Tài liệu Luận văn kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty liên doanh khách sạn vườn bắc thủ đô

LỜI MỞ ĐẦU NÒn kinh tÕ níc ta ®ang bíc sang giai ®o¹n ®Çu cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc. C¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ cã sù ®æi míi ®· t¸c ®éng rÊt lín ®Õn c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cña c¸c doanh nghiÖp ®øng tríc sù c¹nh tranh hÕt søc gay g¾t, chÞu sù ®iÒu tiÕt cña c¸c quy luËt cung cÇu. Trong m«i trêng ®ã, ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n cã sù ®æi míi ®Ó kh«ng ngõng hoµn thiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ®em l¹i hiÖu qu¶ x¸c thùc lµ lîi nhuËn. HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp ®îc Nhµ níc giao quyÒn tù chñ s¶n xuÊt kinh doanh, h¹ch to¸n kinh tÕ ®éc lËp tøc lµ lÊy thu bï chi, cã lîi nhuËn ®Ó t¨ng tÝch luü, më réng s¶n xuÊt. §Ó thùc hiÖn ®îc ®iÒu ®ã doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn tæng hoµ nhiÒu biÖn ph¸p qu¶n lý víi mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm nh»m gi¶m chi phÝ s¶n phÈm, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm xuèng møc thÊp nhÊt. Mét trong c¸c c«ng cô quan träng gióp doanh nghiÖp ®ã lµ h¹ch to¸n kÕ to¸n nãi chung vµ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm nãi riªng.ViÖc tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ vµ chÝnh x¸c chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hÕt søc cÇn thiÕt ®Ó tõ ®ã doanh nghiÖp cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p kÞp thêi nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt , h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¹o ®iÒu kiÖn cho s¶n phÈm s¶n xuÊt ra cã tÝnh c¹nh tranh cao. NhËn thøc ®îc tÇm quan träng vµ vai trß tÝch cùc cña kÕ to¸n, Ban l·nh ®¹o C«ng ty Liªn doanh Kh¸ch s¹n Vên B¾c Thñ ®« lu«n quan t©m ®Õn c«ng t¸c kÕ to¸n mµ träng t©m lµ bé phËn kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Qua thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty, ®îc sù chØ b¶o vµ híng dÉn tËn t×nh cña c« gi¸o Ph¹m ThÞ G¸i vµ ®îc sù gióp ®ì cña c¸c c«, chó trong phßng kÕ to¸n t¹i C«ng ty, em ®· ®i s©u vµo nghiªn cøu ®Ò tµi: “ KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty liªn doanh Kh¸ch s¹n Vên B¾c Thñ ®«". B¶n chuyªn ®Ò ®îc tr×nh bµy gåm 3 phÇn chÝnh nh sau: Ch¬ng 1 : Mét sè vÇn ®Ò lý luËn chung vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt . 1 Ch¬ng 2 : Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh t¹i C«ng ty liªn doanh Kh¸ch s¹n Vên B¾c Thñ ®« Ch¬ng 3 : Mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty liªn doanh Kh¸ch s¹n Vên B¾c Thñ ®« Do nhËn thøc vµ tr×nh ®é cã h¹n, thêi gian thùc tËp ng¾n, nªn dï ®· rÊt cè g¾ng nhng b¶n luËn v¨n ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh ®îc nh÷ng thiÕu sãt vµ h¹n chÕ . Em rÊt mong ®îc sù chØ b¶o vµ ®ãng gãp cña thÇy c« vµ c¸c b¹n ®Ó em ngµy cµng hoµn thiÖn kiÕn thøc cña m×nh. Ch¬ng 1 Mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm I. Kh¸i qu¸t chung vÒ tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1. Kh¸i niÖm vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ ý nghÜa cña viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c mµ doanh nghiÖp ph¶i chi ra trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh, biÓu hiÖn b»ng tiÒn. §Ó thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng cña m×nh, c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã ba yÕu tè c¬ b¶n: T liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng vµ søc lao ®éng. C¸c yÕu tè nµy tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cã sù kh¸c nhau vµ h×nh thµnh nªn c¸c chi phÝ t¬ng øng: Chi phÝ khÊu hao t liÖu lao ®éng, chi phÝ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ nh©n c«ng.Trong ®iÒu kiÖn tån t¹i nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× nh÷ng chi phÝ nµy ®îc biÓu hiÖn b»ng thíc ®o tiÒn tÖ. Ho¹t ®éng trong doanh nghiÖp thêng bao gåm nhiÒu kh©u, nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau nh: - Ho¹t ®éng s¶n xuÊt, thùc hiÖn c«ng viÖc lao vô. - Ho¹t ®éng thu mua, dù tr÷ hµng ho¸. Ho¹t ®éng b¸n hµng: Lu©n chuyÓn tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸, cung cÊp lao vô, dÞch vô 2 - Ho¹t ®éng kh¸c nh ®Çu t tµi chÝnh, nghiÖp vô bÊt thêng, … Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt th× chi phÝ bá ra cho kh©u s¶n xuÊt ®îc gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt. Thùc chÊt chi phÝ s¶n xuÊt ë c¸c doanh nghiÖp lµ sù chuyÓn dÞch vèn cña c¸c doanh nghiÖp vµo ®èi tîng tÝnh gi¸ nhÊt ®Þnh, nã lµ vèn cña doanh nghiÖp bá vµo qóa tr×nh s¶n xuÊt. Ngoµi quan ®iÓm vÒ chi phÝ s¶n xuÊt kÓ trªn, chóng ta cã mét sè quan ®iÓm vÒ chi phÝ s¶n xuÊt ë mét sè níc nh sau: * Theo quan ®iÓm cña kÕ to¸n Ph¸p th× chi phÝ s¶n xuÊt lµ sè tiÒn bá ra ®Ó mua c¸c yÕu tè cÇn thiÕt t¹o ra s¶n