LỜI MỞ ĐẦU
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
HiÖn nay ®Êt níc ta ®ang ph¸t triÓn ë nh÷ng bíc ngoÆt quan träng trªn con ®êng ®æi míi díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. §¹i héi toµn quèc lÇn
VIII cña §¶ng ®· ®Ò ra nhiÖm vô lµ:'' §Èy m¹nh c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn vµ
®ång bé, tiÕp tôc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ
trêng, cã sù qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Víi ®êng lèi nµy
®· t¹o ra nhiÒu c¬ héi s¶n xuÊt kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp song còng g©y
nªn kh«ng Ýt khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt kinh doanh cña m×nh. Bëi bao giê c¸c chñ doanh nghiÖp còng bÞ chi phèi bëi
c¸c quy luËt tÊt yÕu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. §ã lµ c¸c quy luËt vÒ gi¸
trÞ, quy luËt thÆng d, quy luËt cung cÇu, quy luËt c¹nh tranh trªn thÞ trêng.
BÊt cø mét doanh nghiÖp muèn ho¹t ®éng ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× ®Òu ph¶i
cÇn ®Õn nhiÒu yÕu tè nhng quan träng nhÊt ®ã lµ yÕu tè tiÒn l¬ng. TiÒn l¬ng lµ mét
nh©n tè quan träng bëi trong ba yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lao ®éng lµ yÕu tè cè
tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh nhÊt, sö dông tèt ngêi lao ®éng biÓu hiÖn trªn c¸c mÆt sè lîng
vµ thêi gian lao ®éng tËn dông hÕt kh¶ n¨ng lao ®éng kÜ thuËt cña ngêi lao ®éng lµ
mét yÕu tè hÕt søc quan träng lµm t¨ng khèi lîng s¶n phÈm, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt,
h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Mµ mçi ngêi lao ®éng sÏ
thùc hiÖn tèt ®iÒu nµy khi ngêi chñ cña hä thùc hiÖn chÕ ®é chi tr¶ tiÒn l¬ng hay nãi
c¸ch kh¸c lµ c«ng søc mµ hä bá ra ph¶i hîp lý ®¸p øng kh«ng nh÷ng ®ñ nhu cÇu
sinh ho¹t cña b¶n th©n hä mµ cßn c¶ gia ®×nh.
XuÊt ph¸t tõ vai trß còng nh tÇm quan träng cña tiÒn l¬ng trong s¶n xuÊt kinh
doanh th× viÖc h¹ch to¸n tiÒn l¬ng trong tõng doanh nghiÖp lµ ®iÒu kh«ng thÓ thiÕu.
ë ®©u cã c¸c nhµ m¸y xÝ nghiÖp ®ang ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th× ë ®ã cã
søc lao ®éng cña con ngêi biÓu hiÖn dãi h×nh thøc tiÒn l¬ng. Th«ng qua kÕ to¸n
tiÒn l¬ng ®¸nh gi¸ ®îc n¨ng lùc c¹nh tranh còng nh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
cña tõng doanh nghiÖp. Bªn c¹nh tiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng doanh nghiÖp cÇn
ph¶i t¹o ra sù yªn t©m cho ngêi lao ®éng vÒ søc kháe an toµn lao ®éng. §ã chÝnh lµ
®ãng gãp BHXH, BHYT vµ KPC§ cho ngêi lao ®éng ®Ó b¶o vÖ søc khoÎ còng nh
lîi Ých cña ngêi lao ®éng. Do ®ã TiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng (BHXH,
BHYT vµ KPC§) c¸c yÕu tè quan träng kÝch thÝch vËt chÊt ®èi víi ngêi lao ®éng.
§Ó qu¶n lý sö dông tèt ngêi lao ®éng ®ßi hái c«ng t¸c h¹ch to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng
ph¶i chÝnh x¸c khoa häc vµ hîp lý. H¹ch to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng sÏ cung cÊp cho
doanh nghiÖp nh÷ng th«ng tin h÷u Ých vÒ qu¶n lý lao ®éng, sö dông lao ®éng, chi
phÝ lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó cã biÖn ph¸p tèt nhÊt trong qu¶n lý sö
dông lao ®éng tiÒn l¬ng t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy m¹nh mÏ ngêi lao ®éng tham gia
c«ng t¸c.
Qua ®©y cã thÓ thÊy r»ngTiÒn l¬ng vµ c«ng t¸c kÕ to¸n tiÒn l¬ng trong s¶n
xuÊt kinh doanh lµ v« cïng quan träng. NhËn thøc ®îc ®iÒu ®ã trong thêi gian thùc
tËp t¹i C«ng ty Cæ PhÇn C¬ KhÝ X©y Dùng Hång Phóc em thÊy ®îc viÖc ph©n bæ
TiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cã tÇm quan träng rÊt lín trong qu¸ tr×nh
ho¹t ®éng cña c«ng ty. §Æc biÖt c«ng ty lµ mét doanh nghiÖp x©y l¾p c¸c chÕ ®é vÒ
1
chi tr¶ tiÒn l¬ng cho c«ng nh©n lµm viÖc t¹i c«ng trêng lµ rÊt cÇn thiÕt kÝch thÝch
ngêi lao ®éng lµm viÖc sím hoµn thµnh khèi lîng x©y l¾p t¹ c¸c c«ng tr×nh theo
®óng hîp ®ång. §îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña thÇy gi¸o Th¹c sÜ NguyÔn H¶i Hµ cïng
c¸c c«, c¸c anh chÞ phßng KÕ to¸n Tµi vô t¹i c«ng ty em ®· lùa chän ®Ò tµi : TiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng ®Ó viÕt chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cña m×nh.
2. Môc tiªu cña viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi:
- C¬ së lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n TiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng
trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
- T×m hiÓu c«ng t¸c kÕ to¸n TiÒn l¬ng t¹i C«ng ty Cæ PhÇn C¬ KhÝ X©y Dùng
Hång Phóc
Trªn c¬ së nghiªn cøu lý luËn vËn dông vµo thùc tiÔn nh»m ®a ra c¸c gi¶i
ph¸p nh»m hoµn thiÖn h¬n vÒ kÕ to¸n TiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng t¹i
C«ng ty Cæ PhÇn C¬ KhÝ X©y Dùng Hång Phóc
3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu.
- §èi tîng : KÕ to¸n TiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng.
- Ph¹m vi: T¹i c«ng ty Cæ PhÇn C¬ KhÝ X©y Dùng Hång Phóc
4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu c«ng t¸c kÕ to¸n TiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo
l¬ng t¹i C«ng ty Cæ PhÇn CKXD Hång Phóc ®· sö dông c¸c ph¬ng ph¸p thèng kª,
so s¸nh, thu thËp, ®¸nh gi¸, ph©n tÝch tæng hîp sè liÖu ®Ó hoµn thµnh chuyªn ®Ò tèt
nghiÖp cña m×nh.
5. KÕt cÊu luËn v¨n
KÕt cÊu luËn v¨n cña em gåm 3 phÇn víi néi dung nh nhau:
Ch¬ng I: C¬ së lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n TiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
Ch¬ng II: T×nh h×nh tæ chøc h¹ch to¸n TiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng
t¹i C«ng ty Cæ PhÇn C¬ KhÝ X©y Dùng Hång Phóc
Ch¬ng III: Mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn h¬n c«ng t¸c h¹ch to¸n TiÒn l¬ng vµ
c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng t¹i C«ng ty Cæ PhÇn C¬ KhÝ X©y Dùng Hång Phóc
2
Ch¬ng I
C¬ së lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n kÕ to¸n
TiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng trong c¸c doanh nghiÖp
s¶n xuÊt
I. TiÒn l¬ng
1.1. Nguån gèc, b¶n chÊt cña tiÒn l¬ng
1.1.1. Nguån gèc
Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp ®ång thêi còng lµ qu¸ tr×nh tiªu hao
c¸c yÕu tè c¬ b¶n ®ã lµ: Lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng, t liÖu lao ®éng. Trong ®ã lao
®éng lµ yÕu tè chÝnh cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh. Lao ®éng lµ ho¹t ®éng ch©n tay vµ trÝ
ãc nh»m biÕn ®æi nh÷ng vËt thÓ tù nhiªn thµnh nh÷ng vËt thÓ cÇn thiÕt ®Ó tho¶ m·n
nhu cÇu x· héi. X· héi ngµy cµng ph¸t triÓn, tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh cña lao ®éng con
ngêi ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt qu¸ tr×nh s¸ng t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cµng biÓu hiÖn
râ rÖt. Theo Mac:'' Søc lao ®éng lµ x¬ng, lµ b¾p cña s¶n xuÊt ''cã nghÜa lµ lao ®éng
kh«ng cã gi¸ trÞ riªng biÖt mµ lao ®éng t¹o ra gi¸ trÞ søc lao ®éng trë thµnh hµng
ho¸ th× gi¸ trÞ cña nã ®îc ®o b»ng søc lao ®éng thÓ hiÖn vµ nã nh lµ mét s¶n phÈm
x· héi cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt ra søc lao ®éng cña ngêi c«ng nh©n. Ngêi b¸n søc lao ®éng nhËn ®îc gi¸ trÞ cña søc lao ®éng díi h×nh thøc tiÒn l¬ng, tõ ®ã
tiÒn l¬ng ®îc ra ®êi.
1.1.2 B¶n chÊt
Trong x· héi t b¶n ngêi lao ®éng chØ ®îc nhËn tiÒn sau mét thêi gian lµm viÖc
nhÊt ®Þnh, cuèi mçi tuÇn mçi th¸ng nhµ t b¶n sÏ trÝch mét phÇn ®Ó tr¶ l¬ng cho ngêi
lao ®éng. NÕu nh hµng ho¸ cha b¸n ®îc th× nhµ t b¶n lÊy tiÒn b¸n hµng do ngêi lao
3
®éng s¸ng t¹o ra trong thêi gian tríc ®Ó tr¶ l¬ng. §iÒu ®ã chøng tá ngêi lao ®éng
trong x· héi t b¶n ®· t¹o ra quü tiªu dïng vµ t¹o ra gi¸ trÞ
thÆng d nu«i sèng vµ lµm giµu cho nhµ t b¶n.
