LỜI MỞ ĐẦU
Thùc hiÖn qóa tr×nh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµn ho¸ nhiÒu
thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña §¶ng vµ Nhµ níc
theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa,
nÒn kinh tÕ ®· ®¹t ®îc thµnh tùu ®¸ng khÝch lÖ trªn bíc ®êng c«ng
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Tuy nhiªn, nh÷ng th¸ch thøc cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
vÉn ®ang ®Æt ra trªn b×nh diÖn kinh tÕ vi m« vµ b×nh diÖn vÜ m«.
Trªn b×nh diÖn vÜ m«, c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
ph¶i t¹o ra ®îc søc bËt néi t¹i trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh ngµy cµn gay g¾t.
cïn víi viÖc ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc kinh doanh ®æi møi chiÕn lîc vÒ thÞ trêng,
®æi míi kü thuËt c«ng nghÖ... c¸c doanh nghiÖp cßn ph¶i quan t©m ®Õn c«ng
t¸c qu¶n trÞ chi phÝ nh»m tèi thiÓu ho¸ chi phÝ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn.
§Ó gi¶m thiÓu chi phÝ, c¸c do nghiÖp ph¶i n¨ng ®éng vÒ mäi mÆt, ph¶i
¸p dông mét c¸ch tæng hîp c¸c biÖn ph¸p, trong ®ã quan träng hµng ®Çu vµ
kh«ng thÓ thiÕu ®îc lµ hoµn thiÖn c«ng t¸c tæ chøc kÕ to¸n trong doanh nghiÖp
nãi chung, còng nh c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt lÖu nãi riªng.
Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®Æc biÖt lµ ngµnh may mÆc chi phÝ vÒ
nguyªn vËt liÖu trong gi¸ thµnh s¶n phÈm chiÕm mét tû träng lín, chØ cÇn mét
sù biÕn ®éng nhá vÒ chi phÝ nguyªn vËt liÖu còng lµm ¶nh hëng ®Õn gi¸ thµnh
s¶n phÈm.
Do vËy, gi¶m møc chi phÝ nguyªn vËt liÖu sÏ cã t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn
gi¸ thµnh, æn ®Þnh nguån cung cÊp nguyªn vËt liÖu, gi¶m chi phÝ b¶o qu¶n
nguyªn vËt liÖu, gi¶i phãng mét sè vèn lu ®éng ®¸ng kÓ më réng s¶n xuÊt
kinh doanh.
H¬n n÷a, c«ng t¸c kÕ to¸n - nguyªn vËt liÖu cßn gióp cho nh÷ng nhµ
qu¶n lý n¾m b¾t ®îc thùc tr¹ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp m×nh. Tõ ®ã, ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng d¾n trong viÖc lËp dù to¸n
chi phÝ nguyªn vËt liÖu, ®¶m b¶o cho viÖc cung cÊp ®ñ, ®óng chÊt lîng nguyªn
vËt liÖ ®óng lóc cho s¶n xuÊt. Gióp cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt diÔn ra nhÞp nhµng,
®óng kÕ ho¹ch vµ x¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ nguyªn vËt liÖu dù tr÷ hîp lý, tr¸nh ø
®äng vèn vµ ph¸t sinh nh÷ng chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt, nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶
trong s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
1
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n trong nÒn kinh tÕ
thÞ trêng tõ viÖc hÖ thèng l¹i c¸c ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n råi ®¸nh gi¸,
ph¶n ¸nh, tæng hîp vËn dông nh÷ng vÊn ®Ò ®ã trong thùc tÕ cña mét doanh
nghiÖp óng víi viÖc trao ®æi víi c¸c chuyªn gia nghiªn cøu, ®èi chiÕu sæ s¸ch
chøng tõ thùc tÕ. §îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña thÇy gi¸o - TS Vò §øc Thanh vµ
c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa cïng c¸c c¸n bé l·nh ®¹o trong phßng kÕ to¸n, em
®· m¹nh d¹n lùa chän ®Ò tµi:" KÕ to¸n nguyªn vËt liÖu t¹i C«ng ty tr¸ch
nhiÖm h÷u h¹n Minh TrÝ Hµ Néi"
LuËn v¨n gåm 3 Ch¬ng:
Ch¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong
c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
Ch¬ng 2: T×nh h×nh c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu t¹i C«ng ty tr¸ch
nhiÖm h÷u h¹n Minh TrÝ Hµ Néi.
Ch¬ng 3: Ph¬ng híng hoµn thiÖn tæ chøc h¹ch to¸n vËt liÖu vµ n©ng
cao hiÖu qu¶ sö dông nguyªn vËt liÖu t¹i C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n Minh
TrÝ Hµ Néi.
2
Ch¬ng I
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong c¸c
doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
1.1
Nguyªn liÖu vµ vai trß cña nguyªn liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt
1.1.1. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm vµ vai trß cña nguyªn vËt liÖu:
a.
Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm cña nguyªn vËt liÖu:
Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt, vËt liÖu lµ ®èi tîng lao ®éng, mét trong
ba yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lµ c¬ së vËt chÊt cÊu thµnh nªn thùc
thÓ cña s¶n phÈm. Kh¸c víi t liÖu lao ®éng, vËt liÖu chØ tham gia vµo mét chu
kú s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh vµ khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, díi t¸c ®éng cña
søc lao ®éng vµ m¸y mãc thiÕt bÞ, chóng bÞ tiªu hao toµn bé hay thay ®æi h×nh
th¸i ban ®Çu ®Ó t¹o ra h×nh th¸i vËt chÊt cña s¶n phÈm. Do vËy, nguyªn vËt liÖu
®îc coi lµ yÐu tè kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña bÊt kú qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt nµo, ®Æc
biÖt lµ víi qu¸ tr×nh h×nh thµnh s¶n phÈm míi trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
VÒ mÆt gi¸ trÞ, khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt liÖu dÞch chuyÓn
mét lÇn toµn bé gi¸ trÞ cña nã vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. Do
vËy vËt liÖu thuéc tµi s¶n lu ®én, gi¸ trÞ vËt liÖu vèn thuéc lao ®éng dù tr÷ cña
doanh nghiÖp, vËt liÖu thêng chiÕm mét tû träng lín trong chi phÝ s¶n xuÊt vµ
gi¸ thµnh s¶n phÈm ë c¸c doanh nghiÖp, nªn viÖc qu¶n lý qu¸ tr×nh thu mua
vËn chuyÓn, b¶o qu¶n dù tr÷ vµ sö dông vËt liÖu trùc tiÕ nh: chØ tiªu s¶n lîng,
chÊt lîng s¶n phÈm, chØ tiªu gi¸ thµnh vµ chØ tiªu lîi nhuËn....
b.
Vai trß cña nguyªn vËt liÖu:
ViÖc kiÓm tra chi phÝ nguyªn vËt liÖu cã ý nghÜa cùc kú quan träng víi
viÖc phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm (gi¶m møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu trªn
mét ®¬n vÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt), lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh sù thµnh
c«ng cña c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh.
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu cã ¶nh hëng kh«ng nhë tíi sù biÕn ®éng cña gi¸
thµnh. ChØ cÇn sù biÕn ®éng nhá vÒ chi phÝ nguyªn vËt liÖu còng lµm cho gi¸
thµnh cña s¶n phÈm biÕn ®éng ¶nh hëng tíi sù sèng cßn cña doanh nghiÖp.
