LỜI MỞ ĐẦU
ChuyÓn sang kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ trêng vµ thùc hiÖn h¹ch to¸n kinh tÕ
®éc lËp, mét trong nh÷ng mèi quan t©m vµ ®Æc biÖt chó ý cña doanh nghiÖp lµ
c«ng t¸c tæ chøc qu¶n lý lao ®éng - tiÒn l¬ng. Nã lµ mét néi dung quan träng
trong c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, lµ nh©n tè gióp
cho doanh nghiÖp hoµn thµnh vµ hoµn thµnh vît møc kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh
doanh cña m×nh. §Ó n¾m b¾t kÞp thêi, ®Çy ®ñ vÒ sè lîng lao ®éng, thêi gian vµ
n¨ng suÊt lao ®éng, c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp sö dông nhiÒu c«ng cô qu¶n
lý kh¸c nhau. Trong ®ã, kÕ to¸n lµ c«ng cô quan träng, kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong
hÖ thèng c¸c c«ng cô qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh nãi chung vµ qu¶n lý lao ®éng
tiÒn l¬ng nãi riªng.
ThËt vËy, tæ chøc h¹ch to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng hç trî cho c«ng t¸c qu¶n lý lao
®éng cña doanh nghiÖp, thóc ®Èy ngêi lao ®éng chÊp hµnh tèt kû luËt lao ®éng,
t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu suÊt c«ng t¸c. B¶o ®¶m viÖc tr¶ l¬ng, trî cÊp
BHXH ®óng nguyªn t¾c chÕ ®é, sÏ kÝch thÝch ngêi lao ®éng hoµn thµnh nhiÖm
vô ®îc giao. §ång thêi còng t¹o c¬ së cho viÖc tÝnh l¬ng theo ®óng nguyªn t¾c
ph©n phèi theo lao ®éng. Tæ chøc tèt c«ng t¸c h¹ch to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng sÏ
t¹o c¬ së cho viÖc ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chÝnh
x¸c. Trªn c¬ së ®ã gióp cho Ban l·nh ®¹o ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p phï hîp víi sù
ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh vµ yªu cÇu qu¶n trÞ kinh doanh cña doanh nghiÖp.
VËn hµnh trong c¬ chÕ thÞ trêng, C«ng ty Sø Thanh Tr× - mét doanh nghiÖp Nhµ
níc- còng chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kinh tÕ thÞ trêng. Nhng víi sù nh¹y
bÐn, n¨ng ®éng vµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, C«ng ty ®· ®îc ®¸nh gi¸ lµ mét doanh
nghiÖp thµnh c«ng. Trong nh÷ng n¨m võa qua, C«ng ty ®· cã ®îc vÞ trÝ v÷ng
vµng trªn th¬ng trêng vµ chiÕm ®îc lßng tin cña ngêi tiªu dïng trong níc còng
nh quèc tÕ.
C«ng t¸c tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng lu«n ®îc l·nh ®¹o C«ng ty quan
t©m vµ nã ®· thùc sù trë thµnh mét trong nh÷ng kh©u trung t©m cña toµn bé
c«ng t¸c kÕ to¸n cña C«ng ty.
Sau mét thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty Sø Thanh Tr×, kÕt hîp nh÷ng kiÕn thøc ®·
häc ë trêng víi thùc tiÔn qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh t¹i C«ng ty, em ®· hoµn
thµnh b¸o c¸o tèt nghiÖp víi ®Ò tµi:
1
KÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng t¹i C«ng ty Sø Thanh Tr×
thuéc Tæng C«ng ty Thuû tinh vµ Gèm x©y dùng.
Chuyªn ®Ò gåm 3 phÇn:
Ch¬ng I : C¸c vÊn ®Ò chung vÒ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng.
Ch¬ng II : Thùc tÕ c«ng t¸c tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng t¹i C«ng
ty Sø Thanh Tr×
Ch¬ng III: Mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c
kho¶n trÝch theo l¬ng ë C«ng ty Sø Thanh Tr×.
Víi kinh nghiÖm b¶n th©n cßn h¹n chÕ nªn b¸o c¸o tèt nghiÖp cña em kh«ng
tr¸nh khái nh÷ng thiÕu xãt. Em rÊt mong nhËn ®îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« vµ
c¸c c« chó, anh chÞ ë C«ng ty Sø Thanh Tr×.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o híng dÉn Lª BÝch Nga vµ c¸c c« chó c¸n bé
C«ng ty Sø Thanh Tr× ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì em hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy.
2
Ch¬ng I
C¸c vÊn ®Ò chung vÒ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng
1.1. C¬ së lý luËn cña c«ng t¸c kÕ to¸n tiÒn l¬ng.
1.1.1 NhiÖm vô kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng.
1.1.1.1 Lao ®éng, tiÒn l¬ng vµ ý nghÜa cña viÖc qu¶n lý lao ®éng tiÒn l¬ng vµ
b¶o hiÓm.
Lao ®éng lµ ho¹t ®éng ch©n tay vµ trÝ ãc cña con ngêi, nh»m t¸c ®éng biÕn ®æi
c¸c vËt tù nhiªn thµnh nh÷ng vËt phÈm ®¸p øng cho nhu cÇu sinh ho¹t cña con
ngêi. Trong mäi chÕ ®é x· héi, viÖc s¸ng t¹o ra cña c¶i vËt chÊt ®Òu kh«ng t¸ch
rêi lao ®éng. Lao ®éng lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn, cÇn thiÕt cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn
cña x· héi loµi ngêi, lµ yÕu tè c¬ b¶n nhÊt, quyÕt ®Þnh nhÊt trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt. §Ó cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi nãi chung vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh ë doanh nghiÖp nãi riªng ®îc diÔn ra thêng xuyªn, liªn tôc th× mét vÊn ®Ò
thiÕt yÕu lµ ph¶i t¸i s¶n xó©t søc lao ®éng. V× vËy, khi hä tham gia lao ®éng s¶n
xuÊt ë c¸c doanh nghiÖp th× ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i tr¶ thï lao lao ®éng cho
hä. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, thï lao lao ®éng ®îc biÓu hiÖn b»ng thíc ®o gi¸
trÞ gäi lµ tiÒn l¬ng.
Nh vËy, tiÒn l¬ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña hao phÝ lao ®éng sèng cÇn thiÕt mµ
doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng theo thêi gian, khèi lîng c«ng viÖc mµ
ngêi lao ®éng ®· cèng hiÕn cho doanh nghiÖp.
TiÒn l¬ng lµ nguån thu nhËp chñ yÕu cña ngêi lao ®éng, c¸c doanh nghiÖp sö
dông tiÒn l¬ng lµm ®ßn bÈy kinh tÕ ®Ó khuyÕn khÝch tinh thÇn tÝch cùc lao ®éng,
lµ nh©n tè thóc ®Èy ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. §èi víi doanh nghiÖp, tiÒn l¬ng
ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng lµ mét yÕu tè cÊu thµnh nªn gi¸ trÞ s¶n phÈm, dÞch vô
do doanh nghiÖp s¸ng t¹o ra. Do vËy, c¸c doanh nghiÖp ph¶i sö dông søc lao
®éng cã hiÖu qu¶ ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ tiÒn l¬ng.
Ngoµi tiÒn l¬ng (tiÒn c«ng) ®Ó ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng vµ cuéc sèng
l©u dµi, b¶o vÖ søc khoÎ vµ ®êi sèng tinh thÇn cña ngêi lao ®éng, theo chÕ ®é tµi
chÝnh hiÖn hµnh, doanh nghiÖp cßn ph¶i trÝch vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh
mét bé phËn chi phÝ gåm c¸c kho¶n trÝch: b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh
phÝ c«ng ®oµn.
