LỜI MỞ ĐẦU
HiÖn nay níc ta ®ang trong thêi kú ®æi míi vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ c¶ níc
®ang chuyÓn m×nh theo guång m¸y cña c¬ chÕ thÞ trêng cho nªn trong hÖ thèng
chØ tiªu kinh tÕ - tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vÊn ®Ò chi phÝ s¶n xuÊt
vµ tÝnh gi¸ thµnh lµ hai chØ tiªu hÕt søc quan träng vµ cã mèi quan hÖ kh¨ng khÝt
nã lµ vÊn ®Ò sèng cßn cña mét ®¬n vÞ. TiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt h¹ gi¸ thµnh s¶n
phÈm cã ý nghÜa to lín ®èi víi t¨ng tÝch luü vµ gãp phÇn ®¸ng kÓ c¶i thiÖn ®êi
sèng ngêi lao ®éng. PhÊn ®Êu kh«ng ngõng tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt h¹ gi¸
thµnh s¶n phÈm lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng vµ thêng xuyªn cña
c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ, qu¶n lý doanh nghiÖp.
MÆt kh¸c trong t×nh h×nh hiÖn nay yªu cÇu cña chÕ ®é ho¹ch to¸n kinh
doanh vµ sù vËn hµnh c¬ chÕ thanh to¸n ë níc ta th× nhiÖm vô tiÕt kiÖm chi phÝ
s¶n xuÊt vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm doanh nghiÖp s¶n xuÊt l¹i cµng cã ý nghÜa ®Æc
biÖt quan träng. §Ó qu¶n lý tèt chi phÝ s¶n xuÊt vµ thµnh phÈm cÇn tæ chøc tèt
c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ h¹ gi¸ thµnh thùc tÕ cña c¸c lo¹i s¶n phÈm
s¶n xuÊt ra mét c¸ch chÝnh x¸c, kÞp thêi, ®óng ®èi tîng, ®óng chÕ ®é quy ®Þnh vµ
®óng ph¬ng ph¸p. Tæ chøc tèt c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm cã ý nghÜa thiÕt thùc ®èi víi viÖc t¨ng cêng vµ c¶i thiÖn c«ng t¸c qu¶n
lý chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ thµnh s¶n phÈm nãi riªng vµ c«ng t¸c qu¶n lý doanh
nghiÖp nãi chung.
ChÝnh v× vËy, viÖc nghiªn cøu c¸c kho¶n môc chi phÝ, gi¸ thµnh c¸c biÖn
ph¸p h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét ®ßi hái bøc thiÕt ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ trêng. Nh»m tæ chøc c¸c kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cho
hîp lý vµ t×m ra biÖn ph¸p h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. VËy trªn c¬ së tµi liÖu thu thËp
®îc t¹i XÝ nghiÖp X©y l¾p II trùc thuéc C«ng ty X©y l¾p vµ S¶n xuÊt c«ng
nghiÖp. Em xin chän ®Ò tµi:
“KÕ to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p
t¹i xÝ nghiÖp x©y l¾p II”
Môc ®Ých cña ®Ò tµi lµ vËn dông lý thuyÕt vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p vµo nghiªn cøu thùc tÕ c«ng viÖc nµy t¹i xÝ
nghiÖp x©y l¾p II. Trªn c¬ së ®ã, ph©n tÝch nh÷ng tån t¹i nh»m gãp phÇn nhá vµo
viÖc hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i xÝ nghiÖp.
1
§Ó ®¹t ®îc môc ®Ých trªn bè côc cña ®Ò tµi ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn
gåm ba phÇn sau:
PhÇn I:
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n chi phÝ vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
PhÇn II:
Thùc tr¹ng cña c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt
vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p t¹i XÝ nghiÖp
X©y l¾p II.
PhÇn III: Mét sè ý kiÕn ®ãng gãp nh»m gãp phÇn hoµn thiÖn
c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm t¹i XÝ nghiÖp X©y l¾p II.
2
PhÇn I
nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n chi phÝ
vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p
I-/
vai trß cña c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm.
Trong t×nh h×nh níc ta hiÖn nay, khi nÒn kinh tÕ chuyÓn tõ c¬ chÕ bao cÊp
sang c¬ chÕ thÞ trêng, Nhµ níc kh«ng cßn bao cÊp hoµn toµn vèn ®Çu t cho c¸c
ngµnh x©y l¾p, viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hÕt
søc cÊp thiÕt cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p.
Th«ng qua nghiªn cøu gi¸ thµnh s¶n phÈm, doanh nghiÖp cã thÓ ®¸nh gi¸ ®îc nh÷ng kho¶n chi phÝ cßn l·ng phÝ cha cã hiÖu qu¶ thuéc vÒ nguyªn nh©n chñ
quan. Tõ ®ã doanh nghiÖp cã biÖn ph¸p qu¶n lý vµ tæ chøc s¶n xuÊt kiÓm tra rµ
so¸t l¹i c¸c ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu, tiÒn vèn n©ng cao n¨ng suÊt lao
®éng, ph¸t huy nh÷ng kh¶ n¨ng tiÒm tµng vÒ mäi mÆt ®ång thêi viÖc tÝnh ®óng,
tÝnh ®ñ gi¸ thµnh s¶n phÈm gióp cho viÖc ph¶n ¸nh ®óng t×nh h×nh vµ kÕt qu¶
thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp x©y dùng ®óng kÕt qu¶ tµi chÝnh,
tr¸nh ®îc hiÖn tîng l·i gi¶, lç thËt. ChÝnh v× vËy tÝnh chÝnh x¸c gi¸ thµnh cã vÞ trÝ
quan träng vµ thiÕt thùc ph¶i hoµn thiÖn kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
Trong s¶n xuÊt XDCB kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ
kh©u cuèi cïng vµ lµ kh©u quan träng nhÊt trong c«ng t¸c kÕ to¸n. TËp hîp ®óng
vµ ®Çy ®ñ c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt sÏ tÝnh ®îc gi¸ thµnh chÝnh x¸c t¹o
®iÒu kiÖn cung cÊp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt cho c¸c nhµ doanh nghiÖp ra quyÕt
®Þnh ®óng ®¾n gãp phÇn mang l¹i th¾ng lîi cho doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn
c¹nh tranh trong c¬ chÕ thÞ trêng.
VÊn ®Ò tiÕt kiÖm ngµy cµng ®îc ®Ò cao h¬n trong ®ã tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n
xuÊt ®ãng vai trß hÕt søc quan träng. V× vËy, nã lµ môc tiªu phÊn ®Êu còng lµ
mét trong nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu cña doanh nghiÖp. Yªu cÇu cña c«ng t¸c
qu¶n lý nãi chung vµ c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ nãi riªng trong ®iÒu kiÖn ®æi míi
s¶n xuÊt kinh doanh hiÖn nay ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c vµ khoa häc.
3
ViÖc t×m kiÕm ra nh÷ng ph¬ng ph¸p còng nh c¸c biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó n©ng
cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh c«ng tr×nh víi
®Æc ®iÓm cña mçi lo¹i doanh nghiÖp lµ rÊt quan träng.