phÈm mang l¹i lîi cho doanh nghiÖp, chi phÝ bao gåm hai bé phËn: Chi phÝ mua hµng hãa, nguyªn vËt liÖu, vËt tõ c¸c lo¹i dù tr÷ chi s¶n xuÊt, c¸c phÝ tæn kh¸c ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh * Theo quan ®iÓm cña kÕ to¸n Mü , chi phÝ ®îc ®Þnh nghÜa nh mét kho¶n hao phÝ bá ra ®Ó thu ®îc mét sè cña c¶i hoÆc dÞch vô, kho¶n chi phÝ nµy cã thÓ lµ tiÒn chi ra, tµi s¶n chuyÓn nhîng dÞch vô hoµn thµnh ®îc ®¸nh gi¸ trªn c¨n cø tiÒn mÆt. NÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay ®ang ph¸t triÓn theo híng nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Mét doanh nghiÖp muèn t¹o ®îc chç ®øng v÷ng vµng trªn thÞ trêng tríc tiªn s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ph¶i ®¹t 2 yªu cÇu: chÊt lîng cao vµ gi¸ thµnh h¹. §Ó tÝnh to¸n chÝnh x¸c gi¸ thµnh s¶n phÈm doanh nghiÖp ph¶i chó träng lµm tèt c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. C«ng t¸c nµy kh«ng chØ cã ý nghÜa ®èi víi riªng doanh nghiÖp mµ cßn cã ý nghÜa ®èi víi c¶ Nhµ níc vµ c¸c bªn cã liªn quan Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng nh hiÖn nay, ®Ó lµm tèt c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt sÏ gióp cho doanh nghiÖp nhËn thøc ®óng d¾n thùc tr¹ng qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, qu¶n lý cung cÊp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt mét c¸ch kÞp thêi chÝnh x¸c cho bé m¸y l·nh ®¹o ®Ó cã c¸c chiÕn lîc, s¸ch lîc, c¸c biÖn ph¸p phï hîp nh»m tiÕt kiÖm tèi ®a chi phÝ s¶n xuÊt , t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. §ång thêi lµm tèt c«ng t¸c nµy sÏ lµm cho doanh nghiÖp cã kÕ ho¹ch sö dông vèn hiÖu qu¶, ®¶m b¶o tÝnh chñ ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh, chñ ®éng vÒ tµi chÝnh... Tãm l¹i, mét doanh nghiÖp muèn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®îc thêng xuyªn liªn tôc vµ ®Ó tÝnh to¸n ®îc chÝnh x¸c kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña m×nh th× viÖc tæ chøc tèt kh©u kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ 3 thµnh s¶n phÈm lµ rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt. Qua viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cßn kiÓm tra ®îc c¸c kh©u kÕ to¸n kh¸c nh kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh, kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu, kÕ to¸n tiÒn l¬ng.. theo mét tr×nh tù l«gÝc vµ hîp lý. 2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu kho¶n chi cã néi dung, c«ng dông vµ môc ®Ých sö dông kh«ng nh nhau, v× vËy, ®Ó phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý nãi chung vµ kÕ to¸n nãi riªng, cÇn ph¶i ph©n lo¹i CPSX theo tiªu thøc thÝch hîp. 2.1. Ph©n lo¹i CPSX theo néi dung, tÝnh chÊt cña chi phÝ Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, nh÷ng kho¶n chi phÝ cã chung tÝnh chÊt, néi dung kinh tÕ ®îc xÕp chung vµo mét yÕu tè, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t sinh ë ®©u vµ dïng vµo môc ®Ých g× trong s¶n xuÊt kinh doanh. Toµn bé CPSX kinh doanh cña doanh nghiÖp bao gåm c¸c yÕu tè sau: - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu: bao gåm toµn bé c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu (NVL) chÝnh, NVL phô, nhiªn liÖu... doanh nghiÖp sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. - Chi phÝ nh©n c«ng: Bao gåm toµn bé sè tiÒn c«ng ph¶i tr¶, tiÒn trÝch BHXH, BHYT, KPC§ cña c«ng nh©n vµ nh©n viªn ho¹t ®«ng s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp. - Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Bao gåm toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: bao gåm toµn bé sè chi phÝ kh¸c dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. - Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: bao gåm toµn bé sè chi phÝ kh¸c dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ngoµi bèn yÕu tè ®· nªu ë trªn. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông quan träng ®èi víi viÖc qu¶n lý chi phÝ cña lÜnh vùc s¶n xuÊt: Cho phÐp hiÓu râ c¬ cÊu, tû träng tõng yÕu tè chi phÝ lµ c¬ së ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lµm c¬ së cho viÖc dù trï hay x©y dùng kÕ ho¹ch cung øng vËt t tiÒn vèn, huy ®éng sö dông lao ®éng... 2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo môc ®Ých c«ng dông cña chi phÝ 4 C¨n cø vµo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, nh÷ng chi phÝ cã chung c«ng dông kinh tÕ ®îc xÕp vµo mét kho¶n môc chi phÝ . - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp : Bao gåm chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, nguyªn vËt liÖu phô, nhiªn liÖu ®îc sö dông vµo môc ®Ých trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, kh«ng tÝnh vµo kho¶n môc nµy nh÷ng chi phÝ NVL sö dông vµo môc ®Ých s¶n xuÊt chung vµ nh÷ng ho¹t ®éng ngoµi s¶n xuÊt. