STT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Ch÷ viÕt t¾t
BHXH
BHYT
CCDC
CP NVL TT
Néi dung
B¶o hiÓm x· héi
B¶o hiÓm y tÕ
C«ng cô dông cô
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc
CPNCTT
CPSCX
DD
KPC§
PX
SP
STT
TK
TSC§
tiÕp
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
Chi phÝ s¶n xuÊt chung
Dë dang
Kinh phÝ c«ng ®oµn
Ph©n xëng
S¶n phÈm
Sè thø tù
Tµi kho¶n
Tµi s¶n cè ®Þnh
1
Danh môc s¬ ®å
STT
Tªn s¬ ®å
Trang
1.1
Tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ theo ph¬ng
19
1.2
ph¸p kª khai thêng xuyªn
Tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ theo ph¬ng
20
1.3
ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú
Tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ
29
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo h×nh thøc
1.4
nhËt ký chung
Tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ
30
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo h×nh thøc
1.5
nhËt ký sæ c¸i
Tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ
30
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo h×nh thøc
1.6
nhËt ký chøng tõ
Tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ
31
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo h×nh thøc
2.1
chøng tõ ghi sæ
Tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña c«ng ty c¬
39
2.2
khÝ §«ng Anh
Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n t¹i c«ng ty c¬ khÝ
44
2.3
§«ng Anh
Tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n theo h×nh thøc
46
nhËt ký chung
2
Danh môc b¶ng biÓu
STT
2.1
Tªn b¶ng biÓu
Mét sè chØ tiªu ph¸t triÓn cña c«ng ty c¬ khÝ
Trang
36
2.2
2.3
2.4
§«ng Anh
PhiÕu xuÊt kho th«ng thêng
B¸o c¸o xuÊt vËt t
B¶ng ph©n bæ nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông
51
53
54
cô
TrÝch sæ nhËt ký chung
TrÝch sæ c¸i TK 621
B¶ng thanh to¸n l¬ng
B¶ng ph©n bæ tiÒn l¬ng
TrÝch sæ c¸i TK 622
B¶ng ph©n bæ khÊu hao TSC§
TrÝch sæ c¸i TK627
TrÝch sæ c¸i TK 154
Sæ chi tiÕt TK 154
B¶ng tÝnh chi phÝ s¶n phÈm dë dang
B¶ng tÝnh gi¸ thµnh
Sæ chi tiÕt
B¶ng tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ®¬n
55
56
60
61
63
68
69
70
71
72
74
83
83
®Æt hµng
B¶ng tÝnh gi¸ thµnh
84
2.5
2.6
2.7
2.8
2.9
2.10
2.11
2.12
2.13
2.14
2.15
3.1
3.2
3.3
3
LỜI MỞ ĐẦU
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lu«n diÔn ra sù c¹nh tranh
gay g¾t ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn
ph¶i biÕt quan t©m ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh cña doanh
nghiÖp. §Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ph¶i
biÕt h¹ch to¸n kinh tÕ sao cho cã thÓ tù trang tr¶i c¸c kho¶n
chi phÝ vµ cã lîi nhuËn mong muèn.
V× vËy, bÊt cø mét ®¬n vÞ kinh tÕ nµo dï lín hay nhá
®Òu ph¶i t×m ra cho m×nh mét híng ®i ®óng ®¾n, phï hîp
víi nÒn kinh tÕ hiÖn nay, ph¶i tÝnh to¸n, suy nghÜ t×m ra
nh÷ng biÖn ph¸p tèi u nhÊt trong c«ng t¸c tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, ph¶i lÊy thu nhËp vÒ tiªu thô s¶n phÈm bï ®¾p
mäi chi phÝ cho s¶n xuÊt. ChØ cã nh vËy c¸c doanh nghiÖp míi
cã ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp tôc qu¸ tr×nh t¸i s¶n xu¸t gi¶n
®¬n vµ thùc hiÖn ®îc nhiÖm vô s¶n xuÊt - kinh doanh.
