1
Lêi nãi ®Çu
S¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt lµ c¬ së tån t¹i vµ ph¸t
triÓn cña x· héi loµi ngêi.Con ngêi h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn
dÉn tíi sù h×nh thµnh x· héi loµi ngêi.B»ng c¸c ho¹t ®éng
s¶n xuÊt,con ngêi ®· t¹o ra ®îc cña c¶i vËt chÊt ®Ó duy tr×
cuéc sèng b¶n th©n vµ céng ®ång x· héi.S¶n xuÊt x· héi
ph¸t triÓn,con ngêi co sù quan t©m h¬n ®Õn thêi gian lao
®éng bá ra vµ kÕt qu¶ lao ®éng mang l¹i.V× vËy ho¹t ®éng
tæ chøc vµ qu¶n lý qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt x· héi,trong
®ã h¹ch to¸n còng ph¶i ®îc ph¸t triÓn vµ ®¹t tíi tr×nh ®é
ngµy cµng cao h¬n.Nh M¸c ®· chØ ra “trong tÊt c¶ c¸c h×nh
th¸i x· héi,ngêi ta cÇn quan t©m ®Õn thêi gian cÊn dïng ®Ó
s¶n xuÊt ra t liÖu tiªu dïng nhng møc ®é quan t©m cã kh¸c
nhau tuú theo tr×nh ®é cña nÒn v¨n minh”.Râ rµng lµ h¹ch
to¸n g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt,g¾n liÒn víi
qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi,nã ra ®êi vµ ph¸t triÓn cïng víi
sù ph¸t triÓn cña loµi ngêi,V× vËy,cã thÓ nãi h¹ch to¸n ra
®êi lµ tÊt yÕu kh¸ch quan cña mäi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi.
Víi môc ®Ých lîi nhuËn,bÊt kú mét doanh nghiÖp s¶n
xuÊt nµo ®Òu muèn tiªu thô ®îc cµng nhiÒu s¶n phÈm cµng
tèt bëi khi ®ã doang nghiÖp thu håi ®îc vèn bï ®¾p ®îc chi
phÝ,cã nguån tÝch luü ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh vµ cã chç
®øng trªn thÞ trêng.Trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i h¹ch
to¸n ®óng c¸c nghiÖp vô mua-b¸n hµng ho¸ ph¸t sinh la c¬
së x¸c ®Þnh doanh thu,lîi nhuËn còng nh x¸c ®Þnh kÕt qu¶
kinh doanh cña doanh nghiÖp,®ång thêi lµ tiÒn ®Ò cña c¸c
2
quyÕt ®Þnh kinh doanh míi.V× vËy viÖc tæ chøc hîp lý qu¸
tr×nh h¹ch to¸n kÕ to¸n cã vai trß ®Æc biÖt quan träng
nhÊt lµ dÞnh vô tiªu thô hµng ho¸.§Ó lµm tèt ®iÒu ®ã
doanh nghiÖp cÇn tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n b¸n hµng phï
hîp co hiÖu qu¶ tõ kh©u nÒn t¶ng ban ®Çu(thÞ trêng tiªu
thô) ®ång thêi doanh nghiÖp thêng xuyªn cËp nhËt nh÷ng
quy ®Þnh míi ban hµnh cña BTC nh»m hoµn thiÖn kÕ to¸n
b¸n hµng,gióp kÕ to¸n cung cÊp ®îc nh÷ng th«ng tin chÝnh
x¸c ®Çy ®ñ cho c¸c nhµ qu¶n lý nh»m ®a ra nh÷ng quyÕt
®Þnh ®óng ®¾n kÞp thêi.NhËn thøc ®îc vÊn ®Ò trªn,qua 3
n¨m häc t¹i trêng còng nh t×m hiÓu thùc tÕ c«ng t¸c kÕ
to¸n ë c«ng ty TNHH th¬ng m¹i ®Çu t vµ ph¸t triÓn c«ng
nghÖ,®îc sù híng dÉn tËn t×nh c« Ph¹m thÞ Minh Hoa vµ c¸c
c« chó trong c«ng ty TNHH th¬ng m¹i ®Çu t vµ ph¸t triÓn
c«ng nghÖ.Em ®· m¹nh d¹n ®i s©u nghiªn cøu ®Ò tµi:
“B¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh t¹i c«ng ty
TNHH th¬ng m¹i ®Çu t vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ”. Néi
dung ®Ò tµi luËn v¨n tèt nghiÖp cña em bao gåm 3 phÇn:
PhÇn I.Nh÷ng lý luËn chung vÒ kÕ to¸n b¸n hµng
vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i.
PhÇn II.Thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n b¸n hµng vµ
x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng t¹i c«ng ty TNHH th¬ng
m¹i ®Çu t vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ.
PhÇnIII.NhËn xÐt vµ ph¬ng híng nh»m hoµn
thiÖn c«ng t¸c b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n
3
hµng t¹i c«ng ty TNHH th¬ng m¹i ®Çu t vµ ph¸t triÓn
c«ng nghÖ.
Sinh viªn
4
Ch¬ng I
C¬ së lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô hµng
hãa vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô
t¹i doanh nghiÖp
1.1.PNhững vấn đề chung về tổ chức hạch toán kế toán trong DNTM.
1.1.1.Khái niệm,nguyên tắc,nhiệm vụ tổ chức hạch toán kế toán
trong DNTM.
1.1.1.1Khái niệm hạch toán kế toán trong DNTM.
1.1Những vấn đề chung về tổ chức hạch toán kế toán trong
doanh nghiếp thương mại.
