Tài liệu Luận văn quản lý giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai cho học sinh các trường trung học cơ sở huyện lục ngạn, tỉnh bắc giang​

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN BẢO TRUNG QUẢN LÝ GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG ĐÁP ỨNG NHU CẦU PHÒNG TRÁNH RỦI RO THIÊN TAI CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN LỤC NGẠN, TỈNH BẮC GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www. lrc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN BẢO TRUNG QUẢN LÝ GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG ĐÁP ỨNG NHU CẦU PHÒNG TRÁNH RỦI RO THIÊN TAI CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN LỤC NGẠN, TỈNH BẮC GIANG Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Ngô Quang Sơn THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www. lrc.tnu.edu.vn LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Quản lý giáo dục Kỹ năng sống đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai cho học sinh các trường THCS huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang” là công trình nghiên cứu thực sự của cá nhân, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Ngô Quang Sơn. Các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ một công trình nào khác. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Thái Nguyên, tháng 03 năm 2016 Tác giả luận văn Nguyễn Bảo Trung Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên i http://www. lrc.tnu.edu.vn LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tác giả luận văn xin bày tỏ lòng biết ơn tới quý Thầy, Cô trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã trực tiếp giảng dạy, giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập, nghiên cứu. Tác giả xin chân thành cảm ơn quý Thầy, Cô trong Hội đồng khoa học đã giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Đặc biệt, tác giả luận văn xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Ngô Quang Sơn- Viện trưởng Viện Dân tộc, người thầy đã tận tình hướng dẫn khoa học, giúp đỡ tác giả trong quá trình triển khai thực hiện và hoàn thành luận văn này. Tác giả luận văn xin gửi lời cảm ơn tới các đồng chí lãnh đạo huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang; các đồng chí lãnh đạo, chuyên viên phòng GD&ĐT huyện Lục Ngạn đã tạo điều kiện để tác giả được theo học lớp thạc si ̃ khoa học giáo dục, chuyên ngành QLGD và hoàn thành đề tài nghiên cứu của mình; xin cảm ơn các đồng chí CBQL, GV, NV ở các trường THCS huyện Lục Ngạn, bạn bè đồng nghiệp đã cung cấp và chia sẻ tư liệu cần thiết hỗ trợ tác giả nghiên cứu; xin cảm ơn những người thân yêu đã động viên giúp đỡ, tạo điều kiện cho tác giả hoàn thành luận văn. Tuy rất cố gắng song chắc chắn luận văn không tránh khỏi thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được những ý kiến đóng góp quý báu của quý Thầy, Cô và các bạn đồng nghiệp. Thái Nguyên, tháng 03 năm 2016 Tác giả luận văn Nguyễn Bảo Trung Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học ii Thái Nguyên http://www. lrc.tnu.edu.vn MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................. ii MỤC LỤC ...................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................ iv DANH MỤC BẢNG ....................................................................................... v DANH MỤC BIỂU ĐỒ ................................................................................. vi DANH MỤC SƠ ĐỒ ...................................................................................... vi MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu............................................................... 3 4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 3 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu ................................................................... 4 7. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................. 4 8. Cấu trúc của luận văn.................................................................................... 5 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG ĐÁP ỨNG NHU CẦU PHÒNG TRÁNH RỦI RO THIÊN TAI Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ................ 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................... 6 1.1.1. Trên thế giới ........................................................................................... 6 1.1.2. Ở Việt Nam............................................................................................. 8 1.2. Một số khái niệm cơ bản .......................................................................... 11 1.2.1. Quản lý ................................................................................................. 