Lêi nãi ®Çu
HiÖn nay, trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng môc tiªu t×m kiÕm lîi nhuËn vÉn lu«n
lµ môc tiªu c¬ b¶n nhÊt cña c¸c doanh nghiÖp, nã chÞu sù chi phèi ®Õn mäi ho¹t
®éng cña doanh nghiÖp. BÊt kú doanh nghiÖp nµo còng t×m vµ thùc thi nh÷ng
gi¶i ph¸p nh»m h¹ gi¸ thµnh vµ n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm do doanh nghiÖp
s¶n xuÊt ra. Nhng ®Ó lµm ®îc ®iÒu nµy th× kh«ng ph¶i lµ ®¬n gi¶n, mµ nã ®ßi hái
c¸c doanh nghiÖp bªn c¹nh viÖc t×m híng ®i ®óng ®¾n cho m×nh cßn ph¶i cã mét
chÕ ®é kÕ to¸n h¬p lý tøc lµ ph¶i phï hîp víi thùc tÕ, ®Æc ®iÓm kinh doanh cña
doanh nghiÖp m×nh vµ ph¶i b¶o ®¶m ®óng chÕ ®é tµi chÝnh kÕ to¸n. ViÖc h¹ch
to¸n chi phÝ ®Ó tÝnh ra gi¸ thµnh s¶n phÈm quyÕt ®Þnh ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp va viÖc t¨ng hay gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt ¶nh hëng trùc
tiÕp ®Õn chØ tiªu kh¸c
ThÊy râ ®îc tÇm quan träng trªn, cïng víi qu¸ tr×nh häc t¹i trêng em ®· ®i
s©u vµo nghiªn cøu ®Ò tµi :
“ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm t¹i c«ng ty tnhh in thanh tïng ,,
Kh¸i qu¸t chuyªn ®Ò gåm c¸c môc sau:
Lêi nãi ®Çu
Ch¬ng I : Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n suÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm.
Ch¬ng II :T×nh h×nh thùc tÕ vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty TNHH In Thanh Tïng
Ch¬ng III: Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp
Chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty TNHH In
Thanh Tïng
KÕt luËn
MÆc dï hÕt søc cè g¾ng, song do tr×nh ®é nhËn thøc vµ lý luËn cßn h¹n chÕ,
thêi gian t×m hiÓu vµ thùc tËp kh«ng dµi, v× vËy ®Ò tµi nghiªn cøu nµy ch¨c ch¾n
kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt, thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®îc sù gãp
ý quÝ b¸u cña thÇy c« ®Ó ®Ò tµi nghiªn cøu cu¶ em ®îc hoµn thiÖn h¬n.
§ång thêi em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù híng dÉn tËn t×nh cña c« gi¸o
Ph¹m Minh TuÖ, cña ban l·nh ®¹o, c¸c anh chÞ phßng tµi vô vµ c¸c bé phËn liªn
quan cña C«ng ty In Thanh Tïng ®· hÕt søc gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn cho em hoµn
thµnh chuyªn ®Ò tèt nghiÖp nµy.
1
2
Ch¬ng 1
Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
1.1. §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt cña ngµnh s¶n xuÊt c«ng
nghiÖp
Ho¹t ®éng s¶n xuÊt x· héi ®îc tiÕn hµnh trong nhiÒu ngµnh kinh tÕ. Theo
NghÞ ®Þnh sè 73/ CP ngµy 27/10/1993 cña chÝnh phñ quy ®Þnh hiÖn nay cã 20
ngµnh kinh tÕ quèc d©n cÊp I ho¹t ®éng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt s¶n phÈm vËt
chÊt vµ cung cÊp dÞch vô( s¶n phÈm phi vËt chÊt). Mçi ngµnh kinh tÕ cã ®Æc ®iÓm
kinh tÕ ®Æc trng tõ ®ã ¶nh hëng quan träng ®Õn c«ng t¸c tæ chøc vµ ho¹t ®éng
cña kÕ to¸n.
Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, viÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n,
vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p kü thuËt h¹ch to¸n, ®Æc biÖt lµ vËn dông ph¬ng ph¸p kÕ
to¸n tËp hîp, ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
trong ph¹m vi nghµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp b¾t nguån tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña
quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt vµ tæ chøc s¶n xuÊt, tõ tÝnh ®a d¹ng vµ khèi lîng
s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra, nãi c¸ch kh¸c lµ b¾t nguån tõ lo¹i h×nh s¶n xuÊt cña
doanh nghiÖp. Nh vËy, nghiªn cøu lo¹i h×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp sÏ gióp
cho viÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n, vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p kü thuËt h¹ch to¸n
trong doanh nghiÖp ®îc hîp lý vµ ®óng ®¾n, do ®ã ph¸t huy ®îc chøc n¨ng, vai
trß vµ vÞ trÝ kÕ to¸n trong c«ng t¸c kÕ to¸n, qu¶n lý kinh tÕ, qu¶n lý doanh nghiÖp
nãi chung vµ qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm nãi riªng.
§Ó nghiªn cøu c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh ph©n
lo¹i s¶n xuÊt c«ng nghiÖp theo nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau:
Tiªu thøc thø nhÊt: Ph©n lo¹i theo lo¹i h×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt.
Theo tiªu thøc nµy c¸c doang nghiÖp c«ng nghiÖp ®îc ph©n chia thµnh c«ng
nghiÖp khai th¸c vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn.
Tiªu thøc thø hai: Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt cña quy tr×nh c«ng nghÖ
Doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®îc ph©n chia thµnh : doanh nghiÖp
c«ng nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt s¶n xuÊt gi¶n ®¬n vµ doanh nghiÖp
c«ng nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt s¶n xuÊt phøc t¹p.
Tiªu thøc thø ba: ph©n lo¹i theo ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt s¶n phÈm.
Ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®îc chia
thµnh ph¬ng ph¸p chÕ biÕn kiÓu liªn tôc vµ ph¬ng ph¸p chÕ biÕn kiÓu song song.
3
Tiªu thøc thø t: ph©n lo¹i theo ®Þnh kú s¶n xuÊt vÇ sù lÆp l¹i cña s¶n
phÈm s¶n xuÊt ra.
Doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ®îc chia thµnh c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt nhiÒu, s¶n
xuÊt cã khèi lîng lín; s¶n xuÊt hµng lo¹t, s¶n xuÊt ®¬n chiÕc.
1.2. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt vµ c¸c c¸ch ph©n lo¹i CPSX
chñ yÕu
1.2.1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt
Chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng
sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng
s¶n xuÊt trong mét thêi kú.
§Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã 3 yÕu tè
c¬ b¶n:
- T liÖu lao ®éng: nhµ xëng, m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c.
- §èi tîng lao ®éng: nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu …
- Lao ®éng cña con ngêi.
Qu¸ tr×nh sö dông c¸c yÕu tè c¬ b¶n trong s¶n xuÊt còng ®ång thêi lµ qu¸
tr×nh doanh nghiÖp ph¶i chi ra nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt t¬ng øng. Trong ®iÒu
kiÖn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vµ c¬ chÕ h¹ch to¸n kinh doanh, mäi chi phÝ trªn ®Òu
®îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn. Trong ®ã:
- Chi phÝ vÒ tiÒn c«ng, trÝch BHXH, BHYT lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña hao
phÝ vÒ lao ®éng sèng.
- Chi phÝ vÒ KHTSC§, chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu.v..v.. lµ biÓu
hiÖn b»ng tiÒn cña lao ®éng vËt ho¸.
Chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ph¸t sinh thêng xuyªn trong suèt qu¸
tr×nh tån t¹i vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, nhng ®Ó phôc vô cho qu¶n
lý vµ h¹ch to¸n kinh doanh, chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i ®îc tÝnh to¸n vµ tËp hîp theo
thêi kú: hµng th¸ng, hµng quý, hµng n¨m phï hîp víi kú b¸o c¸o. ChØ nh÷ng
chi phÝ s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp bá ra trong kú míi ®îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n
xuÊt trong kú.
1.2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt
Chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i cã néi dung
kh¸c nhau, môc ®Ých vµ c«ng dông cña chóng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng
4
kh¸c nhau, ®Ó phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ kÕ to¸n tËp hîp
chi phÝ s¶n xuÊt nh»m thóc ®Èy kh«ng ngõng viÖc tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸
thµnh s¶n phÈm, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ ph¸t huy
h¬n n÷a vai trß cña c«ng cô kÕ to¸n víi sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Bëi
vËy, chi phÝ ®îc ph©n lo¹i theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau. Sau ®©y lµ mét sè c¸ch
ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt chñ yÕu:
1.2.2.1. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña
chi phÝ.
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¨n cø vµo tÝnh chÊt, néi dung kinh tÕ cña chi
phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhau ®Ó chia ra c¸c yÕu tè chi phÝ, mçi yÕu tè chi phÝ chØ bao
gåm nh÷ng chi phÝ cã cïng néi dung kinh tÕ, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t
sinh ë lÜnh vùc ho¹t ®éng s¶n xuÊt nµo, ë ®©u vµ môc ®Ých hoÆc t¸c dông cña
chi phÝ nh thÕ nµo. V× vËy c¸ch ph©n lo¹i nµy cßn gäi lµ ph©n lo¹i theo yÕu tè.
Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia ra 6 yÕu tè sau:
YÕu tè nguyªn liÖu, vËt liÖu, ®éng lùc: Bao gåm toµn bé gi¸ trÞ nguyªn
vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, ®éng lùc, phô tïng thay thÕ, c«ng cô,
dông cô, …dïng cho s¶n xuÊt.
YÕu tè tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp theo l¬ng: Ph¶n ¸nh tæng sè tiÒn l¬ng vµ phô cÊp mang tÝnh chÊt l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn s¶n xuÊt.
YÕu tè BHXH, BHYT, KPC§: C¸c kho¶n nµy ®îc trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh
trªn tæng sè tiÒn l¬ng vµ phô cÊp l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn s¶n xuÊt.
YÕu tè khÊu hao TSC§: Ph¶n ¸nh tæng sè khÊu hao TSC§ ph¶i trÝch
trong kú cho tÊt c¶ TSC§ sö dông cho s¶n xuÊt.
YÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Bao gåm toµn bé sè tiÒn doanh nghiÖp
®· chi tr¶ vÒ c¸c lo¹i dÞch vô mua tõ bªn ngoµi nh tiÒn ®iÖn, tiÒn níc, tiÒn bu
phÝ… phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.
YÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn
cha ph¶n ¸nh vµo c¸c yÕu tè trªn dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong kú.
Ph©n lo¹i chi phÝ theo tÝnh chÊt, néi dung kinh tÕ cña chi phÝ cã t¸c dông
rÊt to lín trong qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt, nã cho biÕt kÕt cÊu tû träng cña tõng
yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi
phÝ s¶n xuÊt. LËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè ë b¶ng thuyÕt minh b¸o
5
c¸o tµi chÝnh; cung cÊp tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lËp
kÕ ho¹ch cung øng vËt t, kÕ ho¹ch quü l¬ng,… cho kú sau.
1.2.2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo môc ®Ých vµ c«ng dông cña
chi phÝ
Mçi yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú ®Òu cã môc ®Ých vµ c«ng
dông nhÊt ®Þnh ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¨n cø vµo
môc ®Ých c«ng dông cña chi phÝ trong s¶n xuÊt ®Ó chia ra c¸c kho¶n môc chi
phÝ kh¸c nhau; mçi kho¶n môc chi phÝ chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ cã cïng môc
®Ých vµ c«ng dông, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã cã néi dung kinh tÕ nh thÕ nµo.
V× vËy, c¸ch ph©n lo¹i nµy cßn ®îc gäi lµ ph©n lo¹i chi phÝ theo kho¶n môc.
Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú ®îc chia thµnh c¸c kho¶n môc chi
phÝ sau:
* Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ vÒ nguyªn
vËt liÖu, vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu… sö dông vµo môc ®Ých trùc tiÕp
s¶n xuÊt s¶n phÈm.
* Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng, trÝch
BHXH, BHYT, KPC§ cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, kh«ng tÝnh vµo kho¶n
môc nµy sè tiÒn c«ng vµ trÝch BHXH, BHYT, KPC§ cña nh©n viªn s¶n xuÊt
chung, nh©n viªn qu¶n lý vµ nh©n viªn b¸n hµng.
* Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Lµ nh÷ng chi phÝ dïng cho ho¹t ®éng s¶n
xuÊt chung ë c¸c ph©n xëng, tæ ®éi s¶n xuÊt. Gåm cã: Chi phÝ nh©n viªn ph©n
xëng, chi phÝ vËt liÖu, dông cô s¶n xuÊt, chi phÝ KHTSC§, chi phÝ dÞch vô mua
ngoµi, chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c.
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo môc ®Ých vµ c«ng dông cña chi phÝ cã t¸c
dông phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh møc, cung cÊp sè
liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ
ho¹ch gi¸ thµnh, lµm tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt vµ lËp
kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cho kú sau. Qua ®ã sÏ gióp nh÷ng nhµ qu¶n lý cã
biÖn ph¸p sö dông chi phÝ mét c¸ch hîp lý, tiÕt kiÖm, ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.
1.2.2.3. Ph©n lo¹i chi phÝ theo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt víi
khèi lîng c«ng viÖc, s¶n phÈm hoµn thµnh.
Víi môc ®Ých kiÓm tra chi phÝ, ®iÒu tiÕt chi phÝ cho phï hîp ®ång thêi
thuËn lîi cho viÖc lËp kÕ ho¹ch, ®Ò ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh. Toµn bé chi
phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®îc ph©n chia theo mèi quan hÖ víi khèi lîng c«ng
6
viÖc hoµn thµnh. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ ®îc ph©n thµnh ba lo¹i: chi
phÝ biÕn ®æi (biÕn phÝ), chi phÝ cè ®Þnh (®Þnh phÝ) vµ chi phÝ hçn hîp.
* BiÕn phÝ lµ nh÷ng chi phÝ thay ®æi vÒ tæng sè, vÒ tû lÖ so víi khèi lîng
c«ng viÖc hoµn thµnh. Tuy nhiªn, c¸c chi phÝ biÕn ®æi nÕu tÝnh trªn mét ®¬n vÞ
s¶n phÈm th× l¹i cã tÝnh cè ®Þnh.
* §Þnh phÝ lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng sè so víi khèi lîng
c«ng viÖc hoµn thµnh. Nhng c¸c chi phÝ nµy nÕu tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm
th× l¹i biÕn ®æi nÕu sè lîng s¶n phÈm thay ®æi.
* Chi phÝ hçn hîp lµ lo¹i chi phÝ mµ b¶n th©n nã gåm c¶ c¸c yÕu tè biÕn
phÝ lÉn ®Þnh phÝ. ë møc ®é ho¹t ®éng c¨n b¶n, chi phÝ hçn hîp thÓ hiÖn c¸c ®Æc
®iÓm cña ®Þnh phÝ, qu¸ møc ®ã nã l¹i thÓ hiÖn ®Æc tÝnh cña biÕn phÝ.
Ngoµi c¸c c¸ch ph©n lo¹i trªn, ®Ó phôc vô cho viÖc ph©n tÝch ®¸nh gi¸
t×nh h×nh sö dông chi phÝ, chi phÝ s¶n xuÊt cßn ®îc ph©n lo¹i thµnh:
- Chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ gi¸n tiÕp
- Chi phÝ tæng hîp vµ chi phÝ ®¬n nhÊt
- ........................................................
Mçi c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ ®Òu cã nh÷ng t¸c dông nhÊt ®Þnh trong c«ng
t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n chi phÝ ë doanh nghiÖp.
1.3. ý nghÜa cña c«ng t¸c qu¶n lý CPSX trong qu¸ tr×nh
ho¹t ®éng SXKD
C«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt trong s¶n xuÊt kinh doanh cã ý nghÜa
rÊt quan träng trong giai ®o¹n hiÖn nay. C«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt nh»m
tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt
cña nhµ níc cho phÐp doanh nghiÖp s¶n xuÊt tù chñ trong h¹ch to¸n kinh
doanh, lÊy thu bï chi, ®¶m b¶o cã l·i. Cµng tiÕt kiÖm ®îc nhiÒu chi phÝ s¶n xuÊt
th× cµng cã ®iÒu kiÖn ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. ë níc ta hiÖn nay, yÕu tè c¹nh
tranh ngµy cµng gay g¾t h¬n, cho nªn viÖc tiÕt kiÖm chi phÝ ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n
phÈm cã ý nghÜa rÊt quan träng. §©y lµ vÊn ®Ò võa lµ môc ®Ých, võa lµ chiÕn l îc
mµ bÊt cø doanh nghiÖp nµo còng ph¶i quan t©m.
1.4. Gi¸ thµnh s¶n phÈm, Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1.4.1 Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ë mét doanh nghiÖp, mét mÆt doanh nghiÖp
ph¶i bá ra nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt, mÆt kh¸c kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp
7
lµ thu ®îc nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh, ®¸p øng
nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi. Nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô ®· hoµn
thµnh gäi chung lµ thµnh phÈm cÇn ph¶i ®îc tÝnh gi¸ thµnh tøc lµ nh÷ng chi phÝ
®· bá ra ®Ó s¶n xuÊt ra chóng. Theo quan ®iÓm cña kÕ to¸n ViÖt Nam hiÖn nay,
gi¸ thµnh ®îc ®Þnh nghÜa nh sau:
“Gi¸ thµnh lµ chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho mét khèi lîng hoÆc mét ®¬n vÞ
s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®· hoµn thµnh trong ®iÒu
kiÖn c«ng suÊt b×nh thêng ,,
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh chÊt lîng s¶n
xuÊt, ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông c¸c lo¹i tµi s¶n, vËt t, lao ®éng, tiÒn vèn trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng nh c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ, kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®·
thùc hiÖn, nh»m ®¹t ®îc môc ®Ých s¶n xuÊt, ®îc khèi lîng s¶n phÈm nhiÒu nhÊt
víi chi phÝ s¶n xuÊt tiÕt kiÖm vµ h¹ gi¸ thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm cßn lµ c¨n cø
®Ó tÝnh to¸n x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh
nghiÖp. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i ai cã chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh lµ ®· x¸c ®Þnh
ngay ®îc gi¸ thµnh mµ cÇn thÊy ®îc r»ng, gi¸ thµnh lµ chi phÝ ®· kÕt tinh trong
mét kÕt qu¶ s¶n xuÊt ®îc x¸c ®Þnh theo nh÷ng tiªu chuÈn nhÊt ®Þnh.
