Tài liệu Luận văn thạc sĩ nghiên cứu tính chất của sóng siêu âm truyền trong một số loại thép kĩ thuật

ỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN --------------------------------- NGUYỄN XUÂN TUYÊN NGHIÊN CỨU TÍNH CHẤT CỦA SÓNG SIÊU ÂM TRUYỀN TRONG MỘT SỐ LOẠI THÉP KĨ THUẬT LUẬN VĂN T C SĨ K OA ỌC Hà Nội - 2017 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN ------------------------- Nguyễn Xuân Tuyên NGHIÊN CỨU TÍNH CHẤT CỦA SÓNG SIÊU ÂM TRUYỀN TRONG MỘT SỐ LOẠI THÉP KĨ THUẬT Chuyên ngành : Vật lý Vô tuyến và iện tử Mã số : 60440105 LUẬN VĂN T C SĨ K OA ỌC NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC : TS. PHẠM VĂN THÀNH Hà Nội - 2017 Nguy n Xuân Tuyên LỜI CẢM ƠN Luận văn này được thực hiện tại Bộ môn Vật lý Vô tuyến – Khoa Vật lý – Trường ại học Khoa học Tự nhiên – ại học Quốc gia Hà Nội trong chương trình đào tạo thạc sĩ khoa học của nhà trường, dưới sự hướng dẫn khoa học trực tiếp của TS. Phạm Văn Thành. Trước hết, tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc tới TS. Phạm Văn Thành, người thầy đã trực tiếp hướng dẫn tận tình và tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi có thể hoàn thành luận văn này. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong Khoa Vật lý, Trường học Khoa học Tự nhiên, ại ại học Quốc Gia Hà Nội và đặc biệt tới các thầy cô ở bộ môn Vật lý Vô tuyến đã cung cấp cho tôi kiến thức, kỹ năng nghiên cứu khoa học và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi học tập và hoàn thành luận văn. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành tới cô Th.S Lương Th Minh Thúy, cùng toàn thể gia đình, bạn bè, đ ng nghiệp đã giúp đỡ tôi trong thời gian học tập cũng như thời gian làm luận văn. Nghiên cứu này được tài trợ trong đề tài mã số CA A của Trung tâm hỗ trợ nghiên cứu Châu Á – ại học Quốc gia Hà Nội và đề tài mã số TN 16 – 06 của trường ại học Khoa học Tự nhiên, ại học Quốc gia Hà Nội. Hà Nội, ngày 30 tháng 11 năm 2017 Học viên Nguyễn Xuân Tuyên i Nguy n Xuân Tuyên MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ i MỤC LỤC ................................................................................................................. ii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ................................................................................. iv NH MỤC ẢNG IỂU ..................................................................................... vi BẢNG KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................ vii MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 CHƢƠNG 1 : TỔNG QUAN VỀ KIỂM TRA KHÔNG PHÁ HỦY....................3 1.1. Giới thiệu kiểm tra không phá hủy[2,5]. ............................................................................ 3 1.2. Các phương pháp kiểm tra không phá hủy[5] .................................................................... 4 CHƢƠNG 2 : CƠ SỞ L THU ẾT KIỂM TR KH NG PH HỦ ẰNG PHƢƠNG PH P SI U M ...................................................................................13 2.1. Lý thuyết cơ bản[3,5] ...................................................................................13 2.2. Các dạng sóng[2,3,11] .................................................................................14 2.3. Các đại lượng đặc trưng cho trường âm[3] ..................................................16 2.4. nh luật Hooke[1,3,4] ................................................................................18 