Môc lôc
Trang
Lêi më ®Çu
3
PhÇn i: c¬ së lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n kÕ to¸n
chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt
6
I. Sù cÇn thiÕt cña h¹ch to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt
6
II. Kh¸i qu¸t chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gÝa thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp
6
1. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt
6
2. Gi¸ thµnh vµ ph©n lo¹i gÝa thµnh
9
3. Ph©n biÖt sù gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a chi phÝ
s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
11
4. §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm
14
5. Tr×nh tù tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
6. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh
III. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm
1. NhiÖm vô kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm
11
15
19
19
19
28
30
2. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kª khai
thêng xuyªn.
3. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª
®Þnh kú
VI. Sæ kÕ to¸n ¸p dông trong kÕ to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm.
PhÇn ii. Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty c¬
khÝ vµ söa ch÷a c«ng tr×nh cÇu ®êng bé ii
1
33
i. Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ C«ng ty c¬ khÝ vµ söa
ch÷a c«ng tr×nh cÇu ®êng bé II.
33
1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty.
33
2. Chøc n¨ng, nhiÖm vô, môc tiªu ho¹t ®éng cña C«ng
ty.
34
3. §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng
ty.
37
35
4. Tæ chøc bé m¸y qu¶n lý vµ s¶n xuÊt, chøc n¨ng,
nhiÖm vô c¸c phßng ban cña C«ng ty.
41
II. §Æc ®iÓm tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n vµ c«ng
t¸c kÕ to¸n cña C«ng ty.
41
1. §Æc ®iÓm tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n.
48
2. Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i C«ng ty
III. §Æc ®iÓm h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh t¹i C«ng ty.
1. §Æc ®iÓm ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ
2. Quy tr×nh vµ ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n
xuÊt
43
48
48
50
51
52
3. §èi tîng tÝnh gi¸ vµ kú tÝnh gi¸ thµnh
52
4. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang.
52
5. 'Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh .
61
IV. Néi dung h¹ch to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm t¹i C«ng ty
65
1. H¹ch to¸n chi phÝ NVL trùc tiÕp
68
2. H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
69
67
3. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung
4. Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt cho ph©n xëng vµ cho
toµn C«ng ty.
5. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú
5. TÝnh gi¸ thµnh t¹i c«ng ty.
2
PhÇn iii. Ph¬ng híng hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n
tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh t¹i
c«ng ty c¬ khÝ vµ söa ch÷a c«ng tr×nh cÇu ®êng
bé II.
I. §¸nh gi¸ kh¸i qu¸t vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp
chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh t¹i C«ng ty c¬
khÝ söa ch÷a c«ng tr×nh cÇu ®êng bé II.
1. ¦u ®iÓm.
2. Nhîc ®iÓm.
II. Mét sè ý kiÕn ®ãng gãp nh»m hoµn thiÖn
c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n ph©m ë C«ng ty c¬ khÝ vµ söa ch÷a
c«ng tr×nh cÇu ®êng bé II.
1. Sù cÇn thiÕt hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n h¹ch to¸n
chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë C«ng ty
c¬ khÝ vµ söa ch÷a c«ng tr×nh cÇu ®êng bé II.
71
71
72
73
73
73
74
2. §Þnh híng vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn.
* Lêi kÕt luËn
77
3
4
LỜI MỞ ĐẦU
Trong c¬ chÕ thÞ trêng hiÖn nay, mét doanh nghiÖp muèn
tån t¹i vµ ®øng v÷ng ph¶i cã søc c¹nh tranh, mµ c«ng cô s¾c
bÐn cña nã chÝnh lµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Cïng víi xu
thÕ ph¸t triÓn chung cña ®Êt níc, ngµnh giao th«ng, x©y dùng
vµ söa ch÷a ®ang lµ ngµnh cã tèc ®é ph¸t triÓn nhanh, t¹o ra
nhiÒu c¬ së vËt chÊt kü thuËt quan träng cña nÒn kinh tÕ quèc
d©n. §iÒu nµy ph¶i kÓ ®Õn sù gãp phÇn cña C«ng ty c¬ khÝ
vµ söa ch÷a c«ng tr×nh cÇu ®êng bé II. HÇu hÕt c¸c c«ng
tr×nh giao th«ng trong níc ®îc më réng, ®îc n©ng cÊp, c¸c
biÓn b¸o, tÝn hiÖu giao th«ng ®îc l¾p ®Æt lµ do C«ng ty thùc
thi tiÕn hµnh.
§Ó lµm ®îc ®iÒu nµy, C«ng ty ®· kh«ng ngõng phÊn ®Êu,
ho¹ch ®Þnh ra c¸c chiÕn lîc kinh doanh phï hîp víi tõng thêi kú
ph¸t triÓn cña níc nhµ. Nhng ®iÒu nµy thËt kh«ng dÔ dµng. Bëi
lµm sao ®Ó võa tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm
mµ vÉn ®¹t hiÖu qu¶, chÊt lîng s¶n phÈm vµ c«ng tr×nh sö
dông. §iÒu nµy tëng chõng nh rÊt cò nhng l¹i mang tÝnh l©u
bÒn vµ h÷u hiÖu. Do ®ã c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ
s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã vai trß rÊt quan träng
trong c¸c doanh nghiÖp, nã tËp hîp vµ cung cÊp th«ng tin cho
chñ doanh nghiÖp ra c¸c quyÕt ®Þnh hîp lý nh»m n©ng cao
hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. §ång thêi tõ ®ã lµ c¬ së cho
biÕt sù dÞch chuyÓn cña tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
kinh doanh, cïng víi doanh thu cho phÐp dù tÝnh kh¶ n¨ng ho¹t
®éng cña doanh nghiÖp trong t¬ng lai.
