LỜI MỞ ĐẦU
KÓ tõ khi nhµ níc ta chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý tõ
tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù kh¼ng ®Þnh sù tån t¹i
vµ ph¸t triÓn cña m×nh b»ng sù tù th©n vËn ®éng,
b»ng chÝnh kh¶ n¨ng cña m×nh, hä ph¶i tù lùa chän
®êng ®i cho nh÷ng s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô cña
m×nh, hä ®îc tù do kinh doanh díi sù ®iÒu tiÕt cña
Nhµ níc theo nguyªn t¾c "LÊy thu bï chi" ®Ó cã l·i.
Doanh nghiÖp lµ mét phÇn tö cÊu thµnh nªn nÒn
KTQD, lµ n¬i trùc tiÕp tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh
®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm, thùc hiÖn cung cÊp
c¸c lo¹i lao vô, dÞch vô ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña
x· héi. KÕ to¸n lµ mét trong nh÷ng c«ng cô qu¶n lý
quan träng ®Ó qu¶n lý mét c¸ch h÷u hiÖu nhÊt ®èi víi
c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh doanh nghiÖp
ph¶i bá ra nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vÒ c¸c
lo¹i ®èi tîng lao ®éng, t liÖu lao ®éng, lao ®éng cña
con ngêi c¸c chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ c¸c chi phÝ
b»ng tiÒn kh¸c vµ sau khi kÕt thóc mçi kú s¶n xuÊt
kinh doanh, doanh nghiÖp ph¶i biÕt ®îc sè chi phÝ ®·
chi ra lµ bao nhiªu, ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ cña s¶n
xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp l·i hay lç ®iÒu nµy rÊt
quan träng v× nã liªn quan tíi sù sèng cßn cña doanh
1
nghiÖp v× vËy doanh nghiÖp ph¶i h¹ch to¸n tËp hîp
chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng ®¶m b¶o qu¸ tr×nh
t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n mµ cßn ph¶i cã l·i, ®ã lµ sù
chªnh lÖch gi÷a gi¸ c¶ tiªu thô s¶n phÈm lao vô trªn
thÞ trêng víi gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm lao vô ®ã
®Ó tiÕn hµnh më réng s¶n xuÊt c¶i tiÕn s¶n phÈm,
c«ng nghÖ s¶n xuÊt t×m vµ më réng thÞ trêng sau khi
chu kú sèng cña s¶n phÈm ®ã ®· kÕt thóc. ViÖc h¹ch
to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm sÏ
gióp doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®îc lç l·i ®Ó ®a ra
nh÷ng quyÕt ®Þnh qu¶n lý kÞp thêi vµ t×m ra nh÷ng
kh©u träng yÕu cã thÓ lµm gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt
xuèng ®Õn møc thÊp nhÊt nh»m h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n
phÈm n©ng cao thu nhËp vµ lîi nhuËn ®Ó l¹i cho
doanh nghiÖp.
ThÊy râ ®îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n
chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®èi víi
doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay.
Sau qu¸ tr×nh häc tËp vµ nghiªn cøu t¹i trêng, ®Æc
biÖt lµ sau ®ît thùc tËp tèt nghiÖp t¹i c«ng ty XDCTGT
842. Em thÊy r»ng viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi "kÕ to¸n chi
phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y dùng"
lµ rÊt bæ Ých vµ phôc vô tÝch cùc cho nh÷ng chuyªn
m«n nghiÖp vô trong qu¸ tr×nh c«ng t¸c sau nµy cña
m×nh. Sau khi nhËn ®Ò tµi tèt nghiÖp nµy em ®· tËp
trung nghiªn cøu c¸c tµi liÖu cã liªn quan trong trêng
2
§HGTVT, trêng §HTCKT, trêng §HKTQD... biªn so¹n vµ
sè liÖu thùc tÕ t¹i c«ng ty XDCTGT 842 ®Ó hoµn thµnh
®Ò tµi nµy.
Néi dung ®Ò tµi ®îc chia lµm 3 phÇn:
PhÇn 1: nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n vµ kÕ to¸n chi phÝ
s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
PhÇn 2: vËn dông kÕt qu¶ nghiªn cøu ®Ó tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y dùng ë c«ng ty XDCTGT 842.
PhÇn 3: nhËn xÐt vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ mét sè ý kiÕn ®ãng gãp.
3
PhÇn I
Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n vµ kÕ to¸n chi
phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
A-/ Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n:
I-/ C¸c ®Þnh nghÜa kÕ to¸n vµ c«ng dông cña nã:
1-/ C¸c ®Þnh nghÜa cña kÕ to¸n:
1.1 C¸c ®Þnh nghÜa c¬ b¶n cña kÕ to¸n:
Liªn ®oµn quèc tÕ vÒ kÕ to¸n ®· cã ®Þnh nghÜa c¬ b¶n
nh sau: "kÕ to¸n lµ nghÖ thuËt ghi chÐp, ph©n lo¹i vµ tæng
hîp theo mét c¸ch riªng b»ng nh÷ng kho¶n tiÒn, c¸c nghiÖp vô
vµ c¸c sù kiÖn mµ chóng cã Ýt nhÊt mét phÇn tÝnh chÊt tµi
chÝnh vµ tr×nh bµy kÕt qu¶ cña nã".
1.2 C¸c ®Þnh nghÜa hiÖn ®¹i cña kÕ to¸n:
"KÕ to¸n lµ ng«n ng÷ cña kinh doanh"
"KÕ to¸n lµ mét ho¹t ®éng phôc vô víi chøc n¨ng lµ cung
cÊp c¸c th«ng tin ®Þnh lîng chñ yÕu vÒ b¶n chÊt tµi chÝnh, vÒ
c¸c tæ chøc kinh tÕ mµ chóng ®îc dù ®Þnh ®Ó sö dông h÷u
Ých trong viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh tÕ".