1-/ Hoµn thiÖn tæ chøc h¹ch to¸n ban ®Çu:
Ph¶i x¸c ®Þnh c¸c lo¹i chøng tõ sö dông cho tõng bé phËn trong doanh
nghiÖp quy ®Þnh viÖc sö dông c¸c mÉu chøng tõ kÕ to¸n ban ®Çu vµ c¸ch thøc ghi
chÐp c¨n cø vµo hÖ thèng chøng tõ ban ®Çu do Bé Tµi chÝnh quy ®Þnh. Ngoµi ra
doanh nghiÖp cã thÓ x¸c ®Þnh thªm c¸c lo¹i chøng tõ h¹ch to¸n ban ®Çu c¨n cø
vµo yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp.
Quy ®Þnh ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm, ghi chÐp ®Çy ®ñ c¸c néi dung th«ng tin vÒ
c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh vµo c¸c chøng tõ ban ®Çu, ®¶m b¶o tÝnh hîp lÖ,
hîp ph¸p cña chøng tõ kÕ to¸n.
Quy ®Þnh kªnh lu©n chuyÓn vµ tr×nh tù lu©n chuyÓn chøng tõ ban ®Çu tõ c¸c
bé phËn ®Õn phßng kÕ to¸n hoÆc c¸c bé phËn kÕ to¸n mét c¸ch hîp lý, tr¸nh ghi
chÐp trïng lÆp, lu©n chuyÓn vßng quanh.
2-/ VËn dông hÖ thèng tµi kho¶n.
Bé Tµi chÝnh ®· ban hµnh “HÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n doanh nghiÖp” theo
QuyÕt ®Þnh sè 1141/TC-C§KT ngµy 01/11/1995 ¸p dông thèng nhÊt cho c¸c lo¹i
doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ.
C¨n cø vµo chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ néi dung ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh cña mçi doanh nghiÖp ®Ó lùa chän, x¸c ®Þnh cho m×nh danh môc c¸c tµi
kho¶n kÕ to¸n trong ®ã cã thÓ bá ®i nh÷ng kho¶n kh«ng phï hîp víi néi dung
ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp cã thÓ më thªm c¸c tµi
kho¶n chi tiÕt cÊp II, III, IV,...
§ång thêi viÖc lùa chän ph©n c«ng tµi kho¶n cho c¸c bé phËn kÕ to¸n trëng,
®ång thêi ph¶i quy ®Þnh sæ s¸ch, biÓu mÉu ghi chÐp chi tiÕt vµ b¸o c¸o kÕ to¸n
trong néi bé doanh nghiÖp vÒ tËp trung t¹i phßng kÕ to¸n.
3-/ Lùa chän h×nh thøc kÕ to¸n ®Ó tæ chøc hÖ thèng sæ s¸ch ghi chÐp kÕ to¸n.
Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n trong mét doanh nghiÖp g¾n víi viÖc nghiªn cøu
vËn dông h×nh thøc kÕ to¸n vµ tæ chøc hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n thÝch hîp. VÝ dô
nh: t¹i c«ng ty X©y l¾p I ®· lùa chän h×nh thøc c«ng t¸c tæ chøc kÕ to¸n chøng tõ
ghi sæ.
4
§Æc ®iÓm cña h×nh thøc nµy lµ mäi nghiÖp vô kinh tÕ ph¶i c¨n cø vµo chøng
tõ gèc hoÆc b¶ng tæng hîp chøng tõ gèc cïng lo¹i, cïng kú ®Ó lËp chøng tõ ghi
sæ ghi vµo “Sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ” tríc khi vµo sæ c¸i.
Sæ kÕ to¸n theo h×nh thøc kÕ to¸n chøng tõ ghi sæ gåm cã: sæ ®¨ng ký
chøng tõ ghi sæ, sæ c¸i, sæ nhËt ký quü, c¸c sæ chi tiÕt.
H×nh thøc kÕ to¸n chøng tõ ghi sæ râ rµng, dÔ hiÓu, dÔ ph¸t hiÖn sai sãt,
®iÒu chØnh, thÝch hîp víi mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp, s¶n xuÊt kinh doanh sö
dông nhiÒu tµi kho¶n, khèi lîng nghiÖp vô nhiÒu, cã nhiÒu nh©n viªn kÕ to¸n, dÔ
kÕt hîp sö lý trong c«ng t¸c ®iÖn to¸n. ViÖc lùa chän h×nh thøc c«ng t¸c tæ chøc
sæ kÕ to¸n chøng tõ ghi sæ tuy cã nhiÒu u ®iÓm song kh«ng tr¸nh khái nh÷ng nhîc ®iÓm nh: kh«ng nhËn ®îc sù chØ ®¹o thêng xuyªn cña kÕ to¸n trëng, viÖc ®i
l¹i gi÷a c¸c c¬ së gÆp nhiÒu khã kh¨n, viÖc kiÓm tra gi¸m s¸t chÆt chÏ ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh vµ qu¶n lý tµi s¶n t¹i c¸c c«ng tr×nh, c¸c tæ ®éi thi c«ng
kh«ng ®îc nhÊt qu¸n, kÞp thêi.
4-/ Lùa chän h×nh thøc tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n.
Lùa chän m« h×nh tæ chøc kÕ to¸n ë doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo ®Æc
®iÓm, tÝnh chÊt kinh doanh, quy m« s¶n xuÊt kinh doanh lín hay nhá, réng hay
hÑp, khèi lîng vµ tÝnh chÊt cña c«ng t¸c kÕ to¸n phøc t¹p hay kh«ng, c¨n cø vµo
ph©n cÊp qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh trong ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së, c¨n cø vµo t×nh
h×nh c¬ së vËt chÊt kü thuËt trong h¹ch to¸n, ®éi ngò c¸n bé, t×nh h×nh giao
th«ng, th«ng tin liªn l¹c,... lùa chän m« h×nh tæ chøc kÕ to¸n hîp lý, thÝch hîp sÏ
t¹o ®iÒu kiÖn gi¶i quyÕt hîp lý ho¸ c«ng t¸c kÕ to¸n, ®¶m b¶o chÊt lîng h¹ch
to¸n rót ng¾n thêi gian h¹ch to¸n, ®¶m b¶o h¹ch to¸n phôc vô s¸t víi ho¹t ®éng
kinh doanh, sö dông cã hiÖu qu¶ lao ®éng h¹ch to¸n, n©ng cao n¨ng suÊt lao
®éng h¹ch to¸n.
Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c h×nh
thøc tæ chøc kÕ to¸n sau:
- H×nh thøc tæ chøc kÕ to¸n tËp trung.
- H×nh thøc tæ chøc kÕ to¸n ph©n t¸n.
- H×nh thøc tæ chøc kÕ to¸n võa tËp trung, võa ph©n t¸n.
VÝ dô nh: ë c«ng ty X©y l¾p I ®· lùa chän h×nh thøc tæ chøc kÕ to¸n tËp trung.
Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n theo h×nh thøc tËp trung, mäi c«ng viÖc chñ yÕu
cña h¹ch to¸n kÕ to¸n ®Òu ®îc thùc hiÖn ë phßng kÕ to¸n doanh nghiÖp. Do ®ã
5
gióp l·nh ®¹o doanh nghiÖp n¾m ®îc kÞp thêi toµn bé th«ng tin vÒ ho¹t ®éng
kinh tÕ cña doanh nghiÖp, tõ ®ã thùc hiÖn sù kiÓm tra vµ chØ ®¹o s¸t sao, kÞp thêi
c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp.
