ch¬ng 1
lý luËn chung vÒ kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt
qu¶ b¸n hµng trong c¸c doanh nghiÖp
1.1. sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c
®Þnh kÕt qu¶
b¸n hµng trong c¸c doanh nghiÖp
1.1.1. B¸n hµng vµ vai trß cña qu¸ tr×nh b¸n hµng
®èi víi DN
B¸n hµng lµ giai ®o¹n cuèi cïng trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp. B¸n hµng cã vai trß
v« cïng quan träng kh«ng chØ ®èi víi mçi doanh nghiÖp mµ
cßn ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Trong c¸c doanh nghiÖp qu¸ tr×nh tiªu thô thµnh phÈm,
hµng ho¸ hay ®¬n thuÇn gäi lµ qu¸ tr×nh b¸n hµng ®îc hiÓu
lµ qu¸ tr×nh trao ®æi ®Ó thùc hiÖn gÝa trÞ cña hµng ho¸,
®©y lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ vèn cña doanh nghiÖp tõ
h×nh th¸i hiÖn vËt sang h×nh th¸i tiÒn tÖ (Hµng- TiÒn) vµ
h×nh thµnh kÕt qu¶ b¸n hµng. Trong qu¸ tr×nh ®ã, mét
mÆt doanh nghiÖp giao hµng cho kh¸ch vµ mÆt kh¸c kh¸ch
hµng sÏ tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn cho doanh nghiÖp
theo gi¸ c¶ ®· tho¶ thuËn. Nh vËy thùc chÊt b¸n hµng lµ viÖc
chuyÓn quyÒn së h÷u vÒ hµng ho¸, thµnh phÈm, dÞch vô cho
kh¸ch hµng vµ ®æi l¹i doanh nghiÖp thu ®îc tiÒn hoËc nhËn
®îc quyÒn thu tiÒn tõ kh¸ch hµng.
§èi víi b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp cã b¸n ®îc hµng ho¸
th× míi cã thu nhËp ®Ó bï ®¾p nh÷ng chi phÝ ®· bá ra vµ
h×nh thµnh kÕt qu¶ b¸n hµng. NÕu ho¹t ®éng b¸n hµng cña
doanh nghiÖp kh«ng th«ng suèt sÏ lµm ngõng trÖ c¸c ho¹t
®éng kh¸c nh s¶n xuÊt, mua vµo, dù tr÷... Cßn nÕu ho¹t
®éng b¸n hµng cña doanh nghiÖp tr«i ch¶y sÏ thóc ®Èy c¸c
ho¹t ®éng kh¸c. V× vËy cã thÓ vÝ ho¹t ®éng b¸n hµng lµ
tÊm g¬ng ph¶n ¸nh t×nh h×nh ho¹t ®éng chung cña doanh
1
nghiÖp. NÕu më réng ®îc b¸n hµng, t¨ng doanh thu sÏ t¹o
®iÒu kiÖn më réng thÞ trêng tiªu thô cña doanh nghiÖp, më
réng kinh doanh, cñng cè vµ kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña doanh
nghiÖp trªn thÞ trêng, gióp doanh nghiÖp ®øng v÷ng trong
kinh doanh.
§èi víi ngêi tiªu dïng (kh¸ch hµng), b¸n hµng ®¸p øng
nhu cÇu tiªu dïng cña kh¸ch hµng. ChØ qua qu¸ tr×nh b¸n
hµng, c«ng dông cña hµng ho¸ míi ®îc ph¸t huy hoµn toµn.
Bªn c¹nh ®ã, b¸n hµng cßn gãp phÇn híng dÉn nhu cÇu tiªu
dïng cña kh¸ch hµng. ViÖc thóc ®Èy b¸n hµng ë doanh
nghiÖp lµ c¬ së ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt vµ tiªu thô ë c¸c ®¬n
vÞ kinh tÕ kh¸c cã quan hÖ kinh tÕ víi doanh nghiÖp.
XÐt trªn ph¹m vÞ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, b¸n
hµng lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng chÝnh cña qu¸ tr×nh lu
th«ng ph©n phèi hµng ho¸, b¸n hµng lµ ho¹t ®éng ®Ó thùc
hiÖn môc ®Ých cña s¶n xuÊt lµ tiªu dïng vµ lµ ®iÒu kiÖn ®Ó
qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi ®îc thùc hiÖn. Ngoµi ra b¸n
hµng cßn gãp phÇn ®iÒu hoµ gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng,
gi÷a tiÒn vµ hµng, gi÷a kh¶ n¨ng vµ nhu cÇu.... lµ ®iÒu
kiÖn ®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn c©n ®èi trong tõng
ngµnh,tõng vïng còng nh trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc
d©n.