"KÕ to¸n lµ mét ho¹t ®éng phôc vô ®îc thiÕt lËp ®Ó céng
dån, ®o lêng vµ giao tiÕp c¸c th«ng tin tµi chÝnh vÒ c¸c c¸ nh©n
ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh tÕ tèt h¬n".
2-/ C«ng dông cña kÕ to¸n:
- §èi víi c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp: sö dông th«ng tin
kÕ to¸n ®Ó lËp c¸c môc tiªu cho doanh nghiÖp cña hä ®¸nh
gi¸ qu¸ tr×nh thùc hiÖn môc tiªu ®ã vµ ®Ò ra c¸c quyÕt
®Þnh ®Ó ®iÒu chÝnh nh÷ng ho¹t ®éng cña hä cho cã hiÖu
qu¶ nhÊt. Ngêi qu¶n lý ph¶i biÕt ®îc doanh nghiÖp cã tµi s¶n
g×? Gi¸ trÞ bao nhiªu? C«ng nî cña doanh nghiÖp lµ bao nhiªu?
Bao giê ph¶i tr¶ vµ doanh nghiÖp cã ®ñ tiÒn tr¶ hay kh«ng?
4
Doanh nghiÖp lµm ¨n cã l·i kh«ng? MÆt hµng nµo l·i, mÆt
hµng nµo lç? Ngêi qu¶n lý cÇn ph¶i quan t©m ®Õn kh©u nµo
lµ chñ yÕu? Doanh nghiÖp cÇn n¾m gi÷ hµng ho¸ vµ tiÒn tÖ
lµ bao nhiªu lµ ®ñ vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt? Gi¸ thµnh cña c¸c s¶n
phÈm s¶n xuÊt ra lµ bao nhiªu ®Ó cã thÓ ®Þnh gi¸ s¶n phÈm?
- §èi víi c¸c «ng chñ: Nh÷ng ngêi së h÷u doanh nghiÖp c¸c
cæ ®«ng trong c«ng ty cæ phÇn, nh÷ng ngêi gãp vèn. Trong
c«ng ty TNHH, hay nh÷ng ngêi ®¹i diÖn nhµ níc trong c¸c
c«ng ty quèc doanh) quan t©m doanh nghiÖp lµm ¨n cã l·i hay
kh«ng, nhiÒu hay Ýt ®Ó ra quyÕt ®Þnh ph©n chia lîi nhuËn.
Th«ng qua c¸c th«ng tin kÕ to¸n ®Ó ®¸nh gi¸ ngêi qu¶n lý
c«ng ty cã kh¶ n¨ng l·nh ®¹o tèt kh«ng?
Cã nªn ®Ó hä tiÕp tôc l·nh ®¹o hay lµ thay thÕ hä b»ng
nh÷ng ngêi kh¸c cã kh¶ n¨ng h¬n ®Ó l·nh ®¹o doanh nghiÖp.
- §èi víi nh÷ng ngêi cung cÊp tÝn dông vµ hµng ho¸, c¸c
ng©n hµng, c¸c c«ng ty tµi chÝnh còng nh c¸c nhµ cung cÊp
hµng ho¸ tríc, hä cÇn ph¶i biÕt ®îc kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña
doanh nghiÖp nh thÕ nµo? Doanh nghiÖp cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó
tr¶ nî khi ®Õn h¹n hay kh«ng? TÊt c¶ nh÷ng th«ng tin ®ã ph¶i
sö dông ®Õn th«ng tin kÕ to¸n.
- Víi c¸c nhµ ®Çu t trong t¬ng lai: C¸c nhµ ®Çu t lµ
nh÷ng ngêi cung cÊp vèn cho tæ chøc ho¹t ®éng víi hy väng
thu ®îc l·i cao h¬n l·i göi ng©n hµng vµ cµng cao cµng tèt. Do
vËy tríc khi ®Çu t hä cÇn cã nh÷ng th«ng tin tµi chÝnh vÒ
doanh nghiÖp vÒ c«ng ty mµ hä cã ý ®Þnh ®Çu t. Doanh
nghiÖp ®ã trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã l·i lç ra sao? TiÒm
lùc tµi chÝnh thùc sù cña doanh nghiÖp nh thÕ nµo, cã v÷ng
ch¾c cho kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t hay kh«ng?
- §èi víi c¸c c¬ quan thuÕ: C¸c c¬ quan thuÕ ®Þa ph¬ng
vµ trung ¬ng dùa trªn nÒn t¶ng c¬ b¶n lµ c¸c sè liÖu kÕ to¸n
cña doanh nghiÖp ®Ó tÝnh thuÕ (tÊt nhiªn lµ cã sù kiÓm tra
xem xÐt vµ ®iÒu chØnh). VÝ dô nh thuÕ doanh thu, c¬ quan
thuÕ cã thÓ c¨n cø vµo b¶ng liÖt kª c¸c ho¸ ®¬n b¸n hµng
5
cña kÕ to¸n doanh nghiÖp xem sæ c¸i phô c¸c tµi kho¶n
doanh thu ®Ó tÝnh doanh thu chÞu thuÕ. §Æc biÖt lµ thuÕ lîi
tøc, c¸c c¬ quan thuÕ thêng lÊy lîi tøc kÕ to¸n cña doanh
nghiÖp trªn b¸o c¸o kÕ to¸n ®Ó céng thªm mét sè kho¶n chi
phÝ mµ luËt thuÕ lîi tøc kh«ng cho phÐp tÝnh vµo chi phÝ kÕ
to¸n nhng doanh nghiÖp ®· ghi vµo chi phÝ ®Ó trõ ra khái lîi
tøc chÞu thuÕ.