Sù chØ ®¹o c«ng t¸c kÕ to¸n thèng nhÊt, chÆt chÏ, tæng hîp sè liÖu vµ th«ng
tin kinh tÕ kÞp thêi, t¹o ®iÒu kiÖn trong ph©n c«ng lao ®éng, n©ng cao tr×nh ®é vµ
chuyªn m«n ho¸ lao ®éng h¹ch to¸n. ViÖc trang bÞ øng dông ph¬ng tiÖn kü thuËt
®Ó c¬ giíi ho¸ c«ng t¸c kÕ to¸n ®îc thuËn lîi.
Tuy nhiªn h×nh thøc tæ chøc kÕ to¸n tËp trung cã nhîc ®iÓm: khèi lîng c«ng
viÖc kÕ to¸n tËp trung ë phßng kÕ to¸n doanh nghiÖp lín, t¹o ra kho¶ng c¸ch vÒ
kh«ng gian vµ thêi gian gi÷a n¬i x¶y ra th«ng tin, thu nhËn sö lý th«ng tin vµ tËp
hîp sè liÖu th«ng tin, h¹n chÕ sù chØ ®¹o kiÓm tra cña kÕ to¸n.
II-/ Kh¸i niÖm, ý nghÜa cña kÕ to¸n chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm
x©y l¾p trong ®¬n vÞ x©y l¾p.
S¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n cña x· héi loµi ngêi lµ ®iÒu
kiÖn tiªn quyÕt tÊt yÕu lµ sù cÇn thiÕt cña sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mäi chÕ ®é
x· héi. Trong nÒn kinh tÕ nãi chung, ®Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng mäi ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®Òu nh»m môc ®Ých kiÕm lêi. V×
vËy, trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh doanh cã l·i buéc c¸c doanh nghiÖp
ph¶i t×m mäi biÖn ph¸p vµ sö dông c¸c c«ng cô kinh tÕ ®Ó gi¶m tíi møc tèi thiÓu
chi phÝ s¶n xuÊt h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Muèn thùc hiÖn ®îc ®iÒu ®ã c¸c nhµ
qu¶n trÞ doanh nghiÖp nãi chung vµ nh÷ng nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp x©y l¾p nãi
riªng trong s¶n xuÊt x©y l¾p s¶n phÈm cã quy m« lín, kÕt cÊu phøc t¹p, ®¬n
chiÕc vµ cã thêi gian s¶n xuÊt l©u dµi,... l¹i cµng cÇn thiÕt ph¶i n¾m ch¾c ®îc
kh¸i niÖm vµ ý nghÜa cña chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Chi phÝ s¶n xuÊt cña mét ®¬n vÞ x©y l¾p lµ toµn bé chi phÝ vÒ lao ®éng sèng
vµ lao ®éng vËt ho¸ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh
s¶n phÈm x©y l¾p. Trong ®ã, chi phÝ lao ®éng sèng gåm: tiÒn l¬ng, trÝch tiÒn
BHXH, BHYT, KPC§, cßn chi phÝ lao ®éng vËt ho¸ gåm: c¸c chi phÝ nguyªn
nhiªn vËt liÖu, khÊu hao TSC§,... C¸c chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp x©y l¾p
ph¶i ®îc tÝnh to¸n chÝnh x¸c trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh phï hîp víi viÖc thùc
hiÖn kÕ ho¹ch vµ kú b¸o c¸o.
Chi phÝ nµy gåm chi phÝ s¶n xuÊt vµ chi phÝ s¶n xuÊt ngoµi x©y l¾p mµ ®îc
tÝnh theo tõng th¸ng, quý, n¨m.
6
§Ó ®¸nh gi¸ chÊt lîng kinh doanh cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, chi phÝ chi ra
ph¶i xem xÐt trong mèi quan hÖ chÆt chÏ víi mÆt thø hai còng lµ mÆt c¬ b¶n cña
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®ã lµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt thu ®îc, quan hÖ so s¸nh ®ã ®· h×nh
thµnh nªn chØ tiªu “gi¸ thµnh s¶n phÈm”.
Cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao
phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi lîng c«ng t¸c s¶n
phÈm lao vô ®· hoµn thµnh. V× vËy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ mét qu¸ tr×nh thèng nhÊt
bao gåm hai mÆt: mÆt hao phÝ s¶n xuÊt vµ mÆt kÕt qu¶ s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt
ph¶n ¸nh mÆt hao phÝ s¶n xuÊt gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p ph¶n ¸nh mÆt kÕt qu¶
x©y l¾p. TÊt c¶ c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh (ph¸t sinh trong kú, kú tríc chuyÓn
sang) vµ c¸c chi phÝ trÝch tríc cã liªn quan ®Õn khèi lîng s¶n phÈm lao vô dÞch vô
®· hoµn thµnh trong kú sÏ t¹o nªn chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. Nãi c¸ch
kh¸c gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ mµ doanh nghiÖp
x©y l¾p bá ra bÊt kÓ kú nµo nhng cã liªn quan ®Õn khèi lîng c«ng viÖc s¶n phÈm
x©y l¾p ®· hoµn thµnh trong kú mµ ®îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn.
Nh vËy chóng ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh trong c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp chi
phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng chØ tiªu quan träng lu«n ®îc c¸c
nhµ doanh nghiÖp quan t©m, v× chóng g¾n liÒn víi kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt,
kinh doanh. NÕu tæ chøc tèt ®îc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ gi¸ thµnh
s¶n phÈm sÏ ®em l¹i nhiÒu ý nghÜa quan träng cung cÊp cho c¸c nhµ qu¶n trÞ
doanh nghiÖp x©y l¾p biÕt ®îc chi phÝ vµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña mçi lo¹i s¶n phÈm
x©y l¾p còng nh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Tõ ®ã ph©n tÝch ®¸nh gi¸ ®îc t×nh
h×nh thùc hiÖn ®Þnh møc, dù to¸n, chi phÝ sö dông nh lao ®éng, vËt t thiÕt bÞ,... ®Ò
ra ph¬ng ph¸p h÷u hiÖu, kÞp thêi t×m c¸ch tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt h¹ gi¸ thµnh
s¶n phÈm, ®Ò ra ®îc c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp cho sù ph¸t triÓn kinh doanh vµ yªu
cÇu cña qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Do vËy viÖc tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm gi÷ mét vai trß ®Æc biÖt quan träng trong c«ng t¸c h¹ch
to¸n kÕ to¸n vµ c«ng t¸c qu¶n lý cña doanh nghiÖp.
NÒn kinh tÕ níc ta ®ang vËn hµnh theo thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc
mäi sù bao cÊp cung tiªu kh«ng cßn n÷a, khi mµ ph¬ng thøc ®Êu thÇu thi c«ng
c«ng tr×nh ®· ®îc ¸p dông réng r·i trong lÜnh vùc x©y dùng th× viÖc tæ chøc tèt
c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
ngµy cµng cã ý nghÜa quan träng h¬n trong s¶n xuÊt kinh doanh vµ trong chiÕn lîc ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p hiÖn nay.
7
III-/ KÕ to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm x©y l¾p t¹i ®¬n vÞ x©y l¾p.