11 1.2.2. Quản lý giáo dục ................................................................................... 12 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học iii Thái Nguyên http://www. lrc.tnu.edu.vn 1.2.3. Quản lý nhà trường ............................................................................... 14 1.2.4. Kỹ năng ................................................................................................ 16 1.2.5. Kỹ năng sống ........................................................................................ 16 1.2.6. Giáo dục kỹ năng sống .......................................................................... 17 1.2.7. Quản lý giáo dục kỹ năng sống ............................................................. 17 1.2.8. Phòng tránh, rủi ro thiên tai ................................................................... 17 1.2.9. Quản lý giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai ..... 18 1.2.10. Biện pháp ............................................................................................ 18 1.2.11. Biện pháp quản lý ............................................................................... 18 1.3. Hoa ̣t đô ̣ng giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai trong các trường THCS .............................................................................. 18 1.3.1. Vị trí, vai trò của hoạt động giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai.............................................................................. 19 1.3.2. Mu ̣c tiêu của giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai ........................................................................................................... 20 1.3.3. Nô ̣i dung và hình thức tổ chức giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai.............................................................................. 21 1.4. Quản lý GDKNS đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh ở các trường THCS ......................................................................................... 25 1.4.1. Quản lý kế hoạch hoạt động GDKNS đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai ........................................................................................................... 25 1.4.2. Quản lý đội ngũ thực hiện hoạt động GDKNS đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai ........................................................................................ 27 1.4.3. Quản lý cơ sở vâ ̣t chấ t trường học thực hiện hoạt động GDKNS đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai ................................................................ 31 1.4.4. Quản lý việc phối hợp, huy động các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường tham gia tổ chức hoạt động GDKNS đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai ................................................................................................. 32 1.4.5. Quản lý kiểm tra, đánh giá việc thực hiện chương trình GDKNS đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai ................................................................ 32 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học iv Thái Nguyên http://www. lrc.tnu.edu.vn Kết luận chương 1 .......................................................................................... 34 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG ĐÁP ỨNG NHU CẦU PHÒNG TRÁNH RỦI RO THIÊN TAI CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ CỦA HUYỆN LỤC NGẠN, TỈNH BẮC GIANG ................................. 36 2.1. Một số đặc điểm về vị trí địa lý, kinh tế, văn hóa, xã hội và giáo dục huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang ................................................................................ 36 2.1.1. Khái quát về vị trí địa lý, kinh tế, văn hóa, xã hội của huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang ................................................................................................ 36 2.1.2. Khái quát về tình hình phát triển giáo dục của huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang ...................................................................................................... 38 2.2. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý về vai trò của hoạt động phòng tránh rủi ro thiên tai và việc GDKNS đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh ............................................................................................... 42 2.3. Thực trạng quản lý giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh ở các trường THCS huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang .........45 2.3.1 Khảo sát thực tra ̣ng giáo du ̣c kỹ năng số ng đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai ................................................................................................. 