- §èi víi c¸c c¬ quan cña chÝnh phñ: CÇn c¸c sè liÖu kÕ
to¸n ®Ó tæng hîp cho c¸c ngµnh, cho nÒn kinh tÕ quèc d©n
vµ trªn c¬ së ®ã ®Ó ®a ra c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ phï hîp
thóc ®Èy s¶n xuÊt, kinh doanh ph¸t triÓn.
- §èi víi c¸c tæ chøc phi lîi nhuËn nh c¸c nhµ thê, bÖnh
viÖn, c¸c c¬ quan chÝnh phñ, trêng häc mµ ho¹t ®éng cña nã
kh«ng ph¶i lµ nh»m môc tiªu thu lîi nhuËn. C¸c tæ chøc nµy
vÉn ph¶i sö dông kÕ to¸n gÇn gièng nh c¸c tæ chøc kinh doanh
vËy. Nh vËy, c¸c tæ chøc kinh doanh còng nh c¸c tæ chøc phi
kinh doanh ®Òu ph¶i lËp kÕ ho¹ch vµ ghi chÐp vÒ l¬ng tr¶
tiÒn c¸c chi phÝ... tÊt c¶ ph¶i thùc hiÖn c«ng viÖc kÕ to¸n.
- §èi víi c¸c ngêi sö dông kh¸c: C¸c nh©n viªn, c«ng ®oµn
cã thÓ ®a ra c¸c yªu cÇu vÒ l¬ng dùa trªn c¬ së th«ng tin kÕ
to¸n chØ ra thu nhËp cu¶ nh©n viªn vµ sè l·i cña doanh
nghiÖp. C¸c häc sinh, sinh viªn t×m hiÓu vÒ kÕ to¸n ®Ó häc
v× sau nµy hä sÏ ph¶i lµm nh÷ng c«ng viÖc nµy...
II-/ Néi dung cña c«ng t¸c kÕ to¸n:
1-/ C¸c phÇn hµnh c«ng viÖc kÕ to¸n:
- PhÇn kÕ to¸n tæng hîp: Theo dâi gi¸ trÞ, tøc lµ b»ng sè
tiÒn biÓu hiÖn t×nh h×nh tæng qu¸t vÒ tµi s¶n vµ mäi ho¹t
®éng cña doanh nghiÖp.
- PhÇn kÕ to¸n chi tiÕt: Võa theo dâi chi tiÕt vÒ t×nh
h×nh hiÖn vËt, thêi gian lao ®éng võa theo dâi gi¸ trÞ cña mçi
ho¹t ®éng ®Ó x¸c minh cho phÇn kÕ to¸n tæng hîp.
2-/ Chøng tõ kÕ to¸n:
6
- Lµ c¸c tµi liÖu, sè liÖu ghi chÐp ph¸t sinh ë kh©u ®Çu
tiªn cña mét nghiÖp vô kinh tÕ. TÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ
tµi chÝnh cña doanh nghiÖp khi ®îc h×nh thµnh vµ tríc khi ghi
sæ s¸ch kÕ to¸n díi c¸c h×nh thøc: Chøng tõ ghi sæ, nhËt ký
sæ c¸i, nhËt ký chung, nhËt ký chøng tõ... §Òu ph¶i cã c¸c
chøng tõ hîp lÖ gäi lµ chøng tõ ban ®Çu hay chøng tõ gèc
- Chøng tõ kÕ to¸n ph¶i ®îc ghi chÐp kÞp thêi, ®Çy ®ñ,
®óng sù thËt vÒ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh, ph¶i cã ®ñ
ch÷ ký cña nh÷ng ngêichÞu tr¸ch nhiÖm theo t×nh thÇn cña
mçi lo¹i chøng tõ.
Chøng tõ kÕ to¸n cã thÓ ph¸t sinh tõ bªn ngoµi doanh
nghiÖp do mét ®¬n vÞ, c¸ nh©n kh¸c cung cÊp (vÝ dô: c¸c
ho¸ ®¬n mua hµng ho¸, nguyªn vËt liÖu cña ngêi b¸n) ph¸t
sinh bªn trong doanh nghiÖp nh c¸c phiÕu xuÊt kho, b¶ng l¬ng... ®îc chuyÓn tõ bé phËn nµy sang bé phËn kh¸c trong
doanh nghiÖp.
3-/ Tµi kho¶n vµ sæ kÕ to¸n:
ViÖc ghi chÐp c¸c nghiÖp vô kinh tÕ vµo c¸c sæ s¸ch ph¶i
vËn dông ®óng theo hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n do bé tµi
chÝnh ban hµnh vµ c¸c quy ®Þnh cô thÓ cña tõng ngµnh do bé
chñ qu¶n triÓn khai ¸p dông. Sæ kÕ to¸n bao gåm c¸c sæ s¸ch
kÕ to¸n tæng hîp vµ c¸c sæ s¸ch kÕ to¸n chi tiÕt. C¸ch tr×nh
bµy ghi chÐp vµ sè lîng sæ s¸ch ghi chÐp ®îc më ra c¨n cø vµo
h×nh thøc tæ chøc kÕ to¸n mµ mçi doanh nghiÖp ®ang ¸p
dông. C¸c sæ s¸ch quan träng liªn hÖ ®Õn tµi s¶n, vËt t, tiÒn
b¹c, chi phÝ, kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh tríc khi sö dông ph¶i
cã ch÷ ký x¸c nhËn cña gi¸m ®èc, ngêi gi÷ sæ vµ kiÓm tra
cña c¬ quan thuÕ.