2.5. Ứng suất trượt G[1,3,4] ................................................................................19 2.6. Hệ số Poisson[1,3,4] ....................................................................................21 2.7. Ứng suất Young E[1,3,4] ............................................................................22 2.8. Ứng suất khối K[1,3,4] ...............................................................................23 2.9. Hệ số phản xạ và truyền qua[3] ...................................................................23 2.10. Sự truyền âm trong môi trường thực[3]. ......................................................25 2.11. Ảnh hướng của quá trình nhiệt lên quá trình truyền âm[3,17]. ...................27 CHƢƠNG 3 : PHƢƠNG PH P THỰC NGHIỆM .............................................28 3.1. Chất tiếp âm [12,14].....................................................................................28 3.2. ầu dò siêu âm[2,3] .....................................................................................28 3.3. Thiết b siêu âm kiểm tra không phá hủy AN X và một số biến tử siêu âm được d ng trong đo đạc .......................................................................30 3.4. Lý thuyết cơ bản của sóng siêu âm truyền trong môi trường đàn h i ph thuộc vào nhiệt độ ..............................................................................................32 CHƢƠNG 4 : KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ........................................................36 ii Nguy n Xuân Tuyên 4.1. Tính chất sóng siêu âm truyền trong dầu nhờn xe máy Shell Advance AX 36 4.2. Tính chất sóng siêu âm truyền trong một số loại th p kĩ thuật ...................39 4.3. Khảo sát, kiểm tra đánh giá mối hàn b ng s ng siêu âm d ng phương pháp xung dội ................................................................................................................48 KẾT LUẬN ..............................................................................................................51 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................53 iii Nguy n Xuân Tuyên NH MỤC C C HÌNH VẼ ình Phương pháp kiểm tra thủy tĩnh .................................................................4 ình Phương pháp kiểm tra thủy tĩnh trong ống dài ..........................................5 ình Phương pháp kiểm tra bức xạ ....................................................................6 ình Phương pháp kiểm tra th m thấu ...............................................................8 ình Phương pháp kiểm tra bột t ......................................................................9 ình Phương pháp kiểm tra siêu âm xung dội ..................................................11 ình S ng ngang a , S ng dọc b ình Phương truyền s ng theo phương x ..........................................................15 ình Mức cường độ âm ....................................................................................17 ình nh luật ooke .......................................................................................18 ình Xác đ nh vận tốc s ng dọc .......................................................................18 ình Quy luật hấp th s ng âm ........................................................................20 ình Vật liệu n n ..............................................................................................21 