1.4.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm
Víi môc ®Ých qu¶n lý tèt gi¸ thµnh s¶n phÈm còng nh yªu cÇu x©y dùng
gi¸ c¶ hµng ho¸, kÕ to¸n cÇn ph¶i ph©n biÖt c¸c lo¹i gi¸ thµnh kh¸c nhau. Gi¸
thµnh ®îc xem xÐt díi nhiÒu gi¸c ®é, ph¹m vi tÝnh to¸n kh¸c nhau, vÒ lý luËn
còng nh thùc tiÔn. Cã c¸c c¸ch ph©n lo¹i gi¸ thµnh chñ yÕu sau:
* Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo thêi ®iÓm tÝnh vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh:
C¨n cø vµo thêi gian vµ c¬ së sè liÖu tÝnh gi¸ thµnh, gi¸ thµnh s¶n phÈm
chia ra lµm 3 lo¹i:
- Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch:
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ lo¹i gi¸ thµnh ®îc x¸c ®Þnh tríc khi b¾t ®Çu s¶n
xuÊt cña kú kÕ ho¹ch dùa trªn c¸c ®Þnh møc vµ dù to¸n cña kú kÕ ho¹ch. Gi¸
thµnh kÕ ho¹ch cña s¶n phÈm lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp, lµ c¨n cø
®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ kÕ ho¹ch h¹
gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp.
- Gi¸ thµnh ®Þnh møc:
Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ gi¸ thµnh ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc
chi phÝ hiÖn hµnh t¹i tõng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh trong kú kÕ ho¹ch. Gi¸ thµnh
8
®Þnh møc ®îc xem nh lµ c¨n cø ®Ó kiÓm so¸t t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc
tiªu hao yÕu tè vËt chÊt kh¸c nhau ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ ® îc x©y
dùng tríc khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt.
- Gi¸ thµnh thùc tÕ:
Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu ®îc x¸c ®Þnh sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt s¶n phÈm dùa trªn c¬ së c¸c chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt s¶n phÈm. Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n
¸nh kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp trong viÖc tæ chøc vµ sö dông c¸c gi¶i
ph¸p kinh tÕ - tæ chøc - kü thuËt ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, lµ c¬
së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông trong viÖc qu¶n lý vµ gi¸m s¸t chi phÝ,
x¸c ®Þnh ®îc c¸c nguyªn nh©n vît (hôt) ®Þnh møc chi phÝ trong kú h¹ch to¸n.
Tõ ®ã ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch hoÆc ®Þnh møc chi phÝ cho phï hîp.
* Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ:
Theo ph¹m vi tÝnh to¸n gi¸ thµnh, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chia lµm hai lo¹i:
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (hay cßn gäi lµ gi¸ thµnh c«ng xëng)
Lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tÊt c¶ c¸c chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn s¶n xuÊt,
chÕ t¹o s¶n phÈm trong ph¹m vi ph©n xëng s¶n xuÊt, bao gåm chi phÝ nguyªn
vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung. Gi¸ thµnh
s¶n xuÊt s¶n phÈm ®îc dïng ®Ó ghi sæ cho s¶n phÈm ®· hoµn thµnh nhËp kho
hoÆc giao cho kh¸ch hµng. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm còng lµ c¨n cø ®Ó
tÝnh to¸n gi¸ vèn hµng b¸n vµ l·i gép ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
- Gi¸ thµnh toµn bé (hay cßn gäi lµ gi¸ thµnh tiªu thô, gi¸ thµnh ®Çy ®ñ)
Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n
phÈm céng thªm chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho s¶n
phÈm ®ã. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm chØ ®îc tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh khi s¶n
phÈm, c«ng viÖc hoÆc lao vô ®· ®îc tiªu thô. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm lµ
c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh l·i tríc thuÕ cña doanh nghiÖp.
Nh vËy, theo c¸ch ph©n lo¹i nµy cho phÐp c¸c nhµ qu¶n lý x¸c ®Þnh hiÖu
qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng lo¹i mÆt hµng, dÞch vô. Song do khi lùa chän
tiªu thøc ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung, chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý
doanh nghiÖp cho tõng lo¹i mÆt hµng, dÞch vô cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh nªn
viÖc ph©n bæ chØ mang tÝnh t¬ng ®èi.
1.5.§èi tîngtËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
9
1.5.1. §èi tîng tËp hîp chi phÝ
X¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ x¸c ®Þnh giíi h¹n vÒ mÆt
ph¹m vi mµ chi phÝ cÇn ®îc tËp hîp ®Ó phôc vô cho viÖc kiÓm so¸t chi phÝ vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm .
Thùc tÕ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tiÕn hµnh ë
nhiÒu ®Þa ®iÓm, ph©n xëng, tæ ®éi s¶n xuÊt kh¸c nhau. ë tõng ®Þa ®iÓm s¶n xuÊt
l¹i cã thÓ s¶n xuÊt chÕ biÕn nhiÒu s¶n phÈm, nhiÒu c«ng viÖc, lao vô kh¸c nhau,
theo c¸c quy tr×nh c«ng nghÖ kh¸c nhau. Do ®ã chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh
nghiÖp còng ph¸t sinh ë nhiÒu ®Þa ®iÓm, nhiÒu bé phËn, liªn quan ®Õn nhiÒu s¶n
phÈm, c«ng viÖc. Nh vËy, ®Ó x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt nh»m thùc hiÖn tèt c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ th× cÇn ph¶i dùa trªn mét sè
tiªu thøc. C¨n cø vµo mét sè tiªu thøc, ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®îc
x¸c ®Þnh nh sau:
C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt:
- Doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ lµ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n: §èi t îng
h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ s¶n phÈm hay toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
- Doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p: §èi tîng h¹ch to¸n chi
phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm, c¸c giai ®o¹n chÕ biÕn, ph©n
xëng s¶n xuÊt hoÆc bé phËn s¶n xuÊt.