4-/ B¸o c¸o kÕ to¸n:
Lµ ph¬ng ph¸p tæng hîp c¸c sè liÖu kÕ to¸n theo c¸c chØ
tiªu kinh tÕ tµi chÝnh ph¶n ¸nh t×nh h×nh tµi s¶n, qu¸ tr×nh
7
ho¹t ®éng vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vµo mét
thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh thêng lµ tõng kú.
C¸c b¸o c¸o kÕ to¸n cÇn ph¶i kÌm theo c¸c b¶n thuyÕt
minh diÔn gi¶i vÒ c¸c sè liÖu ®· ghi ë b¶ng v¸o c¸o vµ c¸c tµi
liÖu tham kh¶o ®èi chiÕu cÇn thiÕt. C¸c bé phËn kÕ to¸n cÊp
c¬ së ph¶i nép b¸o c¸o chËm nhÊt lµ 15 ngµy khi kÕt thóc quÝ
b¸o c¸o <®èi víi c¸c b¸o c¸o quÝ> vµ sau 30 ngµy sau khi kÕt
thóc n¨m b¸o c¸o <®èi víi b¸o c¸o n¨m>.
5-/ TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ c¸c chi phÝ ho¹t ®éng
kh¸c:
C¸c ®¬n vÞ kÕ to¸n thuéc c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh
ph¶i tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, c«ng t¸c, dÞch vô, chi phÝ qu¶n
lý, chi phÝ b¸n hµng, gi¸ vèn hµng b¸n ra. Gi¸ thµnh s¶n phÈm
ph¶i ®¶m b¸o tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ tÊt c¶ c¸c chi phÝ thøc tÕ
ph¸t sinh theo chÕ ®é quy ®Þnh trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh
chÝnh x¸c trung thøc kÕt qu¶ lç l·i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ ph©n phèi kÕt qu¶ ®óng
®¾n, lµm trßn nghÜa vô nép thuÕ cho Nhµ níc.
6-/ KiÓm kª tµi s¶n vµ kiÓm tra kÕ to¸n:
+ KiÓm kª tµi s¶n lµ ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh sè cã thùc vÒ
tµi s¶n, vËt t, tiÒn vèn, hµng ho¸ cña doanh nghiÖp vµo mét
thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh.
+ KiÓm tra kÕ to¸n lµ mét biÖn ph¸p ®¶m b¶o cho c¸c
quy ®Þnh vÒ kÕ to¸n vµ c¸c kü thuËt vÒ tµi chÝnh ®îc chÊp
hµnh nghiªm chØnh, c¸c sè liÖu, tµi liÖu ®îc chÝnh x¸c, trung
thøc vµ cã hÖ thèng. Th«ng qua c¸c c¬ quan chñ qu¶n cÊp trªn
vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ níc thùc hiÖn viÖc kiÓm
so¸t c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
7-/ C¬ giíi ho¸ kÕ to¸n:
C«ng t¸c kÕ to¸n ph¶i tõng bíc ®îc c¬ giíi ho¸ trªn c¬ së
øng dông c¸c ph¬ng tiÖn kü thuËt hiÖn ®¹i ®Ó ®¸p øng nhu
cÇu th«ng tin nhanh chãng chÝnh x¸c, khoa häc vµ cã hÖ
8
thèng víi c¸c ®iÒu kiÖn cô thÓ, quy m« ho¹t ®éng cña tõng
doanh nghiÖp.
9
8-/ B¶o qu¶n tµi liÖu kÕ to¸n:
Tµi liÖu kÕ to¸n lµ c¸c chøng tõ, c¸c sæ s¸ch, c¸c b¸o c¸o
kÕ to¸n vµ c¸c tµi liÖu kh¸c cã liªn quan ®Õn c«ng t¸c kÕ
to¸n. Tµi liÖu ph¶i ®îc b¶o qu¶n chu ®¸o, an toµn trong qu¸
tr×nh sö dông. Cuèi mçi niªn ®é kÕ to¸n c¸c tµi liÖu ®· ®îc sö
dông ph¶i ®îc ph©n lo¹i, s¾p xÕp vµ ®a vµo lu tr÷ chËm nhÊt
mét th¸ng sau khi b¸o c¸o quyÕt to¸n n¨m ®îc duyÖt
III-/
Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n trong doanh nghiÖp:
Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n hîp lý vµ nkhoa häc, phï hîp víi
®Æc ®iÓm tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp nh»m ph¸t huy vai trß cña kÕ to¸n lµ mét yªu cÇu qua
n träng ®èi víi chñ doanh nhgiÖp vµ kÕ to¸n trëng. Tæ chøc
c«ng t¸c kÕ to¸n gåm nhiÒu yÕu tè cÊu thµnh nh tæ chøc bé
m¸y kÕ to¸n. Tæ chøc vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p kÕ to¸n, chÕ
®é, thÓ lÖ vÒ kÕ to¸n.