1.1.1.Khái niệm,nguyên tắc nhiệm vụ tổ chức hạch toán kế toán
trong doanh nghiệp thương mại.
1.1.1.1.Khái niệm tổ chức hạch toán kế toán trong doanh nghiệp
thương mại.
Hạch toán kế toán trong các DN kinh doanh thương mại là một bộ phận
cấu thành hệ thống kế toán doanh nghiệp,có chức năng tổ chức các hệ thống
thông tin(đã kiểm tra)về tình hình tài sản và nguồn hình thành tài sản,tình
hình quản lý và sử dụng các loại vật tư,tiền vốn,và xác định kết quả kinh
doanh của các doanh nghiệp.
Tổ chức hạch toán,kế toán là việc tạo ra các mối quan hệ theo một trật tự
xác định giữa các yếu tố chứng từ,đối ứng tài khoản,tính giá và tổng hợp cân
đối kế toán trong từng phần hành kế toán cụ thể nhằm thu nhập thông tin cần
thiết phục vụ cho quản trị và điều hành DN.
Tổ chức hạch toán trong các DN phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau
như quy mô của DN;nhu cầu thông tin và trình độ của cán bộ quản lý,cán bộ
kế toán;trình độ trang bị và sử dụng kỹ thuật sử lý thông tin…tất cả các yếu tố
này phai được nhắc đến khi tổ chức hạch toan kế toán.
1.1.1.2Nguyên tắc tổ chức hạch toán kế tóan trong DN thương mại.
5
*Nguyên tắc phù hợp:
Việc tổ chức hạch toán kế toán trong các DN kinh doanh thương mại phải
phù hợp với quy mô hoạt động và khối lượng các nghiệp vụ phát sinh của
từng đơn vị cũng như thích ứng với điều kiện cụ thể của từng đơn vị về cán
bộ,về phưong tiện,kỹ thuật tính toán…
*Nguyên tắc tiết kiệm và hiệu quả:
Tổ chức hạch toán kế trong doanh nghiệp kinh doanh thương mại phải sao
cho vừa gọn nhẹ,vừa tiết kiệm chi phí,vừa bảo đảm thu thập thông tin đầy đủ
kịp thời,chinh xác.Vai trò quan trọng của tổ chức hạch toán kế toán được thể
hiện ở việc thực hiện chức năng thông tin và kiểm tra đối với mọi hoạt động
kinh tê-tài chính của DN.
*Nguyên tắc bất kiêm nghiệm:
Nguyên tắt này phát sinh từ yêu cầu quản lý an toàn tài sản của DN phân
công lao động hợp lý.Theo nguyên tắc bất kiêm nghiệm,tổ chức hạch toán kế
toán trong các DN đòi hỏi phải tách rời chức năng duyệt thu,duyệt chi với
chức năng thực hiện thu,chi của cán bộ kế toán,không được để một các bộ
kiêm nghiệm cả hai chức năng này.Việc tách hai chức năng duyệt thu,duyệt
chi với chức năng thực hiện thu và chi,thu chính là cơ sở tạo lập ra sự kiểm
soát lẫn nhau giữa hai cán bộ đó.
1.1.1.3.Nhiệm vụ tổ chức hạch toán kế toán trong DN thương mại.
Lựa chọn hình thức tổ chức hạch toán kế toán thích hợp với quy mô thông
tin và trình độ cán bộ của đơn vị.
Xác định phương thức tổ chức bộ máy kế toán và xây dựng mô hình tổ
chức bộ máy kế toán phù hợp với điều kiện kinh doanh và đặc điểm kinh
doanh của DN.
Phân công lao động kế toán hợp lý.
Vận dụng hệ thống chứng từ kế toán,hệ thống tài khoản kế toán,hệ thống báo
cáo kế toán…và công tác kế toán hàng ngày một cách có hiệu quả nhất.
6
Xây dựng quy trình thu thập và sử lý thông tin khoa học,cung cấp cho việc ra
quyết định kinh doanh kịp thời,chính xác.
1.2.Những vấn đề chung về hạch toán kế toán bán hàng và xác định kết
quả bán hàng trong DNTM.
1.2.1Những vấn đền chung về hạch toán kế toán bán hàng
1.2.1.1.Khái niệm về bán hàng và đặc điểm nghiệp vụ bán hàng trong
DNTM
*Khái niệm về bán hàng
Bán hàng la khâu cuối cùng trong quá trình hoạt động kinh doanh của
DNTM.Thông qua bán hàng,giá trị và giá trị sử dụng của hàng hóa dược thực
hiện;vốn của DNTM được chuyển từ hình thái hiện vật là hàng hóa sang hình
thái giá trị(tiền tệ),DN thu hồi được vốn bỏ ra,bù đặp được chi phí và có
nguồn tích lũy để mở rộng kinh doanh.
*Đặc điểm nghiệp vụ bán hàng trong DNTM
Về đối tượng phục vụ:Đối tượng phục vụ của các DNTM la người tiêu
dùng,bao gồm các cá nhân,các đơn vị sản xuất,kinh doanh khác và các cơ
quan tổ chức xã hội.
Phương thức và hình thức bán hàng:Các DNTM có thể bán hàng theo
nhiều phương thức khác nhau như bán buôn:bán lẻ hàng hóa;ký gửi,đại
lý.Trong mỗi phương thức bán hàng lại có thể thực hiện đối với nhiều hình
thức khác nhau(trực tiếp,chuyển hàng,chờ chấp nhận…).
