Tài liệu Luận văn kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở công ty công nghệ thanh hải

Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Khoa kinh tÕ Ch¬ng 1 C¬ së lý luËn vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.1 B¶n chÊt cña chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.1.1. Chi phÝ s¶n xuÊt 1.1.1.1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt BÊt kú mét doanh nghiÖp nµo muèn tiÕn hµnh s¶n xuÊt còng ph¶i cã 3 yÕu tè: lao ®éng, t liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp còng ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh tiªu hao c¸c yÕu tè nãi trªn ®Ó t¹o ra s¶n phÈm phôc vô cho nhu cÇu toµn x· héi. Mäi hao phÝ tiªu hao cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ®Òu ®îc ®o b»ng tiÒn. ViÖc dïng thíc ®o ®Ó biÓu hiÖn c¸c t liÖu s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ søc lao ®éng ®· tiªu hao ®îc gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt . VËy chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng cÇn thiÕt, lao ®éng vËt hãa vµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c mµ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Cô thÓ trong ®ã hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, ®ã lµ kho¶n tiÒn c«ng mµ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho c¸n bé c«ng nh©n viªn bao gåm tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng. Cßn hao phÝ vÒ lao ®éng vËt ho¸ ®ã lµ kho¶n hao phÝ vÒ n¨ng suÊt, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, nguyªn vËt liÖu s¶n xuÊt ra s¶n phÈm hoÆc lao vô. Nhng mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt, ngoµi nh÷ng ho¹t ®éng liªn quan ®Õn s¶n xuÊt s¶n phÈm, lao vô cßn cã nh÷ng ho¹t ®éng kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c kh«ng cã tÝnh s¶n xuÊt nh: ho¹t ®éng b¸n hµng, ho¹t ®éng qu¶n lý doanh nghiÖp, ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ nhiÒu ho¹t ®éng kh¸c. TÊt c¶ c¸c ho¹t SV: Lª ThÞ Léc – Líp: c®kt4-K4 1 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Khoa kinh tÕ ®éng nµy doanh nghiÖp ®Òu ph¶i bá ra gåm chi phÝ s¶n xuÊt, chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ c¸c chi phÝ kh¸c. Tuy nhiªn chØ nh÷ng chi phÝ ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt míi ®îc coi lµ chi phÝ s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ph¸t sinh mét c¸ch thêng xuyªn trong suèt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nhng ®Ó phôc vô cho qu¶n lý h¹ch to¸n kinh doanh th× chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i ®îc tËp hîp theo tõng thêi kú: Hµng th¸ng, hµng quý, hµng n¨m phï hîp víi thêi kú b¸o c¸o. Do ®ã, chØ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp bá ra trong kú míi ®îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt trong kú. 1.1.1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i, cã néi dung kinh tÕ kh¸c nhau, môc ®Ých vµ c«ng cô cña chóng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng kh¸c nhau. Bªn c¹nh ®ã, do ®Æc ®iÓm cña chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¸t sinh tõng ngµy g¾n liÒn víi tõng vÞ trÝ s¶n xuÊt, tõng xÝ nghiÖp vµ tõng lo¹i h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nªn viÖc tæng hîp tÝnh to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tiÕn hµnh theo kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. Do ®ã, ®Ó qu¶n lý vµ kiÓm tra chÆt chÏ viÖc thùc hiÖn c¸c møc chi phÝ, tÝnh to¸n hiÖu qu¶, tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ th× cÇn ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ còng cã ý nghÜa x¸c ®Þnh l¹i ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt sao cho phï hîp. H¬n n÷a kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt phøc t¹p mµ ngêi qu¶n lý l¹i yªu cÇu tÝnh to¸n chi phÝ theo nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau víi nh÷ng yªu cÇu thùc tÕ kh¸c nhau. §èi víi c«ng t¸c kÕ to¸n viÖc ph©n lo¹i chi phÝ còng phôc vô trùc tiÕp vµ ®¾c lùc. §Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý còng nh c«ng t¸c kÕ to¸n nãi trªn, ngêi ta thêng ph©n lo¹i chi phÝ theo 3 tiªu thøc chñ yÕu sau: SV: Lª ThÞ Léc – Líp: c®kt4-K4 2 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Ÿ Khoa kinh tÕ Ph©n lo¹i theo néi dung tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ ( theo yÕu tè chi phÝ ) Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¨n cø vµo tÝnh chÊt, néi dung kinh tÕ kh¸c nhau cña chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó chia ra c¸c yÕu tè chi phÝ, mçi yÕu tè chi phÝ chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ cã cïng néi dung kinh tÕ, kh«ng ph©n biÖt n¬i ph¸t sinh chi phÝ, thuéc lÜnh vùc ho¹t ®éng nµo còng nh c«ng dông cña chi phÝ ®ã. Th«ng thêng, toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt trong kú ®îc chia ra