3
B¶o hiÓm x· héi (BHXH): Lµ mét kho¶n tiÒn ®îc trÝch ®Ó lËp trî cÊp cho ngêi
lao ®éng trong trêng hîp c«ng nh©n viªn (CNV) t¹m thêi hay vÜnh viÔn mÊt søc
lao ®éng nh: èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, mÊt søc, nghØ hu ....
B¶o hiÓm y tÕ (BHYT): Lµ mét kho¶n tiÒn ®îc lËp ®Ó trî cÊp thuèc men, kh¸m
ch÷a bÖnh, phßng bÖnh, ch¨m sãc søc khoÎ cho ngêi lao ®éng.
Kinh phÝ c«ng ®oµn (KPC§): phôc vô chi tiªu cho ho¹t ®éng cña tæ chøc cña
giíi lao ®éng nh»m ch¨m lo, b¶o vÖ quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng.
C¸c lo¹i b¶o hiÓm vµ kinh phÝ nµy ®îc h×nh thµnh theo c¬ chÕ tµi chÝnh nhÊt ®Þnh.
Cïng víi tiÒn l¬ng (tiÒn c«ng) c¸c kho¶n b¶o hiÓm vµ kinh phÝ nãi trªn hîp
thµnh kho¶n chi phÝ vÒ lao ®éng sèng trong tæng chi phÝ cña doanh nghiÖp. ViÖc
tÝnh to¸n x¸c ®Þnh chi phÝ vÒ lao ®éng sèng ph¶i trªn c¬ së qu¶n lý vµ theo dâi
qu¸ tr×nh huy ®éng sö dông lao ®éng trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh
nghiÖp.
TÝnh ®óng thï lao lao ®éng vµ thanh to¸n ®Çy ®ñ, kÞp thêi tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n
liªn quan cho ngêi lao ®éng, mét mÆt kÝch thÝch ngêi lao ®éng quan t©m ®Õn thêi
gian, kÕt qu¶ lao ®éng, mÆt kh¸c gãp phÇn tÝnh ®óng, ®ñ chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n
phÈm hay chi phÝ cña ho¹t ®éng.
1.1.1.2 NhiÖm vô cña kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng.
§Ó phôc vô ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý lao ®éng, doanh nghiÖp s¶n xuÊt ph¶i thùc hiÖn
nh÷ng nhiÖm vô sau:
- Tæ chøc ghi chÐp, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, kÞp thêi, ®Çy ®ñ sè lîng, chÊt lîng, thêi
gian vµ kÕt qu¶ lao ®éng. TÝnh ®óng, thanh to¸n kÞp thêi ®Çy ®ñ tiÒn l¬ng vµ c¸c
kho¶n kh¸c cã liªn quan ®Õn thu nhËp cña ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp.
KiÓm tra t×nh h×nh huy ®éng vµ sö dông tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp, viÖc chÊp
hµnh chÝnh s¸ch vµ chÕ ®é lao ®éng tiÒn l¬ng, t×nh h×nh sö dông quü tiÒn l¬ng.
- Híng dÉn kiÓm tra c¸c bé phËn trong doanh nghiÖp thùc hiÖn ®Çy ®ñ, ®óng chÕ
®é ghi chÐp ban ®Çu vÒ lao ®éng, tiÒn l¬ng. Më sæ, thÎ kÕ to¸n vµ h¹ch to¸n lao
®éng tiÒn l¬ng ®óng chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn hµnh.
4
- TÝnh to¸n vµ ph©n bæ chÝnh x¸c, ®óng ®èi tîng sö dông lao ®éng vÒ chi phÝ tiÒn
l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c bé
phËn, cña c¸c ®¬n vÞ sö dông lao ®éng.
- LËp b¸o c¸o kÕ to¸n vµ ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông lao ®éng, quü l¬ng, ®Ò xuÊt
biÖn ph¸p khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng lao ®éng trong doanh nghiÖp, ng¨n
chÆn c¸c hµnh vi vi ph¹m chÕ ®é, chÝnh s¸ch vÒ lao ®éng, tiÒn l¬ng.
1.1.2 Ph©n lo¹i lao ®éng trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
1.1.2.1 ý nghÜa cña ph©n lo¹i lao ®éng trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®èi víi
qu¶n lý lao ®éng vµ kÕ to¸n tiÒn l¬ng.
Ph©n lo¹i lao ®éng trong doanh nghiÖp cã ý nghÜa to lín trong viÖc n¾m b¾t
th«ng tin vÒ sè lîng vµ thµnh phÈm lao ®éng, vÒ tr×nh ®é nghÒ nghiÖp cña ngêi
lao ®éng, vÒ sù bè trÝ lao ®éng trong doanh nghiÖp, tõ ®ã thùc hiÖn quy ho¹ch
lao ®éng, lËp kÕ ho¹ch lao ®éng. MÆt kh¸c, th«ng qua ph©n lo¹i lao ®éng trong
toµn doanh nghiÖp vµ tõng bé phËn gióp cho viÖc lËp dù to¸n chi phÝ nh©n c«ng
trong chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ c«ng t¸c kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ
ho¹ch quü l¬ng ®îc thuËn lîi.
1.1.2.2 Ph©n lo¹i lao ®éng.
Trong c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c lÜnh vùc kinh doanh kh¸c nhau th× viÖc ph©n
lo¹i lao ®éng kh«ng gièng nhau, tuú thuéc vµo yªu cÇu qu¶n lý lao ®éng trong
®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng doanh nghiÖp.
Nh×n chung c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ph©n lo¹i lao ®éng nh sau:
Ph©n lo¹i theo thêi gian lao ®éng: Gåm 2 lo¹i
- Lao ®éng thêng xuyªn trong danh s¸ch: lµ lùc lîng lao ®éng do doanh nghiÖp
trùc tiÕp qu¶n lý vµ chi tr¶ l¬ng gåm: c«ng nh©n viªn s¶n xuÊt kinh doanh c¬ b¶n
vµ c«ng nh©n viªn thuéc c¸c ho¹t ®éng kh¸c.
- Lao ®éng ngoµi danh s¸ch: lµ lùc lîng lao ®éng lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp
do c¸c ngµnh kh¸c chi tr¶ l¬ng nh c¸n bé chuyªn tr¸ch ®oµn thÓ, häc sinh, sinh
viªn thùc tËp ...
Ph©n lo¹i theo quan hÖ víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt:
Gåm: Lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt.
Lao ®éng gi¸n tiÕp s¶n xuÊt.
5
- Lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt: lµ nh÷ng ngêi trùc tiÕp tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh t¹o ra s¶n phÈm hay trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc, nhiÖm vô
nhÊt ®Þnh. Trong lao ®éng trùc tiÕp ®îc ph©n lo¹i nh sau:
+ Theo néi dung c«ng viÖc mµ ngêi lao ®éng thùc hiÖn th× lao ®éng trùc tiÕp ®îc
chia thµnh: Lao ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh, lao ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
phô trî, lao ®éng phô trî kh¸c.
+ Theo n¨ng lùc vµ tr×nh ®é chuyªn m«n, lao ®éng trùc tiÕp ®îc chia thµnh c¸c
lo¹i sau:
Lao ®éng cã tay nghÒ cao: bao gåm nh÷ng ngêi ®· qua ®µo t¹o chuyªn
m«n vµ cã nhiÒu kinh nghiÖm trong c«ng viÖc thùc tÕ, cã kh¶ n¨ng ®¶m
nhËn c¸c c«ng viÖc phøc t¹p ®ßi hái tr×nh ®é cao.
Lao ®éng cã tay nghÒ trung b×nh: bao gåm nh÷ng ngêi ®· qua ®µo t¹o
chuyªn m«n nhng thêi gian c«ng t¸c thùc tÕ cha nhiÒu hoÆc cha ®îc ®µo
t¹o qua líp chuyªn m«n nhng cã thêi gian lµm viÖc thùc tÕ t¬ng ®èi dµi, ®îc trëng thµnh do häc hái tõ kinh nghiÖm thùc tÕ.
