹ - quận Bình Thạnh, Mạc Đĩnh Chi - quận 6 và rất nhiều các trường khác nữa… đã chủ động phối hợp với các chuyên viên tâm lý, các tổ chức trong và ngoài nước để triển khai các chương trình, tư vấn, hỗ trợ tâm lý học đường cho học sinh. Có thể kể tới một số trung tâm tư vấn, hỗ trợ như: Trung tâm Tư vấn “Tình yêu, Hôn nhân, Gia đình” (thuộc Hội Tâm lý giáo dục học thành phố Hồ Chí Minh); Trung tâm Tư vấn Hướng Dương (thuộc Liên đoàn Lao động thành phố Hồ Chí Minh). Sự xuất hiện của các dịch vụ tham vấn, trị liệu trực tiếp do Trung tâm Công tác xã hội thuộc Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam kết hợp với tiến sĩ tâm lý Trần Thị Giồng đã dần làm thay đổi tính chất của HĐTV: từ tư vấn cho lời khuyên chủ yếu bằng điện thoại chuyển sang tư vấn trực tiếp, tập trung sâu vào vấn đề tâm lý của 8 người xin trợ giúp. Trong thời gian này, tiến sĩ Trần Thị Giồng cũng tổ chức nhiều lớp tập huấn về tư vấn tâm lý cho các cán bộ, giáo viên và giáo dục viên đường phố nhằm mở rộng và nâng cao chất lượng tư vấn cho các đối tượng xã hội làm việc với người bị tổn thương tâm lý [12]. Năm 2003, hội thảo “Nhu cầu tư vấn học đường tại TP HCM” được Viện Nghiên cứu Giáo dục, trường ĐHSP TP HCM tổ chức với sự tham gia của nhiều nhà tâm lý, nhà giáo dục và hiệu trưởng các trường có hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường để “mổ xẻ” và kêu gọi sự quan tâm của giới chuyên môn cũng như các cơ quan chính phủ trong việc có các chiến lược nhằm phát triển hoạt động hỗ trợ tâm lý học đường tại Việt Nam. Cũng trong thời gian này, một số sinh viên khoa Tâm lý - Giáo dục trường Đại học Sư phạm TPHCM đã chọn đề tài cho luận văn tốt nghiệp của mình về vấn đề tư vấn học đường. Những “sự kiện” này được xem là những bước khởi đầu cho nhiều sự thay đổi tiếp theo của ngành tư vấn học đường tại Việt Nam. Chẳng hạn như: Trương Bích Nguyệt (2003), Bước đầu tìm hiểu sự cần thiết của công tác tư vấn học đường hiện nay ở một số trường cấp 2-3 tại TP.HCM, Khoá luận tốt nghiệp, Trường Đại học Sư phạm TP.HCM [27]; Võ Thị Tích (2004), Tìm hiểu thực trạng và các giải pháp định hướng về nhu cầu tư vấn học đường của học sinh các trường THCS trong nội thành TP.HCM, Khoá luận tốt nghiệp, Trường Đại học Sư phạm TP.HCM [31].v.v… Năm 2004, Trung tâm hỗ trợ tư vấn tâm lý (CACP) thuộc trường Đại học khoa học xã hội và nhân văn Hà Nội được thành lập và cũng đề cập đến hoạt động nghiên cứu và hỗ trợ hoạt động tư vấn, hỗ trợ tâm lý học đường. Năm 2005, với sự chấp thuận của Ủy ban Dân số - Gia đình - Trẻ em TP HCM và sự hỗ trợ của UNICEF, Văn phòng tư vấn trẻ em TP HCM tổ chức hội thảo “Kinh nghiệm bước đầu thực hiện mô hình tư vấn trong trường học” đã nhận được sự quan tâm và chia sẻ kinh nghiệm thực tế của nhiều chuyên gia và cán bộ quản lý trường học. Đầu năm 2006, hội nghị toàn quốc về “Tư vấn tâm lý - giáo dục - thực tiễn và định hướng