1.1.2. ý nghÜa cña kÕt qu¶ b¸n hµng ®èi víi DN
KÕt qu¶ b¸n hµng trong c¸c DN ®îc hiÓu lµ kho¶n chªnh
lÖch gi÷a tæng doanh thu b¸n hµng trong kú cña DN víi c¸c
kho¶n chi phÝ mµ DN ®· bá ra ®Ó cã ®îc sè doanh thu ®ã.
NÕu doanh thu b¸n hµng lín h¬n tæng sè chi phÝ ®· bá ra
phôc vô cho viÖc b¸n hµng trong mét chu kú nhÊt ®Þnh th×
doanh nghiÖp cã l·i vµ ngîc l¹i, thu nhËp nhá h¬n chi phÝ th×
doanh nghiÖp kinh doanh thua lç. KÕt qu¶ b¸n hµng lµ môc
®Ých cuèi cïng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh t¹i c¸c
DN. Nã lµ mét chØ tiªu chÊt lîng tæng hîp cã ý nghÜa quan
träng trong qu¶n lý s¶n xu¸t kinh doanh, lµ nh©n tè quyÕt
2
®Þnh ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Cã lîi
nhuËn, doanh nghiÖp míi cã ®iÒu kiÖn ®Ó më réng kinh
doanh, n©ng cao ®êi sèng cña c¸n bé trong doanh nghiÖp,
t¹o nguån tÝch luü quan träng cho nÒn kinh tÕ quèc d©n......
B¸n hµng, víi vÞ trÝ lµ kh©u cuèi cïng trong qu¸ tr×nh
kinh doanh cña doanh nghiÖp, cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi
kÕt qu¶ kinh doanh: b¸n hµng lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶
b¸n hµng, ngîc l¹i x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng lµ c¨n cø quan
träng ®Ó doanh nghiÖp ra c¸c quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt kinh
doanh. Cã thÓ nãi gi÷a b¸n hµng vµ kÕt qu¶ b¸n hµng cã mèi
quan hÖ mËt thiÕt; kÕt qu¶ b¸n hµng lµ môc ®Ých cuèi cïng
cña doanh nghiÖp, cßn b¸n hµng lµ “ph¬ng tiÖn” trùc tiÕp
®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých ®ã.
1.1.3. Yªu cÇu qu¶n lý qu¸ tr×nh b¸n hµng vµ x¸c
®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng
Qu¶n lý c«ng t¸c b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n
hµng thùc chÊt lµ qu¶n lý viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn kÕ
ho¹ch b¸n hµng trong tõng thêi kú, ®èi víi tõng kh¸ch hµng,
tõng hîp ®ång kinh tÕ. §ã cßn lµ qu¶n lý vÒ sè lîng, chÊt lîng
hµng ho¸, thêi gian tiªu thô, c¬ cÊu mÆt hµng tiªu thô, trÞ
gi¸ vèn hµng xuÊt b¸n, chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý
DN ph©n bæ cho hµng b¸n ra, t×nh h×nh thanh to¸n cña kh¸ch
hµng vµ thanh to¸n c¸c kho¶n ph¶i trÝch nép cho ng©n s¸ch NN.
C¸c yªu cÇu qu¶n lý qu¸ tr×nh b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶
b¸n hµng:
N¾m b¾t theo dâi chÆt chÏ tõng ph¬ng thøc b¸n
hµng, tõng thÓ thøc thanh to¸n, tõng lo¹i thµnh phÈm tiªu thô
vµ tõng kh¸ch hµng ®¶m b¶o thu håi nhanh vµ ®Çy ®ñ tiÒn
b¸n hµng. §èi víi c¸c kho¶n gi¶m trõ ph¶i cã qui chÕ qu¶n lý
c«ng khai, ®èi víi c¸c kho¶n chiÕt khÊu, gi¶m gi¸ cho sè
hµng th«ng thêng tiªu thô trong kú ph¶i ®¶m b¶o cho DN cã
l·i.
3
Lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh trÞ gi¸ vèn hµng xuÊt
b¸n phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña DN, gi¸m s¸t kiÓm tra
chÆt chÏ tÝnh hîp lý, hîp ph¸p cña c¸c kho¶n CPBH vµ
CPQLDN ph¸t sinh, ®ång thêi ph©n bæ chi phÝ cho hµng b¸n
ra hîp lý, khoa häc, ®¶m b¶o nguyªn t¾c nhÊt qu¸n.