§Ó cã thÓ v¬n lªn kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ®ang
ph¸t triÓn ngµy cµng mét ®a d¹ng h¬n, c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp c¹nh tranh
ngµy cµng trë nªn gay g¾t ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ph¶i lµm ¨n cã
hiÖu qu¶. Mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p tèi u cho vÊn ®Ò ngµy ®ã lµ doanh nghiÖp
ph¶i chó ý tíi c«ng t¸c qu¶n lý ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña doanh nghiÖp. Hai c«ng
t¸c naú cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau bë v×: ®èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt
3
chi phÝ nguyªn vËt liÖu chiÕm mét tû träng lín trong chi phÝ s¶n xuÊt, t¹o ra
s¶n phÈm vµ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do c¶ sè lîng vµ chÊt lîng s¶n phÈm
®Òu bÞ chi phèi bëi sè vËt liÖu t¹o ra nã. Nguyªn vËt liÖu cã ®¶m b¶o chÊt lîng
cao, ®óng quy c¸ch chñng lo¹i th× chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu míi ®îc h¹ thÊp
®Þnh møc tiªu hao trong qóa tr×nh s¶n xuÊt khi ®ã t¹o ra s¶n phÈm míi, s¶n
phÈm ®¹t yªu cÇu chÊt lîng vµ gi¸ thµnh h¹. Trong mét chõng mùc nhÊt ®Þnh,
gi¶m møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu nh»m tiÕt kiÖm tèi ®a chi phÝ vËt liÖu trong
s¶n xuÊt cßn lµ c¬ së t¨ng thªm s¶n phÈm x· héi. H¬n n÷a, cßn t¸c ®éng ®Õn
nh÷ng chØ tiªu quan träng nhÊt cña doanh nghiÖp: chØ tiªu sè lîng, chÊt lîng,
gi¸ thµnh, doanh thu, lîi nhuËn....
1.1.2 Ph©n lo¹i, ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu:
1.1.2.1
Ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu:
a.
Ph©n lo¹i theo néi dung kinh tÕ
VËt liÖu sö dông trong c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i, nhiÒu thø cã vai
trß vµ c«ng dông hÕt søc kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
Trong ®iÒu kiÖn ®ã, ®ßi hái ph¶i ph©n lo¹i vËt liÖu th× míi cã thÓ tæ chøc tèt
viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n vËt liÖu.
Ph©n lo¹i vËt liÖu lµ c¸ch s¾p xÕp c¸c thø vËt liÖu theo tiªu thøc phï hîp
®Ó phôc vô cho nhu cÇu qu¶n trÞ doanh nghiÖp mét c¸ch chÆt chÏ vµ chi tiÕt.
Tuú thuéc vµo c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp s¶n xuÊt cô thÓ thuéc tõng
ngµnh s¶n xuÊt, tuú thuéc vµo néi dung kinh tÕ, chøc n¨ng cña vËt liÖu mµ
chóng cã sù ph©n chia thµnh c¸c lo¹i kh¸c nhau.
Theo c¸ch nµy th× nguyªn vËt liÖu ®îc ph©n ra thµnh c¸c lo¹i nh sau;
Nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh(bao gåm c¶ nöa thµnh phÈm mua ngoµi),
®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nguyªn vËt liÖu chÝnh lµ ®èi tîng lao ®éng
chñ yÕu cÊu thµnh nªn thùc thÓ s¶n phÈm nh s¾t thÐp trong c¸c doanh nghiÖp
chÕ t¹o m¸y, c¬ khÝ, x©y dùng c¬ b¶n, b«ng trong c¸c doanh nghiÖp kÐo sîi,
v¶i trong c¸c doanh nghiÖp m¸y.....§èi víi nöa thµnh phÈm thÝ dô nh sîi mua
ngoµi trong c¸c nhµ m¸y dÖt còng ®îc coi lµ nguyªn vËt liÖu chÝnh.
VËt liÖu phô: lµ ®èi tîng lao ®éng nhng kh«ng ph¶i lµ c¬ së vËt chÊt chñ
yÕu ®Ó h×nh thµnh nªn s¶n phÈm míi. VËt liÖu phô chØ cã vai trß phô trî trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ®îc sö dông kÕt hîp víi vËt liÖu chÝnh ®Ó hoµn
thiÖn vµ n©ng cao tÝnh n¨ng chÊt lîng cña s¶n phÈm, hoÆc ®îc sö dông ®Ó
®¶m b¶o cho c«ng cô lao ®éng ho¹t ®éng b×nh thêng, hoÆc dïng ®Ó phôc vô
cho yªu c©ï kü thuËt, nhu cÇu qu¶n lý.
4
Nhiªn liÖu: lµ thø dïng ®Ó t¹o ra n¨ng lîng cung cÊp nhiÖt lîng bao
gåm c¸c lo¹i ë thÓ r¾n, láng vµ khÝ dïng ®Ó phôc vô cho c«ng nghª s¶n xuÊt
s¶n phÈm, cho c¸c ph¬ng tiÖn vËn t¶i, m¸y mãc thiÕt bÞ ho¹t ®éng trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh: x¨ng, dÇu, than, h¬i ®èt... Nhiªn liÖu thùc chÊt
lµ vËt liÖu phô ®îc t¸ch thµnh mét nhãm riªng do vai trß quan träng cña nã vµ
nh»m môc ®Ých qu¶n lý vµ h¹ch to¸n thuËn tiÖn h¬n.
Phô tïng thay thÕ: bao gåm c¸c lo¹i phô tïng, chi tiÕt dïng ®Ó thay thÕ
söa ch÷a m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt, ph¬ng tiÖn vËn t¶i....
ThiÕt bÞ vµ vËt liÖu x©y dùng c¬ b¶n: lµ c¸c lo¹i vËt liÖu thiÕt bÞ phôc vô
cho ho¹t ®éng x©y dùng c¬ b¶n, t¸i t¹o tµi s¶n cè ®Þnh.
PhÕ liÖu thu håi: lµ nh÷ng lo¹i phÕ liªu thu håi tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó
sö dông hoÆc b¸n ra ngoµi.
Tuú theo tõng lo¹i doanh nghiÖp mµ yªu cÇu qu¶n lý vµ h¹ch to¸n chi
tiÕt nguyªn vËt liÖu ®ßi hái mçi lo¹i vËt liÖu nªu trªn l¹i ®îc chia thµnh tõng
nhãm, tõng thø theo quy c¸ch.
C¸ch ph©n lo¹i nh trªn gióp kÕ to¸n tæ chøc tµi kho¶n ®Ó ®¸p øng kÞp
thêi t×nh h×nh hiÖn cã vµ sô biÕn ®éng cña vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
kinh doanh.
b.
Ph©n lo¹i theo tõng nguån nhËp
C¨n cø vµo nguån nhËp, nguyªn vËt liÖu ®îc chia thµnh:
Nguyªn vËt liÖu mua ngoµi: mua tõ thÞ trêng trong níc hoÆc nhËp khÈu
Nguyªn vËt liÖu tù gia c«ng s¶n xuÊt
Nguyªn vËt liÖu nhËn vèn gãp
c.
Ph©n lo¹i theo c¸ch kh¸c:
C¨n cø vµo môc ®Ých vµ c«ng dông cña nguyªn vËt liÖu còng nh néi
dung quy ®Þnh ph¶n ¸nh chi phÝ vËt liÖu trªn c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n th× vËt liÖu
cña doanh nghiÖp ®îc chia thµnh:
Nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp dïng cho chÕ t¹o s¶n phÈm vµ s¶n xuÊt
Nguyªn vËt liÖu dïng cho c¸c nhu cÇu kh¸c: phôc vô qu¶n lý ë c¸c
ph©n xëng, tæ ®éi s¶n xuÊt, cho nhu cÇu b¸n hµng, qu¶n lý doanh nghiÖp...