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ vÒ tiÒn c«ng, tiÒn trÝch BHXH, BHYT, KPC§ cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, kh«ng tÝnh vµo kho¶n môc nµy sè tiÒn c«ng vµ sè tiÒn trÝch BHXH, BHYT, KPC§ cña c«ng nh©n qu¶n lý chung vµ nh©n viªn b¸n hµng. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Lµ chi phÝ dïng vµo viÖc qu¶n lý vµ phôc vô s¶n xuÊt chung t¹i bé phËn s¶n xuÊt ( ph©n xëng, ®éi tr¹i ...), bao gåm c¸c ®iÒu kho¶n sau: +Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng +Chi phÝ vËt liÖu + Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt + Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh +Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi +Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn Ph©n lo¹i CPSX theo môc ®Ých vµ c«ng dông kinh tÕ cã t¸c dông phôc vô cho viÖc qu¶n lý chi phÝ theo ®Þnh møc, lµ c¬ së cho kÕ to¸n tËp hîp CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo kho¶n môc, lµ c¨n cã ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh ë doanh nghiÖp. 2.3. Ph©n lo¹i CPSX theo ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ë doanh nghiÖp - Chi phÝ ban ®Çu: lµ c¸c chi phÝ doanh nghiÖp ph¶i lo liÖu, mua s¾m, chuÈn bÞ tõ lóc ®Çu ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh - Chi phÝ lu©n chuyÓn néi bé: Lµ c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ph©n c«ng vµ hiÖp t¸c lao ®éng trong néi bé doanh nghiÖp, ch¼ng h¹n: Gi¸ trÞ lao vô s¶n xuÊt phô cung cÊp cho c¸c ph©n xëng chÝnh, gi¸ trÞ b¸n thµnh phÈm tù chÕ ®îc sö dông lµm vËt liÖu trong qu¸ tr×nh chÕ biÕn 5 Ph©n lo¹i CPSX thµnh chi phÝ ban ®Çu theo yÕu tè vµ chi phÝ lu©n chuyÓn néi bé cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi v¬Ý qu¶n lý vÜ m« còng nh ®èi víi qu¶n trÞ doanh nghiÖp. CPSX kinh doanh ban ®Çu theo yÕu tè lµ c¬ së ®Ó lËp vµ kiÓm tra viÖc thùc hiÖn dù to¸n CPSX kinh doanh theo yÕu tè, lµ c¬ së ®Ó lËp c¸c kÕ ho¹ch c©n ®èi trong ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n còng nh ë tõng doanh nghiÖp ( C©n ®èi gi÷a dù to¸n chi phÝ víi kÕ ho¹ch cung cÊp vËt t, kÕ ho¹ch lao ®«ng tiÒn l¬ng, kÕ ho¹ch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh..), lµ cë së ®Ó x¸c ®Þnh ®Þnh møc tiªu hao vËt chÊt vµ tÝnh thu nhËp quèc d©n cña doanh nghiÖp, nghµnh vµ toµn bé nÒn kinh tÕ. 2.4. Ph©n lo¹i CPSX c¨n cø vµo mèi quan hÖ cña chi phÝ víi quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ qu¸ tr×nh kinh doanh -Chi phÝ c¬ b¶n: Lµ c¸c chi phÝ cã liªn quan trùc tiÕp quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm, nh chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng s¶n xuÊt s¶n phÈm: KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh dïng trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. - Chi phÝ chung: Lµ c¸c chi phÝ dïng vµo tæ chøc, qu¶n ký vµ phôc vô s¶n cuÊt cã t×nh chÊt chung. Thuéc lo¹i nµy cã chi phÝ qu¶n lý ë c¸c ph©n xëng ( ®éi, tr¹i ) s¶n xuÊt vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp c¸c nhµ qu¶n trÞ koanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®îc ph¬ng híng vµ c¸c biÖn ph¸p tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. §èi víi chi phÝ c¬ b¶n lµ c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm, thiÕu chóng th× kh«ng thÓ s¶n xuÊt, chÕ t¹o ®îc s¶n phÈm, v× vËy kh«ng thÓ c¾t bá mét lo¹i chi phÝ c¬ b¶n vµo mµ ph¶i phÊn ®Êu gi¶m thÊp c¸c ®Þnh møc tiªu hao vËt liÖu, lao ®éng, khÊu hao... hoÆc c¶i tiÕn c«ng nghÖ, hîp lý ho¸ s¶n xuÊt, t×m kiÕm vËt liÖu thay thÕ,... Ngîc l¹i, ®èi víi chi phÝ chung cÇn ph¶i triÖt ®Ó tiÕt kiÖm, h¹n chÕ vµ thËm chÝ lo¹i trõ c¸c chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt, t¨ng cêng qu¶n lý chi phÝ chung theo dù to¸n tiªu chuÈn vµ chÕ ®é chi tiªu. 2.5. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ vµ kh¶ n¨ng quy n¹p chi phÝ vµo c¸c ®èi tîng kÕ to¸n chi phÝ - Chi phÝ trùc tiÕp : Lµ nh÷ng chi phÝ chØ quan hÖ trùc tiÕp ®Õn viÖc s¶n xuÊt méi lo¹i s¶n phÈm, mét c«ng viÖc, lao vô hoÆc mét ho¹t ®éng, mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh vµ hoµn toµn cã thÓ h¹ch to¸n, quy n¹p trùc tiÕp cho s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô,... ®ã. 6 - Chi phÝ gi¸n tiÕp : Lµ chi phÝ cã liªn quan ®Õn nhiÒu s¶n phÈm , c«ng viÖc, lao vô, nhiÒu ®èi tîng kh¸c nhau nªn ph¶i tËp hîp, quy n¹p cho tõng ®èi tîng b»ng ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã ý nghÜa thuÇn tóy ®èi víi kü thuËt h¹ch to¸n. Trêng hîp cã ph¸t sinh chi phÝ gi¸n tiÕp, b¾t buéc ph¶i ¸p dông ph¬ng ph¸p ph©n bæ, lùa chän tiªu thøc ph©n bæ phï hîp. 2.6. Ph©n lo¹i chi phÝ trong mèi quan hÖ víi khèi lîng ho¹t ®éng Chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia lµm 2 lo¹i: - Chi phÝ kh¶ biÕn (biÕn phÝ): Lµ nh÷ng chi phÝ thay ®æi vÒ tæng sè tû lÖ víi sù thay ®æi cña møc ®é ho¹t ®éng. Khèi lîng ( hay møc ®é) ho¹t ®éng cã thÓ lµ sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh, sè giê m¸y ho¹t ®éng,... - Chi phÝ bÊt biÕn : Lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng sè dï cã sù thay ®æi trong møc ®é ho¹t ®«ng cña s¶n xuÊt hoÆc khèi lîng s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô s¶n xuÊt trong kú. Ph©n lo¹i chi phÝ thµnh chi phÝ kh¶ biÕn vµ chi phÝ bÊt biÕn cã t¸c dông lín ®èi víi qu¶n trÞ kinh doanh, ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn vµ phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý cÇn thiÕt ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh. Ngoµi c¸c c¸ch ph©n lo¹i nh trªn cßn cã thÓ ph©n lo¹i chi phÝ theo thÈm quyÒn ra quyÕt ®Þnh. Nh vËy, mçi c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cã ý nghÜa riªng cña nã, ®ång thêi bæ sung cho nhau nh»m qu¶n lý tèt, h¹ch to¸n ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c chi phÝ s¶n xuÊt gãp phÇn qu¶n lý tµi s¶n, vËt t lao ®éng, tiÒn vèn cña doanh nghiÖp cã cã hiÖu qu¶ vµ ®Ò ra ®îc nh÷ng biÖn ph¸p phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. 3. Gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm 3.1. Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm Gi¸ thµnh s¶n phÈm (c«ng viÖc, lao vô) lµ CPSX tÝnh cho mét khèi lîng hoÆc mét ®¬n vÞ s¶n phÈm ( C«ng viÖc, lao vô ) do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n , vËt t, lao ®éng vµ tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, còng nh tÝnh 7 ®óng ®¾n cña c¸c gi¶i ph¸p tæ chøc, kinh tÕ, kü thuËt vµ c«ng nghÖ mµ doanh nghiÖp ®· sö dông nh»m n¨ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt lîng s¶n phÈm, h¹ thÊp chi phÝ vµ t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. Gi¸ thµnh cßn lµ mét c¨n cø quan träng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ b¸n vµ x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ cu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt. §èi víi mçi lo¹i s¶n phÈm s¶n xuÊt ra nÕu gi¸ b¸n kh«ng thay ®æi th× lîi nhuËn thu ®îc cµng cao khi gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña nã cµng thÊp, v× vËy phÊn ®Çu h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ môc tiªu vµ còng lµ nhiÖm vô quan träng cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. PhÊn ®Êu h¹ thÊp gi¸ thµnh còng lµ tiÒn ®Ò gióp cho c¸c doanh nghiÖp t¨ng tÝch luü, lµ c¬ së n©ng cao ®êi sèng c«ng nh©n viªn, t¨ng kho¶n ®ãng gãp cho Nhµ níc. 3.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh *Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo c¬ së sè liÖu vµ thêi ®iÓm tÝnh gi¸ thµnh C¨n cø vµo c¬ së sè liÖu vµ thêi ®iÓm tÝnh gÝa thµnh , gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chia thµnh 3 lo¹i: - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n lîng kÕ ho¹ch. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh kÕ ho¹ch do bé phËn kÕ ho¹ch cña doanh nghiÖp thùc hiÖn vµ ®îc tiÕn hµnh tríc khÞ b¾t ®Çu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ,chÕ t¹o s¶n phÈm, gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp, lµ c¨n cø ®Ó so s¸nh, ph©n tÝch , ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp. - Gi¸ thµnh ®Þnh møc: Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho ®¬n vÞ s¶n phÈm. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc còng ®îc thùc hiÖn tríc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ c«ng cô qu¶n lý ®Þnh møc cña doanh nghiÖp lµ thíc ®o chÝnh x¸c ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n, vËt t, lao ®éng trong s¶n xuÊt, gióp cho ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt nh»m n¨ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. - Gi¸ thµnh thùc tÕ: Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ gÝa thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së sæ liÖu chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ d· ph¸t sinh vµ tËp hîp ®îc trong kú còng nh s¶n lîng s¶n phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt trong kú. Gi¸ thµnh thùc tÕ chØ cã thÓ tÝnh to¸n ®îc sau khi kÕt thóc qu¸ t×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm vµ ®îc tÝnh to¸n cho c¶ chØ tiªu tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu kinh tÕ 8 tæng hîp, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp trong viÖc tæ chøc vµ sö dông c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt tæ chøc vµ c«ng nghÖ... ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®èi víi Nhµ níc còng nh c¸c ®èi t¸c liªn doanh liªn kÕt. * Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi c¸c chi phÝ cÊu thµnh: Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, cã 2 lo¹i gi¸ thµnh -Gi¸ thµnh s¶n xuÊt: Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm bao gåm c¸c chi phÝ s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm ( chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung) tÝnh chi s¶n phÈm, c«ng viÖc hay lao vô ®· hoµn thµnh - Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô : Bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho s¶n phÈm tiªu thô. 4. Mèi quan hÖ gi÷a CPSX vµ GTSP: Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. Chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së ®Ó tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. C¶ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Òu lµ nh÷ng chi phÝ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra. ViÖc sö dông tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tuy vËy gi÷a chóng cã sù kh¸c nhau: - Chi phÝ s¶n xuÊt g¾n liÒn víi kú ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp - Gi¸ thµnh s¶n phÈm lu«n g¾n liÒn víi mét lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh. - Chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng chØ liªn quan ®Õn s¶n phÈm , c«ng viÖc , lao vô ,dÞch vô ®· hoµn thµnh mµ cßn liªn quan ®Õn c¶ s¶n phÈm háng, s¶n phÈm lµm dë dang cuèi kú tríc ®îc chuyÓn sang kú hiÖn t¹i. Ta cã s¬ ®å mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµn s¶n phÈm: CPSX dë dang ®Çu kú CPSX ph¸t sinh trong kú Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh 9 CP SX dë dang cuèi kú Khi gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú b»ng nhau hoÆc c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh«ng cã s¶n phÈm dë dang th× tæng s¶n phÈm b»ng tæng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú. 5. §èi tîng tËp hîp CPSX vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh 5.1. §èi tîng tËp hîp CPSX §èi tîng tËp hîp CPSX ( hay ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ) lµ ph¹m vi, giíi h¹n ®Ó tËp hîp CP nh»m ®¸p øng kiÓm so¸t chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Giíi h¹n (ph¹m vi ) ®Ó tËp hîp CPSX cã thÓ lµ: + N¬i ph¸t sinh chi phÝ: Ph©n xëng, ®éi tr¹i s¶n xuÊt, bé phËn chøc n¨ng. +Nîi g¸nh chÞu chi phÝ: S¶n phÈm, c«ng viÖc hoÆc lao vô do doanh nghiÖp ®ang s¶n xuÊt, c«ng tr×nh, hµng môc c«ng tr×nh, ®¬n ®Æt hµng... ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n CPSX thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i g©y ra chi phÝ vµ ®èi tîng chÞu chi phÝ. §Ó x¸c ®Þnh ®îc ®óng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ph¶i c¨n cø vµo yÕu tè sau: * Dùa vµo tÝnh chÊt s¶n xuÊt vµ quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm. Víi mçi doanh nghiÖp tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ, tÝnh chÊt s¶n xuÊt th× ®èi tîng kÕ to¸n kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ kh¸c nhau: + Víi doanh nghiÖp cã qu¸ tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, kh«ng chia thµnh c¸c giai ®o¹n cô thÓ râ rµng th× ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ + Víi doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p, liªn tôc th× ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng giai ®o¹n c«ng nghÖ. + Víi doanh nghiÖp cã quy tr×nh s¶n xuÊt song song th× ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng chi tiÕt s¶n phÈm. * Dùa vµo ®Æc ®iÓm tÝnh chÊt s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp hay cßn gäi lµ lo¹i h×nh s¶n xuÊt. Mçi doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt kh¸c nhau th× ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt còng kh¸c nhau: +NÕu doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng lo¹t th× ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ theo lo¹t hµng hay theo ®¬n ®Æt hµng. + NÕu doanh nghiÖp s¶n xuÊt khèi lîng lín nh mÆt hµng cè ®Þnh, chu kú s¶n xuÊt lÆp ®i lÆp l¹i th× ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng lo¹i s¶n phÈm. 10 * Dùa vµo c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp: nÕu doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ph©n xëng th× tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph©n xëng, cßn kh«ng th× toµn doanh nghiÖp lµ mét ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt . * Dùa vµo yªu cÇu qu¶n lý, tr×nh ®é , kh¶ n¨ng qu¶n lý cña doanh nghiÖp. NÕu yªu cÇu qu¶n lý cµng cao, tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý cña nh©n viªn cµng tèt th× ®èi tîng tËp hîp chi phÝ cµng cô thÓ ,chi tiÕt vµ ngîc l¹i. Nh vËy viÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chØ cã trªn c¬ së ph©n tÝch c¸c c¨n cø nµy míi ®¶m b¶o tÝnh khoa häc vµ hîp lý. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ kh©u ®Çu tiªn quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n CPSX theo ®óng ®èi tîng qui ®Þnh cã t¸c dông tÝch cùc cho viÖc t¨ng cêng qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh vµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh , cho c«ng t¸c h¹ch to¸n kinh tÕ ( Néi bé vµ toµn ®¬n vÞ), phôc vô kÞp thêi cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô. 5.2. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô donah nghiÖp s¶n xuÊt, chÕ t¹o vµ thùc hiÖn tÝnh ®îc tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ë tõng doanh nghiÖp cô thÓ ph¶i dùa vµo rÊt nhiÒu nh©n tè cô thÓ : -§Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt vµ c¬ cÊu s¶n xuÊt -Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm -§Æc ®iÓm sö dông s¶n phÈm, nöa thµnh phÈm. - C¸c yªu cÇu qu¶n lý, yªu cÇu cung cÊp th«ng tin cho viÖc ra quyÕt ®Þnh trong doanh nghiÖp -Kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é qu¶n lý, h¹ch to¸n 6. Kú tÝnh gi¸ thµnh: Kú tÝnh gi¸ thµnh lµ thêi kú bé phËn kÕ to¸n cÇn tiÕn hµng c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh cho c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh . 11 X¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp sÏ gióp cho c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm khoa häc, hîp lý h¬n, ®¶m b¶o cung cÊp th«ng tin sè liÖu vÒ gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm thùc tÕ s¶n phÈm lao vô trung thùc, kÞp thêi. Tuú tõng ®Æc ®IÓm tæ chøc s¶n xuÊt vµ quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp lùa chän cho m×nh mét kú tÝnh gi¸ thµnh kh¸c nhau: - Doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt nhiÒu chu kú s¶n xuÊt ntg¾n xen kÏ liªn tôc th× kú tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp lµ cuèi mçi th¸ng. - Doanh nghiÖp tæ choc ®¬n chiÕc hoÆc hµng lo¹t theo ®¬n ®Æt hµng th× kú tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp lµ cuèi mçi th¸ng. - C¸c lo¹i s¶n phÈm n«ng nghiÖp do tÝnh chÊt thêi vô vµ chu kú s¶n xuÊt dµi cho nªn kú tÝnh gi¸ thµnh lµ hµng n¨m. Nh vËy x¸c ®Þnh ®óng kú tÝnh gi¸ thµnh vµ lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp víi tong lo¹i h×nh doanh nghiÖp gióp cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh ®îc chÝnh x¸c, hîp lý h¬n. 7. Mèi quan hÖ gi÷a ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh Gi÷a ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã mèi quan hÖ thËt chÆt chÏ v¬Ý nhau, ®iÒu ®ã thÓ hiÖn sè liÖu CPSX ®· tËp hîp ®îc trong kú theo ®èi tîng lµ c¬ së vµ lµ c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cho tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã liªn quan. Chóng gièng nhau ë b¶n chÊt chung v× ®Òu lµ ph¹m vÞ giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ cïng phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, ph©n tÝch kiÓm tra chi phÝ vµ gi¸ thµnh . Song gi÷a chóng cã nh÷ng ®IÓm kh¸c nhau. - X¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ x¸c ®Þnh ph¹m vi, n¬i ph¸t sinh chi phÝ ®Ó tËp hîp chi phÝ ph¸t sinh trong kú( nh ph©n xëng, c«ng viÖc.). - X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ x¸c ®Þnh n¬I g¸nh chÞu chi phÝ tøc lµ cã liªn quan ®Õn kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ( nh s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô hoµn thµnh.). - Mét ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ bao gåm nhiÒu ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh vµ ngù¬c l¹i mét ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh l¹i cã thÓ bao gåm nhiÒu ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. 12 II. T×nh h×nh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1. C¸c lo¹i chøng tõ, tµi kho¶n chñ yÕu. Trong c¸c doanh nghiÖp ¸p dông h×nh thøc sæ kÕ ton¸ kh¸c nhau th× c¸c lo¹i sæ kÕ to¸n sö dông trong tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh còng kh¸c nhau. * §èi víi c¸c doanh nghiÖp ¸p dông h×nh thøc sæ kÕ to¸n “NhËt ký chung” Sæ kÕ to¸n tæng hîp gåm: sæ c¸i TK 621,622,627,111,112,154,155,335,142. Sæ NhËt ký chung * Sæ kÕ to¸n chi tiÕt gåm: Sæ chi tiÕt TK 621,622,627,154,155…, c¸c thÎ tÝnh gi¸ thµnh * §èi víi doanh nghiÖp ¸p dông h×nh thøc sæ KÕ to¸n “ NhËt ký sæ c¸I” + Sæ tæng hîp : sæ nhËt ký sæ c¸i + Sæ chi tiÕt gåm : Sæ chi tiÕt TK 621, 622, 627, 154,155, …,c¸c thÎ tÝnh gi¸ thµnh. * §èi víi doanh nghiÖp ¸p dông h×nh thøc “ Chøng tõ ghi sæ “ + Sæ tæng hîp: Sæ c¸i TK 621, 622, 627, 335, 142, 155,154. + Sæ kÕ to¸n chi tiÕt : Sæ chi tiÕt TK 621, 622, 627, 142, 335, 155, 154, c¸c thÎ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô. * Doanh nghiÖp ¸p dông h×nh thøc “ NhËt ký chøng tõ” + Sæ tæng hîp: NhËt ký chøng tõ sè 7, sæ c¸i TK 621,622,627,335,142, 155,154 B¶ng kª sè 3, 4 + Sæ chi tiÕt : Sæ chi tiÕt TK 621,622,627,154,155,142,335, c¸c thÎ tÝnh gi¸ thµnh. §Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong kú kÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n sau: TK 621; TK 622; TK 627 * TK 154 chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dang dë ( theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn ) Bªn Nî: - KÕt chuyÓn c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú 13 - Gi¸ trÞ vËt liÖu thuª ngoµi chÕ biÕn vµ c¸c chi phÝ thuª ngoµi chÕ biÕn. Bªn Cã: - Gi¸ trÞ phÕ liÖu thuª ngoµi chÕ biÕn thu håi( nÕu cã )- c¸c kho¶n gi¶m gi¸ thµnh. - Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm( c«ng viÖc, lao vô ) hoµn thµnh s¶n xuÊt trong kú. - Gi¸ thµnh thùc tÕ vËt liÖu thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn hoµn thµnh. Sè d bªn Nî: - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dang dë - Chi phÝ thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn cha hoµnh thµnh Tr×nh tù kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµnh thµnh theo ph¬ng ph¸p kª khai htêng xuyªn: (1) Cuèi th¸ng kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh Nî TK 154 – chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dang dë Cã TK 612 – Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (2) Cuèi th¸ng, kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cho c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ Nî TK 154 – Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dang dë Cã TK 622 – chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp (3) Cuèi th¸ng, kÕt chuyÓn ( hoÆc ph©n bæ ) chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ. Nî TK 154 Chi phÝ s¶n xuÊt chung Cã TK 627- Chi phÝ s¶n xuÊt chung (4) C¨n cø b¶ng yÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh do bé phËn kÕ to¸n gi¸ thµnh cung cÊp, kÕ to¸n ghi: Nî TK 155 Thµnh phÈm ( sè ®· nhËp kho thµnh phÈm) 14 Nî TK 157 Hµng göi ®i b¸n ( sè ®· göi ®i b¸n kh«ng qua nhËp kho ) Nî TK 632 Gi¸ vèn hµng b¸n ( sè ®· b¸n ngay cho kh¸ch h¸ng ) Cã TK 154 Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dang dë (5) Trêng hîp cã ph¸t sinh chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm háng kh«ng tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh trong kú, x¸c ®Þnh ®îc ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm vËt chÊt vµ trÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi do thanh lý s¶n phÈm háng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 158 Ph¶i thu kh¸c( TK1388 ) HoÆc Nî TK 152 Nguyªn vËt liÖu HoÆc Nî TK 821 Chi phÝ bÊt thêng Cã TK 154 chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dang dë KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn ®îc kh¸i qu¸t ë s¬ ®å TK 621 TK 154 TK 138, 152, 821 D®kxxx TrÞ gi¸ SP háng b¾t båi thêng 15 PhÕ liÖu thu håi do SP háng(5) (1)chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp TK 155 TK 622 Gi¸ thµnh thùc tÕ SP hoµn thµnh NhËp kho(4a) (1) chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TK 157 gi¸ thµnh thùc tÕ SP göi b¶n TK 627 kh«ng qua kho(4b) (3 )chi phÝ SX chung TK 632 Gi¸ thµnh thùc tÕ SP hoµn thµnh B¸n ngay (4c) DCKxxx * Tµi kho¶n 631 Gi¸ thµnh s¶n xuÊt kh«ng cã sè d cuèi kú C¸c nghiÖp vô kÕ to¸n chi phÝ vµ gi¸ thµnh theo ph¬ng ph¸p kª khai ®Þnh kú nh sau: (1) §Çu th¸ng c¨n cø sè d s¶n phÈm dang dë ®Çu kú cña TK 154 Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang, kÕt chuyÓn sang TK 631 gi¸ thµnh s¶n xuÊt kÕ to¸n ghi: 16 Nî TK 631 Gi¸ thµnh s¶n xuÊt Cã TK 154 Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang (2) Cuèi th¸ng, kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh: Nî TK 631 Gi¸ thµnh s¶n xuÊt Cã Tk 621 Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (3) Cuèi th¸ng, kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ngtrùc tiÕp ®Ó tÝnh gi¸ rhµnh: Nî TK 631 GI¸ thµnh s¶n xuÊt Cã TK 622 Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp (4) Cuèi th¸ng, kÕt chuyÓn (hoÆc ph©n bæ) chi phÝ s¶n xuÊt chung ®Ó tÝnh gi¸ thµnh: Nî TK 631 Gi¸ thµnh s¶n xuÊt Cã TK 627 Chi phÝ s¶n xuÊt chung (5) Trêng hîp ph¸t sinh s¶n phÈm háng kh«ng söa ch÷a ®îc c¨n cø vµo quyÕt ®Þnh sö lý cña cÊp cã thÈm quyÒn, kÕ to¸n ghi: Nî TK 611 Mua hµng(trÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi nhËp kho) Nî TK 138(1388) Ph¶i thu kh¸c ( sè tiÒn båi thêng vËt liÖu ph¶i thu) Nî TK 821 chi phÝ bÊt thêng(nÕu tÝnh vµo chi phÝ bÊt thêng) Cã TK 631 Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (6) C¨n cø biªn b¶n kª, ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë dang cuèi kú, kÕ to¸n ghi: Nî TK 154 Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dng Cã TK 631 Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (7) Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh s¶n xuÊt trong kú(kÓ c¶ nhËp kho thµnh phÈm, göi b¸n kh«ng qua kho, b¸n ngay cho kh¸ch hµng) ®îc ghi: Nî TK 632 Gi¸ vèn hµng b¸n 17 Cã Tk 631 Gi¸ thµnh s¶n xuÊt Tr×nh tù kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú ®îc khaÝ qu¸t ë s¬ ®å TK154 TK 631 (1 ) kÕt chuyÓn chi phÝ SXKD ®Çu ký (6) ph¶n ¸nh chi phÝ SXKD cuèi kú TK 611 TK 621 TK 611, 138, 821 (2) chi phÝ NVL trùc tiÕp (5)PhÕ liÖu SP háng thu håi, trÞ gi¸ SP háng b¾t båi Thêng tÝnh vaß chi TK 622 PhÝ bÊt thêng (3) chi phÝ nh©n c«ng TK 632 trùc tiÕp TK 627 (4 )chi phÝ s¶n xuÊt chung (7)gi¸ th¸nh thùc tÕ SP hoµn thµnh SX trong kú *TK 621 Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Dïng ®Ó tËp hîp vµ ph©n bè chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ph¸t sinh trong kú. Chøng tõ ®Ó ho¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp lµ c¸c phiÕu nhËp