Tài liệu Luận văn kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại công ty xnk tổng hợp và chuyển giao công nghệ việt nam

Lêi më ®Çu Doanh nghiÖp th¬ng m¹i ho¹t ®éng víi vai trß lµ cÇu nèi gi÷a s¶n xuÊt víi tiªu dïng. Ho¹t ®éng ®ã ®· lµm cho qu¸ tr×nh lu th«ng hµng ho¸ diÔn ra nhanh chãng h¬n, thuËn tiÖn h¬n, ®¸p øng kÞp thêi, ®óng nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng. Cïng víi viÖc thùc hiÖn vai trß cña m×nh, doanh nghiÖp th¬ng m¹i còng nh c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kh¸c ®Òu nh»m ®Õn môc tiªu lµ lîi nhuËn vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ mang l¹i cho m×nh. HiÖu qu¶ kinh doanh kh«ng nh÷ng lµ thíc ®o chÊt lîng ph¶n ¸nh tr×nh ®é tæ chøc, qu¶n lý kinh doanh mµ cßn lµ vÊn ®Ò sèng cßn cña doanh nghiÖp. §èi víi doanh nghiÖp th¬ng m¹i, ho¹t ®éng kinh doanh chÝnh lµ ho¹t ®éng mua b¸n hµng ho¸. §Ó ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn cã sù c¹nh tranh gay g¾t, doanh nghiÖp ph¶i n¾m b¾t kÞp thêi t©m lý vµ nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng. B¸n hµng lµ giai ®o¹n v« cïng quan träng, nã quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i trong viÖc kinh doanh cña mét doanh nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh b¸n hµng, doanh nghiÖp ph¶i bá ra c¸c kho¶n chi phÝ liªn quan ®Õn c«ng t¸c b¸n hµng, kÕ to¸n ph¶i thêng xuyªn theo dâi, ph¶n ¸nh, ghi chÐp, ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi c¸c kho¶n doanh thu, gi¸ vèn hµng b¸n vµ c¸c kho¶n chi phÝ cã liªn quan. Cuèi kú, kÕ to¸n cung cÊp kÕt qu¶ kinh doanh vµ c¸c chØ tiªu kinh tÕ tµi chÝnh kh¸c gióp ban l·nh ®¹o x©y dùng vµ lùa chän ®îc ph¬ng ¸n kinh doanh cã hiÖu qu¶ nhÊt. NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng, víi nh÷ng kiÕn thøc ®· häc ë trêng cïng víi sù híng dÉn tËn t×nh cña thÇy gi¸o NguyÔn N¨ng Phóc còng nh sù gióp ®ì cña c¸c c¸n bé kÕ to¸n trong phßng KÕ to¸n Tµi chÝnh - C«ng ty xuÊt nhËp khÈu tæng hîp vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ ViÖt Nam (VINAGIMEX), em ®· m¹nh d¹n ®i s©u nghiªn cøu vµ quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi cho luËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh: " KÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng t¹i C«ng ty xuÊt nhËp khÈu tæng hîp vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ ViÖt Nam". Trang 1 Ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ c«ng t¸c tæ chøc b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng ë doanh nghiÖp kinh doanh th¬ng m¹i. Môc ®Ých khi nghiªn cøu ®Ò tµi lµ ®i s©u, lµm râ lý luËn vÒ kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng ë doanh nghiÖp kinh doanh th¬ng m¹i, ®ång thêi ph¶n ¸nh qua t×nh h×nh thùc tÕ vµ sè liÖu cô thÓ ë c«ng ty xuÊt nhËp khÈu tæng hîp vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ ViÖt Nam. Tõ ®ã ®a ra mét sè nhËn xÐt, kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng t¹i c«ng ty. §Ò tµi ®îc nghiªn cøu dùa trªn c¬ së lý luËn vµ biÖn ph¸p: Duy vËt biÖn chøng, duy vËt lÞch sö, lý thuyÕt vÒ h¹ch to¸n kÕ to¸n, thèng kª... §Ò tµi ®îc tr×nh bµy víi ba phÇn chÝnh, bao gåm: PhÇn I: Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i. PhÇn II: Thùc tÕ c«ng t¸c b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng t¹i C«ng ty xuÊt nhËp khÈu tæng hîp vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ ViÖt Nam. PhÇn III: Mét sè nhËn xÐt vµ ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng t¹i C«ng ty xuÊt nhËp khÈu tæng hîp vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ ViÖt Nam. Víi nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vµ kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ, thêi gian thùc tËp vµ lµm luËn v¨n cã h¹n, do ®ã bµi viÕt cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. Em kÝnh mong thÇy c« vµ c¸c anh chÞ trong phßng kÕ to¸n ®ãng gãp ý kiÕn gióp em hoµn thiÖn ®Ò tµi nµy. Trang 2 PhÇn I Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng trong doanh nghiÖp kinh doanh th¬ng m¹i I.1: Sù cÇn thiÕt tæ chøc kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng I.1.1B¸n hµng, kÕt qu¶ b¸n hµng vµ yªu cÇu qu¶n lý ®èi víi c«ng t¸c kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng. I.1.1.1 B¸n hµng B¸n hµng lµ giai ®o¹n cuèi cïng trong qu¸ tr×nh hoµn vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp, lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn mÆt gi¸ trÞ cña hµng ho¸. Hµng ho¸ ®îc coi lµ ®· ®îc b¸n khi doanh nghiÖp chuyÓn quyÒn së h÷u cho kh¸ch hµng vµ ®îc kh¸ch hµng tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n cho sè hµng ®ã. C«ng t¸c b¸n hµng ph¶n ¸nh viÖc gi¶i quyÕt ®Çu ra cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, nh»m ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c mÆt hµng ngµy cµng trë lªn ®a d¹ng vµ phong phó h¬n, ngêi tiªu dïng ®îc quyÒn lùa chän vµ sö dông nhiÒu lo¹i hµng ho¸ h¬n. Trong ®iÒu kiÖn kh¶ n¨ng thanh to¸n cã h¹n, nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng l¹i cao, hä sÏ chän nh÷ng lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸ ®em l¹i cho hä lîi Ých tiªu dïng lín nhÊt. Do vËy, c«ng t¸c b¸n hµng rÊt quan träng ®èi víi doanh nghiÖp. Mét mÆt s¶n phÈm, hµng ho¸ b¸n ra ph¶i tho¶ m·n nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng, mÆt kh¸c nã ph¶i ®¶m b¶o sù duy tr× còng nh sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. §èi víi doanh nghiÖp