Tài liệu Luận văn kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở công ty cao su sao vàng hà nội

phÇn I: nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp. I- Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n. 1 - chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. 1.1 - Kh¸i niÖm: Chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ DN ph¶i chÞu ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh ( th¸ng, quý, n¨m ) . Hao phÝ lao ®éng sèng (cßn gäi lµ hao phÝ lao ®éng hiÖn t¹i) bao gåm c¸c hao phÝ cho viÖc tr¶ l¬ng cho c«ng nh©n, trÝch c¸c kho¶n kinh phÝ c«ng ®oµn (KPC§), b¶o hiÓm x· héi (BHXH), b¶o hiÓm y tÕ (BHYT) ghi vµo chi phÝ s¶n xuÊt. Hao phÝ lao ®éng vËt ho¸ ( cßn gäi lµ hao phÝ lao ®éng qu¸ khø ) bao gåm c¸c hao phÝ vÒ gi¸ trÞ NVL sö dông phôc vô cho s¶n xuÊt, c«ng cô dông cô xuÊt dïng, khÊu hao TSC§. Mét DN s¶n xuÊt ngoµi nh÷ng ho¹t ®éng cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt ra s¶n phÈm hoÆc lao vô, cßn cã nh÷ng ho¹t ®éng kinh doanh vµ ho¹t ®éng kh¸c kh«ng cã tÝnh chÊt s¶n xuÊt nh ho¹t ®éng b¸n hµng, ho¹t ®éng qu¶n lý, ho¹t ®éng mang tÝnh chÊt sù nghiÖp ... th× kh«ng ®îc coi lµ chi phÝ s¶n xuÊt, mµ chØ cã nh÷ng chi phÝ ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt míi ®îc coi lµ chi phÝ s¶n xuÊt. Chi phÝ cña DN ph¸t sinh thêng xuyªn trong su«t qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña DN, nhng chØ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt nµo mµ DN ph¶i bá ra trong kú míi ®îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt trong kú. 1 1.2 - Ph©n lo¹i: Chi phÝ s¶n xuÊt cña DN rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, ®Ó hiÓu râ h¬n vÒ chóng, chóng ta cÇn ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i. Do chi phÝ s¶n xuÊt cã nhiÒu néi dung, môc ®Ých vµ c«ng dông kh¸c nhau nªn ta cã thÓ ph©n lo¹i chóng theo nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau cô thÓ lµ: 1.2.1.Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung chi phÝ: Theo néi dung chi phÝ, chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ ph©n ra thµnh c¸c lo¹i sau: - Chi phÝ NVL: Bao gåm toµn bé c¸c chi phÝ vÒ c¸c lo¹i nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ, thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n ... - Chi phÝ nh©n c«ng: Bao gåm toµn bé sè tiÒn c«ng ph¶i tr¶, tiÒn trÝch BHYT, BHXH, KPC§ cña c«ng nh©n viªn ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong DN. - Chi phÝ khÊu hao TSC§: Bao gåm toµn bé tiÒn trÝch khÊu hao TSC§ sö dông cho s¶n xuÊt cña DN. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: bao gåm toµn bé sè tiÒn DN ®· chi tr¶ vÒ c¸c lo¹i dÞch vô mua ngoµi nh tiÒn ®iÖn, tiÒn níc... phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña DN. - Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: bao gåm toµn bé chi phÝ kh¸c dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt ngoµi 4 yÕu tè chi phÝ ®· nªu trªn. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung kinh tÕ cña chi phÝ cã t¸c dông rÊt lín trong qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt, qua ®ã chóng ta nhËn thÊy ®îc rÊt râ kÕt cÊu tû träng cña tõng yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt, tõ ®ã ta cã thÓ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ®îc t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. 1.2.2.Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo kho¶n môc chi phÝ: 2 Theo kho¶n môc chi phÝ , chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ ph©n ra thµnh c¸c lo¹i sau: - Chi phÝ NVL trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ vÒ nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu sö dông vµo môc ®Ých trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, kh«ng tÝnh vµo kho¶n môc nµy nh÷ng chi phÝ NVL, nhiªn liÖu sö dông vµo môc ®Ých s¶n xuÊt chung vµ nh÷ng ho¹t ®äng ngoµi s¶n xuÊt. - Chi phÝ nh©n c«ng trc tiÕp: Bao gåm chi phÝ vÒ tiÒn c«ng, tiÒn trÝch BHYT, BHXH, KPC§, kh«ng tÝnh vµo kho¶n môc nµy sè tiÒn c«ng vµ tiÒn trÝch BHYT, BHXH, KPC§ cña nh©n viªn s¶n xuÊt chung, nh©n viªn qu¶n lý vµ nh©n viªn b¸n hµng. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Lµ nh÷ng chi phÝ dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt chung ë c¸c ph©n xëng, tæ ®éi s¶n xuÊt ngoµi hai kho¶n môc chi phÝ trùc tiÕp ®· nªu trªn. Ngoµi ra, khi tÝnh chØ tiªu gi¸ thµnh toµn bé (gi¸ thµnh ®Çy ®ñ) th× chØ tiªu gi¸ thµnh cßn bao gåm kho¶n môc chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ kho¶n môc chi phÝ b¸n hµng. C¸ch ph©n lo¹i nµy nh»m phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý theo ®Þnh møc, cung cÊp sè liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, lµm tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp ®Þnh møc CFSX vµ lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cho kú sau. 1.2.3.Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ víi khèi lîng s¶n phÈm. - Chi phÝ kh¶ biÕn: lµ nh÷ng chi phÝ cã sù thay ®æi vÒ lîng t¬ng quan tû lÖ thuËn víi sù thay ®æi cña khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú, nh chi phÝ NVL trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. - Chi phÝ bÊt biÕn: lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng sè dï cã sù thay ®æivÒ møc ®é ho¹t ®éng cña s¶n xuÊt hoÆc khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông lín ®èi víi qu¶n trÞ doanh nghiÖp, ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn vµ phôc vô cho viÖc ra quyÕt 3 ®Þnh qu¶n lý cÇn thiÕt ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh (c«ng t¸c kÕ to¸n qu¶n trÞ néi bé trong doanh nghiÖp). 1.2.4.Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ mèi quan hÖ víi ®èi t îng chÞu chi phÝ. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy ta cã nh÷ng lo¹i chi phÝ sau: - Chi phÝ trùc tiÕp: Lµ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt quan hÖ trùc tiÕp víi viÖc s¶n xuÊt ra mét lo¹i s¶n phÈm, mét c«ng viÖc nhÊt ®Þnh, nh÷ng chi phÝ nµy kÕ to¸n ghi trùc tiÕp cho tõng lo¹i ®èi tîng chÞu chi phÝ. - Chi phÝ gi¸n tiÕp: Lµ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, nhiÒu c«ng viÖc, ®èi víi nh÷ng chi phÝ nµy kÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng cã liªn quan theo mét tiªu chuÈn thÝch hîp. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã ý nghÜa víi viÖc x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ CFSX cho c¸c ®èi tîng cã liªn quan 1 c¸ch ®óng ®¾n, hîp lý. 1.2.5. Ph©n lo¹i CFSX theo néi dung cÊu thµnh cña chi phÝ. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, CFSX bao gåm 2 lo¹i: - Chi phÝ ®¬n nhÊt: Chi phÝ nµy do 1 yÕu tè duy nhÊt cÊu thµnh, ®iÓn h×nh cho lo¹i chi phÝ nµy lµ chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt. - Chi phÝ tæng hîp: Lµ chi phÝ do nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau tËp hîp l¹i theo cïng mét c«ng dông nh CFSX chung bao gåm nhiÒu yÕu tè chi phÝ kh¸c nhau ph¸t sinh trong ph¹m vi ph©n xëng: Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng, chi phÝ khÊu hao TSC§, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi. . . C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho c¸ch nhËn thøc vÞ trÝ cña tõng lo¹i CFSX trong viÖc h×nh thµnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó tæ chøc c«ng t¸c tËp hîp CFSX thÝch hîp víi tõng lo¹i. 4 2- gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm. 2.1- Kh¸i niÖm. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ë mét doanh nghiÖp ph¶i bá ra nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt, mÆt kh¸c kÕt qu¶ s¶n xuÊt doanh nghiÖp ph¶i thu ®îc nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh, hay cßn gäi lµ thµnh phÈm ®Ó ®¸p øng yªu cÇu tiªu dïng cña x· héi. Gi¸ thµnh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ®· hoµn thµnh nªn thµnh phÈm dÞch vô ®ã. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét ph¹m trï kinh tÕ g¾n liÒn víi s¶n xuÊt hµng ho¸, v× vËy gi¸ thµnh s¶n lµ chØ tiªu tÝnh to¸n kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong h¹ch to¸n kinh tÕ. Gi¸ thµnh lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh chÊt lîng toµn bé ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Møc h¹ gi¸ thµnh vµ tØ lÖ h¹ gi¸ thµnh cã thÓ ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông vµ tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu, n¨ng lîng, kh¶ n¨ng tËn dông c«ng m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt, møc ®é trang bÞ vµ ¸p dông kÜ thuËt s¶n xuÊt tiªn tiÕn, kÕt qu¶ sö dông qu¶n lý søc lao ®éng vµ t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng; tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh, h¹ch to¸n kinh tÕ cña doanh nghiÖp. Gi¸ thµnh ®îc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh ®èi víi sè lîng s¶n phÈm hoÆc lao vô ®· hoµn thµnh chi tiÕt kÕt thóc toµn bé quy tr×nh s¶n xuÊt (thµnh phÈm) hay mét sè giai ®o¹n c«ng nghÖ s¶n xuÊt nµo ®ã (nöa thµnh phÈm). 2.2- Ph©n lo¹i. 5 §Ó qu¶n lý tèt gi¸ thµnh nh»m môc ®Ých ngµy cµng h¹ thÊp gi¸ thµnh, c¨n cø vµo nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau mµ trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®îc chia thµnh c¸c lo¹i sau: a- Theo thêi ®iÓm tÝnh vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh, cã: * Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: lµ chÝ phÝ theo kÕ ho¹ch ®Ó hoµn thµnh phÈm dÞch vô. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch s¶n phÈm lµ môc tiªu phÈm ®Êu cña doanh nghiÖp, lµ c¨n cø ®Ó so s¸nh, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp. * Gi¸ thµnh ®Þnh møc: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm®îc tÝnh trªn c¬ së ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho ®¬n vÞ s¶n phÈm .Còng nh gi¸ thµnh kÕ ho¹ch, gi¸ thµnh ®Þnh møc ®îc x¸c ®Þnh tríc khi tiÕn hµnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm. * Gi¸ thµnh thùc tÕ: lµ chØ tiªu ®îc x¸c ®Þnh sau khi kÕt thóc qu¸ trÝnh s¶n xuÊt s¶n phÈm trªn c¬ së c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, lµ kÕt qu¶ phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp trong viÖc tæ chøc vµ thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ – tæ chøc – kü thuËt ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp . b -Theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ, gi¸ thµnh ®îc chia lµm hai lo¹i. 6 * Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (gi¸ thµnh c«ng xëng): bao gåm c¸c lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt, chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm ®îc sö dông ghi sæ cho s¶n phÈm ®· hoµn thµnh nhËp kho hoÆc giao cho kh¸ch hµng. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm còng lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n gi¸ vèn hµng b¸n vµ l·i gép cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt. * Gi¸ thµnh toµn bé: gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm céng thªm chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho s¶n phÈm ®ã. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm chØ ®îc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh khi s¶n phÈm, c«ng viÖc hoÆc lao vô ®îc tiªu thô vµ lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n x¸c ®Þnh l·i tríc thuÕ lîi tøc cña doanh nghiÖp. 