Lao ®éng phæ th«ng: lµ lao ®éng kh«ng ph¶i qua ®µo t¹o vÉn lµm ®îc.
- Lao ®éng gi¸n tiÕp s¶n xuÊt: Lµ bé phËn tham gia mét c¸ch gi¸n tiÕp vµo qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Lao ®éng gi¸n tiÕp gåm: Nh÷ng ngêi chØ ®¹o, phôc vô vµ qu¶n lý kinh doanh
trong doanh nghiÖp. Lao ®éng gi¸n tiÕp ®îc ph©n lo¹i nh sau:
+ Theo néi dung c«ng viÖc vµ nghÒ nghiÖp chuyªn m«n, lo¹i lao ®éng nµy ®îc
ph©n chia thµnh: nh©n viªn kü thuËt, nh©n viªn qu¶n lý kinh tÕ, nh©n viªn qu¶n
lý hµnh chÝnh.
+ Theo n¨ng lùc vµ tr×nh ®é chuyªn m«n, lao ®éng gi¸n tiÕp ®îc chia thµnh:
Chuyªn viªn chÝnh: lµ nh÷ng ngêi cã tr×nh ®é tõ ®¹i häc trë lªn, cã tr×nh ®é
chuyªn m«n cao, cã kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt c¸c c«ng viÖc mang tÝnh tæng hîp,
phøc t¹p.
6
Chuyªn viªn: Lµ nh÷ng ngêi lao ®éng ®· tèt nghiÖp ®¹i häc, trªn ®¹i häc,
cã thêi gian c«ng t¸c dµi, tr×nh ®é chuyªn m«n cao.
C¸n sù: lµ nh÷ng ngêi lao ®éng míi tèt nghiÖp ®¹i häc, cã thêi gian c«ng
t¸c cha nhiÒu.
Nh©n viªn: Lµ nh÷ng ngêi lao ®éng gi¸n tiÕp víi tr×nh ®é chuyªn m«n
thÊp, cã thÓ ®· qua ®µo t¹o c¸c trêng líp chuyªn m«n, nghiÖp vô hoÆc cha
qua ®µo t¹o.
1.2. C¸c h×nh thøc tiÒn l¬ng, quü l¬ng, quü BHXH, quü BHYT, vµ KPC§.
1.2.1 C¸c h×nh thøc tiÒn l¬ng.
C¸c doanh nghiÖp thêng ¸p dông hai chÕ ®é tr¶ l¬ng c¬ b¶n lµ chÕ ®é tr¶ l¬ng
theo thêi gian lµm viÖc vµ tr¶ l¬ng theo khèi lîng s¶n phÈm hay c«ng viÖc ®¶m
b¶o tiªu chuÈn quy ®Þnh do c«ng nh©n viªn lµm ra. T¬ng øng víi hai chÕ ®é tr¶ l¬ng lµ hai h×nh thøc tiÒn l¬ng c¬ b¶n.
- H×nh thøc tiÒn l¬ng thêi gian.
- H×nh thøc tiÒn l¬ng s¶n phÈm
1.2.1.1 H×nh thøc tiÒn l¬ng thêi gian.
TiÒn l¬ng thêi gian lµ h×nh thøc tiÒn l¬ng tÝnh theo thêi gian lµm viÖc, cÊp bËc
hoÆc chøc danh vµ thang bËc l¬ng theo quy ®Þnh.
Tuú theo yªu cÇu qu¶n lý thêi gian lao ®éng cña doanh nghiÖp, tÝnh tr¶ l¬ng theo
thêi gian cã thÓ thùc hiÖn theo hai c¸ch sau:
- TiÒn l¬ng thêi gian gi¶n ®¬n: Lµ tiÒn l¬ng ®îc tÝnh theo thêi gian lµm viÖc vµ
®¬n gi¸ l¬ng thêi gian.
TiÒn l¬ng
thêi gian
=
Thêi gian
lµm viÖc
thùc tÕ
x
TiÒn l¬ng thêi gian gi¶n ®¬n gåm:
7
§¬n gi¸ tiÒn l¬ng
thêi gian ( hay møc
l¬ng thêi gian)
+ TiÒn l¬ng th¸ng: lµ tiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng theo thang bËc l¬ng quy
®Þnh gåm tiÒn l¬ng cÊp bËc vµ c¸c kho¶n phô cÊp nh phô cÊp ®éc h¹i, phô cÊp
khu vùc....
TiÒn l¬ng th¸ng chñ yÕu ®îc ¸p dông cho c«ng nh©n viªn lµm c«ng t¸c qu¶n lý
hµnh chÝnh, nh©n viªn qu¶n lý kinh tÕ, nh©n viªn thuéc c¸c ngµnh ho¹t ®éng
kh«ng cã tÝnh chÊt s¶n xuÊt.
Mi= Mn x Hi + (Mn x Hi x Hp)
Mi: Møc l¬ng lao ®éng bËc i
Mn: Møc l¬ng tèi thiÓu
Hi: HÖ sè cÊp bËc l¬ng bËc i
Hp: HÖ sè phô cÊp
+ TiÒn l¬ng tuÇn: lµ tiÒn l¬ng tr¶ cho mét tuÇn lµm viÖc
TiÒn l¬ng th¸ng x 12 th¸ng
TiÒn l¬ng
=
tuÇn ph¶i tr¶
52 tuÇn
+ TiÒn l¬ng ngµy: lµ tiÒn l¬ng tr¶ cho mét ngµy lµm viÖc vµ lµ c¨n cø ®Ó tÝnh trî
cÊp b¶o hiÓm x· héi ph¶i tr¶ cho c¸n bé c«ng nh©n viªn, tr¶ l¬ng cho c¸n bé
c«ng nh©n viªn nh÷ng ngµy häp, häc tËp vµ l¬ng hîp ®ång.
TiÒn l¬ng th¸ng
Sè ngµy lµm viÖc theo
chÕ ®é quy ®Þnh trong th¸ng
+ TiÒn l¬ng giê: thêng lµm c¨n cø ®Ó tÝnh phô cÊp lµm thªm giê.
TiÒn l¬ng ngµy
=
TiÒn l¬ng ngµy
TiÒn l¬ng giê
=
Sè giê lµm viÖc trong ngµy
theo chÕ ®é
+ TiÒn l¬ng c«ng nhËt: lµ tiÒn l¬ng tÝnh theo ngµy lµm viÖc vµ møc tiÒn l¬ng
ngµy tr¶ cho ngêi lao ®éng t¹m thêi cha xÕp vµo thang bËc l¬ng.
Møc tiÒn l¬ng c«ng nhËt do ngêi sö dông lao ®éng vµ ngêi lao ®éng tho¶ thuËn
víi nhau.
H×nh thøc tiÒn l¬ng c«ng nhËt ¸p dông víi lao ®éng t¹m thêi tuyÓn dông.
- H×nh thøc tiÒn l¬ng thêi gian cã thëng: lµ kÕt hîp gi÷a h×nh thøc tiÒn l¬ng gi¶n
®¬n víi chÕ ®é tiÒn thëng trong s¶n xuÊt.
TiÒn l¬ng thêi
gian cã thëng
=
TiÒn l¬ng thêi
gian gi¶n ®¬n
8
+
TiÒn thëng cã
tÝnh chÊt lu¬ng
TiÒn thëng cã tÝnh chÊt l¬ng nh: thëng n¨ng suÊt lao ®éng cao, tiÕt kiÖm nguyªn
vËt liÖu, tØ lÖ s¶n phÈm cã chÊt lîng cao...