Về phạm vi hàng hóa đã bán:Hàng hóa được coi la đã hoàn thành việc bán
trong DNTM, được ghi nhận doanh thu bán hàng phải bảo đảm các điều kiện
nhất định.Theo quy định hiện hành,được coi là hàng bán phải thỏa mãn các
điều kiện sau:
-Hàng hóa phai thông qua quá trình mua và bán và thanh toán theo một
phương thức thanh tóan nhất định.
7
-Hàng hóa phải được chuyển quyền sở hưu từ DNTM(bên bán) sang bên
mua và DNTM đã thu được tiền hay một loại hàng hóa khác hoặc được người
mua chấp nhận nợ.
-Hàng hóa bán ra phai thuộc diện kinh doanh của DN,do DN mua vào
hoặc gia công chế biến hay nhận vốn góp,nhận cấp phát,tặng thưởng…
Ngoài ra,các trường hợp sau cũng được coi là hàng bán:
+Hàng hóa xuất để đổi lấy hàng hóa khác,còn được gọi là hàng đối lưu
hay hàng đổi hàng.
+Hàng hóa xuất để trả lương,thưởng cho CNV,thanh toán thu nhập cho
các thành viên của DN.
+Hàng hóa xuất làm quà biếu tặng,quảng cáo,chào hàng…
+Hàng hóa xuất dùng trong nội bộ,phục vụ cho họat động kinh doanh
của DN.
+ Hàng hóa hao hụt,tổn thất trong khâu bán,theo hợp đồng bên mua chịu.
Về giá bán hàng hóa của DNTM:Giá bán hàng hóa là giá thỏa thuận
giưa người mua và người bán,được ghi trên hóa đơn hoặc hợp đồng.
Về thời điểm ghi nhận doanh thu trong DNTM:Thời điểm nghi nhận
doanh thu bán hàng là thời điểm hàng hóa được xác định là tiêu thụ.Cụ thể:
-Bán buôn qua kho,bán buôn vận chuyển thẳng theo hình thức giao
hàng trực tiếp:Thời điểm ghi nhận doanh thu là thời điểm đại diện bên mua ký
nhận đủ hàng,thanh toán tiền hàng hoặc chấp nhận nợ.
-Bán buôn qua kho,bán buôn vận chuyển thẳng theo hình thức chuyển
hàng:Thời điểm ghi nhận doanh thu là thời điểm thu được tiền của bên mua
hoặc bên mua xác nhận được hàng và chấp nhận thanh toán.
-Bán hàng đại lý ký gửi:Thời điểm ghi nhận doanh thu là thời điểm cơ
sở đại lý,ký gửi thanh toán tiền hàng hay chấp nhận thanh toán hoặc thông
báo hàng đã bán được.
1.2.1.2.Yêu cầu quản lý đối với nghiệp vụ bán hàng.
8
Quản lý về số lượng,chất lượng,giá trị hàng bán ra:Nhà quản lý cần
phải nắm bắt được DN kinh doanh mặt hàng nào,sản phẩm nào có hiệu
quả.Phải xác định được xu hướng của các mặt hàng để kịp thời mở rộng phạm
vi kinh doanhhay chuyển hướng của mặt hàng để có dịp thời mở rộng phạm vi
kinh doanh hay chuyển hướng kinh doanh mặt hàng khác.Giúp cho các nhà
quản lý có thể thiết lập các kế hoạch cụ thể,xác thực và đưa ra ccs quyết định
đúng đắn kịp thời trong kinh doanh.
Quản lý về giá cả:Bao gồm việc lập và theo dõi việc thực nhận những
chính sách giá.Đây là một công việc qua trong trong quá trình bán hàng,đời
hỏi các nhà lãnh đạo phải xây dựng một chính sách giá phù hợp với từng mặt
hàng nhóm hàng,từng phương thức bán hàng và từng địa điểm kinh
doanh.Đồng thời đôn đốc kiểm tra thực hiện của các cửa hàng,đơn vị tránh
được những biểu hiện tiêu cực về giá như tự ý nâng giá hay hạ giá.Quản lý về
giá cả giúp các nhà quản lý theo dõi,nắm bắt được sự biến động của giá cả từ
đó có chính sách giá linh hoạt phù hợp với từng thời kỳ,từng giai đoạn.
Quản lý việc thu tiền:Bao gồm thời hạn nợ,khả năng trả nợ,thời điểm
thu tiền,phương thức bán hàng,xác định rõ khả năng quay vòng vốn.
1.2.1.3.Nhiệm vụ hạch toán nghiệp vụ bán hàng trong DNTM
Ghi chép,phản ánh kịp thời đầy đủ và chính xác tình hình bán hàng của
DN trong kỳ cả về trị giá và số lượng hàng bán trên tổng số và trên từng mặt
hàng,từng địa điểm bán hàng,từng phương thức bán hàng.
Tính toán và phản ánh chính xác tổng giá thanh toán của hàng bán ra
bao gồm cả doanh thu bán hàng,thuế GTGT đầu ra của từng nhóm hàng,từng
hóa đơn,từng khách hàng,từng đơn vị trực thuộc.
Xác định chính xác giá mua thực tế của hàng đã tiêu thụ,đồng thời phân
bổ chi phí thu mua cho hàng tiêu thụ nhằm xác định kết quả bán hàng.
Kiểm tra đôn đốc tình hình thu hồi và quản lý tiền hàng,quả lý khách
nợ,thời hạn vàtình hình trả nợ…
9
Tập hợp đầy đủ,chính xác,kịp thời các khản chi phí bán hàng thực tế
phát sinh và kết chuyển chi phí bán hàng cho hàng tiêu thụ.
