Tài liệu (Luận văn thạc sĩ) Quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ĐỖ TUẤN NGỌC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP KINH DOANH XĂNG DẦU TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI, năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ĐỖ TUẤN NGỌC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP KINH DOANH XĂNG DẦU TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NAM Chuyên ngành : Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số : 8 38 01 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. HUỲNH VĂN THỚI HÀ NỘI, năm 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu ghi trong luận văn là trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận văn Đỗ Tuấn Ngọc MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP KINH DOANH XĂNG DẦU TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ................................................................................. 14 1.1. Khái quát về quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu ................................................................................................................... 14 1.2. Nội dung quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh ........................................................................................ 26 1.3. Kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu của một số địa phương ............................................................................. 35 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP KINH DOANH XĂNG DẦU TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NAM ............................................................................................... 39 2.1. Tổng quan về các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam ..................................................................................................... 39 2.2. Đánh giá hoạt động quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam ................................................ 40 CHƯƠNG 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP KINH DOANH XĂNG DẦU TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NAM ...................................................... 57 3.1. Phương hướng hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam........................................ 57 3.2. Giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam........................................ 61 KẾT LUẬN .................................................................................................... 74 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TT Chữ viết tắt Nội dung 1 QLNN Quản lý nhà nước 2 HĐND Hội đồng nhân dân 3 DNNN Doanh nghiệp nhà nước 4 QLTT Quản lý thị trường 5 PCCC Phòng cháy chữa cháy 6 ATGT An toàn giao thông 7 TNHH Trách nhiệm hữu hạn 8 WTO 9 CHXD World Trade Organization (Tổ chức thương mại thế giới) Cửa hàng xăng dầu MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Xăng dầu là mặt hàng thiết yếu và là ngành nghề kinh doanh có điều kiện thuộc loại mặt hàng do nhà nước quản lý chặc chẽ, có vai trò rất quan trọng trong tất cả lĩnh vực sản xuất, đời sống xã hội và bảo đảm an ninh quốc phòng. Trong quá trình đổi mới kinh tế, việc chuyển xăng dầu sang kinh doanh theo cơ chế thị trường là một nhiệm vụ gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Trên thực tế, Nhà nước phải chi một khoản bù lỗ cho các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu (các doanh nghiệp được phép nhập khẩu và kinh doanh xăng dầu) nhằm bình ổn giá để ổn định đầu vào nhiên liệu cho các ngành kinh tế khác. Nhất là trong thời gian gần đây, khi nhu cầu về xăng dầu của các nước có nền kinh tế phát triển tăng cao, một số nước có tài nguyên dầu mỏ bất ổn về chính trị...