¦u, nhîc ®iÓm cña h×nh thøc tiÒn l¬ng thêi gian
- ¦u ®iÓm: §· tÝnh ®Õn thêi gian lµm viÖc thùc tÕ, tÝnh to¸n ®¬n gi¶n, cã thÓ lËp
b¶ng tÝnh s½n.
- Nhîc ®iÓm: Cha ®¶m b¶o nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng, cha g¾n tiÒn l¬ng víi kÕt qu¶ vµ chÊt lîng lao ®éng, kÐm kÝch thÝch ngêi lao ®éng.
- §Ó kh¾c phôc nhîc ®iÓm, doanh nghiÖp cÇn kÕt hîp c¸c biÖn ph¸p khuyÕn
khÝch vËt chÊt vµ kiÓm tra viÖc chÊp hµnh kû luËt lao ®éng nh»m lµm cho ngêi
lao ®éng tù gi¸c lµm viÖc víi kû luËt lao ®éng vµ n¨ng suÊt lao ®éng cao.
- §iÒu kiÖn ¸p dông: C¸c doanh nghiÖp thêng chØ ¸p dông h×nh thøc tiÒn l¬ng
thêi gian cho nh÷ng lo¹i c«ng viÖc cha x©y dùng ®îc ®Þnh møc lao ®éng, cha cã
®¬n gi¸ l¬ng s¶n phÈm (c«ng viÖc hµnh chÝnh, t¹p vô ...)
1.2.1.2 H×nh thøc tiÒn l¬ng s¶n phÈm
Lµ h×nh thøc tiÒn l¬ng tÝnh theo khèi lîng (sè lîng) s¶n phÈm c«ng viÖc ®· hoµn
thµnh ®¶m b¶o yªu cÇu chÊt lîng quy ®Þnh vµ ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng tÝnh theo mét
®¬n vÞ s¶n phÈm c«ng viÖc ®ã.
TiÒn l¬ng s¶n phÈm
=
TiÒn l¬ng s¶n
phÈm gi¸n tiÕp
§¬n gi¸ tiÒn l¬ng gi¸n tiÕp
=
Khèi lîng SPHT
x
x
§¬n gi¸ tiÒn l¬ng SP
Sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh
cña c«ng nh©n s¶n xuÊt chÝnh
- H×nh thøc tiÒn l¬ng s¶n phÈm luü tiÕn: lµ h×nh thøc tiÒn l¬ng tr¶ cho nhêi lao
®éng gåm tiÒn l¬ng tÝnh theo s¶n phÈm trøc tiÕp vµ tiÒn thëng tÝnh theo tØ lÖ luü
tiÕn, c¨n cø vµo møc ®é vît ®Þnh møc lao ®éng ®· quy ®Þnh.
L¬ng s¶n phÈm luü tiÕn kÝch thÝch m¹nh mÏ viÖc t¨ng nhanh n¨ng suÊt lao ®éng.
Nã ®îc ¸p dông ë n¬i cÇn thiÕt ph¶i ®Èy m¹nh tèc ®é s¶n xuÊt ®Ó ®¶m b¶o s¶n
xuÊt c©n ®èi hoÆc hoµn thµnh kÞp thêi ®¬n ®Æt hµng.
TiÒn l- ={
§¬n
Sè lîng
¬ng SP
gi¸ l- x SP ®·
¬ng
luü
hoµn
SP
tiÕn
thµnh
9
§¬n
Sè lîng
lÖ tiÒn
gi¸ l- x SP vît x TØ
l¬ng
luü
¬ng
kÕ
tiÕn
SP
ho¹ch
- H×nh thøc tiÒn l¬ng kho¸n khèi lîng s¶n phÈm hoÆc c«ng viÖc: lµ h×nh thøc tr¶
l¬ng cho ngêi lao ®éng theo s¶n phÈm. H×nh thøc tiÒn l¬ng nµy thêng ¸p dông
cho nh÷ng c«ng viÖc lao ®éng gi¶n ®¬n, c«ng viÖc cã tÝnh chÊt ®ét xuÊt nh
kho¸n bèc v¸c, vËn chuyÓn nguyªn liÖu, vËt liÖu, thµnh phÈm...
- H×nh thøc tiÒn l¬ng kho¸n gän theo s¶n phÈm cuèi cïng: lµ tiÒn l¬ng ®îc tÝnh
theo ®¬n gi¸ tæng hîp cho s¶n phÈm hoµn thµnh ®Õn c«ng viÖc cuèi cïng. H×nh
thøc tiÒn l¬ng nµy ¸p dông cho tõng bé phËn s¶n xuÊt.
- H×nh thøc tiÒn l¬ng tr¶ theo s¶n phÈm tËp thÓ: ®îc ¸p dông ®èi víi c¸c doanh
nghiÖp mµ kÕt qu¶ lµ s¶n phÈm cña c¶ tËp thÓ c«ng nh©n. Khi ®ã, kÕ to¸n ph¶i
chia l¬ng cho tõng c«ng nh©n theo mét trong c¸c ph¬ng ph¸p sau:
+ Ph¬ng ph¸p chia l¬ng theo thêi gian lµm viÖc vµ cÊp bËc kü thuËt cña c«ng viÖc
Lt
Li
=
n
TiHi
x
TiHi
t 1
Trong ®ã:
Li: TiÒn l¬ng s¶n phÈm cña CNi
Ti: Thêi gian lµm viÖc thùc tÕ cña CNi
Hi: HÖ sè cÊp bËc kü thuËt cña CNi
Lt: Tæng tiÒn l¬ng s¶n phÈm tËp thÓ
n: Sè lîng ngêi lao ®éng cña tËp thÓ
+ Ph¬ng ph¸p chia l¬ng theo cÊp bËc c«ng viÖc, thêi gian lµm viÖc kÕt hîp víi
b×nh c«ng, chÊm ®iÓm.
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông khi cÊp bËc c«ng nh©n kh«ng phï hîp víi cÊp bËc
c«ng viÖc do ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cã sù chªnh lÖch râ rÖt vÒ n¨ng suÊt lao ®éng
trong tæ hoÆc trong nhãm s¶n xuÊt. Toµn bé lao ®éng ®îc chia thµnh hai phÇn:
chia theo cÊp bËc c«ng viÖc, thêi gian lµm viÖc cña mçi ngêi vµ chia theo thµnh
tÝch trªn c¬ së b×nh c«ng, chÊm ®iÓm mçi ngêi.
+ Ph¬ng ph¸p chia theo b×nh c«ng chÊm ®iÓm.
10
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong trêng hîp c«ng nh©n lµm viÖc cã kü thuËt gi¶n
®¬n, c«ng cô th« s¬, n¨ng suÊt lao ®éng chñ yÕu dùa vµo søc khoÎ vµ th¸i ®é lµm
viÖc cña ngêi lao ®éng.
Sau mçi ngµy lµm viÖc, tæ trëng ph¶i tæ chøc b×nh c«ng, chÊm ®iÓm cho tõng ngêi lao ®éng. Cuèi th¸ng c¨n cø vµo sæ c«ng ®iÓm ®· b×nh bÇu ®Ó chia l¬ng.
Theo ph¬ng ph¸p nµy chia l¬ng cho tõng ngêi lao ®éng t¬ng tù phÇn hai cña ph¬ng ph¸p hai.
¦u ®iÓm
- §¶m b¶o ®îc nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng, tiÒn l¬ng g¾n liÒn víi sè lîng, chÊt lîng lao ®éng. Do ®ã kÝch thÝch ngêi lao ®éng quan t©m ®Õn kÕt qu¶ vµ
chÊt lîng lao ®éng cña m×nh, thóc ®Èy t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng s¶n phÈm
x· héi, møc ®é c«ng viÖc ®¹t chÝnh x¸c cao. V× vËy, h×nh thøc tiÒn l¬ng s¶n
phÈm ®îc ¸p dông réng r·i.
