PhÇn I:
nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ kÕ to¸n tËp hîp
chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong
c¸c Doanh nghiÖp c«ng nghiÖp
I- Néi dung chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm - §èi tîng tËp
hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1. Néi dung chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm
1.1 Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm:
- Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh:
Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt, chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ biÓu hiÖn
b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh
nghiÖp ®· chi ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi kú
nhÊt ®Þnh.
Còng nh c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c. Muèn tiÕn hµnh s¶n xuÊt
kinh doanh ®îc th× ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp còng cÇn ph¶i cã ®Çy ®ñ 3 yÕu
tè c¬ b¶n, ®ã lµ: Lao ®éng; t liÖu lao ®éng; ®èi tîng lao ®éng.
Sù tham gia cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cã sù
kh¸c nhau, vµ nã h×nh thµnh nªn c¸c kho¶n chi phÝ t¬ng øng. C¸c kho¶n chi phÝ
nµy cÊu thµnh gi¸ trÞ cña s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu sö dông cña x· héi.
YÕu tè lao ®éng lµ søc lao ®éng cña con ngêi bá ra ®Ó thùc hiÖn c¸c ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
YÕu tè t liÖu lao ®éng lµ nhµ xëng, c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ thi c«ng, nh÷ng
TSC§ kh¸c, c¸c c«ng cô dông cô s¶n xuÊt.
YÕu tè ®èi tîng lao ®éng lµ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu...
BÊt kú mét c¸ nh©n hay mét tæ chøc kinh tÕ nµo, khi bá vèn kinh doanh
còng ph¶i ®¶m b¶o ®ñ bï ®¾p chi phÝ kinh doanh vµ cã l·i th× hä míi lµm. V× cã
nh vËy th× míi ®¶m b¶o sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña hä.
Doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu ph¶i bá ra c¸c chi phÝ trong qu¸
tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. Do ®ã yªu cÇu ®Æt ra lµ kÕt thóc mçi chu
kú ho¹t ®éng, ph¶i thu ®ñ bï ®¾p chi ®· bá ra vµ ®¶m b¶o cã l·i, lµm sao ®Ó thu
vÒ cho doanh nghiÖp kho¶n lîi nhuËn lµ cao nhÊt. §Ó ®¹t ®îc ®iÒu ®ã th× ph¶i
h¹ch to¸n mét c¸ch ®Çy ®ñ, kÞp thêi, chÝnh x¸c c¸c chi phÝ ®· bá ra, t×m mäi
biÖn ph¸p nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ mét c¸ch tèi ®a, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Muèn vËy, ®iÒu tríc tiªn lµ cÇn ph¶i x¸c ®Þnh néi dung cña chi phÝ s¶n xuÊt mét
c¸ch ®óng ®¾n. Cã x¸c ®Þnh néi dung chi phÝ s¶n xuÊt ®óng ®¾n th× viÖc h¹ch
to¸n míi ®¶m b¶o chÝnh x¸c, míi tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ mét c¸ch hîp lý.
Trang 1
Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®îc chia thµnh 5 yÕu
tè sau:
YÕu tè 1: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu: Bao gåm toµn bé chi phÝ vÒ nguyªn
liÖu, vËt liÖu, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ, c«ng cô dông cô...dïng cho SXKD.
YÕu tè 2: - Chi phÝ nh©n c«ng: Bao gåm toµn bé tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c
kho¶n phô cÊp, trî cÊp cã tÝnh chÊt l¬ng ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng trong doanh
nghiÖp.
YÕu tè 3: - Chi phÝ khÊu hao TSC§: Bao gåm chi phÝ khÊu hao toµn bé
TSC§ cña doanh nghiÖp dïng trong s¶n xuÊt kinh doanh.
YÕu tè 4: - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Bao gåm c¸c chi phÝ vÒ lao vô, dÞch
vô nhËn tõ c¸c ®¬n vÞ kh¸c ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng SXKD cña doanh nghiÖp.
YÕu tè 5: - Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Bao gåm c¸c chi phÝ SXKD kh¸c ®· chi
b»ng tiÒn, ngoµi 4 yÕu tè chi phÝ trªn.
Chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ph¸t sinh thêng xuyªn trong suèt qu¸
tr×nh tån t¹i vµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, nhng ®Ó phôc vô cho qu¶n lý vµ
h¹ch to¸n kinh doanh, chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i ®îc tÝnh to¸n tËp hîp theo tõng thêi
kú: hµng th¸ng, hµng quý, hµng n¨m phï hîp víi kú b¸o c¸o. ChØ nh÷ng chi phÝ
s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra trong kú míi ®îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt
trong kú.
Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh sÏ lµ c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¬ng øng.
- Kh¸i niÖm gi¸ thµnh:
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho
mét khèi lîng hoÆc ®¬n vÞ s¶n phÈm (c«ng viÖc, lao vô) nhÊt ®Þnh do doanh
nghiÖp ®· s¶n xuÊt hoµn thµnh.
Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ë mét doanh nghiÖp ph¶i bá ra nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt,
mÆt kh¸c kÕt qu¶ cña s¶n xuÊt doanh nghiÖp thu ®îc nh÷ng s¶n phÈm, c«ng
viÖc, lao vô nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh, ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi.
Nh÷ng s¶n phÈm , c«ng viÖc, lao vô ®· hoµn thµnh gäi chung lµ s¶n phÈm cÇn
ph¶i tÝnh ®îc gi¸ thµnh tøc lµ nh÷ng chi phÝ ®· bá ra ®Ó s¶n xuÊt ra chóng.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh chÊt lîng ho¹t
®éng s¶n xuÊt, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ sö dông c¸c lo¹i tµi s¶n, vËt t, lao ®éng, tiÒn
vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, còng nh c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt mµ doanh
nghiÖp ®· thùc hiÖn nh»m ®¹t ®îc môc ®Ých s¶n xuÊt ®îc khèi lîng s¶n phÈm
nhiÒu nhÊt víi chi phÝ s¶n xuÊt tiÕt kiÖm vµ h¹ gi¸ thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm
cßn lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña
doanh nghiÖp.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh chñ yÕu ®Õn møc thu nhËp cña
doanh nghiÖp. Do vËy viÖc h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét yªu cÇu quan träng vµ
cÇn thiÕt. Møc h¹ gi¸ thµnh vµ tû lÖ h¹ gi¸ thµnh ph¶n ¸nh ë nhiÒu khÝa c¹nh
Trang 2
nh tr×nh ®é sö dông lao ®éng hîp lý, tr×nh ®é sö dông vµ tiÕt kiÖm nguyªn nhiªn
vËt liÖu..., kh¶ n¨ng tËn dông ph¸t huy hÕt c«ng suÊt m¸y mãc thiÕt bÞ, møc ®é
¸p dông khoa häc kü thuËt tiªn tiÕn...
1.2/ Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt:
Chi phÝ s¶n xuÊt cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm nã gåm nhiÒu lo¹i, mçi
lo¹i cã néi dung kinh tÕ kh¸c nhau, môc ®Ých c«ng dông cña chóng trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt còng kh¸c nhau.
§Ó phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt, ngêi ta tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i
theo nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau, tuú theo viÖc xem xÐt chi phÝ ë nh÷ng gèc ®é
kh¸c nhau vµ môc ®Ých qu¶n lý chi phÝ, ngêi ta tiÕn hµnh chän lùa tiªu thøc
ph©n lo¹i chi phÝ cho phï hîp cã hiÖu qu¶.
Th«ng thêng ngêi ta hay sö dông tiªu thøc ph©n lo¹i chñ yÕu sau:
1.2.1. Ph©n lo¹i chi phÝ SX theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ:
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy th× nh÷ng kho¶n chi phÝ cã chung tÝnh chÊt kinh tÕ
th× ®îc xÕp chung vµo mét yÕu tè, kh«ng kÓ chi phÝ ®ã ph¸t sinh ë lÜnh vùc nµo
vµ dïng vµo môc ®Ých g×. Ph©n lo¹i theo c¸ch nµy, toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt
trong kú ®îc chia ra lµm c¸c yÕu tè chi phÝ sau:
* Chi phÝ nguyªn liÖu vËt liÖu:
Bao gåm toµn bé c¸c chi phÝ vÒ c¸c lo¹i nguyªn liÖu vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu
phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ, vËt liÖu thiÕt bÞ XDCB mµ doanh nghiÖp ®·
sö dông cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong kú.
* Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp:
Bao gåm toµn bé tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶, tiÒn trÝch BHYT, BHXH,
KPC§ cña c«ng nh©n viªn trùc tiÕp.
* Chi phÝ khÊu hao TSC§:
Bao gåm toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao TSC§ sö dông cho s¶n xuÊt
* Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi:
Bao gåm toµn bé sè tiÒn ®· chi tr¶ vÒ c¸c lo¹i dÞch vô mua tõ bªn ngoµi nh
tiÒn ®iÖn, tiÒn níc, tiÒn bu phÝ...
* Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c:
Gåm toµn bé c¸c chi phÝ kh¸c ngoµi c¸c yÕu tè chi phÝ ®· kÓ trªn.
C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc kiÓm tra gi¸m ®èc t×nh h×nh thùc hiÖn dù
to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. Thóc ®Èy viÖc tiÕt kiÖm chi phÝ vËt t, lao ®éng, tiÒn vèn
trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt. N©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý c¸c ph¬ng tiÖn vËn t¶i,
m¸y mãc thiÕt bÞ, qu¶n lý lao ®éng vµ tµi chÝnh trong ®¬n vÞ. C¸ch ph©n lo¹i
nµy lµ c¬ së gióp viÖc nhËn biÕt trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
Trang 3
®¬n vÞ cÇn ph¶i bá ra nh÷ng lo¹i chi phÝ nµo, c¨n cø vµo ®ã ®Ó lËp dù to¸n chi
phÝ s¶n xuÊt, tÝnh to¸n vèn lu ®éng ®Þnh møc.
ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo c¸ch nµy míi chØ cho biÕt ®¬n vÞ bá ra
nh÷ng lo¹i chi phÝ g× trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, mµ cha nãi râ c«ng dông cña chi
phÝ vµ quan hÖ cña nã víi gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó thÊy ®îc mèi quan hÖ nµy
còng nh ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chÝnh x¸c th× ph¶i ph©n lo¹i chi phÝ
theo tiªu thøc sau:
1.2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo môc ®Ých vµ c«ng dông kinh tÕ cña
chi phÝ (theo kho¶n môc chi phÝ):
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¨n cø vµo c«ng dông kinh tÕ cña c¸c kho¶n môc
chi phÝ mµ s¾p xÕp chi phÝ s¶n xuÊt thµnh nh÷ng kho¶n môc chi phÝ riªng, cã
c«ng dông kinh tÕ gièng nhau. Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt cña ®¬n vÞ theo c¸ch
ph©n lo¹i nµy bao gåm:
* Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Gåm nguyªn liÖuvËt liÖu chÝnh, vËt liÖu
phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ
* Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp:
Bao gåm chi phÝ tiÒn c«ng ph¶i tr¶, trÝch BHXH, BHYT, KPC§ cña c«ng
nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt.
* Chi phÝ s¶n xuÊt chung:
Lµ nh÷ng chi phÝ dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt chung ë c¸c ph©n xëng, tæ
®éi, tr¹i s¶n xuÊt:
- Chi phÝ nh©n viªn (ph©n xëng, ®éi, tr¹i s¶n xuÊt)
- Chi phÝ vËt liÖu söa ch÷a b¶o dìng TSC§, vËt liÖu dïng chung cho nhu
cÇu qu¶n lý ë ph©n xëng, ®éi, tr¹i s¶n xuÊt.
- Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt: khu«n mÉu, dông cô g¸ l¾p, dông cô cÇm tay,
dông cô BHL§, v¸n khu«n, dµn gi¸o trong x©y dùng c¬ b¶n...
- Chi phÝ khÊu hao TSC§ sö dông ë c¸c ph©n xëng, ®éi s¶n xuÊt nh khÊu
hao m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt, ph¬ng tiÖn vËn t¶i truyÒn dÉn, nhµ xëng, c©y l©u
n¨m...
- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
- Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c.
- Chi phÝ b¸n hµng lµ nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n
phÈm, hµng ho¸, lao vô dÞch vô.
- Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp
- Chi phÝ ho¹t ®éng kh¸c nh chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh, chi phÝ bÊt thêng
C¸ch ph©n lo¹i nµy cho ta biÕt ®îc chi phÝ ®· chi ra trong kú cho tõng lÜnh
vùc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, trªn c¬ së ®ã cung cÊp sè liÖu cho viÖc tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm, lµm c¨n cø x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng SXKD. X¸c ®Þnh ®Trang 4
îc møc ®é ¶nh hëng cña c¸c kho¶n môc chi phÝ ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm, tõ ®ã
rót ra viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ h¹ gi¸
thµnh s¶n phÈm theo kho¶n môc chi phÝ cña toµn bé ho¹t ®éng s¶n xuÊt.
1.2.3. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ víi khèi lîng s¶n phÈm,
c«ng viÖc, lao vô s¶n xuÊt trong kú:
- Chi phÝ kh¶ biÕn (biÕn phÝ):
Chi phÝ kh¶ biÕn lµ nh÷ng chi phÝ cã sù thay ®æi vÒ lîng t¬ng quan tû lÖ
thuËn víi sù thay ®æi cña khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú. Thuéc lo¹i chi
phÝ nµy lµ chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
- Chi phÝ cè ®Þnh (®Þnh phÝ):
Chi phÝ cè ®Þnh lµ chi phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng sè dï cã sù thay ®æi trong
møc ®é ho¹t ®éng cña s¶n xuÊt hoÆc khèi lîng, s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vujsanr
xuÊt trong kú.
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt thµnh chi phÝ kh¶ biÕn, chi phÝ cè ®Þnh cã t¸c
dông lín ®èi víi qu¶n trÞ kinh doanh, ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn vµ phôc vô cho
viÖc ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý cÇn thiÕt ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm t¨ng hiÖu qu¶
kinh doanh.
1.2.4. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
vµ mèi quan hÖ víi ®èi tîng chÞu chi phÝ.
- Chi phÝ trùc tiÕp: lµ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt quan hÖ trùc tiÕp víi viÖc s¶n
xuÊt ra mét lo¹i s¶n phÈm, mét c«ng viÖc nhÊt ®Þnh, nh÷ng chi phÝ nµy kÕ to¸n
cã thÓ c¨n cø vµo sè liÖu tõ chøng tõ kÕ to¸n ®Ó ghi trùc tiÕp cho tõng ®èi t îng
chÞu chi phÝ.
- Chi phÝ gi¸n tiÕp: lµ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt
nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, nhiÒu c«ng viÖc, nh÷ng chi phÝ nµy kÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh
ph©n bæ c¸c ®èi tîng cã liªn quan theo mét tiªu chuÈn thÝch hîp.
C¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt nµy cã ý nghÜa ®èi víi viÖc x¸c ®Þnh ph¬ng
ph¸p kÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi tîng mét c¸ch ®óng ®¾n,
hîp lý.
1.3/ C¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm:
§Ó gióp cho viÖc nghiªn cø vµ qu¶n lý tèt gi¸ thµnh s¶n phÈm, kÕ to¸n cÇn
ph©n biÖt c¸c lo¹i gi¸ thµnh kh¸c nhau. Cã 2 c¸ch ph©n lo¹i chñ yÕu sau:
1.3.1. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo thêi gian vµ c¬ së sè liÖu tÝnh gi¸ thµnh:
- Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch:
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ s¶n
xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n luîng kÕ ho¹ch. ViÖc tÝnh to¸n gi¸ thµnh kÕ ho¹ch do bé
phËn kÕ ho¹ch xÝ nghiÖp thùc hiÖn vµ ®îc tiÕn hµnh tríc khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt, chÕ biÕn s¶n phÈm. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña s¶n phÈm lµ môc tiªu
Trang 5
ph©n ®Êu cña doanh nghiÖp lµ c¨n cø ®Ó so s¸nh, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh
thùc hiÖn kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp.