C¨n cø vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm :
- Víi lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt
lµ tõng s¶n phÈm.
- Víi lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng lo¹t th× ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt
cã thÓ lµ tõng ®¬n ®Æt hµng hoÆc tõng lo¹i s¶n phÈm tuú thuéc vµo tõng quy
tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt.
C¨n cø vµo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý, tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh:
NÕu tr×nh ®é h¹ch to¸n cµng cao th× ®èi tîng tËp hîp chi phÝ cµng cô thÓ
vµ chi tiÕt, ngîc l¹i nÕu tr×nh ®é thÊp th× ®èi tîng cã thÓ bÞ h¹n chÕ vµ thu hÑp,
kh«ng ®îc chi tiÕt, cô thÓ.
ViÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï
hîp víi ®Æc ®iÓm, t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm quy tr×nh s¶n xuÊt
s¶n phÈm vµ ®¸p øng ®îc yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp
10
míi gióp cho tæ chøc tèt nhÊt c«ng viÖc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Ngoµi
ra cßn phôc vô cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc kÞp thêi, ®óng ®¾n.
1.5.2. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
§èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm do doanh nghiÖp
s¶n xuÊt ra dÞch vô ®· cung cÊp cho kh¸ch hµng cÇn ph¶i tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ
gi¸ thµnh ®¬n vÞ
ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Çu tiªn
trong toµn bé c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña kÕ to¸n. Bé phËn kÕ to¸n
gi¸ thµnh ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, c¸c lo¹i s¶n
phÈm vµ lao vô mµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ tÝnh chÊt s¶n xuÊt cña chóng ®Ó
x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cho thÝch hîp. §Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®èi tîng
tÝnh gi¸ thµnh cÇn dùa vµo c¸c c¨n cø sau:
§Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt:
- Víi quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n: §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh chØ
cã thÓ lµ s¶n phÈm ®· hoµn thµnh ë cuèi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
- Víi quy tr×nh s¶n xuÊt phøc t¹p kiÓu liªn tôc: §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã
thÓ lµ thµnh phÈm ë giai ®o¹n chÕ biÕn cuèi cïng, còng cã thÓ lµ c¸c lo¹i nöa
thµnh phÈm hoµn thµnh ë tõng giai ®o¹n s¶n xuÊt.
- Víi quy tr×nh s¶n xuÊt phøc t¹p kiÓu song song (l¾p r¸p): §èi tîng tÝnh
gi¸ thµnh cã thÓ lµ s¶n phÈm ®îc l¾p r¸p hoµn chØnh, còng cã thÓ lµ tõng bé
phËn, chi tiÕt s¶n phÈm.
Lo¹i h×nh s¶n xuÊt:
- Víi lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®¬n chiÕc vµ s¶n xuÊt nh÷ng lo¹t nhá: §èi tîng
tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng s¶n phÈm hay tõng lo¹i s¶n phÈm.
- Víi s¶n xuÊt hµng lo¹t khèi lîng lín: §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ nhãm
b¸n thµnh phÈm hay nhãm s¶n phÈm cuèi cïng.
Yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý:
- Víi tr×nh ®é qu¶n lý cao cã thÓ chi tiÕt ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ë c¸c
gi¸c ®é kh¸c nhau.
- Víi tr×nh ®é qu¶n lý thÊp ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ nhãm c¸c
s¶n phÈm cïng lo¹i cã kÝch cì kh¸c nhau hoÆc cã thÓ quy ®Þnh vÒ s¶n phÈm
gèc.
11
ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¨n cø ®Ó kÕ to¸n gi¸ thµnh tæ
chøc c¸c b¶ng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh phï
hîp, tæ chøc c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh hîp lý, phôc vô cho viÖc qu¶n lý vµ kiÓm
tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh doanh cña
doanh nghiÖp.
1.6 .nhiÖm vô kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm
Trong c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n
phÈm lµ nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ quan träng lu«n lu«n ®îc c¸c nhµ qu¶n lý doanh
nghiÖp quan t©m, v× chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng chØ tiªu
ph¶n ¸nh chÊt lîng ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Th«ng qua nh÷ng
th«ng tin vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm do bé phËn kÕ to¸n cung
cÊp, nh÷ng ngêi qu¶n lý doanh nghiÖp n¾m ®îc chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh
s¶n phÈm thùc tÕ cña tõng lo¹i ho¹t ®éng, tõng lo¹i s¶n phÈm, lao vô còng nh
kÕt qu¶ cña toµn bé ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, ®Ó ph©n
tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ vµ dù to¸n chi phÝ, t×nh
h×nh sö dông tµi s¶n, vËt t, lao ®éng, tiÒn vèn, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸
thµnh s¶n phÈm, ®Ó cã biÖn ph¸p qu¶n lý thÝch hîp.
§Ó tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm, ®¸p øng ®Çy ®ñ, trung thùc vµ kÞp thêi yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp kÕ to¸n cÇn thùc hiÖn c¸c
nhiÖm vô chñ yÕu sau:
C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt
s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ
ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp.
Tæ chøc tËp hîp vµ ph©n bæ tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi t îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh vµ b»ng ph¬ng ph¸p thÝch hîp ®·
chän, cung cÊp kÞp thêi nh÷ng sè liÖu th«ng tin tæng hîp vÒ c¸c kho¶n môc chi
phÝ vµ yÕu tè chi phÝ quy ®Þnh, x¸c ®Þnh ®óng ®¾n chi phÝ cña s¶n phÈm dë
dang cuèi kú.
VËn dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp ®Ó tÝnh to¸n gi¸ thµnh vµ
gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh theo ®óng c¸c kho¶n môc quy
®Þnh vµ ®óng kú tÝnh gi¸ thµnh ®· x¸c ®Þnh.
