Tài liệu Luận văn thạc sĩ quản lý hoạt động thực hành lâm sàng của học sinh sinh viên trường trung cấp y tế bắc kạn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM SẦM THỊ HẠNH HIỀN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH LÂM SÀNG CỦA HỌC SINH - SINH VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP Y TẾ BẮC KẠN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2018 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM SẦM THỊ HẠNH HIỀN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH LÂM SÀNG CỦA HỌC SINH - SINH VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP Y TẾ BẮC KẠN Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn: PGS.TS. NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN THÁI NGUYÊN - 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu ghi trong luận văn là trung thực, chưa từng công bố trong bất kỳ một công trình nào khác. Tác giả luận văn Sầm Thị Hạnh Hiền i LỜI CẢM ƠN Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, các thầy, cô giáo Khoa Tâm lý - Giáo dục, trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã luôn quan tâm, tạo mọi điều kiện và tận tình giảng dạy chúng tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc biệt, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc của mình đến Phó Giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Thị Thanh Huyền - người đã định hướng và tận tình trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong quá trình hoàn thành luận văn này. Với tình cảm chân thành, tôi xin được gửi lời cảm ơn tới bạn bè, đồng nghiệp, trong cơ quan và gia đình đã tận tình giúp đỡ để tôi hoàn thành việc học tập và nghiên cứu của mình. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, những luận văn không tránh khỏi thiếu sót, tác giả kính mong tiếp tục nhận được sự chỉ dẫn và đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo và đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 7 năm 2018 Tác giả luận văn Sầm Thị Hạnh Hiền ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT ........................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2 3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu .............................................. 2 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 3 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH LÂM SÀNG CỦA HỌC SINH - SINH VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP Y TẾ ................................................................................................. 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................... 6 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài ............................................................... 6 1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam ................................................................. 7 1.2. Một số khái niệm công cụ của đề tài ......................................................... 8 1.2.1. Quản lý ...................................................................................................... 9 1.2.2. Thực hành, thực hành lâm sàng ............................................................... 11 1.2.3. Quản lý hoạt động thực hành lâm sàng ................................................... 13 1.3. Một số vấn đề cơ bản về hoạt động thực hành lâm sàng của học sinh, sinh viên trường Trung cấp Y tế.............................................................. 14 1.3.1. Một số đặc điểm của hoạt động THLS của sinh viên trường Trung cấp Y tế .......................................................................................................... 14 iii 1.3.2. Mục tiêu của hoạt động thực hành lâm sàng của học sinh, sinh viên trường trung cấp Y tế............................................................................... 15 1.3.3. Nội dung hoạt động thực hành lâm sàng của học sinh, sinh viên trường Trung cấp Y tế ......................................................................................... 16 1.3.4. Các hình thức hoạt động thực hành lâm sàng của học sinh, sinh viên trường Trung cấp Y tế ............................................................................. 18 1.3.5. Cơ sở thực hành lâm sàng của học sinh, sinh viên Y tế .......................... 19 1.4. Nội dung quản lý hoạt động thực hành lâm sàng của học sinh, sinh viên trường Trung cấp Y ......................................................................... 