Ph¶i tËp hîp chÝnh x¸c, ®óng ®¾n kÕt qu¶ b¸n
hµng nãi chung còng nh kÕt qu¶ tiªu thô tõng lo¹i hµng nãi
riªng.
1.1.4. NhiÖm vô kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt
qu¶ b¸n hµng
KÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng cã vai
trß rÊt quan träng trong viÖc thu nhËn, xö lý vµ cung cÊp
th«ng tin vÒ ho¹t ®éng b¸n hµng, kÕt qu¶ b¸n hµng cña DN
nh»m kiÓm tra, gi¸m s¸t toµn bé ho¹t ®éng ®ã. §Ó thùc
hiÖn ®îc vai trß ®ã, kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶
b¸n hµng ph¶i thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô sau:
Theo dâi, ph¶n ¸nh vµ gi¸m ®èc chÆt chÏ qu¸ tr×nh b¸n
hµng, ghi chÐp ®Çy ®ñ c¸c kho¶n doanh thu b¸n hµng, chi
phÝ b¸n hµng, c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu b¸n hµng ....
Theo dâi qu¶n lý chÆt chÏ t×nh h×nh thanh to¸n c«ng nî
cña kh¸ch hµng, ®«n ®èc ®¶m b¶o thu ®ñ tiÒn b¸n hµng.
X¸c ®Þnh chÝnh x¸c kÕt qu¶ b¸n hµng, ph¶n ¸nh vµ ®«n
®èc viÖc thùc hiÖn nghÜa vô víi Nhµ níc.
Cung cÊp c¸c th«ng tin kinh tÕ cÇn thiÕt cho c¸c bé phËn
cã liªn quan, ®Þnh kú tiÕn hµnh ph©n tÝch kinh tÕ ®èi víi
ho¹t ®éng b¸n hµng vµ kÕt qu¶ b¸n hµng.
§Ó thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô trªn, kÕ to¸n b¸n hµng
vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng cÇn thùc hiÖn tèt c¸c néi qui
sau:
Tæ chøc tèt viÖc lu©n chuyÓn chøng tõ, h¹ch to¸n ban
®Çu, ghi sæ kÕ to¸n vÒ doanh thu, gi¸ vèn hµng b¸n, CPBH
& CPQLDN.
4
Tæ chøc thiÕt kÕ, sö dông hÖ thèng tµi kho¶n, hÖ thèng
sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ chi tiÕt theo yªu cÇu qu¶n lý cña DN
vÒ nghiÖp vô b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng.
Tæ chøc lËp b¸o c¸o doanh thu, b¸o c¸o b¸n hµng, b¸o
c¸o kÕt qu¶ kinh doanh theo yªu cÇu cña DN vµ c¸c c¬ quan
qu¶n lý cÊp trªn.
1.2. lý luËn chung vÒ doanh thu b¸n hµng vµ kÕt qu¶ b¸n
hµng
1.2.1. Ph¬ng thøc b¸n hµng
Qu¸ tr×nh b¸n hµng cña doanh nghiÖp cã thÓ ®îc thùc
hiÖn th«ng qua nhiÒu ph¬ng thøc b¸n hµng kh¸c nhau, ph¬ng thøc b¸n hµng cã thÓ ®îc hiÓu lµ c¸c c¸ch thøc mµ
doanh nghiÖp sö dông ®Ó tiªu thô hµng ho¸, thµnh phÈm.
Trong DN thêng sö dông c¸c ph¬ng thøc b¸n hµng sau:
1.2.1.1. B¸n hµng theo ph¬ng thøc göi hµng ®i b¸n
Theo ph¬ng thøc nµy, ®Þnh kú doanh nghiÖp göi hµng
cho kh¸ch hµng trªn c¬ së cña hîp ®ång mua b¸n hµng gi÷a
hai bªn vµ giao hµng t¹i ®Þa ®iÓm ®· squi íc trong hîp
®ång. Hµng ®îc göi ®i cã thÓ ®îc xuÊt t¹i kho hoÆc xëng
s¶n xuÊt cña DN vµ còng cã thÓ ®îc xuÊt t¹i kho cña bªn thø
ba (trêng hîp DN th¬ng m¹i mua b¸n th¼ng). Khi ®îc göi ®i,
hµng vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp, chØ khi nµo
kh¸ch hµng ®· tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n th× khi
Êy hµng míi chuyÓn quyÒn së h÷u vµ doanh nghiÖp ®îc ghi
nhËn doanh thu b¸n hµng.