kho, b¶ng ph©n bè vËt liÖu c«ng cô, dông cô, c¸c phiÕu chi nÕu nguyªn vËt liÖu mua vÒ kh«ng nhËp kho mµ xuÊt dïng trùc tiÕp cho s¶n xuÊt s¶n phÈm 18 - TK 622 Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Dïng ®Ó tËp hîp vµ ph©n bè chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp (tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, c¸c kho¶n tÝnh theo l¬ng…) cña nh©n c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm - TK 627 Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Dïng ®Ó tËp hîp vµ ph©n bè chi phÝ s¶n xuÊt chung cña ®¬n vÞ (chi phÝ s¶n xuÊt trùc tiÕp kh¸c vµ chi phÝ qu¶n lý phô vô trùc tiÕp s¶n xuÊt) TK 627 cã c¸c TK cÊp II sau: + TK 627.1 Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng + TK 627.2 Chi phÝ vËt liÖu ph©n xëng + TK 627.3 Chi phÝ c«ng cô, dông cô ph©n xëng + TK 627.4 Chi phÝ khÊu hao TSC§ + TK 627.7 Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi + TK 627.8 Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c 2. Tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt: - Ph¶i n¾m v÷ng néi dung vµ b¶n chÊt kinh tÕ cña chi phÝ. Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c hao phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i tiªu dïng trong mét kú ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm - Ph¶i ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt hîp lý theo yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n - Ph¶i ph©n ®Þnh chi phÝ víi gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ n¾m râ mèi quan hÖ gi÷a chóng. TÊt c¶ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh vµ c¸c chi phÝ tÝnh tríc cã liªn quan ®Õn khèi lîng s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô ®· hoµn thanh trong kú s¶n xuÊt t¹o nªn chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm Tæng gi¸ thµnh = Chi phÝ SX s¶n phÈm dë dang ®Çu kú + Chi phÝ SX - Chi phÝ SX ph¸t sinh trong kú dë dang cuèi kú - Ph¶i n¾m v÷ng c¸c c¸ch ph©n lo¹i gi¸ thµnh kh¸c nhau phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n 3. C¸c bíc tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm §Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu qu¶n lý, h¹ch to¸n vµ kÕ ho¹ch gi¸ thµnh cung øng yªu cÇu x¸c ®Þnh gi¸ c¶ hµng ho¸, gi¸ thµnh cã thÓ ®îc ph©n theo ph¹m vi, theo thêi ®iÓm tÝnh gi¸ thµnh 19 Tuú vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña tõng ngµnh nghÒ, tõng doanh nghiÖp vµo mèi quan hÖ qua c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp, tuú vµo tr×nh ®é c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n... mµ tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ ë c¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau th× kh«ng gièng nhau. Tuy nhiªn cã thÓ kh¸i qu¸t chung viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt qua c¸c bíc sau: - b1: TËp hîp chi phÝ c¬ b¶n cã liªn quan trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng sö dông - b2: tÝnh to¸n vµ ph©n bæ lao vô, dÞch vô c¶ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh phô cã liªn quan trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng s dông trªn c¬ së khèi lîng lao vô phôc vô vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ lao vô - b3: tæng hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c lo¹i s¶n phÈm cã liªn quan - b4: X¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú III. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp 3.1. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp theo ph¬ng ph¸p kª khai th¬ng xuyªn Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (CPNVLTT)lµ c¸c chi phÝ vÒ NVL chÝnh , nöa thµnh phÈm mua ngoµi, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu sö dông trùc tiÕp cho viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm, hoÆc thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô cña doanh nghiÖp trong c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, ng nghiÖp, giao th«ng , vËn t¶i, bu chÝnh viÔn th«ng... -TK sö dông :TK621: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó tËp hîp toµn bé chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp dïng cho s¶n xuÊt, chÕ tao s¶n phÈm ph¸t sinh trong kú. Cuèi kú kÕt chuyÓn sang tµi kho¶n 154 ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh. KÕt cÊu: Bªn nî: Gi¸ thc tÕ NVL xuÊt dïng trùc tiÕp cho s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm Bªn cã: - TrÞ gi¸ NVL trùc tiÕp sö dông kh«ng hÕt nhËp l¹i kho - Gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi - KÕt chuyÓn hoÆc phÈn bæ chi phÝ NVLTT ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. TK 621 cuèi kú kh«ng cã sè d vµ TK nµy cã thÓ ®îc më chi tiÕt theo tõng ®èi tîng tËp hîp CPSX ®Ó phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh theo tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. Ta cã thÓ kh¸i qu¸t b»ng s¬ ®å h¹ch to¸n sau: 20