TiÒn c«ng nhµ t b¶n tr¶ cho ngêi lao ®éng nh×n bÒ ngoµi rÊt sßng ph¼ng nhng
thùc ra nhµ t b¶n ®· biÕt khai th¸c triÖt ®Ó tiÒm n¨ng cña yÕu tè con ngêi trong ho¹t
®éng s¶n xuÊt, nã che dÊu mét phÇn lao ®éng thÆng d mµ nhµ t b¶n ®· cíp cña ngêi
lao ®éng v× nã ®em l¹i lîi nhuËn lín cho hä. Cßn trong x· héi chñ nghÜa tiÒn l¬ng
kh«ng ph¶i lµ gi¸ c¶ cña søc lao ®éng mµ lµ mét phÇn gi¸ trÞ vËt chÊt trong tæng s¶n
phÈm x· héi dïng ®Ó phÇn ph¸t cho ngêi lao ®éng theo nguyªn t¾c '' lµm theo n¨ng
lùc, hëng theo nhu cÇu''. TiÒn l¬ng ®· mang l¹i mét ý nghÜa tÝch cùc t¹o ra sù c«ng
b»ng trong ph©n phèi thu nhËp quèc d©n.
ë ViÖt Nam trong thêi k× bao cÊp, mét phÇn thu nhËp quèc d©n ®îc t¸ch ra
lµm quü l¬ng vµ ph©n phèi cho ngêi lao ®éng theo kÕ ho¹ch, tiÒn l¬ng chÞu sù t¸c
®éng cña quy luËt ph¸t triÓn c©n ®èi kÕ ho¹ch, tiÒn l¬ng chÞu sù ph©n phèi trùc tiÕp
cña Nhµ níc, th«ng qua c¸c chÕ ®é, chÝnh s¸ch l¬ng do héi ®ång Bé trëng ban
hµnh. TiÒn l¬ng chñ yÕu gåm 2 bé phËn: phÇn tr¶ l¬ng b»ng tiÒn trªn hÖ thèng
thang l¬ng, b¶ng l¬ng vµ phÇn tr¶ l¬ng b»ng hiÖn vËt th«ng qua chÕ ®é tem phiÕu
sæ, theo c¬ chÕ nµy tiÒn l¬ng d· kh«ng g¾n chÆt víi sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng,
kh«ng ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ søc lao ®éng cña con ngêi, kh«ng ®¶m b¶o mét cuéc
sèng æn ®Þnh cho ngêi lao ®éng. V× vËy nã kh«ng t¹o ra ®éng lùc ph¸t triÓn s¶n
xuÊt. Sau khi tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi §¶ng vµ Nhµ níc ®· kh¼ng ®Þnh NghÞ
quyÕt §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn VII, do ®ã ngêi lao ®éng lµm thuª cho Nhµ níc
vµ ®· ®îc tr¶ c«ng søc lao ®éng trë thµnh yÕu tè quyÕt ®Þnh trong c¸c yÕu tè cña
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt TiÒn l¬ng trong c¬ chÕ míi ®· tu©n thñ quy luËt cung cÇu cña thÞ
trêng søc lao ®éng.
MÆt kh¸c tiÒn l¬ng cßn lµ ®ßn bÈy kinh tÕ ®Ó khuyÕn khÝch tinh thÇn h¨ng h¸i
lao ®éng, kÝch thÝch vµ t¹o mèi quan t©m cña ngêi lao ®éng ®Õn kÕt qu¶ c«ng viÖc
cña hä.
1.2 Kh¸i niÖm vµ vai trß cña tiÒn l¬ng
1.2.1 Kh¸i niÖm
ChuyÓn tõ c¬ chÕ kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ trêng,
chÕ ®é tiÒn l¬ng cña ngêi lao ®éng ®· ®îc Nhµ níc quan t©m söa ®æi kh¸c nh»m
t¹o ra m«i trêng kinh doanh lµnh m¹nh, b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp.
Nhµ níc ®· coi tiÒn l¬ng lµ gi¸ trÞ søc lao ®éng: '' TiÒn l¬ng lµ gi¸ c¶ søc lao
®éng ®îc h×nh thµnh qua tho¶ thuËn gi÷a ngêi sö dông lao ®éng phï hîp víi quan
niÖm trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng''. - TrÝch b¸o c¸o vÒ c¶i c¸ch tiÒn l¬ng cña Bé trëng
Bé lao ®éng th¬ng binh x· héi TrÇn §×nh Hoan.
Trong chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng míi ®Æc biÖt ®èi víi c¸c dnah nghiÖp Nhµ níc®·
chó ý ®Õn môc tiªu ®a tiÒn l¬ng trë thµnh thu nhËp chÝnh cña ngêi lao ®éng, møc l¬ng ph¶i g¾n víi kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Víi
viÖc ¸p dông qu¶n trÞ nh©n lùc b¶n chÊt cña tiÒn l¬ng ®· thay ®æi, quan hÖ gi÷a ngêi
lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn c¬ b¶n TiÒn l¬ng cña
ngêi lao ®éng do hai bªn tho¶ thuËn vµ ®îc tr¶ theo n¨ng suÊt hiÖu qu¶vµ chÊt lîng
4
c«ng viÖc. Theo s¸ch '' T×m hiÓu chÕ ®é l¬ng míi '' cña Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ
Quèc gia th× kh¸i niÖm TiÒn l¬ng lµ:'' TiÒn l¬ng ®îc hiÓu lµ sè tiÒn mµ ngêi lao
®éng nhËn ®îc tõ ngêi sö dông lao ®éng cña hä thanh to¸n l¹i t¬ng øng víi sè lîng
vµ chÊt lîng lao ®éng mµ hä ®· tiªu hao trong qu¸ tr×nh t¹o ra cña c¶i cho x· héi ''.
Theo kh¸i niÖm trªn th× TiÒn l¬ng kh«ng ®¬n thuÇn lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng,
nã ®· chØ ra mèi quan hÖ gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng®· thay ®æi
chuyÓn tõ h×nh thøc bãc lét mua hµng ho¸ sang quan hÖ hîp t¸c song ph¬ng hai
bªn cïng cã lîi. TiÒn l¬ng kh«ng nh÷ng chÞu sù chi phèi c¸c quy luËt cña c¬ chÕ thÞ
trêng mµ cßn ®îc ph©n phèi theo n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ c«ng
viÖc.
1.2.2. Vai trß
H¹ch to¸n kÕ to¸n nãi chung lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng cña c«ng cô
qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh cã vai trß tÝch cùc trong viÖc qu¶n lý ®iÒu hµnh vµ kiÓm
so¸t c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, h¹ch to¸n kÕ to¸n lµ c«ng cô ®¾c lùc cho l·nh ®¹o
doanh nghiÖp n¾m ®îc t×nh h×nh vµ chØ ®¹o s¶n xuÊt kinh doanh. Do ®ã vai trß cña
c«ng t¸c kÕ to¸n TiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ rÊt quan träng.
1.2.2.1 TiÒn l¬ng lµ ®ßn bÈy trong doanh nghiÖp
TiÒn l¬ng lµ ®ßn bÈy kÝch thÝch n¨ng lùc s¸ng t¹o, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng
hiÖu qu¶ nhÊt. Bëi v× tiÒn l¬ng g¾n liÒn quyÒn lîi thiÕt thùc nhÊt ®èi víi ngêi lao
®éng, nã kh«ng chØ tho¶ m·n vÒ nhu cÇu vËt chÊt mµ cßn mang ý nghÜa kh¼ng ®Þnh
vÞ thÕ cña ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy TiÒn l¬ng nhËn ®îc tho¶
®¸ng, c«ng t¸c tr¶ l¬ng cña doanh nghiÖp c«ng b»ng, râ rµng sÏ t¹o ra t¨ng n¨ng
suÊt lao ®éng tõ ®ã lîi nhuËn cña doanh nghiÖp t¨ng lªn. Khi cã lîi nhuËn cao
nguån phóc lîi dµnh cho ngêi lao ®éng nhiÒu h¬n, nã lµ nguån bæ sung cho TiÒn l¬ng lµm t¨ng thu nhËp vµ lîi Ých cho hä vµ gia ®×nh hä. T¹o ra ®éng lùc lao ®éng
t¨ng kh¶ n¨ng g¾n kÕt lµm viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, xo¸
bá ng¨n c¸ch gi÷a nh÷ng ngêi sö dông lao ®éng vµ ngêi lao ®éng. TÊt c¶ híng tíi
môc tiªu cña doang nghiÖp, ®a sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp lªn hµng ®Çu.
1.2.2.2 Vai trß kÝch thÝch ngêi lao ®éng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng
Khi x©y dùng c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng ph¶i ®¶m b¶o ®îc yªu cÇu nµy, ®ång thêi
®©y còng chÝnh lµ chøc n¨ng cña tiÒn l¬ng. §éng lùc cao nhÊt trong c«ng viÖc cña
ngêi lao ®éng lµ thu nhËp (TiÒn l¬ng) . V× vËy ®Ó cã thÓ khuyÕn khÝch t¨ng n¨ng
suÊt lao ®éng chØ cã thÓ lµ TiÒn l¬ng míi ®¶m nhËn ®îc chøc n¨ng nµy. MÆt kh¸c,
h×nh thøc qu¶n trÞ nµy ®îc ¸p dông phæ biÕn lµ bé phËn kinh tÕ nªn TiÒn l¬ng cµng
ph¸t huy ®îc hÕt chøc n¨ng cña m×nh t¹o ra ®éng lùc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng.