1-/ Néi dung cña c«ng t¸c kÕ to¸n:
1.1 Tæ chøc hÖ thèng chøng tõ kÕ to¸n, tæ chøc viÖc ghi
chÐp ban ®Çu vµ tæ chøc lu©n chuyÓn chøng tõ khoa häc vµ
tËp hîp lý:
1.2 Tæ chøc vËn dông tµi kho¶n kÕ to¸n:
1.3 Lùa chän h×nh thøc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n vµ bé
m¸y kÕ to¸n thÝch hîp víi c¸c ®Æc ®iÓm tæ chøc ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh vµ tæ chøc qu¶n lý cña doanh nghiÖp:
HiÖn nay trong dc¸c doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän mét trong
c¸c h×nh thøc sau:
+ Lo¹i h×nh tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp trung
+ Lo¹i h×nh tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n ph©n t¸n
+ Lo¹i h×nh tæ chøc c«ng dt¸c kÕ to¸n võa tËp trung,
võa ph©n t¸n.
10
Trªn c¬ së lùa chän lo¹i h×nh thøc tæ chøc c«ng t¸c kÕ
to¸n ®Ó tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n phï hîp.
1.4 Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n phï hîp nh»m t¹o ®iÒu kiÖn
cho viÖc n©ng cÊp th«ng tin kÞp thêi, chÝnh x¸c, phôc vô cho
viÖc ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý kÕ to¸n ë doanh nghiÖp.
1.5 Tæ chøc thùc hiÖn chÕ ®é b¸o c¸o kÕ to¸n ®óng quy
®Þnh vµ phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý cô thÓ.
1.6 Tæ chøc trang bÞ vµ øng dông kü thuËt tÝnh to¸n vµ
th«ng tin hiÖn ®¹i trong c«ng t¸c kÕ to¸n (kÌm theo s¬ ®å
sau).
2-/ Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n:
Bé m¸y kÕ to¸n lµ tËp hîp nh÷ng c¸n bé, nh©n viªn kÕ
to¸n cïng víi nh÷ng trang thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn, kü thuËt tÝnh
to¸n ®Ó thùc hiÖn toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n cña doanh
nghiÖp.
§Ó cã thÓ tæ chøc hîp lý bé m¸y kÕ to¸n cÇn ph¶i c¨n cø
vµo lo¹i h×nh tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n mµ doanh nghiÖp ®·
vËn dông, ®ång thêi ph¶i phï hîp víi quy m« s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp.
IV-/
C¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n:
1-/ Nguyªn t¾c gi¸ thµnh (Gi¸ phÝ):
ViÖc ®o lêng, tÝnh to¸n tµi s¶n, c«ng nî, vèn vµ chi phÝ
ph¶i ®Æt trªn c¬ së gi¸ phÝ, gi¸ phÝ nªu lªn(gi¸) ®îc ®Þnh
ra trong mét nhiÖm vô kinh doanh.
2-/ Nguyªn t¾c doanh thu thùc hiÖn:
Doanh thu lµ sè tiÒn kiÕm ®îc vµ ghi nhËn khi quyÒn së
h÷u hµng ho¸ b¸n ra ®îc thùc hiÖn chuyÓn giao vµ khi c¸c
dÞch vô ®îc thùc hiÖn chuyÓn giao (Khi hµng ho¸, dÞch vô ®îc
chuyÓn giao).
3-/ Nguyªn t¾c phï hîp:
11
Nguyªn t¾c phï hîp lµ sù híng dÉn trong viÖc x¸c ®Þnh chi
phÝ ®Ó tÝnh lç l·i. Chi phÝ ®Ó tÝnh lç l·i kÕ to¸n lµ tÊt c¶ c¸c
chi phÝ ph¶i chÞu ®Ó t¹o nªn doanh thu ®· chi trong kú.
4-/ Nguyªn t¾c/Yªu cÇu kh¸ch quan:
§Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan b¸o c¸o kÕ to¸n cÇn ph¶i
thùc hiÖn c¸c qu¸ tr×nh ghi chÐp, b¸o c¸o mét c¸ch ®Çy ®ñ,
trung thùc dÔ hiÓu, dÔ kiÓm tra do vËy viÖc ghi chÐp kÕ to¸n
ph¶i cã chøng tõ gèc kÌm theo ®Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan
v× chøng tõ gèc ®îc lËp bëi nh÷ng ngêi ngoµi kh«ng ph¶i lµ kÕ
to¸n.
5-/ Nguyªn t¾c nhÊt qu¸n/Liªn tôc:
Qu¸ tr×nh kÕ to¸n ph¶i ¸p dông tÊt c¶ c¸c kh¸i niÖm c¸c
chuÈn mùc, c¸c nguyªn t¾c vµ c¸c ph¬ng ph¸p trªn c¬ së
nhÊt qu¸n tõ kú nµy sang kú kh¸c ®Ó ®¶m b¶o sè liÖu kÕ
to¸n kh«ng bÞ bãp mÐo bëi c¸c kÕ to¸n viªn.
Tuy nhiªn nguyªn t¾c nµy kh«ng cã nghÜa lµ kÕ to¸n kh«ng
bao giê ®îc thay ®æi ph¬ng ph¸p tÝnh. Khi hä thÊy r»ng viÖc
thay ®æi ph¬ng ph¸p tÝnh lµ ®Ó t¹o nªn mét kÕ qu¶ trung
thùc vµ hîp lý h¬n th× hä cã thÓ b¸o c¸o víi c¬ quan thuÕ.
12
6-/ Nguyªn t¾c/Yªu cÇu bãc trÇn toµn bé (hay nguyªn t¾c
®Çy ®ñ vµ dÔ hiÓu):
Lµ yªu cÇu b¸o c¸o tµi chÝnh phØa ®Çy ®ñ dÔ hiÓu ®èi
víi ngêi sö dông vµ ph¶i bao gåm tÊt c¶ c¸c th«ng tin quan
träng liªn quan ®Õn c¸c c«ng viÖc kinh tÕ cña doanh nghiÖp.