V× vËy, viÖc nghiªn cøu c¸c kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt
vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét ®ßi hái hÕt søc bøc thiÕt
do thùc tÕ ®Æt ra. Trªn c¬ së ®ã, sÏ thùc hiÖn c¸c kho¶n môc
chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh cho hîp lý, ®ång thêi t×m
c¸c biÖn ph¸p nh»m h¹ gi¸ thµnh. NhËn thøc ®îc tÇm quan
träng nµy em ®· m¹nh d¹n ®i s©u nghiªn cøu ®Ò tµi: "KÕ
to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i
C«ng ty C¬ khÝ vµ söa ch÷a c«ng tr×nh cÇu ®êng bé II".
5
Ngoµi phÇn më ®Çu vµ phÇn kÕt luËn, chuyªn ®Ò
thùc tËp gåm ba phÇn chÝnh:
PhÇn I: c¬ s¬ lý luËn chung vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt
PhÇn ii: thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty c¬ khÝ vµ söa ch÷a c«ng tr×nh cÇu
®êng bé ii.
PhÇn iii: Ph¬ng híng hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh t¹i c«ng ty c¬ khÝ vµ söa ch÷a c«ng
tr×nh cÇu ®êng bé ii.
PhÇn i
c¬ së lý luËn chung vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong
doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
I. Sù cÇn thiÕt cña h¹ch to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt
Khi ®i vµo kinh doanh bÊt cø mét lÜnh vùc ho¹t ®éng
nµo, tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ®Òu mong muèn doanh nghiÖp
cña m×nh sÏ thu hót ®îc nhiÒu vèn ®Çu t, ký kÕt ®îc nhiÒu
hîp ®ång vµ ®em l¹i nhiÒu lîi nhuËn cho doanh nghiÖp, gãp
phÇn ®¶m b¶o møc ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n
mét c¸ch toµn diÖn, c©n ®èi vµ thèng nhÊt, tõ ®ã sÏ n©ng ®îc hiÖu qu¶ kinh doanh x· héi, t¨ng thu nhËp quèc d©n vµ ®¸p
øng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña x· héi.
Muèn vËy c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i t×m c¸ch t¨ng n¨ng
suÊt, chÊt lîng s¶n phÈm, ®ång thêi lµm gi¶m chi phÝ, h¹ gi¸
thµnh s¶n phÈm, t¨ng lîi nhu©n vµ kh«ng ngõng t¨ng tÝch luü
cho doanh nghiÖp cã nh vËy míi ®¸p øng ®îc yªu cÇu æn
®Þnh vµ n©ng cao ®êi sèng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn. §Ó
lµm ®îc ®iÒu nµy th× trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n cÇn ph¶i
qu¶n lý chÆt chÏ, h¹ch to¸n chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ chi phÝ bá
ra ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp. VÊn ®Ò nµy cã ý nghÜa v« cïng quan träng trong viÖc
h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, gióp
cho bé m¸y qu¶n lý cña ®¬n vÞ thêng xuyªn n¾m ®îc t×nh
6
h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc hao phÝ vÒ lao ®éng, nguyªn
liÖu vµ c¸c chi phÝ kh¸c cña ®¬n vÞ, n¾m ®îc t×nh h×nh l·ng
phÝ vµ tæn thÊt trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ vµ tiÕn hµnh s¶n
xuÊt còng nh t×nh h×nh thùc hiÖn gi¸ thµnh cña ®¬n vÞ.
Ngoµi ra cßn gióp cho bé m¸y cña ®¬n vÞ n¾m ®îc nh÷ng
mÆt tèt, nh÷ng mÆt cßn tån t¹i trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng
cña ®¬n vÞ, trªn c¬ së ®ã ®¸nh gi¸ ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ,
kh«ng ngõng n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh, t¨ng
thªm thu nhËp. ChÝnh v× vËy, tæ chøc tèt c«ng t¸c tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã ý nghÜa hÕt søc
quan träng ®èi víi viÖc t¨ng cêng vµ c¶i tiÕn c«ng t¸c qu¶n lý
gi¸ thµnh nãi riªng vµ qu¶n lý ®¬n vÞ nãi chung.
II. Kh¸i qu¸t chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gÝa thµnh s¶n
phÈm trong Doanh nghiÖp.
1. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm.
1.1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt.
Sù ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi g¾n liÒn víi
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. NÒn s¶n xuÊt cña bÊt kú ph¬ng thøc s¶n
xuÊt nµo còng g¾n liÒn víi sù vËn ®éng vµ tiªu hao c¸c yÕu tè
c¬ b¶n t¹o nªn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ ®ã lµ sù kÕt tinh cña 3
yÕu tè : t liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng vµ søc lao ®éng,
®ång thêi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ còng chÝnh lµ qu¸
tr×nh tiªu hao c¸c yÕu tè trªn.
§Ó s¶n xuÊt ra hµng hãa th× ph¶i tiªu hao c¶ vÒ lao ®éng vµ
®èi tîng lao ®éng. Do vËy cã thÓ kÕt luËn r»ng: chi phÝ s¶n
xuÊt kinh doanh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ
mµ doanh nghiÖp ph¶i tiªu dïng trong mét kú ®Ó thùc hiÖn
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm vµ thùc chÊt chi phÝ lµ
sù dÞch chuûªn vèn, sù dÞch chuyÓn c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµo
c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c kho¶n chi
phÝ ®Òu liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm mµ cßn
cã nh÷ng kho¶n chi phÝ kh¸c cã tÝnh chÊt s¶n xuÊt nh chi phÝ
b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Do ®ã chØ nh÷ng chi
phÝ ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt míi ®îc coi lµ chi
phÝ s¶n xuÊt.