phát triển” do Hội khoa học Tâm lý - Giáo dục TP HCM tổ chức cũng đề cập đến vấn đề tư vấn học đường như là một điều “khẩn thiết” nhằm hỗ trợ học sinh và nhà trường trong hoạt động giáo dục. Sở GD&ĐT TP HCM cũng tổ chức những buổi sinh hoạt đề cập đến hoạt động tư vấn, hỗ trợ học đường trong thời gian này với sự tham gia của các nhà tâm lý, nhà giáo dục, nhà trường và phụ huynh học sinh. Bên cạnh đó, Bộ GD&ĐT cũng ban hành văn bản nhằm chỉ đạo và hướng dẫn các Sở và trường học cùng những tổ chức liên quan trong việc triển khai thực hiện chương trình tư vấn học đường. (Văn bản số 9971/BGD&ĐT-HSSV, ngày 28/10/2005). 9 Chuyên mục tư vấn học đường do báo Phụ nữ TP HCM khởi xướng (ThS. Nguyễn Thị Oanh phụ trách) cũng nhận được sự hưởng ứng rất nhiệt tình của đông đảo học sinh, phụ huynh và các trường học. Tháng 06 năm 2006, cuốn sách “Tư vấn tâm lý học đường” của tác giả Nguyễn Thị Oanh đã được Nhà xuất bản Trẻ phát hành trên toàn quốc. Tại TP HCM, Sở GD&ĐT đã ra quyết định số 1090/QĐ - GDĐT - TC (31/8/2012) về việc ban hành quy định tạm thời về tổ chức và hoạt động công tác tư vấn trường học. Theo đó, giáo viên làm công tác tư vấn được bố trí thời gian làm việc, phòng tư vấn thích hợp và tạo điều kiện thuận lợi để tổ chức và tham gia các hoạt động. Họ được ưu tiên học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kiến thức kinh tế, văn hóa, xã hội… để phục vụ tốt nhất cho công tác tư vấn học sinh. Giáo viên tư vấn học đường được hưởng lương, chế độ và chính sách theo ngạch giáo viên đúng quy định hiện hành chung và được hỗ trợ trong hoạt động (Quyết định số 1090/QĐ-GDĐT-TC). Ngoài ra, phải kể đến các công trình nghiên cứu của Viện tâm lý học, khoa Tâm lý - giáo dục của trường Đại học Sư Phạm, khoa Tâm lý học – trường Đại học Khoa học Xã hội và nhân văn, các tổ bộ môn Tâm lý Giáo dục của các trường Đại học, Cao đẳng sư phạm trong cả nước. Đó là những cơ sở không chỉ đào tạo ngành tâm lý-giáo dục mà còn là những cơ sở nghiên cứu về tâm lý học đường ở Việt Nam. Ví dụ tác giả Bùi Thị Thoa với đề tài “Nhu cầu được trợ giúp tâm lý của học sinh một số trường trung học phổ thông huyện Đan Phượng - thành phố Hà Nội”, luận văn thạc sĩ ngành tâm lý học lâm sàng trẻ em và vị thành niên 2012; tác giả Nguyễn Thị Ngọc với đề tài: “Khảo sát nhu cầu tham vấn tâm lý của học sinh trung học cơ sở huyện Bình Chánh - Thành phố Hồ Chí Minh”, luận văn thạc sĩ tâm lý học 2012; tác giả Phạm Thanh Bình với đề tài: “Nhu cầu tham vấn tâm lý học đường của học sinh trung học cơ sở”, luận án tiến sĩ tâm lý học 2014.v.v… Những nghiên cứu đã phần nào cho thấy khó khăn, rối nhiễu tâm lý mà học sinh hay gặp phải là rất đa dạng. Học sinh ở bất kì cấp học nào cũng đều có nguy cơ mắc phải những rối nhiễu này. Điều này chứng tỏ rằng, hoạt động, tư vấn, hỗ trợ tâm lý học đường là rất cần thiết. Với những hiệu quả mà dịch vụ mang lại, chắc