1.2.2.3. Vai trß t¸i s¶n xuÊt më réng
TiÒn l¬ng lµ thu nhËp chÝnh cña ngêi lao ®éng, cã thÓ nãi ®©y chÝnh lµ nguån
nu«i sèng ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä. V× vËy TiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng
ph¶i ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. Thùc hiÖn tèt chøc n¨ng nµy cña TiÒn l¬ng
gióp doanh nghiÖp cã nguån lao ®éng æn ®Þnh ®¹t n¨ng suÊt cao.
1.3 C¸c yªu cÇu qu¶n lý tæ chøc TiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt
5
1.3.1 §¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng vµ kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng vË
chÊt tinh thÇn cho ngêi lao ®éng
§©y lµ yªu cÇu quan träng nh»m thùc hiÖn ®óng chøc n¨ng vai trß TiÒn l¬ng.
Yªu cÇu nµy ®Æt ra ®ßi hái TiÒn l¬ng cÇn ph¶i ®¸p øng®ñ c¸c nhu cÇu thiÕt yÐu cña
ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä. TiÒn l¬ng ph¶i lµ kho¶n thu nhËp chÝnh, æn ®Þnh, thêng xuyªn, l©u dµi mét phÇn ®ñ ®Ó hä chi tr¶ nh÷ng chi phÝ sinh ho¹t t¸i s¶n xuÊt
søc lao ®éng, mét phÇn dïng cho n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng vËt chÊt tinh thÇn.
§¶m b¶o ®îc cho ngêi lao ®éng h¨ng say chó t©m vµo c«ng viÖc tõ ®ã n©ng cao
n©ng suÊt lao ®éng, gi¶m chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh cho doanh nghiÖp. Muèn vËy khi tr¶
l¬ng doang nghiÖp ph¶i chó ý tiÒn l¬ng danh nghÜa vµ tiÒn l¬ng thùc tÕ cña ngêi lao
®éng. V× nhiÒu khi hai lo¹i tiÒn nµy cã kho¶ng c¸ch xa rêi nhau.
1.3.2. TiÒn l¬ng ph¶i lµ ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng, n¨ng su©t lao ®éng kh«ng
ngõng n©ng cao
§Ó n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ngõng n©ng cao th× TiÒn l¬ng lµ ®ßn bÈy kinh tÕ
quan träng cña doanh nghiÖp ®èi víi ngêi lao ®éng, t¹o c¬ së n©ng cao hiÖu qu¶
s¶n xuÊt kinh doanh. Yªu c©ï nµy ®Æt ra nh»m ph¸t huy hÕt t¸c dông cña c«ng cô
trªn TiÒn l¬ng lµ ®ßn bÈy cña doanh nghiÖp, nã lu«n lu«n ph¶i lµ ®éng lùc cho ngêi
lao ®éng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng v¬n tíi thu nhËp cao h¬n. MÆt kh¸c ®©y lµ
yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi sù ph¸t triÓn n©ng cao tr×nh ®é vµ kÜ n¨ng cña ngêi lao ®éng.
1.3.3. §¶m b¶o tÝnh ®¬n gi¶n, râ rµng, dÔ hiÓu, tÝnh c«ng b»ng cho ngêi lao ®éng
TiÒn l¬ng lu«n lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña ngêi lao ®éng. Mét h×nh thøc
TiÒn l¬ng ®¬n gi¶n, râ rµng, dÔ hiÓu cã t¸c ®éng trùc tiÕp tíi ®éng c¬ vµ th¸i ®é cña
ngêi lao ®éng. §ång thêi lµm t¨ng hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng qu¶n lý nhÊt lµ qu¶n lý
TiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp.
1.4. C¸c h×nh thøc tiÒn l¬ng vµ ý nghÜa cña chóng
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng díi chÕ ®é X· héi chñ nghÜa ë níc ta hiÖn nay,
c¸c doanh nghiÖp cã quyÒn lùa chän tr¶ l¬ng, thëng cho ngêi lao ®éng ®Ó phï hîp
víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña doanh nghiÖp vµ qu¸n triÖt nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao
®éng. Tuy nhiªn viÖc sö dông TiÒn l¬ng lµm c«ng cô lao ®éng cña hÖ thèng kÝch
thÝch kinh tÕ ®èi víi ngêi lao ®éng ®ßi hái ph¶i tu©n thñ nh÷ng nguyªn t¾c tæ chøc
TiÒn l¬ng.
- Nguyªn t¼c tr¶ l¬ng theo sè l¬ng vµ chÊt lîng lao ®éng
- Nguyªn t¾c ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng vµ kh«ng ngõng n©ng cao
møc sèng.
- Nguyªn t¾c tr¶ l¬ng g¾n víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ phï hîp víi
®iÒu kiÖn kinh tÕ ®Êt níc tõng thêi k×.
ViÖc lùa chän h×nh thøc tiÒn l¬ng hîp lý cã t¸c dông khuyÕn khÝch mçi ngêi
lao ®éng kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, sö dông hîp lý vµ ®Çy ®ñ thêi
gian.
Lao ®éng vµ n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, lùa chän h×nh thøc tr¶ l¬ng tiÒn l¬ng c¨n cø vµo ®Æt ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, tÝnh chÊt cña tõng lo¹i c«ng viÖc vµ ®iÒu
kiÖn vÒ trang thiÕt bÞ kÜ thuËt cña doanh nghiÖp. Trªn thùc tÕ thêng ¸p dông c¸c
6
h×nh thøc (chÕ ®é) tiÒn l¬ng theo thêi gian, tiÒn l¬ng theo s¶n phÈm, tiÒn l¬ng
kho¸n. Ngoµi ra trong qu¸ tr×nh lao ®éng cßn ®îc hëng c¸c kho¶n kh¸c nh:
+ ChÕ ®é phô cÊp.
+ ChÕ ®é tiÒn l¬ng.
+TiÒn l¬ng khi ngõng viÖc hoÆc s¶n xuÊt ra s¶n phÈm, s¶n phÈm xÊu kÐm
chÊt lîng.
1.4.1. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian
H×nh thøc nµy thêng ¸p dông cho lao ®éng lµm c«ng t¸c v¨n phßng nh hµnh
chÝnh qu¶n trÞ, tæ chøc lao ®éng, thèng kª, tµi vô kÕ to¸n…tr¶ l¬ng theo thêi gian lµ
tr¶ cho ngêi lao ®éng c¨n cø vµo thêi gian lµm viÖc thùc tÕ, tiÒn l¬ng ®îc x¸c ®Þnh
dùa trªn møc l¬ng cÊp bËc, c«ng viÖc vµ thêi gian lµm viÖc bao gåm c¸c chÕ ®é:
- L¬ng th¸ng: Lµ tiÒn l¬ng tr¶ cè ®Þnh hµng th¸ng cho ngêi lao ®éng lµm
nh÷ng c«ng viÖc kÐo dµi nhiÒu ngµy.
- L¬ng tuÇn: Lµ tiÒn tr¶ cho mét tuÇn lµm viÖc ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së tiÒn l¬ng th¸ng x 12 th¸ng: 52 tuÇn.
-L¬ng ngµy: Lµ tiÒn l¬ng tr¶ cho mét ngµy lµm viÖc vµ ®îc x¸ ®Þnh b»ng
c¸ch lÊy tiÒn l¬ng th¸ng: sè ngµy lµm viÖc trong th¸ng theo chÕ ®é.
- L¬ng giê: Lµ sè tiÒn tr¶ cho 1 giê lµm viÖc vµ ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch lÊy
tiÒn l¬ng ngµy chia cho sè giê tiªu chuÈn theo quy ®Þnh chung cña LuËt lao ®éng
(kh«ng qu¸ 8 giê/ngµy hoÆc 48 giê/ tuÇn)
Do nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh cña h×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian (mang tÝnh
b×nh qu©n, cha thùc sù g¾n víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt) nªn ®Ó kh¾c phôc phÇn h¹n chÕ
®ã, tr¶ l¬ng theo thêi gian cã thëng cã thÓ ®îc kÕt hîp víi chÕ ®é tiÒn thëng ®Ó
khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng h¨ng h¸i lµm viÖc.
1.4.1.2. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian cã thëng:
§©y lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian gi¶n ®¬n kÕt hîp víi chÕ ®é tiÒn thëng trong s¶n xuÊt, thëng do t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, thëng do tiÕt kiÖm vËt t, thëng do n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm.TiÒn l¬ng nµy ®îc tÝnh nh sau:
TiÒn l¬ng = L¬ng theo thêi gian + TiÒn thëng.
H×nh thøc nµy thêng ¸p dông cho c«ng nh©n phô lµm viÖc nh söa ch÷a ®iÒu
chØnh hoÆc c«ng nh©n chÝnh lµm c«ng viÖc ®ßi hái tr×nh ®é c¬ khÝ ho¸ cao. L¬ng
thêi gian cã thëng lµ h×nh thøc chuyÓn ho¸cña l¬ng thêi gian vµ l¬ng s¶n phÈm ®Ó
kh¾c phôc dÇn nh÷ng nhîc ®iÓm cña h×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian. §ång thêi
ph¶n ¸nh tr×nh ®é thµnh th¹o vµ thêi gian lµm viÖc thùc tÕ g¾n víi thµnh tÝch c«ng
t¸c cña tõng ngêi th«ng qua chØ tiªu xÐt thëng ®· ®¹t ®îc. V× vËy nã khuyÕn khÝch
ngêi lao ®éng quan t©m ®Õn tr¸ch nhiÖm vµ c«ng t¸c cña m×nh.