Mét vÊn ®Ò ®Æt ra cho tÊt c¶ c¸c nhµ kinh doanh lµ lµm
thÕ nµo ®Ó chi phÝ bá ra cho s¶n xuÊt s¶n phÈm lµ thÊp nhÊt
mµ lîi nhuËn thu vÒ l¹i cao nhÊt. §©y lµ mét vÊn ®Ò rÊt phøc
t¹p trong c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh. Muèn vËy, c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cÇn cã nh÷ng
th«ng tin ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c vµ kÞp thêi vÒ chi phÝ ®Ó x¸c
®Þnh ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trªn c¬ së ®ã, x¸c ®Þnh gi¸
4
b¸n hîp lý, c¬ cÊu s¶n phÈm tèi u nh»m tËn dông tèi ®a kh¶
n¨ng s¶n xuÊt ®Ó ®¹t ®îc lîi nhuËn cao nhÊt.
§èi víi C«ng ty c¬ khÝ §«ng Anh viÖc tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ
chi phÝ s¶n xuÊt vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm cã ý nghÜa quan
träng trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu: “N©ng cao chÊt lîng s¶n
phÈm, h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm”. Cïng víi nh÷ng kiÕn thøc
em ®· tæng hîp vµ tÝch luü ®îc vÒ chuyªn ngµnh kÕ to¸n
trong thêi gian häc tËp ë trêng, kÕt hîp víi qu¸ tr×nh t×m hiÓu
thùc tÕ trong thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty c¬ khÝ §«ng Anh,
em ®· nhËn thÊy c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm gi÷ mét vai trß hÕt søc quan träng trong
c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. §©y còng lµ mét vÊn ®ang ®îc
c¸c doanh nghiÖp quan t©m, do ®ã em lùa chän ®Ò tµi:
“KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm ë C«ng ty c¬ khÝ §«ng Anh” cho bµi luËn v¨n tèt
nghiÖp cña m×nh, víi c¸c néi dung chÝnh sau:
PhÇn I: Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
PhÇn II: Thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty c¬ khÝ §«ng Anh
PhÇn III: Mét sè ý kiÕn ®ãng gãp nh»m hoµn thiÖn c«ng
t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña
C«ng ty c¬ khÝ §«ng Anh
MÆc dï ®· cè g¾ng t×m hiÓu vµ nhËn ®îc sù gióp ®ì
nhiÖt t×nh cña c¸c thÇy, c« gi¸o còng nh c¸c c«, c¸c b¸c trong
5
phßng kÕ to¸n cña C«ng ty nhng víi tr×nh ®é lý luËn vµ thêi
gian tiÕp cËn thùc tÕ cßn h¹n chÕ nªn bµi luËn v¨n cña em
kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt.
Em mong nhËn ®îc ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c thÇy, c« gi¸o
trong bé m«n ®Ó bµi viÕt cña em ®îc hoµn thiÖn h¬n.
6
PHÇN I
Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt
vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
1.Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng
t¸c ®éng ®Õn kÕ to¸n trong doanh nghiÖp c«ng nghiÖp
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, díi sù chØ ®¹o cña §¶ng,
®Êt níc ta ®· vµ ®ang tiÕn hµnh c«ng cuéc c¶i c¸ch nÒn kinh
tÕ theo ®Þnh híng XHCN vµ ®· thu ®îc mét sè thµnh tùu quan
träng bíc ®Çu. §êi sèng x· héi tõng bíc ®îc c¶i thiÖn, nhu cÇu
cña con ngêi vµ x· héi ngµy cµng cao vµ ®a d¹ng. §Ó ®¸p øng
®îc nhu cÇu ®ã cña x· héi, s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i kh«ng
ngõng më réng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ,
c¸c ph¬ng thøc ho¹t ®éng kh¸c nhau.