1-/ §Æc ®iÓm kÕ to¸n trong ®¬n vÞ x©y l¾p.
§Æc ®iÓm s¶n xuÊt x©y l¾p cã ¶nh hëng ®Õn tæ chøc kÕ to¸n trong qu¸ tr×nh
®Çu t XDCB nh»m t¹o ra c¬ së vËt chÊt cho nÒn kinh tÕ quèc d©n, c¸c tæ chøc
x©y l¾p nhËn thÇu gi÷ vai trß quan träng. HiÖn nay, ë níc ta ®ang tån t¹i c¸c tæ
chøc x©y l¾p nh: Tæng c«ng ty, c«ng ty, xÝ nghiÖp, ®éi x©y dùng,... thuéc c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ. Tuy c¸c ®¬n vÞ nµy kh¸c nhau vÒ quy m« s¶n xuÊt, h×nh thøc
qu¶n lý nhng c¸c ®¬n vÞ ®Òu lµ nh÷ng tæ chøc nhËn thÇu x©y l¾p. S¶n phÈm x©y
l¾p cã ®Æc ®iÓm riªng biÖt kh¸c víi ngµnh s¶n xuÊt kh¸c vµ ¶nh hëng ®Õn tæ chøc
kÕ to¸n.
S¶n phÈm x©y l¾p lµ nh÷ng c«ng tr×nh x©y dùng, vËt kiÕn tróc,... cã nh÷ng
®Æc thï riªng biÖt kh¸c h¼n víi c¸c s¶n phÈm cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt, kh¸c v× nã
cã quy m« lín, kÕt cÊu phøc t¹p ®a d¹ng nhng l¹i mang tÝnh ®¬n chiÕc, thêi gian
s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p l©u dµi,... ®Æc ®iÓm nµy ®ái hái viÖc tæ chøc qu¶n lý
vµ ho¹ch to¸n nhÊt thiÕt s¶n phÈm x©y l¾p ph¶i lËp dù to¸n (dù to¸n thiÕt kÕ, dù
to¸n thi c«ng) qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p ph¶i so s¸nh víi dù to¸n, lÊy
dù to¸n lµm thíc ®o.
S¶n phÈm x©y l¾p ®îc tiªu thô theo gi¸ dù to¸n hoÆc gi¸ tho¶ thuËn víi chñ
®Çu t (gi¸ ®Êu thÇu), do ®ã tÝnh chÊt hµng ho¸ cña s¶n phÈm x©y l¾p kh«ng ®îc
thÓ hiÖn râ v× ®· quy ®Þnh gi¸ c¶, ngêi mua, ngêi b¸n s¶n phÈm x©y l¾p cã tríc
khi x©y dùng th«ng qua hîp ®ång giao nhËn thÇu,...
S¶n phÈm x©y l¾p cè ®Þnh t¹i n¬i s¶n xuÊt cßn c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt (xe
m¸y, thiÕt bÞ thi c«ng, ngêi lao ®éng,...) ph¶i di chuyÓn theo ®Þa ®iÓm ®Æt s¶n
phÈm. §Æc ®iÓm nµy lµm cho c«ng t¸c qu¶n lý sö dông h¹ch to¸n tµi s¶n vËt t rÊt
phøc t¹p do ¶nh hëng cña ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn, thêi tiÕt vµ dÔ mÊt m¸t h háng.
Thêi gian sö dông s¶n phÈm x©y l¾p rÊt l©u dµi ®ßi hái viÖc tæ chøc qu¶n lý vµ
h¹ch to¸n sao cho chÊt lîng c«ng tr×nh ®¶m b¶o ®óng dù to¸n thiÕt kÕ, b¶o hµnh
c«ng tr×nh (gi÷ l¹i 5% gi¸ trÞ c«ng tr×nh khi hÕt thêi h¹n b¶o hµnh míi tr¶ l¹i cho
®¬n vÞ x©y l¾p,...).
§Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt x©y l¾p ¶nh hëng ®Õn tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n trong
®¬n vÞ x©y l¾p thÓ hiÖn chñ yÕu ë néi dung, ph¬ng ph¸p, tr×nh tù h¹ch to¸n chi
phÝ s¶n xuÊt, ph©n lo¹i chi phÝ c¬ cÊu gi¸ thµnh x©y l¾p, cô thÓ lµ:
8
- §èi tîng h¹ch to¸n cã thÓ lµ c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh, c¸c giai ®o¹n c«ng
viÖc cña h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc nhãm c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh,... tõ ®ã x¸c
®Þnh ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ thÝch hîp.
- §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh, c¸c giai
®o¹n c«ng viÖc ®· hoµn thµnh, c¸c khèi lîng x©y l¾p cã tÝnh dù to¸n riªng ®·
hoµn thµnh tõ ®ã, x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp: Ph¬ng ph¸p tÝnh
trùc tiÕp, ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ, ph¬ng ph¸p hÖ sè hoÆc ph¬ng ph¸p tû
lÖ,...
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p lËp dù to¸n trong XDCB dù
to¸n ®îc lËp theo tõng h¹ng môc c«ng tr×nh vµ ®îc ph©n tÝch theo tõng kho¶n
môc chi phÝ: ®Ó cã thÓ so s¸nh kiÓm tra chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p thùc tÕ ph¸t sinh
víi dù to¸n ®· ®îc lËp ban ®Çu chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p ®îc ph©n lo¹i theo chi
phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung.
2-/ Sù cÇn thiÕt tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta hiÖn nay lîi nhuËn ®ang lµ vÊn ®Ò sèng
cßn cña mçi doanh nghiÖp. §Ó s¶n xuÊt ®îc s¶n phÈm, mét doanh nghiÖp cÇn
ph¶i cã nh÷ng yÕu tè ®Çu t vµo nh ®Çu t m¸y mãc, ®æi míi c«ng nghÖ, mua s¾m
m¸y mãc, thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu, nh©n c«ng,... vµ c¸c yÕu tè kÕt hîp ®ã chuyÓn
®æi víi nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó t¹o nªn thùc thÓ cña s¶n phÈm. Sù tiªu
hao c¸c yÕu tè ®Çu vµo h×nh thµnh nªn c¸c kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p.
Bªn c¹nh nh÷ng chi phÝ trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt, doanh nghiÖp cßn cã nh÷ng
chi phÝ ®Ó qu¶n lý s¶n xuÊt hoÆc tiªu thô s¶n phÈm c¸c chi phÝ nµy ® îc tÝnh vµo
chi phÝ s¶n xuÊt. §Ó tÝnh ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm tríc hÕt doanh nghiÖp ph¶i tËp
hîp ®îc chi phÝ vµ tõ nh÷ng chi phÝ ®· tËp hîp ®îc ®ã ®em so s¸nh víi doanh thu
tiªu thô s¶n phÈm. Lîi nhuËn chØ cã ®îc khi chi phÝ toµn bé nhá h¬n doanh thu
tiªu thô s¶n phÈm, trong thÞ trêng c¹nh tranh hiÖn nay, gi¸ b¸n s¶n phÈm lu«n cã
xu híng gi¶m xuèng th× lîi nhuËn sÏ phô thuéc rÊt nhiÒu vµo chi phÝ. Do ®ã,
gi¶m chi phÝ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ vÊn ®Ò quan träng trong chiÕn lîc ph¸t
triÓn cña mét doanh nghiÖp. V× vËy, gi¶m chi phÝ h¹ gi¸ thµnh ph¶i ®îc u tiªn
hµng ®Çu t¹i mçi doanh nghiÖp. Song ®Ó thùc hiÖn ®îc ®iÒu ®ã th× doanh nghiÖp
ph¶i tæ chøc tËp hîp ®îc c¸c chi phÝ vµ cã nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý ®Ó h¹ gi¸
thµnh.