12
§Þnh kú cung cÊp c¸c b¸o c¸o vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh cho l·nh
®¹o doanh nghiÖp vµ tiÕn hµnh ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi
phÝ vµ dù to¸n chi phÝ, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ kÕ ho¹ch h¹
gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph¸t hiÖn kÞp thêi kh¶ n¨ng tiÒm tµng ®Ò xuÊt biÖn ph¸p
thÝch hîp ®Ó phÊn ®Êu kh«ng ngõng tiÕt kiÖm chi phÝ vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1.7. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm
1.7.1. Tµi kho¶n kÕ to¸n chñ yÕu sö dông
§Ó theo dâi t×nh h×nh ph¸t sinh vµ tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo c¸c ®èi t îng chÞu chi phÝ, kÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n sau:
*
TK 621 - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ( CP NL,VL TT ):
KÕ to¸n sö dông TK 621 – Chi phÝ NL, VL trùc tiÕp ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ
NL,VL sö dông trùc tiÕp cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm, dÞch vô trong kú,
cuèi kú kÕt chuyÓn sang tµi kho¶n h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm
KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña TK 621 – CP NL,VL trùc tiÕp:
Bªn Nî :
TrÞ gi¸ thùc tÕ NL, VL xuÊt dïng trùc tiÕp cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n
phÈm, hoÆc thùc hiÖn dÞch vô trong kú h¹ch to¸n .
Bªn Cã :
- TrÞ gi¸ NL, VL sö dông kh«ng hÕt nhËp lai kho;
- KÕt chuyÓn chi phÝ NL, VL trùc tiÕp trªn møc b×nh thêng kh«ng ®îc tÝnh
vµo trÞ gi¸ hµng tån kho, tÝnh vµo gi¸ vèn hµng b¸n trong kú;
- KÕt chuyÓn chi phÝ NL, VL trùc tiÕp ph¸t sinh ë møc b×nh th êng vµo bªn
nî t×a kho¶n 154 – CP SX KD dë dang ( hoÆc bªn Nî 631 – Gi¸ thµnh
s¶n xuÊt )
Tµi kho¶n 621 – CP NL,VL TT cuèi kú kh«ng cã sè d, ®îc më chi tiÕt
cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
*
TK 622 - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. ( CP NCTT ):
KÕ to¸n sö dông TK 622 – Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®Ó ph¶n ¸nh chi
phÝ lao ®éng trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt- kinh doanh.
13
TK 622 ®îc dïng ®Ó tËp hîp vµ kÕt chuyÓn CP NC cña c«ng nh©n s¶n xuÊt vµo
TK CP vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña TK 622 – CP NCTT:
Bªn Nî :
CP NCTT tham gia trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm
Bªn Cã :
- KÕt chuyÓn CP NCTT trªn møc b×nh thêng kh«ng ®îc tÝnh vµo trÞ gi¸
hµng tån kho, tÝnh vµo gi¸ vèn hµng b¸n trong kú;
- KÕt chuyÓn CP NCTT ë møc b×nh thêng vµo bªn Nî TK 154 – Chi phÝ
s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang ( hoÆc bªn Nî TK 631 – Gi¸ thµnh s¶n
xuÊt ) ®Ó tÝnh vµo gi¸ thµnh cña s¶n phÈm, dÞch vô .
TK 622 – CP NCTT kh«ng cã sè d cuèi kú vµ ®îc më chi tiÕt cho tõng
®èi tîng chÞu chi phÝ.
*
TK 627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung ( CP SXC ):
KÕ to¸n sö dông TK 627 – Chi phÝ s¶n xuÊt chung ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ
phôc vô s¶n xuÊt, kinh doanh chung ph¸t sinh ë ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt,
®éi, c«ng trêng ...
KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña TK 627 – CP SXC :
Bªn Nî :
C¸c chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t sinh trong kú.
Bªn Cã :
- C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phi s¶n xuÊt chung;
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh ph¸t sinh ë møc b×nh thêng vµ chi phÝ s¶n
xuÈt chung biÕn ®æi ®îc kÕt chuyÓn vµo TK 154 – Chi phÝ s¶n xuÊt kinh
doanh dë dang ( hoÆc vµo TK 631 – Gi¸ thµnh s¶n xuÊt )
Tµi kho¶n 627 – CP SXC cuèi kú kh«ng cã sè d, ®îc më chi tiÕt theo
tõng ph©n xëng, bao gåm c¸c tµi kho¶n cÊp II sau:
+ TK 6271 - Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng
+ TK 6272 - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu
+ TK 6273 - Chi phÝ c«ng cô, dông cô
14
+ TK 6274 - Chi phÝ khÊu hao TSC§
+ TK 6277 - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
+ TK 6278 - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ( CP SXKD dë dang ):
Doanh nghiÖp ¸p dông ph ¬ng ph¸p Kª khai thêng xuyªn (PP KKTX ) :
KÕ to¸n sö dông TK 154 – Chi phÝ SXKD dë dang, ®Ó tæng hîp chi phÝ
s¶n xuÊt kinh doanh phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô .
KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña TK 154 – CP SXKD dë dang :
Bªn Nî :
TËp hîp CP NL, VL trùc tiÕp, CP NCTT , CPSX chung ph¸t sinh trong
kú liªn quan ®Õn s¶n xuÊt s¶n phÈm, dÞch vô .
Bªn Cã :
- TrÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi, trÞ gi¸ s¶n phÈm háng kh«ng söa ch÷a ®îc;
- TrÞ gi¸ NVL, hµng hãa gia c«ng xong nhËp kho;
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· chÕ t¹o xong nhËp kho hoÆc
chuyÓn ®i b¸n;
- Chi phÝ thùc tÕ cña khèi lîng dÞch vô ®· cung cÊp hoµn thµnh cña kh¸ch
hµng.
Sè d bªn Nî : Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cßn dë dang cuèi kú.
Tµi kho¶n 154 – CP SXKD dë dang ®îc h¹ch to¸n chi tiÕt cho tõng ®èi
tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt (ph©n xëng, giai ®o¹n s¶n xuÊt, s¶n phÈm, nhãm
s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng).