th¬ng m¹i, ho¹t ®éng mua vµo lµ tiÒn ®Ò cña ho¹t ®éng b¸n hµng, vµ ngîc l¹i ho¹t ®éng b¸n hµng l¹i cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh tíi ho¹t ®éng thu mua hµng ho¸. NÕu hµng mua vÒ kh«ng b¸n ®îc dÉn ®Õn vèn kinh doanh bÞ ø ®äng, ¶nh hëng ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. NÕu c«ng t¸c b¸n hµng ®îc thùc hiÖn tèt, hµng ho¸ lu©n chuyÓn nhanh sÏ t¨ng nhanh vßng vèn kinh doanh. Tõ ®ã, doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn tÝch luü ®Ó t¸i s¶n xuÊt vµ më réng ho¹t ®éng kinh doanh. I.1.1.2.KÕt qu¶ b¸n hµng. Trang 3 KÕt qu¶ b¸n hµng lµ chØ tiªu biÓu hiÖn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, ®ã lµ kho¶n chªnh lÖch gi÷a doanh thu thuÇn (Tæng doanh thu trõ ®i c¸c kho¶n gi¶m trõ: thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu, gi¶m gi¸ hµng b¸n, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i) víi trÞ gi¸ vèn cña hµng ®· b¸n, chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ph©n bæ cho hµng ®· b¸n. KÕt qu¶ b¸n hµng lµ bé phËn chñ yÕu cÊu thµnh nªn kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. KÕt qu¶ kinh doanh l¹i lµ ®¸nh gi¸ cuèi cïng vÒ hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Do vËy kÕt qu¶ b¸n hµng cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh. KÕt qu¶ kinh doanh cã thÓ lç hoÆc l·i. NÕu lç sÏ ®îc sö lý theo quy ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh vµ quyÕt ®Þnh cña cÊp cã thÈm quyÒn. NÕu l·i sÏ ®îc ph©n phèi theo quy ®inh cña c¬ chÕ tµi chÝnh, theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh: Lµm nghÜa vô víi nhµ níc, chia l·i cho c¸c bªn liªn doanh, chia cæ tøc cho cæ ®«ng, ®Ó l¹i doanh nghiÖp ®Ó h×nh thµnh c¸c quü vµ bæ xung nguån vèn. §©y lµ c¬ së ®Ó duy tr× sù tån t¹i còng nh sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. I.1.1.3. Yªu cÇu qu¶n lý qu¸ tr×nh b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng. §èi víi mäi doanh nghiÖp, viÖc tiªu thô hµng ho¸ lµ mét vÊn ®Ò v« cïng quan träng, quyÕt ®inh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Bëi v× th«ng qua tiªu thô, mét mÆt thÓ hiÖn tÝnh chÊt h÷u Ých cña hµng ho¸ ®îc x· héi thõa nhËn, ®¸p øng nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng, mÆt kh¸c nã cã kh¶ n¨ng bï ®¾p c¸c chi phÝ bá ra trong qu¸ tr×nh kinh doanh vµ cã lîi nhuËn. NÕu nh hµng ho¸ ®îc tiªu thô nhanh sÏ t¨ng nhanh vßng quay cña vèn lu ®éng, tr¸nh sù ø ®äng vèn, gi¶m thiÓu viÖc sö dông c¸c nguån vèn kÐm hiÖu qu¶, nh vèn vay, vèn chiÕm dông, ®¶m b¶o thu håi vèn nhanh, cã ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng. Ngoµi ra, trong quan hÖ víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c, viÖc tiªu thô hµng nhanh chãng còng thÓ hiÖn nç lùc cña b¶n th©n doanh nghiÖp trong viÖc ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng vÒ sè lîng, chñng lo¹i, mÉu m· vµ thêi gian ®¸p øng. MÆt kh¸c, ®¬n vÞ cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cao vµ nhanh h¬n víi c¸c ®¬n vÞ b¸n hµng, ®iÒu nµy gãp phÇn t¨ng uy tÝn cña doanh nghiÖp. Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn, ta thÊy r»ng thùc hiÖn tèt c«ng t¸c tiªu thô hµng ho¸ cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi doanh nghiÖp. Do ®ã, cÇn ph¶i qu¶n lý tèt c«ng t¸c b¸n hµng. Tuy nhiªn, ®Ó qu¶n lý tèt c«ng t¸c b¸n hµng ta cÇn ph¶i tho¶ m·n c¸c yªu cÇu sau: - N¾m b¾t theo dâi hµng ho¸ b¸n ra. Trang 4 + VÒ khèi lîng hµng ho¸ tiªu thô: Ph¶i n¾m chÝnh x¸c sè lîng tõng lo¹i hµng ho¸ tån kho ®Çu kú, hµng nhËp trong kú, hµng xuÊt tiªu thô trong kú, tõ ®ã x©y dùng kÕ ho¹ch dù tr÷ cÇn thiÕt vµ thêng xuyªn ®èi chiÕu kiÓm tra gi÷a kÕ to¸n hµng ho¸, thñ kho vµ bé phËn thu mua - b¸n hµng ho¸, thêng xuyªn ®èi chiÕu kiÓm tra cho tõng lo¹i hµng, nhãm hµng. + VÒ gi¸ vèn hµng xuÊt b¸n: §©y lµ bé phËn cÊu thµnh gi¸ trÞ cña thµnh phÈm, hµng ho¸. §èi víi doanh nghiÖp th¬ng m¹i, gi¸ vèn hµng ho¸ xuÊt b¸n bao gåm gi¸ mua thùc tÕ vµ chi phÝ thu mua cña sè hµng ®ã. Tuú tõng doanh nghiÖp tÝnh gi¸ vËt t, hµng ho¸ theo ph¬ng thøc kh¸c nhau th× gÝa vèn cña hµng xuÊt b¸n còng kh¸c nhau. Doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän sö dông mét trong c¸c ph¬ng ph¸p: NhËp tríc xuÊt tríc; NhËp sau xuÊt tríc; B×nh qu©n gia quyÒn: B×nh qu©n liªn hoµn; Thùc tÕ ®Ých danh; Ph¬ng ph¸p gi¸ h¹ch to¸n. -Theo dâi chÆt chÏ c¸c kho¶n doanh thu vµ chi phÝ liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh b¸n hµng. Doanh thu b¸n hµng lµ thu nhËp chÝnh cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i, dÞch vô. §Ó cã ®îc doanh thu cao, bï ®¾p ®îc c¸c chi phÝ vµ cã l·i, doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng ®îc c¸c chÝnh s¸ch gi¸ phï hîp. Bé phËn nghiªn cøu thÞ trêng cÇn cã c¸c th«ng tin chÝnh x¸c, kÞp thêi vÒ gi¸ c¶. Qua ®ã doanh nghiÖp x©y dùng, lùa chän c¸c chÝnh s¸ch gi¸ hîp lý, phï hîp víi quan hÖ cung cÇu trªn thÞ trêng. Trong qu¸ tr×nh kinh doanh, doanh nghiÖp ph¶i bá ra c¸c kho¶n chi phÝ liªn quan ®Õn c«ng t¸c b¸n hµng vµ c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp. C¸c chi phÝ nµy cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Do vËy doanh nghiÖp cÇn x©y dùng kÕ ho¹ch, kiÓm tra gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch vÒ c¸c kho¶n chi phÝ nµy, ®ång thêi cã biÖn ph¸p gi¶m thiÓu c¸c chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt. -Cã biÖn ph¸p ®«n ®èc, thu håi ®Çy ®ñ kÞp thêi vèn cña doanh nghiÖp, t¨ng vßng quay cña vèn lu ®éng. Tríc