9
3-/ B¶n chÊt cña chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
S¶n xuÊt s¶n phÈm lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æi cã ý thøc c¸c yÕu tè ®Çu vµo, ®Ó
tiÕn hµnh s¶n xuÊt doanh nghiÖp ph¶i thêng xuyªn bá ra c¸c kho¶n chi phÝ c¸c
lo¹i yÕu tè ®Çu vµo nh: kho¶n chi phÝ vÒ ®èi tîng lao ®éng, kho¶n chi phÝ vÒ t
liÖu lao ®éng, chi phÝ vÒ nh©n c«ng lao ®éng,... §Ó biÕt ®îc doanh nghiÖp ®· bá
ra bao nhiªu chi phÝ trong tõng kú ho¹t ®éng ®Ó phôc vô kÞp thêi cho c«ng t¸c
qu¶n lý. V× vËy doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc, ph©n tÝch, cËp nhËt thèng kª tËp hîp
chi phÝ cña b¶n th©n doanh nghiÖp vµ cã tÝnh ®Õn nh÷ng t¸c ®éng cña c¸c bªn cã
liªn quan ®Õn nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p cña doanh nghiÖp m×nh vµ mäi chi
phÝ ®ã ®Òu ®îc biÓu hiÖn díi h×nh th¸i gi¸ trÞ cho nªn cã thÓ nãi: chi phÝ s¶n xuÊt
lµ toµn bé chi phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ ®· chi ra ®Ó tiÕn hµnh c¸c
ho¹t ®éng kinh doanh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh, biÓu hiÖn b»ng tiÒn.
§Ó lµm râ b¶n chÊt cña chi phÝ s¶n xuÊt, cÇn ph¶i ph©n biÖt ®îc c¸c lo¹i chi
phÝ, song ®ã lµ sù tiªu hao, gi¶m ®i cña vèn b»ng tiÒn dï chi tiªu b»ng tiÒn mÆt
hay kh«ng dïng tiÒn mÆt. Cã lo¹i chi phÝ kh«ng ph¶i lµ chi phÝ s¶n xuÊt, trêng
hîp nµy x¶y ra khi chi tiªu vµ chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng diÔn ra trong kú h¹ch to¸n
vµ ngîc l¹i.
Nh vËy, chi phÝ s¶n xuÊt thùc sù lµ sù chuyÓn dÞch cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt
vµo ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh vµ c¸c chi phÝ nµy lµ c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong kú ®îc tËp hîp chi phÝ, tÝnh to¸n vµ ph©n bæ cho tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh.
§Ó x¸c ®Þnh ®îc ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm th× tríc hÕt ph¶i hiÓu ®îc
thÕ nµo lµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn c¸c
chi phÝ s¶n xuÊt cho mét khèi lîng s¶n phÈm nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh
s¶n phÈm lµ chØ tiªu tæng hîp, nã cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý
vµ ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh. Th«ng qua chØ tiªu gi¸ thµnh, cã thÓ ®¸nh gi¸ ®îc hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chøng minh ®îc thùc tÕ c¸c yÕu tè vËt chÊt ®·
hiÖu qu¶ hay cha. §ång thêi ®¸nh gi¸ ®îc toµn bé c¸c biÖn ph¸p, c¸c ph¬ng tiÖn
kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· ®Çu t vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
V× mang mét ý nghÜa quan träng nh vËy gi¸ thµnh s¶n phÈm ®a l¹i nh÷ng
th«ng tin vµ t¸c dông sau:
- Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ giíi h¹n bï ®¾p chi phÝ.
- Gi¸ thµnh lµ c¨n cø lËp gi¸ b¸n s¶n phÈm.
ViÖc hiÓu râ kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt còng nh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét
vÊn ®Ò hÕt søc cÇn thiÕt ®Ó gióp cho doanh nghiÖp tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ vµo
10
gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ®Ó tõ ®ã t×m ra biÖn ph¸p h¹ gi¸ thµnh, ph¸t huy t¸c dông
cña chØ tiªu gi¸ thµnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ qu¶n lý doanh nghiÖp.
Nh vËy, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Òu cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc trªn
c¶ hai mÆt:
- MÆt ®Þnh tÝnh: thÓ hiÖn c¸c yÕu tè vËt chÊt ph¸t sinh vµ tiªu hao trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt t¹o nªn s¶n phÈm.
- MÆt ®Þnh lîng: thÓ hiÖn møc tiªu hao cô thÓ cña tõng yÕu tè vËt chÊt trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (møc tiªu hao nµy ®îc x¸c ®Þnh bëi hai yÕu tè khèi lîng vµ gi¸
c¶ cña yÕu tè ®ã).
Tõ kh¶ n¨ng x¸c ®Þnh ®îc trªn c¶ hai mÆt ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh lîng mµ doanh
nghiÖp cã thÓ ph©n lo¹i ®îc chi phÝ s¶n xuÊt còng nh gi¸ thµnh s¶n phÈm tuú vµo
yªu cÇu tÝnh to¸n ph©n tÝch hay qu¶n lý. Bªn c¹nh ®ã ®Ó s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n
phÈm, doanh nghiÖp cÇn rÊt nhiÒu c¸c lo¹i chi phÝ kh¸c nhau, mµ mçi lo¹i chi
phÝ l¹i cã tÝnh chÊt kinh tÕ, c«ng dông vµ yªu cÇu qu¶n lý kh¸c nhau. §Ó qu¶n lý
chÆt chÏ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt nh»m môc ®Ých h¹ gi¸
thµnh còng nh gióp cho c«ng t¸c tiÕn hµnh thuËn lîi th× cÇn thiÕt ph¶i cã sù ph©n
lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
4-/ Ph¹m vi tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
- Gi¸ thµnh hoµn chØnh: ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ liªn quan ®Õn mét c«ng
tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh. Hay chÝnh lµ chi phÝ chi ra ®Ó tiÕn hµnh
thi c«ng mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh kÓ tõ khi khëi c«ng cho ®Õn khi
kÕt thóc hoµn thµnh bµn giao cho Bªn A.
ChØ tiªu nµy cho phÐp ®¸nh gi¸ mét c¸ch tæng qu¸t hiÖu qu¶ kinh tÕ cña
tÝnh to¸n, vèn ®Çu t cho mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh nhng l¹i kh«ng ®¸p
øng ®îc kÞp thêi c¸c sè liÖu cÇn thiÕt cho viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh
trong suèt qu¸ tr×nh thi c«ng c«ng tr×nh. Do vËy, ®Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý vµ
®¶m b¶o chØ ®¹o s¶n xuÊt kÞp thêi, ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh ®îc gi¸ thµnh khèi lîng
x©y l¾p hoµn thµnh quy íc.