Cung cấp thông tin cấn thiết về tình hình bán hang,phục vụ cho việc chỉ
đạo,điều hành hoạt động kinh doanh của DN.
Tham mưu cho lãnh đạo về các giải pháp để thúc đẩy quá trình bán hàng.
1.2.1.4.Các phương thức bán hàng.
Phương thức bán buôn hàng hóa qua kho
Bán buôn hàng hóa qua kho là phương thức bán buôn hàng hóa mà
trong đó,hàng bán phải được xuất từ kho bảo quản của DN.Bán buôn hàng
hóa qua kho có thể thực hiện dưới hai hình thức:
Phương thức bán buôn hàng hóa qua kho theo hình thức giao hàng
trực tiếp
Hình thức này,bên mua cử đại diện đến kho của DNTM để nhận
hàng.DNTM xuất kho hàng hóa,giao trực tiếp cho đại diện bên mua.Sau khi
đại diện bên mua nhận đủ hàng,thanh toán tiền hoặc chấp nhận nợ,hàng hóa
được xác định là tiêu thụ.
Phương thức bán buôn hàng hóa qua kho theo hình thức chuyển hàng
Theo hành thức này căn cứ vào hợp đồng đã ký kết hoặc theo đơn đặt
hàng,DNTM xuất kho hàng hóa,dùng phương tiện vận chuyển của mình hoặc
đi thuê ngoài,chuyển hàng đến kho của bên mua hoặc một địa điểm nào đó
bên mua quy định trong hợp đồng.Hàng hóa chuyển bán vẫn thuộc quyền sở
hữu của DNTM chỉ khi nào được bên mua kiểm nhận,thanh toán hoặc chấp
nhận thanh toán thì số hàng chuyển giao mới được chấp nhận là tiêu
thụ,ngươi bán mất quyền sở hữu về số hàng hóa đã giao.Chi phí vận chuyển
do DNTM chịu hay bên mua chịu là do sự thỏa thuận từ trước giữa hai
bên.Nếu DNTM chịu chi phí vận chuyển thì sẽ ghi vào chi phí bán hàng.Nếu
bên mua chịu chi phí vận chuyển,sẽ phải thu tiền của bên mua.
Phương thức bán buôn hàng hóa vận chuyển thẳng
10
Theo phương thức này,DNTM sau khi mua hàng,nhận hàng mua không
đưa về nhập kho mà chuyển bán thẳng cho bên mua.Phương thức này có thể
thực hiện theo hai hình thức:
*Phương thức bán hàng hóa vận chuyển thẳng theo hình thức giao hàng
trực tiếp:
Theo hình thức này,DNTM sau khi mua hàng giao hàng trực tiếp cho
đại diện bên mua tại kho người bán.Sau khi giao,nhận,đại diện bên mua ký
nhận đủ hàng,bên mua đã thanh toán tiền hàng hoặc chấp nhận nợ,hàng hóa
được xác định là tiêu thụ.
*Phương thức bán buôn hàng hóa vận chuyển thẳng theo hình thức
chuyển hàng
Theo hình thức này,DNTM sau khi mua hàng,nhận hàng mua,dùng
phương tiện vận tải của mình hoặc thuê ngoài vận chuyển hàng hóa đến giao
cho bên mua ở địa điểm đã được thỏa thuận.Hàng hóa chuyển bán trong
trừong hợp này vẫn thuộc quyến sở hữu của DNTM.Khi nhận được tiền của
bên mua thanh toán hoặc giấy báo của bên mua đã nhận được hàng và chấp
nhận thanh toán thì hàng hóa chuyển đi mới được xác nhận là tiêu thụ.
Phương thức bán lẻ hàng hóa
Hình thức bán lẻ thu tiền tập trung:
Bán lẻ thu tiền tập trung là hình thức bán hàng mà trong đó,tách rời
nhiệm vụ thu tiền của nguời mua và nghiệp vụ giao hàng cho người mua.mỗi
quầy hàng có một nhân viên thu tiền làm nghiệp vụ thu tiền của khách,viết
hóa đơn hoặc tích kê cho khách để khách đến nhận hàng ở quầy hàng đo nhân
viên bán hàng giao.Hết ca(hết ngày) bán hàng,nhân viên bán hàng căn cứ vào
hóa đơn và tích kê giao hàng cho khách hoặc kiểm kê hàng hóa tồn quầy để
xác định hàng bán trong ngaỳ,trong ca và lập báo cáo bán hàng.Nhân viên thu
tiền làm giấy nộp tiền và nộp tiền bán hàng cho thủ quỹ.
Hình thức bán lẻ thu tiền trực tiếp
11
Theo hình thức này,nhân viên bán hàng trực tiếp thu tiền của kháchvà
giao hàng cho khách.Hết ca,hết ngày bán hàng,nhân viên bán hàng làm giấy
nộp tiền cho thủ quỹ.Đồng thời,kiểm kê hàng hóa tồn quầy để xác định số
lượng hàng đã bán trong kho, trong ngày và lập báo cáo bán hàng.
Hình thức bán lẻ tự phục vụ:
Theo hình thức này,khách hàng tự chọn lấy hàng hóa mang đến bàn
tính tiền để tính tiền và thanh toán tiền,nhân viên thu tiền kiểm hang,tính
tiền,lập hóa đơn bán hàng và thu tiền của khách hàng.Nhân viên bán hàng có
trách nhiệm hướng dẫn khách hàng bảo quản hàng hóa ở quầy(kệ) do mình
phụ trách.