1.1.2.2
§¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu:
§¸nh gi¸ vËt liÖu lµ c¸ch x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña chóng theo nh÷ng nguyªn
t¾c nhÊt ®Þnh. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh kÕ to¸n nhËp, xuÊt, tån nguyªn v¹t liÖu
ph¶i ph¶n ¸nh theo gi¸ trÞ thùc tÕ, khi xuÊt kho còng ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc
tÕ xuÊt kho theo ®óng ph¬ng ph¸p quy ®Þnh. Sau ®©y lµ mét ph¬ng ph¸p ®¸nh
gi¸ nguyªn vËt liÖu.
1.1.2.2.1. §¸nh gi¸ vËt liÖu theo gi¸ trÞ thùc tÕ:
5
a.
Gi¸ trÞ thùc tÕ vËt liÖu nhËp kho
§èi víi nguyªn vËt liÖu mua ngoµi lµ trÞ gi¸ vèn thùc tÕ nhËp kho.
TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ
cña nguyªn vËt liÖu
Gi¸ mua vËt liÖu
(theo ho¸ ®¬n)
=
+
Chi phÝ kh©u
mua ngoµi
+
ThuÕ nhËp
khÈu (nÕu cã)
Chi phÝ mua thùc tÕ gåm: Chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, b¶o qu¶n, chi phÝ
thuª kho, thuª b·i, tiÒn ph¹t, tiÒn båi thêng...
§èi víi c¸c ®¬n vÞ tÝnh thuÕ VAT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ th× gi¸ mua
thùc tÕ lµ gi¸ kh«ng cã thuÕ VAT ®Çu vµo.
§èi víi c¸c ®¬n vÞ tÝnh thuÕ VAT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp vµ lµ c¬ së
kinh doanh kh«ng thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ th× gi¸ mua thùc tÕ lµ gi¸ mua ®·
cã thuÕ VAT.
§èi víi nguyªn vËt liÖu mua vµo sö dông ®ång thêi cho c¶ hai ho¹t
®éng chÞu thuÕ VAT th× vÒ nguyªn t¾c ph¶i h¹ch to¸n riªng vµ chØ ®îc khÊu trõ
thuÕ VAT ®Çu vµo ®èi víi phÇn nguyªn vËt liÖu chÞu thuª VAT ®Çu ra.
Trêng hîp kh«ng thÓ h¹ch to¸n riªng th× toµn bé VAT ®Çu vµo cña
nguyªn vËt liÖu ®Òu ph¶n ¸nh trªn tµi kho¶n 133 (1331) ®Õn cuèi kú kÕ to¸n
míi ph©n bæ VAT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ theo tû lÖ phÇn tr¨m gi÷a doanh thu
chÞu thuÕ VAT trªn tæng doanh thu b¸n hµng cña doanh nghiÖp. Sè thuÕ VAT
kh«ng ®îc khÊu trõ sÏ ®îc ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n 142 (1422).
Trêng hîp nguyªn vËt liÖu doanh nghiÖp thu mua cña c¸c c¸ nhan hoÆc
tæ chøc s¶n xuÊt ®em b¸n s¶n phÈm cña chÝnh hä ( th¬ng lµ nguyªn vËt liÖu
thuéc hµng n«ng s¶n) th× ph¶i lËp b¶ng kª thu mua hµng ho¸ vµ sÏ ®îc khÊu
trõ VAT theo tû lÖ 2 % trªn tæng gi¸ trÞ hµng mua vµo. trêng hîp khÊu trõ nµy
kh«ng ®îc ¸p dôn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thu mua nguyªn vËt liÖu ®Ó xats
khÈu hoÆc ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu.
§èi víi vËt liÖu do doanh nghiÖp tù gia c«ng chÕ biÕn th× gi¸ thùc tÕ cña
nguyªn vËt liÖu lµ gi¸ cña vËt liÖu xuÊt gia c«ng, chÕ biÕn, céng víi c¸c chi
phÝ gia c«ng, chÕ biÕn. Chi phÝ chÕ biÕn gåm: chi phÝ nh©n c«ng, chi phÝ khÊu
hao m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c.
§èi víi vËt liÖu thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn:
Gi¸ vèn thùc tÕ cña
nguyªn vËt liÖu
=
Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu
xuÊt gia c«ng
6
+
Chi phÝ thuª ngoµi gia c«ng
Chi phÝ thuª ngoµi gia c«ng bao gåm: tiÒn thuª gia c«ng ph¶i tr¶, chi
phÝ vËn chuyÓn ®Õn c¬ së gia c«ng vµ ngîc l¹i.
§èi víi vËt liÖu nhËn vèn gãp liªn doanh th× gi¸ thùc tÕ lµ gi¸ trÞ vËt liÖu
do héi ®ång liªn doanh ®¸nh gi¸.
§èi víi vËt liÖu do Nhµ níc cÊp hoÆc ®îc tÆng th× gi¸ trÞ thùc tÕ ®îc
tÝnh lµ gi¸ trÞ cña vËt liÖu ®ã ghi trªn biªn b¶n bµn giao hoÆc ghi theo gi¸ trÞ
vËt liÖu tÆng, thëng t¬ng ®¬ng víi gi¸ thÞ trêng.
§èi víi phÕ liÖu thu håi: ®îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ íc tÝnh hoÆc gi¸ thùc tÕ
(cã thÓ b¸n ®îc).
b.
Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt kho:
VËt liÖu trong doanh nghiÖp ®îc thu mua nhËp kho thêng xuyªn tõ
nhiÒu nguån kh¸c nhau. Do vËy, gi¸ thùc tÕ cña tõng lÇn, tõng ®ît nhËp kho
còng kh«ng hoµn toµn gièng nhau. V× thÕ khi xuÊt kho kÕ to¸n ph¶i tÝnh to¸n
x¸c ®Þnh ®îc gi¸ thùc tÕ xuÊt kho cho c¸c ®èi tîng sö dông theo ph¬ng ph¸p
tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho ®· ®¨ng ký ¸p dông trong c¶ niªn ®é kÕ to¸n.
§Ó tÝnh trÞ gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu xuÊt kho c¸c doanh nghiÖp cã
thª ¸p dông mét trong c¸c ph¬ng ph¸p sau:
* Ph¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ ®Ých danh:
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông víi c¸c lo¹i vËt liÖu cã gi¸ trÞ cao, c¸c lo¹i
vËt t ®Æc trng. Gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu xuÊt kho ®îc c¨n c vµo ®¬n gi¸ thùc tÕ
vËt liÖu nhËp kho theo tõng l«, tõng lÇn nhËp vµ sè lîng xuÊt kho theo tõng
lÇn.
Sö dông ph¬ng ph¸p ®Ých danh sÏ t¹o thuËn lîi cho kÕ to¸n trong viÖc
tÝnh to¸n gi¸ thµnh vËt liªô ®îc chÝnh x¸c, ph¶n ¸nh ®îc mèi quan hÖ c©n ®èi
gi÷a hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ nhng cã nhîc ®iÓm lµ ph¶i theo dâi chi tiÕt gi¸ vËt liÖu
nhËp kho theo tõng lÇn nhËp vµ gi¸ vËt liÖu xuÊt sÏ kh«ng s¸t víi gi¸ thùc tÕ
cña thÞ trêng.
* Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ theo gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn:
Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi doanh nghiÖp cã Ýt danh ®iÓm vËt t. theo
ph¬ng ph¸p nµy, c¨n cø vµo gi¸ thùc tÕ vËt liÖu tån ®Çu kú vµ nhËp trong kú,
kÕ to¸n x¸c ®Þnh gi¸ b×nh qu©n cña mét ®¬n vÞ vËt liÖu. C¨n cø vµo lîng vËt
liÖu xuÊt trong kú vµ gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu
xuÊt trong kú.
Gi¸ thùc tÕ xuÊt kho = Sè lîng xuÊt kho x §¬n gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n
7
§¬n gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n
=
TrÞ gi¸ thùc tÕ tån ®Çu kú + TrÞ gi¸ thùc tÕ nhËp trong kú
Sè lîng tån ®Çu kú + Sè lîng nhËp trong kú
TÝnh theo ph¬ng ph¸p nµy sÏ cho kÕt qu¶ chÝnh x¸c nhng nã ®ßi hái
doanh nghiÖp ph¶i h¹ch to¸n ®îc chÆt chÏ vÒ mÆt sè lîng cña tõng lo¹i vËt
liÖu, c«ng viÖc tÝnh to¸n phøc t¹p ®ßi hái tr×nh ®é cao.
* Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ theo gi¸ thùc tÕ nhËp tríc - xuÊt tríc:
Theo ph¬ng ph¸p nµy vËt liÖu nhËp tríc ®îc xuÊt dïng hÕt míi xuÊt
dïng ®Õn lÇn nhËp sau. Do ®ã, gi¸ vËt liÖu xuÊt dïng ®îc tÝnh hÕt theo gi¸
nhËp kho lÇn tríc, xong míi tÝnh theo gi¸ nhËp kho lÇn sau. Nh vËy, gi¸ thùc
tÕ vËt liÖu tån cuèi kú chÝnh lµ gi¸ thùc tÕ vËt liÖu nhËp kho thuéc c¸c lÇn mua
vµo sau cïng.
Nh vËy, nÕu gi¸ c¶ cã xu híng t¨ng lªn th× gi¸ trÞ hµng tån kho cuèi kú
sÏ cao vµ gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt sö dông sÏ nhá ®i nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm gi¶m,
lîi nhuËn t¨ng trong kú. Trêng hîp ngîc l¹i, gi¸ c¶ cã xu híng gi¶m th× chi
phÝ vËt liÖu trong kú sÏ lín. Do ®ã, lîi nhuËn trong kú sÏ gi¶m vµ gi¸ trÞ vËt
liÖu tån kho cuèi kú sÏ lín.
* Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ theo gi¸ thùc tÕ nhËp sau - xuÊt tríc:
Theo ph¬ng ph¸p nµy, nh÷ng vËt liÖu mua sau cïng sÏ ®îc xuÊt tríc
tiªn. ph¬ng ph¸p naú, ngîc l¹i víi ph¬ng ph¸p nhËp tríc - xuÊt tríc.
1.1.2.2.2 §¸nh gi¸ vËt liÖu theo gi¸ h¹ch to¸n :
ViÖc dïng gi¸ thùc tÕ ®Ó h¹ch to¸n vËt liÖu thêng ¸p dông trong c¸c
doanh nghiÖp cã quy m« kh«ng lín, chñng lo¹i vËt t kh«ng nhiÒu. §èi víi c¸c
doanh nghiÖp cã quy m« lín, khèi lîng chñng lo¹i vËt t nhiÒu t×nh h×nh nhËp
xuÊt diÔn ra thêng xuyªn th× viÖc x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu hµng ngµy
lµ rÊt khã kh¨n tèn nhiÒu chi phÝ c«ng søc. Trong trêng hîp ®ã, ®Ó ®¶m b¶o
theo dâi kÞp thêi viÖc nhËp xuÊt dïng trong kú, doanh nghiÖp cã thÓ sö dông
ph¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ h¹ch to¸n.
Gi¸ h¹ch to¸n lµ gi¸ t¹m tÝnh hay gi¸ kÕ ho¹ch ®îc quy ®Þnh thèng nhÊt
trong ph¹m vi doanh nghiÖp vµ ®îc sö dông trong c¶ kú. Chóng ta cã thÓ tiÕn
hµnh ®¸nh gi¸ h¹ch to¸n theo c¸c bíc sau:
Hµng ngµy sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó ghi sæ chi tiÕt gi¸ vËt liÖu nhËp,
xuÊt.
Cuèi kú ®iÒu chØnh gi¸ h¹ch to¸n theo gi¸ thùc tÕ ®Ó cã sè liÖu ghi vµo
tµi kho¶n sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ b¸o c¸o kÕt qu¶ theo c«ng thøc sau:
8
HÖ sè gi¸
TrÞ gi¸ thùc tÕ tån ®Çu kú + TrÞ gi¸ thùc tÕ nhËp trong kú
vËt liÖu
= TrÞ gi¸ h¹ch to¸n vËt liÖu tån ®Çu kú + TrÞ gi¸ h¹ch toµn vËt liÖu nhËp trong kú
Gi¸ vËt liÖu thùc tÕ = Gi¸ h¹ch to¸n vËt liÖu x
HÖ sè gi¸
xuÊt trong kú
xuÊt kho trong kú
Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm, yªu cÇu, tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp mµ
hÖ sè gi¸ vËt liÖu cã thÓ tÝnh riªng cho tõng thø, tõng nhãm hoÆc c¶ lo¹i vËt
liÖu.
Tuy cã nhiÒu ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ vËt liÖu nhng mçi doanh nghiÖp chØ
®îc ¸p dông mét trong nh÷ng ph¬ng ph¸p ®ã. V× mçi ph¬ng ph¸p ®Òu cã u
®iÓm vµ nhîc ®iÓm riªng nªn ¸p dông ph¬ng ph¸p nµo cho phï hîp víi ®Æc
®iÓm, qui m« lµ vÊn ®Ò ®Æt ra cho mçi doanh nghiÖp.
1.1.3 Yªu cÇu qu¶n lý vµ nhiÖm vô kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu
1.1.3.1 Vai trß cña c«ng t¸c qu¶n lý nguyªn vËt liÖu
Qu¶n lý vËt liÖu lµ yÕu tè kh¸ch quan cña mäi nÒn s¶n xuÊt x· héi. Tuy
nhiªn, do tr×nh ®é s¶n xuÊt kh¸c nhau nªn ph¹m vi, møc ®é vµ ph¬ng ph¸p
qu¶n lý kh¸c nhau. X· héi ngµy cµng ph¸t triÓn th× c¸c ph¬ng ph¸p qu¶n lý
cóng ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn h¬n. trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay kh«ng kÓ lµ TBCN
hay XHCN nhu cÇu vËt chÊt, tinh thÇn ngµy cµng t¨ng. §Ó ®¸p øng kÞp thêi
nhu cÇu ®ã b¾t buéc s¶n xuÊt ngµy cµng ®îc më réng mµ lîi nhuËn lµ môc
®Ých cuèi cïng cña s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó s¶n xuÊt cã lîi nhÊt thiÕt ph¶i
gi¶m chi phÝ nguyªn vËt liÖu. NghÜa lµ ph¶i sö dông nguyªn vËt liÖu mét c¸ch
tiÕt kiÖm, hîp lý, cã kª ho¹ch. V× vËy, c«ng t¸c qu¶n lý vËt liÖu lµ nhiÖm vô
cña mäi ngêi lµ yªu cÇu cña ph¬ng thøc kinh donh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
nh»m víi sù hao phÝ vËt t Ýt nhÊt mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt.