21 1.4.1. Xây dựng kế hoạch hoạt động thực hành lâm sàng................................. 21 1.4.2. Quản lý thực hiện mục tiêu hoạt động thực hành lâm sàng .................... 23 1.4.3. Quản lý thực hiện nội dung chương trình thực hành lâm sàng ............... 24 1.4.4. Quản lý hoạt động hướng dẫn thực hành lâm sàng của giáo viên .......... 26 1.4.5. Quản lý hoạt động học thực hành lâm sàng của học sinh, sinh viên....... 27 1.4.6. Quản lý việc kiểm tra, đánh giá hoạt động thực hành lâm sàng ............. 28 1.4.7. Quản lý cơ sở vật chất, phương tiện, trang - thiết bị phục vụ cho hoạt động thực hành lâm sàng tại bệnh viện ................................................... 30 1.4.8. Quản lý công tác phối hợp giữa nhà trường và bệnh viện ...................... 30 1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động thực hành lâm sàng của học sinh, sinh viên trường Trung cấp Y tế ....................................... 31 1.5.1. Những yếu tố chủ quan............................................................................ 31 1.5.2. Những yếu tố khách quan ........................................................................ 33 Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 36 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH LÂM SÀNG CỦA HỌC SINH-SINH VIÊN 37TRƯỜNG TRUNG CẤP Y TẾ BẮC KẠN ............................................................................ 37 2.1. Khái quát về khách thể và địa bàn khảo sát ............................................ 37 2.1.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội tỉnh Bắc Kạn ..................... 37 iv 2.1.2. Khái quát về trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn ......................................... 39 2.1.3. Khái quát về khảo sát thực trạng ............................................................. 40 2.2. Thực trạng hoạt động thực hành lâm sàng của học sinh, sinh viên trường trung cấp Y tế Bắc Kạn................................................................ 41 2.2.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ, giáo viên, học sinh, sinh viên về mức độ tầm quan trọng của hoạt động thực hành lâm sàng ............................ 41 2.2.2. Thực trạng về hoạt động thực hành lâm sàng của học sinh, sinh viên trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn............................................................................. 43 2.3. Thực trạng quản lý hoạt động thực hành lâm sàng ở trường Trung cấp Y tế Bắc Kan ........................................................................................... 48 2.3.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch hoạt động thực hành lâm sàng ............... 48 2.3.2. Thực trạng quản lý thực hiện mục tiêu chương trình hoạt động thực hành lâm sàng .......................................................................................... 50 2.3.3. Thực trạng quản lý nội dung chương trình hoạt động thực hành lâm sàng .. 52 2.3.4. Thực trạng quản lý hoạt động hướng dẫn thực hành lâm sàng của giáo viên .......................................................................................................... 53 2.3.5. Thực trạng quản lý hoạt động học thực hành lâm sàng của học sinh, sinh viên trường trung cấp Y tế Bắc Kan ................................................ 58 2.3.6. Thực trạng về công tác phối hợp giữa trường Trung cấp y tế Bắc Kan với các cơ sở thực hành lâm sàng ............................................................ 61 2.3.7. Thực trạng cơ sở vật chất phục vụ hoạt động thực hành lâm sàng của học sinh sinh viên .................................................................................... 63 2.3.8. Thực trạng đánh giá kết quả hoạt động thực hành lâm sàng ................... 65 2.3.9. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động thực hành lâm sàng ở trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn ..................................................... 68 2.4. Đánh giá chung về thực trạng công tác quản lý hoạt động thực hành lâm sàng ................................................................................................... 69 2.4.1. Ưu điểm ................................................................................................... 69 v 2.4.2. Hạn chế .................................................................................................... 70 2.4.3. Nguyên nhân ............................................................................................ 71 Tiểu kết chương 2 .............................................................................................. 