Thñ tôc chøng tõ b¸n hµng: Doanh nghiÖp lËp ho¸ ®¬n
b¸n hµng hoÆc phiÕu xuÊt kho kiªm ho¸ ®¬n b¸n hµng (cã 3
liªn hoÆc 4, 5 liªn tuú theo yªu cÇu cña doanh nghiÖp vµ ph¶i
®Æt giÊy than viÕt mét lÇn). Chøng tõ nµy ®îc chuyÓn cho
thñ kho ®Ó lµm thñ tôc xuÊt kho vµ ghi thÎ kho, mét liªn giao
cho ngêi vËn chuyÓn hµng, nh÷ng liªn cßn l¹i chuyÓn vÒ
phßng kÕ to¸n ®Ó ghi sæ vµ lµm thñ tôc thanh to¸n .
5
1.2.1.2. Ph¬ng thøc b¸n hµng bªn mua ®Õn nhËn
hµng trùc tiÕp
Theo ph¬ng thøc nµy, kh¸ch hµng uû quyÒn cho c¸n bé
nghiÖp vô ®Õn nhËn hµng t¹i kho cña doanh nghiÖp b¸n
hoÆc giao nhËn hµng tay ba (c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i
mua b¸n th¼ng). Ngêi nhËn hµng sau khi ký vµo chøng tõ
b¸n hµng cña doanh nghiÖp th× hµng ho¸ ®îc x¸c ®Þnh lµ
®· b¸n (hµng ®· chuyÓn quyÒn së h÷u)
Chøng tõ b¸n hµng trong ph¬ng thøc nµy còng lµ ho¸
®¬n b¸n hµng, hoÆc ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho, trªn
chøng tõ b¸n hµng ®ã cã ch÷ ký cña ngêi nhËn hµng.
1.2.1.3. Ph¬ng thøc b¸n lÎ hµng vµ b¸n c¸c dÞch vô
lao vô
Ph¬ng thøc nµy ¸p dông ®èi víi c¸c cöa hµng, quÇy
hµng b¸n lÎ s¶n phÈm, hµng ho¸ vµ c¸c DN ho¹t ®éng kinh
doanh dÞch vô mµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
vµ b¸n hµng diÔn ra ®ång thêi.
B¸n lÎ s¶n phÈm, hµng ho¸ lµ viÖc b¸n hµng trùc tiÕp
cho ngêi tiªu dïng
giao hµng cho kh¸ch hµng vµ thu tiÒn cña kh¸ch hµng.
B¸n dÞch vô, lao vô ë c¸c DN lµ kÕt thóc qu¸ tr×nh phôc
vô c¸c dÞch vô lao vô ®· ®îc thùc hiÖn, kh¸ch hµng thanh
to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n vÒ dÞch vô lao vô ®· thùc
hiÖn, ®ång thêi DN x¸c ®Þnh doanh thu b¸n hµng.
Chøng tõ b¸n hµng sö dông trong ph¬ng thøc nµy cã thÓ
lµ ho¸ ®¬n b¸n hµng, hãa ®¬n GTGT, b¸o c¸o b¸n hµng
theo mÉu qui ®Þnh s½n.
1.2.2. Doanh thu b¸n hµng
1.2.2.1. Kh¸i niÖm doanh thu b¸n hµng
Doanh thu b¸n hµng theo th«ng t sè 76TC/TCDN cña Bé
tµi chÝnh qui ®Þnh lµ sè thu vÒ b¸n hµng ho¸, lao vô dÞch vô
6
mµ DN ®· b¸n, ®· cung cÊp cho kh¸ch hµng vµ ®· ®îc kh¸ch
hµng tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n.
Doanh thu b¸n hµng cña DN cßn bao gåm c¸c kho¶n
sau:
C¸c kho¶n trî gi¸, phô thu theo qui ®Þnh cña Nhµ níc ®Ó
sö dông cho DN ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô cña DN ®· tiªu thô
trong kú.
Gi¸ trÞ c¸c s¶n phÈm, hµng ho¸ ®em biÕu tÆng hoÆc sö
dông trong néi bé DN.
§èi víi c¸c DN thuéc ®èi tîng nép thuÕ GTGT theo ph¬ng
ph¸p khÊu trõ th× doanh thu b¸n hµng kh«ng bao gåm thuÕ
GTGT, cßn ë c¸c DN thuéc ®èi tîng nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp th× doanh thu b¸n hµng lµ trÞ gi¸ thanh
to¸n cña sè hµng ®· b¸n (bao gåm c¶ thuÕ).