46 2.3.2. Thực tra ̣ng quản lý giáo du ̣c kỹ năng số ng đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai ................................................................................................. 47 2.4. Đánh giá thực trạng quản lý giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh ở các trường THCS huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang ....................................................................................................... 58 2.4.1. Kết quả đạt được trong quá trình quản lý giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh ở các trường THCS huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang .............................................................................. 58 2.4.2. Một số bất cập trong quản lý giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh ở các trường THCS huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang ................................................................................................ 61 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học v Thái Nguyên http://www. lrc.tnu.edu.vn 2.4.3. Nguyên nhân một số bất cập trong quản lý giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh ở các trường THCS huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang .................................................................... 61 Kết luận chương 2 .......................................................................................... 63 Chương 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG ĐÁP ỨNG NHU CẦU PHÒNG TRÁNH RỦ I RO THIÊN TAI CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN LỤC NGẠN, TỈNH BẮC GIANG ................................................................................. 65 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ............................................................ 65 3.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu .......................................................................... 65 3.1.2. Đảm bảo tính kế thừa ............................................................................ 66 3.1.3. Nguyên tắ c đảm bảo tính khả thi ........................................................... 67 3.1.4. Nguyên tắ c đảm bảo tính hê ̣ thố ng ........................................................ 67 3.2. Mô ̣t số biện pháp quản lý giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh ở các trường THCS huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang ....................................................................................................... 68 3.2.1. Biê ̣n pháp 1: Quản lý công tác nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của cán bộ quản lý, giáo viên, cha mẹ học sinh và các tổ chức xã hội nhằm giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh ở các trường THCS ............................................................................................ 68 3.2.2. Biện pháp 2: Tăng cường bồi dưỡng đội ngũ giáo viên bô ̣ môn về nội dung, phương pháp giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh ta ̣i điạ phương.............................................................. 73 3.2.3. Biê ̣n pháp 3: Nâng cao năng lực cho giáo viên chủ nhiệm lớp trong xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai........................................... 76 3.2.4. Biê ̣n pháp 4: Tăng cường chỉ đạo giáo viên bộ môn liên hê ̣, lồng ghép, tích hợp các nội dung giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai trong các tiết học, hoạt động dạy học, hoa ̣t đô ̣ng ngoài giờ lên lớp ................ 79 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học vi Thái Nguyên http://www. lrc.tnu.edu.vn 3.2.5 Biê ̣n pháp 5: Tăng cường kiểm tra, đánh giá, rút kinh nghiệm về quản lý giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh đối với cộng đồng địa phương ................................................................. 83 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................... 85 3.4. Khảo nghiê ̣m tin ́ h cấp thiế t và tiń h khả thi của các biê ̣n pháp đã đề xuấ t........ 87 Kế t luận chương 3 .......................................................................................... 90 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 91 1. Kết luận ...................................................................................................... 91 2. Khuyến nghị ............................................................................................... 