72 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH LÂM SÀNG CỦA HỌC SINH- SINH VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP Y TẾ BẮC KẠN ....................................................................................... 74 3.1. Nguyên tắc xây dựng các biện pháp ........................................................ 74 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động thực hành lâm sàng cho học sinh, sinh viên trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn............................................... 75 3.2.1. Biện pháp 1: Thường xuyên nâng cao nhận thức cho các cán bộ, giáo viên và học sinh, sinh viên về tầm quan trọng của hoạt động thực hành lâm sàng và quản lý hoạt động thực hành lâm sàng tại bệnh viện .............................. 75 3.2.2. Biện pháp 2: Đổi mới phương pháp hướng dẫn thực hành lâm sàng theo hướng phát huy tính chủ động tích cực của học sinh, sinh viên ..... 77 3.2.3. Biện pháp 3: Đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả thực hành lâm sàng .......................................................................................... 78 3.2.4. Biện pháp 4: Tăng cường công tác phối hợp quản lý giữa trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn với bệnh viện nơi có học sinh, sinh viên thực hành lâm sàng .......................................................................................................... 80 3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường công tác quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động thực hành lâm sàng ............................................... 82 3.3. Tính cần thiết và khả thi của các biện pháp ............................................ 83 3.3.1. Qui trình khảo nghiệm ............................................................................. 83 3.3.2. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lý ... 84 Tiểu kết chương 3 .............................................................................................. 88 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 90 1. Kết luận .......................................................................................................... 90 2. Khuyến nghị................................................................................................... 92 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 96 PHỤ LỤC vi DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT BVĐK : Bệnh viện Đa khoa BVĐKBK : Bệnh viện Đa khoa Bắc Kạn CB, GV : Cán bộ, giáo viên HS, SV : Học sinh, sinh viên THLS : Thực hành lâm sàng UBND : Ủy ban nhân dân iv DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Thực trạng nhận thức của CB,GV và HS,SV về tầm quan trọng của hoạt động THLS ..................................................................... 41 Bảng 2.2. Khảo sát thực trạng nhận thức của CB, GV và HS, SV về mức độ cần thiết của quản lý hoạt động THLS tại BVĐKBK .............. 42 Bảng 2.3. Đánh giá của CB, GV và HS, SV về mức độ phù hợp của mục tiêu chương trình THLS ................................................................ 43 Bảng 2.4. Đánh giá của CB, GV và HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn về sự phù hợp của nội dung chương trình THLS của HS, SV........... 44 Bảng 2.5. Khảo sát thực trạng việc CB, GV thực hiện đầy đủ các bước trong tổ chức thực hiện chương trình THLS tại bệnh viện ........... 45 Bảng 2.6. Khảo sát thực trạng các hình thức tổ chức thực hiện chương trình THLS cho HS, SV tại bệnh viện .......................................... 47 Bảng 2.7. Khảo sát mức độ phù hợp của nội dung kế hoạch hoạt động THLS tại bệnh viện ....................................................................... 49 Bảng 2.8. Khảo sát về sự cần thiết của việc phổ biến và triển khai kế hoạch THLS trước khi HS, SV đi THLS tại bệnh viện ........................... 50 Bảng 2.9. Khảo sát về sự cần thiết phổ biến mục tiêu chương trình THLS cho HS, SV trước khi THLS ......................................................... 51 Bảng 2.10. Khảo sát về mức độ thực hiện mục tiêu chương trình THLS ....... 51 Bảng 2.11. Khảo sát CB, GV và HS, SV về mức độ phù hợp của nội dung chương trình hoạt động THLS ...................................................... 52 Bảng 2.12. Khảo sát cán bộ, giáo viên về việc thực hiện nội dung chương trình hoạt động thực hành lâm sàng (1≤ X ≤ 3, n=35) ................. 52 Bảng 2.13. Thực trạng thực hiện hoạt động hướng dẫn thực hành lâm sàng của cán bộ, giáo viên ..................................................................... 