ình nh luật Snell .........................................................................................24 ình Ảnh hưởng quá trình nhiệt lên quá trình truyền âm .................................27 ình ầu d ......................................................................................................28 ình Cấu tạo đầu d siêu âm ............................................................................29 ình ình ảnh một số đầu d ...........................................................................29 ình ình Thiết b AN a [26] ...............................................................15 X ..............................................................................32 iến tử siêu âm Olympus C -SU tần số trung tâm M z truyền âm th ng và b biến tử siêu âm ch o sử d ng để đo vận tốc truyền âm ngang 32 ình Phương pháp đo vận tốc s ng siêu âm xung dội và hệ số hấp th .........33 ình Sơ đ hệ đo khảo sát chất tiếp âm ............................................................36 ình ầu nhờn xe máy .....................................................................................36 ình a iá tr vận tốc siêu âm, b hệ số hấp th , c ứng suất khối của dầu nhờn xe máy Shell Advance AX ph thuộc vào nhiệt độ ...............................38 ình Sơ đ hệ đo s ng dọc và s ng ngang ........................................................39 ình Th nghiệm đo s ng dọc và s ng ngang...................................................39 iv Nguy n Xuân Tuyên ình Các loại mẫu th p .....................................................................................40 ình Vận tốc s ng siêu âm dọc a , vận tốc s ng siêu âm ngang b và trở kháng âm c của các mẫu th p khi nhiệt độ thay đ i ........................................44 ình ệ số Poisson a , ứng suất n n Young b , ứng suất trượt c , ứng suất khối K d của các loại th p khi nhiệt độ thay đ i .............................................46 ình ệ số hấp th a của các mẫu th p khi nhiệt độ thay đ i ......................47 ình Mẫu th p được hàn với cường độ d ng điện khác nhau, A a, 120A (b), I = 135A (c)........................................................................................48 ình Lắp đặt th nghiệm hệ đo .......................................................................48 ình Vận tốc siêu âm truyền qua trong các mẫu th p với cường độ d ng điện khác nhau ph thuộc vào v tr trên mối hàn ......................................................49 ình Xung phản h i dự đoán không c khuyến tật ........................................49 ình Xung phản h i dự đoán c khuyến tật ...................................................49 v Nguy n Xuân Tuyên NH MỤC ẢNG IỂU ảng Thông số kỹ thuật của thiết b AN X .............................................30 ảng T nh chất cơ bản của chất tiếp âm .............................................................37 ảng ảng số liệu tốc độ truyền âm, hệ số hấp th của dầu nhờn xe máy .........37 ảng Thành phần h a học của th p A S ảng Thành phần h a học của th p ảng Thành phần h a học của th p S ảng Thành phần h a học của th p SCM .....................................................42 ảng Thành phần h a học của th p SCR ......................................................42 ..................................................41 Cr ...........................................................41 C ..........................................................41 ảng ệ số ph thuộc vào nhiệt độ ước t nh b ng cách nối tuyến t nh .............45 ảng Hệ số ph thuộc nhiệt độ của tỷ số Poisson υ, suất Young E, suất trượt , suất khối K ước tính b ng cách nối tuyến tính ..............................................47 ảng Tốc độ s ng siêu âm truyền trong mối hàn .............................................48 vi Nguy n Xuân Tuyên BẢNG KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT NDT : Non-Destructive Testing NDE : Non-Destructive Evaluation NDI : Non-Destructive Inspection Cl : Longitudinal wave Ct : Shear wave vii Nguy n Xuân Tuyên MỞ ĐẦU Hiện nay ở trên thế giới cũng như trong nước, phương pháp kiểm tra không phá hủy (Non-Destructive Testing đ ng một vai trò quan trọng trong kiểm tra chất lượng sản ph m công nghiệp, phương pháp này đã được ứng d ng rộng rãi trong các ngành công nghiệp cơ kh chế tạo máy, xây dựng, chế tạo tàu thủy, hàng không, … Các phương pháp kiểm tra không phá hủy được d ng để phát hiện các khuyết tật n m sâu bên trong chiều dày kết cấu bên trên bề mặt hoặc lớp dưới bề mặt. C các phương pháp kiểm tra không phá hủy chủ yếu như kiểm tra b ng th giác và quang học (visual test), kiểm tra b ng chất lỏng th m thấu hay thấm màu (penetrant test), kiểm tra b ng bột t (magnetic particle test , d ng xoáy điện (eddy cerent test), ch p ảnh bức xạ hay còn gọi là ch p phim (radiographic test), siêu âm kiểm tra (ultrasonic test), kiểm tra b ng truyền âm (acoustic emission testing), kiểm tra rò rỉ (leak testing) …… Ngoài ra c nh m phương pháp đặc biệt như phương pháp kỹ thuật vi sóng, bức xạ âm… Trong đ , phương pháp siêu âm xung dội (Pulse-echo Ultrasonic Testing) có nhiều ưu việt và ph biến. Ưu điểm của phương pháp này là có thể phát hiện các khuyết tật nhỏ, với độ chính xác cao trong việc xác đ nh v trí và k ch thước khuyết tật cũng như chiều dày vật liệu và chỉ cần tiếp xúc t một phía của mẫu vật khảo sát Nguyên l của phương pháp siêu âm xung dội là chùm tia siêu âm được phát bởi biến tử siêu âm truyền vào bên trong mẫu vật khi gặp bề mặt không liên t c bên trong mẫu vật vết nứt, khuyến tật,… s ng siêu âm s b phản xạ trở lại, các s ng phản xạ này sau đ được nhận và chuyển đ i trở lại thành t n hiệu điện bởi biến tử siêu âm. Trên cơ sở ghi và phân tích các s ng phản xạ này, chúng ta có thể xác đ nh được chiều dày kim loại cũng như độ lớn và v trí các khuyết tật bên trong kim loại. Trên cơ sở đ , tôi chọn đề tài “Nghiên cứu tính chất của sóng siêu âm truyền trong một số loại thép kỹ thuật” được khảo sát ở vùng có nhiệt độ khác nhau và khảo sát vận tốc truyền sóng siêu âm trong một số loại th p với m c đ ch nâng cao hơn n a độ ch nh xác của ph p đo 1 Nguy n Xuân Tuyên Luận văn bao g m các phần như sau: Mở đầu Chương Chương T ng quan về kiểm tra không phá hủy Cơ sở lý thuyết kiểm tra không phá hủy b ng phương pháp siêu âm Chương Phương pháp thực nghiệm Chương V Kết quả và thảo luận Kết luận Do thời gian thực hiện còn hạn chế, có nhiều kh khăn về trang thiết b , tài liệu. Luận văn chắc chắn không tránh khỏi nh ng thiếu sót và hạn chế, rất mong nhận được sự đ ng g p ý kiến và chỉ bảo của quý thầy cô và bạn đọc. 2 Nguy n Xuân Tuyên CHƢƠNG 1 : TỔNG QU N VỀ KIỂM TR KH NG PH HỦ 1.1. Giới thiệu kiểm tra không phá hủy[2,5]. Kiểm tra không phá hủy (Non - Destructive Testing-NDT) bao g m các phương pháp d ng để thử nghiệm, kiểm tra, đánh giá và ch n đoán kỹ thuật các sản ph