3 - Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi÷a CFSX vµ GTSP cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm. CFSX ph¶n ¸nh mÆt hao phÝ s¶n xuÊt, cßn GTSP ph¶n ¸nh mÆt kÕt qu¶ s¶n xuÊt. Sè liÖu tËp hîp CFSX lµ c¬ së cho viÖc tÝnh GTSP, hay nãi c¸ch kh¸c tÝnh GTSP ph¶i dùa trªn c¸c th«ng tin thu thËp ®îc vÒ CFSX. CFSX vµ GTSP ®Òu bao gåm c¸c hao phÝ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm. Tuy nhiªn, gi÷a chóng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh. 4 CFSX lu«n lu«n g¾n víi tõng thêi kú ®· ph¸t sinh chi phÝ cßn GTSP l¹i g¾n víi khèi lîng s¶n phÈm hoµn thµnh. 7 -CFSX kh«ng chØ liªn quan ®Õn nh÷ng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh mµ cßn liªn quan ®Õn c¶ s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµ s¶n phÈm háng, cßn GTSP kh«ng liªn quan ®Õn s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµ s¶n phÈm háng nhng l¹i liªn quan ®Õn CFSX cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú tríc chuyÓn sang. Do ®ã, tæng GTSP thêng kh«ng trïng víi tæng CFSX ph¸t sinh trong kú. S¬ ®å 1: S¬ ®å vÒ mèi quan hÖ gi÷a CFSX vµ GTSP. CFSX dë dang CFSX ph¸t sinh trong kú ®Çu kú Tæng GTSP hoµn thµnh CFSX dë dang cuèi kú Khi GTSP dë dang ®Çu kú = GTSP dë dang cuèi kú hoÆc c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh«ng cã s¶n phÈm dë dang th× tæng GTSP = tæng CFSX trong kú. 4 - §èi tîng tËp hîp chi phÝ vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 4.1 §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi giíi h¹n ®Ó tËp hîp c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú theo ®ã. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cÇn ph¶i dùa trªn c¸c yÕu tè c¬ b¶n sau: - §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp - Quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt s¶n xuÊt s¶n phÈm - §Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ - Yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp Dùa vµo nh÷ng c¨n cø nµy,®èi tîng tËp hîp ®îc chi phÝ s¶n xuÊt trong tõng doanh nghiÖp cã thÓ lµ : 8 -Tõng ph©n xëng, tæ ®éi, bé phËn s¶n xuÊt hoÆc toµn doanh nghiÖp -Tõng giai ®o¹n (bíc) c«ng nghÖ hoÆc toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ -Tõng s¶n phÈm, tõng ®¬n ®Æt hµng, h¹n môc c«ng tr×nh -Tõng nhãm s¶n phÈm hoÆc tõng bé phËn chi tiÕt cña s¶n phÈm ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®óng vµ phï hîp víi ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng vµ yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp cã ý nghÜa rÊt lín trong viÖc tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, tõ viÖc h¹ch to¸n ban ®Çu ®Õn tæ chøc tæng hîp sè liÖu ghi chÐp trªn tµi kho¶n, sæ chi tiÕt. 4.2 §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm dÞch vô, lao vô do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra cÇn ph¶i tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Çu tiªn trong toµn bé c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Bé phËn kÕ to¸n gi¸ thµnh ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, c¸c lo¹i s¶n phÈm vµ lao vô mµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt, tÝnh chÊt s¶n xuÊt vµ cung cÊp sö dông cña chóng®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cho phï hîp. VÒ mÆt tæ chøc s¶n xuÊt, nÕu tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× tõng s¶n phÈm, tõng c«ng viÖc s¶n xuÊt lµ mét ®èi tîng 9 tÝnh gi¸ thµnh; nÕu tæ chøc s¶n xuÊt hµng lo¹t th× tõng lo¹t s¶n phÈm lµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt còng cã ¶nh hö¬ng ®Õn viÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh.NÕu