- Gi¸ thµnh khèi lîng x©y l¾p hoµn thµnh quy íc: lµ gi¸ thµnh cña c¸c khèi
lîng x©y l¾p mµ khèi lîng ®ã ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau:
+ Ph¶i n»m trong thiÕt kÕ vµ ®¶m b¶o chÊt lîng kü thuËt.
+ Ph¶i ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ vµ ®îc chñ ®Çu t nghiÖm thu vµ chÊp nhËn
thanh to¸n.
11
+ Ph¶i ®¹t ®iÓm dõng kü thuËt hîp lý.
Gi¸ thµnh khèi lîng x©y l¾p hoµn thµnh quy íc ph¶n ¸nh kÞp thêi chi phÝ
cho ®èi tîng x©y l¾p trong qu¸ tr×nh thi c«ng, tõ ®ã gióp cho doanh nghiÖp n¾m
b¾t ®îc kÞp thêi, chÝnh x¸c c¸c chi phÝ ®· chi ra cho tõng ®èi tîng ®Ó cã biÖn
ph¸p qu¶n lý thÝch hîp. Tuy nhiªn chØ tiªu nµy l¹i ph¶n ¸nh kh«ng toµn diÖn,
chÝnh x¸c toµn bé c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh.
Ngoµi ra, trong XDCB cßn sö dông hai chØ tiªu gi¸ thµnh sau:
- Gi¸ thµnh ®Êu thÇu x©y l¾p: lµ mét lo¹i gi¸ thµnh x©y l¾p do mét chñ ®Çu t ®a ra
®Ó c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p c¨n cø vµo ®ã tÝnh to¸n gi¸ thµnh cña m×nh (cßn gäi lµ gi¸
thµnh dù thÇu c«ng t¸c x©y l¾p). NÕu thÊy gi¸ thµnh cña m×nh thÊp h¬n gi¸ thµnh cña
chñ ®Çu t ®a ra th× sÏ tham gia ®Êu thÇu thi c«ng x©y l¾p c«ng tr×nh.
VÒ nguyªn t¾c, gi¸ ®Êu thÇu x©y l¾p chØ ®îc b»ng hoÆc nhá h¬n gi¸ dù to¸n.
Nh vËy, chñ ®Çu t míi tiÕt kiÖm ®îc vèn, h¹ thÊp c¸c chi phÝ lao ®éng x· héi gãp
phÇn thóc ®Èy t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi.
- Gi¸ hîp ®ång c«ng t¸c x©y l¾p: lµ mét lo¹i gi¸ thµnh dù to¸n c«ng t¸c x©y
l¾p ghi trong hîp ®ång ®îc ký kÕt gi÷a chñ ®Çu t vµ doanh nghiÖp x©y l¾p sau khi
®· tho¶ thuËn giao nhËn thÇu. §©y còng lµ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp th¾ng thÇu
vµ ®îc chñ ®Çu t tho¶ thuËn ký hîp ®ång giao thÇu. VÒ nguyªn t¾c, gi¸ thµnh hîp
®ång c«ng t¸c x©y l¾p chØ nhá h¬n hoÆc b»ng gi¸ ®Êu thÇu c«ng t¸c x©y l¾p.
ViÖc ¸p dông hai lo¹i gi¸ thµnh lµ yÕu tè quan träng trong viÖc hoµn thiÖn
c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ trong x©y dùng. Nã sö dông quan hÖ tiÒn - hµng, t¹o ra sù
mÒm dÎo nhÊt ®Þnh trong mèi quan hÖ gi÷a chñ ®Çu t vµ doanh nghiÖp x©y l¾p,
trong viÖc ®Þnh gi¸ s¶n phÈm x©y l¾p còng nh chñ ®éng trong kinh doanh, thÝch
hîp víi c¬ chÕ thÞ trêng, c¹nh tranh lµnh m¹nh.
5-/ Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
Gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p cã mèi quan hÖ chÆt chÏ
víi nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm. Chi phÝ biÓu hiÖn mÆt hao phÝ,
cßn gi¸ thµnh biÓu hiÖn mÆt kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §©y lµ hai mÆt thèng
nhÊt cña cïng mét qu¸ tr×nh. V× vËy, chóng gièng nhau vÒ chÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt
vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p ®Òu bao gåm c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao
®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp x©y l¾p ®· bá ra trong qu¸ tr×nh thi c«ng. Tuy
nhiªn, do bé phËn chi phÝ s¶n xuÊt gi÷a c¸c kú kh«ng ®Òu nhau nªn gi¸ thµnh vµ
chi phÝ s¶n xuÊt l¹i kh¸c nhau vÒ lîng. §iÒu ®ã thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau:
CPSXDD§K
CPSXPSTK
A
B Tæng GTSP
12
CPSXDDCK
C
D
Qua s¬ ®å ta thÊy: AD = AC + CB - DB
Hay:
= + -
Nh vËy, nÕu chi phÝ s¶n xuÊt lµ tæng hîp nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong mét
thêi kú nhÊt ®Þnh th× gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i lµ tæng hîp nh÷ng chi phÝ bá ra g¾n
liÒn víi viÖc s¶n xuÊt vµ hoµn thµnh mét khèi lîng c«ng viÖc x©y l¾p nhÊt ®Þnh
®îc nghiÖm thu, bµn giao vµ thanh to¸n. Gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng bao hµm
nh÷ng chi phÝ cho khèi lîng dë dang cuèi kú, nh÷ng chi phÝ kh«ng liªn quan ®Õn
ho¹t ®éng s¶n xuÊt, nh÷ng chi phÝ ®· chi ra nhng chê ph©n bæ cho kú sau. Nhng
nã l¹i bao gåm nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú tríc chuyÓn sang, nh÷ng
chi phÝ trÝch tríc vµo gi¸ thµnh nhng thùc tÕ cha ph¸t sinh vµ nh÷ng chi phÝ cña
kú tríc chuyÓn sang ph©n bæ cho kú nµy.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p vµ chi phÝ s¶n xuÊt thèng nhÊt vÒ lîng trong trêng hîp ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ mét c«ng
tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®îc hoµn thµnh trong kú tÝnh gi¸ thµnh hoÆc gi¸ trÞ
khèi lîng x©y l¾p dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú b»ng nhau.
IV-/ §èi tîng tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
X¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò then chèt, ®Ó ®¶m b¶o tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
chÝnh x¸c, ph¸t huy t¸c dông cña kÕ to¸n trong c«ng t¸c qu¶n lý kÕ to¸n, tµi
chÝnh cña doanh nghiÖp.
1-/ §èi tîng tËp hîp chi phÝ.
§èi tîng tËp hîp s¶n xuÊt lµ ph¹m vi giíi h¹n mµ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt cÇn
®îc tæ chøc tËp hîp theo ph¹m vi giíi h¹n ®ã. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt lµ kh©u ®Çu tiªn cña c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Thùc chÊt
cña viÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ:
- N¬i ph¸t sinh nh: ph¹m vi ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt.
- N¬i g¸nh chÞu chi phÝ nh: s¶n phÈm, chi tiÕt s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng, c«ng
tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh,...
§èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ kh«ng thèng nhÊt, mµ tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm
quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm, ®Æc ®iÓm tæ chøc vµ yªu cÇu qu¶n lý cña
13
doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®· ®îc x¸c ®Þnh mµ
¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p sau:
- Ph¬ng ph¸p tËp hîp s¶n xuÊt theo toµn bé c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm
(toµn doanh nghiÖp).