1.4.1.3 Tr¶ l¬ng theo thêi gian gi¶n ®¬n
H×nh thøc nµy lµ h×nh thøc mµ tiÒn l¬ng nhËn ®îc cña mçi c«ng nh©n do møc
l¬ng cÊp bËc cao hay thÊp vµ thêi gian lµm viÖc thùc tÕ nhiÒu hay Ýt quyÕt ®Þnh.
C«ng thøc tÝnh:
L = S x TH
7
Trong ®ã: L- TiÒn l¬ng nhËn ®îc
S - Møc l¬ng cÊp bËc
TH-Thêi gian thùc tÕ.
¸p dông cho nh÷ng cho nh÷ng c«ng viÖc khã x¸c ®Þnh ®îc møc l¬ng lao
®éng chÝnh x¸c hoÆc nh÷ng c«ng viÖc mµ nguêi ta chØ quan t©m ®Õn chØ tiªu chÊt lîng.
Cã 3 lo¹i sau ®Ó ¸p dông:
TiÒn l¬ng giê = SuÊt l¬ng cÊp bËc x Sè giê lµm viÖc thùc tÕ
TiÒn l¬ng ngµy = SuÊt l¬ng cÊp bËc ngµy x Sè ngµy lµm viÖc thùc tÕ.
TiÒn l¬ng th¸ng = TÝnh theo møc l¬ng cÊp bËc th¸ng.
u ®iÓm: DÔ tÝnh to¸n vµ nhanh.
Nhîc ®iÓm: H×nh thøc nµy mang tÝnh b×nh qu©n, kh«ng khuyÕn khÝch ®îc
ngêi lao ®éng sö dông hîp lý thêi gian, tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu.
1.4.2 TiÒn l¬ng theo s¶n phÈm
§©y lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng c¬ b¶n ®îc ¸p dông kh¸ phæ biÕn hiÖn nay ®èi víi
doanh nghiÖp s¶n xuÊt vËt chÊt. Víi tiÒn l¬ng ®îc tr¶ theo h×nh thøc nµy nã ®· kh¾c
phôc mét sè u nhîc ®iÓm cña h×nh thøc tr¶ l¬ng thêi gian. §iÒu nµy thÓ hiÖn qua
mèt sè ®iÓm:
- Phï hîp víi nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng g¾n chÆt gi÷a chÊt lîng lao
®éng víi sè lîng lao ®éng.
- Ngêi lao ®éng kh«ng ngõng cè g¾ng hoµn thiÖn ®Ó ®¹t vµ vît møc kÕ
ho¹ch, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm.
- T¹o dùng mét m«i trêng tÝch cùc trong s¶n xuÊt kinh doanh, mét c¬ chÕ tù
®iÒu chØnh trong c«ng t¸c tæ chøc lao ®éng.
Trong sù chuyÓn ®æi kinh tÕ Nhµ níc ta cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ¸p dông
mét trong c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng díi ®©y hoÆc cã thÓ kÕt hîp c¸c c¬ chÕ nµy tuú
thuéc vµo m« h×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ lo¹i h×nh cña ®¬n vÞ c¸ nh©n.
1.4.2.1 Tr¶ l¬ng s¶n phÈm gi¸n tiÕp
§îc tÝnh to¸n vµ tr¶ cho bé phËn phôc vô trùc tiÕp s¶n xuÊt chÝnh c¨n cø vµo
kÕt qu¶ ®¹t ®îc cña c«ng nh©n s¶n xuÊt chÝnh, cã thÓ x¸c ®Þnh møc l¬ng nµy nh
sau:
C«ng thøc tÝnh:
Trong ®ã:
LP = SC x DSG = MP x TC
LP - TiÒn l¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt phô
SC- Sè lîng s¶n phÈm cña c«ng nh©n sx chÝnh.
DSG- §¬n gi¸ s¶n phÈm gi¸n tiÕp
MP- Møc l¬ng cÊp bËc cña c«ng nh©n phô
TC - TØ lÖ hoµn thµnh ®Þnh møc s¶n lîng b×nh qu©n cña
c«ng nh©n chÝnh.
8
1.4.2.2 Tr¶ l¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp
Theo h×nh thøc nµy tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt ®îc x¸c ®Þnh
theo sè lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra vµ ®¬n gi¸ cña mét s¶n phÈm.
§¬n gi¸ lîng
TiÒn l¬ng s¶n phÈm
Sè lîng s¶n phÈm
=
x
s¶n phÈm
thùc tÕ
hoµn thµnh
§¬n gi¸ s¶n phÈm lµ tiÒn l¬ng tr¶ cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm hoµn thµnh, ®îc
x¸c ®Þnh c¨n cø vµo møc l¬ng cÊp bËc c«ng viÖc vµ ®Þnh møc thêi gian hoÆc ®Þnh
møc sè l¬ng cho c«ng viÖc ®ã.
X¸c ®Þnh tiÒn l¬ng chung mµ c¶ tËp thÓ cïng thùc hiÖn mét c«ng viÖc (nhiÖm
vô, khèi lîng s¶n phÈm) nµo ®ã ®îc lÜnh. Víi h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy tríc hÕt ph¶i
x¸c ®Þnh møc tiÒn l¬ng tr¶ chung cho c¶ tËp thÓ theo ®¬n gi¸ tr¶ l¬ng s¶n phÈm.
Sau ®ã bé phËn qu¶n trÞ lao ®éng tiÕp tôc chia sè l¬ng nµy cho tõng ngêi lao ®éng
tËp thÓ ®ã cã nhiÒu c¸ch chia l¬ng s¶n phÈm thùc tÕ.
TLTTTt
=
H§C
TLTTTG
TT
Trong ®ã: TL Tt – TiÒn l¬ng chung cho c¶ tæ ®îc lÜnh
TLTTTG _ TiÒn l¬ng tËp thÓ nÕu tÝnh theo thêi gian
Sau ®ã c¨n cø vµo møc l¬ng thêi gian mµ mçi c«ng nh©n ®îc lÜnh vµ hÖ sè
®iÒu chØnh chung ®Ó tÝnh to¸n chÝnh x¸c mµ mçi c«ng nh©n thùc lÜnh.
TLCNTt = TLCNTG x H§C
Trong ®ã: TLCNTt - TiÒn l¬ng thùc tÕ c¸ nh©n ®îc lÜnh
TLCNTG - TiÒn l¬ng nÕu tÝnh theo thêi gian cho c¸ nh©n.
[¬
Còng cã thÓ tÝnh hÖ sè ®iÒu chØnh theo n¨ng suÊt nÕu x¸ ®Þnh ®îc møc n¨ng
suÊt thùc c¶ tËp thÓ ®¹t ®îc. C¸ch chia l¬ng theo hÖ sè ®iÒu chØnh tuy ®¬n gi¶n song
chøa ®ùng yÕu tè b×nh qu©n trong ph©n phèi tiÒn l¬ng cho tõng c¸ nh©n nªn kh«ng
khuyÕn khÝch ®îc tõng c¸ nh©n quan t©m ®Õn c«ng viÖc chung.
1.4.2.3.Tr¶ l¬ng s¶n phÈm luü tiÕn
H×nh thøc nµy sö dông nhiÒu ®¬n gi¸ kh¸c nhau tuú theo møc ®é hoµn thµnh
vît møc khëi ®iÓm luü tiÕn. §ã lµ møc s¶n lîng quy ®Þnh mµ nÕu sè s¶n phÈm s¶n
xuÊt vît qu¸ møc ®ã sÏ ®îc tr¶ møc l¬ng theo ®¬n gi¸ cao h¬n (luü tiÕn). Nh÷ng
s¶n phÈm díi møc khëi ®iÓm luü tiÕn ®îc tÝnh theo ®¬n gi¸ chung cè ®Þnh. Nh÷ng
s¶n phÈm vît møc nµy sÏ ®îc ¸p dông ph¬ng ph¸p tÝnh l¬ng cho c¶ tæ còng t¬ng tù
nh ®èi víi c¸ nh©n trong chÕ ®é tiÒn l¬ng s¶n phÈm c¸ nh©n trùc tiÕp.
ViÖc ph©n phèi tiÒn l¬ng c¶ tæ cho tõng ngêi thêng ¸p dông hai ph¬ng ph¸p chÝnh
sau:
Ph©n phèi theo hÖ sè giê.
9
§ã lµ viÖc quy ®æi thêi gian lµm viÖc thùc tÕ (giê hoÆc ngµy) cña tõng c«ng
nh©n ë bËc kh¸c nhau thµnh thêi gian cña c«ng nh©n bËc 1 b»ng c¸ch nh©n víi hÖ
sè cÊp bËc tiÒn l¬ng (gäi lµ giê hÖ sè, ngµy hÖ sè) sau ®ã tÝnh tiÒn l¬ng cña mét giê
hÖ sè b»ng c¸ch lÊy l¬ng cña c¶ tæ chia cho tæng sè giê hÖ sè cña c¶ tæ cuèi cïng
tÝnh phÇn tiÒn l¬ng cña mçi ngêi c¨n cø vµo giê hÖ sè cña hä vµ tiÒn l¬ng cña 1 giê
hÖ sè tÝnh b»ng c«ng thøc:
=
Lt L
i
t i .k i
n
t .k
Trong ®ã: Li - TiÒn l¬ng cña c«ng
nh©n i
Ti - Thêi gian lµm viÖc thùc tÕ cña c«ng nh©n i
ki - HÖ sè cÊp bËc cña c«ng nh©n i
Lt- TiÒn l¬ng s¶n phÈm cña c¶ tæ
n - Sè c«ng nh©n trong tæ
i
i 1
i
Ph¬ng ph¸p ph©n chia theo hÖ sè ®iÒu chØnh:
Theo ph¬ng ph¸p nµy tríc hÕt c¨n cø vµo thêi gian lµm viÖc thùc tÕ vµ møc l¬ng cÊp bËc cña tõng ngêi lao ®éng ®Ó tÝnh tiÒn l¬ng cña mçi ngêi vµ cña c¶ tæ sau
®ã dïng hÖ sè ®iÒu chØnh ®Ó tÝnh to¸n l¹i tiÒn l¬ng cña mçi ngêi ®îc hëng. HÖ sè
®iÒu chØnh lµ tØ sè gi÷a tiÒn l¬ng s¶n phÈmcña c¶ tæ vµ tæng sè tiÒn l¬ng cÊp bËc
cña c¶ tæ ®îc tÝnh b»ng c«ng thøc:
Li
Lt
t i .M i
n
t .M
i 1
i
i
Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm luü tiÕn
t¨ng dÇn
L¬ng s¶n phÈm luü tiÕn t¨ng cã t¸c dông kÝch thÝch m¹nh mÏ viÖc t¨ng n¨ng
suÊt lao ®éng nªn nh×n chungchØ ¸p dông trong tõng trêng hîp doanh nghiÖp hoµn
thµnh gãp vèn mét ®¬n ®Æt hµng nµo ®ã.