qu¸ tr×nh c«ng nghÖ ®¬n gi¶n th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh chØ cã thÓ lµ s¶n phÈm ®· hoµn thµnh ë cuèi quy tr×nh s¶n xuÊt. NÕu quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p, kiÓu liªn tôc th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ thµnh phÈm ë giai ®o¹n chÕ biÕn cuèi cïng hoÆc nöa thµnh phÈm hoµn thµnh ë tõng giai ®o¹n s¶n xuÊt. NÕu quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p kiÓu song song th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ s¶n phÈm ®îc l¾p r¸p hoµn chØnh còng cã thÓ lµ tõng bé phËn, tõng chi tiÕt s¶n phÈm. Tãm l¹i, khi x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cÇn ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm, c¬ cÊu, tr×nh ®é h¹ch to¸n kinh tÕ vµ qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Do vËy trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ: - Tõng lo¹i s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng ®½ hoµn thµnh - Tõng thµnh phÈm, chi tiÕt bé phËn s¶n xuÊt - Tõng c«ng tr×nh hoÆc h¹n môc c«ng tr×nh 4.3 Mèi quan hÖ gi÷a ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. XÐt vÒ b¶n chÊt chung th× ®èi tîng tËp hîp chi phÝ vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ gièng nhau - ®Òu lµ ph¹m vi giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ vµ phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, ph©n tÝch vµ kiÓm tra. 10 Tuy nhiªn, gi÷a ®èi tîng tËp hîp chi phÝ víi ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh còng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau, ®ã lµ: X¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ x¸c ®Þnh ph¹m vi (n¬i) ph¸t sinh chi phÝ ®Ó tËp hîp chi phÝ ph¸t sinh trong kú, cßn x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã liªn quan ®Õn kÕt qu¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (thµnh phÈm). Mét ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ gåm nhiÒu ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. C¨n cø vµo ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó gióp cho doanh nghiÖp t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý kiÓm tra tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, thùc hiÖn tèt h¹ch to¸n kinh doanh. Cßn lµ c¨n cø vµo ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ®Ó lùa chän ph¬ng ¸n tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp, phôc vô cho viÖc qu¶n lý vµ kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ tÝnh hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. 5 - Sù cÇn thiÕt ph¶i h¹ch to¸n CFSX vµ tÝnh GTSP. Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt - kinh doanh nãi chung, kÕ to¸n ®ãng vai trß hÕt søc quan träng trong qu¶n trÞ doanh nghiÖp v× kÕ to¸n lµ c«ng cô cã hiÖu lùc nhÊt ®Ó ®iÒu hµnh qu¶n lý, kiÓm tra, tÝnh to¸n hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng trong doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, ®èi víi mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt th× chØ tiªu CFSX vµ GTSP lµ nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ quan träng lu«n ®îc c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp quan t©m v× nã ph¶n ¸nh chÊt lîng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.Th«ng qua viÖc h¹ch to¸n CFSX vµ tÝnh GTSP nh÷ng nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp n¾m ®îc CFSX vµ GTSP thùc tÕ cña tõng lo¹i ho¹t ®éng, cña tõng lo¹i s¶n phÈm còng nh kÕt qu¶ cña toµn bé ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh cña doanh nghiÖp, ®Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ vµ dù to¸n chi phÝ, 11 t×nh h×nh sö dông tµi s¶n, vËt t, lao ®éng, tiÒn