khi ký kÕt hîp ®ång, doanh nghiÖp cÇn t×m hiÓu râ kh¸ch hµng cña m×nh vÒ c¸c yªu cÇu, vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ vÒ uy tÝn cña kh¸ch hµng, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c kh¸ch hµng lín vµ cã kh¶ n¨ng quan hÖ l©u dµi. Doanh nghiÖp ph¶i thêng xuyªn ®«n ®èc viÖc thu håi nî, ®a d¹ng ho¸ c¸c ph¬ng thøc thanh to¸n, tho¶ thuËn víi kh¸ch hµng vÒ ph¬ng thøc thanh to¸n vµ thêi h¹n thanh to¸n hîp lý t¹o ®iÒu kiÖn cho doan nghiÖp thu håi vèn nhanh, rót ng¾n chu kú thanh Trang 5 to¸n, trang tr¶i kÞp thêi c¸c chi phÝ vµ ®¸p øng ®îc nhu cÇu vÒ vèn cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c. KÕt qu¶ b¸n hµng ®îc tÝnh dùa trªn c¬ së doanh thu thuÇn vµ chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. §©y lµ phÇn thu nhËp lín nhÊt ®èi víi bÊt kú doanh nghiÖp kinh doanh th¬ng m¹i nµo. NÕu c«ng t¸c b¸n hµng ®îc qu¶n lý chÆt chÏ, hîp lý tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn kÕt qu¶ b¸n hµng sÏ cao. Tuy nhiªn ta còng kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt cã thÓ x¶y ra. Do vËy cÇn cã mét c«ng cô ®¾c lùc, hîp lý ®Ó tæng hîp qu¸ tr×nh trªn: B¸n hµng - x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng - ®ã lµ h¹ch to¸n kÕ to¸n. Nã ®¶m b¶o cung cÊp th«ng tin mét c¸ch chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi, cho phÐp doanh nghiÖp ®¹t ®îc ba môc tiªu chiÕn lîc: Lîi nhuËn - vÞ trÝ vµ an toµn. Tho¶ m·n ®îc c¸c yªu cÇu ®ã gãp phÇn t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn trong doanh nghiÖp, t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp vµ gãp phÇn lµm t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ níc, thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. I.1.2. Vai trß, nhiÖm vô cña kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng. I.1.2.1.Vai trß cña kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng. §èi víi c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ ®èi víi doanh nghiÖp th¬ng m¹i nãi riªng, tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng cã vai trß quan träng. Th«ng qua c¸c sè liÖu cña kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng cung cÊp, ban l·nh ®¹o c«ng ty cã thÓ thÊy ®îc nh÷ng thiÕu sãt gi÷a kh©u mua, kh©u dù tr÷ vµ kh©u b¸n, ph¸t hiÖn nh÷ng hµng ho¸ chËm lu©n chuyÓn, hµng ho¸ lu©n chuyÓn nhanh, tõ ®ã t×m ra biÖn ph¸p thóc ®Èy qu¸ tr×nh lu th«ng hµng ho¸, t¨ng nhanh vßng quay cña vèn lu ®éng. Tõ sè liÖu trªn b¸o c¸o tµi chÝnh mµ kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng cung cÊp, nhµ níc n¾m ®îc t×nh h×nh kinh doanh vµ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghÞp. Qua ®ã nhµ níc kiÓm tra viÖc chÊp hµnh c¸c chÕ ®é tµi chÝnh kÕ to¸n, ®ång thêi thùc hiÖn ®îc c¸c chøc n¨ng qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ. Ngoµi ra th«ng qua sè liÖu kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng cung cÊp, c¸c ®èi t¸c biÕt ®îc kh¶ n¨ng cña doanh ngiÖp trong viÖc mua b¸n hµng hãa, tõ ®ã ra c¸c quyÕt ®Þnh trong quan hÖ hîp t¸c víi doanh nghiÖp,nh: §Çu t, cho vay vèn hay b¸n chÞu víi khèi lîng lín... I.1.2.2. NhiÖm vô cña kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng. Trang 6 §Ó qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp sö dông nhiÒu c«ng cô qu¶n lý kh¸c nhau. Trong ®ã, kÕ to¸n ®îc sö dung nh mét c«ng cô kh«ng thÓ thiÕu ®«i víi mçi doanh nghiÖp. Do vËy, ®Ó thùc hiÖn tèt vai trß cña m×nh, kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng cÇn thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n sau: - Ghi chÐp ®Çy ®ñ, kÞp thêi khèi lîng thµnh phÈm, hµng ho¸ dÞch vô b¸n ra vµ tiªu thô néi bé, tÝnh to¸n ®óng ®¾n trÞ gi¸ vèn cña hµng ®· b¸n, chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c nh»m x¸c ®Þnh ®óng kÕt qu¶ b¸n hµng. - KiÓm tra, gi¸m s¸t tiÕn ®é thùc hiÖn kÕ ho¹ch b¸n hµng, kÕ ho¹ch lîi nhuËn, ph©n phèi lîi nhuËn, kû luËt thanh to¸n vµ lµm nghÜa vô víi nhµ níc. - Cung cÊp th«ng tin chÝnh x¸c, trung thùc vµ ®Çy ®ñ vÒ t×nh h×nh b¸n hµng, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ phôc vô cho viÖc lËp b¸o c¸o tµi chÝnh vµ qu¶n lý doanh nghiÖp. Thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n trªn, th«ng tin kÕ to¸n ®· gióp nh÷ng ngêi qu¶n lý doanh nghiÖp n¾m v÷ng t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, thiÕt lËp ®îc mèi quan hÖ gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, t×m ra vµ lùa chän ph¬ng ¸n b¸n hµng cã hiÖu qu¶ nhÊt, tõ ®ã ®Þnh híng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp . §Ó ph¸t huy ®îc vai trß vµ thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô ®· nªu trªn, ®ßi hái c«ng t¸c kÕ to¸n ph¶i ®îc tæ chøc rÊt khoa häc, hîp lý, ®ång thêi c¸n bé kÕ to¸n ph¶i n¾m v÷ng néi dung cña viÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng. I.2.Lý luËn chung vÒ tæ chøc c«ng t¸c kÕ toµn b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng. I.2.1.C¸c ph¬ng thøc b¸n hµng. Ph¬ng thøc b¸n hµng cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn viÖc sö dông c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh xuÊt kho thµn phÈm, hµng ho¸. ®ång thêi cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc x¸c ®Þnh thêi ®iÓm b¸n hµng, h×nh thµnh doanh thu b¸n hµng vµ tiÕt kiÖm chi phÝ b¸n hµng ®Ó t¨ng lîi nhuËn. HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp thêng vËn dông c¸c ph¬ng thøc b¸n hµng sau ®©y: I.2.1.1.B¸n hµng theo ph¬ng thøc