- Ph¬ng ph¸p tËp hîp s¶n xuÊt theo tõng giai ®o¹n c«ng nghÖ riªng biÖt
(tõng ph©n xëng s¶n xuÊt).
- Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng nhãm s¶n phÈm côm chi
tiÕt s¶n phÈm.
- Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng thø s¶n phÈm, tõng bé phËn
chi tiÕt.
ViÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®óng vµ phï hîp víi ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng, yªu
cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp cã ý nghÜa rÊt to lín trong viÖc tæ chøc kÕ to¸n tËp
hîp chi phÝ s¶n xuÊt tõ viÖc h¹ch to¸n ban ®Çu ®Õn tæ chøc tæng hîp sè liÖu vµ
ghi chÐp trªn tõng tµi kho¶n, sæ chi tiÕt vµ phôc vô tèt cho c«ng t¸c tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm kÞp thêi chÝnh x¸c.
2-/ §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh vµ kú tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
a. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn trong c«ng t¸c tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trong ngµnh XDCB, do ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt mang tÝnh ®¬n
chiÕc, mçi s¶n phÈm ®Òu ph¶i cã dù to¸n vµ thiÕt kÕ riªng nªn ®èi tîng tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm x©y l¾p thêng lµ nh÷ng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hay c¸c
khèi lîng c«ng viÖc cã thiÕt kÕ vµ dù to¸n riªng ®· hoµn thµnh.
Trªn c¬ së ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ®· x¸c ®Þnh ®îc ph¶i c¨n cø vµo chu kú
s¶n xuÊt s¶n phÈm, ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n mµ
doanh nghiÖp x¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh ®Ó ®¶m b¶o cung cÊp sè liÖu kÞp thêi
phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp.
b. Kú gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Lµ thêi kú kÕ to¸n gi¸ thµnh cÇn ph¶i tÝnh gi¸ thµnh cho c¸c ®èi tîng tÝnh
gi¸ thµnh. ViÖc x©y dùng kú tÝnh gi¸ thµnh ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tÝnh chÊt
s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Ó quy ®Þnh cho thÝch hîp. Cã
thÓ tÝnh gi¸ thµnh lµ mét th¸ng, mét quý hoÆc kÕt thóc mét chu kú s¶n xuÊt.
14
3-/ Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh.
Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ph¬ng ph¸p hay lµ mét hÖ thèng
ph¬ng ph¸p ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong ph¹m vi giíi h¹n cña ®èi tîng tËp
hîp chi phÝ. Néi dung chñ yÕu cña mçi ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ
c¨n cø vµo ®èi tîng tËp hîp chi phÝ, më c¸c tµi kho¶n sæ kÕ to¸n (sæ chi tiÕt,
b¶ng kª, thÎ chi tiÕt,...) ®Ó ph¶n c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh vµo c¸c ®èi tîng
tËp hîp chi phÝ. ThÝch øng víi c¸c ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®ã lµ x¸c ®Þnh ph¬ng
ph¸p tËp hîp chi phÝ cho phï hîp.
a. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp trong doanh nghiÖp lµ nh÷ng chi phÝ c¬
b¶n bao gåm chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chi phÝ nguyªn liÖu phô, nöa thµnh phÈm
mua ngoµi, ph¸t sinh trong kú s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Chi phÝ nguyªn vËt
liÖu trùc tiÕp ®îc c¨n cø vµo c¸c chøng tõ xuÊt kho ®Ó tÝnh trÞ gi¸ thùc tÕ vËt liÖu
xuÊt dïng vµ c¨n cø vµo ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó x¸c ®Þnh ®Ó tËp
hîp.
ViÖc tËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp vµo c¸c ®èi tîng cã thÓ tiÕn
hµnh theo hai ph¬ng ph¸p:
- Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp: ®îc ¸p dông trong trêng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu
trùc tiÕp chØ liªn quan ®Õn mét ®èi tîng tËp hîp chi phÝ (tõng ph©n xëng, tæ ®éi
hay ph©n xëng s¶n xuÊt).
- Ph¬ng ph¸p bè trÝ gi¸n tiÕp: ¸p dông trong trêng hîp chi phÝ nguyªn vËt
liÖu trùc tiÕp cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ kh¸c nhau. §Ó ph©n
bæ cho c¸c ®èi tîng liªn quan cÇn ph¶i x¸c ®Þnh, lùa chän tiªu thøc ph©n bæ hîp
lý.
§èi tîng chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp th× tiªu chuÈn ph©n bæ cã thÓ lµ
®Þnh møc nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp hoÆc cã thÓ lµ khèi lîng s¶n phÈm,...
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ph¸t sinh trong kú do tõng ®èi tîng h¹ch
to¸n, kÕ to¸n ®îc tiÕn hµnh h¹ch to¸n nh sau:
15
S¬ ®å kÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
TK 111,112,331
TK 621
NVL xuÊt th¼ng
TK 152
NVL dïng kh«ng hÕt
nhËp l¹i kho
TK 133
TK 154
VAT ®îc
khÊu trõ
KÕt chuyÓn chi phÝ
NVL trùc tiÕp
TK 152
Mua NVL
nhËp kho
XuÊt kho NVL
®Ó thi c«ng
b. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp bao gåm c¸c kho¶n nh: tiÒn l¬ng chÝnh, l¬ng phô,
phô cÊp, BHXH, BHYT,... cña c«ng nh©n s¶n xuÊt s¶n phÈm trùc tiÕp.
VÒ nguyªn t¾c th× chi phÝ nh©n c«ng lao ®éng còng ®îc tËp hîp gièng nh
chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
Trong trêng hîp ph©n bæ gi¸n tiÕp th× cã thÓ chän tiªu chuÈn ph©n bæ lµ giê
c«ng ®Þnh møc hoÆc giê c«ng thùc tÕ.
Toµn bé tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n kh¸c ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng trùc tiÕp s¶n
xuÊt tËp hîp vµo bªn Nî TK 622 vµ kÕ to¸n ghi:
16
S¬ ®å kÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
TK 334
TK 622
TiÒn l¬ng vµ phô cÊp ph¶i tr¶
cho c«ng nh©n s¶n xuÊt trùc tiÕp
TK 154
KÕt chuyÓn chi phÝ
lao ®éng trùc tiÕp
TK 338
C¸c kho¶n ®ãng gãp theo
tû lÖ víi tiÒn l¬ng CNSXTT
TK 111
TiÒn l¬ng thuª ngoµi
TK 335
Chi phÝ tiÒn l¬ng trÝch tríc
c. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng:
Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng gåm nh÷ng chi phÝ vÒ vËt t, lao ®éng, nhiªn
liÖu ®éng lùc,... cho c¸c m¸y thi c«ng nh»m thùc hiÖn khèi lîng x©y l¾p b»ng
m¸y. Chi phÝ sö dông m¸y bao gåm c¶ chi phÝ thêng xuyªn vµ chi phÝ t¹m thêi.
Chi phÝ thêng xuyªn lµ nh÷ng chi phÝ hµng ngµy cÇn thiÕt cho viÖc sö dông
m¸y thi c«ng nh tiÒn khÊu hao, tiÒn thuª vÒ m¸y, nhiªn liÖu ®éng lùc,...