Nhîc ®iÓm: tÝnh to¸n phøc t¹p
1.2.1.3 ChÕ ®é tiÒn l¬ng nhµ nîc quy ®Þnh.
Tæ chøc, sö dông lao ®éng ®óng, cã hiÖu qu¶ vµ thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch, chÕ ®é
nh»m khuyÕn khÝch lao ®éng trong s¶n xuÊt lµ mét néi dung hÕt søc quan träng
®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. V× vËy, trong thêi
gian qua Nhµ níc ®· ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n ph¸p lý nh»m chÊn chØnh, t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng, tiÒn l¬ng nãi chung vµ trong c¸c doanh
nghiÖp nãi riªng ®Ó phï hîp víi yªu cÇu cña c«ng cuéc ®æi míi. Tõ khi bé luËt
lao ®éng, c¸c ph¸p lÖnh, nghÞ ®Þnh vµ c¸c v¨n b¶n cña nhµ níc cã liªn quan ®Õn
vÊn ®Ò lao ®éng, míi nhÊt lµ viÖc ban hµnh nghÞ ®Þnh sè 28/CP ngµy 28/3/1997
cña chÝnh phñ vÒ ®æi míi qu¶n lý tiÒn l¬ng, thu nhËp trong c¸c doanh nghiÖp nhµ
níc th× c«ng t¸c lao ®éng, tiÒn l¬ng ®· ®îc chÊn chØnh vµ t¨ng cêng mét bíc. Sau
®©y lµ mét sè chÕ ®é nhµ níc quy ®Þnh vÒ tiÒn l¬ng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n
xuÊt kinh doanh thuéc së h÷u nhµ níc.
- Ngµy 30/5/2003 Bé lao ®éng th¬ng binh vµ x· héi ®· ban hµnh th«ng t sè
13/2/2003/TT- BL§TBXH híng dÉn thùc hiÖn vÒ tiÒn l¬ng ®èi víi ngêi lao ®éng
lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo luËt doanh nghiÖp. Theo ®ã, ®èi
11
tîng ¸p dông tiÒn l¬ng nµy lµ ngêi lao ®éng lµm viÖc theo chÕ ®é hîp ®ång lao
®éng trong doanh nghiÖp thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo luËt DN. Cô thÓ lµ ngêi lao
®éng lµm viÖc trong c«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty hîp doanh, DN t
nh©n, tæ chøc vµ c¸ nh©n cã thuª mín lao ®éng gåm hîp t¸c x·, trang tr¹i, tæ
hîp t¸c, hé gia ®×nh, c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc kh¸c. L¬ng tèi thiÓu ¸p dông tõ
ngµy 1/1/2003 kh«ng thÊp h¬n møc l¬ng tèi thiÓu chung lµ 290.000. DN ®îc
quyÒn tr¶ møc l¬ng tèi thiÓu cao h¬n møc l¬ng tèi thiÓu chung. DN cã tr¸ch
nhiÖm x©y dùng thang, b¶ng l¬ng, tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt c«ng nh©n, chøc
danh, tiªu chuÈn chuyªn m«n, nghiÖp vô viªn chøc lµm c¬ së ký hîp ®ång lao
®éng vµ tho¶ íc lao ®éng tËp thÓ, x¸c ®Þnh quü l¬ng, tr¶ l¬ng vµ gi¶i quyÕt c¸c
chÕ ®é kh¸c cho ngêi lao ®éng. DN ph¶i ®¨ng ký hÖ thèng thang l¬ng, b¶ng l¬ng
víi c¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ lao ®éng t¹i tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng
n¬i doanh nghiÖp ®ãng trô së trong vßng 1 th¸ng kÓ tõ ngµy thang l¬ng, b¶ng l¬ng ®îc ¸p dông. Ngoµi viÖc x©y dùng thang l¬ng, b¶ng l¬ng theo quy ®Þnh, DN
®îc quyÒn quy ®Þnh c¸c kho¶n phô cÊp l¬ng hoÆc ¸p dông chÕ ®é phô cÊp do
chÝnh phñ quy ®Þnh ®èi víi DN nhµ níc ®Ó tr¶ cho ngêi lao ®éng.
- Trêng hîp c«ng nh©n lµm thªm giê.
+ Nªó ngêi lao ®éng lµm thªm giê hëng l¬ng s¶n phÈm c¨n cø vµo sè lîng s¶n
phÈm, chÊt lîng s¶n phÈm hoµn thµnh vµ ®¬n gi¸ l¬ng quy ®Þnh ®Ó tÝnh l¬ng thêi
gian lµm thªm giê.
+ NÕu ngêi lao ®éng lµm thªm giê hëng l¬ng thêi gian th× tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ thêi
gian lµm thªm giê b»ng 100% l¬ng cÊp bËc.
- Trêng hîp c«ng nh©n lµm viÖc ca 3 (tõ 22h- 6h), ®îc hëng kho¶n phô cÊp lµm ®ªm
(lµm ®ªm thêng xuyªn, møc l¬ng hëng tèi thiÓu 35% tiÒn l¬ng cÊp bËc)
- Trêng hîp ®iÒu ®éng c«ng nh©n tõ c«ng viÖc nµy sang c«ng viÖc kh¸c hoÆc
giao viÖc tr¸i nghÒ th× tiÒn l¬ng ®îc tÝnh nh sau:
+ C«ng nh©n lµm viÖc kh«ng cã tÝnh æn ®Þnh, cã cÊp bËc kü thuËt cao h¬n cÊp
bËc c«ng viÖc ®îc giao, hëng l¬ng s¶n phÈm vµ kho¶n chªnh lÖch 1 bËc l¬ng so
víi cÊp bËc kü thuËt c«ng viÖc ®îc giao.
+ C«ng nh©n lµm viÖc cã tÝnh chÊt æn ®Þnh, giao viÖc g× hëng l¬ng viÖc Êy.
- Trêng hîp c«ng nh©n s¶n xuÊt ra s¶n phÈm háng do nguyªn nh©n kh¸ch quan
th× ®îc tr¶ l¬ng theo thêi gian hoÆc s¶n phÈm. Trêng hîp lµm ra s¶n phÈm háng
qu¸ tØ lÖ quy ®Þnh do chñ quan ngêi lao ®éng th× kh«ng ®îc tr¶ l¬ng, ph¶i båi th-
12
êng thiÖt h¹i ®· g©y ra. Trêng hîp lµm ra s¶n phÈm cã chÊt lîng thø phÈm th× s¶n
phÈm cã phÈm cÊp nµo ®îc tr¶ l¬ng theo ®¬n gi¸ phÈm cÊp ®ã.
- Trêng hîp doanh nghiÖp ngõng s¶n xuÊt, bè trÝ cho c«ng nh©n lµm viÖc kh¸c vµ
tÝnh tr¶ l¬ng theo c«ng viÖc ®îc giao. NÕu doanh nghiÖp kh«ng bè trÝ ®îc c«ng
viÖc th× c«ng nh©n nghØ hëng l¬ng tèi thiÓu b»ng 70% tiÒn l¬ng cÊp bËc hoÆc
theo kh¶ n¨ng chi tr¶ cña doanh nghiÖp. NÕu bè trÝ c«ng viÖc mµ ngêi lao ®éng
kh«ng lµm th× doanh nghiÖp kh«ng chi tr¶ l¬ng.
- Ngoµi tiÒn l¬ng, c«ng nh©n cã thµnh tÝch trong s¶n xuÊt, trong c«ng t¸c cßn ®îc
hëng kho¶n tiÒn thëng. ViÖc tÝnh to¸n tiÒn thëng c¨n cø vµo sù ®ãng gãp cña ngêi lao ®éng vµ chÕ ®é khen thëng cña doanh nghiÖp.