Phương thức bán hàng trả góp.
Theo hình thức này,người mua được trả tiền mua hàng thành nhiều
lần.DNTM,ngoài số tiền mua theo giá ban thông thườngcòn thu thêm người
mua một khoản lãi do trả chậm.Về thực chất,người bán chỉ mất hết quyền sở
hữu khi người mua thanh toán hết tiền hàng.Tuy nhiên về mặt hạch toán,khi
giao hàng cho người mua,hàng hóa bán trả góp được coi là tiêu thụ,bên bán
ghi nhận doanh thu.
Phương thức bán hàng tự động
Bán hàng tự động là hình thức bán lẻ hàng hóa mà trong đó các DNTM
sử dụng các máy bán hàng tự động chuyên dùng cho một hoặch một vài loại
hàng hóa nào đó đặt ở các nơi công cộng.Khách hàng sau khi mua bỏ tiền vào
máy,máy sẽ tự động đẩy hàng cho người mua.
Phưong thức bán hàng đại lý
Đây là phương thức bán hàng mà trong đó,DNTM giao hàng cho cơ sở
đại lý,ký gửi để các cơ sở này trực tiếp bán hàng.bên nhận đại lý,ký gửi sẽ
trực tiếp bán hàng,thanh toán tiền hàng và được hưởng hoa hồng đại lý bán.Số
hàng chuyển giao cho các cơ sở đại lý,ký gửi vẫn thuộc quyền sở hữu của
DNTM cho đến khi DNTM được cơ sở đại lý thanh toán tiền hay chấp nhận
12
thanh toán hoặc thông báo về số hàng đã bán được,DN mới mất quyền sở hữu
về số hàng này.
Phương thức đổi hàng
Theo ph¬ng thøc hai bªn trao ®æi trùc tiÕp víi nhau
nh÷ng hµng hãa cã gi¸ trÞ t¬ng ®¬ng. Trong ph¬ng thøc
nµy:
- Ngêi b¸n ®ång thêi lµ ngêi mua, ngêi mua ®ång thêi
lµ ngêi b¸n, viÖc mua b¸n diÔn ra ®ång thêi vµ liªn kÕt víi
nhau.
- Môc ®Ých cña viÖc trao ®æi hµng nµy lµ gi¸ trÞ sö
dông.
- Hai bªn cè g¾ng thùc hiÖn c©n b»ng th¬ng m¹i: c©n
b»ng vÒ mÆt hµng, c©n b»ng vÒ gi¸ trÞ, gi¸ c¶, ®iÒu kiÖn
giao hµng.
ViÖc trao ®æi hµng nµy thêng cã lîi cho c¶ hai bªn,
tr¸nh thanh to¸n b»ng tiÒn, tiÕt kiÖm vèn lu ®éng ®ång
thêi vÉn tiªu thô hµng.
Hµng hãa xuÊt lµm quµ biÕu tÆng, qu¶ng c¸o, chµo
hµng, tõ thiÖn.
Hµng hãa xuÊt dïng néi bé, phôc vô cho ho¹t ®éng
kinh doanh cña doanh nghiÖp: Trong trêng hîp nµy, c¬ së lËp
Hãa ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng ghi râ hµng phôc vô néi bé s¶n
xuÊt, kinh doanh. Khi ®ã trªn Hãa ®¬n ghi dßng tæng gi¸
thanh to¸n lµ gi¸ thµnh hoÆc gi¸ vèn hµng xuÊt.
1.2.1.5.Các phương thức thanh toán
Thanh toán bằng tiền mặt:
13
Theo phương thức này,khi người mua nhận được hàng từ DN thì sẽ
thanh toán ngay cho DN bằng tiên mặt hoặc nếu được sự đồng ý của DN thì
bên mua sẽ ghi nhận nợ để thanh toán trong thời gian sau này.
Phương thức này thường được sử dụng trong trường hợp người mua là những
khách hàng nhỏ,mua hàng với khối lượng không nhiều và chưa mở tài khoản
tại ngân hàng.
Thanh toán qua ngân hàng:
Theo phương thức này,ngân hàng đóng vai trò trung gian giữa DN và
khách hàng làm nhiệm vụ chuyển tiền từ tài khoản của người mua sang tài
khoản của DN và ngược lại.Phương thức này có thể nhiều hình thức thanh
toán như:
Thanh toán bằng séc
Thanh toán bằng thư tín dụng
Thanh toán bù trừ
Ủy nhiệm thu,ủy nhiệm chi…
Phương thức này thường được sử dụng trong trường hợp người mua là
những khách hàng lớn,hoạt động ở vị trí cách xa DN và đã mở tài khoản tại
ngân hàng.
Trong tương lai phương thức thanh toán qua ngân hàng sẽ được sử
dụng rộng rãi vì những tiện ích của nó đồng thời làm giảm đáng kể lượng tiền
mặt trong lưu thông,tạo điều kiện thuận lợi để nhà nước quản lý vĩ mô nền
kinh tế.
1.2.1.6.Các chi tiêu liên quan đến việc tiêu thụ hàng hóa.
*Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ:là toàn bộ số tiền thu
được,hoặc sẽ thu được từ các giao dịch và các nghiệp vụ phát sinh doanh thu
như bán hàng hóa,sản phẩm cung cấp dịnh vụ cho khách hàng bao gồm cả các
khoản phụ thu và phí thu thêm ngoài giá bán (nếu có).