chắn sẽ góp phần giúp các em giải quyết các khó khăn tâm lý, hạn chế tối đa những rối nhiễu tâm lý mà các em có khả năng gặp phải, đảm bảo sự phát triển toàn diện về thể chất và tinh thần. Như vậy, hỗ trợ tâm lý học đường tại Việt Nam là một trong những vấn đề mang tính thời sự cao, thu hút sự quan tâm không chỉ của các nhà quản lý, các chuyên 10 gia, các tổ chức trong nước và quốc tế mà ngay cả các em học sinh - sinh viên, các bậc cha mẹ, các thầy cô giáo. Tuy nhiên, để nó trở thành một hoạt động phổ biến trong trường học thì đòi hỏi phải có thời gian và sự nỗ lực lớn của không chỉ người làm công tác hỗ trợ tâm lý học đường, các nhà quản lý mà còn của toàn xã hội. Hơn nữa, vấn đề hỗ trợ tâm lý học đường ở trường THCS hiện nay còn ít được quan tâm đề cập tới. Do đó, chúng tôi cho rằng vấn đề này cần được tiếp tục nghiên cứu một cách đầy đủ hơn. 1.2. Các khái niệm cơ bản 1.2.1. Khái niệm tâm lý học đường Tâm lý học đường (chuyển dịch từ thuật ngữ tiếng Anh là “school Psychology” hay còn gọi bằng thuật ngữ quen thuộc là Tâm lý học đường (TLHĐ) đã xuất hiện và chính thức ra đời từ cuối thế kỷ thứ XIX-đầu thế kỷ XX tại Hoa Kỳ. Giai đoạn từ 1890 đến 1969 là giai đoạn TLHĐ ẩn trong hoạt động và công việc của các chuyên gia đánh giá tâm lý- giáo dục với mục đích xếp lớp giáo dục đặc biệt cho học sinh. Cho đến nay, tâm lý giáo dục đã và đang được nhân rộng, triển khai ở nhiều nước trên thế giới. Tháng 3 năm 2006, báo phụ nữ TP Hồ Chí Minh và nhà xuất bản trẻ cho ra đời cuốn sách “Tư vấn tâm lý học đường” của tác giả Nguyễn Thị Oanh. Trong đó, tuy tác giả không đưa ra được định nghĩa chính thức, song từ nội dung cuốn sách cho thấy khái niệm “Tâm lý học đường” được hiểu ngầm là một chuyên ngành của khoa học tâm lý, chuyên ngành nghiên cứu về cách giải quyết những khó khăn tâm lý xuất hiện ở tuổi học sinh trong các mối quan hệ với gia đình, bạn bè, học tập, định hướng nghề nghiệp…cần được giải quyết kịp thời nhằm tháo gỡ những rào cản ảnh hưởng xấu đến kết quả học tập và sựu phát triển nhân cách tốt đẹp của học sinh. Hội nghị quốc tế lần thứ hai về tâm lý học đường ở Việt Nam đã cho rằng: “Tâm lý học đường là chuyên ngành khoa học hướng hoạt động nghiên cứu và ứng dụng của mình đến mục tiêu giải quyết những vấn đề tâm lý nảy sinh trong môi trường học đường” [40] Dựa trên những tài liệu và các nghiên cứu của các cán bộ tâm lý học đường có uy tín hiện nay, các chuyên gia tâm lý học đường đã thống nhất đưa ra một vài khái niệm và đang được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực tâm lý học đường: Tâm lý học trường học (TLHTH) hay tâm lý học đường (TLHHĐ) là một chuyê ngành thực hiện công việc đánh giá (phòng ngừa) nhằm phát hiện những học sinh có thể có khó khăn về nhận thức, xúc cảm xã hội hay xúc cảm hành vi; phát triển và thực hiện các chương trình can thiệp tâm lý học sinh; cố vấn học sinh; tham gia 11