Doanh nghiÖp ¸p dông kÕ to¸n hµng tån kho theo ph ¬ng ph¸p KiÓm kª ®Þnh
kú:
KÕ to¸n sö dông TK 154 – Chi phÝ SXKD dë dang, ph¶n ¸nh trÞ gi¸ thùc
tÕ cña s¶n phÈm, dÞch vô dë dang cuèi kú.
KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña TK 154 – CP SXKD dë dang :
Bªn Nî :
KÕt chuyÓn chi phÝ SXKD dë dang cuèi kú.
Bªn Cã :
15
KÕt chuyÓn chi phÝ SXKD dë dang ®Çu kú.
Sè d bªn Nî :
Chi phÝ SXKD cßn dë dang cuèi kú (vµ ®îc më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng
tËp hîp chi phÝ ).
*
TK 631 - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt ( GTSX )
Tµi kho¶n nµy ®îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh, tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô ë ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong trêng hîp kÕ to¸n hµng tån
kho theo ph¬ng ph¸p KiÓm kª ®Þnh kú
KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña TK 631 – GTSX:
Bªn Nî :
- Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú;
- Chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh trong kú.
Bªn Cã:
- Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú kÕt chuyÓn vµo TK 154 – CP SXKD
dë dang. Gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· b¸n, dÞch vô hoµn thµnh kÕt chuyÓn
vµo TK 632 – Gi¸ vèn hµng b¸n
TK 631 – GTSX kh«ng cã sè d cuèi kú vµ ®îc chi tiÕt cho tõng ®èi tîng
tËp hîp chi phÝ
1.7.2. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt
Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt:
Tïy thuéc vµo ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµo c¸c ®èi
tîng cã liªn quan, kÕ to¸n sÏ ¸p dông ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï
hîp
- Ph¬ng ph¸p tËp hîp trùc tiÕp: ¸p dông ®èi víi chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn
quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp
- Ph¬ng ph¸p tËp hîp gi¸n tiÕp: ¸p dông ®èi víi chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn
quan ®Ðn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kh«ng thÓ tËp hîp trùc tiÕp
cho tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ ®îc
KÕ to¸n tiÕn hµnh tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt cho c¸c ®èi tîng
liªn quan theo tr×nh tù sau:
16
+ Tæ chøc ghi chÐp ban ®Çu chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh theo tõng ®Þa ®iÓm
ph¸t sinh chi phÝ, sau ®ã tæng hîp sè liÖu trªn chøng tõ kÕ to¸n thao ®Þa ®iÓm
ph¸t sinh chi phÝ
+ Lùa chän tiªu chuÈn ph©n bæ thÝch hîp víi tõng loai chi phÝ ®Ó tÝnh to¸n
vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt ®· tæng hîp ®îc cho c¸c ®èi tîng liªn quan
H
C«ng thøc tÝnh:
Trong ®ã
:
C
n
T
i 1
i
- H lµ hÖ sè ph©n bæ
- C lµ tæng chi phÝ ®· tËp hîp ®îc cÇn ph©n bæ
- Ti lµ tiªu chuÈn ph©n bæ cña ®èi tîng i
Chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ cã liªn quan ( Ci ) ®îc
tÝnh theo c«ng thøc :
Ci =
Ti x H
Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt :
Theo quyÕt ®Þnh 1141 TC-C§KT ban hµnh ngµy 01/11/1995 quy ®Þnh
doanh nghiÖp ®îc chän mét trong hai ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho lµ kª
khai thêng xuyªn vµ kiÓm kª ®Þnh kú.
1.7.2.1 KÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ Chi PhÝ NL,VL trùc tiÕp:
Chi phÝ NL, VL trùc tiÕp lµ chi phÝ NL, VL chÝnh ( Nöa thµnh phÈm mua
ngoµi) vËt liÖu phô sö dông trùc tiÕp ®Î s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc
hiÖn dÞch vô.
Ph¬ng ph¸p tËp hîp vµ ph©n bæ CP NL,VL TT:
Chi phÝ NL, VL trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm thêng lµ liªn quan ®Õn ®èi tîng tËp hîp CPSX, kÕ to¸n c¨n cø vµo c¸c chøng tõ xuÊt kho VL vµ b¸o c¸o sö
dông vËt liÖu ë tõng ph©n xëng s¶n xuÊt ®Ó tËp hîp trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng
liªn quan.
Trêng hîp chi phÝ NL, VL trùc tiÕp liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t îng tËp hîp
chi phÝ th× ®îc tËp hîp theo ph¬ng ph¸p gi¸n tiÕp cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt.
Tiªu chuÈn ph©n bæ CP NL, VL trùc tiÕp cã thÓ lµ:
17
+ §èi víi NL, VL chÝnh vµ nöa thµnh phÈm mua ngoµi thêng ph©n bæ
theo: Chi phÝ ®Þnh møc, chi phÝ kÕ ho¹ch, khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra.
+ §èi víi nguyªn liÖu phô, thêng ph©n bæ theo chi phÝ ®Þnh møc, chi phÝ
kÕ ho¹ch, chi phÝ NL,VL chÝnh hoÆc khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra.
§Ó tËp hîp vµ ph©n bæ CP NL, VL trùc tiÕp chÝnh x¸c, hîp lý kÕ to¸n cÇn
x¸c ®Þnh ®îc trÞ gi¸ NL, VL cña kú tríc chuyÓn sang sö dông cho kú nµy, trÞ gi¸
NL, VL xuÊt kho trong kú nhng cuèi kú cha sö dông vµ trÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi
(nÕu cã) ®Ó tÝnh chi phÝ NL, VL trùc tiÕp thùc tÕ tiªu hao trong kú.