7
1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt.
ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ ®îc Doanh nghiÖp ¸p dông tuú
theo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh, qu¶n lý vµ tr×nh ®é
nghiÖp vô cña m×nh sao cho hîp lý. Do ®ã ph©n lo¹i chi phÝ
s¶n xuÊt chÝnh lµ viÖc s¾p xÕp chi phÝ s¶n xuÊt vµo tõng lo¹i,
tõng nhãm kh¸c nhau theo nh÷ng ®Æc tÝnh nhÊt ®Þnh.
* Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè chi phÝ
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¸c chi phÝ cã cïng néi dung, tÝnh
chÊt kinh tÕ ®îc xÕp chung vµo mét yÕu tè, kh«ng kÓ ®Õn chi
phÝ ph¸t sinh ë ®©u hay dïng vµo môc ®Ých g× trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt. Bao gåm :
- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu nh: S¾t, thÐp, t«n. nh«m, s¬n,
giÊy ph¶n quang...
- Chi phÝ nhiªn liÖu, ®éng lùc mua ngoµi: X¨ng, dÇu, gas,
« xy, b×nh khÝ...
- Chi phÝ c«ng cô, dông cô nh: Que hµn, m¸y khoan...
- Chi phÝ tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp, gi¸n tiÕp, lao
®éng thuª ngoµi, trÝch BHXH, BHYT, theo tû lÖ quy ®Þnh.
- Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh lµ c¸c hao mßn cña c¸c
lo¹i tµi s¶n trong doanh nghiÖp nh: Nhµ xëng lµm viÖc,
m¸y mãc thiÕt bÞ thi c«ng, ph¬ng tiÖn vËn t¶i, thiÕt bÞ
dông cô qu¶n lý.
- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: TiÒn ®iÖn, tiÒn níc, ®iÖn
tho¹i...
- Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c.
ViÖc ph©n lo¹i s¶n phÈm s¶n xuÊt theo yÕu tè chi phÝ cho biÕt
kÕt cÊu, tû träng tõng yÕu tè s¶n xuÊt ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh
gÝa t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n, lµ c¬ së ®Ó lËp kÕ ho¹ch:
Cung øng vËt t, quü tiÒn l¬ng, vèn ®Ó gióp cho viÖc thùc hiÖn
c«ng t¸c kÕ to¸n còng nh c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt
mét c¸ch nhanh chãng vµ chÝnh x¸c.
* Ph©n lo¹i theo kho¶n môc chi phÝ .
8
C¨n cø vµo c¸c kho¶n môc chi phÝ kh¸c nhau nhng cã môc
®Ých vµ c«ng dông, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã cã néi dung
kinh tÕ ®Ó ph©n lo¹i.
Cã 4 kho¶n môc chi phÝ sau:
- Chi phÝ Nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Gåm toµn bé c¸c kho¶n
chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu
tham gia trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm hay
thùc hiÖn lao vô, dÞch vô.
- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Gåm toµn bé c¸c kho¶n thï
lao ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt nh l¬ng,
phô cÊp l¬ng, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng (BHXH, BHYT,
KPC§)
- Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: Bao gåm toµn bé c¸c
kho¶n chi phÝ doanh nghiÖp bá ra cã liªn quan tíi viÖc sö
dông m¸y thi c«ng phôc vô cho viÖc vËn chuûªn, phôc vô
c«ng tr×nh nh: tiÒn khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ, tiÒn
thuª m¸y, l¬ng c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y, chi phÝ vÒ
nhiªn liÖu dïng cho m¸y thi c«ng...
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung: lµ toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trong
ph©n xëng (trõ 3 lo¹i chi phÝ trªn) bao gåm tiÒn l¬ng vµ
c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña nh©n viªn qu¶n lý ph©n xëng, chi phÝ khÊu hao, chi phÝ cho ®iÖn tho¹i, ®iÖn níc,
vµ c¸c chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
V× vËy ph©n lo¹i theo kho¶n môc chi phÝ cã t¸c dông phôc vô
cho qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh møc, cung cÊp sè liÖu
cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm , lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh
vµ ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt cho kú sau.
* Ph©n lo¹i theo lÜnh vùc ho¹t ®éng gåm:
- Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh: lµ nh÷ng chi phÝ liªn quan
®Õn hiÖn tr¹ng s¶n xuÊt vµ tiªu thô, qu¶n lý hµnh chÝnh,
qu¶n trÞ kinh doanh.
- Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh: gåm nh÷ng chi phÝ ngoµi
dù kiÕn cã thÓ do chñ quan hay kh¸ch quan dÉn tíi.
9
- Chi phÝ bÊt thêng: Gåm nh÷ng chi phÝ ngoµi dù kiÕn cã
thÓ do chñ quan hay kh¸ch quan mang l¹i.
C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc ph©n ®Þnh chi phÝ ®îc
chÝnh x¸c, phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh, x¸c ®Þnh chi phÝ
vµ kÕt qu¶ cu¶ tõng ho¹t ®éng kinh doanh ®óng ®¾n, gióp
cho viÖc lËp B¸o c¸o tµi chÝnh nhanh, ®óng vµ kÞp thêi.