- TiÒn thëng thi ®ua chi b»ng quü khen thëng, c¨n cø vµo kÕt qu¶ b×nh xÐt thµnh
tÝch lao ®éng (A, B, C ....) ®Ó tÝnh.
- TiÒn thëng cã tÝnh chÊt thêng xuyªn nh: thëng s¸ng kiÕn n©ng cao chÊt lîng
s¶n phÈm, tiÕt kiÖm vËt t, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng....ph¶i c¨n cø vµo hiÖu qu¶
kinh tÕ cô thÓ ®Ó x¸c ®Þnh, ®îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh.
1.2.2 Quü tiÒn l¬ng.
Quü tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp lµ toµn bé sè tiÒn l¬ng tr¶ cho sè c«ng nh©n viªn
cña doanh nghiÖp, do doanh nghiÖp qu¶n lý, sö dông vµ chi tr¶ l¬ng.
- Quü tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp gåm:
+ TiÒn thëng tr¶ cho ngêi lao ®éng trong thêi gian lµm viÖc thùc tÕ (tiÒn l¬ng
thêi gian vµ tiÒn l¬ng s¶n phÈm).
+ C¸c kho¶n phô cÊp thêng xuyªn (c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt tiÒn l¬ng) nh:
phô cÊp häc nghÒ, phô cÊp th©m niªn, phô cÊp lµm ®ªm, lµm thªm giê, phô cÊp
tr¸ch nhiÖm, phô cÊp khu vùc, phô cÊp d¹y nghÒ, phô cÊp c«ng t¸c lu ®éng, phô
cÊp cho nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c khoa häc cã tµi n¨ng...
+ TiÒn l¬ng tr¶ cho c«ng nh©n viªn trong thêi gian ngõng s¶n xuÊt v× c¸c nguyªn
nh©n kh¸ch quan, thêi gian héi häp, nghØ phÐp ...
+ TiÒn l¬ng tr¶ cho c«ng nh©n lµm ra s¶n phÈm háng trong pham vi chÕ ®é quy ®Þnh.
- VÒ ph¬ng diÖn h¹ch to¸n, quü tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp ®îc chia thµnh 2
lo¹i: tiÒn l¬ng chÝnh vµ tiÒn l¬ng phô.
13
+ TiÒn l¬ng chÝnh: lµ kho¶n tiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng trong thêi gian hä
thùc hiÖn nhiÖm vô chÝnh, gåm tiÒn l¬ng cÊp bËc vµ c¸c kho¶n phô cÊp (phô cÊp
lµm ®ªm, lµm thªm giê ...)
+ TiÒn l¬ng phô: lµ kho¶n tiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng trong thêi gian hä thùc
hiÖn nhiÖm vô kh¸c ngoµi nhiÖm vô chÝnh cña hä nh: thêi gian nghØ phÐp, nghØ
tÕt, héi häp, häc tËp, tËp d©n qu©n tù vÖ, tËp phßng ch¸y ch÷a ch¸y, vµ nghØ
ngõng s¶n xuÊt v× nguyªn nh©n kh¸ch quan....®îc hëng l¬ng theo chÕ ®é.
ý nghÜa:
ViÖc ph©n chia tiÒn l¬ng thµnh l¬ng chÝnh, l¬ng phô cã ý nghÜa quan träng ®èi
víi c«ng t¸c kÕ to¸n vµ ph©n tÝch tiÒn l¬ng trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. TiÒn l¬ng
chÝnh cña c«ng nh©n s¶n xuÊt g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ®îc
h¹ch to¸n trùc tiÕp vµo chi phÝ s¶n xuÊt tõng lo¹i s¶n phÈm, tiÒn l¬ng phô ®îc
h¹ch to¸n vµ ph©n bæ gi¸n tiÕp vµo chi phÝ s¶n xuÊt c¸c lo¹i s¶n phÈm cã liªn
quan theo tiªu thøc ph©n bæ.
Qu¶n lý quü tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp ph¶i trong quan hÖ víi kÕ ho¹ch s¶n
xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nh»m sö dông hîp lý quü tiÒn l¬ng th¸ng thóc
®Èy t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1.2.3 Quü b¶o hiÓm
Quü b¶o hiÓm x· héi
Quü b¶o hiÓm x· héi ®îc h×nh thµnh do viÖc trÝch lËp theo tû lÖ quy ®Þnh trªn
tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho c¸n bé c«ng nh©n viªn trong kú. Theo chÕ ®é hiÖn hµnh,
hµng th¸ng doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh trÝch lËp quü BHXH theo tû lÖ 20% trªn
tæng sè tiÒn l¬ng thùc tÕ ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn trong th¸ng. Trong ®ã 15%
tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt, 5% trõ vµo thu nhËp cña ngêi lao ®éng.
Quü BHXH ®îc trÝch lËp ®Ó trî cÊp cho ngêi lao ®éng cã tham gia ®ãng BHXH
trong trêng hîp èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, mÊt søc nghØ hu.
Quü BHXH ®îc ph©n cÊp qu¶n lý sö dông: Mét bé phËn ®îc nép lªn c¬ quan
qu¶n lý chuyªn m«n ®Ó chi cho c¸c trêng hîp quy ®Þnh (nghØ hu, mÊt søc...).
Mét bé phËn chi tiªu trùc tiÕp t¹i doanh nghiÖp cho nh÷ng trêng hîp nhÊt ®Þnh
(èm ®au, thai s¶n...). ViÖc sö dông, chi quü BHXH dï ë cÊp qu¶n lý nµo vÉn ph¶i
thùc hiÖn theo chÕ ®é quy ®Þnh.
14
Quü BHXH
=
Tæng sè tiÒn l¬ng thùc tÕ
ph¶i tr¶ cho CNV
x
% (tû lÖ quy ®Þnh)
Quü b¶o hiÓm y tÕ.
Quü BHYT ®îc trÝch lËp ®Ó tµi trî cho ngêi lao ®éng tham gia ®ãng gãp quü
BHYT trong c¸c ho¹t ®éng ch¨m sãc vµ kh¸m ch÷a bÖnh.
Quü BHYT ®îc h×nh thµnh tõ viÖc trÝch lËp theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn
l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn. Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, doanh nghiÖp ph¶i
trÝch quü BHYT theo tû lÖ 3% trªn tæng sè tiÒn l¬ng thùc tÕ ph¶i tr¶ cho c¸n bé
c«ng nh©n viªn, trong ®ã 2% tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, 1% trõ vµo
thu nhËp cña ngêi lao ®éng.
Quü BHYT
=
Tæng sè tiÒn l¬ng thùc tÕ
ph¶i tr¶ cho CNV
x
% (tû lÖ quy ®Þnh)
Kinh phÝ c«ng ®oµn
KPC§ còng ®îc h×nh thµnh do viÖc trÝch lËp, tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp hµng th¸ng theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l¬ng
thùc tÕ ph¶i tr¶ cho CNV cña doanh nghiÖp trong th¸ng. KPC§ do doanh nghiÖp
trÝch lËp còng ®îc ph©n cÊp qu¶n lý vµ chi tiªu theo chÕ ®é quy ®Þnh: mét phÇn
nép cho c¬ quan c«ng ®oµn cÊp trªn vµ mét phÇn ®Ó chi tiªu cho ho¹t ®éng c«ng
®oµn t¹i doanh nghiÖp.
Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, hµng th¸ng doanh nghiÖp trÝch 2% tÝnh vµo chi phÝ kinh
doanh trong ®ã 1% sè ®· trÝch nép c¬ quan c«ng ®oµn cÊp trªn, phÇn cßn l¹i chi
t¹i c«ng ®oµn c¬ së.
Qu¶n lý viÖc trÝch lËp vµ sö dông c¸c quü BHYT, BHXH, KPC§ cã ý nghÜa quan
träng ®èi víi viÖc tÝnh chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ viÖc ®¶m b¶o quyÒn lîi
cña CNV trong doanh nghiÖp.