Chiết khấu thương mại:là số tiền mà DN đã giảm trừ,hoặc đã thanh toán cho
ngươi mua hàng(sản phẩm,hàng hóa) dịch vụ với khối lượng lớn theo thỏa
14
thuận về chiết khấu thương mại đã ghi trên hợp đồng kinh tế mua bán hoặc
cam kết mua,bán hàng.
Giảm giá bán:là số tiền giảm trừ cho khách hàng ngoài hóa đơn hay
hợp đồng cung cấp dịch vụ do các nguyên nhân đặc biệt như:hàng kém phẩm
chất,không đúng quy cách,giao hàng không đúng thời gian,địa điểm trong hợp
đồng.
Hàng bán trả lại:Là số hàng đã được coi là tiêu thụ(đã chuyển giao
quyền sở hữu,đã thu tiền hay được người mua chấp nhận)nhưng bị người mua
từ chối trả lại cho người bán không tôn trọng hợp đồng kinh tế đã ký kết như
không phù hợp yêu cầu,tiêu chuẩn,quy cách kỹ thuật,hàng kém phẩm
chất,không đúng chủng loại…
Giá vốn hàng bán:là giá vốn của sản phẩm,vật tư hàng hóa,lao vụ,dụng
cụ đã tiêu thụ.Đối với sản phẩm,lao vụ,dịch vụ tiêu thụ giá vốn hàng bán là
giá thành xuất(giá thành công xưởng)hay chi phí sản xuất.Với vật tư tiêu
thụ,giá vốn là giá thực tế ghi sổ còn với hàng hóa tiêu thụ,giá vốn bao gồm trị
giá mua của hàng tiêu thụ cộng với chi phí thu mua phân bổ cho hàng tiêu
thụ.
Lợi nhuận gộp:Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh(lợi nhuânh hay
lỗ về tiêu thụ sản phẩm,hàng hóa) là số chênh lệch giữa doanh thu thuần với
trị giá vốn hàng bán,chi phí bán hàng,chi phí quản lý doanh nghiệp.
Và các chỉ tiêu khác…
1.2.1.7.Các phương pháp xác định giá vốn hàng bán.
2. Vai trß tiªu thô hµng hãa vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô
trong doanh nghiÖp
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng tiªu thô cã ý nghÜa vµ vai trß
quan träng kh«ng chØ víi doanh nghiÖp mµ cßn víi toµn x·
héi. S¶n phÈm s¶n xuÊt ra muèn tíi tay ngêi tiªu dïng ph¶i
th«ng qua tiªu thô. Qu¸ tr×nh tiªu thô lµ qu¸ tr×nh thùc
15
hiÖn gi¸ trÞ cña hµng hãa th«ng qua trao ®æi. Tiªu thô hµng
hãa lµ chuyÓn giao quyÒn së h÷u sè hµng hãa ®ã n÷a. V×
vËy viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ý nghÜa thêi ®iÓm tiªu thô
lµ rÊt quan träng, cã x¸c ®Þnh ®óng míi thùc hiÖn ®óng
viÖc qu¶n lý h¹ch to¸n tiªu thô tõ ®ã míi x¸c ®Þnh ®îc
doanh thu, chi phÝ, lîi nhuËn.
Tiªu thô cã ý nghÜa vµ vai trß rÊt quan träng ®èi víi tõng
doanh nghiÖp vµ ®Æc biÖt quan träng ®èi víi doanh nghiÖp
kinh doanh th¬ng m¹i. Tiªu thô lµ giai ®o¹n cuèi cïng cña
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù
ph¸t triÓn vµ tån t¹i cña doanh nghiÖp. Mäi ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh cña bÊt kú doanh nghiÖp nµo còng ®Òu
nh»m môc tiªu cuèi cïng lµ lîi nhuËn, lîi nhuËn ph¶n ¸nh
tr×nh ®é vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp ®ång
thêi lµ ph¬ng tiÖn duy tr× t¸i s¶n xuÊt më réng. Ho¹t ®éng
tiªu thô trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ tÊm g¬ng ph¶n chiÕu
t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh l·i hay lç, lµ thíc ®« sù cè
g¾ng chÊt lîng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Tiªu thô lµ c¬ së h×nh thµnh doanh thu vµ lîi nhuËn t¹o ra
thu nhËp ®Ó bï ®¾p chi phÝ bá ra, b¶o tån vµ ph¸t triÓn
vèn kinh doanh th«ng qua c¸c ph¬ng thøc tiªu thô phï hîp víi
nhu cÇu kh¸ch hµng vµ c¶ kh©u phôc vô sau b¸n hµng
nh»m kÝch thÝch nhu cÇu tiªu dïng. §èi víi c¸c doanh nghiÖp
th¬ng m¹i ¸p dông nh÷ng ph¬ng thøc tiªu thô ®óng ®¾n
®¶m b¶o cho ngêi tiªu dïng nh÷ng hµng hãa tèt sÏ ®Èy
m¹nh doanh sè b¸n ra, n©ng cao doanh thu, thÞ trêng ®îc
16
më réng vµ kh¼ng ®Þnh mèi quan hÖ cña doanh nghiÖp víi
c¸c ®èi t¸c kinh doanh.