* Ph©n lo¹i theo mèi quan hÖ chi phÝ vµ khèi lîng c«ng
viÖc : Theo c¸ch ph©n lo¹i nay th× chi phÝ ®îc chia thµnh: Chi
phÝ cè ®Þnh, chi phÝ biÕn ®æi vµ chi phÝ hçn hîp
- Chi phÝ cè ®Þnh (chi phÝ bÊt biÕn): lµ lo¹i chi phÝ mµ
tæng sè kh«ng thay ®æi khi cã sù thay ®æi vÒ khèi lîng
ho¹t ®éng.
- Chi phÝ biÕn ®æi (chi phÝ kh¶ biÕn, biÕn phÝ): lµ c¸c chi
phÝ thay ®æi vÒ tæng sè tû lÖ víi sù thay ®æi cña møc
®é ho¹t ®éng.
- Chi phÝ hçn hîp lµ chi phÝ mµ nã bao gåm c¶ ®Þnh phÝ vµ
biÕn phÝ.
C¸ch ph©n lo¹i nµy cã ý nghÜa quan träng gióp nhµ qu¶n trÞ
n¾m ®îc m« h×nh chi phÝ - khèi lîng - lîi nhuËn ®Ó x¸c ®Þnh
®iÓm hoµ vèn, nh»m ®a ra gi¶i ph¸p tèi u trong kinh doanh,
n©ng cao hiÖu qña chi phÝ, lµm h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
* Ph©n lo¹i chi phÝ theo mèi quan hÖ chi phÝ víi ®èi tîng
chÞu chi phÝ gåm:
- Chi phÝ c¬ b¶n: lµ nh÷ng chi phÝ thuéc c¸c yÕu tè c¬ b¶n
cña qu¸ tr×nh kinh doanh nh chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp,
chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ KHTSC§ dïng vµo
s¶n xuÊt vµ nh÷ng chi phÝ trùc tiÕp kh¸c.
- Chi phÝ qu¶n lý phôc vô: lµ nh÷ng chi phÝ cã tÝnh chÊt
qu¶n lý, phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh cña ®¬n vÞ.
Nh÷ng chi phÝ c¬ b¶n liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi tîng
tÝnh gi¸ thµnh th× h¹ch to¸n trùc tiÕp, cßn nh÷ng chi phÝ c¬
b¶n nµo liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh th× trùc
tiÕp ph©n bæ c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh theo c¸c tiªu thøc
thÝch hîp.
10
Chi phÝ qu¶n lý phôc vô th× tËp hîp riªng theo kho¶n môc
sau ®ã cuèi kú ph©n bæ mét lÇn cho c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ liªn
quan theo tiªu thøc phï hîp.
2. GÝa thµnh vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh.
2.1. Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm s¶n xuÊt.
Sù vËn ®éng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh trong
doanh nghiÖp bao gåm 2 mÆt ®èi lËp nhau, nhng cã liªn quan
mËt thiÕt h÷u c¬ víi nhau. Trong ®ã, mét mÆt lµ c¸c chi phÝ
mµ doanh nghiÖp ®· chi ra, cßn mÆt kh¸c lµ kÕt qu¶ kinh
doanh thu ®îc tõ nh÷ng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh. VËy gi¸
thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c hao
phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp
®· bo ra cã liªn quan tíi khèi lîng c«ng viÖc ®· hoµn thµnh .
Gi¸ thµnh s¶n phÈm s¶n xuÊt lµ toµn bé chi phÝ (ph¸t
sinh trong kú, kú tríc chuyÓn sang, c¶ chi phÝ trÝch tríc) chi ra
tÝnh b»ng tiÒn ®Ó hoµn thµnh mét khèi lîng s¶n phÈm nhÊt
®Þnh trong kú. §©y lµ mét c¨n cø quan träng ®Ó ®Þnh gi¸
b¸n vµ x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ ho¹t ®éng kinh doanh cña
doanh nghiÖp.
2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh.
Tuú theo c¸ch thøc ph©n lo¹i ph¹m vi tÝnh to¸n vµ gãc
®é xem xÐt mµ gi¸ thµnh ®îc ph©n theo nhiÒu lo¹i kh¸c
nhau:
* Ph©n theo thêi ®iÓm tÝnh vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh
gÝa thµnh gåm 3 lo¹i:
- Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ lo¹i gi¸ thµnh ®îc x¸c ®Þnh tríc
khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh trªn c¬ së gÝa thµnh thùc tÕ
kú tríc vµ c¸c ®Þnh møc, c¸c dù to¸n chi phÝ cña kú kÕ ho¹ch.
ChØ tiªu nµy x¸c ®Þnh møc ®é chi phÝ giíi h¹n ®Ó s¶n xuÊt
s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, lµ c¬ së ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh
gÝa t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh, kÕ ho¹ch h¹ gi¸
thµnh cña doanh nghiÖp.
- Gi¸ thµnh ®Þnh møc: Còng nh gi¸ thµnh kÕ ho¹ch, gi¸
thµnh ®Þnh møc ®îc x¸c ®Þnh tríc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt s¶n
11
phÈm. Tuy nhiªn, kh¸c víi gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®îc x©y dùng
trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh t¹i tõng thêi ®iÓm
nhÊt ®Þnh trong kú kÕ ho¹ch (thêng lµ ®Çu th¸ng) nªn ®Þnh
møc lu«n thay ®æi phï hîp víi sù thay ®æi c¸c ®Þnh møc chi
phÝ ®¹t ®îc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Do vËy, cã
thÓ nãi gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ thíc ®o chÝnh x¸c c¸c chi phÝ
cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ s¶n phÈm trong ®iÒu
kiÖn s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh t¹i tõng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh.