Nh chóng ta ®· biÕt, nÒn kinh tÕ níc ta ®· vµ ®ang ph¸t
triÓn theo c¬ chÕ thÞ trêng, theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
§ã lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc.
C¬ chÕ thÞ trêng lµ thiÕt chÕ kinh tÕ chi phèi ý chÝ ,
hµnh ®éng cña ngêi s¶n xuÊt vµ ngêi tiªu dïng, ngêi b¸n hµng
vµ ngêi mua hµng th«ng qua thÞ trêng vµ gi¸ c¶. Trong c¬ chÕ
thÞ trêng, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh ®îc tù do t¸c ®éng
lÉn nhau trªn thÞ trêng. §¬n vÞ nµy cã thÓ mua s¶n phÈm,
dÞch vô tõ ®¬n vÞ kh¸c. Trong mét thÞ trêng c¸c giao dÞch cã
thÓ tiÕn hµnh trao ®æi th«ng qua hiÖn vËt hoÆc b»ng tiÒn.
7
C¸c doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× ph¶i gi¶i
quyÕt ®îc ba vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n:
S¶n xuÊt c¸i g× ?
S¶n xuÊt nh thÕ nµo ?
S¶n xuÊt cho ai ?
§©y chÝnh lµ tæng thÓ c¸c nh©n tè, quan hÖ, m«i trêng,
®éng lùc vµ quy luËt chi phèi sù vËn ®éng cña thÞ trêng.
Cã hµng lo¹t c¸c quy luËt kinh tÕ t¸c ®éng trong nÒn kinh
tÕ thÞ trêng nhng phæ biÕn nhÊt vÉn lµ quy luËt cung - cÇu,
quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt c¹nh tranh. Nh÷ng quy luËt kinh tÕ
thÞ trêng tån t¹i mét c¸ch kh¸ch quan vµ chØ ph¸t huy t¸c
dông khi cã sù t¸c ®éng cña con ngêi.
¦u ®iÓm næi bËt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ cã tÝnh
n¨ng ®éng, kh¶ n¨ng thÝch nghi nhanh chãng, nã t¹o ®iÒu
kiÖn vËt chÊt ®Ó tho¶ m·n ngµy cµng tèt h¬n nhu cÇu vËt
chÊt v¨n ho¸ vµ sù ph¸t triÓn toµn diÖn, mÆt kh¸c nã kÝch
thÝch ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt t¨ng n¨ng suÊt lao
®éng, n©ng cao tr×nh ®é x· héi ho¸ s¶n xuÊt.
Tuy nhiªn, nÒn kinh tÕ thÞ trêng còng cã nh÷ng h¹n chÕ
mµ b¶n th©n nã kh«ng tù gi¶i quyÕt ®îc, ®ã lµ: khñng ho¶ng,
thÊt nghiÖp, l¹m ph¸t, ph©n ho¸ giµu nghÌo, « nhiÔm m«i trêng........
8
NhËn thøc ®óng ®¾n kinh tÕ thÞ trêng vµ sù vËn ®éng
kh¸ch quan cña c¸c quy luËt kinh tÕ chñ yÕu trong nÒn kinh tÕ
thÞ trêng sÏ gióp cho c¸c doanh nghiÖp tæ chøc tèt c«ng t¸c
h¹ch to¸n nãi chung vµ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ, gi¸ thµnh nãi
riªng.
* Vai trß cña c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt hiÖn nay.