7-/ Nguyªn t¾c thËn träng:
Khi cã nhiÒu gi¶i ph¸p ®Ó lùa chän th× h·y chän gi¶i ph¸p
cã Ýt ¶nh hëng nhÊt tíi vèn cña chñ së h÷u.
8-/ Nguyªn t¾c tÝnh chÊt träng yÕu:
ViÖc b¸m s¸t triÖt ®Ó lý thuyÕt kÕ to¸n lµ kh«ng cÇn
thiÕt khi mµ c¸c kho¶n môc kh«ng ®ñ ý nghÜa quan träng ¶nh
hëng ®Õn tÝnh trung thùc cña b¸o c¸o tµi chÝnh.
VÊn ®Ò lµ ph¶i tuú thuéc vµo quy m« lín hay nhá cña mét
doanh nghiÖp ®Ó cã thÓ coi thÕ nµo vµ khi nµo coi lµ kh«ng
quan träng vµ thÕ nµo lµ quan träng ®Ó tu©n thñ nghiªm
ngÆt theo lý thuyÕt kÕ to¸n.
B-/ C¸c h×nh thøc tæ chøc sæ s¸ch kÕ to¸n trong doanh nghiÖp:
I-/ Tæng qu¸t vÒ c¸c h×nh thøc kÕ to¸n:
C¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh trong doanh nghiÖp ph¶i
®îc ghi chÐp vµo c¸c lo¹i sæ s¸ch theo mét tr×nh tù khoa häc
vµ cã hÖ thèng. Ta gäi h×nh thøc kÕ to¸n lµ ph¬ng ph¸p thiÕt
lËp, ghi chÐp, tr×nh bµy, ph¶n ¸nh c¸c nghiªp vô kinh tÕ ph¸t
sinh vµo c¸c lo¹i sæ s¸ch kÕ to¸n, c¸c mÉu biÓu b¸o c¸o kÕ
to¸n. sè lîng sæ s¸ch ®îc lËp, mèi quan hÖ gi÷a sæ nµy víi sæ
kh¸c, mèi quan hÖ gi÷a sæ s¸ch kÕ to¸n vµ b¸o c¸o kÕ to¸n.
Trong chÕ ®é sæ kÕ to¸n ban hµnh kÌm theo Q§
1141/TC/C§KT ngµy 1/11/1995 cña Bé Tµi ChÝnh ®· quy ®Þnh
râ vÒ viÖc më ghi chÐp, qu¶n lý lu tr÷ vµ b¶o qu¶n sè liÖu kÕ
to¸n. Cßn viÖc vËn dông h×nh thøc sæ kÕ to¸n tuú thuéc vµo
®Æc ®iÓm t×nh h×nh cô thÓ cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt ¸p
dông c¸c h×nh thøc sæ kÕ to¸n sau:
13
+ H×nh thøc sæ kÕ to¸n NK - SC
NhËt ký sæ c¸i
+ H×nh thøc kÕ to¸n CT - GS
Chøng tõ ghi sæ
+ H×nh thøc kÕ to¸n NK - CT
NhËt ký chøng tõ
+ H×nh thøc kÕ to¸n NKC
14
NhËt ký chung
1-/ H×nh thøc sæ kÕ to¸n NK - SC:
§Æc ®iÓm chñ yÕu: H×nh thøc nµy cã ®Æc ®iÓm chñ
yÕu lµ mäi nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ®îc ghi sæ theo thø tù
thêi gian kÕt hîp víi viÖc ph©n lo¹i theo hÖ thèng vµo NK - SC.
HÖ thèng sæ: bao gåm sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ sæ kÕ
to¸n chi tiÕt.
Tr×nh tù ghi sæ ®îc tiÕn hµnh theo c¸c bíc.
C¨n cø vµo chøng tõ gèc sau khi ®· kiÓm tra ®¶m b¶o
tÝnh hîp lÖ, hîp ph¸p, lËp ®Þnh kho¶n kÕ to¸n råi ghi vµo sæ
NK - SC theo thø tù thêi gian ph¸t sinh c¸c chøng tõ cÇn ghi sæ
kÕ to¸n chi tiÕt ®ång thêi ®îc ghi vµo sæ (thÎ) kÕ to¸n chi
tiÕt liªn quan.
C¸c chøng tõ thu chi tiÒn mÆt hµng ngµy ®îc ghi vµo sæ
quü, cuèi mçi ngµy chuyÓn cho kÕ to¸n ®Ó ghi vµo NK - SC,
sau míi ghi vµo sæ kÕ to¸n chi tiÕt liªn quan.
C¨n cø c¸c sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt. Cuèi th¸ng lËp c¸c
b¶ng tæng hîp sèi liÖu chi tiÕt.
Cuèi th¸ng tiÕn hµnh kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu gi÷a kÕ
to¸n tæng hîp vµ kÕ to¸n chi tiÕt, gi÷a sæ NK - SC vµ b¶ng
tæng hîp sè liÖu chi tiÕt, gi÷a sæ NK - SC víi sæ quü.
Cuèi kú h¹ch to¸n c¨n cø vµo NK - SC vµ b¶ng tæng hîp sè
liÖu chi tiÕt ®Ó lËp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh.
S¬ ®å tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n theo h×nh thøc NK - SC
(1
)
Chøng tõ gèc
(2
)
Sæ quü
(2
)
NK - SC
(5
)
(4
)
B¸o c¸o tµi
15
chÝnh
(3
)
B¶ng tæng
hîp sè liÖu
chi tiÕt
(5
)
Ghi chó:
Ghi hµng ngµy
Ghi cuèi th¸ng
§èi chiÕu kiÓm tra
¦u nhîc ®iÓm vµ ph¹m vi ¸p dông
¦u ®iÓm: DÔ ghi chÐp, dÔ ®èi chiÕu kiÓm tra sè liÖu.