Doanh thu b¸n hµng lµ mét chØ tiªu quan träng ®èi víi
DN, nã kh«ng chØ lµ nguån tµi chÝnh chñ yÕu ®Ó DN trang
tr¶i c¸c chi phÝ ®· bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh
mµ h¬n n÷a nã cßn ph¶n ¸nh qui m« kinh doanh, tr×nh ®é
qu¶n lý, t¬ng lai tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña DN. V× vËy viÖc
thùc hiÖn ®Çy ®ñ, kÞp thêi chØ tiªu doanh thu b¸n hµng sÏ
cã ý nghÜa quan träng trong viÖc ®¶m b¶o æn ®Þnh cho
ho¹t ®éng cña DN.
1.2.2.2. Nguyªn t¾c ghi nhËn doanh thu b¸n hµng
Nguyªn t¾c c¬ b¶n cÇn qu¸n triÖt khi ghi nhËn doanh
thu b¸n hµng lµ doanh thu b¸n hµng chØ ®îc ghi nhËn t¹i thêi
®iÓm hµng ho¸ ®äc coi lµ tiªu thô. Hµng ho¸, thµnh phÈm
cña DN ®îc coi lµ tiªu thô khi tho¶ m·n ®iÒu kiÖn DN mÊt
quyÒn së h÷u vÒ hµng ho¸, ®ång thêi nhËn ®îc quyÒn së
h÷u vÒ tiÒn tÖ hoÆc quyÒn ®îc ®ßi tiÒn cña kh¸ch hµng.
ViÖc x¸c ®Þnh thêi ®iÓm hµng ho¸ ®îc coi lµ tiªu thô cã ý
nghÜa rÊt quan träng ®èi víi DN, cã x¸c ®Þnh ®óng thêi
®iÓm tiªu thô th× míi x¸c ®Þnh ®îc thêi ®iÓm kÕt thóc
c«ng viÖc hµng ho¸, vµ ph¶n ¸nh chÝnh x¸c doanh thu b¸n
7
hµng, trªn c¬ së ®ã tÝnh to¸n chÝnh x¸c kÕt qu¶ b¸n hµng
trong kú kinh doanh cña DN. Sau ®©y lµ mét sè trêng hîp cô
thÓ hµng ho¸ ®îc coi lµ tiªu thô:
Víi ph¬ng thøc xuÊt kho göi b¸n: Hµng göi ®i b¸n ®îc coi
lµ tiªu thô khi DN nhËn ®îc tiÒn b¸n hµng do kh¸ch hµng tr¶ ,
kh¸ch hµng ®· nhËn ®îc hµng vµ chÊp nhËn thanh to¸n,
hoÆc sè hµng göi ®i b¸n ¸p dông ph¬ng thøc thanh to¸n
theo kÕ ho¹ch th«ng qua ng©n hµng.
Víi ph¬ng thøc b¸n hµng trùc tiÕp t¹i kho vµ b¸n lÎ hµng
ho¸ th× khi ngêi mua nhËn hµng th× hµng ®ã ®· ®îc x¸c
®Þnh lµ tiªu thô vµ DN ®îc ghi nhËn doanh thu.
1.2.3. C¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu b¸n hµng
Trong ®iÒu kiÖn kinh doanh hiÖn nay, ®Ó ®Èy m¹nh
b¸n ra vµ thu håi nhanh chãng tiÒn b¸n hµng, DN cÇn cã chÕ
®é khuyÕn khÝch ®èi víi kh¸ch hµng. NÕu kh¸ch hµng mua
hµng víi khèi lîng lín sÏ ®îc DN gi¶m gi¸, nÕu kh¸ch hµng
thanh to¸n sím tiÒn hµng sÏ ®îc DN chiÕt khÊu, cßn nÕu
hµng ho¸ cña DN kÐm phÈm chÊt th× kh¸ch hµng cã thÓ
kh«ng chÊp nhËn thanh to¸n hoÆc yªu cÇu gi¶m gi¸. C¸c
kho¶n trªn sÏ ®îc ph¶n ¸nh vµo chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh
hoÆc gi¶m trõ doanh thu b¸n hµng cña DN.
C¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu b¸n hµng gåm:
ChiÕt khÊu b¸n hµng : Lµ sè tiÒn DN b¸n theo qui
®Þnh cña hîp ®ång ®· tho¶ thuËn dµnh cho kh¸ch hµng
trong trêng hîp kh¸ch hµng thanh to¸n sím tiÒn hµng. ChiÕt
khÊu b¸n hµng ®îc tÝnh theo tû lÖ % trªn doanh thu theo
ho¸ ®¬n cha cã thuÕ GTGT. Theo chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn nay
chiÕt khÊu b¸n hµng ®îc tÝnh vµo chi phÝ ho¹t ®éng tµi
chÝnh cña DN.