Mét nhîc ®iÓm cña h×nh thøc nµy lµ lµm t¨ng kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng
trong gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. V× vËy trong trêng hîp cÇn thiÕt th×
kh«ng nªn ¸p dông h×nh thøc nµy.
1.4.2.4 Tr¶ l¬ng kho¸n s¶n phÈm
§©y lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng s¶n phÈm ®Æc biÖt (thêng trong ®iÒu kiÖn kh«ng cã
®Þnh møc. Khi x¸c ®Þnh l¬ng kho¸n ph¶i then träng xem xÐt c¸c nh©n tè ¶nh hëng
®Õn møc l¬ng ph¶i tr¶.
MÆt kh¸c ph¶i chó ý theo dâi vµ nghiÖm thu kÕt qu¶ lao ®éng mµ ngêi nhËn
kho¸n thùc hiÖn.
1.4.2.5 Tr¶ l¬ng s¶n phÈm cã thëng
TiÒn thëng lµ mét bé phËn phï lao lao ®éng bæ xung cho tiÒn l¬ng. VÒ
nguyªn t¾c c«ng cô tiÒn l¬ng thëng bÞ giíi h¹n bëi quy m« cña nã kh¸ nhá so víi
quy m« cña tiÒn l¬ng.
10
Nh×n chung sö dông díi h×nh thøc tiÒn thëng ph¶i ®em l¹i t¸c dông khuyÕn
khÝch ngêi lao ®éng lµm viÖc tèt h¬n víi n¨ng suÊt cao h¬n, tiÕt kiÖm sö dông c¸c
nguån lùc s¶n xuÊt h¬n, cã ý thøc tr¸ch nhiÖm cao h¬n ®èi víi tËp thÓ.
1.4.3.C¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng kh¸c
1.4.3.1. Tr¶ l¬ng cã thëng
H×nh thøc tr¶ l¬ng ¸p dông cho ngêi lao ®éng trong c¸c trêng hîp: t¨ng n¨ng
suÊt lao ®éng c¸ biÖt hoµn thµnh vît møc kÕ ho¹ch, tiÕt kiÖm chi phÝ, gi¶m phÕ
phÈm…Khi mµ h×nh thøc tr¶ l¬ng thao thêi gian kh«ng ph¸t huy hÕt hiÖu qu¶ vµ c¸c
trêng hîp kh«ng ¸p dông ®îc h×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm. H×nh thøc nµy víi
kÕt qu¶ lao ®éng, víi thu nhËp cña ngêi lao ®éng, trong c¸c c«ng viÖc kh«ng phô
thuéc hoµn toµn vµo thêi gian lµm viÖc vµ còng kh«ng hoµn toµn t¬ng øng víi kÕt
qu¶ t¨ng thªm. Cã thÓ kÕt hîp tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ víi c¸c h×nh thÝch tiÒn l¬ng nh sau:
-TiÒn l¬ng n¨ng suÊt
-TiÒn thëng chÊt lîng
-TiÒn thëng tiÕt kiÖm
-TiÒn l¬ng tËn dông c«ng suÊt thiÕt bÞ m¸y mãc NVL. H×nh thøc nµy ph¸t
huy hiÖu qu¶ cao trong trêng hîp kÕt hîp lao ®éng cã t¸c ®éng ®Õn kÕt qu¶ kinh
doanh phô thuéc vµo thêi gian lao ®éng nhng kh«ng thÓ ¸p dông h×nh thøc l¬ng s¶n
phÈm.
1.4.3.2. Kho¸n thu nhËp:
DN thùc hiÖn kho¸n thu nhËp cho ngêi lao ®éng, quan niÖm thu nhËp mµ DN
ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng lµ mét biÖn ph¸p n»m trong tæng thÓ thu nhËp cña doanh
nghiÖp.
§èi víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy, tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng
kh«ng tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh mµ lµ néi dung ph©n phèi thu nhËp cña
doanh nghiÖp.
Th«ng qua ®¹i héi c«ng nh©n viªn chøc, Doanh nghiÖp tho¶ thuËn tríc tØ lÖ
thu nhËp dïng ®Ó tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng. V× vËy quü tiÒn l¬ng cña ngêi lao
®éng phô thuéc vµo thu nhËp thùc tÕ cña doanh nghiÖp. Trong thêng hîp nµy thêi
gian vµ kÕt qu¶ cña tõng ngêi lao ®éng chØ lµ c¨n cø ph©n chia tæng quü l¬ng cho
tõng ngêi lao ®éng. H×nh thøc tr¶ l¬ng nµy b¾t buéc ngêi lao ®éng kh«ng chØ quan
t©m ®Õn kÕt qu¶ mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Do ®ã nã ph¸t huy ® îc
søc m¹nh tËp thÓ trong tÊt c¶ c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy
nhiªn ngêi lao ®éng chØ yªn t©m víi h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy khi hä cã thÈm quyÒn
trong viÖc kiÓm tra kÕt qu¶ tµi chÝnhcña doanh nghiÖp cho nªn h×nh thøc tr¶ l¬ng
nµy thÝch øng nhÊt víi c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn mµ cæ ®«ng chñ yÕu lµ c«ng nh©n
viªn chñ yÕu cña doanh nghiÖp.
1.5. NhiÖm vô cña kÕ to¸n lao ®éng, tiÒn l¬ng.
§Ó phôc vô sù ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý lao ®éng, tiÒn l¬ng cã hiÖu qu¶ kinh tÕ
lao ®éng trong doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô sau:
11
- Tæ chøc ghi chÐp, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, kÞp thêi, ®Çy ®ñ, sè lîng, chÊt lîng,
thêi gian vµ kÕt qu¶ lao ®éng. TÝnh ®óng vµ thanh to¸n kÞp thêi, ®Çy ®ñ tiÒn l¬ng vµ
c¸c kho¶n l¬ng kh¸c cho ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp. KiÓm tra t×nh h×nh huy
®éng vµ sö dông lao ®éng, viÖc chÊp hµnh c¸c chÝnh s¸ch chÕ ®é vÒ lao ®éng, tiÒn
l¬ng, t×nh h×nh sö dông quü TiÒn l¬ng.
- Híng dÉn vµ kiÓm tra c¸c bé phËn trong doanh nghiÖp thùc hiÖn ®Çy ®ñ,
®óng chÕ ®é ghi chÐp ban ®Çu vÒ lao ®éng, tiÒn l¬ng. Më sæ thÎ kÕ to¸n vµ h¹ch
to¸n lao ®éng ®óng chÕ ®é ®óng ph¬ng ph¸p.
- TÝnh to¸n vµ ph©n bæ chÝnh x¸c, ®óng ®èi tîng chi phÝ tiÒn l¬ng, c¸c kho¶n
trÝch theo l¬ng vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c bé phËn ®¬n vÞ sö dông lao
®éng.
- LËp b¸o c¸o kÕ to¸n vµ ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông lao ®éng, quü tiÒn l¬ng
®Ò xuÊt biÖn ph¸p khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng lao ®éng trong doanh nghiÖp,
ng¨n chÆn c¸c hµnh vi vi ph¹m chÝnh s¸ch chÕ ®é vÒ lao ®éng tiÒn l¬ng.
1.6. Quü tiÒn l¬ng
1.6.1. Kh¸i niÖm
Quü tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp lµ toµn bé sè tiÒn l¬ng tr¶ cho sè c«ng nh©n
viªn cña doanh nghiÖp do doanh nghiÖp qu¶n lý, sö dông vµ chi tr¶ l¬ng.
1.6.2 Néi dung quü tiÒn l¬ng
Quü tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp gåm:
- TiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng trong thêi gian lµm viÖc thùc tÕ (l¬ng thêi
gian, l¬ng s¶n phÈm).
C¸c kho¶n phô cÊp thêng xuyªn: phô cÊp häc nghÒ, phô cÊp th©m niªn, phô
cÊp lµm ®ªm, thªm giê, phô cÊp tr¸ch nhiÖm, phô cÊp khu vùc, phô cÊp d¹y nghÒ,
phô cÊp c«ng t¸c lu ®éng, phô cÊp cho nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c khoa häc kÜ thuËt
cã tµi n¨ng.
- TiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng trong thêi gian ngõng s¶n xuÊt do nh÷ng
nguyªn nh©n kh¸ch quan, thêi gian ®i häc nghØ phÐp.
- TiÒn l¬ng tr¶ cho c«ng nh©n lµm ra s¶n phÈm háng trong ph¹m vi chÕ ®é
quy ®Þnh.