1.3. H¹ch to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng vµ trî cÊp BHXH.
1.3.1 H¹ch to¸n lao ®éng
15
Néi dung cña h¹ch to¸n lao ®éng lµ h¹ch to¸n sè lîng lao ®éng, thêi gian lao
®éng vµ kÕt qu¶ lao ®éng. H¹ch to¸n lao ®éng thuÇn tuý lµ h¹ch to¸n nghiÖp vô.
H¹ch to¸n sè lîng lao ®éng lµ h¹ch to¸n vÒ mÆt sè lîng tõng lo¹i lao ®éng theo
nghÒ nghiÖp, c«ng viÖc vµ theo tr×nh ®é tay nghÒ (cÊp bËc kü thuËt cña CNV).
ViÖc h¹ch to¸n vÒ sè lîng lao ®éng thêng ®îc thùc hiÖn trªn “ Sæ danh s¸ch lao
®éng cña doanh nghiÖp” do phßng lao ®éng theo dâi.
H¹ch to¸n thêi gian lao ®éng lµ h¹ch to¸n viÖc sö dông thêi gian lao ®éng ®èi
víi tõng CNV ë tõng bé phËn trong doanh nghiÖp, thêng sö dông b¶ng chÊm
c«ng ®Ó ghi chÐp, theo dâi thêi gian lao ®éng vµ cã thÓ sö dông sæ tæng hîp thêi
gian lao ®éng. H¹ch to¸n thêi gian lao ®éng phôc vô cho viÖc qu¶n lý t×nh h×nh
sö dông thêi gian vµ lµm c¬ së ®Ó tÝnh l¬ng ®èi víi bé phËn lao ®éng hëng l¬ng
thêi gian.
H¹ch to¸n kÕt qu¶ lao ®éng: lµ ph¶n ¸nh, ghi chÐp kÕt qu¶ lao ®éng cña CNV,
biÓu hiÖn b»ng sè lîng (khèi lîng) s¶n phÈm c«ng viÖc ®· hoµn thµnh cña tõng
ngêi hay tõng tæ nhãm ngêi lao ®éng. Chøng tõ h¹ch to¸n thêng ®îc sö dông lµ
phiÕu x¸c nhËn s¶n phÈm vµ c«ng viÖc hoµn thµnh, hîp ®ång hoµn thµnh, hîp
®ång lµm kho¸n. H¹ch to¸n kÕt qu¶ lao ®éng lµ c¬ së ®Ó tÝnh tiÒn l¬ng theo s¶n
phÈm cho tõng ngêi, cho bé phËn hëng l¬ng theo s¶n phÈm.
1.3.2 TÝnh tiÒn l¬ng vµ trî cÊp BHXH
Nguyªn t¾c tÝnh l¬ng: Ph¶i tÝnh l¬ng cho tõng ngêi lao ®éng (CNVC). ViÖc tÝnh
l¬ng, trî vÊp BHXH vµ c¸c kho¶n kh¸c ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng ®îc thùc hiÖn
t¹i phßng kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. Hµng th¸ng c¨n cø vµo c¸c tµi liÖu h¹ch
to¸n vÒ thêi gian, kÕt qu¶ lao ®éng vµ chÝnh s¸ch x· héi vÒ lao ®éng, tÝnh tiÒn l¬ng, BHXH do Nhµ níc ban hµnh vµ ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña DN, kÕ to¸n tÝnh tiÒn
l¬ng, trî cÊp BHXH vµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ kh¸c cho ngêi lao ®éng.
C¨n cø vµo c¸c chøng tõ nh: “B¶ng chÊm c«ng”, “PhiÕu x¸c nhËn s¶n phÈm hoµn
thµnh”, “Hîp ®ång giao kho¸n”…, kÕ to¸n tÝnh tiÒn l¬ng thêi gian, tiÒn l¬ng s¶n
phÈm, tiÒn ¨n ca cho ngêi lao ®éng. TiÒn l¬ng ®îc tÝnh cho tõng ngêi vµ tæng
hîp theo tõng bé phËn sö dông lao ®éng vµ ph¶n ¸nh vµo “B¶ng thanh to¸n tiÒn
l¬ng” lËp cho tõng tæ, ®éi s¶n xuÊt, phßng ban cña DN. Trong c¸c trêng hîp c¸n
bé c«ng nh©n viªn èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng…®© tham gia ®ãng BHXH
th× ®îc trî cÊp BHXH. Trî cÊp BHXH ph¶i tr¶ ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau:
16
Sè BHXH
ph¶i tr¶
=
Sè ngµy nghØ
tÝnh BHXH
x
L¬ng cÊp bËc
b×nh qu©n/ngµy
x
Tû lÖ %
tÝnh BHXH
Theo chÕ ®é hiÖn hµnh tû lÖ tÝnh trî cÊp BHXH trong trêng hîp nghØ èm lµ 75%
tiÒn l¬ng tham gia gãp BHXH, trêng hîp nghØ thai s¶n, tai n¹n lao ®éng tÝnh theo
tØ lÖ 100% tiÒn l¬ng tham gia gãp BHXH.
C¨n cø vµ c¸c chøng tõ “PhiÕu nghØ hëng BHXH” (MS 03-L§TL), “Biªn b¶n
®iÒu tra tai n¹n lao ®éng” (MS 09-L§TL), kÕ to¸n tÝnh ra trî cÊp BHXH ph¶i tr¶
c«ng nh©n viªn vµ ph¶n ¸nh vµ “B¶ng thanh to¸n BHXH” (MS 04-L§TL).
§èi víi c¸c kho¶n tiÒn thëng cña c«ng nh©n viªn kÕ to¸n cÇn tÝnh to¸n vµ lËp
b¶ng “Thanh to¸n tiÒn thëng” ®Ó theo dâi vµ chi tr¶ theo chÕ ®é quy ®Þnh. C¨n
cø vµo “B¶ng thanh to¸n tiÒn thëng” cña tõng bé phËn ®Ó chi tr¶, thanh to¸n tiÒn
thëng cho c«ng nh©n viªn ®ång thêi tæng hîp tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ trong kú theo
tõng ®èi tîng sö dông lao ®éng, tÝnh to¸n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ theo chÕ
®é tµi chÝnh quy ®Þnh. KÕt qu¶ tæng hîp, tÝnh to¸n ®îc ph¶n ¸nh trong “B¶ng
ph©n bæ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng”.
17
1.4. KÕ to¸n tæng hîp tiÒn l¬ng vµ b¶o hiÓm ë doanh nghiÖp
1.4.1 Chøng tõ, tµi kho¶n kÕ to¸n
1.4.1.1 Chøng tõ kÕ to¸n
C¸c chøng tõ h¹ch to¸n vÒ tiÒn l¬ng vµ BHXH chñ yÕu lµ c¸c chøng tõ tÝnh to¸n
tiÒn l¬ng vµ BHXH, thanh to¸n tiÒn l¬ng vµ BHXH nh:
- B¶ng thanh to¸n tiÒn l¬ng (mÉu sè 02-L§TL)
- B¶ng thanh to¸n BHXH (mÉu sè 04-L§TL)
- B¶ng thanh to¸n tiÒn thëng (mÉu sè 05- L§TL)
- C¸c phiÕu chi, c¸c chøng tõ, tµi liÖu vÒ c¸c kho¶n khÊu trõ, trÝch nép liªn quan.
C¸c chøng tõ trªn cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh lµm c¨n cø ghi sæ kÕ to¸n trùc tiÕp hoÆc
lµm c¬ së ®Ó tæng hîp ghi sæ.
