Tài liệu Luận văn kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương tại công ty elmaco

LỜI MỞ ĐẦU Thêi kú chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ë níc ta hiÖn nay cã rÊt nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ cïng song song tån t¹i, cïng c¹nh tranh, cïng ph¸t triÓn vµ ®Òu chÞu sù qu¶n lý cña Nhµ níc díi tÇm vÜ m«. Tuy nhiªn, c¸c doanh nghiÖp nhµ níc vÉn gi÷ vai trß chñ ®¹o cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ mét c«ng cô cã søc m¹nh vËt chÊt ®Ó Nhµ níc ®iÒu tiÕt vµ híng dÉn nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh híng XHCN, gãp phÇn quan träng kh¾c phôc khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ trêng thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch x· héi. Do nhu cÇu bøc thiÕt hiÖn nay, ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i vËn dông linh ho¹t c¸c ph¬ng ph¸p qu¶n lý ®Æc biÖt lµ biÖn ph¸p kinh tÕ. Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p kinh tÕ lµ vÊn ®Ò tiÒn l¬ng, tiÒn thëng. TÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña con ngêi ®Òu v× lîi Ých kinh tÕ. V× thÕ tiÒn l¬ng lµ mét yÕu tè v« cïng quan träng ®èi víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. Do vËy viÖc g¾n liÒn víi tiÒn l¬ng víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ®Õn viÖc n©ng cao møc sèng æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn trªn c¬ së kinh tÕ lµ nh÷ng vÊn ®Ò kh«ng thÓ t¸ch rêi. Trong môc ®Ých ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc ®Æc biÖt lµ trong nÒn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn hiÖn nay, viÖc ®¶m b¶o lîi Ých c¸ nh©n ngêi lao ®éng lµ mét ®éng 1 lùc c¬ b¶n khuyÕn khÝch sù phÊn ®Êu lç lùc phÊn ®Êu s¸ng t¹o trong s¶n xuÊt. ChÝnh v× thÕ c«ng t¸c thanh to¸n tiÒn l¬ng c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng lµ mét phÇn quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong c«ng t¸c h¹ch to¸n tèt c«ng t¸c nµy, doanh nghiÖp kh«ng chØ ®iÒu hßa gi÷a lîi Ých cña m×nh víi lîi Ých ngêi lao ®éng mµ cßn lµ nh©n tè gãp phÇn cung cung cÊp nh÷ng th«ng tin ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c gióp doanh nghiÖp ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh ®i vµo guång m¸y chung cña x· héi trong c¬ chÕ míi. Tuy nhiªn tiÒn l¬ng chØ thùc sù ph¸t huy t¸c dông cña nã khi c¸c h×nh thøc tiÒn l¬ng ®îc ¸p dông thÝch hîp nhÊt, s¸t thùc víi t×nh h×nh thùc tÕ cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh, ®óng nguyªn t¾c qui ®Þnh cña Nhµ níc vµ kh¶ n¨ng cèng hiÕn cña mçi ngêi. QuÜ b¶o hiÓm x· héi vµ b¶o hiÓm y tÕ ®îc thµnh lËp ®Ó t¹o nguån tµi trî cho c«ng nh©n viªn, viÖc qu¶n lý, trÝch lËp vµ sö dông c¸c quÜ nµy cã ý nghÜa quan träng kh«ng nh÷ng ®èi víi tÝnh chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh mµ c¶ víi viÖc ®¶m b¶o quyÒn lîi cña c«ng nh©n viªn trong toµn c«ng ty nh»m gãp phÇn gióp c«ng ty hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n thanh to¸n tiÒn l¬ng vµ b¶o hiÓm x· héi t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy qu¶n lý c«ng ty cã hiÖu qu¶. 