55 Bảng 2.14. Khảo sát ý kiến của cán bộ, giáo viên và học sinh, sinh viên về số lượng cán bộ, giáo viên hướng dẫn thực hành lâm sàng .......... 56 v Bảng 2.15. Khảo sát về phương pháp hướng dẫn thực hành lâm sàng và phương pháp đánh giá kết quả thực hành lâm sàng của đội ngũ cán bộ, giáo viên............................................................................ 56 Bảng 2.16. Khảo sát thực trạng số cán bộ, giáo viên được tập huấn về phương pháp hướng dẫn thực hành lâm sàng và phương pháp đánh giá thực hành lâm sàng ......................................................... 57 Bảng 2.17. Khảo sát việc đánh giá học sinh, sinh viên thực hiện đầy đủ nhiệm vụ học thực hành lâm sàng ................................................. 58 Bảng 2.18. Khảo sát về mức độ thực hiện nội qui, qui chế khi hoạt động thực hành lâm sàng tại bệnh viện .................................................. 60 Bảng 2.19. Thực trạng về sự phối hợp quản lý hoạt động thực hành lâm sàng giữa nhà trường và bệnh viện trong quá trình học sinh, sinh viên hoạt động thực hành lâm sàng tại bệnh viện ................................................. 61 Bảng 2.20. Khảo sát ý kiến của CB, GV, HS, SV về mức độ điều kiện cơ sở vật chất, trang - thiết bị phục vụ hoạt động THLS tại bệnh viện ........ 63 Bảng 2.21. Khảo sát ý kiến đánh giá của CB, GV về công tác kiểm tra, việc thực hiện kế hoạch THLS ở bệnh viện 65 Bảng 2.22. Khảo sát công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động THLS ................ 66 Bảng 2.23. Khảo sát sự thay đổi hoạt động THLS sau khi kiểm tra đánh giá ....... 67 Bảng 2.24. Đánh giá mức độ đạt được của mục tiêu chương trình (do phòng Đào tạo khoa học &công tác học sinh cung cấp) ......................... 67 Bảng 3.1. Khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp quản lý THLS cho HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn ................................ 84 Bảng 3.2. Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp quản lý THLS cho HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn ....................................... 85 Bảng 3.3. Mối quan hệ giữa mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ... 86 vi MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong xu thế phát triển chung của đất nước, những năm gần đây, hệ thống đào tạo cán bộ ngành Y tế đã có nhiều thay đổi. Các cơ sở đào tạo cán bộ Y tế cũng được nâng cấp về cơ sỏ vật chất, được đầu tư trang - thiết bị cho THLS và phương tiện cho giảng dạy. Chương trình đào tạo cũng đã được đổi mới, đội ngũ giảng viên, giáo viên thường xuyên được đào tạo và bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ,… Đối với các trường đào tạo nghề cho ngành Y tế, thì việc hình thành kỹ năng nghề nghiệp cho người học thông qua hoạt động THLS luôn được chú trọng hàng đầu. Hoạt động THLS là cách dạy và học mang tính đặc thù riêng của ngành Y tế, mang tính chuyên biệt và là một phần đặc biệt quan trọng trong hoạt động dạy - học Y khoa. Hoạt động THLS với mục tiêu là trang bị cho người học những kỹ năng lâm sàng. Chỉ khi có được các kỹ năng THLS thì HS, SV mới có thể vận dụng được các kiến thức của lý thuyết cơ bản và sự đa dạng, phong phú về các mặt bệnh của thực tiễn, để từ đó đưa ra được các quyết định đúng đắn trong chẩn đoán bệnh và mới có được phương pháp điều trị chính xác, hiệu quả. Trong chương trình đào tạo của ngành Y tế, các môn THLS chiếm khoảng 2/3 thời lượng của chương trình đào tạo [4],[30]. Như vậy, hoạt động THLS đóng vai trò cốt lõi trong chương trình đào tạo ngành Y tế nói chung. Trong chương trình đào tạo HS, SV của trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn, hoạt động THLS tại các bệnh viện là một nội dung trọng tâm, chiếm một thời lượng lớn (2/3 chương trình đào tạo). THLS giúp HS, SV củng cố kiến thức cơ bản của lý thuyết, hiểu sâu hơn về lý thuyết, mở rộng kiến thức thông qua các mặt bệnh trong thực tiễn, hình thành và phát triển ở HS, SV các kỹ năng chuyên môn cần thiết (Kỹ năng THLS) như: Khám bệnh (khám cơ quan hô hấp, khám cơ quan tuần hoàn, khám cơ quan tiêu hóa, tiết niệu, thần kinh, chuyên khoa,…); Kỹ năng chuyên môn: chữa bệnh (xử trí shock phản vệ, xử trí khó thở, xử trí đột 1 quị; xử trí các chấn thương, điều trị các bệnh,…); kỹ năng thực hiện thủ thuật (đặt nội khí quản, đặt ống dẫn lưu dạ dày, chọc dò tủy sống, chọc dò màng phổi, chọc dò màng bụng, tiêm - truyền,…). Hiện nay, hoạt động THLS của HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn cũng đã có rất nhiều cố gắng, công tác quản lý hoạt động THLS của HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn luôn được coi là một trong những khâu quan trọng của công tác quản lý đào tạo. Do đó, việc nâng cao chất lượng quản lý hoạt động THLS của HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn trở thành một yêu cầu cấp thiết hiện nay. Song cho đến thời điểm này vẫn chưa có một nghiên cứu nào đánh giá về thực trạng quản lý hoạt động THLS của HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn, để làm cơ sở cho việc đổi mới và nâng cao chất lượng, hiệu quả đào tạo thực hiện theo Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI). Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn nghiên cứu vấn đề: “Quản lý hoạt động thực hành lâm sàng của HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn” làm đề tài luận văn của mình. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động THLS của HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn, đề tài đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động THLS của HS, SV nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động THLS, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo ở trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn. 3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Hoạt động dạy THLS của CB, GV và hoạt động học THLS của HS, SV Trường Trung cấp Y tế. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý hoạt động THLS của HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn. 4. Giả thuyết khoa học Hoạt động thực hành lâm sàng của HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn trong thời gian qua đã đáp ứng được những yêu cầu cơ bản, tuy nhiên trong bối 2 cảnh đổi mới giáo dục hiện nay còn tồn tại những bất cập. Nếu đề xuất và thực hiện đồng bộ các biện pháp quản lý hoạt động thực hành lâm sàng cho học sinh, sinh viên phù hợp với điều kiện thực tiễn của nhà trường có sự phối hợp chặt chẽ với cơ sở THLS; phát huy tính chủ động tích cực của HS, SV, giúp HS, SV có nhiều cơ hội để rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp thì kết quả hoạt động THLS sẽ được nâng lên, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo HS, SV đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động THLS của HS, SV trường Trung cấp Y tế. 5.2. Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động THLS của HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn. 5.3. Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động THLS cho HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn. 6. Phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu Công tác quản lý hoạt động THLS đối với HS, SV trường Trung cấp Y tế tại Bệnh viện Đa khoa Bắc Kạn trong năm học 2017 - 2018, số liệu nghiên cứu lấy từ năm học 2015 - 2016. - 35 CB, GV (cơ hữu và thỉnh giảng) của trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn. - Toàn bộ HS, SV đang THLS tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Kạn trong thời gian Nghiên cứu đề tài. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Nghiên cứu, phân tích, tổng hợp, khái quát, hệ thống những lý luận qua các tài liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu của luận văn để làm cơ sở căn cứ khoa học cho các biện pháp. Chú trọng các tài liệu liên quan đến công tác quản lý hoạt động đào tạo, quản lý THLS trong các trường trung cấp chuyên nghiệp, Trung cấp đào tạo chuyên ngành y khoa. Tham khảo Luật Giáo dục, các nghị 3 định của Chính phủ, các văn bản qui định của Bộ Giáo dục và đào tạo, Bộ Y tế về giáo dục nghề nghiệp. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn * Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: Có 02 loại phiếu phỏng vấn, dành cho 02 đối tượng: CB, GV hướng dẫn THLS (cơ hữu và thỉnh giảng) và HS, SV tham gia hoạt động THLS. Mục đích thu thập số liệu, dữ liệu về thực trạng công tác quản lý hoạt động THLS của HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Kạn. * Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn các CB, GV tham gia giảng dạy THLS và các HS, SV của nhà trường đang THLS tại BVĐK BK về những thông tin chung, những thuận lợi, những hạn chế và những ý kiến đề xuất đối với việc quản lý hoạt động THLS; thu thập thông tin qua phiếu điều tra, cập nhật số liệu, xử lý số liệu điều tra. * Phương pháp quan sát: Qúa trình quản lý hoạt động THLS của CB, GV, các bước thực hiện qui trình hoạt động THLS của HS, SV trong các giờ THLS tại Bệnh