1.4.1.2. Tµi kho¶n kÕ to¸n
KÕ to¸n tiÒn l¬ng, BHXH, BHYT, KPC§ sö dông chñ yÕu c¸c tµi kho¶n sau:
TK 334: Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn
TK 338: Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c
TK 335: chi phÝ tr¶ tríc
Tµi kho¶n 334: ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn
Tµi kho¶n nµy ®îc ¸p dông ®Ó ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ph¶i tr¶ vµ t×nh h×nh thanh
to¸n c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho CNV vÒ tiÒn l¬ng (tiÒn c«ng), tiÒn thëng, BHXH vµ
c¸c kho¶n thuéc thu nhËp cña CNV.
Néi dung kÕt cÊu TK 334.
- Bªn Nî:
+ C¸c kho¶n tiÒn l¬ng, BHXH vµ c¸c kho¶n kh¸c ®· tr¶, ®· øng cho CNV.
+ C¸c kho¶n khÊu trõ vµo tiÒn l¬ng (tiÒn c«ng) cña CNV
+ TiÒn l¬ng t¹m gi÷ CNV ®i v¾ng
- Bªn Cã:
+ C¸c kho¶n tiÒn l¬ng (tiÒn c«ng), tiÒn thëng vµ c¸c kho¶n kh¸c thuéc thu nhËp
ph¶i tr¶, ph¶i chi cho CNV.
- Sè d bªn Cã: C¸c kho¶n tiÒn l¬ng (tiÒn c«ng), tiÒn thëng vµ c¸c kho¶n kh¸c cßn
ph¶i tr¶, ph¶i chi cho CNV.
18
Tµi kho¶n 334 cã thÓ cã sè d bªn Nî trong trêng hîp c¸ biÖt: sè d Nî (nÕu cã)
thÓ hiÖn sè tiÒn ®· tr¶ qu¸ sè ph¶i tr¶ cho CNV.
H¹ch to¸n trªn tµi kho¶n nµy cÇn h¹ch to¸n chi tiÕt theo hai néi dung: thanh to¸n
tiÒn l¬ng vµ thanh to¸n c¸c kho¶n kh¸c.
TK 338 - ph¶i tr¶ ph¶i nép kh¸c
Tµi kho¶n nµy ®îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh thanh to¸n c¸c kho¶n ph¶i tr¶,
ph¶i nép kh¸c ngoµi néi dung ®· ®îc ph¶n ¸nh ë c¸c tµi kho¶n c«ng nî ph¶i tr¶
(tõ TK 331 ®Õn TK 336).
Néi dung kÕt cÊu TK 338:
- Bªn nî:
+ KÕt chuyÓn gi¸ trÞ TS thõa vµo c¸c TK liªn quan theo quyÕt ®Þnh ghi trong biªn
b¶n xö lý.
+ BHXH ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn.
+ KPC§ chi t¹i ®¬n vÞ.
+ Sè BHXH, BHYT vµ KPC§ ®É nép cho c¬ quan qu¶n lý quü BHXH, BHYT vµ KPC§.
+ Doanh thu nhËn tríc tÝnh cho tõng kú kÕ to¸n, tr¶ l¹i tiÒn nhËn tríc cho kh¸ch
hµng khi kh«ng tiÕp tôc thùc hiÖn viÖc cho thuª tµi s¶n.
+ C¸c kho¶n ®· tr¶ vµ nép kh¸c.
- Bªn cã:
+ Gi¸ trÞ tµi s¶n thõa chê xö lý (cha râ nguyªn nh©n)
+ Gi¸ trÞ TS thõa ph¶i tr¶ cho c¸ nh©n, tËp thÓ (trong vµ ngoµi ®¬n vÞ) theo quyÕt
®Þnh ghi trong biªn b¶n xö lý do x¸c ®Þnh ngay ®îc nguyªn nh©n.
+ TrÝch BHXH, BHYT, KPC§ vµo chi phÝ SXKD.
+ TrÝch BHYT, BHXH khÊu trõ vµo l¬ng cña CNV.
+ C¸c kho¶n thanh to¸n víi CNV tiÒn nhµ, ®iÖn níc ë tËp thÓ.
+ BHXH vµ KPC§ vît chi ®îc cÊp bï.
+Doanh thu nhËn tríc cña kh¸ch hµng.
+ C¸c kho¶n ph¶i tr¶ kh¸c.
- Sè d bªn Cã: Sè tiÒn cßn ph¶i tr¶, cßn phµi nép. BHXH, BHYT, KPC§
®· trÝch cha nép cho c¬ quan qu¶n lý hoÆc sè quü ®Ó l¹i cho ®¬n vÞ cha chi hÕt.
Gi¸ trÞ TS ph¸t hiÖn thõa cßn chê gi¶i quyÕt. Doanh thu nhËn tríc cña kú kÕ to¸n
tiÕp theo.
19
TK 338 cã thÓ cã sè d bªn Nî: ph¶n ¸nh sè ®· tr¶, ®· nép nhiÒu h¬n sè
ph¶i tr¶, ph¶i nép hoÆc sè BHXH ®· chi, KPC§ chi vît cha ®îc cÊp bï.
Tµi kho¶n 335 - chi phÝ ph¶i tr¶
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ®îc ghi nhËn lµ chi phÝ ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh trong kú nhng thùc tÕ cha ph¸t sinh mµ sÏ ph¸t sinh trong
kú nµy hoÆc trong nhiÒu kú sau.
Néi dung, kÕt cÊu tµi kho¶n.
- Bªn Nî:
+ C¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh tÝnh vµo chi phÝ ph¶i tr¶.
+ Sè chªnh lÖch vÒ chi phÝ ph¶i tr¶ lín h¬n sè chi phÝ thùc tÕ ®îc h¹ch to¸n vµo
thu nhËp kh¸c.
- Bªn Cã:
+ Chi phÝ ph¶i tr¶ dù tÝnh tríc vµ ghi nhËn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh.
+ Sè chªnh lÖch gi÷a chi phÝ thùc tÕ lín h¬n sè trÝch tríc, ®îc tÝnh vµo chi phÝ
s¶n xuÊt kinh doanh.
- Sè d cuèi kú: chi phÝ ph¶i tr¶ ®· tÝnh vµo chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
Ngoµi TK 334, 338, 335, kÕ to¸n tiÒn l¬ng, BHXH, BHYT, KPC§, cßn liªn quan
®Õn c¸c TK kh¸c nh: TK 622 - chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, TK 627 - chi phÝ s¶n
xuÊt chung, TK 641 - chi phÝ b¸n hµng, TK 642 - chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp.
1.4.2. KÕ to¸n tæng hîp ph©n bæ tiÒn l¬ng, tÝnh BHXH, BHYT, KPC§.
Hµng th¸ng kÕ to¸n tiÕn hµnh tæng hîp tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho tõng kú theo tõng
®èi tîng sö dông vµ tÝnh to¸n c¸c kho¶n BHXH, BHYT, KPC§ theo quy ®Þnh
b»ng viÖc lËp b¶ng “ B¶ng ph©n bæ tiÒn l¬ng vµ BHXH ”.
Thñ tôc tiÕn hµnh lËp (c¨n cø vµo ph¬ng ph¸p lËp, b¶ng ph©n bæ sè 1): hµng
th¸ng trªn c¬ së c¸c chøng tõ vÒ lao ®éng vµ tiÒn l¬ng liªn quan, kÕ to¸n tiÕn
hµnh ph©n lo¹i, tæng hîp tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho tõng ®èi tîng sö dông (tiÒn l¬ng
trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, tiÒn l¬ng nh©n viªn ph©n xëng, nh©n viªn qu¶n
lý...), trong ®ã ph©n biÖt l¬ng chÝnh, l¬ng phô vµ c¸c kho¶n kh¸c ®Ó ghi vµo c¸c
kho¶n t¬ng øng thuéc TK 334 vµ c¸c dßng thÝch hîp.
20
- Xem thêm -
.DOC 
70 
37 
82 