2 Ch¬ng I C¬ së lý luËn cña tæ chøc h¹ch to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng trong doanh nghiÖp I. B¶n chÊt vµ vai trß cña tiÒn l¬ng. 1. B¶n chÊt cña tiÒn l¬ng. §Ó tiÕn hµnh qui tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp bao giê còng ph¶n cÇn 3 yÕu tè c¬ b¶n ®ã lµ: t liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng vµ lùc lîng lao ®éng. Trong ®ã lùc lîng lao ®éng lµ yÕu tè chÝnh cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh. Lao ®éng ho¹t ®éng ch©n tay, ho¹t ®éng trÝ ãc cña con ngêi nh»m biÕn ®æi nh÷ng vËt thÓ tù nhiªn 3 thµnh nh÷ng vËt thÓ cÇn thiÕt ®Ó tháa m·n nhu cÇu x· héi. TiÒn c«ng lµ mét ph¹m trï kinh tÕ tæng hîp quan träng trong nÒn s¶n xuÊt hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn hiÖn nay bëi v× c¸i mµ ngêi ta mua nh hµng hãa kh«ng ph¶i lµ lao ®éng mµ lµ søc lao ®éng, lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng. Khi søc lao ®éng trë thµnh hµng hãa th× gi¸ trÞ cña nã ®îc ®o b»ng lao ®éng thÓ hiÖn vµ nã nh lµ mét s¶n phÈm x· héi cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. Chóng ta cÇn ph¶i biÕt ph©n biÖt gi÷a tiÒn c«ng danh nghÜa vµ tiÒn c«ng ®Ých thùc. TiÒn c«ng danh nghÜa lµ sè tiÒn mµ ngêi sö dông søc lao ®éng tr¶ cho ngêi b¸n søc lao ®éng. TiÒn c«ng thùc tÕ biÓu hiÖn qua sè lîng hµng hãa tiªu dïng vµ c¸c lo¹i dÞch vô mµ hä mua ®îc th«ng qua tiÒn c«ng danh nghÜa cña hä. ë níc ta, trong thêi kú bao cÊp, mét phÇn thu nhËp quèc d©n ®îc t¸ch ra lµm quÜ l¬ng vµ ph©n phèi cho ngêi lao ®éng theo kÕ ho¹ch. TiÒn l¬ng chØ chÞu sù t¸c ®éng cña qui luËt ph¸t triÓn c©n ®èi cã kÕ ho¹ch chÞu sù chi phèi trùc tiÕp cña Nhµ níc th«ng qua c¸c chÕ ®é, chÝnh s¸ch do Héi ®ång Bé trëng ban hµnh tiÒn l¬ng chñ yÕu gåm 2 phÇn: phÇn tr¶ b»ng tiÒn trªn hÖ thèng thang l¬ng, b¶ng l¬ng vµ phÇn tr¶ b»ng hiÖn vËt th«ng qua tem, phiÕu. Theo chÕ ®é nµy tiÒn l¬ng ®· kh«ng g¾n chÆt víi sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng, kh«ng ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ lao ®éng cña ngêi lao ®éng, chÝnh v× thÕ nã cha t¹o 4 ®îc ®éng lùc ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Trong c¬ chÕ míi, tiÒn l¬ng còng ph¶i tu©n thñ qui luËt cña thÞ trêng søc lao ®éng vµ chÞu sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc, ®ång thêi nã ph¶i ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së sù tháa thuËn gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng. Dùa trªn sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng, tiÒn l¬ng lµ phÇn gi¸ trÞ míi s¸ng t¹o ra cña doanh nghiÖp ®Ó tr¶ cho ngêi lao ®éng. Bëi vËy, trong c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, tiÒn l¬ng ®· trë thµnh mét ph¬ng tiÖn quan träng, ®ßn bÈy kinh tÕ ®Ó khuyÕn khÝch, thóc ®Èy ngêi lao ®éng h¨ng say s¶n xuÊt, t×m tßi s¸ng t¹o vµ cã tr¸ch nhiÖm víi c«ng viÖc. Nãi tãm l¹i, tiÒn l¬ng lµ kho¶n thu nhËp, lµ nguån sèng chñ yÕu cña b¶n th©n, cña gia ®×nh ngêi lao ®éng vµ lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ngêi lao ®éng hßa nhËp vµo x· héi. * QuÜ tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp lµ toµn bé sè tiÒn l¬ng trÝch theo sè c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp, do doanh nghiÖp qu¶n lý vµ chi tr¶ l¬ng. 2. Vai trß cña tiÒn l¬ng. TiÒn l¬ng lµ mét bé phËn cÊu thµnh nªn gi¸ trÞ cña s¶n phÈm mµ s¶n phÈm lµ c¬ së t¹o ra nguån thu nhËp doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy viÖc qu¶n lý chÆt chÏ vÒ c«ng t¸c h¹ch to¸n tiÒn l¬ng trªn hai ph¬ng diÖn sè lîng vµ chÊt lîng lµ yªu cÇu bøc thiÕt ®èi víi mçi doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, ®Ó tån t¹i vµ ®øng v÷ng trªn th¬ng trêng hay ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t nh hiÖn nay ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i cñng cè sù c©n b»ng côc bé doanh nghiÖp lµm cho 5 tiÕn tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ngµy cµng hiÖu qu¶ h¬n. 3. Vai trß qu¶n lý vµ ®iÒu hßa lao ®éng. Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ngêi sö dông lao ®éng bao giê còng ®øng tríc hai søc Ðp: chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Hä ph¶i t×m c¸ch gi¶m bít møc tèi thiÓu vÒ chi phÝ trong ®ã chi phÝ tiÒn l¬ng cña ngêi lao ®éng. ChÕ ®é tiÒn l¬ng lµ nh÷ng b¶o ®¶m cã tÝnh chÊt ph¸p lý cña Nhµ níc vÒ quyÒn lîi tèi thiÓu mµ ngêi lao ®éng ®îc hëng tõ ngêi sö dông lao ®éng cho viÖc hoµn thµnh c«ng viÖc. Nhµ níc thùc hiÖn qu¶n lý tiÒn l¬ng th«ng qua b¸o c¸o tÝnh to¸n, xÐt duyÖt ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng thùc tÕ cña ngµnh, cña tõng doanh nghiÖp ®Ó tõ ®ã cã mét c¬ chÕ tiÒn l¬ng phï hîp, ban hµnh nã nh mét v¨n b¶n ph¸p luËt mµ ngêi sö dông lao ®éng b¾t buéc ph¶i tu©n theo. HÖ thèng thang l¬ng, b¶ng l¬ng, chÕ ®é phô cÊp ®èi víi tõng ngµnh ph¶i phï hîp ®ã lµ c«ng cô ®Ó ®iÒu tiÕt lao ®éng. Nã sÏ t¹o ra mét c¬ cÊu lao ®éng hîp lý, mét sù ph©n bæ lao ®éng ®ång ®Òu trong ph¹m vi x· héi, gãp phÇn vµo sù æn ®Þnh chung cña thÞ trêng lao ®éng. II. C¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng. TiÒn l¬ng gi÷ vai trß quan träng trong vÊn ®Ò kÝch thÝch s¶n xuÊt, song chØ lµ kh¶ n¨ng. Muèn kh¶ n¨ng ®ã trë thµnh hiÖn thùc, cÇn ph¶i ¸p dông mét c¸ch linh ho¹t c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng. Mçi h×nh thøc l¬ng cô thÓ ®Òu cã nh÷ng u ®iÓm vµ h¹n chÕ riªng, v× vËy viÖc ¸p dông 6 tæng hîp c¸c h×nh thøc tiÒn l¬ng lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu kh¸ch quan cña qu¶n lý kinh tÕ. Trong c«ng t¸c qu¶n lý ngêi ta thêng dïng hai h×nh thøc tr¶ l¬ng lµ: tr¶ l¬ng theo thêi gian vµ tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm. Ngoµi ra, trong qu¸ tr×nh lao ®éng ngêi lao ®éng cßn ®îc hëng c¸c kho¶n kh¸c nh: chÕ ®é phô cÊp, tiÒn thëng, tiÒn l¬ng khi ngõng viÖc... 1. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian. §©y lµ h×nh thøc l¬ng ®îc x¸c ®Þnh dùa trªn kh¶ n¨ng thao t¸c, tr×nh ®é kü thuËt vµ thêi gian lµm viÖc thùc tÕ. H×nh thøc nµy mang tÝnh b×nh qu©n, kh«ng ®¸nh gi¸ ®óng kÕt qu¶ lao ®éng cña mçi ngêi, kh«ng ®¶m b¶o nguyªn t¾c "lµm theo n¨ng lùc, hëng theo lao ®éng". ChÝnh v× nh÷ng h¹n chÕ nµy nªn h×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian chØ ®îc ¸p dông trong nh÷ng c«ng viÖc kh«ng thÓ x¸c ®Þnh hao phÝ lao ®éng ®· tiªu hao vµo ®ã nh: víi nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c qu¶n lý, nh÷ng ngêi lµm ë bé phËn gi¸n tiÕp kh«ng trùc tiÕp t¹o ra s¶n phÈm. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian bao gåm 2 chÕ ®é: - Theo thêi gian gi¶n ®¬n. - Theo thêi gian cã thëng. 2. ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo thêi gian gi¶n ®¬n: §©y lµ chÕ ®é tr¶ l¬ng mµ tiÒn l¬ng nhËn ®îc cña mçi ngêi c«ng nh©n do møc l¬ng cÊp bËc cao hay thÊp víi thêi gian lµm viÖc nhiÒu hay Ýt quyÕt ®Þnh. Cã 3 h×nh thøc l¬ng theo thêi gian ®¬n gi¶n: - L¬ng ¸p dông cho ngêi lao ®éng lµm nh÷ng c«ng 7 viÖc kÐo dµi nhiÒu ngµy: TiÒn l¬ng = L¬ng cÊp bËc + Phô cÊp (nÕu cã). - L¬ng ngµy: ¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc cã thÓ chÊm c«ng theo ngµy. H×nh thøc nµy cã u ®iÓm lµ khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng ®i lµm ®Òu. + L¬ng giê: ¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc ®em l¹i kÕt qu¶ trong mét thêi gian ng¾n. Ngoµi ra cßn cã h×nh thøc tr¶ l¬ng theo c«ng nhËt: ¸p dông cho c¸c lao ®éng t¹m thêi cha s¾p xÕp vµo b¶ng l¬ng cña doanh nghiÖp vµ tiÒn l¬ng cßn phô thuéc vµo c«ng viÖc thùc tÕ. 3. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian cã thëng: ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy lµ sù kÕt hîp gi÷a chÕ ®é tr¶ l¬ng theo thêi gian ®¬n gi¶n víi tiÒn thëng khi ®¹t ®îc nh÷ng chØ tiªu vÒ sè lîng hoÆc chÊt lîng ®· qui ®Þnh. TiÒn l¬ng = L¬ng thêi gian + Thëng. => H×nh thøc nµy cã t¸c dông thóc ®Èy c«ng nh©n t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, tiÕt kiÖm vËt t vËt liÖu vµ b¶o ®¶m chÊt lîng s¶n phÈm. 4. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm. Lµ h×nh thøc tiÒn l¬ng mµ sè lîng cña nã nhiÒu hay Ýt lµ phô thuéc vµo sè lîng s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra hoÆc sè lîng c«ng viÖc ®· hoµn thµnh. TiÒn l¬ng theo s¶n phÈm c¨n cø trùc tiÕp vµo kÕt qu¶ lao ®éng s¶n xuÊt cña mçi ngêi. V× vËy nã cã t¸c dông khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng quan t©m ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña m×nh, tÝch cùc vµ 8 cè g¾ng h¬n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tËn dông thêi gian lµm viÖc, n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt lîng lao ®éng. * Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm ®îc thùc hiÖn díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. 5. Tr¶ l¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp: §îc ¸p dông ®èi víi ngêi trùc tiÕp s¶n xuÊt mµ c«ng viÖc cña hä mang tÝnh chÊt ®éc lËp t¬ng ®èi ®· ®îc chuyªn m«n hãa hoÆc ®· ®îc ®Þnh møc lao ®éng: TiÒn l¬ng = §Gi x Qi Trong ®ã: §Gi lµ ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng cho s¶n phÈm Qi lµ sè lîng s¶n phÈm i i lµ sè lo¹i s¶n phÈm i. §©y lµ mét h×nh thøc tr¶ l¬ng ®óng ®¾n nhÊt vÒ sù ®¸nh gi¸ søc lao ®éng ®· hao phÝ, ngêi lao ®éng lµm ®îc bao nhiªu th× hëng bÊy nhiªu. Tuy nhiªn nã còng cã nh÷ng mÆt h¹n chÕ nh ngêi lao ®éng Ýt quan t©m ®Õn viÖc sö dông tèt m¸y mãc, vËt t thiÕt bÞ. 6. Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp: ¸p dông cho nh÷ng lao ®éng phô mµ c«ng viÖc cña hä ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ cña lao ®éng chÝnh. §= Trong ®ã: §G: §¬n gi¸ tÝnh theo l¬ng s¶n phÈm gi¸n tiÕp L: L¬ng cÊp bËc cña c«ng nh©n phô Q: Møc s¶n lîng cña c«ng nh©n chÝnh. H×nh thøc nµy khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng phô ph¶i quan t©m phôc vô cho c«ng nh©n s¶n xuÊt chÝnh bëi thu 9 nhËp cña hä phô thuéc vµo ngêi s¶n xuÊt chÝnh, tiÒn l¬ng cña hä còng phô thuéc vµo tr×nh ®é cña ngêi lao ®éng chÝnh. - §©y lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng cha thËt hoµn h¶o, nÕu nh gi÷a hai ngêi lao ®éng chÝnh vµ phô cã tr¸ch nhiÖm vµ hîp t¸c víi nhau trong s¶n xuÊt kinh doanh th× sÏ lµ tèt vµ sÏ lµ kh«ng tèt nÕu 2 ngêi ®i ngîc l¹i quyÒn lîi cña nhau. 7. Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm tËp thÓ: hoÆc §G =  L.T. § = Trong ®ã: §G: lµ ®¬n gi¸ tÝnh theo s¶n phÈm tËp thÓ. L: lµ tæng sè  tiÒn l¬ng tÝnh theo cÊp bËc c«ng viÖc cña tËp thÓ. Q: møc s¶n lîng cña tõng c¸ nh©n T: møc thêi gian VËy tiÒn l¬ng tr¶ tËp thÓ ®îc tÝnh nh sau: TL = §G x S¶n lîng thùc tÕ cña tËp thÓ. + Chia tiÒn l¬ng cho tõng c¸ nh©n ngêi lao ®éng cã 3 c¸ch: * C¸ch 1: Chia theo thêi gian lµm viÖc thùc tÕ vµ hÖ sè l¬ng: gåm 3 bíc: Bíc 1: Ta tÝnh ®æi thêi gian lµm viÖc thùc tÕ cña ngêi lao ®éng cÊp bËc kh¸c nhau vÒ thêi gian lµm viÖc thùc tÕ cña ngêi lao ®éng bËc 1 ®Ó so s¸nh. =x Bíc 2: TÝnh tiÒn l¬ng cña mét ®¬n vÞ thêi gian lµm viÖc: 10 = Bíc 3: TÝnh tiÒn l¬ng cña tõng ngêi lao ®éng: L = Tq® x Lq® * C¸ch 2: Chia theo hÖ sè chªnh lÖch gi÷a tiÒn l¬ng thêi gian vµ tiÒn l¬ng s¶n phÈm gåm 3 bíc: Bíc 1: TÝnh tiÒn l¬ng theo cÊp bËc c«ng viÖc vµ thêi gian lµm viÖc cña tõng ngêi lao ®éng. Ltg = L¬ng cÊp bËc (cña 1 ®¬n vÞ thêi gian ) x Ttt Bíc 2: TÝnh hÖ sè chªnh lÖch gi÷a tiÒn l¬ng s¶n phÈm vµ tiÒn l¬ng thêi gian. HS = Bíc 3: TÝnh tiÒn l¬ng cña tõng ngêi lao ®éng Lnl® = Ltg x HS C¸ch 3: Chia theo ®iÓm b×nh qu©n vµ hÖ sè l¬ng: gåm 2 bíc: Bíc 1: Qui ®æi ®iÓm b×nh qu©n cña ngêi lao ®éng vÒ ®iÓm b×nh qu©n bËc 1. §Bq®i = §Bi x HSIcbi (HÖ sè l¬ng cÊp bËc i) Bíc 2: TÝnh tiÒn l¬ng cña tõng ngêi lao ®éng : Lnl® = §Bq®i x TL®bq® H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm tËp thÓ ®îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng c«ng viÖc cÇn mét tËp thÓ c«ng nh©n cïng thùc hiÖn, nã cã u ®iÓm lµ khuyÕn khÝch c«ng nh©n trong tæ, nhãm n©ng cao tÝnh tr¸ch nhiÖm víi tËp thÓ, quan t©m ®Õn kÕt qu¶ cuèi cïng cña tæ. Song nã còng cã nhîc ®iÓm lµ s¶n lîng cña mçi c¸ nh©n kh«ng quyÕt ®Þnh 11 tiÒn l¬ng cña hä, do ®ã Ýt kÝch thÝch ngêi lao ®éng t¨ng n¨ng suÊt c¸ nh©n vµ nã cha thùc sù gi¶i quyÕt ®îc tÝnh c«ng b»ng gi÷a ngêi lao ®éng. 8. ChÕ ®é tr¶ l¬ng s¶n phÈm luü tuyÕn: §©y lµ h×nh thøc c¨n cø vµo møc ®é h×nh thµnh mét ®Þnh møc lao ®éng ®Ó tÝnh thªm mét sè tiÒn l¬ng theo tû lÖ luü tuyÕn. Gåm 2 bé phËn: C¨n cø vµo møc ®é hoµn thµnh møc lao ®éng chÝnh ta tÝnh ra tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ theo s¶n phÈm ®Þnh møc. C¨n cø vµo møc ®é mét ®Þnh møc ta tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn theo tû lÖ luü tuyÕn. Khi ¸p dông h×nh thøc nµy doanh nghiÖp cÇn ph¶i lu ý mét sè vÊn ®Ò: + ¸p dông ®èi víi nh÷ng viÖc cÇn hoµn thµnh ®óng thêi h¹n, hoÆc hoµn thµnh trong mét thêi gian ng¾n, ®Ó ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao th× doanh nghiÖp chØ nªn ¸p dông víi mét sè ®èi tîng trong mét kho¶ng thêi gian víi ph¹m vi x¸c ®Þnh. Lnl® = Q1 x §Gc® + (Q1 -  Q0) x §Gc® x K Trong ®ã: L: tæng tiÒn l¬ng cña  c«ng nh©n hëng l¬ng theo s¶n phÈm luü tuyÕn. Q1: s¶n lîng thùc tÕ. Q0: s¶n lîng ®¹t møc khëi ®iÓm §Cc®: ®¬n gi¸ cè ®Þnh theo s¶n phÈm. K: tû lÖ ®¬n gi¸ s¶n phÈm ®îc n©ng cao (tû lÖ luü tiÕn). 12 Mµ: K Trong ®ã: K: tû lÖ ®¬n gi¸ hîp lý (tû lÖ luü tiÕn) Dc®: tû lÖ trong CPSX gi¸n tiÕp cè ®Þnh trong qu¸ tr×nh s¶n phÈm. Tc: tû lÖ cña sè tiÒn tiÕt kiÖm vÒ CPSX gi¸n tiÕp cè ®Þnh ®óng sÏ t¨ng ®¬n gi¸. Dt: tû träng cña tiÒn c«ng nh©n trong gi¸ thµnh s¶n phÈm khi hoµn thµnh møc s¶n lîng 100%. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm luü tiÕn cã t¸c dông kÝch thÝch viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. Tuy nhiªn h×nh thøc nµy cã nhîc ®iÓm lµ sÏ lµm t¨ng kho¶n môc chi phÝ c«ng nh©n trong gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp v× vËy chØ nªn ¸p dông h×nh thøc nµy trong nh÷ng trêng hîp cÇn thiÕt. 9. Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã thëng cã ph¹t: H×nh thøc nµy g¾n víi chÕ ®é tiÒn l¬ng trong s¶n xuÊt: + Thëng n©ng cao n¨ng suÊt. + Thëng n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm. + Thëng tiÕt kiÖm vËt t (gi¶m tû lÖ hµng háng). Ngîc l¹i trêng hîp ngêi lao ®éng lµm ra s¶n phÈm háng hoÆc g©y l·ng phÝ vËt t, kh«ng ®¶m b¶o ®ñ ngµy c«ng lao ®éng th× cã thÓ hä sÏ bÞ ph¹t tiÒn vµ thu nhËp cña hä sÏ b»ng tiÒn l¬ng theo s¶n phÈm trõ ®i kho¶n tiÒn ph¹t. III. H¹ch to¸n lao ®éng vµ h¹ch to¸n tæng hîp tiÒn l¬ng. 13 TiÒn l¬ng gi÷ mét vai trß quan träng trong qu¶n lý doanh nghiÖp. Khi c«ng t¸c nµy thùc hiÖn tèt th× kh«ng chØ doanh nghiÖp ®· ®¹t ®îc môc ®Ých cña m×nh mµ phÊn ®Êu h¹ chi phÝ tiÒn l¬ng trong gi¸ thµnh s¶n phÈm mµ b¶n th©n ngêi lao ®éng còng ®· ®îc hëng thµnh qu¶ lao ®éng mµ hä bá ra ®ãng gãp vµo sù ph¸t triÓn chung cña toµn doanh nghiÖp. V× vËy ®Ó h¹ch to¸n tiÒn l¬ng tèt th× tríc hÕt mçi doanh nghiÖp ph¶i h¹ch to¸n tèt ®îc vÊn ®Ò lao ®éng, ®©y lµ c¬ së ®Çu tiªn cho viÖc tÝnh l¬ng. 1. H¹ch to¸n sè lîng lao ®éng, thêi gian lao ®éng vµ kÕt qu¶ lao ®éng. H¹ch to¸n lao ®éng chÝnh lµ viÖc qu¶n lý tiÒn l¬ng vÒ mÆt sè lîng v× vËy doanh nghiÖp ph¶i sö dông sæ s¸ch theo dâi lao ®éng thËt hîp lý vµ sæ nµy do Phßng lao ®éng tiÒn l¬ng lËp nh»m môc ®Ých n¾m ch¾c t×nh h×nh sö dông lao ®éng hiÖn cã. Cô thÓ: * H¹ch to¸n sè lîng lao ®éng: H¹ch to¸n sè lîng lao ®éng lµ h¹ch to¸n vÒ mÆt sè lîng tõng lo¹i lao ®éng theo nghÒ nghiÖp c«ng viÖc vµ theo tr×nh ®é tay nghÒ, cÊp bËc kü thuËt. ViÖc h¹ch to¸n vÒ sè lîng lao ®éng ®îc ph¸n ¸n trªn sæ danh s¸ch lao ®éng cña doanh nghiÖp vµ sæ danh s¸ch lao ®éng ë tõng bé phËn. Sæ nµy do phßng lao ®éng lËp theo mÉu qui ®Þnh chia thµnh 2 b¶n: + Mét b¶n do phßng qu¶n lý ghi chÐp. + Mét b¶n do phßng kÕ to¸n qu¶n lý. 14 C¬ së d÷ liÖu ®Ó ghi vµo danh s¸ch lµ tuyÓn dông lao ®éng, hu trÝ cña c¸c cÊp cã thÈm quyÓn duyÖt theo qui ®Þnh cña doanh nghiÖp. Khi nhËn ®îc c¸c chøng tötªn phßng lao ®éng, phßng kÕ to¸n ph¶i ghi chÐp kÞp thêi ®Çy ®ñ vµo sæ danh s¸ch lao ®éng. §ã lµ c¬ së ®Ó lËp b¸o c¸o lao ®éng vµ ph©n tÝch t×nh h×nh biÕn ®éng vÒ lao ®éng t¹i doanh nghiÖp vµo cuèi th¸ng, cuèi quÝ tïy theo yªu cÇu qu¶n lý cña cÊp trªn. *H¹ch to¸n thêi gian lao ®éng: Lµ viÖc h¹ch to¸n thêi gian lao ®éng ®èi víi mçi c¸n bé c«ng nh©n viªn ë tõng bé phËn. §Ó ph¶n ¸nh ®óng, kÞp thêi yªu cÇu nµy kÕ to¸n tiÒn l¬ng sö dông "b¶ng chÊm c«ng" ®îc lËp hµng th¸ng theo dâi tõng ngµy trong th¸ng cña tõng c¸ nh©n, tõng tæ s¶n xuÊt, tõng bé phËn. Cuèi th¸ng c¨n cø theo thêi gian thùc tÕ, chÕ ®é ngµy nghØ theo chÕ ®é, c¸c kho¶n trî cÊp lµm ®ªm, lµm thªm giê kÕ to¸n tÝnh ra sè tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho tõng ngêi lao ®éng. *H¹ch to¸n kÕt qu¶ lao ®éng: §èi víi bé phËn lao ®éng hëng l¬ng theo s¶n phÈm th× c¨n cø ®Ó tr¶ l¬ng lµ "b¶ng kª khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh", "b¶ng giao nhËn s¶n phÈm". C¸c chøng tõ nµy tuy kh¸c nhau nhng ph¶i ghi ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt nh: tªn c«ng nh©n, tªn c«ng viÖc, tªn s¶n phÈm, sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh... Chøng tõ kÕt qu¶ lao ®éng ph¶i do ngêi lËp ký vµ ph¶i ®îc kiÓm tra x¸c nhËn. Sau ®ã chøng tõ ®îc chuyÓn lªn phßng kÕ to¸n cho kÕ to¸n tiÒn l¬ng x¸c nhËn. Cuèi cïng chuyÓn vÒ phßng kÕ to¸n cña 15 doanh nghiÖp ®Ó lµm c¨n cø tÝnh l¬ng, tÝnh thëng. 