CP NL,VL TT
TrÞ gi¸
thùc tÕ tiªu hao = NL,VL +
trong kú
xuÊt dïng
TrÞ gi¸ NL,
+ cßn l¹i ë VL
thêi ®iÓm SX
TrÞ gi¸ NL,
TrÞ gi¸ phÕ
VL cßn l¹i + liÖu thu håi
cuèi kú
TK 621 ko cã sè d cuèi kúvµ ph¶n ¸nh chi tiÕt cho tõng ®èi tîng tËp hîp
chi phÝ
Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n c¸c nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu:
1. C¨n cø vµo c¸c phiÕu xuÊt kho NL, VL, phiÕu b¸o vËt liÖu cßn l¹i cuèi
kú tríc ®Ó l¹i sö dông cho kú nµy hoÆc kÕt qu¶ kiÓm kª NL, VL cßn l¹i cuèi kú
®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ NL, VL sö dông trùc tiÕp cho s¶n xuÊt s¶n phÈm (KT
hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p KK§K) kÕ to¸n ghi sæ:
Nî TK621-CP NL,VL trùc tiÕp
(Chi tiÕt theo tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ)
Cã TK152-NL, VL (ph¬ng ph¸p KKTX)
HoÆc:
Cã TK611-Mua hµng (ph¬ng ph¸p KK§K)
2. Trêng hîp mua NL, VL sö dông ngay cho s¶n xuÊt:
Nî TK621-CPNL, VLTT
Nî TK133-ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ (nÕu cã)
Cã TK111, 112, 131
3.1-Trêng hîp mua NL, VL cßn l¹i cuèi kú kh«ng sö dông hÕt, nhng ®Ó l¹i ë bé
ph©n s¶n xuÊt. Cuèi kú KT ghi gi¶m CP NL,VL trùc tiÕp kú nµy b»ng bót to¸n
®á:
Nî TK621-CP NL, VL trùc tiÕp (xxx)
Cã TK152-NL, VL (xxx)
3.2. §Çu kú KT sau, KT ghi t¨ng CP NL, VL trùc tiÕp:
18
Nî TK621-CP NL,VLTT
Cã TK152-NL, VL
4. Cuèi kú, trÞ gi¸ NL, VL sö dông kh«ng hÕt nhËp l¹i kho
Nî TK621-CP NL,VLTT
Cã TK152-NL, VL
5. Cuèi kú, KT kÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ CP NL,VL trùc tiÕp tÝnh vµo chi phÝ
s¶n xuÊt s¶n phÈm hoÆc chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh:
Nî TK154-CP SXKD DD (PP.KKTX-theo møc BT)
HoÆc
Nî TK631-GTSX (PP.KK§K-theo møc b×nh thêng)
Nî TK632-GVHB (vît trªn møc b×nh thêng)
Cã TK621-CPNL, VLTT
1.7.2.2. KÕ to¸n tËp vµ ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp:
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶ cho ng êi lao
®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, dÞch vô nh : L¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn ¨n
gi÷a ca, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng.
Ph¬ng ph¸p tËp hîp vµ ph©n bæ CP NCTT:
Chi phÝ NCTT ®îc tËp hîp nh sau:
- §èi víi CPNCTT cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ
th× c¨n cø vµo chøng tõ gèc, kÕ to¸n tËp hîp trùc tiÕp CP NCTT cho tõng ®èi t îng cã liªn quan .
- Trêng hîp CP NCTT cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng chÞu chi phÝ th× ¸p
dông ph¬ng ph¸p tËp hîp vµ ph©n bæ gi¸n tiÕp.
Chi phÝ NCTT ®îc ph©n bæ theo c¸c tiªu thøc sau:
- TiÒn l¬ng chÝnh thêng ®îc ph©n bæ theo tû lÖ víi chi phÝ tiÒn l¬ng ®Þnh
møc, chi phÝ tiÒn l¬ng kÕ ho¹ch, giê c«ng ®Þnh møc hoÆc giê c«ng thùc tÕ, khèi
lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt.
- TiÒn l¬ng phô thêng ®îc ph©n bæ tû lÖ víi tiÒn l¬ng chÝnh, yiÒn l¬ng
®Þnh møc, giê c«ng ®Þnh møc...
Cuèi kú kÕ to¸n, CP NCTT ®· tËp hîp sÏ ®îc kÕt chuyÓn:
19
- Trêng hîp møc s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt cao h¬n c«ng suÊt b×nh th êng
th× CP NCTT ®· tËp hîp trong kú ®îc kÕt chuyÓn toµn bé ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n
xuÊt thùc tÕ s¶n phÈm.
- Trêng hîp møc s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt ra thÊp h¬n c«ng suÊt b×nh thêng
th× CP NCTT ®· tËp hîp ®îc trong kú chØ ph©n bæ vµo chi phÝ s¶n xuÊt cho mçi ®¬n
vÞ s¶n phÇm theo møc c«ng suÊt b×nh thêng. PhÇn chi phÝ ®· tËp hîp cßn l¹i kh«ng
®îc tÝnh vµo trÞ gi¸ hµng tån kho, ®îc ghi ngËn lµ CP SXKD trong kú.
TK 622 kh«ng cã sè d cuèi kú vµ ®îc më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng chÞu
chi phÝ
Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n c¸c nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu:
1. Sè tiÒn l¬ng, phô cÊp l¬ng vµ c¸c kho¶n kh¸c cã tÝnh chÊt l¬ng, tiÒn ¨n
gi÷a ca ph¶i tr¶ cho lao ®éng, trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm trong kú:
Nî TK622-CP NCTT
Cã TK334-PT CNV
2. TrÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, KPC§ theo l¬ng ph¶i tr¶ c«ng
nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt
Nî TK622-CP NCTT
Cã TK338-PT, PN kh¸c
( Chi tiÕt TK 3382-KPC§, Tk 3383-BHXH, TK 3384BHYT).
3. TÝnh trø¬c tiÒn l¬ng nghØ phÐp cña c«ng nh©n s¶n xuÊt
Nî TK622-CP NCTT
Cã TK335-PT tr¶ tríc
4. Cuèi kú kÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ CP NCTT cho c¸c ®èi tîng sö dông
lao ®éng:
Nî TK 154-CP SXKD DD (P.P.KKTX-theo møc BT)
HoÆc:
Nî TK 631- GTSX (P.P.KK§K-theo møc BT)
Nî TK 632-GVHB (sè vît trªn møc b×nh thêng)
Cã TK622-CP NL, VL TT
20
- Xem thêm -
.DOC 
85 
39 
84 