Gi¶m gi¸ hµng b¸n: Lµ sè tiÒn DN ph¶i tr¶ l¹i cho
kh¸ch hµng trong
8
trêng hîp ho¸ ®¬n b¸n hµng ®· viÕt theo gi¸ b×nh thêng,
hµng ®· ®îc x¸c ®Þnh lµ b¸n nhng do chÊt lîng kÐm kh¸ch
hµng yªu cÇu gi¶m gi¸ vµ DN ®· chÊp nhËn hoÆc do kh¸ch
hµng mua víi khèi lîng hµng ho¸ lín nªn ®îc DN gi¶m gi¸.
TrÞ gi¸ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i: Lµ sè tiÒn mµ DN ph¶i
tr¶ l¹i cho kh¸ch hµng trong trêng hîp hµng ho¸ ®· ®îc x¸c
®Þnh lµ tiªu thô bÞ kh¸ch hµng tr¶ l¹i do c¸c nguyªn nh©n:
DN vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ, hµng ho¸ kÐm phÈm chÊt
kh«ng ®óng chñng lo¹i, sai qui c¸ch.....Trong trêng hîp mét
phÇn hµng ho¸ bÞ tr¶ l¹i th× trÞ gi¸ sè hµng bÞ tr¶ l¹i ®óng
b»ng sè lîng hµng bÞ tr¶ l¹i nh©n víi ®¬n gi¸ ghi trªn ho¸
®¬n céng víi sè thuÕ GTGT t¬ng øng víi sè hµng ®ã.
ThuÕ ph¶i nép cho hµng tiªu thô: Lµ sè tiÒn mµ DN
ph¶i nép cho Nhµ
níc ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô cña DN ®èi víi Nhµ níc vÒ ho¹t
®éng tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸, cung cÊp lao vô dÞch vô.
ThuÕ ph¶i nép cho hµng tiªu thô cã thÓ lµ c¸c lo¹i nh: ThuÕ
tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu.....C¸c lo¹i thuÕ tiªu thô
thêng ®îc céng vµo ®¬n gi¸ b¸n cña hµng ho¸ ghi trªn ho¸
®¬n b¸n hµng do vËy c¸c lo¹i thuÕ ®ã ph¶i ®îc lo¹i trõ khái
doanh thu thùc hiÖn.
1.2.4. Gi¸ vèn hµng xuÊt b¸n
TrÞ gi¸ vèn cña hµng xuÊt b¸n cã thÓ ®îc hiÓu lµ tæng
sè tiÒn doanh nghiÖp ®· ph¶i bá ra ®Ó cã ®îc sè hµng xuÊt
b¸n. Tuú vµo tõng lo¹i h×nh DN mµ gi¸ vèn cña hµng xuÊt
b¸n ®îc tÝnh to¸n kh¸c nhau. Nh ®èi víi DNSX trÞ gi¸ vèn
cña hµng xuÊt b¸n chÝnh lµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ cña
s¶n phÈm hoµn thµnh. Cßn ®èi víi DN th¬ng m¹i th× trÞ gi¸
vèn hµng xuÊt b¸n lµ trÞ gi¸ mua thùc tÕ cña sè hµng ®ã bao
gåm trÞ gi¸ mua vµ chi phÝ mua. TrÞ gi¸ vèn hµng xuÊt b¸n
cña DN thêng bao gåm hai bé phËn lµ trÞ gi¸ vèn cña hµng
xuÊt kho ®Ó b¸n vµ trÞ gi¸ vèn hµng b¸n th¼ng.
9
§èi víi hµng xuÊt b¸n th¼ng kh«ng qua kho th× do ®Æc
®iÓm cña ph¬ng thøc b¸n vËn chuyÓn th¼ng lµ c¸c l« hµng
xuÊt b¸n hoµn toµn ®éc lËp víi nhau nªn trÞ gi¸ vèn cña hµng
xuÊt b¸n theo ph¬ng thøc nµy chÝnh lµ gi¸ vèn thùc tÕ cña l«
hµng ®ã.