Nhîc ®iÓm: khã ph©n c«ng lao ®éng, khã ¸p dông ph¬ng
tiÖn khoa häc ký thuËt trong tÝnh to¸n, ®Æc biÖt nÕu doanh
nghiÖp sö dông nhiÒu tµi kho¶n, khèi lîng nghiÖp vô ph¸t sinh
lín th× sæ NK - SC trë lªn cång kÒnh phøc t¹p.
Ph¹m vi ¸p dông: Víi c¸c doanh nghiÖp quy m« nhá,
nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh Ýt vµ sö dông Ýt tµi kho¶n nh c¸c
doanh nghiÖp t nh©n quy m« nhá, c¸c hîp t¸c x·...
2-/ H×nh thøc sæ kÕ to¸n "Chøng tõ ghi sæ" CT - GS
§Æc ®iÓm chñ yÕu: Mäi nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ph¶n
¸nh ë chøng tõ gèc ®Òu ®îc ph©n lo¹i ®Ó lËp chøng tõ ghi sæ
tríc khi ghi vµo sæ kÕ to¸n tæng hîp. Trong h×nh thøc nµy
viÖc ghi sæ kÕ to¸n theo thø tù thêi gian t¸ch dêi víi viÖc ghi
sæ kÕ to¸n theo hÖ thèng trªn hai lo¹i sæ kÕ to¸n tæng hîp
kh¸c nhau lµ sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ vµ sæ c¸i c¸c tµi
kho¶n.
HÖ thèng sæ kÕ to¸n:
Sæ kÕ to¸n tæng hîp gåm sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ vµ
sæ c¸i c¸c tµi kho¶n.
Sæ kÕ to¸n chi tiÕt: t¬ng tù nh h×nh thøc NK - SC
Tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n theo h×nh thøc CT - GS
Hµng ngµy hay ®Þnh kú c¨n cø vµo chøng tõ gèc ®· kiÓm
tra hîp lÖ ®Ó ph©n lo¹i råi lËp chøng tõ ghi sæ. C¸c chøng tõ
gèc cÇn ghi râ chi tiÕt, ®ång thêi ghi vµo sæ kÕ to¸n chi tiÕt.
C¸c chøng tõ thu, chi tiÒn mÆt hµng ngµy thñ quü ghi vµo
sæ quü cuèi ngµy chuyÓn cho kÕ to¸n.
16
C¨n cø vµo chøng tõ ghi sæ ®· lËp ®Ó ghi vµo sæ ®¨ng
ký chøng tõ ghi sæ, sau ®ã ghi vµo sæ c¸i c¸c tµi kho¶n.
Cuèi th¸ng c¨n cø vµo c¸c sæ (thÎ). KÕ to¸n chi tiÕt lËp
b¶ng tæng hîp sè liÖu chi tiÕt. C¨n cø vµo sæ c¸i c¸c tµi kho¶n
®Ó lËp b¶ng c©n ®èi sæ ph¸t sinh c¸c tµi kho¶n.
Cuèi th¸ng kiÓm tra ®èi chiÕu gi÷a sæ c¸i víi b¶ng tæng
hîp sè liÖu chi tiÕt, gi÷a b¶ng c©n ®èi sæ ph¸t sinh c¸c tµi
kho¶n vµ sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ.
Cuèi kú h¹ch to¸n c¨n cø vµo sè liÖu ë b¶ng c©n ®èi sæ
ph¸t sinh c¸c tµi kho¶n vµ b¶ng tæng hîp sè liÖu chi tiÕt ®Ó
lËp b¸o c¸o tµi chÝnh.
S¬ ®å tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n theo h×nh thøc CT - GS
Chøng tõ gèc
Sæ quü
Sæ ®¨ng
ký
CT - GS
(1
)
Chøng tõ ghi sæ
(3
)
Sæ c¸i
(4
)
B¶ng c©n ®èi
sè ph¸t sinh c¸c
tµi kho¶n
(4
)
Sæ (thÎ)
kÕ to¸n
chi tiÕt
(4
)
B¶ng tæng
hîp sè liÖu
chi tiÕt
B¸o c¸o tµi
chÝnh
¦u nhîc ®iÓm vµ ph¹m vi ¸p dông.
¦u ®iÓm: dÔ ghi chÐp do mÉu sè ®¬n gi¶n, dÔ kiÓm tra
®èi chiÕu thuËn tiÖn cho viÖc ph©n c«ng c«ng t¸c vµ c¬ giíi
c«ng t¸c kÕ to¸n.
Nhîc ®iÓm: Ghi chÐp cßn trïng lÆp, viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu
thêng bÞ chËm.
17
Ph¹m vi ¸p dông: thÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã quy
m« võa vµ lín. Cã nhiÒu nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh, sö dông
nhiÒu tµi kho¶n.
3-/ H×nh thøc ghi sæ kÕ to¸n (NhËt ký - Chøng tõ):
§Æc ®iÓm chñ yÕu: kÕt hîp gi÷a viÖc ghi chÐp theo thø
tù thêi gian víi viÖc ghi sæ theo hÖ thèng, gi÷a kÕ to¸n tæng
hîp vµ kÕ to¸n chi tiÕt, gi÷a viÖc ghi chÐp hµng ngµy víi viÖc
tæng hîp sè liÖu b¸o c¸o cuèi th¸ng.
HÖ thèng sæ kÕ to¸n:
Sæ kÕ to¸n tæng hîp: c¸c nhËt ký - chøng tõ, sæ c¸i c¸c tµi
kho¶n, c¸c b¶ng kª.