92 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 94 PHỤ LỤC ...................................................................................................... 96 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại họcvii Thái Nguyên http://www. lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT BGH Ban giám hiệu CBQL Cán bộ quản lý CSVC Cơ sở vật chất GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GDKNS Giáo dục kỹ năng sống GV Giáo viên GVCN Giáo viên chủ nhiệm HS Học sinh PHHS Phụ huynh học sinh TNTP Thiếu niên tiền phong TPT Tổng phụ trách THCS Trung học cơ sở Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học iv Thái Nguyên http://www. lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Thống kê số trường học của các cấp học giai đoạn 2012-2016................... 39 Bảng 2.2: Thống kê số lớp và số ho ̣c sinh của các bậc học trong giai đoạn 2012-2016 ..................................................................................................... 39 Bảng 2.3: Thống kê trường học và học sinh THCS năm học 2015-2016 .................... 40 Bảng 2.4: Thực trạng giá o du c̣ kỹ năng số ng đá p ứ ng nhu cầ u phò ng trá nh rủ i ro thiên tai .......................................................................................................... 46 Bảng 2.5: Thực trạng quản lý xây dựng kế hoạch hoạt động GDKNS đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai của BGH (n=13) .............................................. 48 Bảng 2.6: Thực trạng thực hiện hoạt động GDKNS của đội ngũ GVCN (n= 50)................ 50 Bảng 2.7: Thực trạng thực hiện hoạt động GDKNS đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai của đội ngũ cán bộ Đoàn, Đội (n=10) ...................................... 52 Bảng 2.8: Thực trạng quản lý sự phối hợp củ a các lực lượng giáo dục tham gia tổ chức hoạt động GDKNS đá p ứ ng nhu cầ u phò ng trá nh rủ i ro thiên tai (n=60) ............................................................................................................ 54 Bảng 2.9: Thực trạng quản lý CSVC, kinh phí phục vụ cho hoạt động GDKNS đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai của các trường THCS (n=10) .... 55 Bảng 2.10: Thực trạng công tác kiểm tra đánh giá hoạt động GDKNS đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai của BGH các trường THCS (n=10)..................... 57 Bảng 3.1. Đối tượng tham gia khảo nghiệm .................................................................. 87 Bảng 3.2. Đánh giá kết quả khảo nghiệm các biện pháp với (n=200) đối tượng ........ 88 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học v Thái Nguyên http://www. lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Nhận thức của BGH về vai trò của hoạt động GDKNS đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục THCS 43 Biểu đồ 2.2: Nhận thức của BGH về hoạt động GDKNS đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai ................................................................................. 44 Biể u đồ 2.3. Giáo du ̣c kỹ năng số ng đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai .... 46 Biểu đồ 3.1. Biểu đồ khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp... 89 DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Vị trí quá trình quản lý hoạt động sư phạm diễn ra trong nhà trường.....19 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học vi Thái Nguyên http://www. lrc.tnu.edu.vn MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong giai đoạn hiện nay, khi đời sống kinh tế xã hội có nhiều thay đổi, con người đang trải qua nhiều biến động tích cực lẫn tiêu cực, mặt trái của kinh tế thị trường và sự bùng nổ thông tin, với nhiều thông tin thiếu lành mạnh đang tác động mạnh đến đời sống làm cho thế hệ trẻ đă ̣c biê ̣t là ho ̣c sinh có nhiều biểu hiện nhận thức lệch lạc, sống xa rời các giá trị đạo đức truyền thống và thiế u các kĩ năng số ng cầ n thiế t. Con người không chỉ là một thực thể sinh lý mà còn là một thực thể mang bản chất tâm lý xã hội bao gồm những phẩm chất, những thuộc tính tâm lý có ý nghĩa xã hội được hình thành do kết quả tác động qua lại giữa họ với nhau, giữa họ với các sự vật, hiện tượng xung quanh trong từng hoạt động. Con người càng hoạt động thì càng có cơ hội khám phá, hiểu biết và phát triển. Vì thế, họ cần phải có kiến thức, kỹ năng và thái độ để có thể giúp họ tự kiểm soát được hành vi của bản thân và kiểm soát được môi trường xung quanh một cách thành công. Nói cách khác, để sống tốt và hoạt động hiệu quả, con người cần phải có những kỹ năng sống. Kỹ năng sống có thể được hình thành một cách tự nhiên qua trải nghiệm hoặc có thể thông qua giáo dục, học tập và rèn luyện… Nằm trong khu vực Đông Nam Á, nơi được xem là vùng “Rốn bão” của thế giới, Việt Nam được đánh giá là một trong những nước chịu thiệt hại và