thµnh c¸c yÕu tè sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu: Bao gåm toµn bé chi phÝ vÒ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu, vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ, thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n mµ doanh nghiÖp ®· sö dông cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong kú. - Chi phÝ nh©n c«ng: Bao gåm tÊt c¶ sè tiÒn c«ng ph¶i tr¶, tiÒn trÝch BHXH,BHYT, KPC§ cña c«ng nh©n vµ nh©n viªn ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp. - Chi phÝ khÊu hao TSC§: Bao gåm toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao TSC§ sö dông cho s¶n xuÊt cña toµn doanh nghiÖp . - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Bao gåm toµn bé sè tiÒn doanh nghiÖp ®· chi tr¶ vÒ c¸c dÞch vô ®· mua tõ bªn ngoµi nh tiÒn ®iÖn, tiÒn níc, tiÒn ®iÖn tho¹i, bu phÝ… phôc vô cho s¶n xuÊt kinh doanh . - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn cha ph¶n ¸nh vµo c¸c yÕu tè trªn vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. * Ph©n lo¹i theo c«ng dông kinh tÕ cña chi phÝ ( theo kho¶n môc chi phÝ ) Mçi yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú ®Òu cã môc ®Ých vµ c«ng dông nhÊt ®Þnh ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¨n cø vµo môc ®Ých vµ c«ng dông cña chi phÝ trong s¶n xuÊt ®Ó chia ra c¸c kho¶n môc chi phÝ kh¸c nhau, mçi kho¶n môc chi phÝ chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ cã cïng môc ®Ých vµ c«ng dông, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ cã néi dung kinh tÕ nh thÕ nµo. Theo tiªu thøc nµy toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú ®îc chia thµnh: SV: Lª ThÞ Léc – Líp: c®kt4-K4 3 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Khoa kinh tÕ - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ vÒ nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu sö dông vµo môc ®Ých trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, kh«ng tÝnh vµo kho¶n môc nµy nh÷ng chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu sö dông vµo môc ®Ých s¶n xuÊt chung vµ nh÷ng ho¹t ®éng ngoµi s¶n xuÊt - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ vÒ tiÒn c«ng, tiÒn trÝch BHXH, BHYT, KPC§ cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, kh«ng tÝnh vµo kho¶n nµy sè tiÒn c«ng vµ tiÒn trÝch BHXH, BHYT, KPC§ cña nh©n viªn s¶n xuÊt chung, nh©n viªn qu¶n lý vµ nh©n viªn b¸n hµng. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Lµ nh÷ng chi phÝ dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt chung ë c¸c ph©n xëng, tæ ®éi s¶n xuÊt ngoµi 2 kho¶n môc chi phÝ trùc tiÕp ®· nªu trªn, nã bao gåm: + Chi phÝ vËt liÖu: Gåm vËt liÖu sö dông cho nhu cÇu s¶n xuÊt cña ph©n xëng s¶n xuÊt nh dïng ®Ó söa ch÷a TSC§ dïng cho c«ng t¸c qu¶n lý t¹i ph©n xëng. + Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt : Chi phÝ vÒ c¸c lo¹i CCDC dïng trong c¸c nhu cÇu s¶n xuÊt t¹i ph©n xëng s¶n xuÊt nh: khu«n mÉu, dông cô, gi¸ l¾p, dông cô b¶o hé lao ®éng. + CP nh©n viªn ph©n xëng: Bao gåm chi phÝ vÒ thêi lîng, c¸c kho¶n trÝch BHYT, BHXH, KPC§ trªn tiÒn l¬ng cña nh©n viªn ph©n xëng nh: nh©n viªn qu¶n lý, thñ kho… + Chi phÝ khÊu haoTSC§: Lµ tÊt c¶ sè tiÒn chi cho KHTSC§ sö dông trong ph©n xëng. + Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: bao gåm chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, thuª ngoµi ®Ó sö dông cho nhu cÇu s¶n xuÊt cña ph©n xëng nh chi phÝ vÒ ®iÖn, níc, ®iÖn tho¹i… + Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Lµ c¸c kho¶n chi phÝ b»ng tiÒn ngoµi c¸c kho¶n tiÒn sö dông cho nhu cÇu s¶n xuÊt cña ph©n xëng s¶n xuÊt. SV: Lª ThÞ Léc – Líp: c®kt4-K4 4 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Khoa kinh tÕ * Ph©n lo¹i chi phÝ theo mèi quan hÖ víi khèi lîng s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô s¶n xuÊt trong kú Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy toµn bé CPSX chia lµm 2 lo¹i: - Chi phÝ kh¶ biÕn ( biÕn ®æi ) - Chi phÝ bÊt biÕn ( cè ®Þnh ) Ngoµi c¸c c¸ch ph©n lo¹i trªn th× cã thÓ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ cÊu thµnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm vµ mèi quan hÖ ®èi tîng chÞu chi phÝ ( chi phÝ trùc tiÕp, chi phÝ gi¸n tiÕp ) …Do vËy tuú theo môc ®Ých mµ ta tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau. Tãm l¹i, mçi c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt cã ý nghÜa riªng phôc vô cho tõng yªu cÇu qu¶n lý vµ tõng ®èi tîng cung cÊp th«ng tin cô thÓ nhng chóng lu«n bæ xung cho nhau nh»m qu¶n lý cã hiÖu qu¶ nhÊt vÒ tÊt c¶ chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong ph¹m vi toµn c«ng ty ë tõng thêi kú. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo c¸ch nµy cã t¸c dông cho c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh møc vµ gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cho kú sau. 1.1.1.3. §èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt Trong doanh nghiÖp, chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh g¾n liÒn víi n¬i diÔn ra ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm, ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp cã thÓ tiÕn hµnh ë nhiÒu ®Þa ®iÓm, nhiÒu ph©n xëng kh¸c nhau; ë tõng ®Þa ®iÓm s¶n xuÊt l¹i cã thÓ s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm theo c¸c qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt kh¸c nhau. Do ®ã chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp còng ph¸t sinh ë nhiÒu ®Þa ®iÓm, nhiÒu bé phËn liªn quan ®Õn nhiÒu s¶n phÈm, c«ng viÖc kh¸c nhau vµ thùc chÊt cña viÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ ®èi tîng chÞu chi phÝ. Do ®ã ®Ó x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt tríc hÕt ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm c«ng dông cña chi phÝ trong s¶n xuÊt . Tuú theo c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt, yªu cÇu h¹ch to¸n kinh doanh cña doanh nghiÖp mµ ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ tÊt c¶ qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp hay tõng giai ®o¹n, tõng ph©n xëng, tæ ®éi s¶n xuÊt. Tuú theo qui tr×nh c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm mµ ®èi tîng kÕ to¸n tËp SV: Lª ThÞ Léc – Líp: c®kt4-K4 5 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Khoa kinh tÕ hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ tõng nhãm s¶n phÈm, tõng s¶n phÈm hay tõng ®¬n hµng. Nh vËy: ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi ( giíi h¹n ) mµ chi phÝ s¶n xuÊt cÇn ph¶i tËp hîp nh»m ®Ó kiÓm tra gi¸m s¸t chi phÝ s¶n xuÊt vµ phôc vô c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. X¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ kh©u ®Çu tiªn cÇn thiÕt cña c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. X¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt th× míi cã thÓ ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt, tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt tõ kh©u ghi chÐp ban ®Çu, më sæ vµ ghi sæ kÕ to¸n, tæng hîp sè liÖu. 1.1.1.3. Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt : Tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµo c¸c ®èi tîng cã liªn quan, kÕ to¸n sÏ ¸p dông ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp. - Ph¬ng ph¸p tËp hîp trùc tiÕp : ¸p dông ®èi víi chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®· x¸c ®Þnh. - Ph¬ng ph¸p tËp hîp gi¸n tiÕp : ¸p dông ®èi víi chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn quan tíi nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kh«ng thÓ tËp hîp trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ ®îc. 1.1.2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.1.2.1. Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm: Gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi lîng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp thÓ hiÖn c¸c mÆt ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp, lµ thíc ®o møc tiªu hao ®Ó bï ®¾p trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , lµ mét c¨n cø x©y dùng gi¸ c¶ s¶n phÈm hµng ho¸. ChØ tiªu gi¸ thµnh ®îc tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh cho tõng lo¹i s¶n phÈm, lao vô cô thÓ vµ chØ tÝnh to¸n víi sè lîng s¶n phÈm hoÆc dÞch vô ®· hoµn thµnh SV: Lª ThÞ Léc – Líp: c®kt4-K4 6 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Khoa kinh tÕ toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hoÆc kÕt thóc mét sè giai ®o¹n s¶n xuÊt chø kh«ng tÝnh cho s¶n phÈm cßn n»m trªn d©y truyÒn s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lu«n chøa ®ùng hai mÆt kh¸c nhau vèn cã cña nã lµ chi phÝ s¶n xuÊt ®· chi ra vµ lîng gi¸ trÞ sö dông thu ®îc cÊu thµnh khèi lîng s¶n phÈm hay c«ng viÖc ®· hoµn thµnh. Nh vËy, b¶n chÊt cña gi¸ thµnh lµ sù dÞch chuyÓn cña c¸c yÕu tè chi phÝ vµo nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc ®· hoµn thµnh. Nh vËy, Gi¸ thµnh cã hai chøc n¨ng chñ yÕu lµ chøc n¨ng thíc ®o bï ®¾p chi phÝ vµ chøc n¨ng lËp gi¸. Toµn bé chi phÝ mµ doanh nghiÖp chi ra ®Ó hoµn thµnh mét khèi lîng s¶n phÈm,, c«ng viÖc ph¶i ®îc bï ®¾p b»ng chÝnh sè tiÒn thu vÒ tiªu thô, b¸n s¶n phÈm, lao vô. ViÖc bï ®¾p c¸c chi phÝ s¶n xuÊt vµ nguyªn t¾c kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ trêng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i b¶o ®¶m trang tr¶i bï ®¾p ®îc mäi chi phÝ ®Çu t vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ ph¶i cã l·i. Gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh lµ xuÊt ph¸t ®iÓm ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ c¶ thÞ trêng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt. 1.1.2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm ViÖc ph©n