đã đẩy giá xăng dầu thế giới biến động tăng giảm đột biến. Cơ chế điều hành thị trường xăng dầu hiện tại của Việt Nam thường tỏ ra lúng túng trong việc đối phó với những đợt biến động này, gây ra những khoản lỗ lớn cho doanh nghiệp, gây bức xúc trong đời sống nhân dân. Trong những năm qua, tình hình kinh tế thế giới vẫn còn diễn biến phức tạp; giá dầu thô, giá xăng dầu thành phẩm và giá nguyên vật liệu cơ bản đầu vào được điều chỉnh liên tục theo giá thị trường. Các cơ quan chức năng quản lý nhà nước trên địa bàn tỉnh đã triển khai quyết liệt nhiều giải pháp, tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát và xử lý nghiêm nhiều vụ việc vi phạm trong hoạt động kinh doanh xăng dầu đã thu được nhiều kết quả khả quan. Ý thức chấp hành các quy định pháp luật của các tổ chức, cá nhân sản xuất kinh doanh được nâng lên. Tuy nhiên, vì nhiều lý do khác nhau, việc hoạt động kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh vẫn còn còn nhiều diễn biến 1 phức tạp, tiềm ẩn nhiều hành vi vi phạm, tiêu chuẩn không đảm bảo, gian lận thương mại tinh vi, khó lường, các vụ kiểm tra, xử lý chưa phản ánh hết thực trạng, tình hình. Vẫn còn hiện tượng các cơ sở sản xuất kinh doanh lợi dụng việc biến động giá cả trên thị trường nên đã tìm mọi cách “móc túi” khách hàng, không thực hiện đúng các điều kiện kinh doanh, thậm chí còn một số cơ sở kinh doanh xăng dầu đã gian lận bằng cách lập trình can thiệp vào thiết bị điện tử của phương tiện đo để làm sai lệch kết quả đo, gây bức xức, thiệt hại cho người tiêu dùng. Nhận thức đây là vấn đề cấp thiết và xuất phát từ thực tiễn, bản thân lựa chọn đề tài:“Quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam” làm luận văn cuối khóa. 2. Tình hình nghiên cứu của đề tài Quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu là một trong những vấn đề được các nhà khoa học nghiên cứu dưới nhiều góc độ, khía cạnh khác nhau. Đã có nhiều công trình nghiên cứu phân tích về quản lý nhà nước trong lĩnh vực kinh doanh xăng dầu ở những góc độ tiếp cận. Những công trình nghiên cứu này bàn đến sự can thiệp của Nhà nước vào lĩnh vực hoạt động kinh doanh xăng dầu nói chung và những hệ quả của nó; nghiên cứu về chính sách nhập khẩu; tình hình điều tiết chính sách giá xăng dầu; về sự cần thiết phải đổi mới công tác quản lý của Nhà nước đến hoạt động kinh doanh xăng dầu trong điều kiện hội nhập quốc tế, kiến nghị với chính phủ về các chính sách thuế, chính sách giá, điều kiện đối với các đơn vị kinh doanh xăng dầu, về công tác kiểm tra giám sát của các cơ quan quản lý Nhà nước, về tổ chức kinh doanh của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu. cụ thể: 1. Nguyễn Duyên Cường (Năm 2010): “Đổi mới quản lý nhà nước đối với hoạt động kinh doanh xăng dầu của Việt Nam trong điều kiện hội nhập 2 kinh tế quốc tế”, luận án tiến sĩ, trường Đại học Kinh tế quốc dân Hà Nội. Tác giả đánh giá công tác quản lý nhà nước trong hoạt động kinh doanh xăng dầu qua các thời kỳ khác nhau, những bất cập trong công tác điều hành của các cơ quan quản lý nhà nước trong hoạt động xuất nhập khẩu xăng dầu, về vấn đề điều hành giá xăng dầu...; công tác quản lý các khoản thu từ xăng dầu như thế nào, những thành tựu, hạn chế và đưa ra các quan điểm về việc phải đổi mới quản lý nhà nước trong hoạt động kinh doanh xăng dầu ở Việt Nam hiện nay. Luận án giúp các cơ quan quản lý nhà nước và các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu có cái nhìn toàn diện về ảnh hưởng của quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, có phương hướng và giải pháp phù hợp, chuẩn bị những điều kiện cần thiết cho hoạt động kinh doanh xăng dầu trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế. 2. Bùi Thị Hồng Việt (Năm 2011): “Chính sách quản lý nhà nước đối với kinh doanh xăng dầu ở Việt Nam”, luận án tiến sĩ, trường Đại học Kinh tế quốc dân Hà Nội. Luận án chỉ rõ bên cạnh các