H¹ch to¸n kinh tÕ thóc ®Èy tiÕt kiÖm thêi gian lao ®éng
vµ ®éng viªn c¸c nguån dù tr÷ néi bé cña doanh nghiÖp ®ång
thêi ®¶m b¶o tÝch luü, t¹o ®iÒu kiÖn kh«ng ngõng më réng
s¶n xuÊt trªn c¬ së ¸p dông kü thuËt tiªn tiÕn nh»m tho¶ m·n
nhu cÇu ngµy cµng t¨ng vµ n©ng cao phóc lîi cho ngêi lao
®éng. H¹ch to¸n kinh tÕ ®ßi hái mçi doanh nghiÖp ph¶i
nghiªm kh¾c chÊp hµnh c¸c kÕ ho¹ch s¶n xuÊt s¶n phÈm vÒ
mÆt hiÖn vËt còng nh vÒ mÆt gi¸ trÞ.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt viÖc h¹ch to¸n sÏ cung
cÊp sè liÖu mét c¸ch chÝnh x¸c, kÞp thêi vµ ®Çy ®ñ phôc vô
cho viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch
s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Qua ®ã gióp cho l·nh
®¹o doanh nghiÖp cã biÖn ph¸p c¶i tiÕn tæ chøc qu¶n lý
doanh nghiÖp, tæ chøc s¶n xuÊt ®Ó hoµn thµnh tèt nhiÖm vô
cña m×nh.
H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ
vÊn ®Ò träng t©m cña c«ng t¸c h¹ch to¸n trong doanh nghiÖp
s¶n xuÊt. TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt gióp cho doanh nghiÖp n¾m
9
b¾t ®îc t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc vÒ chi phÝ vËt
liÖu, nh©n c«ng.. v.. v.. lµ bao nhiªu so víi kÕ ho¹ch. Tõ ®ã
doanh nghiÖp cã thÓ x¸c ®Þnh møc tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ chi
phÝ s¶n xuÊt ®Ó ®a ra nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý thÝch hîp.
2. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
2.1. Chi phÝ s¶n xuÊt, ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt vµ sù
cÇn thiÕt ph¶i tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh
nghiÖp s¶n xuÊt.
2.1.1. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ sù cÇn thiÕt ph¶i tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt.
Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
kinh doanh cã thÓ ®îc kh¸i qu¸t theo s¬ ®å sau:
C¸c yÕu tè
Qu¸ tr×nh
®Çu
biÕn
vµo cña
ho¹t
®éng s¶n
C¸c
phÈm,
®æi bªn
trong c¸c
s¶n
lao
vô
cuèi
cïng
yÕu tè ®Çu
xuÊt
vµo
+ C¸c yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ c¸c yÕu
tè mµ doanh nghiÖp ph¶i chuÈn bÞ vµ d÷ tr÷ tõ tríc nh:
nguyªn vËt liÖu, tµi s¶n...... NÕu kh«ng cã c¸c yÕu tè nµy th×
kh«ng thÓ tiÕn hµnh s¶n xuÊt ®îc. §©y lµ nh÷ng yÕu tè ®Çu
tiªn quyÕt ®Þnh ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
10
+ Qu¸ tr×nh biÕn ®æi bªn trong c¸c yÕu tè ®Çu vµo: Lµ
qu¸ tr×nh biÕn ®æi mét c¸ch cã ý thøc vµ cã môc ®Ých c¸c
yÕu tè s¶n xuÊt thµnh s¶n phÈm hay lao vô. Qu¸ tr×nh nµy ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c c«ng cô lao ®éng.
+ C¸c s¶n phÈm, lao vô cuèi cïng ®îc t¹o ra lµ kÕt qu¶
cña sù kÕt hîp cña hai qu¸ tr×nh ®Çu.
Nh vËy, ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, doanh nghiÖp
ph¶i cã ba yÕu tè c¬ b¶n, ®ã lµ:
T liÖu lao ®éng nh: nhµ xëng, thiÕt bÞ vµ tµi s¶n cè ®Þnh
kh¸c.....
§èi tîng lao ®éng nh: nguyªn v©t liÖu, nhiªn liÖu......
Lao ®éng con ngêi.
Qu¸ tr×nh sö dông c¸c yÕu tè c¬ b¶n trong s¶n xuÊt
®ång thêi lµ qu¸ tr×nh doanh nghiÖp ph¶i chi ra nh÷ng chi
phÝ s¶n xuÊt t¬ng øng. §ã lµ c¸c chi phÝ vÒ khÊu hao tµi s¶n
cè ®Þnh, chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu, chi phÝ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, tiÒn trÝch BHXH, BHYT, KPC§..