m, công trình công nghiệp mà không làm t n hại đến khả năng sử d ng của các mẫu vật M c đ ch của các phương pháp này là: Kiểm tra phát hiện các khuyết tật bên trong hoặc ở bề mặt vật kiểm mà không làm t n hại đến khả năng sử d ng của chúng. Kiểm tra không phá hủy g m rất nhiều phương pháp khác nhau, thường được chia thành hai nhóm chính theo khả năng phát hiện khuyết tật của chúng. Các phương pháp c khả năng phát hiện các khuyết tật n m sâu bên trong (và trên bề mặt) của đối tượng kiểm tra g m:  Phương pháp ch p ảnh phóng xạ (Radiographic Testing-RT)  Phương pháp kiểm tra siêu âm (Ultrasonic Testing-UT) Các phương pháp c khả năng phát hiện các khuyết tật bề mặt, gần bề mặt g m  Phương pháp kiểm tra th m thấu chất lỏng (liquid Penetrant Testing-PT)  Phương pháp kiểm tra bột t (Magnetic Particle Testing-MT)  Phương pháp kiểm tra dòng xoáy (Eddy Current Testing-ET) Ưu điểm các phương pháp kiểm tra không phá hủy (NDT) so với các phương pháp phá hủy:  NDT không làm ảnh hưởng đến khả năng sử d ng của vật kiểm tra.  NDT có thể kiểm tra 100% vật kiểm và đảm bảo sản ph m đạt chất lượng. Tuy nhiên N T chỉ cho được các kết quả gián tiếp thông qua so sánh với mẫu chu n Trong khi đ , các phương pháp phá hủy lại c ưu điểm là cho kết quả trực tiếp. Trong chế tạo, khi áp d ng kiểm tra không phá hủy, chúng ta có thể dễ dàng phát hiện nh ng khuyết tật, t đ c thể loại bỏ các sản ph m, giúp tiết kiệm chi phí, sửa ch a khắc ph c sai sót. 3 Nguy n Xuân Tuyên Kiểm tra không phá hủy cũng được sử d ng rộng rãi để đánh giá độ toàn vẹn của các sản ph m, công trình công nghiệp đang hoạt động. Nhờ sớm phát hiện được các hỏng hóc, k p thời thay thế khắc ph c, t đ c thể tiết kiệm được chi phí sửa ch a, tránh được các thảm họa có thể xảy ra. NDT còn là công c quan trọng trong nghiên cứu chế tạo vật liệu mới, tối ưu hóa các quy trình, quy trình hàn thông quá các thử nghiệm, phát hiện các sai sót trong thiết kế, vật liệu, sản ph m. Có thể nói, NDT là công c quan trọng để giảm giá thành, nâng cao sức cạnh tranh của các doanh nghiệp chế tạo, sản xuất. 1.2. Các phƣơng pháp kiểm tra không phá hủy[5] 1.2.1 Phƣơng pháp kiểm tra thủy tĩnh Phương pháp kiểm tra thủy tĩnh là phương pháp phát hiện các mối r , nứt trên các b n, bình chứa ch u áp lực hoặc các hệ thống dẫn dầu, kh hoặc nước. ây là phương pháp ph biến nhất để kiểm tra các đường ống và các loại bình chứa Kiểm tra này rất quan trọng vì nếu c sai s t trong sản xuất gây r rỉ hoặc lỗi c thể phát n gây thiệt hại lớn về người cũng như tài sản. H nh 1 1 : Phƣơng pháp kiể 4 t thủy tĩnh Nguy n Xuân Tuyên Áp suất cung cấp thử nghiệm luôn cao hơn áp suất vận hành thực tế của thiết b áp suất này thường được coi là tiêu chu n an toàn và n thường cao hơn áp suất vận hành % đến % t y thuộc vào các quy đ nh an toàn khi kiểm tra. Trong phương pháp này, nước cung cấp cho quá trình kiểm tra thường được nhuộm để dễ kiểm tra b ng mắt thường và được đưa vào với áp suất cao để đảm bảo vật chứa không b r rỉ, hư hỏng Nước thường được sử d ng do nước gần như không b co lại dưới áp suất cao. Sử d ng nước làm vật liệu kiểm tra thủy tĩnh khá an toàn và mất t năng lượng hơn rất nhiều so với sử d ng khí nén. Áp suất trong bình tăng thêm 25Psi khi thêm một giọt nước, trong khi đ để tăng một lượng áp suất tương tự chúng ta s phải cung cấp một lượng kh lớn. Kiểm tra thủy tĩnh đường ống rất quan trọng nh m xác đ nh hệ thống c thể hoạt động tốt với áp suất thực tế. Thường