viện đa khoa Bắc Kạn. * Phương pháp nghiên cứu sản phẩm: Nghiên cứu hồ sơ đào tạo THLS của CB, GV và hồ sơ học THLS của HS, SV trường Trung cấp Y tế tại Bệnh viện đa khoa Bắc Kạn. * Phương pháp chuyên gia: Khảo nghiệm về tính cần thiết và khả thi của các biện pháp qua việc trao đổi, phỏng vấn, lấy ý kiến của các nhà quản lý, các nhà giáo, các chuyên gia đã có bề dày kinh nghiệm trong công tác quản lý có ý nghĩa thẩm định các biện pháp đề xuất trong quá trình nghiên cứu đề tài. * Phương pháp toán thống kê: Thu thập, xử lý, phân tích các số liệu điều tra. 4 8. Cấu trúc luận văn Ngoài Phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Tài liệu tham khảo; Phụ lục. Phần Nội dung chính luận văn gồm 3 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động THLS của HS, SV trường Trung cấp Y tế. Chương 2. Thực trạng quản lý hoạt động THLS của HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn. Chương 3. Biện pháp quản lý hoạt động THLS của HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn. 5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH LÂM SÀNG CỦA HỌC SINH - SINH VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP Y TẾ 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Trong đào tạo y học thì hoạt động THLS luôn được coi là trọng tâm của chương trình đào tạo. Hoạt động THLS được coi là một đặc trưng riêng biệt trong lĩnh vực đào tạo của ngành Y tế. Trong hoạt động này, người giáo viên nắm giữ vai trò là người tổ chức, hướng dẫn, điều khiển nhằm giúp cho HS, SV thực hiện các thao tác kỹ thuật chuyên môn theo đúng qui trình - Đây là bước chuyển hoá từ kiến thức cơ bản (lý thuyết) được đưa vào thực tế trong công tác điều trị bệnh thông qua thao tác thực hiện kỹ thuật chuyên môn (lâm sàng). Đòi hỏi mỗi HS, SV phải đạt được sự thuần thục về qui trình kỹ thuật (thứ tự thực hiện từng bước thao tác kỹ thuật), từ đó phát triển hình thành nên các kỹ năng lâm sàng. Hoạt động THLS luôn là vấn đề mà các nhà giáo dục quan tâm tới. Quản lý hoạt động THLS tốt sẽ nâng cao chất lượng THLS và chất lượng đào tạo đối với các trường y khoa trong cả nước. Hiện nay, có nhiều nhóm nghiên cứu trong nước và nước ngoài đã nghiên cứu về công tác quản lý hoạt động thực hành. 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài - Cuốn tài liệu: “Giảng dạy nhân viên chăm sóc sức khỏe” của tác giả Fred Abbatt và Rosemany McMahon (1985) là một cuốn sách hướng dẫn thực hành dành cho công tác giảng dạy nhân viên y tế. 28 Cuốn sách đã được sử dụng ở nhiều nước trên thế giới. Tác giả giải thích rõ vấn đề người giảng viên phải biết cụ thể người học cần học cái gì. Từ nhiệm vụ, tác giả phân tích sự khác biệt giữa các điều cần học khác nhau: Kiến thức, thái độ, kỹ năng thao tác tay nghề. Tác giả đưa ra khái quát những gì cần học, làm cơ sở để nhà quản lý xây dựng kế hoạch chung cho chương trình khóa học, kế hoạch đánh giá và lựa chọn các phương pháp giảng dạy cũng như kế hoạch quản lý. 6 - Cuốn “Sổ tay giáo dục dành cho cán bộ y tế” (1992) của tác giả J.J. Guilbert đã nêu rõ quan điểm thực tập chính là trọng tâm của giáo dục y học, lấy người học làm trung tâm. 16 Tác giả nêu ra những vấn đề cơ bản và cách giải quyết những vấn đề đó như: cách xây dựng một kế hoạch thực tập, quản lý việc lượng giá các kỹ năng thực hành của SV, quản lý phương pháp hướng dẫn thực tập của giảng viên, phương pháp đánh giá cuối đợt thực tập của SV,… Nghiên cứu của nhóm tác giả Scanlan Judith, Care và Gessler Sandra “Giải pháp cho tình trạng SV chưa đạt yêu cầu trong thực tập lâm sàng” được in trong tập chí Nurse Educatorr (2001) đã nêu ra và phân tích tình trạng SV chưa đạt yêu cầu trong thực tập lâm sàng để từ đó tác giả đưa ra các biện pháp khắc phục nhằm nâng cao chất lượng đào tạo tay nghề cho nhân viên y tế. (dẫn theo34) - Tác giả Katie Tonarely có bài viết: “Tầm quan trọng của thực tập lâm sàng trong đào tạo điều dưỡng” (2010) đã nêu rõ quá trình đào tạo để trở thành người điều dưỡng chuyên nghiệp, SV điều dưỡng phải tham gia thực tập lâm sàng dưới sự hướng dẫn của GV. Mục đích là chuẩn bị cho SV làm công việc chăm sóc một cách độc lập và thích đáng. Tác giả nêu rõ lợi ích của việc thực tập lâm sàng là giúp cho SV điều dưỡng có thái độ đúng đắn trong việc chăm sóc người bệnh. GV có trách nhiệm hướng dẫn SV cách xử lý tình huống lâm sàng, qua đó đánh giá được kiến thức của SV, đánh giá khả năng ghi nhận, báo cáo những diễn biến của người bệnh, lập kế hoạch chăm sóc và thực hiện kế hoạch chăm sóc, thái độ đối với người bệnh. Khi SV đạt được