chính sách phổ biến trong quản lý nhà nước về kinh doanh xăng dầu, bao gồm các chính sách về điều kiện gia nhập thị trường, chính sách về tổ chức thị trường, chính sách về quản lý đo lường và chất lượng xăng dầu, chính sách về phòng cháy chữa cháy và bảo vệ môi trường, cần đưa vào áp dụng bổ sung một số chính sách khác tùy theo điều kiện phát triển và tính chất của từng nền kinh tế đó là chính sách hạn mức, chính sách thuế, chính sách giá, chính sách dự trữ. Đối với mỗi chính sách này, luận án đã lý giải vai trò cũng như các giải pháp thường được sử dụng. Kết quả nghiên cứu khảo sát thực trạng chính sách quản lý nhà nước đối với kinh doanh xăng dầu ở Việt Nam đã khẳng định chính sách quản lý nhà nước đối với kinh doanh xăng dầu đã sử dụng hàng loạt các công cụ can thiệp rất sâu vào thị trường, làm méo mó thị trường. Các chính sách liên quan đến lĩnh vực kinh doanh xăng dầu thường xuyên được thay đổi và được điều 3 hành bằng các văn bản dưới luật, phân tán theo bộ chuyên ngành và giữa các bộ đó chưa có sự phối hợp chặt chẽ, việc đánh giá hiệu quả của các chính sách này dường như chưa được thực hiện một cách khoa học và đúng nghĩa. Luận án đã đưa ra một số giải pháp để hoàn thiện chính sách quản lý nhà nước đối với kinh doanh xăng dầu như: (i) Chuẩn hóa các điều kiện kinh doanh xăng dầu; (ii) Trao cho doanh nghiệp quyền tự quyết định giá; (iii) Quy hoạch phát triển hệ thống các công trình xăng dầu và tổ chức lại thị trường xăng dầu; (iv) Tăng khối lượng dự trữ quốc gia về xăng dầu. 3. Trần Ngọc Bách (Năm 2015): “Quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu tại Việt Nam hiện nay”, luận văn thạc sỹ, trường Đại học Quốc gia Hà Nội. Luận văn hệ thống hóa một số lý luận và thực tiễn về quản lý Nhà nước đối với các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu, phân tích các đặc điểm, nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực này và đưa ra những quan điểm, phương hướng và giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện công tác quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu; xây dựng hệ thống pháp luật, chính sách kinh tế ổn định, minh bạch, công khai nhằm tạo lập môi trường kinh doanh bình đẳng cho các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế, chuyển dần sang kinh doanh theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước. 5. Viện Chiến lược phát triển - Bộ Kế hoạch và Đầu tư - dự báo nhu cầu tiêu dùng trong nước và tái xuất xăng, dầu Việt Nam năm 2010. Nghiên cứu này chỉ ra những chính sách quản lý nhà nước đối với kinh doanh xăng dầu ở Việt Nam đã khẳng định chính sách quản lý nhà nước đối với kinh doanh xăng dầu đã sử dụng hàng loạt các công cụ can thiệp rất sâu vào thị trường, nghiên cứu dự báo thị trường. Các chính sách liên quan đến lĩnh vực kinh doanh xăng dầu thường xuyên được thay đổi và được điều hành bằng các văn bản dưới luật, phân tán theo bộ chuyên ngành và giữa các bộ đó chưa 4 có sự phối hợp chặt chẽ, việc đánh giá hiệu quả của các chính sách này dường như chưa được thực hiện một cách khoa học và đúng nghĩa. 5.Nguyễn Duyên Cường (2011) - Đổi mới quản lý nhà nước trong hoạt động kinh doanh xăng, dầu ở Việt Nam - NXB ĐH KTQD, Hà Nội. Nghiên cứu các chính sách phổ biến trong quản lý nhà nước về kinh doanh xăng dầu, bao gồm các chính sách về điều kiện gia nhập thị trường, chính sách về tổ chức thị trường, chính sách về quản lý đo lường và chất lượng xăng dầu, chính sách về phòng cháy chữa cháy và bảo vệ môi trường, luận án bổ sung một số chính sách khác cần đưa vào áp dụng tùy theo điều kiện phát triển và tính chất của từng nền kinh tế, đó là chính sách hạn mức, chính sách thuế, chính sách giá, chính sách dự trữ. đối với mỗi chính sách này, luận án lý giải vai trò cũng như các giải pháp thường được sử dụng Quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu còn được bàn luận nhiều trên các bài nghiên cứu tại các tạp chí chuyên ngành, các báo và đăng tải trên các trang web, đặc biệt là các bài viết liên quan đến nghị định mới của chính phủ về hoạt động kinh doanh xăng dầu, cụ thể: 1. Đỗ Lê Tảo (Năm 2019): Cục máu đông trong kinh doanh xăng dầu, https://baomoi.com/cuc-mau-dong-trong-kinh-doanh-xangdau/c/29370217.epi, [Ngày truy cập 16/01/2019]. Tại bài viết này tác giả đề cập đến sự lỗi thời, bất cập trong việc quản lý giá được quy định trong Nghị định 83/2014/NĐ-CP ngày 03 tháng 9 năm 2014 của Chính phủ về Kinh doanh xăng dầu. 2. Yên Thy và Minh Đức (Năm 2018): Bất cập trong việc quy hoạch các cửa hàng xăng dầu. Kỳ I: Những quả bom nổ chậm, kỳ II: Cùng doanh nghiệp tháo gỡ, http://www.nhandan.com.vn/nation_news/item/37770802bat-cap-trong-viec-quy-hoach-cac-cua-hang-xang-dau-tiep-theo-va-het.html, Báo Nhân Dân số ra ngày 29-9-2018. 5 Tại bài viết này tác giả đề cập đến sự tồn tại các cửa hàng kinh doanh xăng dầu không đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn quy định, tiềm ẩn nguy cơ gây mất an toàn toàn về phòng, chống cháy nổ (PCCN) và ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng. Bài viết cũng đề cập đến việc bãi bỏ một số điều, khoản về quy hoạch phát triển hệ thống kinh doanh xăng dầu; điều kiện địa điểm phải phù hợp với quy hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt… 3. Kim Oanh (Năm 2019): Xử lý vi phạm trong kinh doanh xăng dầu, http://nhandan.com.vn/bandoc/item/28992002-xu-ly-vi-pham-trong-kinhdoanh-xang-dau.html, [Ngày truy cập 11/3/2016]. Bài viết này tác giả đề cập đến hiện tượng gian lận đo lường để “móc túi” người tiêu dùng, xăng rởm, xăng gây cháy nổ… vẫn xảy ra tại nhiều địa phương, gây lo lắng, bức xúc trong dư luận nhân dân. Bên cạnh đó, tác giả đề cập đến tình hình xử lý vi phạm trong hoạt động xăng dầu và đề xuất các biện pháp ngăn chặn các hành vi gian lận trong việc kinh doanh xăng dầu. Bên cạnh các đề tài, luận án, ý kiến chuyên gia... phải kể đến một số công trình nghiên cứu ở các cấp như: bộ, viện, trường,.. đã được thực hiện liên quan đến đề tài. Ví dụ như đề tài nghiên cứu năm 2001 “Đổi mới cơ chế quản lý nhà nước đối với mặt hàng xăng dầu trong tình hình mới" của Bộ Thương mại (nay là Bộ Công Thương). Những công trình, đề tài khoa học, bài viết của các nhà khoa học đã phân tích, bàn luận về lý luận và thực tiễn trên các mặt: khái niệm, đặc trưng, quản lý nhà nước và giải pháp quản lý xăng dầu. Tuy nhiên, với đặc thù như địa bàn ở tỉnh Quảng Nam thì đến nay vẫn chưa có tác giả, công trình nào nghiên cứu sâu, toàn diện và có hệ thống dưới góc độ quản lý nhà nước. Vấn đề “Quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam” vẫn là mới mẻ, cần được nghiên cứu, tiếp cận. 6 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Vận dụng cơ sở lý luận cơ bản để làm rõ vai trò quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp xăng dầu; phân tích những bất cập, hạn chế của quản lý nhà nước hiện tại. Từ đó, đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Hệ thống hóa cơ ở lý luận quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu. Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn Tỉnh Quảng Nam. Đề xuất hệ thống giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về nội dung: Nghị định về kinh doanh xăng dầu số 83/2014/NĐ-CP ngày 03 tháng 9 năm 2014 của Chính phủ quy định “Kinh doanh xăng dầu bao gồm các hoạt động: Xuất khẩu (xăng dầu, nguyên liệu sản xuất trong nước và xăng dầu, nguyên liệu có nguồn gốc nhập khẩu), nhập khẩu, tạm nhập tái xuất, chuyển khẩu, gia công xuất khẩu xăng dầu, nguyên liệu; sản xuất và pha chế xăng dầu; phân phối xăng dầu tại thị trường trong nước; dịch vụ cho thuê kho, cảng, tiếp nhận, bảo quản và vận chuyển xăng dầu”. Trong phạm vi của luận 7 văn chỉ đề cập đến các nội dung