các hệ thông ống dẫn yêu cầu áp suất kiểm tra lên đến % so với áp suất vận hành tối đa trên bất kì đoạn nào của hệ thống đường ống. H nh 1 2 : Phƣơng pháp kiể t thủy tĩnh t ng ống i Tại các quốc gia đều c các bộ luật yêu cầu việc kiểm tra đ nh kỳ cho các hệ thống bình chứa kh n n. V d nén áp suất cao. Kiểm tra đến kiểm tra năm một lần đối với các bình chứa kh năm một lần đối với các bình chứa áp suất thấp. 5 Nguy n Xuân Tuyên Các bình chứa không đạt kết quả kiểm tra thường b phá hủy để tránh sử d ng lại vì c thể gây nguy hiểm khi sử d ng. 1.2.2 Phƣơng pháp kiểm tra mối hàn bằng bức xạ. H nh 1 3 : Phƣơng pháp kiể t ức ạ Kiểm tra b ng bức xạ là phương pháp sử d ng bức xạ tia X hoặc tia gamma với khả năng xuyên thấu đủ lớn được chiếu qua toàn bộ chiều dày vật mẫu cần kiểm tra. Một phần bức xạ b hấp th , một phần bức xạ s đi qua mẫu vật, lượng hấp th và lượng đi qua được xác đ nh theo chiều dày của vật mẫu. Khi gặp khuyết tật bên trong, chiều dày hấp th bức xạ s giảm và phản ánh nên hình ảnh b ng được gọi là ảnh bức xạ. Các ngu n bức xạ thông d ng được sử d ng g m  ức xạ đâm xuyên c thể được phát ra t các ch m tia điện tử năng lượng cao – tia X.  oặc sự phân rã hạt nhân phân hạch nguyên tử) - tia gamma.  Các dạng bức xạ khác rất t được sử d ng để kiểm tra hàn. Các i c thể phát hiện ằng phƣơng pháp kiể  Không gian rỗng do co ng t khi đông cứng 6 t ức ạ: Nguy n Xuân Tuyên  Rỗ khí  Nứt  Cháy cạnh  Kênh khí  Bọc xỉ  Lỗi không liên kết  Bọc táp chất rắn  Hàn không thấu không xuyên qua đầy đủ)  Lỗi về hình dạng hình học  Bắn tóe hàn Ƣu điể ng hoặc Wolfram) củ phƣơng pháp:  Kiểm tra chiếu tia có thể thực hiện với bất cứ loại vật liệu nào  Là phương pháp kiểm tra rất đúng độ tin cậy cao) và có khả năng tái tạo, sao chép lại.  Có thể lưu tr h sơ hình ảnh lâu dài trong các điều kiện bảo quản nhất đ nh. Nhƣợc điể  củ phƣơng pháp: Tất cả các trang thiết b phải được cơ quan c thầm quyền cấp phép và chấp nhận.  Tia phóng xạ cần thiết phải ngăn chặn ở không gian rộng.  Chỉ được phép bố trí kiểm tra khi tuân thủ nghiêm ngặt điều kiện an toàn phóng xạ cho con người.  Khi chiếu tia với độ dày thành lớn cần thời gian chiếu tia kéo dài.  Là phương pháp kiểm tra phức tạp.  Gặp khó khăn khi đối tượng kiểm tra có chiều dày thành khác nhau. 7 Nguy n Xuân Tuyên 1.2.3 Kiểm tra mối hàn bằng chất lỏng thẩm thấu H nh 1 4 : Phƣơng pháp kiể t thẩ thấu Kiểm tra b ng chất lỏng th m thấu là phương pháp sử d ng các chất lỏng có t nh th m thấu cao. o lực mao dẫn của chất lỏng với thành rắn, chất lỏng kiểm tra được phủ lên bề mặt vật kiểm tra s thâm nhập ngấm vào các v ng khuyết tật trên bề mặt và vẫn c n lại khi loại bỏ phần chất lỏng c n dư. C thể chia làm phương pháp kiểm tra cơ bản - Kiểm tra b ng chất phát quang. - Kiểm tra b ng chất nhuộm màu. Các i c khả năng phát hiện:  Rỗ khí bề mặt  Nứt thông với bề mặt  Cháy cạnh  V trí châm h quang Ƣu điể   củ phƣơng pháp : ơn giản, nhanh và chi phi thấp. Áp d ng hầu như ở tất cả các vật liệu và chi tiết. Nhƣợc điể củ phƣơng pháp :  Chỉ có thể chứng minh được các bất bình thường mở ra bề mặt.  Các bề mặt phải được làm sạch không có các lớp phủ ví d như dầu, mỡ, lớp sơn phủ, gỉ, xỉ cháy v.v.. Các điều kiện tiến h nh kiể   tra : ạt được sự tiếp cận một phía. Bề mặt phải không có các lớp phủ, khô không có dầu mỡ. 8 Nguy n Xuân Tuyên   Bề mặt kiểm tra kim loại phải sáng. ể đạt được khả năng kiểm tra cao nhất bề mặt phải t được sửa ch a hay ch u tác động cơ học.  