§ång thêi víi viÖc tiªu thô hµng hãa vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ lµ
c¬ së ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cuèi cïng cña ho¹t ®éng kinh
doanh trong mét thêi kú ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Trªn
c¬ së ®ã x¸c ®Þnh phÇn nghÜa vô ph¶i thùc hiÖn víi Nhµ níc, gi¶i quyÕt hµi hßa mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých kinh tÕ Nhµ
níc víi tËp thÓ vµ c¸ nh©n ngêi lao ®éng. X¸c ®Þnh ®óng
kÕt qu¶ tiªu thô t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t
®éng tèt trong c¸c kú kinh doanh tiÕp theo vµ cung cÊp sè
liÖu cho c¸c bªn h÷u quan.
Nh vËy tiªu thô hµng hãa cã ý nghÜa to lín trong viÖc thóc
®Èy nguån lùc vµ ph©n bæ nguån lùc cã hiÖu qu¶ ®èi víi
toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ doanh nghiÖp nãi riªng.
NhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, tiªu thô hµng hãa ph¶n
¸nh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn th¬ng trêng,
mçi doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh ®îc vÞ trÝ quan träng cña
tiªu thô hµng hãa tõ ®ã v¹ch ra híng ®i ®óng ®¾n ®¶m
b¶o cho sù thµnh c«ng cña doanh nghiÖp. MÆt kh¸c viÖc
tiªu thô hµng hãa thóc ®Èy s¶n xuÊt trong níc ph¸t triÓn t¹o
nªn sù tiÕn bé cña ®Êt níc trªn th¬ng trêng quèc tÕ.
3. Yªu cÇu vÒ qu¶n lý tiªu thô
Lµ ph¶i gi¸m s¸t chÆt chÏ c¶ vÒ sè lîng,chÊt lîng vµ gi¸ trÞ,
tr¸nh viÖc mÊt m¸t, h háng trong tiªu thô. x¸c ®Þnh ®óng
®¾n gi¸ vèn hµng tiªu thô ®Ó tÝnh to¸n chÝnh x¸c kÕt qu¶
tiªu thô, ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ t×nh h×nh thanh to¸n víi
17
kh¸ch hµng tr¸nh t×nh tr¹ng ø ®äng vèn, chiÕm dông vèn.
Ph¶i lùa chän h×nh thøc tiªu thô phï hîp víi tõng thÞ trêng
nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh tiªu thô, ®ång thêi ph¶i lµm tèt
c«ng t¸c th¨m dß, nghiªn cøu thÞ trêng tiªu thô, më réng
quan hÖ bu«n b¸n trong vµ ngoµi níc. Ph¶i cung cÊp th«ng
tin kÞp thêi cho l·nh ®¹o c«ng ty ra nh÷ng quyÕt ®Þnh
chÝnh x¸c cÇn thiÕt ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tiªu thô vµ ®Ò ra
quyÕt ®Þnh cho kú kinh doanh tíi.
4. NhiÖm vô h¹ch to¸n tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô
- Ghi chÐp ®Çy ®ñ, kÞp thêi khèi lîng hµng hãa b¸n ra, tÝnh
®óng gi¸ trÞ vèn cña hµng hãa b¸n ra nh»m x¸c ®Þnh
chÝnh x¸c kÕt qu¶ kinh doanh trong kú.
- Cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin cÇn thu vÒ t×nh h×nh b¸n
hµng phôc vô cho l·nh ®¹o ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý ho¹t ®éng
kinh doanh cña doanh nghiÖp.
§Ó thùc hiÖn ®îc nhiÖm vô nµy, kÕ to¸n tiªu thô cÇn:
- X¸c ®Þnh ®óng ®¾n thêi ®iÓm hµng hãa coi lµ tiªu thô
®Ó b¸o c¸o b¸n hµng, ph¶n ¸nh doanh thu. Trªn c¬ së ®ã
tÝnh to¸n chÝnh x¸c c¸c lo¹i thuÕ, x¸c ®Þnh chÝnh x¸c l·i lç
trong kú.
- Tæ chøc lu©n chuyÓn chøng tõ, h¹ch to¸n ban ®Çu, ghi
sæ hîp lý.
- X¸c ®Þnh ®óng vµ tËp hîp ®Çy ®ñ chi phÝ b¸n hµng vµ
chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ph¸t sinh.
18
II. Ph¬ng thøc tiªu thô hµng hãa vµ c¸c ph¬ng ph¸p x¸c
®Þnh gi¸ hµng hãa tiªu thô
1. C¸c ph¬ng thøc tiªu thô hµng hãa
Tiªu thô hµng hãa lµ kh©u cuèi cïng trong qu¸ tr×nh híng
dÉn kinh doanh cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i. Th«ng qua tiªu
thô gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña hµng hãa ®îc thùc hiÖn,
vèn cña doanh nghiÖp chuyÓn tõ h×nh th¸i vËt chÊt sang gi¸
trÞ. Víi môc ®Ých tiªu thô ®îc nhiÒu hµng nhÊt c¸c doanh
nghiÖp th¬ng m¹i tæ chøc nhiÒu ph¬ng tiÖn tiªu thô kh¸c
nhau ®Ó phôc vô nhu cÇu kh¸ch hµng, víi mçi ph¬ng thøc
tiªu thô kh¸c nhau c¸ch h¹ch to¸n còng kh¸c nhau.
1.1. B¸n bu«n
B¸n bu«n hµng hãa lµ ph¬ng thøc b¸n hµng cho c¸c ®¬n vÞ
th¬ng m¹i, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt... ®Ó thùc hiÖn gia
c«ng, b¸n ra hoÆc chÕ biÕn b¸n ra. Hµng hãa thêng ®îc b¸n
theo l« hµng hoÆc víi sè lîng lín, gi¸ b¸n biÕn ®éng tïy thuéc
vµo khèi lîng hµng b¸n vµ ph¬ng thøc thanh to¸n. H×nh thøc
thanh to¸n ë ®©y chñ yÕu b»ng tiÒn göi ng©n hµng. Ph¬ng
thøc nµy ¸p dông trong trêng hîp doanh nghiÖp tiªu thô mét
khèi lîng hµng hãa lín, kh¸ch hµng lµ kh¸ch hµng truyÒn
thèng cña doanh nghiÖp.