những yêu cầu nêu trên là SV đó đã đạt về kỹ năng nghề nghiệp. (dẫn theo34) - “Cẩm nang về phát triển chương trình đào tạo theo năng lực thực hiện” (1982) (Handbook for Developing Competency - Based Training Programs) của nhóm nghiên cứu William E. Blank đã đưa ra được tiêu chuẩn đầu ra của quá trình đào tạo, làm tiền đề cho việc lập các kế hoạch, thực hiện quá trình đáo tạo và vấn đề đánh giá kết quả học tập của HS, SV. 35 1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam 7 Tại Việt Nam, có nhiều công trình nghiên cứu khoa học dưới nhiều hình thức khác nhau, nhưng đều nhằm nâng cao chất lượng thực tập và nâng cao chất lượng đào tạo. Trong những năm gần đây có các Hội nghị chuyên đề, hội thảo về vấn đêg này, như: - Nguyễn Xuân Khang (2006), “Một số biện pháp quản lý thực tập lâm sàng”, của nhà xuất bản Hà Nội. 24 - “Thực trạng quản lý thực tập ở khoa Điều dưỡng - Kỹ thuật Y học, Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh”, Luận văn quản lý giáo dục học của tác giả Nguyễn Doãn Cường. Tác giả nêu ra thực trạng công tác quản lý của nhà trường trong thời gian tác giả nghiên cứu và đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng quản lý thực tập của nhà trường và quản lý thực tập lâm sàng cho SV y khoa. 21 - “Thực trạng quản lý thực tập tại trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch”, Luận văn quản lý giáo dục học của tác giả Nguyễn Thị Kim Thoa. Tác giả nêu lên những vấn đề đang được đặt ra hiện nay đối với hoạt động thực tập ngành y của SV y khoa và đề xuất một số giải pháp khắc phục nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nghề cho SV y khoa. 27 “Quản lý hoạt động thực tập nghề của học sinh sinh viên ở trường Cao đẳng Y tế Điện Biên” Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục của tác giả Nguyễn Thị Hồng. Tác giả đã nêu ra thực trạng công tác quản lý hoạt động thực tập nghề của học sinh sinh viên ở trường Cao đẳng Y tế Điện Biên trong thời gian tác giả nghiên cứu và đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động thực tập nghề của nhà trường và quản lý thực tập lâm sàng. 26 “Quản lý hoạt động dạy học thực hành ở trường Cao đẳng Y tế Quảng Ninh”. Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục của tác giả Vũ Thị Thùy Dương. Tác giả đã nêu rõ thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở trường Cao đẳng Y tế Quảng Ninh, tác giả cũng đã đưa ra một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng quản lý hoạt động dạy học thực hành đối với nhà trường. 34 1.2. Một số khái niệm công cụ của đề tài 8 1.2.1. Quản lý Quản lý là một loại hình lao động quan trọng của con người. Hoạt động quản lý có tác động tới các lĩnh vực trong đời sống phản ánh sự nhận thức của con người với tự nhiên, môi trường, xã hội. Quản lý đúng là có nhận thức đúng về qui luật, vận động theo qui luật tự nhiên phù hợp với điều kiện môi trường. Khái niệm Quản lý được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khoa học. Do vậy, có nhiều cách định nghĩa về khái niệm quản lý: - Theo Mary Parker Follet (Mỹ): "Quản lý là nghệ thuật khiến công việc được thực hiện thông qua người khác" [8]. - Theo F.W.Taylor: “Quản lý là biết chính xác điều người khác làm và sau đó thấy rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ nhất” [8]. - Theo Harolk.Koontz: “Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo phối hợp những nỗ lực hoạt động cá nhân nhằm đạt được các mục đích của nhóm (tổ chức)” [17]. - Theo các nhà Tâm lý học: Quản lý là sự tác động có định hướng, có mục đích, có kế hoạch và có hệ thống thông tin của chủ thể đến khách thể của nó. - “Quản lý là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm chỉ huy, điều hành, hướng dẫn các quá trình xã hội và hành vi của cá nhân hướng đến mục đích hoạt động chung và phù hợp với qui luật khách quan” (dẫn theo [27]). - “Quản lý là những tác động của chủ thể quản lý trong việc huy động, phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phối các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) trong và ngoài tổ chức (chủ yếu là nội lực) một cách tối ưu nhằm đạt mục đích của tổ chức với hiệu quả cao nhất” (dẫn theo [27]). - “Quản lý là tác động có mục đích đến tập thể những con người để tổ chức và phối hợp hoạt động của họ trong quá trình lao động”(dẫn theo [27]). - Theo Các - Mác thì quản lý có một tầm quan trọng đặc biệt vì mọi sự phát triển của xã hội đều thông qua hoạt động của con người và thông qua quản lý. Người viết: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào tiến 9