giao hµng trùc tiÕp. Trang 7 Theo ph¬ng thøc nµy, bªn kh¸ch hµng uû quyÒn cho c¸n bé nghiÖp vô ®Õn nhËn hµng t¹i kho cña doanh ngiÖp hoÆc giao hµng tay ba t¹i ®Þa ®iÓm cña ngêi b¸n. Ngêi nhËn sau khi ký vµo chøng tõ b¸n hµng cña doanh nghiÖp b¸n th× hµng ho¸ ®îc x¸c nhËn lµ ®· b¸n. Khi ®ã doanh nghiÖp nhËn ®îc tiÒn hoÆc ®îc quyÒn thu tiÒn. thêi ®iÓm x¸c nhËn doanh thu chÝnh ngay t¹i thêi ®iÓm b¸n. Ph¬ng thøc b¸n hµng nµy cßn bao gåm c¸c ph¬ng thøc b¸n hµng cô thÓ sau, nh: B¸n bu«n, b¸n lÎ, b¸n hµng ®æi hµng. §èi víi b¸n bu«n cã hai ph¬ng thøc : Ph¬ng thøc b¸n hµng qua kho vµ ph¬ng thøc b¸n hµng kh«ng qua kho. *Ph¬ng thøc b¸n hµng qua kho. Theo ph¬ng thøc nµy hµng ho¸ mua vÒ ®îc nhËp kho , råi tõ kho xuÊt b¸n ra. ngêi mua cã thÓ nhËn hµng ngay t¹i kho cña ®¬n vÞ b¸n hay t¹i ®Þa ®iÓm do hai bªn tháa thuËn, chi phÝ vËn chuyÓn cã thÓ do bªn b¸n hoÆc bªn mua chÞu. *Ph¬ng thøc b¸n hµng kh«ng qua kho. Theo ph¬ng thùc nµy hµng ho¸ sÏ ®îc vËn chuyÓn th¼ng tõ ®¬n vÞ cung cÊp ®Õn ®¬n vÞ mua mµ kh«ng qua viÖc nhËp xuÊt vµo kho cña doanh nghiÖp. §èi víi hµng nhËp khÈu, hµng ho¸ ®îc giao ngay cho ®¬n vÞ mua t¹i s©n bay, bÕn c¶ng... hoÆc chuyÓn ngay tõ s©n bay, bÕn c¶ng ®Ðn n¬i ngêi mua yªu cÇu. §èi víi b¸n lÎ: Ngêi mua chñ yÕu lµ nh÷ng kh¸ch hµng mua víi môc ®Ých tiªu dïng, kh«ng víi môc ®Ých kinh doanh. Ngêi mua ®Õn cöa hµng, chi nh¸nh cña c«ng ty ®Ó mua, nhËn hµng vµ thêng thanh to¸n toµn bé sè tiÒn cña l« hµng ®ã. §èi víi b¸n hµng ®æi hµng: Doanh ngihÖp giao hµng cho kh¸ch hµng vµ ®æi l¹i kh¸ch hµng giao cho doanh nghiÖp vËt t, hµng ho¸ víi gi¸ trÞ t¬ng øng, ph¬ng thøc nµy chia lµm ba trêng hîp: - Trao ®æi hµng lÊy ngay - XuÊt hµng ho¸ tríc, l¸y vËt t, hµng ho¸ vÒ sau. - LÊy vÊt t, hµng ho¸ tríc, xuÊt hµng tr¶ sau. I.2.1.2.B¸n hµng theo ph¬ng thøc göi hµng. Theo ph¬ng thøc nµy ®Þnh kú doanh nghiÖp göi hµng cho kh¸ch trªn c¬ së tho¶ thuËn trong hîp ®ång mua b¸n gi÷a hai bªn vµ giao hµng t¹i ®Þa ®iÓm ®· quy Trang 8 íc trong hîp ®ång. Khi xuÊt kho göi ®i hµng vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp. KÕ to¸n chØ ®îc ghi nhËn doanh thu trong nh÷ng trêng hîp sau: -Doanh nghiÖp nhËn ®îc sè tiÒn do kh¸ch hµng thanh to¸n: tiÒn mÆt, giÊy b¸o Cã cña ng©n hµng,sÐc... -Kh¸ch hµng ®· nhËn ®îc hµng vµ chÊp nhËn thanh to¸n. -Kh¸ch hµng ®· øng tríc tiÒn hµng vÒ sè hµng ®ã. -Hai bªn tho¶ thuËn thanh to¸n theo kÕ ho¹ch. Trong ph¬ng thøc nµy, b¸n hµng qua ®¹i lý lµ chñ yÕu, doanh thu ®îc x¸c ®Þnh khi ®¹i lý thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n tiÒn hµng. I.2.2Doanh thu b¸n hµng vµ c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu b¸n hµng. I.2.2.1.Doanh thu b¸n hµng, nguyªn t¾c x¸c ®Þnh doanh thu b¸n hµng. Sau khi giao hµng cho kh¸ch hµng, doanh nghiÖp ®îc kh¸ch hµng tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n mét kho¶n tiÒn t¬ng øng víi gi¸ trÞ hµng ho¸ theo tho¶ thuËn. Kho¶n tiÒn nµy ®îc gäi lµ doanh thu b¸n hµng. *Doanh thu b¸n hµng: Lµ tæng gi¸ trÞ thùc hiÖn cho ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸,cung cÊp lao vô, dÞch vô cho kh¸ch hµng. Doanh thu b¸n hµng thêng ®îc ph©n biÖt cho tõng lo¹i ho¹t ®éng b¸n hµng, nh: Doanh thu b¸n hµng ho¸, doanh thu b¸n s¶n phÈm, doanh thu cung cÊp dÞch vô. Cô thÓ h¬n, doanh thu b¸n hµng còng cã thÓ ®îc tÝnh cho chi tiÕt tõng lo¹i hµng ho¸, thµnh phÈm, dÞch vô tiªu thô. Ngoµi ra, ta còng cã thÓ ph©n biÖt doanh thu b¸n hµng theo ph¹m vi tiªu thô, bao gåm: Doanh thu b¸n ra ngoµi vµ doanh thu b¸n hµng néi bé. ViÖc x¸c ®Þnh doanh thu b¸n hµng t¹i c¸c doanh nghiÖp ¸p dông tÝnh thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng theo c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c nhau th× kh¸c nhau: +§èi víi doanh nghiÖp nép thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ th× doanh thu b¸n hµng lµ toµn bé sè tiÒn b¸n hµng cha cã thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng, gåm c¶ phô thu vµ phÝ thu thªm ngoµi gi¸ b¸n (nÕu cã). +§èi víi doanh nghiÖp nép thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp th× doanh thu b¸n hµng lµ toµn bé sè tiÒn hµng gåm c¶ phô thu vµ phÝ thu thªm ngoµi gi¸ b¸n( nÕu cã). * Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh doanh thu b¸n hµng. ViÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n ph¶i tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh, viÖc h¹ch to¸n doanh thu còng ph¶i tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. Khi Trang 9 x¸c ®Þnh doanh thu ph¶i x¸c ®Þnh ®óng thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu. Thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu lµ thêi ®iÓm doanh nghiÖp giao hµng cho kh¸ch hµng, ®îc kh¸ch hµng thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n. Do ®ã, cã thÓ x¶y ra c¸c trêng hîp sau: -Doanh thu ®îc ghi nhËn t¹i thêi ®iÓm giao hµng. -Doanh thu ®îc ghi nhËn sau thêi ®iÓm giao hµng. Thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu cã thÓ ph¸t sinh nguån tiÒn hoÆc kh«ng ph¸t sinh nguån. Trêng hîp b¸n hµng thu tiÒn ngay, nguån tiÒn ph¸t sinh, doanh thu b¸n hµng chÝnh lµ sè tiÒn thu ®îc. trêng hîp b¸n hµng cha thu ®îc tiÒn ngay, cha ph¸t sinh nguån tiÒn, ngêi mua chÊp nhËn thanh to¸n, song ®Õn cuèi kú doanh nghiÖp vÉn cha thu ®îc tiÒn, khi ®ã doanh thu ®îc tÝnh cho kú nµy nhng sang kú sau míi cã tiÒn nhËp quü. Trêng hîp gi÷a kh¸ch hµng vµ doanh nghiÖp cã ¸p dông ph¬ng ph¸p thanh to¸n theo kÕ ho¹ch th× khi göi s¶n phÈm, hµng ho¸ cho ngêi mua doanh thu