VÒ ph¬ng diÖn h¹ch to¸n kÕ to¸n, quü l¬ng cña doanh nghiÖp chia lµm 2
lo¹i:
TiÒn l¬ng chÝnh: Lµ tiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng trong thêi gian hä thùc
hiÖn nhiÖm vô chÝnh: gåm tiÒn l¬ng cÊp bËc, c¸c kho¶n phô cÊp (phô cÊp lµm ®ªm,
thªm giê…)
TiÒn l¬ng phô: Lµ tiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng trong thêi gian hä thùc
hiÖn nhiÖm vô kh¸c ngoµi nhiÖm vô chÝnh cña hä, thêi gian ngêi lao ®éng nghØ
phÐp, nghØ lÔ tÕt héi häp, nghØ v× ngõng s¶n xuÊt… ®îc hëng theo chÕ ®é.
Trong c«ng t¸c ho¹c to¸n kÕ to¸n, tiÒn l¬ng chÝnh cña c«ng nh©n chÝnh s¶n
xuÊt ®îc h¹ch to¸n trùc tiÕp vµo chi phÝ s¶n xuÊt cña tõng lo¹i s¶n phÈm, tiÒn l¬ng
12
phô cña c«ng nh©n s¶n xuÊt ®îc h¹ch to¸n vµ ph©n bæ gi¸n tiÕp vµo chi phÝ s¶n xuÊt
cña c¸c lo¹i s¶n phÈm cã liªn quan theo tiªu thøc ph©n bæ thÝch hîp.
II. C¸c kho¶n trÝch theo l¬ng.
2.1. Quü B¶o hiÓm x· héi.
§îc h×nh thµnh do viÖc trÝch lËp theo tØ lÖ quy ®Þnh trªn tiÒn l¬ng ph¶i tr¶
c«ng nh©n viªn trong k× theo chÕ ®é hiÖn hµnh, hµng th¸ng doanh nghiÖp tiÕn hµnh
trÝch lËp quü BHXH theo tØ lÖ 20% trªn sè tiÒn l¬ng c¬ b¶n ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn
trong th¸ng, trong ®ã 15% tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ®èi tîng sö
dông lao ®éng, 5% trõ vµo l¬ng cña ngêi lao ®éng.
Quü BHXH ®îc trÝch lËp nh»m trî cÊp cho ngêi lao ®éng cã tham gia ®ãng
gãp quü trong trêng hîp hä mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng cô thÓ:
- Trî cÊp c«ng nh©n viªn èm ®au, thai s¶n.
- Trî cÊp c«ng nh©n viªn bÞ tai n¹n lao ®éng hay bÖnh nghÒ nghiÖp.
- Trî cÊp c«ng nh©n viªn khi vÒ hu, mÊt søc lao ®éng.
- Trî cÊp c«ng nh©n viªn vÒ kho¶n tiÒn tuÊt.
- Chi c«ng t¸c qu¶n lý quü BHXH.
Theo chÕ ®é hiÖn hµnh toµn bé sè trÝch BHXH ®îc nép lªn c¬ quan qu¶n lý
quü BHXH ®Ó chi tr¶ c¸c trêng hîp nghØ hu, nghØ mÊt søc lao ®éng.
T¹i doanh nghiÖp, hµng th¸ng doanh nghiÖp trùc tiÕp chi tr¶ BHXH cho c«ng
nh©n viªn bÞ èm ®au thai s¶n …trªn c¬ së c¸c chøng tõ hîp lý, hîp lÖ (phiÕu nghØ
BHXH vµ c¸c chøng tõ gèc kh¸c). Cuèi th¸ng cuèi quý doanh nghiÖp ph¶i quyÕt
to¸n víi c¸c c¬ quan qu¶n lý quü BHXH
2.2 Quü B¶o hiÓm y tÕ.
Quü b¶o hiÓm y tÕ ®îc h×nh thµnh tõ viÖc trÝch lËp theo tØ lÖ quy ®Þnh trªn
tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn trong kú. Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, doanh
nghiÖp trÝch quü BHYT theo tØ lÖ 3% trªn sè tiÒn l¬ng c¬ b¶n ph¶i tr¶ c«ng nh©n
viªn trong th¸ng, trong ®ã 2% tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c ®èi tîng sö dông
lao ®éng, 1% trõ vµo l¬ng cña ngêi lao ®éng.
Quü BHXH®îc trÝch lËp ®Ó tµi trî cho ngêi lao ®éng cã tham gia ®ãng gãp
quü trong c¸c ho¹t ®éng kh¸m ch÷a bÖnh.
Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, toµn bé quü BHYT ®îc nép lªn c¬ quan chuyªn m«n,
chuyªn tr¸ch ®Ó qu¶n lý vµ trî cÊp cho ngêi lao ®éng th«ng qua m¹ng líi y tÕ.
2.3. Kinh phÝ c«ng ®oµn.
§îc h×nh thµnh tõ viÖc trÝch lËp theo tØ lÖ quy ®Þnh tren tæng tiÒn l¬ng ph¶i
tr¶ cho c«ng nh©n viªn trong k×.
Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, hµng th¸ng doanh nghiÖp trÝch 2% kinh phÝ c«ng
®oµn trªn tæng l¬ng thùc tÕ ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn trong th¸ng vµ tÝnh hÕt vµo chi
phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ®èi tîng sö dông lao ®éng.
Toµn bé KPC§ trÝch ®îc mét phÇn nép lªn c¬ quan c«ng ®oµn cÊp trªn, mét
phÇn ®Ó l¹i doanh nghiÖp ®Ó chi tiªu c¸c ho¹t ®éng c«ng ®oµn t¹i doanh nghiÖp.
KPC§ ®îc trÝch lËp phôc vô chi tiªu cho ho¹t ®éng cña tæ chøc c«ng ®oµn
nh»m ch¨m lo, b¶o vÖ quyÒn lîi cho ngêi lao ®éng.
13
III. KÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng (BHXH, BHYT,
KPC§)
3.1. TÝnh l¬ng vµ trî cÊp B¶o hiÓm x· héi
ViÖc tÝnh l¬ng trî cÊp BHXH vµ c¸c kho¶n kh¸c ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng
®îc thùc hiÖn t¹i phßng kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. Hµng th¸ng c¨n cø vµo c¸c tµi
liÖu h¹ch to¸n vÒ thêi gian, kÕt qu¶ lao ®éng vµ chÝnh s¸ch x· héi vÒ lao ®éng, tiÒn
l¬ng BHXH do Nhµ níc ban hµnh, kÕ to¸n tiÒn l¬ng, trî cÊp BHXH vµ c¸c kho¶n
ph¶i tr¶ kh¸c cho ngêi lao ®éng.
- C¨n cø vµo c¸c chøng tõ nh: “B¶ng chÊm c«ng’’ phiÕu x¸c nhËn s¶n phÈm
hoÆc c«ng viÖc hoµn thµnh, hîp ®ång giao kho¸n, kÕ to¸n tÝnh tiÒn l¬ng thêi gian,
tiÒn l¬ng s¶n phÈm tiÒn ¨n ca cho ngêi lao ®éng.
- C¨n cø vµo c¸c chøng tõ phiÕu nghØ hëng BHXH, biªn b¶n cÇn ®iÒu tra tai
n¹n lao ®éng. KÕ to¸n trî cÊp BHXH ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn vµ ph¶n ¸nh vµo b¶n
thanh to¸n BHXH.
- §èi víi c¸c kho¶n tiÒn thëng cña c«ng nh©n viªn, kÕ to¸n cÇn tÝnh to¸n vµ
trÝch lËp b¶ng thanh to¸n tiÒn thëng ®Ó theo dâi vµ chi tr¶ ®óng quy ®Þnh.
- C¨n cø vµo B¶ng thanh to¸n tiÒn l¬ng cña tõng bé phËn ®Ó chi tr¶ thanh
to¸n tiÒn l¬ng cho c«ng nh©n viªn, ®ång thêi tæng hîp tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ trong kú
theo tõng ®èi tîng lao ®éng, tÝnh to¸n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ theo tØ lÖ quy
®Þnh. KÕt qu¶ tæng hîp, tÝnh to¸n ®îc ph¶n ¸nh trong B¶ng ph©n bæ tiÒn l¬ng vµ
BHXH (MÉu sè 11- L§TL).
3.2.Thanh to¸n l¬ng
ViÖc tr¶ l¬ng cho c«ng nh©n viªn trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay thêng ®îc
tiÕn hµnh 2 kú trong th¸ng:
Kú 1: T¹m øng l¬ng cho c«ng nh©n viªn ®èi víi nh÷ng ngêi cã thÓ tham gia
lao ®éng trong th¸ng.
Kú 2: Sau khi tÝnh l¬ng vµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn trong th¸ng
doanh nghiÖp thanh to¸n nèt sè tiÒn cßn l¹i lÜnh trong th¸ng ®ã cho c«ng nh©n viªn
sau khi ®· trõ ®i c¸c kho¶n gi¶m trõ.
§Õn k× chi tr¶ l¬ng vµ c¸c kho¶n thanh to¸n tiÒn thëng kh¸c doanh nghiÖp
lËp giÊy xin rót tiÒn mÆt ë ng©n hµng vÒ quü ®Ó chi tr¶ l¬ng, ®ång thêi ph¶i lËp uû
nhiÖm chi ®Ó chuyÓn sè tiÒn thuéc quü BHXH cho c¬ quan qu¶n lý quü BHXH.
ViÖc chi tr¶ l¬ng ë doanh nghiÖp do thñ quü thùc hiÖn, thñ quü c¨n cø vµo
c¸c B¶ng thanh to¸n tiÒn l¬ng, B¶ng thanh to¸n BHXH ®Ó chi tr¶ l¬ng vµ c¸c kho¶n
kh¸c cho c«ng nh©n viªn. C«ng nh©n viªn khi nhËn ®îc tiÒn ph¶i ký vµo B¶ng
thanh to¸n tiÒn l¬ng. NÕu trong mét th¸ngv× mét lý do nµo ®ã c«ng nh©n viªn cha
nhËn l¬ng, thñ quü ph¶i lËp danh s¸ch ghi chuyÓn hä tªn, sè tiÒn cña hä tõ B¶ng
thanh to¸n tiÒn l¬ng sang B¶ng kª thanh to¸n tiÒn l¬ng víi c«ng nh©n viªn cha nhËn
l¬ng.