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vµ c¬ chÕ h¹ch
to¸n kinh doanh, mäi chi phÝ ®Òu ®îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn,
trong ®ã:
- Chi phÝ tiÒn l¬ng lµ biÒu hiÖn b»ng tiÒn cña hao phÝ vÒ
lao ®éng sèng.
- Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ nguyªn vËt
liÖu, nhiªn liÖu ®îc biÒu hiÖn b»ng tiÒn cña lao ®éng vËt ho¸.
11
MÆt kh¸c, ho¹t ®éng trong doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu
kh©u, nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau nh:
+ Ho¹t ®éng s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm .. v.. v
+ Ho¹t ®éng thu mua, d÷ tr÷ hµng ho¸........
+ Ho¹t ®éng b¸n hµng: lu©n chuyÓn tiªu thô s¶n phÈm,
hµng ho¸ ........
+ Vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c.
Dï lµ ho¹t ®éng nµo th× doanh nghiÖp còng ph¶i bá ra
nh÷ng kho¶n chi phÝ nhÊt ®Þnh. Nhng chØ nh÷ng chi phÝ bá
ra trong kh©u s¶n xuÊt míi ®îc gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt.
Nh vËy, “Chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn
bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ
cÇn thiÕt kh¸c mµ doanh nghiÖp ph¶i chi ra trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt, trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh”.
Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt, ®é lín cña chi phÝ s¶n xuÊt
lµ mét ®¹i lîng x¸c ®Þnh vµ phô thuéc vµo hai nh©n tè:
- Khèi lîng lao ®éng vµ t liÖu s¶n xuÊt ®· tiªu hao vµo
s¶n xuÊt trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh.
- Gi¸ c¶ c¸c t liÖu s¶n xuÊt ®· tiªu dïng vµ tiÒn c«ng cña
mét ®¬n vÞ lao ®éng ®· hao phÝ.
Tõ ®ã cho phÐp kh¼ng ®Þnh r»ng: Trong ®iÒu kiÖn gi¸
c¶ thÞ trêng thêng xuyªn biÕn ®éng th× viÖc x¸c ®Þnh ®óng
chi phÝ s¶n xuÊt lµ tiÒn ®Ò ®Ó h¹ch to¸n kinh doanh vµ t¹o
®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp thùc hiÖn b¶o toµn vèn theo yªu
12
cÇu qu¶n lý tµi chÝnh. MÆt kh¸c ®Ó phôc tèt cho c«ng t¸c
qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt kÕ to¸n cÇn tæ chøc c«ng t¸c tËp hîp
chi phÝ s¶n xuÊt nh»m tæng hîp, hÖ thèng ho¸ c¸c chi phÝ s¶n
xuÊt ph¸t sinh trong doanh nghiÖp ë tõng thêi kú theo ®óng
®èi tîng tËp hîp chi phÝ, theo tõng kho¶n môc chi phÝ vµ tõng
yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt qui ®Þnh cho tõng ngµnh.
2.1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt
Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt, chi phÝ s¶n xuÊt gåm nhiÒu
kho¶n chi cã néi dung, c«ng dông vµ môc ®Ých sö dông kh«ng
gièng nhau. §Ó thuËn tiÖn cho viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n chi
phÝ ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña kÕ to¸n, thóc ®Èy doanh nghiÖp
t¨ng cêng tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm viÖc ph©n
lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu, ph¶i tuú thuéc
vµo môc ®Ých sö dông mµ chóng ta cã thÓ ph©n lo¹i chi phÝ
s¶n xuÊt theo nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau.
ViÖc x¸c ®Þnh tiªu thøc ph©n lo¹i phï hîp, khoa häc vµ
hîp lý cã ý nghÜa quan träng ®èi víi viÖc h¹ch to¸n, kiÓm tra,
ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt cña toµn doanh nghiÖp còng nh
c¸c bé phËn cÊu thµnh bªn trong doanh nghiÖp.
Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ, th«ng thêng c¸c doanh
nghiÖp thêng ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo c¸c c¸ch sau:
* Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh
chÊt kinh tÕ.
13
Dùa vµo tÝnh chÊt, néi dung kinh tÕ cña chi phÝ s¶n xuÊt
s¾p xÕp c¸c chi phÝ cã chung tÝnh chÊt vµo mét yÕu tè,
kh«ng ph©n biÖt trong lÜnh vùc nµo, ë ®©u.
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm:
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu: Bao gåm c¸c lo¹i nghuyªn vËt
liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ........
phôc vô cho s¶n xuÊt trong kú.
Chi phÝ nh©n c«ng: Bao gåm toµn bé tiÒn l¬ng, phô cÊp
vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng theo quy ®Þnh cña c«ng nh©n
trùc tiÕp s¶n xuÊt.
Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: lµ toµn bé sè tiÒn
trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ®· sö dông.
Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: lµ toµn bé sè tiÒn ®· chi ®Ó
phôc vô ho¹t ®éng s¶n xuÊt.
Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: lµ toµn bé sè chi phÝ kh¸c dïng
cho s¶n xuÊt kinh doanh ngoµi bèn yÕu tè trªn.
C¸ch ph©n lo¹i nµy cho phÐp hiÓu râ c¬ cÊu, tØ träng
tõng yÕu tè chi phÝ, lµ c¬ së ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh
h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lËp b¸o c¸o chi phÝ
s¶n xuÊt theo yÕu tè ë b¶ng thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh,
lµm c¬ së cho viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch cung øng vËt t, tiÒn
vèn, huy ®éng sö dông lao ®éng.......
14
* Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo môc ®Ých, c«ng
dông:
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy: c¨n cø vµo môc ®Ých, c«ng
dông cña chi phÝ chia ra c¸c kho¶n môc chi phÝ kh¸c nhau, mçi
kho¶n môc chi phÝ cã cïng môc ®Ých vµ c«ng dông kh«ng
ph©n biÖt chi phÝ ®ã cã néi dung nh thÕ nµo.
Nh vËy toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong k× bao
gåm c¸c lo¹i sau:
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: lµ nh÷ng chi phÝ vÒ
c¸c lo¹i vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô..... sö dông trùc tiÕp vµo
s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Kh«ng tÝnh vµo kho¶n môc nµy
nh÷ng chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu dïng vµo môc ®Ých phôc vô
nhu cÇu s¶n xuÊt chung hay cho nh÷ng ho¹t ®éng ngoµi s¶n
xuÊt.
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: lµ c¸c kho¶n chi phÝ vÒ tiÒn
l¬ng, phô cÊp vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng (BHXH, BHYT,
KPC§.....) cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm theo
quy ®Þnh.
Chi phÝ s¶n xuÊt chung: lµ chi phÝ dïng vµo viÖc qu¶n lý
vµ phôc vô s¶n xuÊt chung t¹i bé phËn s¶n xuÊt, bao gåm c¸c
kho¶n sau:
+ Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng: gåm chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng, phô cÊp theo l¬ng.. cña nh©n viªn qu¶n lý, nh©n viªn
thèng kª ..... t¹i ph©n xëng.
15
+ Chi phÝ vËt liÖu: gåm vËt liÖu c¸c lo¹i sö dông cho nhu
cÇu s¶n xuÊt chung cña ph©n xëng s¶n xuÊt.
+ Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt: chi phÝ vÒ c¸c lo¹i c«ng cô,
dông cô dïng cho nhu cÇu s¶n xuÊt chung ë ph©n xëng.
+ Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: bao gåm sè khÊu
hao tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh, tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh vµ
tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh sö dông ë ph©n xëng s¶n xuÊt.
Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi.
Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn.
C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông phôc vô cho viÖc qu¶n lý
chi phÝ theo ®Þnh møc, lµ c¬ së cho kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh theo kho¶n môc, lµ c¨n cø ®Ó
ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ ®Þnh
møc chi phÝ cho kú sau.
Ngoµi hai c¸ch ph©n lo¹i trªn, chi phÝ s¶n xuÊt cßn cã thÓ
®îc ph©n lo¹i theo c¸c c¸ch sau:
* Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ víi
khèi lîng s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô s¶n xuÊt trong kú.
Chi phÝ kh¶ biÕn (biÕn phÝ).
Chi phÝ cè ®Þnh (®Þnh phÝ).
* Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p tËp
hîp chi phÝ s¶n xuÊt.
Chi phÝ trùc tiÕp.
Chi phÝ gi¸n tiÕp.
16
Mçi mét doanh nghiÖp cã ®Æc ®iÓm vµ nhiÖm vô s¶n
xuÊt kh¸c nhau. Do vËy, tuú theo yªu cÇu qu¶n lý vµ ®Ó phôc
vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh mét c¸ch ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu mµ
mçi doanh nghiÖp tù lùa chän cho m×nh c¸ch ph©n lo¹i chi
phÝ s¶n xuÊt theo tiªu thøc nµo cho phï hîp víi doanh nghiÖp.
2.2.Gi¸ thµnh, ph©n lo¹i gi¸ thµnh vµ sù cÇn thiÕt ph¶i
tÝnh gi¸ thµnh
2.2.1.Gi¸ thµnh vµ sù cÇn thiÕt ph¶i tÝnh gi¸ thµnh
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, vÊn ®Ò mµ c¸c doanh
nghiÖp lu«n ®Æt ra lµm môc tiªu hµng ®Çu, ®ã lµ lîi nhuËn.
§Ó t¨ng cêng lîi nhuËn ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i t×m mäi
biÖn ph¸p tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
§©y lµ con ®êng c¬ b¶n gióp c¸c doanh nghiÖp t¨ng lîi nhuËn
mét c¸ch ch¾c ch¾n vµ cã hiÖu qu¶.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt còng vËy, môc tiªu cña
nhµ s¶n xuÊt lµ lµm sao h¹ thÊp ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm nhng
vÉn ®¶m b¶o chÊt lîng s¶n phÈm. H¹ ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm
s¶n xuÊt lµ c¬ së h¹ gi¸ b¸n s¶n phÈm vµ t¨ng s¶n lîng tiªu thô
®Ó phôc vô cho nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi, ®Èy nhanh vßng
quay vèn vµ ®em l¹i lîi nhuËn cao cho doanh nghiÖp, tõ ®ã
n©ng cao tÝch luü cho doanh nghiÖp ®Ó cã thÓ t¸i s¶n xuÊt
vµ n©ng cao ®êi sèng cho ngêi lao ®éng.
17
Nh vËy, gi¸ thµnh s¶n phÈm (c«ng viÖc, lao vô) lµ biÓu
hiÖn b»ng tiÒn cña c¸c chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho mét khèi lîng
s¶n phÈm (c«ng viÖc, lao vô) nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp
ph¶n ¸nh kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n, vËt t, lao ®éng vµ tiÒn vèn
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, còng nh tÝnh ®óng ®¾n cña c¸c
gi¶i ph¸p tæ chøc, kinh tÕ, kü thuËt vµ c«ng nghÖ mµ doanh
nghiÖp ®· sö dông nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, h¹
thÊp chi phÝ vµ t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. Gi¸ thµnh cßn
lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ b¸n vµ x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ
cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt. V× vËy, s¶n phÈm s¶n xuÊt ra cÇn
ph¶i tÝnh gi¸ thµnh. NhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ
trêng víi møc ®é c¹nh tranh gay g¾t cña c¸c doanh nghiÖp th×
®ßi hái sù cÇn thiÕt lµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i thêng xuyªn c¶i
tiÕn mÆt hµng, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm vµ h¹ gi¸ thµnh
®Ó tõ ®ã t¨ng nguån lîi cho doanh nghiÖp vµ n©ng cao søc
c¹nh tranh cña m×nh trªn thÞ trêng trong vµ ngoµi níc.