§èi víi hµng xuÊt kho b¸n ra th× do hµng nhËp kho ë c¸c
lÇn kh¸c nhau th× gi¸ vèn thùc tÕ mçi lÇn nhËp kho còng
kh¸c nhau. V× vËy viÖc x¸c ®Þnh trÞ gi¸ vèn cña hµng xuÊt
kho b¸n phøc t¹p h¬n vµ DN cÇn ph¶i lùa chän ph¬ng ph¸p
tÝnh to¸n phï hîp c¨n cø trªn c¸ch sö dông gi¸ trong kÕ to¸n
hµng tån kho vµ c¸c ®iÒu kiÖn thùc tÕ kh¸c cña DN.
1.2.4.1. Ph¬ng ph¸p tÝnh trÞ gi¸ thùc tÕ hµng xuÊt
b¸n trong trêng hîp DN sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó kÕ
to¸n ghi chÐp hµng ngµy.
Gi¸ h¹ch to¸n lµ lo¹i gi¸ æn ®Þnh ®îc sö dông thèng
nhÊt trong thêi gian dµi t¹i DN, hµng ngµy kÕ to¸n sö dông
gi¸ h¹ch to¸n ®Ó ghi sæ chi tiÕt gi¸ trÞ hµng ho¸ nhËp, xuÊt.
Cuèi kú kÕ to¸n tiÕn hµnh ®iÒu chØnh gi¸ h¹ch to¸n theo gi¸
thùc tÕ ®Ó cã sè liÖu ghi sæ. §Ó tÝnh trÞ gi¸ hµng xuÊt kho
kÕ to¸n sö dông c¸c ph¬ng ph¸p sau:
Ph¬ng ph¸p hÖ sè gi¸: Tríc hÕt kÕ to¸n x¸c ®Þnh
hÖ sè gi¸ gi÷a gi¸ thùc tÕ víi gi¸ h¹ch to¸n cña hµng ho¸ (H).
Gi¸ thùc tÕ cña hµng tån
+ Gi¸ thùc tÕ cña hµng nhËp
®Çu kú
trong kú
H = Gi¸ h¹ch to¸n cña hµng tån
Gi¸ h¹ch to¸n cña hµng nhËp
+
®Çu kú
trong kú
Sau ®ã kÕ to¸n tÝnh ra trÞ gi¸ vèn thùc tÕ hµng xuÊt
ra trong kú c¨n cø vµo gi¸ h¹ch to¸n hµng xuÊt kho trong kú
vµ hÖ sè gi¸.
Gi¸ thùc tÕHXK = Gi¸ h¹ch to¸nHXK x HÖ sè
gi¸
Ph¬ng ph¸p hÖ sè chªnh lÖch:
10
Theo ph¬ng ph¸p nµy tríc hÕt tÝnh sè chªnh lÖch tuyÖt ®èi
gi÷a trÞ gi¸ vèn thùc tÕ vµ trÞ gi¸ vèn h¹ch to¸n cña hµng
lu©n chuyÓn trong kú theo c«ng thøc:
Sè chªnh lÖch
cña hµng
=
lu©n chuyÓn
Trong Kú
TrÞ
TrÞ
gi¸TT + gi¸TT
cñahµn
cña
g tån
hµng
§K
nhËp
TK
-
TrÞ
gi¸HT
cña
hµng
tån §K
TrÞ
- gi¸HT
cña
hµng
nhËp TK
Sau ®ã x¸c ®Þnh hÖ sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ TT (thùc tÕ) vµ
gi¸ HT (h¹ch to¸n)
HÖ sè chªnh
lÖch gi÷a
gi¸ TT vµ gi¸ HT
= Sè chªnh lÖch tuyÖt ®èi cña hµng lu©n chuyÓn
trong kú
TrÞ gi¸ HT cña hµng tån §K + TrÞ gi¸ HT cña
hµng nhËp TK
TiÕp theo x¸c ®Þnh sè ®iÒu chØnh ®Ó tÝnh gi¸ TT hµng
xuÊt kho theo gi¸ HT:
Sè ®iÒu chØnh = TrÞ gi¸ HT cña hµng xuÊt trong kú
x HÖ sè chªnh lÖch
Tõ ®ã sÏ tÝnh ®îc:
TrÞ gi¸ TT cña
hµng
xuÊt kho trong
kú
=
TrÞ gi¸ HT cña
hµng
xuÊt kho trong
kú
+
Sè ®iÒu chØnh
gi÷a
gi¸ TT vµ gi¸ HT
ViÖc sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó theo dâi sù biÕn ®éng
cña hµng ho¸ trong kú rÊt phï hîp víi c¸c DN cã c¸c nghiÖp vô
nhËp, xuÊt hµng ho¸,thµnh phÈm thêng xuyªn, gi¸ nhËp thùc
tÕ cã biÕn ®éng lín vµ th«ng tin vÒ gi¸ kh«ng kÞp thêi. Tuy
vËy còng ®ßi hái DN ph¶i x©y dùng ®îc hÖ thèng gi¸ h¹ch
to¸n mét c¸ch khoa häc, hîp lý.