dễ bị tổn thương nhất bởi thiên tai và biến đổi khí hậu. Thiên tai liên tiếp xảy ra ở khắp các khu vực trên cả nước với mức độ ngày càng gia tăng cả về quy mô và chu kỳ lặp lại với những đột biến khó lường, gây ra nhiều tổn thất to lớn về người, tài sản, các cơ sở hạ tầng về kinh tế, văn hoá, xã hội và tác động xấu đến môi trường. Hàng năm ngành giáo dục phải gánh chịu những tác hại không nhỏ do thiên tai gây ra, ảnh hưởng trực tiếp đến các hoạt động dạy, học của học sinh và giáo viên. Trong nhiều năm qua Đảng và nhà nước ta luôn có nhiều chủ trương, chính sách nhằm nâng cao năng lực phòng tránh thiên tai, thích ứng với biến Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học 1 Thái Nguyên http://www. lrc.tnu.edu.vn đổi khí hậu, cụ thể là Chiến lược quốc gia phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai đến năm 2020 và Chương trình mục tiêu Quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2012 - 2020 của Thủ tướng Chính phủ. Việc giáo dục cho học sinh trong các nhà trường về phòng tránh thiên tai, thích ứng với biến đổi khí hậu đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo quan tâm và ban hành tài liệu hướng dẫn cho giáo viên và học sinh [26]. Việc quản lý giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh các trường THCS sẽ giúp thúc đẩy những hành vi mang tính xã hội tích cực cho người học. Học sinh được rèn luyện kỹ năng sống, biết cách sống an toàn, biết phòng tránh rủi ro thiên tai, đồng thời nâng cao khả năng quan sát, phân tích, đánh giá tổng hợp .., tạo những tác động tốt đối với các mối quan hệ giữa thầy và trò, giữa các học sinh, bạn bè với nhau, giúp tạo nên sự hứng thú học tập,... Lục Ngạn là một huyện miền núi của tỉnh Bắc Giang, trong nhiều năm qua thời tiết diễn biến phức tạp, tình hình mưa bão, lũ lụt đã xảy ra một cách bất thường ở quy mô lớn và gây ra nhiều khó khăn trong việc dự báo, kiểm soát và phòng tránh. Những thảm họa này đã gây ra thiệt hại lớn về người, tài sản ... Việc giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai cho học sinh trong các nhà trường được tổ chức liên hê ̣, lồng ghép, tić h hơ ̣p, chưa thực sự đi vào bản chấ t, chưa chú tro ̣ng đế n cách phòng mà chỉ có chố ng, viê ̣c tổ chức giáo dục KNS đáp ứng nhu cầ u phòng tránh rủi ro thiên tai chưa đươ ̣c thường xuyên. Học sinh thiếu hiểu biết về thực tế cuộc sống, thiế u năng lực thích ứng, kỹ năng phòng tránh và giảm nhẹ tác ha ̣i của thiên tai gây ra. Xuất phát từ những lý do nêu trên, căn cứ vào tình hình thực tiễn việc quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai cho học sinh ở các trường THCS trên địa bàn huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang, tác giả lựa chọn đề tài “Quản lý giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh các trường THCS huyê ̣n Lục Nga ̣n, tỉnh Bắ c Giang” là m đề tài nghiên cứu. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học 2 Thái Nguyên http://www. lrc.tnu.edu.vn 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh các trường THCS huyê ̣n Lu ̣c Ngạn, tin ̉ h Bắc Giang để đề xuất các biện pháp quản lý giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh các trường THCS. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh các trường THCS huyê ̣n Lục Nga ̣n, tin̉ h Bắ c Giang. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh các trường THCS huyê ̣n Lu ̣c Nga ̣n, tin̉ h Bắ c Giang. 4. Giả thuyết khoa học Giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh là một quá trình tổ chức rèn luyện, nhằm giúp học sinh có kỹ năng sống cơ bản về phòng tránh rủi ro thiên tai trong cuộc sống. Nếu các nhà quản lý nhà trường có những biện pháp quản lý khoa học, biết cho ̣n lựa, đề xuấ t, sử du ̣ng mô ̣t số biện pháp quản lý giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh các trường THCS phù hợp với điều kiện thực tiễn của nhà trường thì sẽ nâng cao được chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh trong nhà trường. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh ở các trường THCS. 5.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng quản lý giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh các trường THCS huyê ̣n Lu ̣c Ngạn, tỉnh Bắc Giang. 5.3. Đề xuất những biện pháp quản lý giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh các trường THCS huyê ̣n Lu ̣c Nga ̣n, tỉnh Bắ c Giang trong giai đoạn hiện nay. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học 3 Thái Nguyên http://www. lrc.tnu.edu.vn 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu Do điều kiện, thời gian và khả năng có hạn, tác giả tập trung nghiên cứu việc quản lý giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh ở 5 trường THCS huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang (trường THCS Đèo Gia, trường THCS Sơn Hải, trường THCS Hô ̣ Đáp, trường THCS Cấ m Sơn, trường THCS Phượng Sơn). 