coi nh ®îc x¸c ®Þnh. Trêng hîp ngêi mua tr¶ tríc hoÆc tr¶ tiÒn t¬ng øng víi sè hµng cung cÊp nhng cha ®ñ sè hµng cÇn vµ cha ®îc chÊp nhËn th× doanh nghiÖp kh«ng ®îc ghi nhËn doanh thu. I.2.2.2. C¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu. Trong qu¸ tr×nh b¸n hµng, cã thÓ ph¸t sinh c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu. C¸c kho¶n nµy bao gåm: thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu, gi¶m gi¸ hµng b¸n, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. *ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt: Lµ s¾c thuÕ thuéc lo¹i thuÕ tiªu dïng, ®¸nh vµo viÖc chi tiªu cho hµng ho¸ dÞch vô ®Æc biÖt do nhµ níc quy ®Þnh nh»m híng dÉn tiªu dïng, ®iÒu tiÕt thu nhËp cña nh÷ng ngêi cã thu nhËp cao vµ gãp phÇn ®¶m b¶o nguån thu cho nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ níc. *ThuÕ xuÊt khÈu: Lµ s¾c thuÕ thuéc lo¹i thuÕ tiªu dïng ®¸nh vµo c¸c lo¹i hµng ho¸ xuÊt khÈu nh»m kiÓm so¸t ho¹t ®éng trong vµ ngoµi níc, ®Þnh híng ®óng ®¾n trong viÖc s¶n xuÊt kinh doanh, vµ ®¶m b¶o nguån thu ng©n s¸ch nhµ níc. Trang 10 ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu ®îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo sè lîng s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô tiªu thô, gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt cña tõng mÆt hµng do nhµ níc quy ®Þnh trong tõng thêi kú. *Gi¶m gi¸ hµng b¸n. Gi¶m gi¸ hµng b¸n lµ sè tiÒn ngêi b¸n gi¶m gi¸ cho ngêi mua trªn gi¸ b¸n ®· tho¶ thuËn v× lý do hµng b¸n kÐm phÈm chÊt, kh«ng ®óng quy c¸ch, thêi h¹n ®· quy ®Þnh trong hîp ®ång hoÆc do kh¸ch mua víi sè lîng lín. Gi¶m gi¸ hµng b¸n cã ba lo¹i sau: - Gi¶m gi¸. - Bít gi¸:Lµ kho¶n gi¶m trõ trªn gi¸ b¸n th«ng thêng v× lý do mua hµng víi khèi lîng lín, kho¶n nµy ®îc tÝnh theo tû lÖ trªn gi¸ b¸n, ngêi b¸n thùc hiÖn bít gi¸ cho ngêi mua ngay sau lÇn mua hµng. - Håi khÊu: Lµ kho¶n gi¶m trõ tÝnh trªn tæng sè c¸c nghiÖp vô ®· thùc hiÖn víi mét kh¸ch hµng trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. *Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. TrÞ gi¸ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i lµ sè tiÒn doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho kh¸ch hµng trong trêng hîp hµng x¸c ®Þnh lµ ®· b¸n nhng do hµng kÐm phÈm chÊt, sai quy c¸ch , chñng lo¹i, mÉu m·... kh¸ch hµng tr¶ l¹i sè hµng ®ã. I.2.3.Gi¸ vèn hµng b¸n TrÞ gi¸ vèn hµng xuÊt b¸n lµ trÞ gi¸ vèn thµnh phÈm, hµng ho¸, dÞch vô xuÊt b¸n trong kú. §èi víi doanh nghiÖp th¬ng m¹i, trÞ gi¸ hµng xuÊt kho ®Ó b¸n bao gåm gi¸ mua thùc tÕ vµ chi phÝ thu mua cña sè hµng ®· xuÊt kho. Gi¸ mua thùc tÕ cña hµng xuÊt b¸n lµ gi¸ mua ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n. NÕu hµng ho¸ lµ hµng nhËp khÈu th× ngoµi gi¸ mua thùc tÕ cßn bao gåm c¶ thuÕ nhËp khÈu. Chi phÝ thu mua cña sè hµng xuÊt b¸n bao gåm c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh mua hµng nh: Chi phÝ b¶o hiÓm hµng ho¸, tiÒn thuª kho, thuª bÕn b·i, chi phÝ vËn chuyÓn, b¶o qu¶n, bèc xÕp... ®a hµng tõ n¬i mua vÒ kho doanh nghiÖp. Do hµng mua vÒ nhËp kho cã thÓ cã gi¸ trÞ thùc tÕ nhËp kho kh¸c nhau ë nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau trong kú h¹ch to¸n. Doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh, kh¶ n¨ng nghiÖp vô cña c¸n bé kÕ Trang 11 to¸n... kÕ to¸n doanh nghiÖp cÇn lùa chän ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng xuÊt kho b¸n hîp lý nhÊt. Doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän mét trong c¸c ph¬ng ph¸p tinh gi¸ vèn hµng xuÊt kho sau: *Ph¬ng ph¸p ®¬n gi¸ b×nh qu©n. Ph¬ng ph¸p ®¬n gi¸ b×nh qu©n bao gåm hai ph¬ng ph¸p: -Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn: Theo ph¬ngph¸p nµy, hµng ho¸ xuÊt b¸n cha ghi sæ gi¸ vèn hµng xuÊt. Cuèi th¸ng, c¨n cø vµo sè hµng tån ®Çu kú vµ sè hµng nhËp trong kú kÕ to¸n tÝnh ®îc gi¸ b×nh qu©n cña hµng ho¸ theo c«ng thøc: Gi¸ thùc tÕ Gi¸ thùc tÕ Hµng tån kho + hµng nhËp §¬n gi¸ ®Çu kú Trong kú b×nh qu©n = gia quyÒn Sè lîng hµng + Sè lîng hµng tån ®Çu kú nhËp trong kú Tõ ®ã ta x¸c ®Þnh ®îc gi¸ vèn hµng xuÊt kho: Gi¸ thùc tÕ Sè lîng §¬n gi¸ thùc tÕ hµng ho¸ = hµng ho¸ X b×nh qu©n xuÊt kho xuÊt kho gia quyÒn Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm tÝnh to¸n ®¬n gi¶n, dÔ lµm nhng ®Õn cuèi kú míi tÝnh ®îc gi¸ vèn cña hµng xuÊt b¸n. Do vËy ph¬ng ph¸p nµy thêng ®îc sö dông ë nh÷ng doanh nghiÖp mµ sè chñng lo¹i hµng ho¸ kh«ng lín, h¹ch to¸n ®¬n gi¶n. -Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n liªn hoµn VÒ c¬ b¶n, ph¬ng ph¸p nµy gièng ph¬ng ph¸p trªn, nhng ®¬n gi¸ b×nh qu©n ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së gi¸ thùc tÕ cña hµng tån ®Çu kú vµ ®¬n gi¸ cña hµng nhËp trong kú. Cø sau mçi lÇn nhËp kho hµng ho¸ th× l¹i tÝnh l¹i gi¸ thùc tª b×nh qu©n sau lÇn nhËp ®ã. Gi¸ thùc tÕ Sè lîng §¬n gi¸ thùc tÕ cña hµng = hµng X b×nh qu©n xuÊt kho xuÊt kho tríc khi xuÊt Trang 12 Theo ph¬ng ph¸p nµy, ë bÊt kú thêi ®iÓm nµo trong kú kÕ to¸n còng cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc gi¸ thùc tÕ cña hµng xuÊt kho. Song khèi lîng c«ng viÖc tÝnh to¸n l¹i nhiÒu, nªn ph¬ng ph¸p nµy thêng ®îc ¸p dông ë doanh nghiÖp cã Ýt chñng lo¹i hµng ho¸, sè lÇn nhËp Ýt. *Ph¬ngph¸p thùc tÕ ®Ých danh: Theo ph¬ng ph¸p nµy hµng ho¸ nhËp kho theo gi¸ nµo th× xuÊt kho theo gi¸ ®ã. trÞ gi¸ vèn cña hµng xuÊt b¸n ®îc tÝnh c¨n cø vµo sè lîng hµng xuÊt kho vµ ®¬n gi¸ nhËp cña l« hµng ®ã. Ph¬ng ph¸p nµy ph¶n ¸nh chÝnh x¸c