Nhiệt độ kiểm tra thông thường t 100C – 500C, trong các trường hợp khác phải sử d ng hệ thống chất kiểm tra đặc biệt.  Vật liệu của đối tượng kiểm tra không rỗ xốp, và không b hư hỏng bởi các chất hóa học.  Khi tiến hành kiểm tra b ng chất thâm nhập màu, cường độ chiều sáng khi đánh giá phải lớn hơn  lux. Khi tiến hành kiểm tra b ng chất thâm nhập phát quang, tiến hành đánh giá b ng đèn cực tím và trong bu ng tối. 1.2.4 Kiểm tra ằng phƣơng pháp bột từ tính Phương pháp kiểm tra b ng t tính (kiểm tra bột t được áp d ng cho các vật liệu t tính có thể phát hiện các rạn nứt bề mặt dù rất nhỏ, các khuyết tật ở dưới bề mặt, các khuyết tật có thể phát hiện bao g m: rạn nứt bề mặt ở mối hàn và vùng ảnh hưởng nhiệt, sự nóng chảy không đủ, các rạn nứt ph a dưới bề mặt, rỗ xốp lẫn xỉ và độ ngấm mối hàn không đầy đủ. H nh 1 5 : Phƣơng pháp kiể t ột từ Kiểm tra bột t được phân biệt qua hai phương pháp theo dạng chất kiểm tra là bột t , đ là:  Kiểm tra ánh sáng ban ngày hoặc có ngu n sáng với cường độ sáng > 500 lux (Kiểm tra tương phản – en/ Trắng) 9 Nguy n Xuân Tuyên  Kiểm tra bột t phát quang dưới ánh sáng đèn cực tím – UV trong khi vực được che tối) Trong cả hai phương pháp một vật liệu c t nh chất t v d th p các bon phải được t h a đầy đủ. Phương pháp này s hình thành các đường sức t đ ng đều và chảy song song đối với bề mặt qua chi tiết d ng chảy lực của t trường . Ở các v tr tách vật liệu/ bất bình thường, n m trên bề mặt hoặc gần bề mặt và cắt ngang d ng chảy t trường thì xuất hiện t thông phân tán ra bên ngoài bề mặt d ng t ảo . Khu vực này c thể tạo ra khả năng nhìn thấy b ng bột t với chất kiểm tra bột t ph hợp Ƣu điể củ phƣơng pháp :  Phương pháp kiểm tra tương đối đơn giản, nhanh và chi phí phù hợp.  Có thể chứng minh rõ ràng các bất bình thường rất nhỏ và m n độ nhạy cảm cao).  Tìm được các bất bình thường n m sâu dưới bề mặt tới 1 mm.  Phương pháp rất hiệu quả để kiểm tra các mối hàn góc trong chế tạo thép. Nhƣợc điể củ phƣơng pháp :  Nhiều trang thiết b .  Cần một ngu n d ng.  Bề mặt phải làm sạch không dầu, mỡ, gỉ, các lớp sơn dày và lớp cắt cháy.  Không thể chứng minh các lỗi với chiều sâu hơn mm bên trong chi tiết. Các điều kiện tiến h nh kiể t :  Vật kiểm tra phải là chất t tính (có khả năng dẫn t , độ t th m mR > 300.  Phải đạt được sự tiếp cận một phía.  Bề mặt phải khô, không có dầu, mỡ, nước và b n gỉ.  Nhiệt độ kiểm tra trong các điều kiện đặc biệt tới 300oC.  Các lớp phủ không được dày quá 150 mm.  ối tượng kiểm tra phải được t hóa. 10 Nguy n Xuân Tuyên 1.2.5 Kiểm tra mối hàn bằng phƣơng pháp siêu âm ung ội H nh 1 6 : Phƣơng pháp kiể t i u ung ội Phương pháp kiểm tra siêu âm sử d ng ch m s ng siêu âm được phát ra bởi biến tử siêu âm truyền vào vật liệu cần kiểm tra. Chùm siêu âm đi qua môi trường đ ng nhất theo đường th ng cho đến khi gặp mặt biên không liên t c hình thành do vết nứt hoặc sai hỏng, tại mặt biên này một phần s ng siêu âm phản xạ trở lại. o các đặc trưng của s ng siêu âm phản h i sau khi truyền s biết được các khuyết tật hàn trong vật mẫu. Trong kỹ thuật siêu âm c nhiều kỹ thuật khác nhau c thể được ứng d ng như:  Kỹ thuật xung - tiếng dội.  Kỹ thuật dẫn siêu âm.  Kỹ thuật cộng hưởng âm. Các khuyết tật h n c thể phát hiện  Nứt  Lỗi không liên kết  Hàn không thấu hàn xuyên qua không đầy đủ)  Không gian rỗng được hình thành khi đông cứng  Không gian rỗng  Cháy cạnh  Lệch cạnh  Lỗi lớp chân trong mối hàn 11