2. H¹ch to¸n tiÒn l¬ng cho ngêi lao ®éng. §Ó thanh to¸n tiÒn l¬ng, tiÒn thëng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn hµng th¸ng kÕ to¸n lËp "b¶ng thanh to¸n tiÒn l¬ng" cho tõng tæ, tõng bé phËn. KÕ to¸n ph¶i c¨n cø vµo c¸c chøng tõ h¹ch to¸n thêi gian lao ®éng, h¹ch to¸n kÕt qu¶ lao ®éng. * B¶ng tÝnh l¬ng ph¶i ghi râ c¸c kho¶n tiÒn l¬ng, c¸c kho¶n khÊu trõ vµo sè l¬ng vµ sè tiÒn cßn ®îc lÜnh. Th«ng thêng viÖc thanh to¸n l¬ng t¹i c¸c doanh nghiÖp cho ngêi lao ®éng ®îc chia lµm 2 kú: + Kú 1: T¹m øng. + Kú 2: NhËn sè tiÒn cßn l¹i sau khi ®· khÊu trõ vµo l¬ng c¸c kho¶n t¹m øng vµ c¸c kho¶n kh¸c. C¸c b¶ng thanh to¸n l¬ng, b¶ng kª, danh s¸ch nh÷ng ngêi cha lÜnh l¬ng cïng víi c¸c chøng tõ kh¸c thu, chi tiÒn mÆt ph¶i chuyÓn kÞp thêi cho phßng kÕ to¸n ghi sæ. T¹i c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt mang tÝnh thêi vô ®Ó tr¸nh cã sù biÕn ®éng trong c¬ cÊu chi phÝ vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm, trong qu¸ tr×nh kinh doanh kÕ to¸n ¸p dông ph¬ng ph¸p trÝch tríc chi phÝ ph©n c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt ®Òu ®Æn vµo lo¹i s¶n phÈm coi nh mét lo¹i chi phÝ ph¶i tr¶. ViÖc ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy gióp doanh nghiÖp tr¸nh ®îc nh÷ng biÕn ®éng lín trong chi phÝ tiÒn l¬ng khi cã sù biÕn ®éng cña thÞ trêng vÒ gi¸ c¶ ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn thu nhËp c¸ nh©n ngêi lao ®éng. Cô thÓ lµ: = x Tû lÖ trÝch 16 = 3. Chøng tõ h¹ch to¸n vµ thanh to¸n l¬ng. Chøng tõ h¹ch to¸n vµ thanh to¸n tiÒn l¬ng gåm cã: - B¶ng thanh to¸n l¬ng (MÉu sè 02 - LL§TL) - B¶ng thanh to¸n tiÒn thëng (MÉu sè 05 - L§TL). - B¶ng ph©n bæ tiÒn l¬ng vµ BHXH. Ngoµi ra cßn cã c¸c phiÕu thu, phiÕu chi vµ c¸c chøng tõ kh¸c. 4. Tµi kho¶n sö dông ®Ó h¹ch to¸n l¬ng. * TK 334 "Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn" Ph¶n ¸nh c¸c khoµn thanh to¸n víi c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp vÒ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng... c¸c kho¶n thuéc vÒ thu nhËp cña CNV. TK 334 cã 2 TK chi tiÕt. - TK 3441 "Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn cã tÝnh chÊt l¬ng Kho¶n tr¶ lÊy tõ chi phÝ" => quÜ l¬ng - TK 3342 "Ph¶i tr¶ CNV kh«ng cã tÝnh chÊt l¬ng Kho¶n tr¶ cã nguån bï ®¾p riªng". * Néi dung kÕt cÊu TK 334 "Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn". Bªn Nî: + Ph¶n ¸nh ®· thanh to¸n c¸c lo¹i tiÒn l¬ng (l¬ng chÝnh, l¬ng phô, phô cÊp, tiÒn thëng, l¬ng nghØ phÐp...). + C¸c kho¶n khÊu trõ vµo l¬ng cña ngêi lao ®éng: tiÒn nhµ, tiÒn níc nép hé, thuÕ thu nhËp, båi thêng vËt chÊt thiÖt h¹i, båi thêng do vi ph¹m hîp ®ång. + TiÒn l¬ng CNV cha lÜnh. 17 + BHXH, BHYT ®· tr¶ cho ngêi lao ®éng. Bªn cã: Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ph¶i thanh to¸n víi c«ng nh©n viªn: + PhÇn l¬ng chÝnh, l¬ng phô. + Kho¶n trî cÊp, phô cÊp (nÕu cã). + Kho¶n tiÒn