3.3. KÕ to¸n tæng hîp tiÒn l¬ng
3.3.1 Tµi kho¶n 334 - Ph¶i tr¶ ngêi lao ®éng
14
3.3.1.1. Néi dung vµ kÕt cÊu
Néi dung:
KÕ to¸n tæng hîp tiÒn l¬ng sö dông tµi kho¶n 334 - Ph¶i tr¶ ngêi lao ®éng.
Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ph¶i tr¶ ngêi lao ®éng vµ t×nh h×nh thanh to¸n c¸c kho¶n ®ã
gåm: tiÒn l¬ng, tiÒn thëng, BHXH, vµ kh¸c kho¶n thu nhËp cña ngêi lao ®éng
Tµi kho¶n 334 - ph¶i tr¶ ngêi lao ®éng cã 2 tµi kho¶n cÊp 2:
- Tµi kho¶n 3341- Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn
- Tµi kho¶n 3348 - Ph¶i tr¶ ngêi lao ®éng kh¸c:
KÕt cÊu:
Bªn Nî:
- C¸c kho¶n tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, tiÒn thëng vµ c¸c kho¶n kh¸c ph¶i tr¶.
- C¸c kho¶n khÊu trõ vµo tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng cña c«ng nh©n viªn.
Bªn Cã:
- C¸c kho¶n tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, tiÒn thëng phô cÊp c¸c kho¶n kh¸c ph¶i tr¶
c«ng nh©n viªn.
- TÝnh trî cÊp BHXH ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn.
Sè d bªn Cã:
- C¸c kho¶n tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, tiÒn thëng vµ c¸c kho¶n kh¸c cßn ph¶i tr¶
ngêi lao ®éng
Sè d bªn Nî (C¸ biÖt):
- Sè tiÒn ®· tr¶ lín h¬n sè tiÒn ph¶i tr¶.
3.3.1.2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu.
(xem s¬ ®å)
S¬ ®å h¹ch to¸n tµi kho¶n 334 - Ph¶i tr¶ ngêi lao ®éng
Tµi kho¶n 334
111,112
øng vµ thanh to¸n TL, c¸c
kho¶n kh¸c cho ngêi lao ®éng
335
Ph¶i tr¶ TL nghØ phÐp cña
CNSX nÕu trÝch tríc
138,141,333,338
338 (3383)
C¸c kho¶n khÊu trõ vµo l¬ng BHXH ph¶i tr¶ ngêi L§
vµ thu nhËp cña ngêi lao ®éng
152
Tr¶ l¬ng, thëng cho ngêi L§
b»ng s¶n phÈm, hµng ho¸
TiÒn thëng ph¶i tr¶ cho
ngêi lao ®éng
15
431
333 (3331)
ThuÕ GTGT (nÕu cã)
622,627,641,642
L¬ng vµ c¸c kho¶n mang tÝnh
chÊt l¬ng ph¶i tr¶ ngêi L§
3.2.2. Tµi kho¶n 338 - Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c
3.2.2.1. Néi dung vµ kÕt cÊu cña tµi kho¶n 338- Ph¶i tr¶ ph¶i nép kh¸c
Néi dung:
Tµi kho¶n 338- Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh thanh
to¸n vÒ c¸c kho¶n ph¶i tr¶, ph¶i nép ®ång thêi ®îc dïng ®Ó h¹ch to¸n doanh thu
nhËn tríc vÒ c¸c dÞch vô ®· cung cÊp cho kh¸ch hµng, chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi
s¶n ®a ®i gãp vèn liªn doanh vµ c¸c kho¶n chªnh lÖch gi¸ ph¸t sinh trong giao dÞch
b¸n thuª l¹i tµi s¶n lµ thuª tµi chÝnh hoÆc thuª ho¹t ®éng.
KÕt cÊu tµi kho¶n 338- Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c:
Bªn Nî:
- KÕt chuyÓn gi¸ trÞ tµi s¶n thõa vµo c¸c tµi kho¶n liªn quan theo quy ®Þnh
ghi trong biªn b¶n xö lý.
- B¶o hiÓm x· héi ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn
- Kinh phÝ c«ng ®oµn chi t¹i ®¬n vÞ.
- Sè BHXH, BHYT, KPC§ ®· nép cho c¬ quan QL quü BHXH, BHYT vµ
KPC§.
- Doanh thu cha thùc hiÖn tÝnh cho tõng kú kÕ to¸n, tr¶ l¹i tiÒn nhËn tríc cho
kh¸ch hµng khi kh«ng tiÕp tôc thùc hiÖn viÖc cho thuª tµi s¶n.
- Sè ph©n bæ chªnh lÖch tØ gi¸ hèi ®o¸i ph¸t sinh vµ ®¸nh gi¸ l¹i c¸c
kho¶n môc tiÒn tÖ cã gèc ngo¹i tÖ (trêng hîp l·i tØ gi¸) cña ho¹t ®éng §Çu t x©y
dùng c¬ b¶n (giai ®o¹n tríc ho¹t ®éng) khi hoµn thµnh ®Çu t ®Ó ph©n bæ dÇn vµo
doanh thu tµi chÝnh.
- Sè ph©n bæ chªnh lÖch gi÷a gi¸ ®¸nh gi¸ l¹i lín h¬n gi¸ trÞ ghi sæ cña tµi
s¶n ®a ®i gãp vèn vµo c¬ së kinh doanh ®ång kiÓm so¸t t¬ng øng víi phÇn lîi Ých
cña bªn gãp vèn liªn doanh.
- Sè ph©n bæ kho¶n chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n tr¶ chËm, tr¶ gãp theo cam kÕt
víi gi¸ b¸n tr¶ tiÒn ngay (l·i tr¶ chËm) vµo chi phÝ tµi chÝnh.
- KÕt chuyÓn lÖch gi¸ b¸n lín h¬n gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh b¸n vµ
thuª l¹i lµ thuª tµi chÝnh, ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh.
-KÕt chuyÓn chªnh lÖch gi¸ b¸n lín h¬n gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n cè ®Þnh b¸n
vµ thuª l¹i lµ thuª ho¹t ®éng ghi gi¶m chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
- KÕt chuyÓn sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ ®¸nh gi¸ l¹i lín h¬n gi¸ trÞ ghi sæ cña
vËt t hµng ho¸ ®a ®i gãp vèn vµo c¬ së kinh doanh ®ång kiÓm so¸t t¬ng øng víi
doanh ®ång kiÓm so¸t b¸n sè vËt t, hµng ho¸ nµy cho bªn thø ba.
16
- Nép vµo quü hé trî s¾p xÕp kinh doanh sè tiÒn thu håi nî ph¶i thu, ®· thu
®îc vµ tiÒn thu vÒ nhîng b¸n, thanh lý tµi s¶n ®îc lo¹i trõ kh«ng tÝnh vµo gi¸ trÞ
doanh nghiÖp khi cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc…
- KÕt chuyÓn chi phÝ cæ phÇn ho¸ trõ vµo sè tiÒn Nhµ níc thu ®îc tõ cæ phÇn
ho¸ c«ng ty Nhµ níc.
- C¸c kho¶n ®· tr¶ vµ ®· nép kh¸c.
Bªn Cã:
- Gi¸ trÞ tµi s¶n thõa chê xö lý (Cha x¸c ®Þnh râ nguyªn nh©n)
- Gi¸ trÞ tµi s¶n thõa ph¶i tr¶ cho c¸ nh©n tËp thÓ (Trong vµ ngoµi ®¬n vÞ) theo
quy ®Þnh ghi trong biªn b¶n xö lý do x¸ ®Þnh ngay ®îc nguyªn nh©n.
- TrÝch BHXH, BHYT khÊu trõ vµo l¬ng cña c«ng nh©n viªn.
- C¸c kho¶n thanh to¸n víi c«ng nh©n viªn vÒ tiÒn nhµ, ®iÖn, níc ë tËp thÓ.
- KPC§ vît chi ®îc cÊp bï.
- Sè BHXH ®· chi tr¶ c«ng nh©n viªn khi ®îc c¬ quan BHXH thanh to¸n.
- Doanh thu cha thùc hiÖn ph¸t sinh trong kú.
- KÕt chuyÓn chªnh lÖch tØ gi¸ hèi ®o¸i ph¸t sinh vµ ®¸nh gi¸ l¹i c¸c kho¶n
môc tiÒn tÖ cã gèc ngo¹i tÖ (trêng hîp l·i tØ gi¸) cña ho¹t ®éng ®Çu t x©y dùng c¬
b¶n (giai ®o¹n tríc ho¹t ®éng) khi hoµn thµnh ®Çu t ®Ó ph©n bæ dÇn dÇn vµo doanh
thu ho¹t ®éng tµi chÝnh.
- Sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n tr¶ chËm tr¶ gãp theo cam kÕt víi gi¸ b¸n tr¶
ngay.
- Sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n cao h¬n gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh b¸n vµ
thuª l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh lµ thuª tµi chÝnh.
- Sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n cao h¬n gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n cè ®Þnh b¸n vµ
thuª l¹i cña giao dÞch tµi s¶n cè ®Þnh lµ thuª ho¹t ®éng.
- Sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ ®¸nh gi¸ l¹i lín h¬n gi¸ trÞ ghi sæ cña tµi s¶n do
®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n cè ®Þnh ®a ®i gãp vèn vµo c¬ së liªn doanh ®ång kiÓm so¸t t¬ng
víi phÇn lîi Ých cña bªn gãp vèn liªn doanh .