C¸c ph¬ng thøc b¸n bu«n
B¸n bu«n qua kho:
B¸n bu«n hµng hãa qua kho lµ ph¬ng thøc b¸n bu«n hµng
hãa mµ trong ®ã hµng b¸n ph¶i ®îc xuÊt tõ kho cña doanh
nghiÖp. Theo ph¬ng thøc nµy cã hai h×nh thøc:
19
- B¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc giao hµng trùc tiÕp:
Theo h×nh thøc nµy bªn mua cö ®¹i diÖn ®Õn kho doanh
nghiÖp th¬ng m¹i ®Ó mua hµng. Doanh nghiÖp th¬ng m¹i
xuÊt kho hµng hãa giao trùc tiÕp cho ®¹i diÖn bªn mua, sau
khi ®¹i diÖn bªn mua nhËn ®ñ hµng thanh to¸n b»ng tiÒn
hoÆc chÊp nhËn nî, hµng hãa ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô.
- B¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc chuyÓn th¼ng: theo
h×nh thøc nµy c¨n cø vµo hîp ®ång ®· ký kÕt hoÆc theo
®¬n ®Æt hµng, doanh nghiÖp th¬ng m¹i xuÊt kho hµng
hãa, chuyÓn hµng ®Õn kho cña bªn mua hoÆc ®Õn n¬i
theo hîp ®ång. Chi phÝ vËn chuyÓn cã thÓ do bªn b¸n hoÆc
bªn mua chÞu. NÕu doanh nghiÖp th¬ng m¹i chÞu chi phÝ
thu mua th× sÏ h¹ch to¸n vµo chi phÝ b¸n hµng, nÕu bªn
mua chÞu th× doanh nghiÖp th¬ng m¹i sÏ thu tiÒn bªn mua.
- B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng cã tham gia thanh to¸n: Theo
h×nh thøc nµy, c«ng ty b¸n bu«n võa tiÕn hµnh thanh to¸n
víi bªn cung cÊp vÒ hµng mua võa tiÕn hµnh thanh to¸n víi
ngêi mua vÒ hµng b¸n. Theo h×nh thøc nµy, c«ng ty b¸n
bu«n giao cho bªn mua hãa ®¬n GTGT, chi phÝ do bªn b¸n
chÞu.
- B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng kh«ng tham gia thanh to¸n:
c«ng ty b¸n bu«n lµ ®¬n vÞ trung gian gi÷a bªn b¸n vµ bªn
mua. Trong trêng hîp nµy, c«ng ty kh«ng ghi nhËn nghiÖp vô
mua hµng vµ b¸n hµng mµ chØ ®îc nhËn mét kho¶n hoa
hång m«i giíi cho viÖc mua b¸n.
20
1.2. B¸n lÎ
B¸n lÎ hµng hãa lµ ph¬ng thøc b¸n hµng trùc tiÕp cho ngêi
tiªu dïng hoÆc c¸c tæ chøc kinh tÕ, x· héi. B¸n hµng theo
ph¬ng thøc nµy lµ hµng hãa ®· ra khái lÜnh vùc lu th«ng ®i
vµo lÜnh vùc tiªu dïng, gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông ®· ®îc thùc
hiÖn. B¸n lÎ thêng b¸n ®¬n chiÕc, sè lîng nhá, gi¸ b¸n Ýt
biÕn ®éng. Thêng mét doanh nghiÖp lín Ýt khi b¸n lÎ v× viÖc
b¸n lÎ dµnh cho ®¹i lý cÊp hai
Hµng b¸n tr¶ gãp
Theo h×nh thøc nµy, ngêi mua ®îc tr¶ tiÒn hµng thµnh
nhiÒu lÇn. Doanh nghiÖp th¬ng m¹i ngoµi sè tiÒn thu ®îc
theo gi¸ vèn th«ng thêng cßn thu ®îc mét kho¶n l·i tr¶
chËm. Theo ph¬ng thøc nµy hµng coi lµ tiªu thô khi ghi nhËn
doanh thu.
1.3. Mét sè ph¬ng thøc tiªu thô kh¸c
B¸n hµng theo ph¬ng thøc göi ®¹i lý
Lµ ph¬ng thøc b¸n hµng mµ trong ®ã doanh nghiÖp th¬ng
m¹i giao hµng cho c¬ së ®¹i lý göi ®Ó c¸c c¬ së nµy trùc
tiÕp b¸n hµng. Bªn nhËn ®¹i lý trù tiÕp b¸n hµng thanh to¸n
víi kh¸ch hµng vµ ®îc hëng hoa hång ®¹i lý b¸n. Sè hµng
doanh nghiÖp göi ®¹i lý vÉn cha coi lµ tiªu thô, viÖc tiªu thô
x¸c ®Þnh khi doanh nghiÖp th¬ng m¹i ®îc c¬ së ®¹i lý göi
tiÒn hµng hay chÊp nhËn thanh to¸n hoÆc göi th«ng b¸o vÒ
sè hµng b¸n ®îc.
B¸n hµng theo ph¬ng thøc hµng ®æi hµng
- Xem thêm -