1.1.3.2 Yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý nguyªn vËt liÖu:
Trong c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc theo ®Þnh
híng XHCNvíi sù c¹nh tranh gay g¾t cña c¸c ®¬n vÞ, bªn c¹nh viÖc ®Èy m¹nh
ph¸t triÓn s¶n xuÊt, doanh nghiÖp cÇn t×m mäi biÖn ph¸p sö dông nguyªn vËt
liÖu hîp lý tiÕt kiÖm. Muèn vËy, cÇn qu¶n lý tèt vËt liÖu. Yªu cÇu cña c«ng t¸c
qu¶n lý v¹t liÖu lµ ph¶i qu¶n lý ch¨t chÏ ë mäi kh© tõ thu mua, b¶o qu¶n, dù
tr÷ vµ sö dông. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi, c¸c ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ngµy cµng ®îc më réng vµ ph¸t triÓn kh«ng
ngõng vÒ quy m«, chÊt lîng trªn c¬ së tho¶ m·n vËt chÊt, v¨n ho¸ cña céng
®ång vµ x· héi.
9
Theo ®ã, ph¬ng ph¸p qu¶n lý, c¬ chÕ qu¶n lý vµ c¸ch thøc h¹ch to¸n vËt
liÖu còng hoµn thiÖn. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay viÖc sö
dông hîp lý vµ tiÕt kiÖm vËt liÖu cã hiªô qu¶ ngµy cµng ®îc coi träng, lµm sao
®Ó cïng mét khèi lîng vËt liÖu cã thÓ s¶n xuÊt ra nhiÒu s¶n phÈm nhÊt, h¹ gi¸
thµnh mµ vÉn ®¶m b¶o chÊt lîng. Do vËy, viÖc qu¶n lý vËt liÖu phô thuéc vµo
kh¶ n¨ng vµ sù nhiÖt thµnh cña c¸n bé qu¶n lý.
Qu¶n lý vËt liÖu cã thÓ xem xÐt trªn c¸c khÝa c¹nh sau:
- Kh©u thu mua: Nguyªn vËt liÖu lµ tµi s¶n dù tr÷ s¶n xuÊt, thêng
xuyªn biÕn ®ég do cac doanh nghiÖp ph¶i thêng xuayªn tiÕn hµnh cung øng
vËt t nh»m ®¸p uøng kÞp thêi cho s¶n xuÊt, cho nªn kh©u thu mua ph¶i qu¶n lý
vÒ khèi lîng, qu¶n lý cã hiÖu qu¶, chèng thÊt tho¸t vËt liÖu, viÖc thu mua theo
®óng yªu cÇu sö dông, gi¸ mua hîp lý, thÝch hîp víi chi phÝ thu mua ®Ó h¹
thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm.
- Kh©u b¶o qu¶n: ViÖc dù tr÷ vËt liÖu t¹i kho, b·i cÇn ®îc thùc hiÖn
theo ®óng chÕ ®é quy ®Þnh cho tõng läai vËt liÖu, phï hîp víi tÝnh chÊt lý ho¸
cña mçi lo¹i, mçi quy m« tæ chøc cña doanh nghiÖp, tr¸nh t×nh tr¹ng thÊt
tho¸t, l·ng phÝ vËt liÖu, ®¶m b¶o an toµn lµ mét trong c¸c yªu cÇu qu¶n lý ®èi
víi vËt liÖu.
- Kh©u dù tr÷ : XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña vËt liÖu chØ tham gia vµo
mét chu tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, nguyªn vËt liÖu lu«n biÕn ®éng thêng
xuyªn nªn viÖc dù tr÷ nguyªn vËt liÖu nh thÕ nµo ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña s¶n
xuÊt kinh doanh hiÖn t¹i lµ ®iÒu kiÖn hÕt søc quan träng. Môc ®Ých cña dù tr÷
lµ ®¶m b¶o cho nhu cÇu s¶n xu¸t kinh doanh kh«ng qu¸ nhiÒu g©y ø ®äng vèn
nhng kh«ng qu¸ Ýt lµm gi¸n ®o¹n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. H¬n n÷a, doanh nghiÖp
cÇn ph¶i x©y dùng ®Þnh møc dù tr÷ cÇn thiÕt tèi ®a, tèi thiÓu cho s¶n xuÊt, x©y
dùng c¸c ®Þnh møc tiªu hao vËt liÖu.
- Kh©u sö dông: Sö dông tiÕt kiÖm, hîp lý trªn c¬ së x¸c ®Þnh møc vµ
dù to¸n chi phÝ cã ý nghÜa quan träng trong viÖc h¹ thÊp chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸
thµnh s¶n phÈm, t¨ng thu nhËp tÝch luü cho doanh nghiÖp. Do vËy, trong kh©u
sö dông cÇn ph¶i qu¸n triÖt nguyªn t¾c sö dông ®óng quy tr×nh s¶n xuÊt, ®¶m
b¶o ®óng møc quy ®Þnh, sö dông ®óng quy tr×nh s¶n xuÊt, ®¶m b¶o tiÕt kiÖm
chi phÝ trong gi¸ thµnh.
XuÊt ph¸t tõ vai trß vµ ®Æc ®iÓm cña nguyªn vËt liÖu lµ quan träng nh
vËy nªn doanh nghiÖp cÇn tæ chøcc h¹ch to¸n vËt liÖu lµ ®iÒu kiÖn quan träng
kh«ng thÓ thiÕu ®îc ®Ó qu¶n lý vËt liÖu, thóc ®Èy viÖc cung cÊp ®Çy ®ñ, kÞp
thêi ®ång bé nh÷ng vËt liÖu cho s¶n xuÊt, dù tr÷ vµ sö dông hîp lý, tiÕt kiÖm
10
ng¨n ngõa c¸c hiÖn tîng h hao, mÊt m¸t vµ l·ng phÝ vËt liÖu trong tÊt c¶ c¸c
kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §ã lµ nh÷ng biÖn ph¸p mµ doanh
nghiÖp cÇn thùc hiÖn ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu cña m×nh gi¶m bít nh÷ng chi phÝ
s¶n xuÊt vµ h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm tõ ®ã n©ng cao doanh thu.
1.1.3.3 NhiÖm vô cña kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu:
NhËn thøc ®îc vÞ trÝ cña nguyªn vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp s¶n
xuÊt, ®ßi hái hÖ thèng qu¶n lý ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin sè
liÖu vÒ nguyªn vËt liÖu. Do vËy, nhiÖm vô ®Æt ra ®èi víi c«ng t¸c h¹ch to¸n
nguyªn vËt liÖu lµ:
- Ghi chÐp tÝnh to¸n, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, trung thùc kÞp thêi sè lîng
chÊt lîng vµ gi¸ thµnh thùc tÕ nhËp kho.
- TËp hîp vµ ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c sè lîng, vµ gi¸ trÞ vËt liÖu
xuÊt kho, kiÓm tra t×nh h×nh chÊp hµnh c¸c ®Þnh móc tiªu hao vËt liÖu.
- Ph©n bæ hîp lý gi¸ trÞ vËt liÖu sö dông vµo c¸c ®èi tîng tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt kinh doanh.
- TÝnh to¸n vµ ph¶n ¸nh chÝnh x¸c sè lîng vµ gi¸ trÞ vËt liÖu tån kho,
ph¸t hiÖn kÞp thêi vËt liÖu thiÕu, thõa, ø ®äng, kÐm phÈm chÊt ®Ó doanh nghiÖp
cã biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi, h¹n chÕ tèi ®a thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra.