gi¸ cña tõng l« hµng xuÊt, nhng c«ng viÖc rÊt phøc t¹p ®ßi hái thñ kho ph¶i n¾m chi tiÐt tõng l« hµng. Ph¬ng ph¸p nµy thêng ®îc ¸p dông cho c¸c lo¹i hµng ho¸ cã gi¸ trÞ cao, nhËp theo l« vµ ®îc b¶o qu¶n riªng theo tõng l« cña mçi lÇn nhËp. *Ph¬ng ph¸p nhËp tríc, xuÊt tríc. Ph¬ng ph¸p nµydùa trªn gi¶ ®Þnh r»ng hµng ho¸ nµo nhËp tríc sÏ ®îc xuÊt tríc vµ lÊy ®¬n gi¸ mua thùc tÕ cña lÇn nhËp ®ã ®Ó tÝnh gi¸ vèn hµng xuÊt kho. TrÞ gi¸ cña hµng tån kho cuèi kú ®îc tÝnh theo sè lîng hµng tån kho vµ ®¬n gi¸ cña nh÷ng lÇn nhËp sau cïng. Ph¬ng ph¸p nµy thêng ®îc ¸p dông cho nh÷ng doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng qu¶n lý cao vÒ ®iÒu kiÖn, thêi gian b¶o qu¶n... Khi tÝnh to¸n trÞ gi¸ vèn ®ßi hái ph¶i cã sù ph©n lo¹i hµng ho¸ râ rµng nen viÖc qu¶n lý h¹ch to¸n phøc t¹p. *Ph¬ng ph¸p nhËp sau, xuÊt tríc. VÒ c¬ b¶n ph¬ng ph¸p nµy cònh nh ph¬ng ph¸p nhËp tríc xuÊt tríc. Song ph¬ngph¸p nµy dùa trªn gi¶ ®Þnh r»ng hµng nµo nhËp sau th× xuÊt tríc vµ trÞ gi¸ hµng xuÊt kho ®îc tÝnh b»ng c¸ch c¨n cø vµo sè lîng hµng xuÊt kho, ®¬n gi¸ cña tõng l« hµng nhËp míi nhÊt hiÖn cã trong kho. TrÞ gi¸ hµng tån kho cuèi kú ®îc tÝnh theo sè lîng hµng tån kho vµ ®¬n gi¸ cña nhng l« hµng nhËp cò nhÊt vµ ®¬n gi¸ cña l« hµng nhËp sau khi xuÊt lÇn cuèi tÝnh ®Õn thêi ®iÓm x¸c ®Þnh sè tån kho. Ph¬ng ph¸p nµy thêng ®îc ¸p dông t¹i c¸c doanh nghiÖp kinh doanh nh÷ng mÆt hµng mµ gi¸ c¶ biÕn ®éng m¹nh qua nh÷ng lÇn nhËp. Nãi chung hai ph¬ng ph¸p nhËp tríc xuÊt tríc vµ nhËp sau xuÊt tríc cung cÊp gi¸ trÞ phï hîp cña hµng xuÊt kho trong nhiÒu trêng hîp linh ®éng kh¸c nhau nhng l¹i g©y khã kh¨n trong viÖc h¹ch to¸n chi tiÕt hµng ho¸ tån kho còng Trang 13 nh viÖc tæ chøc kho. Do ®ã c¸c ph¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp mµ viÖc nhËp, xuÊt kho theo l« lín vµ kh«ng thêng xuyªn. *Ph¬ng ph¸p gi¸ h¹ch to¸n. Gi¸ h¹ch to¸n lµ gi¸ do doanh nghiÖp ®Æt ra, cã thÓ lµ gi¸ kÕ ho¹ch hoÆc gi¸ cuèi kú tríc vµ ®îc sö dông thèng nhÊt tong mét kú h¹ch to¸n. Gi¸ thùc tÕ Gi¸ h¹ch to¸n HÖ sè Cña hµng ho¸ = hµng ho¸ X gi¸ cña XuÊt kho trong kú xuÊt kho hµng ho¸ Trong ®ã: Gi¸ thùc tÕ + Gi¸ thùc tÕ HÖ sè hµng tån ®Çu kú hµng nhËp trong kú gi¸ cña = hµng ho¸ Gi¸ h¹ch to¸n + Gi¸ h¹ch to¸n hµng tån ®Çu kú hµng nhËp trong kú Gi¸ h¹ch to¸n thêng ®îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ thµnh phÈm, hµng ho¸ trong c¸c doanh nghiÖp cã quy m« lín, khèi lîng hµng ho¸ nhiÒu, t×nh h×nh nhËp , xuÊt diÔn ra thêng xuyªn, viÖc x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ khã kh¨n. Mçi ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ ®Òu cã néi dung, u, nhîc ®iÓm kh¸c nhau. Doanh nghiÖp khi lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng xuÊt kho ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c nhÊt qu¸n trong c¸c liªn ®é kÕ to¸n ®Ó ®¶m b¶o tÝnh so s¸nh ®îc cña c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. I.2.4.Chi phÝ b¸n hµng. Trong qu¸ tr×nh b¸n hµng, doanh nghiÖp ph¶i bá ra c¸c kho¶n chi phÝ cho kh©u lu th«ng hµng , nh: vËn chuyÓn, bao gãi, giao dÞch...Chi phÝ b¸n hµng lµ c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thu c¸c lo¹i s¶n ph¶m, hµng ho¸, lao vô, dÞch vô nh chi phÝ nh©n viªn b¸n hµng, chi phÝ thuª kho b·i, chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì... Theo quy ®Þnh hÖn hµnh, chi phÝ b¸n hµng chia thµnh c¸c lo¹i sau: -Chi phÝ nh©n viªn: Lµ c¸c kho¶n tr¶ cho nh©n viªn b¸n hµng, nh©n viªn ®ãng gãi s¶n phÈm, hµng ho¸, b¶o qu¶n vËn chuyÓn hµng ho¸... bao gåm tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, c¸c lo¹i phô cÊp, b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn... Trang 14 - Chi phÝ vËt liÖu, bao b×: Lµ kho¶n chi vÒ vËt liÖu, bao b× bao gãi s¶n phÈm, hµng ho¸ dïng cho b¶o qu¶n vµ vËn chuyÓn s¶n phÈm, hµng ho¸. - Chi phÝ dông cô, ®å dïng: Chi vÒ c«ng cô, dông cô phôc vô cho c«ng t¸c b¸n hµng, nh: Dông cô ®o lêng tÝnh to¸n, ph¬ng tiÖn lµm viÖc... -Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Lµ chi phÝ khÊu hao c¸c lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh dïng trong kh©u tiªu thô hµng ho¸, nh : nhµ kho, cöa hµng, ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn, bèc dì... - Chi phÝ b¶o hµnh: Lµ kho¶n chi tr¶ cho c¸c chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn hµng ho¸ ®îc b¶o hµnh cña C«ng ty trong thêi gian hµng ho¸ ®ã ®îc b¶o hµnh, nh: Chi phÝ söa ch÷a, thay ®æi phô tïng, m¸y mãc... cña hµng ho¸ ®îc b¶o hµnh. -Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi nh tiÒn thuª kho b·i, thuª bèc v¸c, vËn chuyÓn, hoa hång cho ®¹i lý b¸n hµng, hoa hång cho ®¬n vÞ nhËn uû th¸c xuÊt khÈu. -Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Chi phÝ tiÕp kh¸ch, ®µm ph¸n, giao dÞch, chi phÝ giíi thiÖu s¶n phÈm, chµo hµng. Toµn bé chi phÝ b¸n hµng ph¸t sinh trong kú ®· tËp hîp ®îc, ®Õn cuèi kú, kÕ to¸n thùc hiÖn kÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. Trêng hîp doanh nghiÖp cã dù tr÷ hµng ho¸, chi phÝ b¸n hµng ph¸t sinh trong kú cã sù biÕn ®éng lín cÇn ph©n bæ mét phÇn chi phÝ cho hµng cßn l¹i cuèi kú. Chi phÝ b¸n hµng Chi phÝ b¸n hµng cÇn ph©n bæ + ph¸t sinh trong kú Chi phÝ b¸n hµng cßn l¹i ®Çu kú TrÞ gi¸ ph©n bæ cho hµng = x hµng cßn l¹i cßn l¹i cuèi kú TrÞ gi¸ hµng xuÊt + TrÞ gi¸ hµng cßn cuèi kú Trong kú l¹i cuèi kú Tõ ®ã x¸c ®Þnh chi phÝ b¸n hµng cho hµng ph©n bæ ®· b¸n trong kú: Chi phÝ b¸n hµng CPBH CPBH CPBH ph©n bæ ph©n bæ cho hµng = ph©n bæ cho hµng + hµng ph¸t sinh - cho hµng cßn ®· b¸n trong kú cßn l¹i ®Çu kú trong kú l¹i cuèi kú I.2.5- Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp lµ nh÷ng chi phÝ cho viÖc qu¶n lý kinh doanh, qu¶n lý hµnh chÝnh vµ phôc vô chung kh¸c cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña c¶ doanh nghiÖp. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp bao gåm c¸c lo¹i sau: Trang 15 - Chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý: bao gåm chi phÝ vÒ l¬ng, phô cÊp, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña nh©n viªn qu¶n lý, nh: b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn... - Chi phÝ vËt liÖu qu¶n lý: gi¸ trÞ nhiªn, nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng cho c«ng t¸c qu¶n lý. - Chi phÝ ®å dïng v¨n phßng: gi¸ trÞ c«ng cô ®å dïng v¨n phßng dïng cho qu¶n lý. - Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: chi phÝ khÊu hao nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh dïng chung cho doanh nghiÖp nh: v¨n phßng, kho tµng, ph¬ng tiÖn vËn t¶i truyÒn dÉn, m¸y mãc thiÕt bÞ nghiÖp dïng cho v¨n phßng. - ThuÕ, phÝ vµ lÖ phÝ: c¸c chi phÝ vÒ thuÕ nh thuÕ m«n bµi, thuÕ nhµ ®Êt, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng..., c¸c lo¹i phÝ vµ lÖ phÝ kh¸c. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: chi phÝ vÒ ®iÖn níc, ®iÖn tho¹i, thuª nhµ, thuª söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh dïng chung cho doanh nghiÖp. - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh do nhu cÇu qu¶n lý, ngoµi c¸c kho¶n chi trªn nh : chi héi nghÞ, c«ng t¸c phÝ... Cuèi kú, kÕ to¸n thùc hiÖn kÕt chuyÓn , ph©n bæ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. Trêng hîp chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp cÇn ph©n bæ th× chi phÝ qu¶n lý qu¶n lý doanh nghiÖp sÏ ®îc ph©n bæ theo c¸ch chi phÝ b¸n hµng ®îc ph©n bæ ë trªn. I.2.6- KÕt qu¶ b¸n hµng. Môc tiªu cuèi cïng cña c¸c doanh nghiÖp lµ lîi nhuËn, do vËy hä ®Æc biÖt quan t©m ®Õn lç, l·i. V× vËy, kÕ to¸n b¸n hµng lu«n g¾n liÒn víi viÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh- kÕt qu¶ b¸n hµng. KÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh l¹i lµ thµnh phÇn chÝnh cÊu thµnh nªn kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. KÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh- kÕt qu¶ b¸n hµng ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc tÝnh sau: KÕt qu¶ Tæng C¸c kho¶n Gi¸ vèn CPBH ,CPQLDN = doanh thu - gi¶m trõ - ph©n bæ cho hµng b¸n hµng b¸n hµng DT b¸n bµng hµng b¸n b¸n ra KÕt qu¶ kinh doanh lµ kÕt qu¶ cuèi cïng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh cña mét doanh nghiÖp, ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ ho¹t Trang 16 ®éng cña doanh nghiÖp. Qua ®ã cã thÓ ®¸nh gi¸ ®îc sù tån t¹i vµ xu híng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. I.2.7- ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ lo¹i thuÕ tiªu thô ®¸nh vµo c¸c lo¹i hµng ho¸, dÞch vô tiªu dïng. Nã ®îc tÝnh c¨n cø vµo gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt ¸p dông cho lo¹i hµng ®ã. ThuÕ gia trÞ gia t¨ng ®Çu ra chÝnh lµ phÇn thuÕ ngêi tiªu dïng ph¶i chÞu nhng ngêi b¸n nép thay.Tuú tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp mµ c¸c doanh nghiÖp cã thÓ nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ hay ph¬ng ph¸p trùc tiÕp. ë c¸c doanh nghiÖp nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ th× sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép sÏ lµ sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu ra trõ ®i sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo. ë c¸c doanh nghiÖp nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng sÏ ®îc tÝnh vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp , phÇn thuÕ, lÖ phÝ, ®Ó trõ vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. I.3- Tæ chøc kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng. I.3.1- Chøng tõ kÕ to¸n sö dông. Chøng tõ kÕ to¸n lµ mét ph¬ng thøc kiÓm tra vµ gi¸m ®èc c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh cña doanh nghiÖp. Khi ph¸t sinh c¸c nghiÖp vô b¸n hµng, kÕ to¸n ph¶i lËp, thu thËp ®Çy c¸c chøng tõ phï hîp theo ®óng néi dung, quy ®Þnh cña nhµ níc, nh»m ®¶m b¶o c¬ së ph¸p lý ®Ó ghi sæ kÕ to¸n. C¸c chøng tõ kÕ to¸n chñ yÕu dïng trong kÕ to¸n b¸n hµng: - Ho¸ ®¬n b¸n hµng(thêng lµ ho¸ ®¬n GTGT) - PhiÕu xuÊt kho(mÉu 02-VT) - Ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho(mÉu 02-BH) - PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé(mÉu 03-VT) - PhiÕu thu - GiÊy b¸o cã cña ng©n hµng.... Trêng hîp doanh nghiÖp lµ doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu cßn sö dông mét sè chøng tõ: - Ho¸ ®¬n th¬ng m¹i - VËn ®¬n Trang 17 - Tê khai h¶i quan - PhiÕu ®ãng gãi - GiÊy chøng nhËn kiÓm ®Þnh - B¶ng kª chi tiÕt hµng xuÊt nhËp khÈu... Ngêi lËp chøng tõ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh hîp lý, hîp ph¸p cña c¸c chøng tõ vÒ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ - tµi chÝnh ph¸t sinh. Mäi chøng tõ kÕ to¸n ph¶i ®îc tæ chøc lu©n chuyÓn theo tr×nh tù vµ thêi gian hîp lý do kÕ to¸n trëng quy ®Þnh, phôc vô cho viÖc ghi chÐp, ph¶n ¸nh tæng hîp kÞp thêi cña c¸c bé phËn, c¸c phßng ban cã liªn quan. I.3.2- Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông. §Ó ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng doanh nghiÖp, kÕ to¸n sö dông hÖ thèng tµi kho¶n sau: -TK 156 “Hµng ho¸”: Lµ tµi kho¶n ph¶n ¸nh sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh t¨ng gi¶m hµng ho¸ trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng maÞ, dÞch vô vµ nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt cã tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh hµng ho¸. TK 156 gåm 2 TK cÊp hai: +TK 1561: trÞ gi¸ mua hµng ho¸. +TK 1562: Chi phÝ mua hµng ho¸. -TK 611”Mua hµng”: Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh trÞ gi¸ vèn cña hµng lu©n chuyÓn trong kú. TK ®îc sö dông trong trêng hîp doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. - TK 151 “Hµng mua ®ang ®i ®êng”: TK ph¶n ¸nh trÞ gi¸ hµng ho¸ doanh nghiÖp ®· mua, ®· thanh to¸n hoÆc ®· chÊp nhËn thanh to¸n nhng cha vÒ nhËp kho doanh nghiÖp - TK 157 “Hµng göi ®i b¸n”: Tµi kho¶n ph¶n ¸nh sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng cña trÞ gi¸ vèn hµng ho¸ göi ®i b¸n. -TK511 “Doanh thu b¸n hµng”: TK dïng ®Ó ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng thùc tÕ ph¸t sinh t¹i doanh nghiÖp. TK 511 kh«ng cã sè d cuèi kú vµ cã 4 tµi kho¶n cÊp hai: +TK 5111: Doanh thu b¸n hµng ho¸. +TK 5112: Doanh thu b¸n thµnh phÈm. +TK 5113: Doanh thu cung cÊp dÞch vô. Trang 18 +TK 5114: Doanh thu trî cÊp, trî gi¸. -TK512 “Doanh thu b¸n hµng néi bé”: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh b¸n hµng trong néi bé mét doanh nghiÖp h¹ch to¸n kinh tÕ ®éc lËp. TK 512 kh«ng cã sè d cuèi kú vµ cã ba TK cÊp hai: +TK 5121: Doanh thu b¸n hµng ho¸. +TK 5122: Doanh thu b¸n s¶n phÈm. + TK5123: Doanh thu cung cÊp dÞch vô. -TK 531 “Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i”: Dïng theo dâi doanh thu cña sè hµng ®· tiªu thô nhng bÞ kh¸ch hµng tr¶ l¹i do lçi thuéc vÒ phÝa doanh nghiÖp. TK nµy kh«ng cã sè d cuèi kú. -TK 532 “Gi¶m gi¸ hµng b¸n”:Dïng ®Ó theo dâi tÊt c¶ c¸c kho¶n gi¶m gi¸, bít gi¸,håi khÊu trªn gi¸ b¸n cho kh¸ch hµng.TK 532 kh«ng cã sè d cuèi kú. -TK 632 “Gi¸ vèn hµng b¸n” :Dïng ®Ó theo dâi trÞ gi¸ vèn cña hµng xuÊt b¸n trong kú. Tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d cuèi kú. -TK 333 “ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép nhµ níc”: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh thanh to¸n nghÜa vô víi nhµ níc. TK nµy cã ba TK cÊp hai ph¶n ¸nh thuÕ tiªu thô: +TK 3331: ThuÕ GTGT ®Çu ra +TK 3332: ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt. +TK 3333: ThuÕ xuÊt khÈu. -TK 641 “Chi phÝ b¸n hµng”: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh tËp hîp kÕt chuyÓn c¸c chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸, lao vô, dÞch vô. TK 641 kh«ng cã sè d cuèi kú vµ cã 7 TK cÊp hai + TK 6411:Chi phÝ nh©n viªn b¸n hµng + TK 6412 :Chi phÝ vËt liÖu, bao b× + TK 6413 :Chi phÝ dông cô, ®å dïng: + TK 6414 :Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh + TK 6415 :Chi phÝ b¶o hµnh. + TK 6417 :Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi. + TK 6418: Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c -TK 642 “Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp”: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh tËp hîp kÕt chuyÓn c¸c chi phÝ qu¶n lý kinh doanh, qu¶n lý hµnh chÝnh vµ c¸c chi phÝ kh¸c liªn quan ®Õn ho¹t ®éng chung cña doanh nghiÖp. Trang 19 TK 642 kh«ng cã sè d cuèi kú vµ cã 8 TK cÊp hai: + TK 6421: Chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý + TK 6422: Chi phÝ vËt liÖu qu¶n lý + TK 6423: Chi phÝ ®å dïng v¨n phßng + TK 6424: Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh + TK 6425: ThuÕ, phÝ vµ lÖ + TK 6427: Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi + TK 6428: Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn -TK 911 “X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh”: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña doanh nghiÖp trong mét kú h¸ch to¸n. Tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d cuèi kú. -TK 421 “Lîi nhuËn cha ph©n phèi”: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh kÕt qu¶ kinh doanh(l·i, lç) vµ t×nh h×nh ph©n phèi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. -TK 413 “Chªnh lÖch tû gi¸”: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè chªnh lÖch do thay ®æi tû gi¸ ngo¹i tÖ cña doanh nghiÖp vµ t×nh h×nh sö lý sè chªnh lÖch ®ã. I.3.3Tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt nghiÖp vô b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸nhµng. H¹ch to¸n chi tiÕt hµng ho¸ vÒ c¬ b¶n vÉn sö dông c¸c chøng tõ vÒ hµng tån kho trong hÖ thèng chøng tõ kÕ to¸n do bé tµi chÝnh ban hµnh: phiÕu xuÊt kho, ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho....ViÖc h¹ch to¸n chi tiÕt s¶n phÈm hµng ho¸ ®îc tiÕn hµnh ë c¶ kho vµ ë phßng kÕ to¸n, th«ng qua viÖc theo dâi tõng lo¹i, tõng thø hµng ho¸ trªn c¶ hai chØ tiªu: hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ. Doanh nghiÖp cã thÓ h¹ch to¸n chi tiÕt hµng ho¸ theo mét trong ba ph¬ng ph¸p sau: -Ph¬ng ph¸p ghi thÎ song song. -Ph¬ng ph¸p ®èi chiÕu lu©n chuyÓn. -Ph¬ng ph¸p ghi sæ sè d. -Tuú theo yªu cÇu qu¶n lý cña tõng doanh nghiÖp mµ lùa chän ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt phï hîp. Cô thÓ h¬n, kÕ to¸n cã thÓ chi tiÕt hµng b¸n ra theo nhãm hµng, l« hµng, ngµnh hµng hoÆc theo ®Þa ®iÓm kinh doanh cña tõng cöa hµng, chi nh¸nh...®Ó theo dâi, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh cña tõng ®èi tîng. I.3.4- Tr×nh tù kÕ to¸n tæng hîp b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng. Trang 20