lo¹i gi¸ thµnh sÏ gióp ph©n tÝch ®îc nh÷ng biÕn ®éng cña chØ tiªu gi¸ thµnh vµ chiÒu híng cña chóng ®Ó cã biÖn ph¸p thÝch hîp nh»m h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. C¨n cø c¸c tiªu thøc kh¸c nhau ngêi ta ph©n gi¸ thµnh s¶n phÈm thµnh c¸c lo¹i sau: Ÿ Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo thêi gian vµ c¬ së sè liÖu tÝnh gi¸ thµnh: Theo tiªu thøc nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chia lµm 3 lo¹i: Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: ViÖc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh gi¸ thµnh kÕ ho¹ch s¶n phÈm ®îc tiÕn hµnh tríc khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt dùa trªn chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n lîng kÕ ho¹ch vµ ®îc xem lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp, lµ c¬ së ®Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. Gi¸ thµnh ®Þnh møc: ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc ®îc thùc hiÖn tríc khi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt dùa trªn c¸c ®Þnh møc, dù to¸n chi phÝ tiÕn hµnh vµ chi phÝ cho ®¬n vÞ s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®Þnh møc ®îc xem lµ thíc ®o chÝnh x¸c ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n, vËt t, tiÒn vèn cña doanh nghiÖp trong s¶n xuÊt gióp cho viÖc ®¸nh gi¸ ®óng c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ mµ doanh nghiÖp ¸p dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña chi phÝ. SV: Lª ThÞ Léc – Líp: c®kt4-K4 7 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Khoa kinh tÕ Gi¸ thµnh thùc tÕ: Kh¸c víi 2 lo¹i gi¸ thµnh trªn, gi¸ thµnh thùc tÕ chØ ®îc x¸c ®Þnh khi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®· hoµn thµnh vµ dùa trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ thùc tÕ ®· ph¸t sinh vµ tËp hîp ®îc trong kú vµ s¶n lîng s¶n phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt trong kú. Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh kÕt qu¶ phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp trong viÖc tæ chøc vµ sö dông c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ – tæ chøc – kÜ thuËt ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn thu nhËp cña doanh nghiÖp. Ÿ Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi tÝnh to¸n: Theo c¸ch nµy gi¸ thµnh ®îc chia thµnh: Gi¸ thµnh s¶n xuÊt: bao gåm c¸c chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm trong ph¹m vi ph©n xëng s¶n xuÊt ( chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung ). Gtsx lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n gi¸ vèn hµng b¸n vµ l·i gép ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh toµn bé: bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt céng thªm chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm ( chi phÝ qu¶n lý vµ chi phÝ b¸n hµng ). Gi¸ thµnh toµn bé chØ ®îc tÝnh to¸n khi s¶n phÈm ®· ®îc tiªu thô, lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n x¸c ®Þnh l·i tríc thuÕ lîi tøc cña mçi doanh nghiÖp. Trªn ®©y lµ 2 c¸ch ph©n lo¹i chñ yÕu. Chóng ta cÇn ph¶i sö dông c¸c chØ tiªu trªn ®Ó ®¶m b¶o qu¶n lý ®îc kÞp thêi, chÝnh x¸c vµ cã kÕt qu¶ kinh tÕ cao. 1.1.2.3. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh: §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra cÇn ph¶i tÝnh ®îc tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Çu tiªn trong tÊt c¶ c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Bé phËn KÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ yªu cÇu tr×nh ®é qu¶n lý …®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cho thÝch hîp. - VÒ mÆt tæ chøc: + NÕu s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× tõng s¶n phÈm, tõng c«ng viÖc s¶n xuÊt lµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. SV: Lª ThÞ Léc – Líp: c®kt4-K4 8 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Khoa kinh tÕ + NÕu doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt hµng lo¹t hoÆc theo ®¬n ®Æt hµng th× tõng lo¹t s¶n phÈm hay tõng ®¬n ®Æt hµng lµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. + NÕu tæ chøc s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, khèi lîng s¶n xuÊt lín th× mçi lo¹i s¶n phÈm lµ mét ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. - VÒ mÆt qui tr×nh s¶n xuÊt + NÕu qui tr×nh s¶n xuÊt phøc t¹p kiÓu liªn tôc th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ thµnh phÈm ë giai ®o¹n chÕ biÕn cuèi cïng hoÆc còng cã thÓ lµ nöa thµnh phÈm ë tõng giai ®o¹n s¶n xuÊt. + NÕu qui tr×nh s¶n xuÊt gi¶n ®¬n th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh chØ cã thÓ lµ s¶n phÈm hoµn thµnh ë cuèi qui tr×nh s¶n xuÊt. + NÕu quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p kiÓu song song th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm hoÆc s¶n phÈm l¾p r¸p hoµn chØnh. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¨n cø ®Ó kÕ to¸n gi¸ thµnh tæ chøc c¸c b¶ng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp, tæ chøc c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh hîp lý. 1.1.2.4. Kú tÝnh gi¸ thµnh Kú tÝnh gi¸ thµnh lµ thêi kú bé phËn kÕ to¸n gi¸ thµnh cÇn tiÕn hµnh c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh cho c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ®· s¶n xuÊt hoµn thµnh. X¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh cho tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp sÏ gióp cho viÖc tæ chøc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc khoa häc, hîp lý, ®¶m b¶o cung cÊp sè liÖu vÒ gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm kÞp thêi, ph¸t huy ®Çy ®ñ chøc n¨ng gi¸m ®èc t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cña kÕ to¸n. Mçi ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ chu kú s¶n xuÊt cña chóng ®Ó x¸c ®Þnh cho thÝch hîp. Trong trêng hîp tæ chøc s¶n xuÊt nhiÒu, chu kú s¶n xuÊt ng¾n xen kÏ, liªn tôc th× kú tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp lµ hµng th¸ng. Trong trêng hîp tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc hoÆc hµng lo¹t, theo tõng ®¬n ®Æt hµng, chu kú s¶n phÈm dµi s¶n phÈm chØ hoµn thµnh khi kÕt thóc chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm ®ã th× kú tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp lµ thêi ®iÓm kÕt thóc chu kú s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm ®· hoµn thµnh. 1.1.3. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm: SV: Lª ThÞ Léc – Líp: c®kt4-K4 9 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Khoa kinh tÕ Gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm. Chi phÝ lµ biÓu hiÖn mÆt hao phÝ cßn gi¸ thµnh biÓu hiÖn mÆt kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §©y lµ 2 mÆt thèng nhÊt cña mét qu¸ tr×nh v× vËy chóng gièng nhau vÒ chÊt. C¶ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Òu bao gåm lao ®éng sèng vµ hao phÝ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt ®· ®îc tËp hîp vµ sè lîng s¶n phÈm ®· ®îc hoµn thµnh. Néi dung gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh lµ chi phÝ s¶n xuÊt ® îc tÝnh cho sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh trong kú. Nh vËy, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh ®Òu cã néi dung c¬ b¶n lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña nh÷ng chi phÝ doanh nghiÖp ®· bá ra cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Sù tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ cña doanh nghiÖp vÒ chi phÝ s¶n xuÊt ®Òu cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm h¹ hoÆc cao. Do vËy, viÖc qu¶n lý gi¸ thµnh ph¶i g¾n víi viÖc qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, do bé phËn chi phÝ s¶n xuÊt gi÷a c¸c kú kh«ng ®Òu nhau nªn gi¸ thµnh vµ chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhau vÒ mÆt lîng. §îc tÝnh vµo chØ tiªu gi¸ thµnh chØ cã nh÷ng chi phÝ g¾n liÒn víi s¶n phÈm hay khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh, kh«ng kÓ chi phÝ ®îc chi ra trong kú nµo. Do lîng chi phÝ s¶n xuÊt kú tríc chuyÓn sang kú nµy thêng kh«ng thèng nhÊt víi lîng chi phÝ s¶n xuÊt kú nµy chuyÓn sang kú sau nªn tæng gi¸ thµnh trong kú thêng kh«ng b»ng tæng chi phÝ chi ra trong kú ®ã. H¬n n÷a: Chi phÝ s¶n xuÊt lµ nh÷ng chi phÝ ®· chi ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm kh«ng kÓ s¶n phÈm ®ã ®· hoµn thµnh hay cha vµ thêng g¾n víi mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Cßn tæng s¶n phÈm lµ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tÝnh cho mét ®èi tîng tÝnh tæng cô thÓ ®· hoµn thµnh kh«ng kÓ chi phÝ ®ã chi ra trong thêi kú nµo. Chi phÝ s¶n xuÊt trong kú bao gåm c¶ nh÷ng chi phÝ ®· tr¶ tríc trong kú nhng cha ph©n bæ cho kú nµy vµ nh÷ng chi phÝ ph¶i tr¶ tríc trong kú tríc nhng kú nµy míi thùc tÕ ph¸t sinh, nhng kh«ng bao gåm chi phÝ tr¶ tríc cña kú tríc ph©n bæ cho kú nµy nhng thùc tÕ cha ph¸t sinh. Ngîc l¹i, gi¸ thµnh s¶n phÈm SV: Lª ThÞ Léc – Líp: c®kt4-K4 10 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Khoa kinh tÕ l¹i chØ liªn quan trùc tiÕp ®Õn chi phÝ ph¶i tr¶ trong kú vµ chi phÝ tr¶ tríc ®îc ph©n bæ trong kú. Chi phÝ s¶n xuÊt trong kú kh«ng chØ liªn quan ®Õn nh÷ng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh mµ cßn liªn quan ®Õn c¶ s¶n phÈm cßn dë dang cuèi kú vµ s¶n phÈm háng. Song gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i kh«ng liªn quan ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµ s¶n phÈm háng mµ chØ liªn quan ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm dë dang kú tríc chuyÓn sang kú nµy. Ta cã thÓ kh¸i qu¸t mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm qua ®¼ng thøc sau: Tæng gi¸ thµnh Chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt - dë dang cuèi kú = dë dang ®Çu kú + s¶n phÈm trong kú Khi chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú b»ng nhau trong c¸c ngµnh kh«ng cã s¶n phÈm dë dang th× tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm b»ng chi phÝ s¶n xuÊt trong kú. 1.1.3 Vai trß vµ nhiÖm vô cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.1.3.1 Vai trß cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm Khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn th× c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ h¬n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt, t×m c¸ch gi¶m thiÓu chi phÝ nhng vÉn ph¶i ®¶m b¶o tiªu chÝ thu ®îc nhiÒu lîi nhuËn. Muèn thùc hiÖn ®îc ®iÒu ®ã th× mét mÆt ph¶i c¶i tiÕn kÜ thuËt ®Ó t¨ng n¨ng suÊt, mÆt kh¸c ph¶i t¨ng cêng qu¶n lý kinh tÕ mµ träng t©m lµ qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt. §iÒu nµy chØ cã kÕ to¸n míi thùc hiÖn ®îc v× ®©y lµ mét c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh quan träng. Víi chøc n¨ng lµ ghi chÐp, tÝnh to¸n, ph¶n ¸nh vµ gi¸m ®èc mét c¸ch thêng xuyªn liªn tôc sù biÕn ®éng cña vËt t, tµi s¶n, tiÒn vèn. KÕ to¸n sö dông c¶ thíc ®o gi¸ trÞ vµ thíc ®o hiÖn vËt ®Ó qu¶n lý chi phÝ. V× vËy, kÕ to¸n cã thÓ cung cÊp kÞp thêi nh÷ng tµi liÖu cÇn thiÕt vÒ c¸c chi phÝ ®· bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh SV: Lª ThÞ Léc – Líp: c®kt4-K4 11 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Khoa kinh tÕ doanh, ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt ®èi víi tõng ho¹t ®éng, lo¹i s¶n phÈm, lao vô dÞch vô. Nhê ®ã mµ chñ doanh nghiÖp biÕt ®îc t×nh h×nh sö dông c¸c yÕu tè chi phÝ lµ tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ khi so s¸nh chi phÝ ®Þnh møc víi chi phÝ thùc tÕ; tõ ®ã ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p thÝch hîp nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, cã quyÕt ®Þnh phï hîp víi sù ph¸t triÓn kinh doanh vµ yªu cÇu qu¶n trÞ cña doanh nghiÖp. Trong c¬ chÕ thÞ trêng nÕu tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ thµnh s¶n phÈm h¹ trong khi chÊt lîng s¶n phÈm kh«ng thay ®æi th× uy tÝn còng nh chç ®øng cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng ngµy cµng ®îc kh¼ng ®Þnh. Nh vËy kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ phÇn kh«ng thÓ thiÕu ®îc khi thùc hiÖn chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. 1.1.3.2. NhiÖm vô cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ quan träng ph¶n ¸nh chÊt lîng s¶n xuÊt cña s¶n phÈm. Do ®ã c¸c doanh nghiÖp cÇn tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã kÕ to¸n cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau: + X¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp. + Tæ chøc vËn dông c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm phï hîp víi ph¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kÕ ho¹ch (Kª khai thêng xuyªn hoÆc KiÓm kª ®Þnh kú ) mµ doanh nghiÖp ®· lùa chän. + Tæ chøc tËp hîp, kÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh theo c¸c yÕu tè chi phÝ vµ kho¶n môc gi¸ thµnh, x¸c ®Þnh ®óng ®¾n trÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú. + §Þnh kú cung cÊp c¸c b¸o c¸o vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh cho c¸c cÊp qu¶n lý doanh nghiÖp ,tiÕn hµnh ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh SV: Lª ThÞ Léc – Líp: c®kt4-K4 12 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Khoa kinh tÕ møc vµ dù to¸n chi phÝ , ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®ång thêi tæ chøc tèt c«ng t¸c kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ khèi lîng s¶n phÈm dë dang trong kú mét c¸ch khoa häc ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c ®Ó tõ ®ã ph¸t hiÖn c¸c h¹n chÕ vµ kh¶ n¨ng tiÒm tµng, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p ®Ó gi¶m chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1.2. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp 1.2.1. Tæ chøc chøng tõ ban ®Çu Chøng tõ kÕ to¸n lµ nh÷ng chøng minh b»ng giÊy tê c¸c nghiÖp vô kinh tÕ tµi chÝnh ph¸t sinh vµ thùc sù hoµn thµnh. Tæ chøc chøng tõ kÕ to¸n lµ sù vËn dông cña ph¬ng ph¸p chøng tõ trong thùc tiÔn , nh»m hoµn thµnh nªn hÖ thèng th«ng tin ban ®Çu cho doanh nghiÖp. Trong h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt c¸c chøng tõ ®îc sö dông lµ: - PhiÕu thu, PhiÕu chi - Hãa ®¬n thuÕ GTGT, hãa ®¬n mua hµng - B¶ng ph©n bæ tiÒn l¬ng - B¶ng ph©n bæ nguyªn vËt liÖu - B¶ng ph©n bæ khÊu hao - PhiÕu nhËp kho - PhiÕu xuÊt kho - B¶ng thanh to¸n l¬ng C¸c chøng tõ ®îc sö dông ph¶i tiªu chuÈn hãa vÒ biÓu mÉu, viÖc t¹o lËp vµ lu©n chuyÓn chøng tõ ph¶i ®¶m b¶o ®îc tÝnh hîp lÖ, hîp ph¸p. §Ó tÝnh ®îc gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm kÕ to¸n ph¶i më ®îc hÖ th«ng sæ kÕ to¸n chi tiÕt ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ lËp ®îc c¸c b¶ng tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm. 1.2.2. Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông SV: Lª ThÞ Léc – Líp: c®kt4-K4 13 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Khoa kinh tÕ Theo chÕ ®é kÕ to¸n doanh nghiÖp hiÖn hµnh viÖc sö dông c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm cÇn ®îc tËp hîp theo nh÷ng ph¹m vi nhÊt ®Þnh cã møc ®é tæng hîp theo tµi kho¶n cÊp 1, cÊp 2 ë c¸c tµi kho¶n tËp hîp chi phÝ vµ phô thuéc vµo doanh nghiÖp sö dông ph¬ng ph¸p KKTX hoÆc ph¬ng ph¸p KK§K hµng tån kho. KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp sö dông tµi kho¶n 621 Ÿ Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp lµ chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh ( nöa thµnh phÈm mua ngoµi ), vËt liÖu phô sö dông trùc tiÕp ®Ó s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn dÞch vô. TK sö dông ®Ó tËp hîp chi phÝ NVL TT lµ TK 621 KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp sö dông tµi kho¶n 622 Ÿ Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, dÞch vô nh: l¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn ¨n gi÷a ca, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung sö dông TK 627 Ÿ Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ qu¶n lý, phôc vô s¶n xuÊt vµ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c ngoµi hai kho¶n môc CFNLVLTT, CFNCTT ph¸t sinh ë ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt nh: chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng, chi phÝ vËt liÖu, c«ng cô, dông cô dïng ë ph©n xëng, chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. TK sö dông ®Ó tËp hîp lµ TK 627 – chi phÝ s¶n xuÊt chung KÕ to¸n tæng hîp CFSX toµn doanh nghiÖp dïng TK 154 ( DN ¸p dông Ÿ ph¬ng ph¸p KKTX ) KÕ to¸n sö dông TK 154- chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ®Ó tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô . Ÿ KÕ to¸n tæng hîp CFSX toµn doanh nghiÖp dïng TK 631 (DN ¸p dông ph¬ng ph¸p KK§K ) SV: Lª ThÞ Léc – Líp: c®kt4-K4 14 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Khoa kinh tÕ KÕ to¸n sö dông TK 631- gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®Ó ph¶n ¸nh, tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô ë ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong trêng hîp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. 1.2.3. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt 1.2.3.1. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong trêng hîp DN h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p KKTX Ÿ KÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm thêng chiÕm tØ träng lín trong gi¸ thµnh s¶n phÈm nhÊt lµ ®èi víi ngµnh s¶n xuÊt. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp thêng ®îc x©y dùng thµnh ®Þnh møc chi phÝ vµ tæ chøc qu¶n lý chóng theo ®Þnh møc. Th«ng thêng chi phÝ NVL TT cã liªn quan trùc tiÕp tíi tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ, khi ®ã kÕ to¸n c¨n cø vµo c¸c chøng tõ xuÊt kho vËt liÖu vµ b¸o c¸o sö dông vËt liÖu ë tõng ph©n xëng s¶n xuÊt ®Ó tËp hîp trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng liªn quan. Trong trêng hîp nguyªn vËt liÖu sö dông cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng kh«ng thÓ tËp hîp trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng th× ph¶i lùa chän tiªu chuÈn ph©n bæ cho hîp lý. §Ó tiÕn hµnh ph©n bæ chi phÝ NVLTT ta dïng c«ng thøc: H = C n ∑ Tn Trong ®ã i=1 C : tæng chi phÝ nguyªn vËt liÖu ®· tËp hîp cÇn ph©n bæ Tn : Tiªu chuÈn ph©n bæ cña ®èi tîng n H : HÖ sè ph©n bæ Chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ cã liªn quan (Cn) ®îc tÝnh theo c«ng thøc: Cn = Tn x H Tiªu chuÈn ph©n bæ cã thÓ lµ: chi phÝ ®Þnh møc, chi phÝ kÕ ho¹ch, chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh, khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt … SV: Lª ThÞ Léc – Líp: c®kt4-K4 15 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Khoa kinh tÕ Tæng chi phÝ NL VLTT trong kú ®îc x¸c ®Þnh : CF NLVL TT thùc tÕ trÞ gi¸ = NLVL trÞ gi¸ NLVL + cßn l¹i ®Çu kú trÞ gi¸ NLVL _ cßn l¹i trÞ gi¸ _ phÕ Tiªu hao xuÊt dïng ë ®Þa ®iÓm cuèi kú liÖu Trong kú trong kú s¶n xuÊt cha sö dông thu håi §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ NVLTT, kÕ to¸n sö dông TK 621 – chi phÝ NVLTT S¬ ®å 1: S¬ ®å kÕ to¸n tæng hîp chi phÝ NVLTT TK621 TK 152 TK152 NVL sd kh«ng hÕt nhËp XuÊt NVL dïng s¶n xuÊt l¹i kho S¶n phÈm TK 111, 112, 141,331 TK 154 Mua NVL sö dông TK133 ngay cho sx sp K/c chi phÝ NVL TT TK141 KÕ to¸n tËpto¸n hîp vµ ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: QuyÕt Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp thêng ®îc tÝnh trùc tiÕp vµo tõng ®èi tîng chi T¹m øng phÝ cã liªn quan. Trêng hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng th× cã thÓ tËp hîp chung, chän tiªu thøc phï hîp nh: tiÒn l¬ng ®Þnh møc, giê c«ng ®Þnh møc, giê c«ng thùc tÕ… ®Ó ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ liªn quan §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp kÕ to¸n sö dông TK 622- chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Ÿ SV: Lª ThÞ Léc – Líp: c®kt4-K4 16 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Khoa kinh tÕ S¬ ®å 2: S¬ ®å kÕ to¸n tæng hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TK 622 TK 334 TK 154 L¬ng ph¶i tr¶ cho CNTT Cuèi kú K/ chi phÝ NCTT S¶n xuÊt s¶n phÈm TK 335 TrÝch tríc l¬ng nghØ phÐp TK 338 Cho CNTT sx s¶n phÈm KPC§  KÕTrÝch to¸nBHXH, tËp hîpBHYT, vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung: Ph¬ng ph¸p tËp sx hîps¶n vµphÈm ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung: tríc hÕt kÕ to¸n Cho CNTT ph¶i më b¶ng kª, më sè chi tiÕt ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung theo tõng ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt chung ®· tËp hîp ®îc ph©n bæ theo nguyªn t¾c sau: + Chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh ph©n bæ vµo chi phÝ chÕ biÕn cho mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm ®îc dùa trªn c«ng suÊt b×nh thêng cña m¸y mãc s¶n xuÊt + Chi phÝ s¶n xuÊt chung biÕn ®æi ®îc ph©n bæ hÕt vµo chi phÝ chÕ biÕn cho mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm theo chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh C¸c lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt chung cßn l¹i tiªu chuÈn ph©n bæ thêng lµ tiÒn l¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt , ®Þnh møc chi phÝ hoÆc giê c«ng c«ng nh©n s¶n xuÊt. S¬ ®å 3: S¬ ®å KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung TK 334, 338 TK 627 TK 154 Chi phÝ nh©n viªn TK 152 SV: Lª ThÞ Léc – Líp: c®kt4-K4 TK133 CPSXC ph©n bæ vµo chi phÝ chÕ biÕn trong kú 17 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Khoa kinh tÕ Chi phÝ NVL TK 153 (142,242) TK 632 Chi phÝ CCDC CPSXC kh«ng ®îc ph©n bæ ghi TK 214 nhËn CPSXC trong kú Chi phÝ khÊu hao TSC§ TK111,112,331,141 Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ b»ng tiÒn kh¸c TK 621 TK 154 TK 152 KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp Chi phÝ s¶n xuÊt sau khi tËp hîp riªng tõng kho¶n môc ®îc kÕt chuyÓn ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cña toµn doanh nghiÖp vµ chi tiÕt theo tõng ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt TK 622 TK138, 334 KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp ®îc tr×nh bµy qua s¬ ®å 4 S¬ ®å 4: s¬ ®å kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp ( theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn) Ÿ TK 627Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn liÖu vËt liÖu trùc tiÕp TrÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi cña s¶n phÈm háng TK 155 TK 632 Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Kho¶n båi thêng ph¶i thu do Gi¸ thµnh s¶n s¶n xuÊtphÈm s¶n phÈm s¶n xuÊt háng lao vô b¸n kh«ng qua kho TK 627 SV: Lª ThÞ Léc – Líp: c®kt4-K4 Gi¸ thµnh SX SP lao vu göi LuËn v¨n tèt nghiÖp 18b¸n Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Khoa kinh tÕ Cuèi kú kÕt chuyÓn chÝ phÝ s¶n xuÊt chung Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm nhËp kho 1.2.3.2. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong tËp hîp doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú: Còng t¬ng tù nh ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn, chi phÝ s¶n xuÊt trong kú ®îc tËp hîp trªn c¸c tµi kho¶n: TK 621- chi phÝ NLVLTT TK 622- chi phÝ NCTT TK627- chi phÝ s¶n xuÊt chung Tuy nhiªn do ®Æc ®iÓm cña KÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú, TK 154- chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang chØ sö dông ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú, viÖc tËp hîp chi phÝ ®îc thùc hiÖn trªn TK 631- gi¸ thµnh s¶n xuÊt KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú ®îc tr×nh bµy qua s¬ ®å 5 SV: Lª ThÞ Léc – Líp: c®kt4-K4 19 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Khoa kinh tÕ S¬ ®å 5: S¬ ®å KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt toµn DN ( ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú ) TK154 TK631 KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm dë dang ®Çu kú TK 154 KÕt chuyÓn chi phÝ cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú TK 621 TK611 KÕt chuyÓn chi phÝ NLVL trùc tiÕp PhÕ liÖu thu håi cña s¶n phÈm háng TK 622 TK 138 KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TiÒn båi thêng ph¶i thu vÒ s¶n phÈm háng TK627 TK632 KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm hoµn thµnh trong kú 1.3. Tæ chøc kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt SV: Lª ThÞ Léc – Líp: c®kt4-K4 20 LuËn v¨n tèt nghiÖp