vèn, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch GTSP. §Ó tõ ®ã cã c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý thÝch hîp, phÊn ®Êu h¹ GTSP vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt - kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ n©ng cao thu nhËp cho ngêi lao ®éng. Tõ ®ã, kh¼ng ®Þnh ®iÒu cÇn thiÕt ®èi víi mçi doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ ph¶i tæ chøc h¹ch to¸n CFSX mét c¸ch chÝnh x¸c vµ tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ GTSP cña m×nh. II - ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n. 1- ph¬ng ph¸p KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. 1.1- KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. 1.1.1.KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ NVL trùc tiÕp . * Chi phÝ NVL trùc tiÕp bao gåm : chi phÝ vÒ nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu dïng ®Ó trùc tiÕp chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc ®Ó thùc hiÖn c¸c lao vô dÞch vô. * §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ NVL trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 621“Chi phÝ NVL trùc tiÕp”. * KÕt cÊu cña TK 621: - Bªn nî : + Gi¸ trÞ thùc tÕ cña NVL ph¸t sinh trong kú . - Bªn cã : + TrÞ gi¸ NVL sö dông kh«ng hÕt nhËp l¹i kho. + TrÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi. + KÕt chuyÓn chi phÝ NVL trùc tiÕp cuèi kú. - TK621 cuèi kú kh«ng cã sè d. * Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n. + Khi xuÊt NVL sö dông cho s¶n xuÊt s¶n phÈm: Nî TK 621: Cã TK 152: TrÞ gi¸ NVL xuÊt dïng 12 + Mua NVL ®a th¼ng vµo bé phËn s¶n xuÊt kh«ng qua kho: - Dïng vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ VAT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ: Nî TK 621: Gi¸ mua NVL cha cã VAT Nî TK 133: Sè thuÕ VAT ®îc khÊu trõ. Cã TK 111, 112, 331: Tæng gi¸ thanh to¸n bao gåm c¶ VAT. - Dïng vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm chÞu VAT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc kh«ng thuéc ®èi tîng chÞu VAT: Nî TK 621: Tæng gi¸ thanh to¸n bao gåm c¶ Cã TK 111,112,331 : VAT thuÕ + Trêng hîp cã NVL kh«ng dïng hÕt ph¶i nhËp kho: Nî TK 152: Gi¸ trÞ NVL nhËp l¹i kho Cã TK 621: + Trêng hîp ph¸t sinh thiÕu, tæn thÊt NVL trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt: Nî TK 1381: Gi¸ trÞ NVL thiÕu hôt, tæn thÊt trong qu¸ Cã TK 621:tr×nh SX. + Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ NVL trùc tiÕp sang TK 154 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm: Nî TK 154: Toµn bé chi phÝ NVL trùc tiÕp trong kú Cã TK 621: 1.1.2.KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. * Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶ ph¶i thanh to¸n cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c lao vô dÞch vô, bao gåm tiÒn l¬ng chÝnh, tiÒn l¬ng phô, tiÒn trÝch BHXH, BHYT, KPC§ theo tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. 13 * §Ó tËp hîp chi phÝ vµ ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông TK 622 “Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp”. * KÕt cÊu cña TK 622: - Bªn Nî: chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt trong kú - Bªn Cã: kÕt chuyÓn vµ ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cho c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ cã liªn quan . - TK 622 cuèi kú kh«ng cã sè d . *Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n : + Khi tÝnh tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt: Nî TK 622:Tæng sè tiÒn l¬ng ph¶i thanh to¸n cho Cã TKc«ng 334:nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt trong kú. + Trêng hîp DN cã thùc hiÖn trÝch tríc tiÒn c«ng nghØ phÐp theo kÕ ho¹ch th× sè tiÒn trÝch tríc nµy còng ®îc tÝnh