- Gi¸ thµnh thùc tÕ : Lµ gÝa thµnh ®îc x¸c ®Þnh sau khi
®· kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm trªn c¬ së c¸c chi
phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, nã
bao gåm c¶ chi phÝ kÕ ho¹ch, ®Þnh møc vµ nh÷ng chi phÝ
ngoµi kÕ ho¹ch, nh chi phÝ s¶n phÈm háng, thiÖt h¹i trong s¶n
xuÊt. GÝa thµnh thùc tÕ lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, cã ¶nh hëng trùc
tiÕp ®Õn lîi nhuËn cña doanh nghiÖp.
* Ph©n lo¹i theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ:
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®îc ph©n
chia thµnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt (gi¸ thµnh c«ng xëng) vµ gi¸
thµnh tiªu thô (gi¸ thµnh toµn bé).
- GÝa thµnh s¶n xuÊt: Lµ gi¸ thµnh bao gåm toµn bé c¸c
kho¶n chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ
t¹o s¶n phÈm trong ph¹m vi ph©n xíng s¶n xuÊt. §ã lµ chi phÝ
NVL trùc tiÕp, chi phÝ NCTT vµ chi phÝ SXC.
- GÝa thµnh tiªu thô: Lµ gi¸ thµnh bao gåm toµn bé c¸c
kho¶n chi phÝ ph¸t s×nh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, tiªu thô
s¶n phÈm. Hay nãi kh¸c ®i, gi¸ thµnh tiªu thô b»ng gi¸ thµnh
s¶n xuÊt céng víi chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ chi phÝ b¸n
hµng. ChÝnh v× vËy, gÝa thµnh tiªu thô ®îc gäi lµ gÝa thµnh
toµn bé hay gÝa thµnh ®Çy ®ñ.
3. Ph©n biÖt chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
12
MÆc dï gi÷a chi phÝ vµ gÝa thµnh cã mèi quan hÖ víi nhau nhng gi÷a chóng cßn cã ®iÓm kh¸c nhau vÒ ph¹m vi vµ néi
dung. V× vËy, cÇn ph©n biÖt ph¹m vi vµ giíi h¹n cña chóng
®Ó øng dông tèt h¬n trong viÖc tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm.
- Chi phÝ s¶n xuÊt chØ tÝnh nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong
mét kú nhÊt ®Þnh (th¸ng, quý, n¨m) kh«ng tÝnh ®Õn nã
liªn quan ®Õn khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ®· hoµn
thµnh. Cßn gi¸ thµnh liªn quan ®Õn c¶ chi phÝ cña kú tríc
chuyÓn sang (chi phÝ dë dang ®Çu kú) vµ chi phÝ cña kú
nµy chuûªn sang kú sau (chi phÝ dë dang cu«i kú).
- Chi phÝ s¶n xuÊt g¾n liÒn víi khèi lîng chñng lo¹i s¶n
phÈm s¶n xuÊt hoµn thµnh, trong khi ®ã gÝa thµnh l¹i liªn
quan mËt thiÕt ®Õn khèi lîng vµ chñng lo¹i s¶n phÈm ®·
hoµn thµnh.
MÆc dï chi phÝ s¶n xuÊt vµ gÝa thµnh s¶n phÈm ®Òu tiªu
hao c¸c yÕu tè vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸. Nhng
chóng vÉn cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau:
- VÒ mÆt chÊt: Chi phÝ kinh doanh lµ yÕu tè ®a hao phÝ
trong qu¸ tr×nh kinh doanh nhng cha h¼n ®· hoµn thµnh.
Cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng yÕu tè tiªu hao cho qu¸
tr×nh kinh doanh mét lîng s¶n phÈm dÞch vô ®· hoµn
thµnh
- VÒ mÆt lîng: Thêng vÒ mÆt lîng gi÷a chóng kh«ng cã sù
thèng nhÊt víi nhau. Gi¸ thµnh s¶n phÈm cã thÓ bao gåm
c¶ chi phÝ cña thêi kú tríc chuyÓn sang, chi phÝ ®a chi ra
trong kú vµ lo¹i trõ chi phÝ chuyÓn sang kú sau. Nã ®îc
Z Ddk C Dck
biÓu hiÖn qua c«ng thøc sau:
Trong ®ã:
Z
: lµ tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm
Dck
: Chi phÝ dë dang ®Çu kú
C
: Chi phÝ ph¸t sinh trong kú
D®k
: Chi phÝ dë dang cuèi kú
13
Khi gÝa trÞ dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú b»ng nhau th× gÝa
thµnh s¶n phÈm dÞch vô trïng khíp víi chi phi s¶n xuÊt.
4. §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm.
H¹ch to¸n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm bao gåm hai giai
®o¹n liªn tôc kÕ tiÕp nhau vµ cã mèi quan hÖ víi nhau, giai
®o¹n ®Çu h¹ch to¸n tËp hîp chi phÝ ph¸t sinh trong kú theo
tõng ®èi tîng, chÞu chi phÝ nh tõng ho¹t ®éng kinh doanh,
tõng hîp ®ång kinh doanh... vµ ph©n tÝch c¸c chi phÝ ®ã theo
yªu cÇu qu¶n lý cô thÓ nh theo kho¶n môc chi phÝ, theo yÕu tè
chi phÝ... Giai ®o¹n hai lµ tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm theo tõng
®èi tîng tÝnh gÝa thµnh trªn c¬ së sè liÖu cña chi phÝ ®· tËp
hîp ®îc.
X¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ vµ ®èi tîng tÝnh
gÝa thµnh lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn chñ chèt ®Ó tÝnh
gÝa thµnh ®îc chÝnh x¸c.
4.1. §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt.
§èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh lµ ph¹m vi giíi h¹n
®Ó tËp hîp c¸c chi phÝ s¶n xuÊt, cã thÓ lµ n¬i ph¸t sinh chi
phÝ (ph©n xëng, bé phËn) hoÆc cã thÓ lµ ®èi tîng chÞu chi
phÝ (s¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng).
ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ thùc chÊt lµ viÖc
x¸c ®Þnh giíi h¹n tËp hîp chi phÝ ph¸t sinh vµ ®èi tîng chÞu chi
phÝ. Khi x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, tríc hÕt lµ
ph¶i c¨n cø vµo môc ®Ých sö dông, sau ®ã lµ c¨n cø vµo ®Þa
®iÓm ph¸t sinh chi phÝ.
X¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ phï hîp víi yªu cÇu qu¶n
lý doanh nghiÖp, cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc tæ chøc
kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt tõ viÖc tæ chøc h¹ch to¸n ban
®Çu ®Õn viÖc tËp hîp sè liÖu ghi chÐp trªn tµi kho¶n, sæ chi
tiÕt.
4.2. §èi tîng tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm.
14
§èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã thÓ lµ s¶n phÈm, b¸n
s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô hoµn thµnh, tuú theo yªu cÇu cña
h¹ch to¸n vµ tiªu thô s¶n phÈm.
4.3. Mèi quan hÖ gi÷a ®èi tîng tËp hîp chi phÝ vµ ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh
§èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh
s¶n phÈm gièng nhau ë b¶n chÊt chung, chóng ®Òu lµ ph¹m vi
giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ, cïng phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý,
ph©n tÝch vµ kiÓm tra chi phÝ vµ gi¸ thµnh. Nhng chóng cã
nhiÒu ®iÓm kh¸c nhau sau:
- X¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ x¸c ®Þnh ph¹m vi
ph¸t sinh chi phÝ ®îc tËp hîp ph¸t sinh trong kú. Cßn x¸c
®Þnh ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh cã liªn quan ®Õn kÕt qu¶
s¶n xuÊt.
- Mét ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ cã nhiÒu ®èi
tîng tÝnh gÝa thµnh.
Tuy nhiªn, trong nhiÒu trêng hîp ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh s¶n
phÈm còng lµ ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. Do ®ã ®Ó
ph©n biÖt ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng
tÝnh gÝa thµnh ngay c¶ khi chóng ®ång nhÊt lµ mét, chóng ta
cÇn c¨n cø vµo c¸c c¬ së sau :
C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n
xuÊt:
- Víi s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt cã thÓ lµ s¶n phÈm hay toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt,
hoÆc cã thÓ lµ mét nhãm s¶n phÈm, ®èi tîng tÝnh gÝa
thµnh s¶n phÈm lµ s¶n phÈm cuèi cïng.
- Víi s¶n xuÊt phøc t¹p, ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt
cã thÓ lµ bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm, c¸c giai ®o¹n chÕ
biÕn. Cßn ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm lµ s¶n phÈm
ë bíc cuèi cïng hay b¸n thµnh phÈm ë tõng bíc chÕ t¹o.
C¨n cø vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt:
15
- Víi s¶n xuÊt ®¬n chiÕc vµ s¶n xuÊt hµng lo¹t nhá, ®èi tîng chi phÝ lµ ®¬n ®Æt hµng riªng biÖt, cßn ®èi tîng
h¹ch to¸n gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm cña tõng ®¬n.
- §èi víi s¶n xuÊt hµng lo¹t víi khèi lîng lín, tuú thuéc vµo
quy tr×nh c«ng nghÖ lµ ®¬n gi¶n hay phøc t¹p mµ ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ s¶n phÈm, nhãm
s¶n phÈm, chi tiÕt, nhãm chi tiÕt, giai ®o¹n c«ng nghÖ.
Cßn ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh cã thÓ lµ s¶n phÈm cuèi cïng
hay b¸n thµnh phÈm.
C¨n cø vµo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý, tæ chøc
s¶n xuÊt kinh doanh:
- Víi tr×nh ®é cao, cã thÓ chi tiÕt ®èi tîng h¹ch to¸n chi
phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë c¸c gãc ®é
kh¸c nhau, ngîc l¹i nÕu tr×nh ®é thÊp th× ®èi tîng ®ã cã
thÓ bÞ h¹n chÕ vµ thu hÑp l¹i.
- ViÖc x¸c ®Þnh râ mèi quan hÖ vµ sù kh¸c nhau gi÷a ®èi
tîng chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh s¶n
phÈm lµ vÊn ®Ò mang tÝnh ®Þnh lîng cho tæ chøc h¹ch
to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm. §ång
thêi thÓ hiÖn ®îc môc ®Ých vµ ph¹m vi tiÕn hµnh hai giai
®o¹n cña c«ng t¸c kÕ to¸n nªu trªn.
* Kú tÝnh gi¸ thµnh:
Lµ thêi kú mµ kÕ to¸n tÝnh gÝa thµnh cÇn ph¶i tÝnh ®îc
gi¸ thµnh thùc tÕ cho s¶n phÈm hoµn thµnh.
X¸c ®Þnh kú tÝnh gÝa thµnh thÝch hîp sÏ gióp cho viÖc tæ
chøc, c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh khoa häc hîp lý, ®¶m b¶o cung
cÊp sè liÖu vÒ gi¸ thµnh thùc tÕ kÞp thêi, ph¸t huy ®îc chøc
n¨ng Gi¸m ®èc t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh cña
doanh nghiÖp.