quản lý về quy hoạch mạng lưới kinh doanh xăng dầu; chủ trương đầu tư dự án xây dựng mới, dự án cải tạo, nâng cấp cơ sở kinh doanh xăng dầu; quản lý môi trường, phòng cháy, chữa cháy, đo lường chất lượng, nguồn cung cấp xăng dầu; đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức làm công tác quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu; thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, xử lý vi phạm việc thực hiện các quy định pháp luật của các doanh nghiệp kinh doanh trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. Với vai trò là người quản lý, Nhà nước thực hiện quản lý đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên các phương diện cụ thể: quản lý chủ thể kinh doanh, quản lý nguồn cung cấp, quản lý số lượng, chất lượng, kiểm tra, giám sát việc thực thi các quy định của Nhà nước. Về thời gian: Luận văn tập trung khảo sát và phân tích công tác quản lý nhà nước về kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam từ khi Nghị định 84/2009/NĐ-CP của Chính phủ được ban hành và có hiệu lực từ ngày 15/12/2009 đến nay (Nay được thay thế bởi Nghị định 83/2014/NĐ-CP ngày 03 tháng 9 năm 2019 của Chính phủ về Kinh doanh xăng dầu). Về địa bàn nghiên cứu: Trên địa bàn tỉnh Quảng Nam: Các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn 18 huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh Quảng Nam. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận duy vật lịch sử và duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác - Lênin, chủ trương, đường lối của 8 Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát triển kinh tế trong thời kỳ hội nhập. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Trong khuôn khổ nghiên cứu vấn đề: Quản lý kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. Tác giả đã sử dụng phương pháp nghiên cứu sau: Phương pháp Lịch sử và logic Đây là phương pháp luận nghiên cứu khoa học của chủ nghĩa Mác-Lê nin: Phương pháp lịch sử: Do các đối tượng nghiên cứu luôn biến đổi, phát triển theo hoàn cảnh cụ thể của nó, tạo thành lịch sử liên tục được biểu hiện trong sự đa dạng và phức tạp. Nên để nghiên cứu đối tượng, ta phải thông qua mô tả bề ngoài để nêu bật tính quy luật, bản chất của đối tượng. Phương pháp logic: Nghiên cứu quá trình phát triển của đối tượng trong hình thức tổng quát nhằm vạch ra bản chất, quy luật, khuynh hướng chung. Phương pháp này phải đi sâu vào phân tích, so sánh để tìm ra bản chất, nắm chắc bước phát triển tất yếu của đối tượng nghiên cứu. Hai phương pháp này có mối liên hệ thống nhất, không tách rời nhau. Đối với nghiên cứu về Quản lý kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, sử dụng hai phương pháp này trong nghiên cứu để phân tích các nội dung quản lý nhà nước trong lĩnh vực kinh doanh xăng dầu trong từng thời kỳ cụ thể là trong bối cảnh lịch sử từ năm 2012 đến 2018 và điều kiện cụ thể của tỉnh Quảng Nam, một tỉnh nằm trong vùng kinh tế trọng điểm Miền Trung còn gặp nhiều khó khăn. Phương pháp lịch sử logic sử dụng trong chương một để nghiên cứu quá trình ra đời và phát triển của luật xăng dầu tại Việt Nam, qua từng giai đoạn của đất nước, để thấy được sự thay đổi thích ứng với thực tế tình hình đất nước theo từng thời kỳ. Phương pháp Phân tích và Tổng hợp 9 Phân tích việc phân chia cái toàn thể của đối tượng nghiên cứu thành những bộ phận, những vấn đề nhỏ, đơn giản hơn để nghiên cứu, phát hiện ra thuộc tính, bản chất của từng yếu tố. Trên cơ sở đó giúp ta hiểu rõ hơn bản chất của đối tượng cần nghiên cứu. Tổng hợp quy trình ngược với phân tích, hỗ trợ cho phân tích để tìm được cái chung khái quát của đối tượng nghiên cứu. Từ những kết quả nghiên cứu từng bộ phận, vấn đề nhỏ của đối tượng phải tổng hợp thành cái chung khái quát để nhận thức đầy đủ về bản chất của vấn đề. Phương pháp tổng hợp và phân tích có sự