- Sè tiÒn ph¶i tr¶ vÒ toµn bé sè tiÒn thu håi nî ph¶i thu vµ tiÒn thu vÒ nh îng
b¸n thanh lý tµi s¶n ®îc lo¹i trõ kh«ng tÝnh vµo gi¸ trÞ doanh nghiÖp khi x¸c ®Þnh
gi¸ trÞ ®Ó cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp.
- C«ng ty cæ phÇn ph¶n ¸nh sè tiÒn ph¶i tr¶ vÒ tæng sè tiÒn thu ®îc vÒ tiÒn
thu hé nî ph¶i thu vµ tiÒn thu tõ nhîng b¸n tµi s¶n gi÷ hé Nhµ níc.
- Ph¶n ¸nh tæng sè tiÒn thu tõ b¸n cæ phÇn thuéc vèn Nhµ níc.
- C¸c kho¶n ph¶i tr¶ kh¸c.
Sè d bªn Cã:
-Sè tiÒn cßn ph¶i tr¶, cßn ph¶i nép.
- BHXH, BHYT vµ KPC§ ®· trÝch cha nép cho c¬ quan qu¶n lý hoÆc KPC§
®îc ®Ó l¹i cho ®¬n vÞ cha chi hÕt.
17
- Gi¸ trÞ tµi s¶n ph¸t hiÖn thõa cßn chê gi¶i quyÕt.
- Doanh thu cha thùc hiÖn ë cuèi kú kÕ to¸n.
- Chªnh lÖch tØ gi¸ hèi ®o¸i ph¸t sinh vµ ®¸nh gi¸ l¹i c¸c kho¶n môc tiÒn tÖ
cã gèc ngo¹i tÖ (l·i tØ gi¸) cña ho¹t ®éng ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n (giai ®o¹n tríc ho¹t
®éng) khi hoµn thµnh ®Çu t cha xö lý t¹i thêi ®iÓm cuèi n¨m tµi chÝnh.
- Sè chªnh lÖch gi¸ b¸n cao h¬n gi¸ trÞ hîp lý hoÆc gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n
cè ®Þnh b¸n vµ thuª l¹i cha kÕt chuyÓn.
- Sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ ®¸nh gi¸ l¹i lín h¬n gi¸ trÞ ghi sæ cña tµi s¶n cè ®Þnh
®a ®i gãp vèn vµo c¬ së liªn doanh ®ång kiÓm so¸t cha kÕt chuyÓn.
- Ph¶n ¸nh sè tiÒn cßn ph¶i tr¶ vÒ sè tiÒn thu hé c¸c kho¶n nî ph¶i thu vµ sè
tiÒn thu tõ nhîng b¸n tµi s¶n gi÷ hé ®îc lo¹i trõ kh«ng tÝnh vµo gi¸ trÞ doanh nghiÖp
®Õn cuèi k× kÕ to¸n.
- Ph¶n ¸nh sè tiÒn c«ng ty cæ phÇn cßn ph¶i tr¶ vÒ tiÒn thu hé c¸c kho¶n nî
ph¶i thu vµ tiÒn thu tõ nhîng b¸n tµi s¶n gi÷ hé Nhµ níc ®Õn cuèi k× kÕ to¸n.
Tµi kho¶n nµy cã thÓ cã sè d bªn Nî:
- Sè d bªn nî ph¶n ¸nh sè ®· tr¶ ®· nép nhiÒu h¬n sè ph¶i tr¶, ph¶i nép hoÆc
sè BHXH ®· chi tr¶ cho c«ng nh©n viªn cha ®îc thanh to¸n vµ KPC§ vît chi ®îc
cÊp bï.
Tµi kho¶n 338- Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c cã 8 tµi kho¶n cÊp 2:
- Tµi kho¶n 3381- Tµi s¶n thõa chê gi¶i quyÕt.
- Tµi kho¶n 3382- Kinh phÝ c«ng ®oµn.
- Tµi kho¶n 3383- B¶o hiÓm x· héi.
- Tµi kho¶n 3384- B¶o hiÓm y tÕ.
- Tµi kho¶n 3385- Ph¶i tr¶ vÒ cæ phÇn ho¸.
- Tµi kho¶n 3386- NhËn ký quý ký cîc ng¾n h¹n.
- Tµi kho¶n 3387- Doanh thu cha thùc hiÖn.
- Tµi kho¶n 3388- Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c.
3.2.2.2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu:
( xem s¬ ®å )
18
S¬ ®å h¹ch to¸n tµi kho¶n 338 - Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c
TµI KHO¶N 338
¬
341,441,642,711
111,152,153,155,156
Xö lý tµi s¶n thõa vµo
vµo tµi kho¶n liªn quan
VËt t, hµng ho¸, TM t¹i quü
thõa cha râ nguyªn nh©n
632,622,627,641,642
TrÝch BHXH, BHYT, KPC§ vµo
chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh
TSC§ ph¸t hiÖn thõa cha râ
nguyªn nh©n
211
214
334
TÝnh BHXH ph¶i tr¶ CNV khi
èm ®au, thai s¶n
111,112
Tr¶ l·i cho c¸c bªn tham gia
liªn doanh
111,112,338
531
334
TÝnh tiÒn BHXH, BHYT
trõ vµo l¬ng CNV
111,112
NhËn ký quü, ký cîc ng¾n h¹n
421
Tr¶ l¹i tiÒn vÒ cho thuª tµi s¶n Sè t¹m chia l·i ph¶i tr¶ cho
kh«ng thùc hiÖn ®îc
c¸c bªn tham gia liªn doanh
3331
511
111,112
TÝnh kÕt chuyÓn doanh thu cña
kú KT vÒ ho¹t ®éng cho thuª TS
NhËn tiÒn tr¶ tríc vÒ ho¹t
®éng cho thuª tµi s¶n
3331
3.4. KÕ to¸n trÝch tríc tiÒn l¬ng nghØ phÐp cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt.
3.4.1. Néi dung:
Hµng n¨m c«ng nh©n ®îc nghØ phÐp theo chÕ ®é, sè lîng c«ng nh©n ®îc nghØ
phÐp kh«ng ®Òu ®Æn gi÷a c¸c th¸ng trong n¨m. §Ó tr¸nh ®ét biÕn vÒ gi¸ thµnh s¶n
19
phÈm gi÷a c¸c th¸ng doanh nghiÖp tiÕn hµnh trÝch tríc tiÒn l¬ng nghØ phÐp theo kÕ
ho¹ch tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh.
Tæng sè tiÒn l¬ng
C«ng thøc x¸c ®Þnh møc trÝch
TØ lÖ
= chÝnh thùc tÕ ph¶i tr¶ x
tríc cña CNTT s¶n xuÊt
trÝch tríc
cho CNTT s¶n xuÊt
Trong ®ã:
Tæng sè TL nghØ phÐp theo kÕ ho¹ch n¨m cña
TØlÖ
CNTT s¶n xuÊt
trÝch tr- =
x 100%
Tæng sè TL chÝnh theo kÕ ho¹ch n¨m cña CNTT
íc
s¶n xuÊt
3.4.2 Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu
S¬ ®å h¹ch to¸n TK 335
TK335
TK 334
TK 622
Ph¶i tr¶ tiÒn l¬ng nghØ phÐp TrÝch tríc tiÒn l¬ng nghØ
cña CNSX nÕu trÝch tríc
phÐp cña CNSX
…………………..
IV. Chøng tõ sæ s¸ch h¹ch to¸n tiÒn l¬ng, BHXH, BHYT, KPC§.
4.1. Chøng tõ
§Ó thanh to¸n tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµo kho¶n môc trî cÊp cho ngêi lao ®éng
hµng th¸ng kÕ to¸n doanh nghiÖp ph¶i lËp b¶ng thanh to¸n tiiÒn l¬ng cho tõng c¸c
tæ ®éi ph©n xëng s¶n xuÊt, c¸c phßng ban.
C¨n cø vµo kÕt qu¶ tÝnh l¬ng cho tõng ngêi trªn b¶ng tÝnh l¬ng cÇn ghi râ
kho¶n tiÒn l¬ng (l¬ng s¶n phÈm, l¬ng thêi gian) c¸c kho¶n phô cÊp trî cÊp c¸c
kho¶n khÊu trõ vµo sè tiÒn ngêi lao ®éng cßn ®îc lÜnh. Sau khi kÕ to¸n kiÓm tra x¸c
nhËn vµ ký, Gi¸m ®èc duyÖt “B¶ng thanh to¸n tiÒn l¬ng” sÏ lµm c¨n cø ®Ó thanh
to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n l¬ng kh¸c cho ngêi lao ®éng ®îc chia lµm 2 k× sau:
K× I: T¹m øng, kú II sÏ nhËn sè cßn l¹i sau khi ®· trõ ®i c¸c kho¶n gi¶m trõ
vµo thu nhËp, c¸c kho¶n thanh to¸n tiÒn l¬ng, b¶ng kª danh s¸ch nh÷ng ngêi cha
lÜnh cïng víi c¸c chøng tõ b¸o c¸o thu chi tiÒn mÆt ph¶i chuyÓn kÞp thêi cho phßng
kÕ to¸n ®Ó kiÓm tra ghi sæ.
Ngµy 20/3/2006 Bé trëng Bé tµi chÝnh ®· ký QuyÕt ®Þnh sè 15/2006/Q§BTC ban hµnh “ ChÕ ®é kÕ to¸n doanh nhiÖp” ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp thuéc
mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong c¶ níc tõ n¨m tµi chÝnh 2006” thay thÕ QuyÕt ®Þnh
1141TC/Q§/C§KT. Trong ®ã chÕ ®é kÕ to¸n tiÒn l¬ng, BHXH, BHYT, KPC§ trong
c¸c doanh nghiÖp thêng sö dông c¸c chøng tõ sau:
20
- Xem thêm -