5. Tr×nh tù tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt :
a. Chi phÝ trùc tiÕp
Chi phÝ trùc tiÕp lµ nh÷ng chi phÝ cã quan hÖ trùc tiÕp
®Õn tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ riªng biÖt. Theo ph¬ng ph¸p
nµy th× chi phÝ ph¸t sinh cho ®èi tîng nµo ®îc tËp hîp trùc
16
tiÕp cho ®èi tîng ®ã. §Ó thùc hiÖn tèt ph¬ng ph¸p nµy ®ßi
hái ph¶i tæ chøc viÖc ghi chÐp ban ®Çu (chøng tõ g«c) ph¶i
theo ®óng ®èi tîng ®· x¸c ®Þnh. Trªn c¬ së ®ã kÕ to¸n tæng
hîp sè liÖu tõ c¸c chøng tõ gèc theo tõng ®èi tîng tËp hîp chi
phÝ liªn quan vµ trùc tiÕp ghi vµo sæ kÕ to¸n (tµi kho¶n cÊp 1,
tµi kho¶n cÊp 2, sæ chi tiÕt). Ph¬ng ph¸p nµy ®¶m b¶o tËp
hîp chi phÝ theo ®óng ®èi tîng chÞu chi phÝ víi møc ®é chÝnh
x¸c cao.
b. Chi phÝ chung
Chi phÝ chung lµ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan ®Õn nh÷ng
®èi tîng tËp hîp chi phÝ mµ kh«ng ph©n biÖt riªng rÏ ngay tõ
khi h¹ch to¸n ban ®Çu nh chi phÝ ®iÖn níc, chi phÝ khÊu hao
TSC§, chi phÝ trùc tiÕp kh¸c. C¸c chi phÝ nµy ph¸t sinh kh«ng
thÓ tæ chøc ghi chÐp ban ®Çu riªng theo tõng ®èi tîng chÞu
chi phÝ ®îc mµ kÕ to¸n ph¶i sö dông ph¬ng ph¸p gi¸n tiÕp
hay cßn gäi lµ ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp. Sö dông ph¬ng
ph¸p nµy kÕ to¸n vÉn tËp hîp ®îc chi phÝ cho tõng ®èi tîng tËp
hîp chi phÝ ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý.
Ph¬ng ph¸p nµy ®ßi hái ph¶i tæ chøc ghi chÐp ban ®Çu víi
nh÷ng chi phÝ cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng theo tõng ®Þa
®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, trªn c¬ së ®ã ®Ó tËp hîp sè liÖu theo
tõng ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ. Sau ®ã chän tiªu chuÈn ph©n
bæ hîp lý ®Ó tÝnh to¸n, ph©n bæ chi phÝ ®· tËp hîp cho c¸c
®èi tîng cã liªn quan. Tiªu chuÈn ph©n bæ thÝch hîp lµ tiªu
chuÈn cã quan hÖ kinh tÕ t¬ng quan tû lÖ thuËn víi chi phÝ
cÇn ph©n bæ ®¶m b¶o cho viÖc ph©n bæ hîp lý, ®ång thêi
tiªu chuÈn ®ã ®· cã thÓ tÝnh to¸n hoÆc thu thËp ®îc mét
c¸ch dÔ dµng. V× vËy tuú theo tõng kho¶n môc chi phÝ cÇn
ph©n bæ vµ ®iÒu kiÖn kh¸ch quan cô thÓ mµ chän tiªu chuÈn
®Ó ph©n bæ chi phÝ cho thÝch hîp, ®¶m b¶o cho chi phÝ ®ã
®îc ph©n bæ cho tõng ®èi tîng cã liªn quan mét c¸ch hîp lý vµ
chÝnh x¸c nhÊt, l¹i ®¬n gi¶n ®îc thñ tôc tÝnh to¸n, ph©n bæ.
C¸c bíc ph©n bæ nh sau:
- Bíc 1: Tríc hÕt tÝnh hÖ sè ph©n bæ chi phÝ theo c«ng
thøc:
Tæng chi phÝ NVL tËp hîp cÇn ph©n bæ
17
HÖ sè ph©n bæ =
Tæng tiªu thøc ph©n bæ
- Bíc 2: TÝnh chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi tîng
liªn quan theo c«ng thøc:
Chi phÝ ph©n bæ
bæ
HÖ sè
cho tõng ®èi tîng
®èi tîng
ph©n bæ
Tiªu thøc ph©n
cho
tõng
6. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh:
Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh lµ mét ph¬ng ph¸p hay hÖ
th«ng c¸c ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cña
®¬n vÞ s¶n phÈm, nã mang tÝnh thuÇn tuý kü thuËt tÝnh to¸n
cho chi phÝ tõng ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh. Cã nhiÒu ph¬ng
ph¸p ®îc sö dông ®Ó tÝnh gÝa thµnh, tuú theo ®Æc ®iÓm cô
thÓ cña doanh nghiÖp nh ®èi tîng tËp hîp chi phi vµ ®èi tîng
tÝnh gi¸ thµnh ®· x¸c ®Þnh ®Ó ¸p dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸
thµnh cho phï hîp, hoÆc ¸p dông kÕt hîp mét sè ph¬ng ph¸p
kh¸c nhau.
Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh bao gåm:
* Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp (ph¬ng ph¸p gi¶n ®¬n):
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông ®èi víi doanh nghiÖp thuéc lo¹i
h×nh s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, sè lîng mÆt hµng Ýt nhng s¶n xuÊt
víi sè lîng lín. C¨n cø vµo sè liÖu chi phÝ ®· tËp hîp ®îc trong
kú, chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú x¸c ®Þnh ®îc,
kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh theo c«ng thøc:
Tæng gÝa
sinh
-
=
CPSX dë dang
thµnh SP
®Çu kú
CPSX dë dang
trong kú
+
CPSX ph¸t
cuèi kú
Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn
thµnh
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ =
Sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh
* Ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ :
18
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp mµ
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®îc thùc hiÖn ë nhiÒu bé phËn s¶n xuÊt,
nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ nh c¸c doanh nghiÖp khai th¸c, dÖt
nhuém, c¬ khÝ chÕ t¹o, may mÆc.
®èi tîng tËp hîp CPSX lµ c¸c bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm, giai
®o¹n c«ng nghÖ hay bé phËn s¶n xuÊt, ®èi tîng tÝnh gi¸
thµnh lµ s¶n phÈm cuèi cïng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh nh sau:
Tæng gi¸
CP bíc 1
CP bíc 2
thµnh SP hoµn =
tÝnh cho
+
tÝnh cho
thµnh phÈm
thµnh phÈm
phÈm
CP bíc n
tÝnh cho
+ ... +
thµnh
thµnh
* Ph¬ng ph¸p hÖ sè:
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông t¹i nh÷ng doanh nghiÖp mµ
trong cïng mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cïng sö dông mét thø
nguyªn liÖu vµ mét lîng lao ®éng nhng thu ®îc ®ång thêi
nhiÒu s¶n phÈm kh¸c nhau vµ chi phÝ kh«ng tËp hîp riªng cho
tõng lo¹i s¶n phÈm mµ ph¶i tËp trung cho c¶ qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt. §èi tîng h¹ch to¸n CPSX lµ nhãm s¶n phÈm, ®èi tîng tÝnh
gÝa thµnh lµ nh÷ng s¶n phÈm .
Theo ph¬ng ph¸p nµy, tríc hÕt kÕ to¸n c¨n cø vµo ®Þnh
møc tiªu chuÈn kü thuËt ®Ó x¸c ®Þnh hÖ sè gi¸ thµnh cho
tõng lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô. Trong ®ã, lÊy mét lo¹i s¶n phÈm,
dÞch vô lµm gèc cã hÖ sè gi¸ quy ®Þnh, tõ ®ã c¨n cø vµo c¸c
tiªu thøc kh¸c nhau nh sè lîng NVL tiªu hao, träng lîng s¶n
phÈm tÝnh b»ng hÖ sè quy ®æi cho lo¹i s¶n phÈm cßn l¹i. Cuèi
kú, c¨n cø vµo khèi lîng s¶n phÈm thùc tÕ hoµn thµnh cña tõng
lo¹i s¶n phÈm, tæng chi phÝ liªn quan ®Õn c¸c lo¹i s¶n phÈm
®· tËp hîp vµ hÖ sè quy ®æi t¬ng ®¬ng kÕ to¸n tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm gèc vµ gi¸ thµnh tõng lo¹i s¶n phÈm theo
tr×nh tù nh sau:
- Bíc 1: Quy ®æi s¶n phÈm c¸c lo¹i vÒ s¶n phÈm chuÈn
theo mét hÖ sè quy ®inh nµo ®ã lµm tiªu thøc ph© bæ
n
19
Tæng s¶n lîng
®æi
quy ®æi
=
S¶n lîng SPi
x
HÖ sè quy
SPi
i=1
- Bíc 2: TÝnh gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña s¶n phÈm
gèc. TÝnh tæng gÝa thµnh ®¬n vÞ cña s¶n phÈm gèc.
Tæng gÝa
=
CP s¶n phÈm dë + Tæng CPSX ph¸t CP s¶n phÈm dë
thµnh
dang ®Çu kú
sinh
trong kú
dang cuèi kú
Tæng gi¸ thµnh
Gi¸ thµnh s¶n phÈm
=
Sè lîng s¶n phÈm gèc
- Bíc 3: TÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm tõng lo¹i:
Gi¸ ®¬n vÞ s¶n =
Gi¸ trÞ s¶n
x
HÖ sè quy ®æi
cña
phÈm lo¹i i
phÈm gèc
s¶n
phÈm lo¹i i
* Ph¬ng ph¸p tû lÖ chi phÝ:
Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm cã
quy c¸ch phÈm chÊt kh¸c nhau nh ¨n mÆc, dÖt kim, c¬ khÝ
chÕ t¹o, ®Ó gi¶m bít khèi lîng h¹ch to¸n, kÕ to¸n thêng tiÕn
hµnh tËp hîp chi phÝ s¶n xu©t theo tõng nhãm s¶n phÈm cïng
lo¹i. C¨n cø vµo tû lÖ chi phÝ gi÷a CPSX thùc tÕ so víi CPSX kÕ
ho¹ch (®Þnh møc), kÕ to¸n sÏ tÝnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ, tæng
thÓ tõng lo¹i.
Tæng gÝa thµnh thùc tÕ cña c¸c lo¹i
s¶n phÈm
Tû lÖ gi¸ thµnh =
Tæng gi¸ thµnh kÕ
ho¹ch cña c¸c lo¹i s¶n phÈm
Gi¸ thµnh thùc tÕ
= Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch
x
Tû
lÖ gÝa thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm i
®¬n vÞ s¶n phÈm
i
* Ph¬ng ph¸p lo¹i trõ s¶n phÈm phô:
§èi víi nh÷ng doanh nghiÖp mµ trong cïng mét qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt, bªn c¹nh s¶n phÈm chÝnh thu ®îc cßn cã thÓ thu ®îc
20
- Xem thêm -
.DOC 
98 
30 
106 