- Gi¸ thµnh ®Þnh møc:
Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc
chi phÝ hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh gho ®¬n vÞ s¶n phÈm. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh
møc còng ®îc thùc hiÖn tríc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Gi¸
thµnh ®Þnh møc lµ c«ng cô qu¶n lý ®Þnh møc cña doanh nghiÖp, lµ thíc ®o
chÝnh x¸c ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n, vËt t, lao ®éng trong s¶n xuÊt,
gióp cho viÖc ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt mµ doanh
nghiÖp ®· thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶
kinh doanh.
- Gi¸ thµnh thùc tÕ:
Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ
s¶n xuÊt thùc tÕ ®· ph¸t sinh vµ tËp hîp ®îc trong thêi kú vµ s¶n lîng s¶n phÈm
thùc tÕ s¶n xuÊt ra trong kú. Gi¸ thµnh s¶n phÈm thùc tÕ chØ cã thÓ tÝnh to¸n ®îc
sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ
tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh kÕt qu¶ phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp trong viÖc tæ
chøc vµ sö dông c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ - tæ chøc - kü thuËt ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt s¶n phÈm, lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
cña doanh nghiÖp.
1.3.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi tÝnh to¸n:
Theo ph¹m vi tÝnh to¸n gi¸ thµnh, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chia lµm 2 lo¹i:
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (cßn gäi lµ gi¸ thµnh ph©n xëng):
Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm bao gåm c¸c chi phÝ s¶n xuÊt nh chi phÝ
nguyªn liÖu vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt
chung tÝnh cho nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc hoÆc lao vô ®· hoµn thµnh. Gi¸
thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm ®îc sö dông ghi sæ cho s¶n phÈm ®· hoµn thµnh
nhËp kho hoÆc giao cho kh¸ch hµng. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm còng lµ
c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n gi¸ vèn hµng b¸n vµ l·i gép ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
Gi¸ thµnh s¶n
xuÊt
Chi phÝ s¶n xuÊt
dë dang ®Çu kú
=
+
Chi phÝ s¶n xuÊt
ph¸t sinh trong kú
-
Chi phÝ s¶n xuÊt
dë dang cuèi kú
- Gi¸ thµnh toµn bé:
Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm
céng thªm chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho s¶n phÈm
®ã. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm chØ ®îc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh khi s¶n phÈm,
c«ng viÖc hoÆc lao vô ®îc tiªu thô. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm lµ c¨n cø
®Ó tÝnh to¸n x¸c ®Þnh l·i tríc thuÕ TNDN cña doanh nghiÖp.
Gi¸ thµnh
toµn bé
=
Gi¸ thµnh
s¶n xuÊt
Chi phÝ
+ Trang 6qu¶n lý
+
Chi phÝ
b¸n hµng
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ thíc ®o chi phÝ s¶n xuÊt cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm
hay mét khèi lîng s¶n phÈm (lao vô dÞch vô) nhÊt ®Þnh. Bëi lÏ lîng lao ®éng
hao phÝ thÓ hiÖn møc ®é tiªu hao cô thÓ cña tõng lo¹i chi phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt t¹o ra s¶n phÈm hoµn thµnh. ChÝnh v× vËy mµ c¸c doanh nghiÖp kh«ng
ngõng phÊn ®Êu h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm sao cho chi phÝ s¶n xuÊt ra s¶n
phÈm lµ Ýt nhÊt.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng sinh lêi v× trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng s¶n
phÈm s¶n xuÊt ra tiªu thô nh»m thu ®îc lîi nhuËn tèi ®a do ®ã gi¸ b¸n ph¶i lín
h¬n gi¸ thµnh, cã nh vËy míi võa bï ®¾p ®îc chi phÝ võa thu ®îc lîi nhuËn. Nh
vËy gi÷a gi¸ thµnh vµ lîi nhuËn lµ hai ®¹i lîng nghÞch ®¶o nhau trong ®iÒu kiÖn
gi¸ b¸n kh«ng thay ®æi vµ nh thÕ gi¸ thµnh cµng thÊp th× kh¶ n¨ng sinh lêi cµng
cao vµ còng chÝnh v× vËy mµ gi¸ thµnh ®îc coi lµ c¬ së, lµ xuÊt ph¸t ®iÓm cña
gi¸ c¶.
ViÖc ph©n lo¹i gi¸ thµnh cã ý nghÜa rÊt lín trong c«ng t¸c tæ chøc tËp hîp
chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh, nhÊt lµ trong viÖc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh
doanh cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt. H¹ thÊp gi¸ thµnh mét c¸ch hîp lý lµ c¬ së ®Ó
t¨ng thu nhËp, t¨ng tÝch luü, më réng quy m« ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ.
§èi víi toµn nÒn kinh tÕ quèc d©n viÖc h¹ thÊp gi¸ thµnh cña lo¹i s¶n phÈm
nµo ®ã cã tÝnh chÊt tiÕp tôc phôc vô cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c th× nã sÏ lµ
yÕu tè c¬ b¶n gãp phÇn h¹ gi¸ thµnh ë c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c.
Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n ®óng ®¾n, hîp lý vµ chÝnh x¸c chi phÝ s¶n xuÊt.
§ång thêi tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã ý nghÜa rÊt lín trong c«ng
t¸c qu¶n lý chi phÝ, gi¸ thµnh. Tæ chøc kiÓm tra tÝnh hîp ph¸p, hîp lÖ cña chi
phÝ ph¸t sinh ë doanh nghiÖp nãi chung, ë tõng bé phËn nãi riªng gãp phÇn
qu¶n lý tµi s¶n, vËt t, lao ®éng, tiÒn vèn tiÕt kiÖm, cã hiÖu qu¶. MÆt kh¸c t¹o
®iÒu kiÖn vµ cã biÖn ph¸p phÊn ®Êu h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao chÊt
lîng s¶n phÈm, ®ã lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó thÞ trêng chÊp
nhËn s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, t¨ng tÝnh c¹nh tranh víi nh÷ng s¶n phÈm
cïng lo¹i ë c¸c doanh nghiÖp kh¸c.
C«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cung cÊp th«ng
tin phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý ë doanh nghiÖp, gióp doanh nghiÖp biÕt ®îc
t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch chi phÝ ë tõng bé phËn. Nã chi phèi ®Õn chÊt lîng
c«ng t¸c kÕ to¸n kh¸c, còng nh chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n lý kinh
tÕ - tµi chÝnh, t×nh h×nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch, chÕ ®é kinh tÕ - tµi chÝnh cña
doanh nghiÖp. Sè liÖu kÕ to¸n cung cÊp rÊt cÇn thiÕt cho c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t
®éng s¶n xuÊt cña ®¬n vÞ, ®¸nh gi¸ ®óng thµnh tÝch, khuyÕt ®iÓm ®Ó tõ ®ã cã
biÖn ph¸p ®iÒu chØnh kÞp thêi.
2. §èi tîng tËp hîp chi phÝ SX vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm:
2.1/ §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt:
Trang 7
§èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi giíi h¹n mµ chi phÝ
s¶n xuÊt cÇn ®îc tËp hîp theo nh÷ng ph¹m vi giíÝ h¹n ®ã.