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Nghiên cứu các văn bản, chỉ thị, nghị quyết của Đảng và Nhà nước, của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bắc Giang, của nhà trường về vấn đề giáo dục và GDKNS cho học sinh THCS; phân tích, tổng hợp tư liệu, tài liệu lý luận về GDKNS cho học sinh THCS; những kết quả nghiên cứu lý thuyết và những kết quả khảo sát, đánh giá GDKNS để xây dựng các khái niệm công cụ và khung lý thuyết cho vấn đề nghiên cứu. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi Mục đích: Phương pháp được thực hiện nhằm thu thập thông tin về thực trạng GDKNS cho học sinh THCS và quản lý GDKNS đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai cho học sinh các trường THCS huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang. Đối tượng điều tra: GVCN, HS, PHHS và các trường THCS huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang. 7.2.2. Phương pháp phỏng vấn Mục đích: Phương pháp được thực hiện nhằm tìm hiểu các nguyên nhân về thực trạng GDKNS cho học sinh THCS, tìm hiểu quan điểm của các đối tượng được phỏng vấn về việc GDKNS đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai và tìm hiểu các nguyên nhân việc quản lý GDKNS đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai cho học sinh chưa tốt. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học 4 Thái Nguyên http://www. lrc.tnu.edu.vn Đối tượng điều tra: Phỏng vấn, trò chuyện với các Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, các Cán bộ đoàn thể, với các giáo viên, với đại diện Hội Cha mẹ học sinh, một số học sinh đại diện các khối lớp, đại diện các Chi đội, các lực lượng xã hội…. . 7.2.3. Phương pháp quan sát Quan sát các hoạt động của nhà trường, của đoàn thể, của thầy và trò thông qua dự giờ một số bộ môn (Địa lý, Giáo dục công dân, ...), thông qua các buổi Sinh hoạt của Hội đồng giáo dục, các buổi Sinh hoạt dưới cờ, các buổi Sinh hoạt ngoại khóa, Sinh hoạt Đội thiếu niên, các tiết Sinh hoạt chủ nhiệm, các tiết Hoạt động ngoài giờ lên lớp, các giờ chơi, nền nếp đầu giờ và cuối buổi học,… 7.3. Nhóm các phương pháp xử lý số liệu Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học. Lập bảng biểu, thống kê, phân tích, xử lý các số liệu điề u tra bằ ng phiế u hỏi của đề tài, giúp đánh giá vấn đề chính xác, khoa học. 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của luận văn được trình bày trong 3 chương. Chương 1: Cơ sở lí luận về quản lý giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh ở các trường THCS. Chương 2: Thực trạng quản lý giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai cho học sinh các trường THCS huyê ̣n Lu ̣c Nga ̣n, tỉnh Bắ c Giang. Chương 3: Biện pháp quản lý giáo dục kỹ năng sống đáp ứng nhu cầu phòng tránh rủi ro thiên tai cho ho ̣c sinh các trường THCS huyê ̣n Lu ̣c Nga ̣n, tỉnh Bắ c Giang trong giai đoạn hiện nay. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học 5 Thái Nguyên http://www. lrc.tnu.edu.vn Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG ĐÁP ỨNG NHU CẦU PHÒNG TRÁNH RỦI RO THIÊN TAI Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Trên thế giới Ngay từ những năm 90 của thế kỷ 20, thuật ngữ “Kĩ năng sống” đã xuất hiện trong một số chương trình giáo dục của UNICEF, trước tiên là chương trình “giáo dục những giá trị sống” với 12 giá trị cơ bản cần giáo dục cho thế hệ trẻ [28]. Những nghiên cứu về kĩ năng sống trong giai đoạn này mong muốn thống nhất được một quan niệm chung về kĩ năng sống cũng như đưa ra được một bảng danh mục các kĩ năng sống cơ bản mà thế hệ trẻ cần có. Khi đề cập đến đến hoạt động GDKNS đã có một số chương trình hành động, tài liệu, công trình nghiên cứu, tìm hiể u, phân tích mà có thể kể đến các công trình như sau: + Tại diễn đàn giáo dục thế giới Dakar trong khuôn khổ hợp tác giữa Viện chiến lược và chương trình giáo dục với UNESCO tại Hà Nội, kế hoạch hành động Dakar về giáo dục cho mọi người mỗi quốc gia cần đảm bảo cho người học được tiếp cận chương trình GDKNS phù hợp (mục tiêu 3) và kĩ năng sống của người học là một tiêu chí của chất lượng giáo dục. Ta ̣i đây trường học thân thiện với người học được phản ánh trong quan điểm toàn diện về chất lượng được nêu trong khuôn khổ hành động Dakar. UNESCO và UNICEF đó nhận thấy mô hình “trường học thân thiện” với các yếu tố của nó là một giải pháp nâng cao chất lượng và đảm bảo công bằng giáo dục. Vì vậy mô hình này đó được phổ biến, áp dụng ở 40 quốc gia trên thế giới. Trong mô hình trường học thân thiện tiêu chí giáo dục KNS vừa như là một biểu hiện của chất lượng giáo dục, vừa để giúp HS sống an toàn. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học 6 Thái Nguyên http://www. lrc.tnu.edu.vn