thëng, BHXH ph¶i tr¶. + C¸c kho¶n kh¸c. D cã: Ph¶n ¸nh tiÒn l¬ng, vµ c¸c kho¶n cßn ph¶i thanh to¸n víi c«ng nh©n viªn. Ngoµi ra kÕ to¸n cßn cã mét sè tµi kho¶n liªn quan kh¸c nh: + TK 627 "Chi phÝ s¶n xuÊt chung" + TK 642 "Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp" + TK 641 " Chi phÝ b¸n hµng" + TK 335 "Chi phÝ ph¶i tr¶" + TK 338 "Ph¶i tr¶ kh¸c" + TK 333 "ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c". Trong kÕ to¸n hiÖn nay tiÒn l¬ng ®îc tån t¹i díi hai h×nh thøc: + TiÒn l¬ng lµ mét phÇn cña thu nhËp. + TiÒn l¬ng lµ mét yÕu tè cña chi phÝ s¶n xuÊt. 5. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng. 5.1. Néi dung h¹ch to¸n. HiÖn nay c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng bao gåm: BHXH, BHYT, KPC§. 5.2. B¶o hiÓm x· héi: 18 + Theo quan niÖm cña tæ chøc quèc tÕ IHO, BHXH ®îc hiÓu lµ sù b¶o vÖ x· héi ®èi víi c¸c thµnh viªn th«ng qua mét lo¹t c¸c h×nh thøc, biÖn ph¸p c«ng b»ng ®Ó chèng l¹i t×nh tr¹ng khã kh¨n vÒ kinh tÕ do bÞ mÊt hoÆc gi¶m thu nhËp g©y ra bëi èm ®au, mÊt søc lao ®éng, tuæi giµ, tµn tËt... BHXH lµ sù b¶o ®¶m vÒ vËt chÊt cho ngêi lao ®éng, môc ®Ých cña BHXH lµ t¹o lËp mét m¹ng líi an toµn ®Ó b¶o vÖ ngêi lao ®éng khi vÒ giµ kh«ng cßn thu nhËp n÷a th× vÉn cã trî cÊp. QuÜ BHXH ®îc h×nh thµnh do viÖc trÝch lËp vµ tÝnh vµo c«ng quÜ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Theo qui ®Þnh hiÖn hµnh lµ 14% vµ mét phÇn trõ vµo thu nhËp cña ngêi lao ®éng theo tû lÖ 5% ®Ó chi cho c¸n bé CNV trong thêi gian nghØ èm ®au, tai n¹n, sinh ®Î, vÒ hu vµ mÊt søc. * NÕu nh tríc kia BHXH chØ ®îc ¸p dông víi ngêi lao ®éng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp nhµ níc th× hiÖn nay theo NghÞ ®Þnh sè 12/CP ngµy 26/10/1995 vÒ ®iÒu lÖnh BHXH th× chÝnh s¸ch ®îc qui ®Þnh cô thÓ vÒ ®èi tîng ¸p dông chÕ ®é BHXH nh sau: + Ngêi lao ®éng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp nhµ níc. + Ngêi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp thuéc nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ x· héi cã sö dông 10 lao ®éng trë lªn. + Ngêi ViÖt Nam lµm viÖc t¹i c¸c khu chÕ xuÊt, khu kinh tÕ ®Æc biÖt. + Ngêi lao ®éng lµm trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn 19 ®Çu t níc ngoµi. + Ngêi gi÷ chøc vô d©n cö bÇu cö. + C¸c c«ng chøc viªn chøc khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp, lùc lîng vò trang. + Nh÷ng ngêi cã thu nhËp cao cã ®iÒu kiÖn tham gia b¶o hiÓm còng theo qui ®Þnh nµy th× viÖc qu¶n lý sö dông quÜ BHXH ®îc qui ®Þnh nh sau: - Ngêi sö dông lao ®éng ®ãng 15% tæng quÜ l¬ng, quÜ l¬ng nµy lµ tæng sè tiÒn l¬ng th¸ng cña nh÷ng ngêi tham gia ®ãng BHXH trong ®¬n vÞ cã c¬ cÊu cô thÓ. + TiÒn l¬ng cÊp bËc, l¬ng hîp ®ång. + C¸c kho¶n trî cÊp, phô cÊp th©m niªn ngµnh, phô cÊp chøc vô, tr¸ch nhiÖm, khu vùc... - Ngêi lao ®éng trÝch 5% tiÒn l¬ng ®Ó BHXH. * Nguån thu cña quÜ BHXH gåm cã: + §ãng gãp cña c¬ quan, ®¬n vÞ, doanh nghiÖp, chñ sö dông lao ®éng cã ngêi giam gia BHXH. + §ãng gãp cña ngêi tham gia BHXH. + Hç trî ng©n s¸ch nhµ níc. + C¸c kho¶n tµi trî, ñng hé cña quèc tÕ vµ c¸ nh©n. + Thu ho¹t ®éng dÞch vô (nÕu cã). * C¸c chÕ ®é BHXH: gåm 5 chÕ ®é chñ yÕu: + ChÕ ®é trî cÊp èm ®au + ChÕ ®é trî cÊp thai s¶n + ChÕ ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng hoÆc bÖnh nghÒ nghiÖp. + ChÕ ®é hu trÝ. 20