X¸c ®Þnh ®èi tîng cÇn tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµm c¨n cø ®Ó tæ chøc c«ng
t¸c ghi chÐp ban ®Çu, ®Ó më c¸c sæ chi tiÕt, tËp hîp sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt chi
tiÕt theo tõng ®èi tîng, gióp cho viÖc qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ phôc vô cho
viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Thùc chÊt cña viÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ x¸c ®Þnh
giíi h¹n tËp hîp chi phÝ ®èi víi tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt, nh»m phôc vô cho
viÖc kiÓm tra, ph©n tÝch chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Giíi h¹n tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt cã thÓ lµ n¬i ph¸t sinh chi phÝ (nh tæ, ®éi, ph©n xëng...) hoÆc cã thÓ lµ
®èi tîng chÞu chi phÝ (nh s¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm...). KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt theo ®óng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®¶m b¶o cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm ®îc chÝnh x¸c. §Ó tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt hîp
lý, ph¬ng ph¸p ph©n bæ thÝch hîp th× ®ßi hái viÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi
phÝ ®óng ®¾n, chÝnh x¸c. Khi x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt tríc hÕt
cÇn ph¶i c¨n cø vµo môc ®Ých sö dông cña chi phÝ; sau ®ã c¨n cø vµo ®Þa ®iÓm
ph¸t sinh chi phÝ ®Ó x¸c ®Þnh.
ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc tæ chøc
c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nh viÖc tæ chøc h¹ch to¸n ban ®Çu, lu©n chuyÓn
chøng tõ, xö lý chøng tõ, ph¬ng ph¸p tËp hîp vµ ph©n bæ tõng lo¹i chi phÝ cho
phï hîp víi ®èi tîng ®· x¸c ®Þnh. §¶m b¶o cho tõng lo¹i chi phÝ ®îc tËp hîp
kÞp thêi, chÝnh x¸c, ®óng ®èi tîng.
2.2/ §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm:
TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm tøc lµ x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm thùc
tÕ hoµn thµnh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh mét c¸ch kÞp thêi, chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ
lµm c¬ së cho viÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. §Ó tÝnh gi¸ thµnh ®îc chÝnh x¸c còng cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
§èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ thµnh phÈm, nöa thµnh phÈm, c«ng viÖc, lao vô
do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra vµ cÇn ph¶i tÝnh ®îc gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ
cña s¶n phÈm ®ã.
X¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn, ®Æc ®iÓm
cña ®¬n vÞ nã sÏ gióp kÕ to¸n tæ chøc mæ sæ kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh theo tõng
®èi tîng cÇn qu¶n lý vµ kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh cã hiÖu
qu¶ hay kh«ng, cã ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý néi bé cña ®¬n vÞ hay kh«ng.
2.3/ Mèi quan hÖ gi÷a ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm:
Gi÷a ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, ®iÒu ®ã ®îc thÓ hiÖn sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt
®· tËp hîp ®îc trong kú theo tõng ®èi tîng lµ c¬ së vµ lµ c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm cho tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã liªn quan. MÆt kh¸c mét
®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ bao gåm nhiÒu ®èi tîng tÝnh
gi¸ thµnh vµ ngîc l¹i mét ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh l¹i cã thÓ bao gåm nhiÒu ®èi
Trang 8
tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Nhng cã trêng hîp trong doanh nghiÖp cã
thÓ ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt l¹i phï hîp víi ®èi tîng tÝnh gi¸
thµnh (nh s¶n xuÊt ®iÖn, níc...)
§èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm gièng
nhau ë b¶n chÊt chung, chóng ®Òu lµ ph¹m vi giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ theo
®ã vµ cïng phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, ph©n tÝch, kiÓm tra chi phÝ vµ gi¸
thµnh. Nhng gi÷a chóng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau ®ã lµ:
- X¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ x¸c ®Þnh ph¹m vi (n¬i) ph¸t
sinh chi phÝ ®Ó tËp hîp chi phÝ ®· ph¸t sinh trong kú.
- X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã liªn quan ®Õn kÕt qu¶ ho¹t
®éng s¶n xuÊt cña tõng lo¹i s¶n phÈm ®Õn khi hoµn thµnh.
3/ NhiÖm vô cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm:
- C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt s¶n
phÈm cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh thÝch hîp.
- Tæ chøc tËp hîp vµ ph©n bæ tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi t îng
tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh b»ng ph¬ng ph¸p thÝch hîp ®· chän, cung
cÊp kÞp thêi nh÷ng yÕu tè th«ng tin tæng hîp vÒ c¸c kho¶n môc chi phÝ vµ yÕu
tè chi phÝ quy ®Þnh, x¸c ®Þnh ®óng ®¾n chi phÝ cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú.
- VËn dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp ®Ó tÝnh to¸n gi¸ thµnh vµ
gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh theo ®óng c¸c kho¶n môc quy ®Þnh
vµ ®óng kú tÝnh gi¸ thµnh ®· x¸c ®Þnh.
§Þnh kú cung cÊp c¸c b¸o c¸o vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh cho l·nh ®¹o
doanh nghiÖp vµ tiÕn hµnh ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ
vµ dù to¸n chi phÝ, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ kÕ ho¹ch h¹ gi¸
thµnh s¶n phÈm, ph¸t hiÖn kÞp thêi kh¶ n¨ng tiÒm tµng ®Ò xuÊt biÖn ph¸p thÝch
hîp ®Ó phÊn ®Êu kh«ng ngõng tiÕt kiÖm chi phÝ vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
II- KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm:
2.1. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt:
Trong c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh hiÖn nay viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
®îc h¹ch to¸n theo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ víi c¸c ®èi tîng tËp hîp chi phÝ.
Tøc lµ c¨n cø vµo tÝnh chÊt chi phÝ xem nã thuéc yÕu tè chi phÝ nµo, tõ ®ã sÏ tËp
hîp theo 2 lo¹i chi phÝ lµ chi phÝ c¬ b¶n vµ chi phÝ qu¶n lý phôc vô.
Hµng ngµy khi ph¸t sinh chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt, c¨n cø
vµo tÝnh chÊt cña chi phÝ ph¸t sinh xem nã thuéc kho¶n chi phÝ nµo, lo¹i chi phÝ
nµo, kÕ to¸n tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ theo lo¹i chi phÝ ®ã.
Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®îc sö dông trong h¹ch to¸n chi phÝ ®Ó
tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ trong giíi h¹n tËp hîp chi phÝ ®· x¸c ®Þnh.
Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt cña tõng lo¹i chi phÝ vµ mèi quan hÖ cña
nã ®Õn ®èi tîng tËp hîp chi phÝ mµ cã c¸c ph¬ng ph¸p tËp hîp cho phï hîp.
Trang 9
Ngêi ta thêng sö dông 2 ph¬ng ph¸p chñ yÕu sau ®©y ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt theo c¸c ®èi tîng tËp hîp chi phÝ.
2.1.1 Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ c¬ b¶n trùc tiÕp:
Chi phÝ c¬ b¶n lµ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt thuéc c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸
tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, nã cã mèi quan hÖ trùc tiÕp ®Õn s¶n phÈm
hoµn thµnh trong kú. Chi phÝ c¬ b¶n trong mét ®¬n vÞ thêng bao gåm:
- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ t¹o ra
s¶n phÈm: bao gåm nguyªn nhiªn vËt liÖu trùc tiÕp, phô tïng thay thÕ phôc vô
cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: bao gåm toµn bé tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶;
tiÒn trÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn cña c«ng nh©n
viªn trùc tiÕp s¶n xuÊt theo quy ®Þnh.
§èi víi nh÷ng lo¹i chi phÝ c¬ b¶n cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ho¹t ®éng
s¶n xuÊt (tõng lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô dÞch vô...) th× ®îc tËp trùc tiÕp
cho ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®ã - gäi lµ ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ trùc tiÕp.
Ph¬ng ph¸p nµy ®¶m b¶o cho viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi tîng
tËp hîp chi phÝ víi møc ®é chÝnh x¸c cao.