Chi phÝ t¹m thêi lµ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc th¸o l¾p, ch¹y thö,
vËn chuyÓn,... m¸y thi c«ng vµ nh÷ng c«ng tr×nh t¹m thêi phôc vô sö dông m¸y
thi c«ng.
- NÕu m¸y thi c«ng thuª ngoµi: toµn bé chi phÝ thuª m¸y thi c«ng tËp hîp
vµo TK 623, chi tiÕt m¸y thi c«ng.
+ Khi thuª m¸y thi c«ng th× chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ghi:
Nî TK 623 (6238) (Chi tiÕt MTC)
Nî TK 133 (VAT ®îc khÊu trõ)
Cã TK 111,112,331 (Tæng gi¸ thuª ngoµi)
17
+ Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng.
Nî TK 154 (Chi tiÕt MTC)
Cã TK 623 (Chi tiÕt MTC)
- NÕu têng ®éi cã m¸y thi c«ng riªng nhng kh«ng tæ chøc hÖ thèng kÕ to¸n
riªng: c¸c chi phÝ cã liªn quan ®Õn m¸y thi c«ng ®îc tËp hîp riªng, cuèi kú kÕt
chuyÓn hoÆc ph©n bæ theo tõng ®èi tîng (c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh).
TK 111,112,152
TK 623
TËp hîp chi phÝ NVL
TK 154
KÕt chuyÓn chi phÝ
m¸y thi c«ng
TK 334,338
TËp hîp chi phÝ nh©n c«ng
TK 214,111,152
TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung
Gi¸ cha thuÕ
TK 331,111,112
TK 133
ThuÕ VAT ®îc khÊu trõ
Tæng gi¸
thuª ngoµi
- NÕu doanh nghiÖp cã tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng vµ cã ph©n cÊp h¹ch
to¸n cho ®éi m¸y cã tæ chøc ho¹t ®éng kÕ to¸n riªng:
Toµn bé chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®éi m¸y thi c«ng ®îc tËp hîp riªng
trªn c¸c TK 621, 622, 627. Cuèi kú kÕt chuyÓn vµo TK 154 (chi tiÕt ®éi m¸y thi
c«ng) ®Ó tÝnh gi¸ thµnh ca m¸y. Tõ ®ã x¸c ®Þnh gi¸ trÞ mµ ®éi thi c«ng phôc vô
cho tõng ®èi tîng (c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh).
NÕu doanh nghiÖp thùc hiÖn tho ph¬ng thøc cung cÊp lao vô m¸y lÉn nhau
gi÷a c¸c bé phËn, ghi:
Nî TK 623 (Chi phÝ sö dông MTC)
Cã TK 154 (Chi phÝ SXKDDD)
18
NÕu doanh nghiÖp thùc hiÖn theo ph¬ng thøc b¸n lao vô gi÷a c¸c bé phËn
trong néi bé, ghi:
Nî TK 623 : Chi phÝ sö dông MTC
Nî TK 133 : ThuÕ VAT ®îc khÊu trõ
Cã TK 333 : ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép Nhµ níc
Cã TK 512,511 :
d. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung:
Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn phôc vô, qu¶n lý s¶n xuÊt
trong ph¹m vi c¸c ph©n xëng, tæ ®éi s¶n xuÊt, chi phÝ bao gåm c¸c kho¶n sau:
- Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng.
- Chi phÝ vËt liÖu.
- Chi phÝ dông cô qu¶n lý.
- Chi phÝ kÕ ho¹ch TSC§.
- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi.
- Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn.
ViÖc tËp hîp vµ kÕt chuyÓn ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung ®îc thùc hiÖn
trªn TK 627 “Chi phÝ s¶n xuÊt chung” kÕ to¸n ghi:
s¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung
TK 334,338
TK 627
Chi phÝ nh©n viªn
TK 111,112,152
C¸c kho¶n gi¶m CPSXC
TK 152,153
Chi phÝ vËt liÖu dông cô
TK 154
Ph©n bæ (hoÆc K/C)
chi phÝ s¶n xuÊt chung
TK 1421,333
Chi phÝ s¶n xuÊt chung
kh¸c theo dù to¸n
TK 331,111,112
Chi phÝ s¶n xuÊt chung kh¸c
TK 133
ThuÕ VAT
®îc khÊu trõ
19
4-/ KÕ to¸n chi phÝ tr¶ tríc vµ chi phÝ ph¶i tr¶.
a. KÕ to¸n chi phÝ tr¶ tríc.
KÕ to¸n chi phÝ tr¶ tríc (cßn gäi lµ chi phÝ trÝch tríc) lµ chi phÝ trùc tiÕp
ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nhng cha tÝnh hÕt vµo chi phÝ s¶n
xuÊt kinh doanh cña kú nµy mµ ®îc tÝnh cho hai hay nhiÒu kú h¹ch to¸n sau ®ã.
§©y lµ nh÷ng kho¶n s¶n phÈm ph¸t sinh mét lÇn qu¸ lín hoÆc do b¶n th©n chi
phÝ ph¸t sinh cã t¸c dông tíi kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña nhiÒu kú h¹ch to¸n nªn nã sÏ
®îc ph©n bæ dÇn vµo c¸c kú sau:
Chi phÝ tr¶ tríc trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt bao gåm c¸c lo¹i sau:
- C«ng cô dông cô xuÊt dïng mét lÇn víi gi¸ trÞ lín hoÆc thuéc lo¹i ph©n bæ dÇn.
- Gi¸ trÞ bao b× lu©n chuyÓn, ®å dïng cho thuª.
- Chi phÝ thuª nhµ xëng, nhµ kho, v¨n phßng, phôc vô nhiÒu kú kinh doanh.
- Chi phÝ ph¶i tr¶ vÒ thuª dÞch vô.
- Chi phÝ söa ch÷a lín TSC§ ph¸t sinh mét lÇn.
TËp hîp ph©n bæ chi phÝ tr¶ tríc ®îc thùc hiÖn trªn TK 142 (chi phÝ tr¶ tríc).
* Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n tr¶ tríc:
S¬ ®å kÕ to¸n chi phÝ tr¶ tríc
TK 111,112,331
TK 142
TK 111,112,152
Ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ
tr¶ tríc vµo c¸c kú h¹ch to¸n
Chi phÝ tr¶ tríc
thùc tÕ ph¸t sinh
TK 641,642
TK 911
K/C chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ
qu¶n lý vµo TK x¸c ®Þnh kÕt qu¶
K/C chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ
qu¶n lý doanh nghiÖp
b. KÕ to¸n chi phÝ ph¶i tr¶:
Chi phÝ ph¶i tr¶ lµ nh÷ng chi phÝ ®· ghi nhËn lµ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt kinh
doanh trong kú nhng thùc tÕ chóng cha ph¸t sinh, chóng ®îc tÝnh tríc vµo chi phÝ
s¶n xuÊt kinh doanh trong kú theo kÕ ho¹ch lµm cho chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸
thµnh Ýt bÞ biÕn ®éng gi÷a c¸c kú chi phÝ ph¶i tr¶ bao gåm c¸c kho¶n sau:
- TiÒn l¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt trong thêi gian nghØ phÐp.
20
- Xem thêm -
.DOC 
81 
158 
81 