vµo chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt vµ h¹ch to¸n theo bót to¸n sau: Nî TK 622: Sè tiÒn trÝch tríc cho c«ng nh©n trùc Cã TK 335:tiÕp SX + Khi tÝnh trÝch KPC§, BHXH, BHYT theo quy ®Þnh, kÕ to¸n thùc hiÖn theo bót to¸n sau: Nî TK 622: Sè tiÒn trÝch theo quy ®Þnh. Cã TK 3382, 3383, 3384: + Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp sang TK 154 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm : Nî TK 154: Toµn bé chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ph¸t sinh trong kú. Cã TK 622: 1.1.3.KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ m¸y thi c«ng. * Chi phÝ nµy ph¸t sinh riªng trong c¸c DN x©y l¾p, nã liªn quan ®Õn viÖc sö dông m¸y mãc thi c«ng nh c¸c chi phÝ vËt t, NVL phôc vô m¸y mãc thi c«ng, chi phÝ tiÒn l¬ng trùc 14 tiÕp, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng chi cho nh©n viªn sö dông m¸y mãc thi c«ng, khÊu hao m¸y mãc thi c«ng vµ c¸c chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn phôc vô cho m¸y mãc thi c«ng. * §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ m¸y thi c«ng, kÕ to¸n sö dông TK 623. * KÕt cÊu cña Tk 623: - Bªn Nî : Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng s¶n xuÊt s¶n phÈm thùc sù ph¸t sinh trong kú. - Bªn Cã : KÕt chuyÓn chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng vµo TK 154 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh. *Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: + XuÊt NVL, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ phôc vô cho viÖc sö dông m¸y thi c«ng: Gi¸ trÞ NVL, nhiªn liÖu ... sö dông cho m¸y thi c«ng. Cã TK 152,153: Nî TK 623: + Hµng th¸ng tÝnh l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n sö dông m¸y thi c«ng: Nî TK 623: Sè l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n sö Cã TK 334: dông m¸y thi c«ng + TrÝch chi phÝ khÊu hao m¸y thi c«ng: Nî TK 623: Chi phÝ khÊu hao m¸y thi c«ng Cã TK 214: + Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ m¸y thi c«ng vµo TK 154 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: Toµn bé chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Nî TK 154: ph¸t sinh trong kú. Cã TK 623: 15 1.1.4.KÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt chung . * Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ qu¶n lý vµ phôc vô s¶n xuÊt còng nh chi phÝ nh©n c«ng ph¸t sinh ë ph©n xëng. * §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÕ to¸n sö dông TK 627 “chi phÝ s¶n xuÊt chung”. *KÕt cÊu cña TK 627: - Bªn nî : chi phÝ s¶n xuÊt chung thùc tÕ ph¸t sinh trong kú. - Bªn cã : + C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung + KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung sang TK154®Ó tÝnh gi¸ thµnh. - Cuèi kú TK 627 kh«ng cã sè d. *Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: + Khi tÝnh tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn qu¶n lý ph©n xëng: Sè tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn qu¶n lý ph©n xëng. Cã TK 334: Nî TK 627: + Khi tÝnh trÝch KPC§, BHXH, BHYT theo sè tiÒn l¬ng cña nh©n viªn qu¶n lý ph©n xëng: Nî TK 627: Møc trÝch theo quy ®Þnh Cã TK 3382,3383,3384: + Khi xuÊt vËt liÖu sö dông phôc vô cho qu¶n lý ph©n xëng: Nî TK 627: Gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng Cã TK 152: 16 + Khi xuÊt c«ng cô dông cô (CCDC) sö dông phôc vô trùc tiÕp cho s¶n xuÊt: + §èi víi CCDC ph©n bæ mét lÇn: Nî TK 627: Gi¸ trÞ CCDC xuÊt dïng . Cã TK 153: + §èi víi CCDC ph©n bæ nhiÒu lÇn: Nî TK 142: Toµn bé gi¸ trÞ CCDC xuÊt dïng Cã TK 153: Nî TK 627: Møc ph©n bæ tõng lÇn Cã TK 142: + Khi tÝnh khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt vµ c¸c TSC§ kh¸c phôc vô trùc tiÕp cho s¶n xuÊt: Nî TK 627: Gi¸ trÞ hao mßn TSC§ Cã TK214: ®ång thêi ghi Nî TK 009: sè khÊu hao ®· trÝch. + Khi trÝch tríc chi phÝ söa ch÷a lín TSC§: Nî TK 627: Møc trÝch tríc chi phÝ söa ch÷a lín TSC§ Cã TK 335: + Khi cã c¸c kho¶n chi phÝ dÞch vô mua ngoµi phôc vô trùc tiÕp cho s¶n xuÊt: + S¶n xuÊt s¶n phÈm thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ VAT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ: Nî TK 627: Gi¸ dÞch vô mua ngoµi cha cã thuÕ Nî TK 133: Sè thuÕ VAT ®îc khÊu trõ Cã TK 111,112,331: Tæng gi¸ thanh to¸n gåm c¶ thuÕ VAT. + S¶n xuÊt s¶n phÈm kh«ng thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ VAT hoÆc chÞu VAT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp: 17 Nî TK 627: Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi gåm c¶ VAT . Cã TK 111,112,331: 1.1.5.Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt : * Chi phÝ s¶n xuÊt sau khi tËp hîp tõng kho¶n môc ( chi phÝ NVL trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ m¸y thi c«ng vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung) cÇn ®îc kÕt chuyÓn sang TK 154 ®Ó tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt. * KÕt cÊu cña TK 154: - Bªn Nî : TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong kú - Bªn Cã : C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm trong kú. Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ hay chi phÝ thùc tÕ cña s¶n phÈm. - D Nî : Chi phÝ thùc tÕ cña s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô dë dang. * Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: + Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ NVL trùc tiÕp: Nî TK 154: Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang Cã TK 621: Chi phÝ NVL trùc tiÕp + Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Nî TK 154: Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang Cã TK 622: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp + Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ m¸y thi c«ng: Nî TK 154: Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang Cã TK 623: Chi phÝ m¸y thi c«ng + Cuèi kú ph©n bæ hoÆc kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung: Nî TK 154: Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang Cã TK 627: Chi phÝ s¶n xuÊt chung + Khi tÝnh ®îc gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt: 18 ** NÕu ®a vµo nhËp kho: Nî TK 155: Gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm Cã TK 154: ** NÕu giao b¸n thµnh phÈm t¹i ph©n xëng s¶n xuÊt: Nî TK 632: Cã TK154: Gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm ** NÕu chuyÓn b¸n hoÆc giao cho c¬ së ®¹i lý: Nî TK 157: Gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt Cã TK 154: S¬ ®å tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt : TK 621 TK 154 TK 155 KÕt chuyÓn chi phÝ NVL NhËp kho thµnh phÈm trùc tiÕp cuèi kú . ( Gi¸ thµnh thùc tÕ ) TK 622 TK 157 KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n ph©n xëng 19 Khi b¸n TP t¹i c«ng cuèi kú ( Gi¸ thµnh thùc tÕ ) TK623 TK632 KÕt chuyÓn chi phÝ m¸y thi c«ng cuèi kú ChuyÓn b¸n hoÆc giao cho c¬ së ®¹i lý ( gi¸ thùc tÕ) TK 627 KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung cuèi kú. 1.2-kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. 1.2.1.KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ NVL trùc tiÕp . Kh¸c víi ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn c¸c chi phÝ ®îc ph¶n ¸nh trªn TK621 ghi theo tõng chøng tõ xuÊt dïng NVL, th× ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú c¸c chi phÝ nµy ®îc ghi 1 lÇn vµo cuèi kú h¹ch to¸n, sau khi tiÕn hµnh kiÓm kª vµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ NVL tån kho vµ ®ang ®i ®êng. C¸ch h¹ch to¸n CFNVLTT nh sau: 20