Nh÷ng chi phÝ c¬ b¶n cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt (vÝ dô nh ®iÖn phôc vô cho nhiÒu bé phËn s¶n xuÊt: khoan, nghiÒn ®¸, xëng...) th× vËn dông ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ gi¸n tiÕp. Khi chi phÝ ph¸t sinh
kÕ to¸n tËp hîp theo kho¶n môc chi phÝ, sau ®ã ph©n bæ cho tõng ®èi tîng tËp
hîp chi phÝ theo tiªu thøc ph©n bæ phï hîp. Th«ng thêng trªn thùc tÕ ngêi ta cã
thÓ tiÕn hµnh ph©n bæ ngay chi phÝ ph¸t sinh cho tõng ®èi tîng hoÆc cuèi th¸ng
ph©n bæ tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ. Tiªu chuÈn ph©n bæ ph¶i ®¶m b¶o c¸c
yªu cÇu sau:
+ Ph¶i cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ ®Õn c¸c chi phÝ cÇn ph©n bæ
+ Ph¶i cã mèi t¬ng quan tû lÖ thuËn víi chi phÝ cÇn ph©n bæ
+ Ph¶i ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c
Chi phÝ ph©n bæ ®îc tiÕn hµnh theo tr×nh tù sau:
Tríc hÕt ph¶i x¸c ®Þnh hÖ sè ph©n bæ (H):
H
C
T
Sau ®ã tÝnh sè chi phÝ cÇn ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng tËp hîp chi phÝ:
Ci = Ti H
Ci
C T
T
i
Trong ®ã:
Trang 10
H: lµ hÖ sè ph©n bæ
C: tæng chi phÝ cÇn ph©n bæ
T: tæng tiªu chuÈn ph©n bæ
Ci: sè chi phÝ ph©n bæ cho ®èi tîng tËp hîp chi phÝ
Ti: tiªu chuÈn ph©n bæ thuéc ®èi tîng tËp hîp chi phÝ thø i
2.1.2 Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung:
Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ qu¶n lý ë c¸c bé phËn nh ph©n xëng, ®éi s¶n xuÊt...gåm c¸c chi phÝ l¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi, khÊu hao TSC§,
chi phÝ tiÒn ®iÖn, níc vµ c¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng chÞu
chi phÝ.
Nh÷ng chi phÝ nµy khi ph¸t sinh sÏ h¹ch to¸n vµo c¸c kho¶n môc chi phÝ
theo tõng yÕu tè cô thÓ. Cuèi kú tËp hîp chi phÝ theo tõng ®èi tîng cô thÓ, ph¶i
tiÕn hµnh ph©n bæ cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ b»ng tiªu thøc phï hîp.
C«ng thøc ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung:
Chi phÝ s¶n xuÊt
chung ph©n bæ
cho ®èi tîng X
=
Tæng chi phÝ s¶n xuÊt chung
Tæng sè ®¬n vÞ tiªu thøc
ph©n bæ ®èi tîng X
§¬n vÞ tiªu thøc
ph©n bæ thuéc c¸c
®èi tîng ®îc PB
Chi phÝ chung thêng bao gåm c¸c kho¶n môc sau:
+ TiÒn l¬ng, tÒn c«ng cña bé phËn qu¶n lý ®éi, ph©n xëng vµ c¸c kho¶n chi
phÝ vÒ BHXH, BHYT, KPC§ trÝch ë bé phËn qu¶n lý ®ã.
+ Chi phÝ vÒ nhiªn liÖu, nguyªn vËt liÖu, c«ng cô, dông cô s¶n xuÊt, dông cô
söa ch÷a phôc vô chung c¶ ph©n xëng, ®éi SX.
+ Chi phÝ phô tïng thay thÕ, b×nh ¾c quy, d©y c¸p. . .
+ Chi phÝ khÊu hao TSC§, ph¬ng tiÖn vËn t¶i
+ Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: chi phÝ ®iÖn níc, ®iÖn tho¹i, b¸o chÝ, thuª gia
c«ng söa ch÷a. . .
+ Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: chi phÝ b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm xe c¬ giíi, lÖ phÝ
giao th«ng, tiÕp kh¸ch...
Tuú tõng ®¬n vÞ lùa chän tiªu thøc ph©n bæ kh¸c nhau, ch¼ng h¹n chi phÝ
nh©n viªn qu¶n lý ®éi, cã thÓ ph©n bæ theo tiªu thøc tiÒn l¬ng nh©n c«ng trùc
tiÕp (nh©n c«ng nghiÒn, nh©n c«ng l¸i xe, nh©n c«ng khoan t¹o lç...) hoÆc theo
®Þnh møc tiÒn l¬ng nÕu cã. §èi víi kho¶n môc khÊu hao TSC§ cã thÓ ph©n bæ
theo gi¸ trÞ tµi s¶n sö dông hoÆc giê m¸y ho¹t ®éng hay theo doanh thu. . .
§èi víi chi phÝ vËt liÖu, c«ng cô, phô tïng thay thÕ cã thÓ ph©n bæ theo ®Þnh
møc sö dông hÆc theo doanh thu. §èi víi chi phÝ dÞch vô mua ngoµi , chi phÝ
Trang 11
kh¸c cã thÓ ph©n bæ theo chi phÝ trùc tiÕp, theo ®Þnh møc (nÕu cã), theo s¶n lîng, theo doanh thu. . .
Sau khi tiÕn hµnh ph©n bæ chi phÝ chung cho tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ, tiÕn
hµnh tæng céng chi phÝ c¬ b¶n trùc tiÕp vµ chi phÝ chung ph©n bæ cho tõng ®èi
tîng tËp hîp chi phÝ ta ®îc tæng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú cña tõng ®èi
tîng. Tuú theo tõng doanh nghiÖp vËn dông ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn
hay ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú trong kÕ to¸n hµng tån kho, ®Ó tæ chøc tµi
kho¶n kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ cho phï hîp. Trªn thùc tÕ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt,
c¸c ®¬n vÞ dÞch vô mang tÝnh chÊt s¶n xuÊt nªn ¸p dông ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn.
2.1.3. Tæ chøc tµi kho¶n kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ
2.1.3.1. §èi víi ®¬n vÞ ¸p dông ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn:
Thêng sö dông c¸c tµi kho¶n chñ yÕu sau ®Ó tËp hîp chi phÝ ph¸t sinh:
* Tµi kho¶n 621 “Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp”
+ Bªn nî: ph¶n ¸nh trÞ gi¸ nguyªn nhiªn vËt liÖu xuÊt dïng trùc tiÕp cho
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
+ Bªn cã: ph¶n ¸nh chi phÝ nguyªn nhiªn vËt liÖu kÕt chuyÓn vµo bªn nî TK
154 “Chi phÝ SXKD dë dang”. Vµ trÞ gÝa nguyªn nhiªn vËt liÖu sö dông kh«ng
hÕt nhËp l¹i kho; trÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi.
Gi¸ trÞ nguyªn nhiªn vËt liÖu xuÊt dïng cho môc ®Ých g×, bé phËn nµo th×
h¹ch to¸n trùc tiÕp cho môc ®Ých ®ã, bé phËn ®ã. Tµi kho¶n nµy cuèi kú kh«ng
cã sè d.
* Tµi kho¶n 622 “Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp”
+ Bªn nî: ph¶n ¸nh c¸c kh¶n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt, bao gåm
tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶, tiÒn trÝch BHXH, BHYT, KPC§ theo l¬ng cña
c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt.
+ Bªn cã: KÕt chuyÓn vµ ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµo tµi kho¶n
154 “Chi phÝ SXKD dë dang” cho c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ cã liªn quan.
Tµi kho¶n nµy cuèi kú kh«ng cã sè d.
* Tµi kho¶n 627 “Chi phÝ s¶n xuÊt chung”
+ Bªn nî: TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung theo c¸c ph©n xëng, ®éi s¶n xuÊt
ph¸t sinh trong kú. Cô thÓ nh c¸c kho¶n chi phÝ sau:
Chi phÝ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp ph¶i tr¶ cho nh©n viªn
qu¶n lý ë c¸c ®éi, xëng s¶n xuÊt; vµ c¸c kho¶n ph¶i trÝch theo l¬ng quy
®Þnh.
Chi phÝ vËt liÖu, c«ng cô, dông cô s¶n xuÊt dïng cho c«ng t¸c qu¶n lý ë
c¸c ®éi, ph©n xëng s¶n xuÊt.
Trang 12
Chi phÝ khÊu hao TSC§ ë c¸c bé phËn nµy
Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi (tiÒn ®iÖn, níc, ®iÖn tho¹i, thuª söa ch÷a,...)
Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý ®éi, ph©n xëng.
+ Bªn cã: Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung; kÕt chuyÓn
vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cuèi kú cho c¸c s¶n phÈm, c«ng viÖc cã liªn
quan ®Õn tÝnh gi¸ thµnh vµo tµi kho¶n 154 “Chi phÝ SXKD dë dang”.
Tµi kho¶n nµy cuèi kú kh«ng cã sè d.
Tµi kho¶n 627 cã c¸c tµi kho¶n cÊp II sau:
+ TK 6271 “Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng”
+ TK 6272 “Chi phÝ vËt liÖu”
+ TK 6273 “Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt”
+ TK 6274 “Chi phÝ khÊu hao TSC§”
+ TK 6277 “Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi”
+ TK 6278 “Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c”
* Tµi kho¶n 154 “Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang”
KÕ to¸n sö dông tµi kho¶n nµy dïng ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh vµ
cung cÊp sè liÖu ®Ó tÝnh to¸n gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm. KÕt cÊu nh sau:
+ Bªn nî: KÕt chuyÓn c¸c chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ
nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung.
+ Bªn cã:
Ph¶n ¸nh gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm lao vô ®· hoµn thµnh trong kú
Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n gi¶m gi¸ thµnh.
Tµi kho¶n 154 cuèi kú cã sè d bªn nî (nÕu cã): ph¶n ¸nh chi phÝ cña s¶n
phÈm lao, vô cßn dë dang cuèi kú.
2.1.3.2 §èi víi ®¬n vÞ ¸p dông kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kiÓm
kª ®Þnh kú:
Thêng ®îc ¸p dông ë nh÷ng ®¬n vÞ cã quy m« s¶n xuÊt võa vµ nhá, kh«ng
®ång thêi tiÕn hµnh tõ 2 ho¹t ®éng kinh doanh trë lªn. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ
sö dông c¸c tµi kho¶n chñ yÕu sau vµ c¸c tµi kho¶n cã liªn quan ®Ó tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt trong kú:
* Tµi kho¶n 621 “Chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp”
Dïng ®Ó tËp hîp toµn bé chi phÝ nguyªn, vËt liÖu dïng cho ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh toµn ®¬n vÞ (trong trêng hîp nµy gi¸ thµnh s¶n xuÊt, kho¶n
môc chi phÝ nguyªn vËt liÖu bao gåm toµn bé tiªu hao nguyªn vËt liÖu cña ®¬n
Trang 13
vÞ dïng cho mäi ®èi tîng, môc ®Ých trong kú). Chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp
ph¶n ¸nh trªn tµi kho¶n tæng hîp 621 kh«ng ghi theo tõng chøng tõ xuÊt vËt t,
nhiªn liÖu mµ ®îc ghi mét lÇn vµo thêi ®iÓm cuèi kú h¹ch to¸n (th¸ng, quý,
n¨m) sau khi tiÕn hµnh kiÓm kª vµ x¸c ®Þnh ®îc nguyªn, nhiªn vËt liÖu tån kho
cuèi kú.
§Ó phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh vµ kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu
vµo bªn nî TK 631 “Gi¸ thµnh s¶n xuÊt” theo tõng ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ,
tµi kho¶n 621 ®îc ph¶n ¸nh chi tiÕt theo tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh, tõng nhãm
s¶n phÈm.
* Tµi kho¶n 622 “Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp”
Dïng ®Ó tËp hîp nh÷ng chi phÝ gièng nh trêng hîp kÕ to¸n hµng tån kho
theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn.
* Tµi kho¶n 627 “Chi phÝ s¶n xuÊt chung”
Còng t¬ng tù trêng hîp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn, trõ trêng hîp chi phÝ vËt liÖu dïng cho qu¶n lý c¬ së.
* Tµi kho¶n 154 “Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang”
Dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang nÕu cã
+ Bªn nî: KÕt chuyÓn chi phÝ cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú
+ Bªn cã: Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n gi¶m gÝa thµnh; kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n phÈm
dë dang ®Çu kú.
Tµi kho¶n 154 theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú, cuèi kú cã sè d bªn nî
(nÕu cã) ph¶n ¸nh chi phÝ s¶n phÈm dë dang cuèi kú.
* Tµi kh¶n 631 “Gi¸ thµnh s¶n xuÊt”
Dïng ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. KÕt cÊu tµi
kho¶n nh sau:
+ Bªn nî:
KÕt chuyÓn chi phÝ cña s¶n phÈm, c«ng viÖc cßn dë dang ®Çu kú (tõ TK 154
“Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang” sang)
+ Bªn cã:
Chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm, c«ng viÖc cßn dë dang cuèi kú (®îc tÝnh
to¸n trªn c¬ së kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ theo ph¬ng ph¸p quy ®Þnh) kÕt chuyÓn sang
tµi kho¶n 154 “Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang”.
Tµi kho¶n 631 “Gi¸ thµnh s¶n xuÊt” cuèi kú kh«ng cã sè d.
* Tµi kho¶n 641 “Chi phÝ b¸n hµng”
+ Bªn nî: Chi phÝ b¸n hµng thùc tÕ ph¸t sinh trong kú
Trang 14
+ Bªn cã: Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n gi¶m chi phÝ b¸n hµng; kÕt chuyÓn chi phÝ
b¸n hµng sang tµi kho¶n 911 “X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh” ®Ó tÝnh kÕt qu¶
kinh doanh hoÆc sang TK 142 “Chi phÝ tr¶ tríc” ®Ó chê kÕt chuyÓn.
Tµi kho¶n 641 cuèi kú kh«ng cã sè d.
* Tµi kho¶n 642 “Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp”
+ Bªn nî: Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp thùc tÕ ph¸t sinh trong kú
+ Bªn cã: Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n gi¶m chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp; kÕt
chuyÓn chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp sang tµi kho¶n 911 “X¸c ®Þnh kÕt qu¶
kinh doanh” ®Ó tÝnh kÕt qu¶ kinh doanh hoÆc sang TK 142 “Chi phÝ tr¶ tríc” ®Ó
chê kÕt chuyÓn.
Tµi kho¶n 642 cuèi kú kh«ng cã sè d.
2.1.4/ Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt:
2.1.4.1 Kho¶n môc chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp:
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp lµ nh÷ng chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh,
nöa thµnh phÈm mua ngoµi, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng... sö dông trùc
tiÕp cho viÖc s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn dÞch vô, lao vô cña c¸c
ngµnh c«ng nghiÖp, l©m, ng nghiÖp, XDCB, giao th«ng vËn t¶i, bu ®iÖn... Chi
phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp thêng ®îc x©y dùng ®Þnh møc chi phÝ vµ tæ chøc
qu¶n lý chóng theo ®Þnh møc.
Yªu cÇu cña viÖc h¹ch to¸n kho¶n chi phÝ nµy lµ h¹ch to¸n trùc tiÕp vµo c¸c
®èi tîng chÞu chi phÝ vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh, h¹n chÕ viÖc ph©n bæ. Trong trêng hîp kh«ng thÓ h¹ch to¸n trùc tiÕp chi phÝ nµy vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm th×
ph¶i lùa chän c¸c tiªu chuÈn ph©n bæ cho phï hîp. C«ng thøc ph©n bæ:
Trong ®ã:
Ci: Lµ chi phÝ nguyªn vËt
liÖu ph©n bæ cho ®èi tîng thø i
Ci
C T
T
i
n
i 1
i
C: Lµ tæng chi phÝ nguyªn vËt liÖu ®· tËp hîp cÇn ph©n bæ
T: Lµ tæng ®¹i lîng cña tiªu chuÈn dïng ®Ó ph©n bæ
Ti: Lµ ®¹i lîng cña tiªu chuÈn ph©n bæ cña ®èi tîng i
Chi phÝ nguyªn liÖu vµ vËt liÖu chÝnh, nöa thµnh phÈm mua ngoµi cã thÓ
chän tiªu chuÈn ph©n bæ lµ: chi phÝ ®Þnh møc, chi phÝ kÕ ho¹ch, khèi lîng s¶n
phÈm s¶n xuÊt...Chi phÝ vËt liÖu phô cã thÓ ph©n bæ tû lÖ víi ®Þnh møc tiªu hao,
tû lÖ víi nhiªn liÖu chÝnh.