Sæ kÕ to¸n chi tiÕt: Ngoµi c¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt sö dông
nh trong 2 lo¹i h×nh trªn cßn sö dông c¸c b¶ng ph©n bæ.
Tr×nh tù ghi sæ:
Hµng ngµy c¨n cø vµo c¸c chøng tõ hîp lÖ ®Ó ghi vµo c¸c
NK - CT liªn quan hoÆc c¸c b¶ng kª, b¶ng ph©n bæ liªn quan.
C¸c chøng tõ cÇn h¹ch to¸n chi tiÕt mµ cha thÓ ph¶n ¸nh
trong c¸c BK, NK - CT th× ®ång thêi ghi vµo c¸c sæ (thÎ) chi
tiÕt cã liªn quan.
Chøng tõ liªn quan ®Õn thu, chi tiÒn mÆt ®îc ghi vµo sæ
quü sau ®ã ghi vµo sæ quü sau ®ã ghi vµo c¸c BK, NK - CT
liªn quan.
Cuèi th¸ng c¨n cø vµo sè liÖu tõ c¸c b¶ng ph©n bæ ®Ó
ghi vµo c¸c BK, NK - CT liªn quan råi tõ c¸c NK - CT ghi vµo sæ
c¸i.
C¨n cø vµo c¸c sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt lËp c¸c b¶ng tæng
hîp sè liÖu chi tiÕt.
Cuèi th¸ng kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu gi÷a c¸c NK - CT víi
nhau, gi÷a c¸c NK - CT víi BK, gi÷a sæ c¸i víi b¶ng tæng hîp sè
liÖu chi tiÕt.
18
C¨n cø sè liÖu tõ c¸c NK - CT, BK sæ c¸i vµ b¶ng tæng hîp
sè liÖu chi tiÕt ®Ó lËp b¸o c¸o tµi chÝnh.
¦u nhîc ®iÓm vµ ph¹m vi ¸p dông
¦u ®iÓm: Gi¶m bít khèi lîng ghi chÐp, cung cÊp th«ng tin
kiÑp thßi thuËn tiÖn cho viÖc ph©n c«ng c«ng t¸c.
Nhîc ®iÓm: KÕt cÊu sæ phøc t¹p, kh«ng thuËn tiÖn cho
viÖc c¬ giíi ho¸.
Ph¹m vi ¸p dông: ë c¸c DN quy m« lín, nhiÒu nghiÖp vô
kinh tÕ ph¸t sinh, tr×nh ®é nghiÖp vô kÕ to¸n v÷ng vµng.
S¬ ®å tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n theo h×nh thøc NK - CT
Chøng tõ gèc
(2
)
(1
)
Sæ (thÎ) kÕ
to¸n chi tiÕt
BPB
(1
)
(4
)
(3
)
Sæ quü
(4
)
(5
)
NK - CT
B¶ng tæng hîp
sè liÖu chi tiÕt
(7
)
(6
)
BK
(2
)
(4
)
Sæ c¸i
(2
)
B¸o c¸o tµi chÝnh
19
(2
)
(4
)
(2
)
4-/ H×nh thøc kÕ to¸n NhËt ký chung (NKC)
§Æc ®iÓm chñ yÕu: C¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ®îc
c¨n cø chøng tõ gèc ®Ó ghi vµo sæ nhËt ký chung theo thø tù
thêi gian vµ néi dung nghiÖp vô kinh tÕ ph¶n ¸nh ®óng mèi
quan hÖ kh¸ch quan gi÷a c¸c ®èi tîng kÕ to¸n (quan hÖ ®èi
øng gi÷a c¸c tµi kho¶n) råi ghi vµo sæ c¸i.
HÖ thèng sæ:
Sæ kÕ to¸n tæng hîp: Sæ nhËt ký chung, c¸c sæ nhËt ký
chuyªn dïng.
Sæ c¸c tµi kho¶n
Sæ kÕ to¸n chi tiÕt: t¬ng tù c¸c h×nh thøc trªn;
Tr×nh tù ghi sæ
Hµng ngµy c¨n cø vµo c¸c chøng tõ gèc ph¶n ¸nh c¸c
nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh vµo sæ nhËt ký chung theo thø tù
thêi gian. Trêng hîp cÇn më thªm c¸c nhËt ký chuyªn dïng th×
tríc hÕt c¨n cø vµo chøng tõ gèc ghi vµo nhËt ký chuyªn dïng.
§Þnh kú tæng hîp sè liÖu nhËt ký chuyªn dïng ®Ó ghi vµo nhËt
ký chung. ViÖc ghi vµo sæ c¸i tõ c¸c nhËt ký chung cã thÓ tiÕn
hµnh hµng ngµy hoÆc ®Þnh kú.
C¸c chøng tõ liªn quan ®Õn thu, chi tiÒn mÆt ®îc ghi vµo
sæ quü (sæ nhËt ký quü).
C¸c chøng tõ cÇn h¹ch to¸n chi tiÕt ®ång thêi ®îc ghi vµo
c¸c sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt.
Cuèi th¸ng c¨n cø sæ c¸i lËp b¶ng tæng hîp sè liÖu chi
tiÕt.
Cuèi th¸ng c¨n cø sæ c¸i lËp b¶ng c©n ®èi sè ph¸t sinh
c¸c tµi kho¶n.
KiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu gi÷a sæ c¸i vµ b¶ng tæng hîp
sè liÖu chi tiÕt gi÷a sæ c¸i víi sæ quü.
20
- Xem thêm -
.DOC 
162 
45 
111 