2.2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh.
§Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý h¹ch to¸n, gi¸ thµnh cña
doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®îc chia thµnh c¸c lo¹i t¬ng øng.
* C¨n cø vµo c¬ së sè liÖu vµ thêi ®iÓm tÝnh gi¸
thµnh, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chia thµnh ba lo¹i:
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn
c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n lîng kÕ ho¹ch. Gi¸
18
thµnh kÕ ho¹ch do bé phËn kÕ ho¹ch cña doanh nghiÖp thùc
hiÖn vµ ®îc tiÕn hµnh tríc khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt,
chÕ t¹o s¶n phÈm. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ c¬ së ®Ó so s¸nh,
ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch h¹ gi¸
thµnh cña doanh nghiÖp.
Gi¸ thµnh ®Þnh møc: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh
trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho
mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ thíc ®o chÝnh
x¸c ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n, vËt t, lao ®éng
trong s¶n xuÊt.
Gi¸ thµnh thùc tÕ: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn
c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ®· ph¸t sinh vµ tËp hîp
®îc trong k× còng nh s¶n lîng s¶n phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt
trong kú. Gi¸ thµnh thùc tÕ ®îc x¸c ®Þnh sau khi kÕt thóc qu¸
tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ
tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ phÊn ®Êu cña doanh
nghiÖp trong viÖc tæ chøc vµ sö dông c¸c yÕu tè lao ®éng
trong doanh nghiÖp.
* C¨n cø vµo ph¹m vi c¸c chi phÝ cÊu thµnh.
Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (Gi¸ thµnh c«ng xëng): lµ c¸c chi phÝ
nguyªn liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n
xuÊt chung tÝnh cho s¶n phÈm, c«ng viÖc hay lao vô ®· hoµn
thµnh. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ vèn
hµng b¸n vµ møc l·i gép trong kú ë c¸c doanh nghiÖp.
19
Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô: lµ toµn bé
hao phÝ cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt nh»m chÕ t¹o vµ tiªu thô s¶n
phÈm, bao gåm: Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ, chi phÝ b¸n hµng,
chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho s¶n phÈm tiªu thô lµ
c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh møc lîi nhuËn tríc thuÕ.
2.3.Sù kh¸c nhau gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n
phÈm
Trong qu¶n trÞ doanh nghiÖp, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸
thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ quan träng lu«n ®îc c¸c
nhµ qu¶n lý quan t©m. Chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së h×nh thµnh
nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm, gi÷a chóng cã mèi quan hÖ mËt thiÕt
víi nhau, gièng nhau vÒ chÊt v× ®Òu lµ nh÷ng hao phÝ vÒ lao
®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp chi ra trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. TÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt vµ
gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ tiÒn ®Ò h¹ch to¸n kinh doanh, x¸c
®Þnh kÕt qu¶ cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn gi÷a chi phÝ s¶n
xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm còng cã sù kh¸c nhau trªn c¸c ph¬ng diÖn:
VÒ mÆt thêi gian: Nãi ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt lµ xÐt c¸c
hao phÝ trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh, cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm
g¾n liÒn víi thêi h¹n hoµn thµnh s¶n phÈm.
VÒ mÆt lîng: Chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng chØ liªn quan ®Õn
nh÷ng s¶n phÈm hoµn thµnh mµ cßn liªn quan ®Õn c¶ nh÷ng
s¶n phÈm ®ang cßn dë dang cuèi kú vµ s¶n phÈm háng. Cßn
gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng liªn quan ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt cña
20
- Xem thêm -
.DOC 
114 
30 
149 