- §èi víi ®¬n vÞ ¸p dông ph¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p
kiÓm kª ®Þnh kú, viÖc x¸c ®Þnh trÞ gi¸ nguyªn, vËt liÖu xuÊt dïng trong kú nh
sau:
Trang 15
TrÞ gi¸ NVL xuÊt
dïng trong kú
=
TrÞ gi¸ nguyªn,
vËt liÖu tån
kho ®Çu kú
+
TrÞ gi¸ nguyªn, vËt
liÖu nhËp kho
trong kú
TrÞ gi¸ nguyªn
vËt liÖu tån
kho cuèi kú
Cuèi kú h¹ch to¸n, c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª nguyªn vËt liÖu tån kho, kÕ
to¸n x¸c ®Þnh trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng trong kú tÝnh vµo chi phÝ s¶n
xuÊt kinh doanh vµ ghi sæ kÕ to¸n:
Nî TK 621 “Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp”
Cã TK 611 “Mua hµng”
(Chi tiÕt Cã TK 611 - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu)
KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu cuèi kú tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt, kÕ to¸n
ghi sæ theo bót to¸n:
Nî TK 631 “Gi¸ thµnh s¶n xuÊt”
Cã TK 621 “Chi phÝ nguyªn liÖu vËt liÖu trùc tiÕp”
Tæng trÞ gi¸ nguyªn liÖu vËt liÖu nµy cã liªn quan ®Õn mét ®èi tîng tËp hîp
chi phÝ th× ®îc tËp hîp trùc tiÕp vµo ®èi tîng ®ã. NÕu liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ th× ¸p dông ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp. Tiªu chuÈn ph©n
bæ tÝnh theo ®Þnh møc tiªu hao cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm hoµn thµnh. ViÖc tËp
hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu vµ ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng sö dông ®îc thÓ hiÖn
tÝnh to¸n trªn b¶ng ph©n bæ sè 2.
- §èi víi ®¬n vÞ ¸p dông ph¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p
kª khai thêng xuyªn, c¨n cø vµo trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu thùc tÕ xuÊt dïng kÕ
to¸n ghi sæ theo bót to¸n:
Nî TK 621 “Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp”
Cã TK 152 “Nguyªn liÖu vËt liÖu”
NÕu nguyªn vËt liÖu mua vÒ xuÊt dïng th¼ng kh«ng qua kho th× ghi:
Nî TK 621 “Chi phÝ nguyªn liÖu vËt liÖu”
Nî TK 133 “ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ” - ®èi víi ®¬n vÞ ¸p dông kÕ to¸n
thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ.
Cã TK 331 “Ph¶i tr¶ ngêi cung cÊp”
Cã TK 111 “TiÒn mÆt”
Cã TK 141 “T¹m øng”
Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp vµo tµi kho¶n 154
cho tõng ®èi tîng s¶n xuÊt. KÕ to¸n ghi:
Nî TK 154 “Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang”
Cã TK 621 “Chi phÝ nguyªn liÖu vËt liÖu trùc tiÕp”
Trang 16
§ång thêi c¨n cø vµo tµi liÖu kiÓm kª x¸c ®Þnh trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt
dïng sö dông kh«ng hÕt nhËp l¹i kho, ghi:
Nî TK 152 “Nguyªn liÖu vËt liÖu”
Cã TK 621 “Chi phÝ nguyªn liÖu vËt liÖu trùc tiÕp”
2.1.4.2 Kho¶n môc chi nh©n c«ng trùc tiÕp:
TÝnh vµo kho¶n môc nµy bao gåm: TiÒn l¬ng chÝnh, l¬ng phô, c¸c kho¶n
phô cÊp l¬ng, BHXH, BHYT, KPC§ cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n
phÈm, trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®îc
tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm chñ yÕu b»ng ph¬ng ph¸p trùc tiÕp. Trêng hîp chi
phÝ nh©n c«ng liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ th× dïng ph¬ng
ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp cho ®èi tîng ®ã theo ®Þnh møc tiÒn l¬ng cña tõng lo¹i
s¶n phÈm, lao vô dÞch vô, hoÆc ph©n bæ theo hÖ sè tû lÖ víi khèi lîng s¶n
phÈm...tuú theo tõng ho¹t ®éng s¶n xuÊt cô thÓ.
+ C¨n cø vµo sè liÖu tÝnh to¸n tiÒn l¬ng chÝnh, l¬ng phô, phô cÊp l¬ng ph¶i
tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 622 “Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp”
Cã TK 334 “Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn”
+ Trêng hîp doanh nghiÖp thùc hiÖn trÝch tríc tiÒn l¬ng c«ng nh©n nghØ
phÐp theo kÕ ho¹ch th× sè tiÒn trÝch tríc ®ã ®îc ghi:
Nî TK 622 “Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp”
Cã TK 335 “Chi phÝ ph¶i tr¶”
+ C¸c kho¶n trÝch theo l¬ng hiÖn nay quy ®Þnh vÒ BHXH (15% quü l¬ng c¬
b¶n), BHYT (2% quü l¬ng c¬ b¶n), KPC§ (2% quü l¬ng thùc tr¶). Theo sè liÖu
tÝnh to¸n sè tiÒn ph¶i trÝch trong kú, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 622 “Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp”
Cã TK 338 “Ph¶i tr¶ ph¶i nép kh¸c”
(TK 3382 “Kinh phÝ c«ng ®oµn”
TK 3383 “B¶o hiÓm x· héi”
TK 3384 “B¶o hiÓm y tÕ”)
ViÖc tËp hîp, ph©n bæ tiÒn l¬ng, trÝch b¶o hiÓm cho tõng ®èi tîng ®îc thÓ
hiÖn ë b¶ng ph©n bæ sè 1 - b¶ng ph©n bæ tiÒn l¬ng vµ BHXH.
Cuèi kú tÝnh to¸n trùc tiÕp hoÆc ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®Ó kÕt
chuyÓn cho c¸c ®èi tîng tËp hîp chi phÝ, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 154 “Chi phÝ SXKD dë dang” - Theo ph¬ng ph¸p kª khai TX
Nî TK 631 “Gi¸ thµnh s¶n xuÊt” - Theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú
Cã TK 622 “Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp”
Trang 17
2.1.4.3 Kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt chung:
Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ qu¶n lý phôc vô s¶n xuÊt vµ nh÷ng
chi phÝ s¶n xuÊt ngoµi 2 kho¶n môc chi phÝ trªn, ph¸t sinh ë c¸c ph©n xëng, ®éi
s¶n xuÊt nh chi phÝ vËt liÖu, c«ng cô, khÊu hao TSC§ ...dïng chung ë c¸c ph©n
xëng, ®éi s¶n xuÊt.
- Kho¶n môc chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng:
+ C¨n cø sè liÖu ë b¶ng thanh to¸n tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho nh©n viªn qu¶n lý
®éi s¶n xuÊt (®éi trëng, tæ trëng, khu trëng...) ®Ó ghi:
Nî TK 627 “Chi phÝ s¶n xuÊt chung”
(Chi tiÕt TK 6271 “Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng”
Cã TK 334 “Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn”
+ C¨n cø tû lÖ trÝch KPC§, BHXH, BHYT quy ®Þnh theo tiÒn c«ng ph¶i tr¶
cho nh©n viªn ph©n xëng hoÆc ®éi s¶n xuÊt. KÕ to¸n ghi:
Nî TK 627 “Chi phÝ s¶n xuÊt chung”
(Chi tiÕt TK 6271 “Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng”
Cã TK 3388 “Ph¶i tr¶ ph¶i nép kh¸c”
(Chi tiÕt TK 3382 “Kinh phÝ c«ng ®oµn”
TK 3383 “B¶o hiÓm x· héi”
TK 3384 “B¶o hiÓm y tÕ”)
- Kho¶n môc chi phÝ vËt liÖu phôc vô chung cho ph©n xëng, ®éi s¶n SX:
Bao gåm chi phÝ vËt liÖu xuÊt dïng cho ph©n xëng, vËt liÖu xuÊt ®Ó söa
ch÷a TSC§.