1.2 Tæ chøc h¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu:
1.2.1 Chøng tõ vµ sæ kÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu
§Ó ®¸p øng yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp, h¹ch to¸n chi
tiÕt nguyªn vËt liÖu ph¶i ®îc thùc hiÖn theo tõng kho, tõng lo¹i tõng nhãm thø
vËt liÖu vµ ph¶i ®îc tiÕn hµnh ®ång thêi ë kho vµ phßng kÕ to¸n trªn cóng mét
c¬ së kÕ to¸n chøng tõ.
Theo chÕ ®é chóng tõ kÕ to¸n quy ®Þnh ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh
1141/TC/Q§/C§KT ngµy 1-11-1995 cña Bé trëng bé tµi chÝnh, c¸c chøng tõ
kÕ to¸n vÒ vËt liÖu c«ng cô dông cô gåm:
PhiÕu nhËp kho (mÉu 01-VT)
PhiÕu xuÊt kho (mÉu 02-VT)
PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé (mÉu 03-VT)
PhiÕu xuÊt vËt t theo h¹n møc (mÉu 04-VT)
Biªn b¶n kiÓm nghiÖm (mÉu 05-VT)
ThÎ kho (mÉu 06-VT)
Biªn b¶n kiÓm kª vËt t, s¶n phÈm hµng ho¸ (mÉu 08-VT)
Ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho (mÉu 02-VT)
Ho¸ ®¬n cíc vËn chuyÓn (mÉu 03-VT)
11
Ngoµi c¸c chøng tõ b¾t buéc sö dông thèng nhÊt theo quy ®Þnh cña Nhµ
níc, trong c¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông c¸c chøng tõ kÕ to¸n híng dÉn vµ
c¸c chøng tõ kh¸c tuú thuéc t×nh h×nh ®Æc ®iÓm cña tõng doanh nghiÖp thuéc
c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng, thµnh phÇn kinh tÕ, h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau.
§èi víi chøng tõ kÕ to¸n thèng nhÊt, b¾t buéc ph¶i ®îc lËp kÞp thêi, ®Çy
®ñ theo ®óng quy ®Þnh vÒ mÉu, néi dung vµ ph¬ng ph¸p. tuú thuéc vµo ph¬ng
ph¸p, kÕ to¸n chi tiÕt ¸p dông trong doanh nghiÖp mµ sö dông c¸c sæ chi tiÕt
sau:
Sæ (thÎ) kho
Sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu
Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
Sæ sè d
.............Sæ (thÎ) kho (mÉu 06 - VT) ®îc sö dông ®Ó theo dâi sè lîng
nhËp xuÊt, tån cña tõng thø vËt liÖu theo tõng kho. ThÎ kho do phßng kÕ to¸n
lË vµ ghi c¸c chØ tiªu: tªn nh·n hiÖu, uy c¸ch, ®¬n vÞ tÝnh.. sau ®ã giao cho thñ
kho ®Ó h¹ch to¸n nghiÖp vô ë kho, kh«ng ph©n biÖt kÕ to¸n chi tiÕt theo ph¬ng
ph¸p nµo.
C¸c sæ thÎ kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn, sæ sè d vËt
liÖu ®îc sö dông ®Ó ph¶n ¸nh nghiÖp vô nhËp, xuÊt, tån kho vËt liÖu vÒ mÆt gi¸
trÞ tuú thuéc vµo ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt ¸p dông trong doanh nghiÖp.
Ngoµi c¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt cßn cã thÓ më thªm c¸c b¶ng kª nhËp, b¶ng kª
xu¸t, b¶ng kª luü kÕ tæng hîp nhËp - xuÊt - tån kho vËt liÖu, phôc vô cho viÖc
ghi sæ kÕ to¸n ®îc ®¬n gi¶n, nhanh chãng vµ kÞp thêi.
1.2.2 C¸c ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu:
VËt liÖu dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp thêng bao
gåm nhiÒu chñng lo¹i kh¸c nhau, nÕu thiÕu mét chñng lo¹i nµo ®ã cã thÓ g©y
thiÖt h¹i ngõng s¶n xuÊt. ChÝnh v× vËy, h¹ch to¸n vËt liÖu ph¶i ®¶m b¶ theo dâi
®îc t×nh h×nh biÕn ®éng cña tõng chñng lo¹i vËt liÖu. §©y lµ c«ng t¸c phøc t¹p
vµ khã kh¨n ®ßi hái ph¶i thùc hiÖn kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu.
H¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu lµ viÖc theo dâi, ghi chÐp thêng xuyªn liªn
tôc sù biÕn ®éng nhËp, xuÊt, tån kho cña tõng lo¹i vËt liÖu sö dông trong s¶n
xu¸t kinh doanh cña doanh nghiÖp vÒ sè lîng (hiÖn vËt) vµ gi¸ trÞ.
Trong thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n hiÖn nay ë níc ta nãi chung vµ ë c¸c
doanh nghiÖp c«ng nghiÖp nãi riªng ®ang ¸p dông mét trong ba ph¬ng ph¸p
h¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu sau: ph¬ng ph¸p thÎ song song, ph¬ng ph¸p sæ ®èi
chiÕu lu©n chuyÓn, ph¬ng ph¸p sæ sè d.
12
1.2.2.1 Ph¬ng ph¸p thÎ song song:
- T¹i kho: ViÖc ghi chÐp t×nh h×nh nhËp xuÊt tån kho hµng ngµy do
thñ kho tiÕn hµnh trªn thÎ kho vµ chØ ghi vÒ mÆt sè lîng. Khi nhËn ®îc c¸c
chøng tõ nhËp xuÊt vËt liÖu thñ kho ph¶i tiÕn hµnh kiÓm tra tÝnh hîp lý, hîp
ph¸p cña chøng tõ råi ghi sæ sè thùc nhËp, thùc xuÊt vµo chøng tõ vµ thÎ kho.
§Þnh kú thñ kho chuyÓn ( hoÆc kÕ to¸n xuèng kho nhËn) c¸c chøng tõ nhËp xuÊt ®îc ph©n lo¹i theo tõng thø vËt liÖu cho phßng kÕ to¸n.
- T¹i phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n sö dông sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu
®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho theo chØ tiªu hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ. VÒ
c¬ b¶n sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu cã kÕt cÊu gièng nh thÎ kho nhng cã
thªm c¸c cét ®Ó ghi chÐp theo chØ tiªu hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ.
Cuèi th¸ng, kÕ to¸n céng sæ chi tiÕt vËt liÖu vµ kiÓm tra ®èi chiÕu víi
thÎ kho. Ngoµi ra, ®Ó cã sè liÖu ®èi chiÕu, kiÓm tra víi kÕ to¸n tæng hîp, cÇn
ph¶i tæng hîp sè liÖu chi tiÕt tõ c¸c sæ chi tiÕt vµo c¸c b¶ng tæng hîp. Cã thÓ
kh¸i qu¸t tr×nh tù kÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu theo s¬ ®å sau:
13
S¬ ®å kÕ to¸n chi tiÕt theo ph¬ng ph¸p thÎ song song
ThÎ kho
Chøng
tõ xuÊt
Chøng
tõ
nhËp
Sæ kÕ to¸n chi
tiÕt
B¶ng kª tæng
hîp nhËp xu¸t -tån
Sæ kÕ to¸n
tæng hîp
Ghi chó:
Ghi hµng ngµy
Ghi cuèi th¸ng
§èi chiÕu
- ¦u nhîc ®iÓm, ph¹m vi ¸p dông:
+ ¦u ®iÓm: Ghi chÐp ®¬n gi¶n, dÔ kiÓm tra, dÔ ®èi chiÕu.