gắn bó chặt chẽ với nhau, bổ sung cho nhau trong nghiên cứu. Phương pháp này chủ yếu sử dụng trong chương 2 nhằm mục đích tổng hợp các số liệu thực tế về tình hình áp dụng luật xăng dầu tại Quảng Nam, từ các số liệu đó tác giả phân tích và đánh giá thực trạng áp dụng luật xăng dầu tại địa bàn Quảng nam, đưa ra được những thành công và hạn chế. Đối tượng nghiên cứu là công tác quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, để phân tích rõ vấn đề, tác giả đã phân theo mục tiêu, nội dung, phương pháp quản lý để tìm hiểu kỹ từng nội dung, nắm rõ bản chất, ưu điểm, tồn tại của chúng. Sau đó khái quát tổng thể để có nhận thức đầy đủ và chung nhất về đối tượng cần nghiên cứu. Khi xem xét các hiện tượng, sự việc của nội dung quản lý phải đặt nó trong mối quan hệ tác động, ảnh hưởng với các nội dung, yếu tố liên quan đến quản lý như các quy định của nhà nước về quản lý các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu nói chung, phân cấp cho tỉnh và các sở ban ngành trong việc quản lý... Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu Các thông tin và số liệu sử dụng trong nghiên cứu bao gồm thông tin thứ cấp và thông tin sơ cấp Thông tin thứ cấp: được thu thập từ các nguồn khác nhau; các công 10 trình nghiên cứu của các cá nhân, tổ chức trong và ngoài nước, các báo cáo của các cơ quan trung ương, các sở, ban ngành địa phương có liên quan đến nội dung nghiên cứu của đề tài, thông tin từ các website trên Internet,. Thu thập thông tin thứ cấp bao gồm các nội dung sau: + Cơ sở lý luận và pháp lý về quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu Mục đích thu thập thông tin: tìm hiểu, xây dựng khung lý luận, lịch sử, kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu. Nguồn thu thập: Sách chuyên khảo, giáo trình, công trình nghiên cứu các cấp. Phương pháp thu thập thông tin: Tra cứu tài liệu, kế thừa. + Đặc điểm tự nhiên, kinh tế-xã hội và tình hình phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Nam. Mục đích thu thập thông tin: Tìm hiểu khái quát đặc điểm tự nhiên, thực trạng phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Quảng Nam. Nguồn thu thập: Báo cáo tình hình phát triển kinh tế - xã hội qua các năm, niên giám thống kê tỉnh Quảng Nam. Phương pháp thu thập thông tin: Tra cứu tài liệu, kế thừa. + Tình hình quản lý Nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. Mục đích thu thập thông tin: Tìm hiểu sơ bộ tình hình quản lý nhà nước trong lĩnh vực kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam qua các nguồn thông tin thứ cấp. Nguồn thu thập: Báo cáo sở ngành liên quan; báo cáo tình hình phát triển kinh tế - xã hội hàng năm của tỉnh Quảng Nam, niên giám thống kê tỉnh Quảng Nam. 11 Phương pháp thu thập thông tin: Tra cứu tài liệu, kế thừa. Thông tin sơ cấp: được thu thập thông qua điều tra, khảo sát, quan sát, phỏng vấn trực tiếp tại các cơ sở kinh doanh xăng dầu, các cơ quan quản lý địa phương liên quan đến đề tài. Phương pháp xử lý số liệu, tài liệu Dựa trên cơ sở các thông tin, số liệu đã thu thập, tiến hành chọn lọc, hệ thống hóa để tính toán các chỉ tiêu cần nghiên cứu. Sử dụng phương pháp thống kê để hệ thống hóa, tổng hợp tài liệu, phân chia theo các nội dung quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu nói chung và tại tỉnh Quảng Nam nói riêng. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn hệ thống hóa, làm rõ hơn cơ sở lý luận quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu thông qua việc làm rõ nội hàm một số khái niệm cơ bản có liên quan đến đề tài, làm rõ sự cần thiết, nội dung và các yếu tố tác động đến quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu. Thông qua việc phân tích đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên tỉnh Quảng Nam, luận văn chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân để làm cơ sở thực tiễn cho việc đề xuất hệ thống giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên một địa bàn cụ thể. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Những kết quả nghiên cứu của luận văn có thể là tài liệu tham khảo có ích cho những người đang nghiên cứu, học tập và hoạt động thực tiễn trong các chuyên ngành luật, hành chính công. 12 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo luận văn có ba chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và pháp lý về quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh. Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. Chương 3: Phương hướng và giải pháp quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. 13 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP KINH DOANH XĂNG DẦU 1.1. Khái quát về quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu 1.1.1. Mốt số khái niệm cơ bản  Khái niệm Doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu Doanh nghiệp kinh doanh được hiểu là việc doanh nghiệp thực hiện một, một số hoặc tất cả các công đoạn của quá trình đầu tư, từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm hoặc cung ứng dịch vụ trên thị trường nhằm mục đích sinh lợi”. Theo đó, kinh doanh bao hàm cả các hoạt động mua bán trao đổi hàng hóa, các hoạt động sản xuất, gia công, đầu tư hay các hoạt động khác nhằm mục đích sinh lợi. Cách hiểu này về doanh nghiệp kinh doanh khá tương đồng với khái niệm về Thương mại mới được nêu ra trong Luật Thương mại sửa đổi năm 2005, theo luật này “Hoạt động kinh doanh thương mại là hoạt động nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục tiêu sinh lợi khác” đây cũng là cách hiểu phổ biến về thương mại trên thế giới. Nghị định 83/2014/NĐ-CP ngày 03/9/2014 của Chính phủ quy định về kinh doanh xăng dầu bao gồm các hoạt động: Xuất khẩu (xăng dầu, nguyên liệu sản xuất trong nước và xăng dầu, nguyên liệu có nguồn gốc nhập khẩu), nhập khẩu, tạm nhập tái xuất, chuyển khẩu, gia công xuất khẩu xăng dầu, nguyên liệu; sản xuất và pha chế xăng dầu; phân phối xăng dầu tại thị trường trong nước; dịch vụ cho thuê kho, cảng, tiếp nhận, bảo quản và vận chuyển xăng dầu. 14  Khái niệm quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu Quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu là việc Nhà nước sử dụng các công cụ quản lý để tác động đến hoạt động kinh doanh xăng dầu của doanh nghiệp nhằm đảm bảo sự phát triển ổn định của thị trường xăng dầu và đạt được các mục tiêu kinh tế vĩ mô trong từng thời kỳ. Xăng dầu và hoạt động kinh doanh xăng dầu có tính đặc thù nên quản lý Nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu có hai đặc điểm cơ bản sau: (i) Quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh mặt hàng có điều kiện, do đó phải xây dựng và điều chỉnh các điều kiện cho phù hợp với yêu cầu phát triển và thực tiễn; (ii) Quản lý nhà nước đối với mặt hàng xăng dầu với ý nghĩa là quản vật tư đầu vào của nhiều ngành kinh tế do đó cần phải thấy được tác động qua lại giữa giá xăng dầu với chi phí, giá thành của các ngành kinh tế khác để điều chỉnh, can thiệp cho phù hợp. Như vậy, Quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu là sự tác động có định hướng, có tổ chức của hệ thống cơ quan quản lý các cấp lên đối tượng quản lý, thông qua việc sử dụng các công cụ, chính sách, cơ chế quản lý nhằm đạt mục tiêu đã đặt ra trong điều kiện môi trường ổn định. 1.1.2. Đặc điểm quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu Quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu là quản lý các hoạt động kinh doanh có tính đặc thù do xăng dầu được xếp vào mặt hàng kinh doanh có điều kiện, đồng thời đây cũng là mặt hàng nhiên liệu cơ bản có ảnh hưởng đến toàn bộ hoạt động của nền kinh tế. Bởi vậy, quản lý nhà nước với hoạt động kinh doanh xăng dầu cũng có những đặc điểm riêng, 15