+ §¬n vÞ ¸p dông ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn th× khi chi phÝ vËt liÖu
thùc tÕ ph¸t sinh, c¨n cø vµo phiÕu xuÊt kho, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 627 “Chi phÝ s¶n xuÊt chung”
(Chi tiÕt TK 6272 “Chi phÝ vËt liÖu”)
Cã TK 152 “Nguyªn liÖu, vËt liÖu”
Trêng hîp nguyªn vËt liÖu mua vÒ sö dông th¼ng vµo bé phËn ph©n xëng,
®éi s¶n xuÊt ...mµ kh«ng qua kho. NÕu ®¬n vÞ ¸p dông kÕ to¸n thuÕ GTGT theo
ph¬ng ph¸p khÊu trõ th× ghi:
Nî TK 627 “Chi phÝ s¶n xuÊt chung”: Gi¸ cha cã thuÕ GTGT
(Chi tiÕt TK 6272 “Chi phÝ vËt liÖu”)
Nî TK 133 “ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ”: sè thuÕ GTGT ghi trªn ho¸ ®¬n
Cã TK 111 “TiÒn mÆt”
Cã TK 331 “Ph¶i tr¶ ngêi cung cÊp”
Trang 18
Cã TK 141 “T¹m øng”
Trêng hîp ®¬n vÞ ¸p dông kÕ to¸n thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp,
khi nguyªn vËt liÖu mua vÒ sö dông th¼ng vµo ph©n xëng, ®éi s¶n xuÊt mµ
kh«ng qua kho th× kÕ to¸n ghi:
Nî TK 627 “Chi phÝ s¶n xuÊt chung”: Theo gi¸ thanh to¸n
(Chi tiÕt TK 6272 “Chi phÝ vËt liÖu”)
Cã TK 111 “TiÒn mÆt”
Cã TK 331 “Ph¶i tr¶ ngêi cung cÊp”
Cã TK 141 “T¹m øng”
Kho¶n môc chi phÝ nµy nÕu liªn quan ®Õn mét ®èi tîng chÞu chi phÝ th× tËp
hîp trùc tiÕp vµo ®èi tîng ®ã. NÕu liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng chÞu chi phÝ th×
ph©n bæ theo ph¬ng ph¸p gi¸n tiÕp cho c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ.
Cuèi kú kÕt chuyÓn toµn bé c¸c chi phÝ vËt liÖu ph¸t sinh sang tµi kho¶n
154 “Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang” theo tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh.
+ §¬n vÞ ¸p dông kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú
th× c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª nguyªn vËt liÖu tån kho cuèi kú, kÕ to¸n x¸c
®Þnh ®îc trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng trong kú phôc vô cho bé phËn ph©n
xëng, ®éi s¶n xuÊt...KÕ to¸n ghi:
Nî TK 627 “Chi phÝ s¶n xuÊt chung”
(Chi tiÕt TK 6272 “Chi phÝ vËt liÖu”
Cã TK 611 “Mua hµng”
(Chi tiÕt TK 6111 ‘Chi phÝ nguyªn vËt liÖu”)
Sè ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung nµy cuèi kú ®îc kÕt chuyÓn vµo bªn nî
TK 631 “Gi¸ thµnh s¶n xuÊt” theo tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh.
- Kho¶n môc chi phÝ c«ng cô, dông cô:
Theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn, c¨n cø phiÕu xuÊt c«ng cô dông cô
dïng cho s¶n xuÊt chung thùc tÕ ph¸t sinh, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 627 “Chi phÝ s¶n xuÊt chung”
(Chi tiÕt TK 6273 “Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt”)
Cã TK 153 “C«ng cô dông cô”
Trêng hîp doanh nghiÖp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª
®Þnh kú, sau khi tÝnh ®îc chi phÝ c«ng cô dông cô s¶n xuÊt chung sÏ ghi:
Nî TK 627 “Chi phÝ s¶n xuÊt chung”
(Chi tiÕt TK 6273 “Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt”)
Cã TK 611 “Mua hµng”
Trang 19
§èi víi c«ng cô dông cô gi¸ trÞ lín ph¶i ph©n bæ nhiÒu lÇn, khi xuÊt dïng
c¨n cø phiÕu xuÊt ghi:
Nî TK 142 “Chi phÝ tr¶ tríc”
Cã TK 153 “C«ng cô dông cô”
Sau khi tÝnh to¸n sè ph©n bæ c«ng cô dông cô theo kÕ ho¹ch trong kú cho
chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 627 “Chi phÝ s¶n xuÊt chung”
(Chi tiÕt TK 6273 “Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt”)
Cã TK 142 “Chi phÝ tr¶ tríc”
- Kho¶n môc khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh:
Bao gåm khÊu hao c¬ b¶n vµ khÊu hao söa ch÷a lín TSC§ (m¸y mãc thiÕt
bÞ, ph¬ng tiÖn vËn t¶i, nhµ cöa vËt kiÕn tróc...) liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. ViÖc tÝnh khÊu hao cho c¸c nhãm,
lo¹i TSC§ kh¸c nhau theo tû lÖ kh¸c nhau, tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm riªng cña
tõng lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh ®ã. Hµng th¸ng kÕ to¸n c¨n cø vµo nguyªn gi¸ c¸c
TSC§ tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña ®¬n vÞ vµ tû lÖ khÊu hao cña c¸c
TSC§ ®ã ®Ó trÝch vµ ph©n bæ khÊu hao cho c¸c ®èi tîng tËp hîp chi phÝ.
Møc khÊu hao TSC§ hµng th¸ng cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh nh sau:
Trong ®ã:
NGi Ti
12
Møc KHCB th¸ng =
NGi: Lµ nguyªn gi¸ nhãm TSC§ thø i
Ti: Lµ tû lÖ trÝch khÊu hao cña nhãm TSC§ thø i
HoÆc cã thÓ x¸c ®Þnh nh sau:
Sè khÊu hao trÝch
Sè khÊu hao
=
trong th¸ng nµy
trÝch th¸ng tríc
+
Sè khÊu hao t¨ng
Sè khÊu hao gi¶m
trong th¸ng nµy
trong th¸ng nµy
Do TSC§ trong doanh nghiÖp Ýt biÕn ®éng, viÖc tÝnh sè khÊu hao TSC§
ph¶i trÝch th¸ng nµy chØ kh¸c th¸ng tríc khi cã sù biÕn ®éng t¨ng gi¶m TSC§.
V× vËy, ®Ó gi¶m bít khèi lîng tÝnh to¸n hµng th¸ng ta chØ viÖc tÝnh khÊu hao
t¨ng thªm vµ gi¶m bít th¸ng nµy, ®ång thêi c¨n cø vµo sè khÊu hao ®· trÝch
th¸ng tríc ®Ó x¸c ®Þnh sè khÊu hao ph¶i trÝch th¸ng nµy. Sè khÊu hao TSC§
t¨ng thªm hoÆc gi¶m bít ®i trong th¸ng nµy ®îc tÝnh trªn c¬ së cña TSC§ t¨ng
thªm hay gi¶m bít so víi th¸ng tríc. Sè khÊu hao TSC§ ®îc tËp hîp trùc tiÕp
vµo ®èi tîng tËp hîp chi phÝ. NÕu cã ph¶i ph©n bæ cho nhiÒu ®èi tîng th× thêng
ph©n bæ theo nguyªn gi¸ TSC§ sö dông hoÆc theo ca m¸y ho¹t ®éng ë bé phËn
®ã. Nh÷ng TSC§ ®· hÕt khÊu hao vÉn sö dông ®îc th× kh«ng ph¶i trÝch khÊu
hao c¬ b¶n.
Trang 20
- Xem thêm -
.DOC 
74 
39 
126 