+ Nhîc ®iÓm: ViÖc ghi chÐp gi÷a thñ kho vµ phßng kÕ to¸n cßn trung
lÆp vÒ chØ tiªu sè lîng. Ngoµi ra, viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu chñ yÕu tiÕn hµnh vµo
cuèi th¸ng, do vËy h¹n chÕ chøc n¨ng kÞp thêi cña kÕ to¸n.
+ Ph¹m vi ¸p dông: ThÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã Ýt chñng lo¹i
vËt liÖu, khèi lîng c¸c nghiÖp vô (chøng tõ) nhËp xuÊt Ýt, kh«ng thêng xuyªn
vµ nghiÖp vô cña kÕ to¸n chuyªn m«n cßn h¹n chÕ.
1.2.2.2 Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
- T¹i kho: ViÖc ghi chÐp cña thñ kho còng ®îc thùc hiÖn trªn thÎ kho
gièng nh ph¬ng ph¸p thÎ song song.
- T¹i phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n më sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®Ó ghi chÐp
t×nh ×nh nhËp xuÊt - tån kho cña tõng lo¹i vËt liÖu, ë tõng kho dïng cho c¶ n-
14
m, nhng mçi th¸ng chØ ghi mét lÇn vµo cuèi th¸ng. §Ó cã sè liÖu ghi sæ ®èi
chiÕu lu©n chuyÓn, kÕ to¸n ph¶i lËp b¶ng kª nhËp, b¶ng kª xuÊt trªn c¬ së c¸c
chøng tõ nhËp xuÊt mµ theo ®Þnh kú thñ kho göi lªn. Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
còng ®îc theo dâi c¶ vÒ chØ tiªu sè lîng vµ chØ tiªu gi¸ trÞ. Cuèi th¸ng tiÕn
hµnh ®èi chiÕu sè liÖu gi÷a sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn víi thÎ kho vµ sè liÖu kÕ
to¸n tæng hîp.
S¬ ®å kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu theo ph¬ng ph¸p sæ
®èi chiÕu lu©n chuyÓn
Chøng
tõ nhËp
B¶ng kª
nhËp
ThÎ kho
Sæ ®èi chiÕu
lu©n chuyÓn
Sæ kÕ to¸n
Chøng
tõ xuÊt
B¶ng kª
xuÊt
tæng
+ ¦u ®iÓm: khèi lîng ghi
chÐphîp
cña kÕ to¸n ®îc gi¶m bít do chØ ghi
mét lÇn vµo cuèi th¸ng.
+ Nhîc ®iÓm; ViÖc ghi chÐp sæ kÕ to¸n trïng lÆp gi÷a kho vµ phßng kÕ
to¸n vÒ chØ tiªu hiÖn vËt, viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n
còng chØ tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng nªn c«ng t¸c kiÓm tra bÞ h¹n chÕ.
+ Ph¹m vi ¸p dông: ¸p dông thÝch hîp cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt
cã kh«ng nhiÒu nghiÖp vô nhËp xuÊt, kh«ng bè trÝ riªng nh©n viªn kÕ to¸n vËt
liÖu, do vËy kh«ng cã ®iÒu kiÖn ghi chÐp, theo dâi t×nh h×nh nhËp - xuÊt hµng
ngµy.
1.2.2.3 Ph¬ng ph¸p sæ sè d:
- T¹i kho: Thñ kho còng dïng thÎ kho ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp xuÊt -tån kho nhng cuèi th¸ng ph¶i ghi sè tån kho ®· tÝnh trªn thÎ kho sang sæ
sè d vµo cét lîng.
- T¹i phßng kÕ to¸n: kÕ to¸n më sæ theo dâi tõng kho chung cho c¶
n¨m ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp - xuÊt. Tõ b¶ng kª nhËp, b¶ng kª xuÊt, kÕ toµn
lËp b¶ng luü kÕ nhËp, luü kÕ xuÊt råi tõ b¶ng luü kÕ lËp b¶ng tæng hîp nhËp xuÊt - tån kho theo tõng nhãm, lo¹i vËt liÖu theo chØ tiªu gi¸ trÞ.
15
- Cuèi th¸ng khi nhËn sæ sè d do thñ kho göi lªn, kÕ to¸n c¨n cø vµo
sè tån kho cuèi th¸ng do thñ kho tÝnh vµ ghi sæ sè d, ®¬n gi¸ h¹ch to¸n tÝnh ra
gi¸ trÞ tång kho ®Ó ghi vµo cét sè tiÒn trªn sæ sè d. ViÖc kiÓm tra, ®èi chiÕu
c¨n cø vµo cét sè tiÒn tån kho trªn sæ sè d vµ b¶ng kª tæng hîp nhËp - xuÊt tån ( cét sè tiÒn) vµ sè liÖu kÕ to¸n tæng hîp.
16
S¬ ®å kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu theo ph¬ng ph¸p sæ sè d
Chøng tõ
nhËp
ThÎ kho
Sæ sè d
B¶ng kª
nhËp
B¶ng luü
kÕ nhËp
B¶ng kª tæng
hîp N -x- t
Sæ kÕ to¸n
Chøng tõ
xuÊt
B¶ng kª
xuÊt
B¶ng luü
kÕ xuÊt
tæng hîp
+ ¦u ®iÓm: Tr¸nh ®îc viÖc
ghi chÐp trïng lÆp gi÷a kho vµ phßng kÕ
to¸n gi¶m bít khèi lîng ghi chÐp kÕ to¸n, c«ng viÖc ®îc tiÕn hµnh ®Òu trong
th¸ng
+ Nhîc ®iÓm: Do kÕ to¸n chØ theo dâi vÒ mÆt gi¸ trÞ, nªn muèn biÕt sè
hiÖn cã vµ t×nh h×nh t¨ng gi¶m cña tõng lo¹i vËt liÖu vÒ mÆt hiÖn vËt th× ph¶i
xem sè liÖu trªn thÎ kho. H¬n n÷a, viÖc kiÓm tra ph¸t hiÖn sai sãt gi÷a kho vµ
phßng kÕ to¸n gÆp khã kh¨n.
+ Ph¹m vi ¸p dông: thÝch hîp cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã khèi
lîng c«ng t¸c nghiÖp vô nhËp, xuÊt ( chøng tõ nhËp, xuÊt) nhiÒu, thêng xuyªn,
nhiÒu chñng lo¹i vËt liÖu vµ víi ®iÒu kiÖn doanh nghiÖp sö dông gi¸ h¹ch to¸n
®Ó h¹ch to¸n nhËp - xuÊt ®· x©y dùng hÖ thèng danh ®iÓm vËt liÖu, tr×nh ®éi
chuyªn m«n nghiÖp vô cña c¸n bé kÕ to¸n v÷ng vµng.
17
1.3 KÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu
Nguyªn vËt liÖu lµ tµi s¶n lu ®éng cña doanh nghiÖp, nã ®îc nhËp - xuÊt
kho thêng xuyªn, tuy nhiªn tuú theo ®Æc ®iÓm cña tõng doanh nghiÖp cã c¸c
ph¬ng ph¸p kiÓm kÓ vËt liÖu kh¸c nhau. Cã doanh nghiÖp chØ kiÓm kª vËt liÖu
mét lÇn vµo cuèi kú b»ng c¸ch c©n ®o, ®ong, ®Õm vËt liÖu tån cuèi kú, ngîc
l¹i còng cã doanh nghiÖp kiÓm kª tõng nghiÖp vô nhËp xuÊt vËt liÖu.
Trong kÕ tãan tæng hîp cã hai ph¬ng ph¸p lµ ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh
kú vµ ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn.
Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn lµ ph¬ng ph¸p theo dâi ph¶n ¸nh thêng xuyªn, liªn tôc, cã hÖ thèng t×nh h×nh nhËp- xuÊt - tån kho vËt liÖu trªn sæ
kÕ to¸n. ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn dïng cho c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n tån
kho nãi chung vµ c¸c tµ khoanr vËt liÖu nãi riªng ®Ó ph¶n ¸nh sè hiÖn cã, t×nh
h×nh biÕn ®éng t¨ng gi¶m cña v©t liÖu hµng ho¸. V× vËy, nguyªn vËt liÖu tån
kho trªn sæ kÕ to¸n ®îc x¸c ®Þnh bÊt cø lóc nµo trong kú kÕ to¸n.
Cuèi kú kÕ to¸n, c¨n cø vµo sè liÖu kiÓm kª thùc tÕ vËt liÖu tån kho, so
s¸nh ®èi chiÕu víi sè liÖu tån kho trªn sæ kÕ to¸n, nÕu cã chªnh lÖch ph¶i truy
t×m nguyªn nh©n vµ cã gi¶i ph¸p xö lý kÞp thêi.
Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn thêng ®îc ¸p dông trong c¸c doanh
nghiÖp s¶n xuÊt vµ c¸c ®¬n vÞ th¬ng nghiÖp kinh doanh c¸c mÆt hµng cã gi¸ trÞ
lín.
Ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú lµ ph¬ng ph¸p kh«ng theo dâi thêng
xuyªn, liªn tôc t×nh h×nh nhËp xuÊt hµng tån kho trªn c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n mµ
chØ theo dâi, ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tån kho ®Çu kú vµ gi¸ trÞ cßn l¹i cuèi kú c¨n cø
vµo sè liÖu kiÓm kª ®Þnh kú hµng tån kho. ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ nguyªn vËt
liÖu xuÊt dïng trªn c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n tæng hîp kh«ng c¨n cø vµo c¸c
chøng tõ nhËp - xuÊt kho mµ c¨n cø vµo gi¸ trÞ tån kho cuèi kú, mua nhËp
trong kú vµ kÕt qu¶ kiÓm kª cuèi kú ®Ó tÝnh. ChÝnh v× vËy, trªn tµi kho¶n tæng
hîp (tµi kho¶n 611) kh«ng thÓ hiÖn râ gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng cho tõng ®èi tîng, cho c¸c nhu cÇu s¶n xuÊt kh¸c nhau vµ kh«ng thÓ hiÖn ®îc sè mÊt m¸t h
háng. Ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú ®îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp s¶n
xuÊt cã quy m« nhá, cã nhiÒu chñng lo¹i vËt t víi quy c¸ch mÉu m· rÊt kh¸c
nhau, gi¸ trÞ thÊp vµ ®îc xuÊt thêng xuyªn.
1.3.1 Thñ tôc chøng tõ
1.3.1.1 Thñ tôc chóng tõ cÇn thiÕt trong nghiÖp vô thu mua vµ
nhËp kho vËt liªu:
18
Trong nghiÖp vô thu mua vµ nhËp kho vËt liÖu doanh nghiÖp cã hai lo¹i
chøng tõ b¾t buéc lµ ho¸ ®¬n b¸n hµng (ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho) vµ
PhiÕu nhËp kho. Ho¸ ®¬n b¸n hµng (hoÆc ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho) do
ngêi b¸n hµng lËp, ghi râ sè lîng tõng lo¹i hµng ho¸, ®¬n gi¸ vµ sè tiÒn mµ
doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n. Khi ¸p dông thuÕ VAT th× trªn ho¸ ®¬n do
ngêi b¸n lËp võa bao gåm phÇn mua vËt liÖu, hµng ho¸ võa bao gåm c¶ phÇn
thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. Trong trêng hîp doanh nghiÖp ph¶i lËp phiÕu mua hµng
thay thÕ cho ho¸ ®¬n b¸n hµng.
PhiÕu nhËp kho do bé phËn mua hµng lËp vµ ghi sè lîng theo ho¸ ®¬n
hoÆc phiÕu mua hµng, thñ kho thùc hiÖn nghiÖp vô nhËp kho lµ chøng tõ ph¶n
¸nh nghiÖp vô nhËp kho ®· hoµn thµnh. Ngoµi ra, trong trêng hîp nhËp kho
víi sè lîng lín, c¸c lo¹i vËt t cã tÝnh chÊt lý ho¸ phøc t¹p, c¸c lo¹i vËt t quý
hiÐm hay trong qu¸ tr×nh nhËp kho ph¸t hiÖn cã sù kh¸c biÖt vÒ sè lîng chÊt lîng gi÷a ho¸ ®¬n vµ thùc n¹p th× doanh nghiÖp ph¶i lËp Ban kiÓm nghiÖm vËt
t ®Ó kiÓm nghiÖm vËt t tríc lóc nhËp kho vµ lËp biªn b¶n kiÓm nghiÖm.
1.3.1.2 Thñ tôc chøng tõ cÇn thiÕt trong nghiÖp vô xuÊt kho vËt
liÖu:
Víi doanh nghiÖp sö dông ph¬ng ph¸p kiÓm kª thêng xuyªn th× khi
xuÊt kho vËt liÖu ph¶i lËp phiÕu xuÊt kho hoÆc phiÐu xuÊt vËt t theo h¹n møc...
Sau khi xuÊt kho, thñ kho ghi sè lîng thùc xuÊt vµ cïng ngêi ký nhËn vµo
phiÕu xuÊt kho.
PhiÕu xuÊt vËt t theo h¹n møc ®îc lËp trong trêng hîp doanh nghiÖp s¶n
xuÊt æn ®Þnh vµ ®· lËp ®îc ®Þnh møc tiªu hao vËt t cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm.
Sè lîng vËt t thùc xuÊt trong th¸ng do thñ kho ghi c¨n cø vµo h¹n møc ®îc
duyÖt theo yªu cÇu sö dông tõng lÇn vµ sè lîng thùc xuÊt tõng lÇn.
1.3.2 H¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng
xuyªn
1.3.2.1 Tµi kho¶n sö dông :
§Ó h¹ch tãan nguyªn vËt liÖu theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn, kÕ
to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n chñ yÕu sau:
- Tµi kho¶n 152: Nguyªn liÖu, vËt liÖu
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó theo dâi gi¸ trÞ hiÖn cã, t×nh h×nh t¨ng gi¶m cña
c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu theo gi¸ thùc tÕ, cã thÓ më chi tiÕt cho tõng lo¹i,
nhãm, thø vËt liÖu tuú theo yªu cÇu qu¶n lý vµ ph¬ng tiÖn tÝnh to¸n.
19
+ Bªn Nî: Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh lµm t¨ng nguyªn vËt liÖu
trong kú ( mua ngoµi,
tù s¶n xuÊt, nhËn vèn gãp, ph¸t hiÖn thõa, ®¸nh gi¸
t¨ng)
Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ thùc tÕ vËt liÖu nhËp kho trong kú.
+ Bªn Cã: Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh lµm gi¶m nguyªn vËt liÖu
trong kú (xuÊt dïng, xuÊt b¸n, xuÊt gãp vèn liªn doanh, thiÕu hôt, gi¶m gi¸ ®îc híng).
Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt kho trong kú.
+ D Nî: Gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu tån kho ®Çu hoÆc cuèi kú.
Bªn c¹nh ®ã, kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu cßn sö dông c¸c TK 151, 131,
111,, 331....
1.3.2.2 Tr×nh tù h¹ch to¸n:
Cã thÓ kh¸i qu¸t qua s¬ ®å sau:
20
- Xem thêm -
.DOC 
99 
49 
145 