1.2.4.2. Ph¬ng ph¸p tÝnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ hµng
xuÊt b¸n trong trêng hîp DN sö dông gi¸ thùc tÕ ®Ó
h¹ch to¸n hµng ngµy
11
Trong trêng hîp nµy kÕ to¸n cã thÓ sö dông nh÷ng ph¬ng
ph¸p tÝnh sau:
TÝnh theo gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n tån ®Çu kú: Ph¬ng
ph¸p nµy ®¬n gi¶n, dÔ kiÓm tra nhng ®é chÝnh x¸c kh«ng
cao. TrÞ gi¸ hµng xuÊt b¸n ®îc tÝnh lµ:
TrÞ gi¸ thùc =
tÕ hµng
xuÊt kho
Sè lîng hµng
xuÊt
kho trong kú
x
§¬n gi¸ thùc tÕ
b×nh
qu©n tån ®Çu
kú
Víi :
§¬n gi¸ thùc tÕ
b×nh qu©n tån
®Çu kú
=
Tæng gi¸ trÞ hµng tån
®Çu kú
Sè lîng hµng tån ®Çu kú
Ph¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n
TrÞ gi¸ thùc =
tÕ
hµng xuÊt
kho
Sèlîng hµng
xuÊt
kho trong kú
x
Gi¸ thùc tÕ
b×nh qu©n
Víi:
Gi¸ thùc
=
tÕ
b×nh
qu©n
TrÞ gi¸ thùc tÕ hµng tån §K + TrÞ gi¸ thùc tÕ hµng
nhËp TK
Sè lîng hµng tån §K
+ Sè lîng hµng nhËp TK
Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n cã thÓ ®îc
tÝnh ®Þnh kú hoÆc tÝnh liªn hoµn trong c¶ kú sau mçi lÇn
nhËp.
Ph¬ng ph¸p nhËp tríc - xuÊt tríc (LIFO)
Ph¬ng ph¸p nµy dùa trªn gi¶ thiÕt lµ thµnh phÈm, hµng ho¸
nµo nhËp kho tríc th× sÏ ®îc xuÊt tríc vµ khi xuÊt hµng ë l«
nµo th× lÊy gi¸ vèn thùc tÕ nhËp kho cña l« ®ã ®Ó tÝnh trÞ
gi¸ vèn hµng xuÊt b¸n. Trªn thùc tÕ hµng xuÊt kho cã thÓ
kh«ng tu©n theo gi¶ thiÕt trªn nhng khi tÝnh to¸n trÞ gi¸ vèn
hµng xuÊt b¸n th× tÝnh theo gi¶ thiÕt ®ã.
Ph¬ng ph¸p nhËp sau - xuÊt tríc (LIFO)
12
Ph¬ng ph¸p nµy dùa trªn gi¶ thiÕt lµ thµnh phÈm, hµng ho¸
nµo nhËp kho sau th× sÏ ®îc xuÊt kho tríc, khi tÝnh trÞ gi¸
vèn cña hµng xuÊt b¸n sÏ dïng gi¸ nhËp kho thùc tÕ cña lÇn
nhËp sau cïng. Gi¶ thiÕt nhËp sau xuÊt tríc lµ tÝnh ®Õn thêi
®iÓm xuÊt kho hµng ho¸ chø kh«ng h¼n ®Õn cuèi kú h¹ch to¸n
míi x¸c ®Þnh.
Ph¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ ®Ých danh
Ph¬ng ph¸p nµy ®ßi hái DN ph¶i qu¶n lý theo dâi hµng ho¸,
thµnh phÈm theo tõng l« khi xuÊt hµng thuéc l« nµo th× sÏ
c¨n cø vµo sè lîng thùc xuÊt vµ ®¬n gi¸ nhËp kho thùc tÕ cña
l« ®ã ®Ó tÝnh trÞ gi¸ thùc tÕ hµng xuÊt kho.
Tãm l¹i ®Ó cã sè liÖu h¹ch to¸n còng nh x¸c ®Þnh kÕt
qu¶ b¸n hµng cña DN th× khi tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n, kÕ
to¸n trëng ph¶i x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p tÝnh trÞ gi¸ hµng xuÊt
b¸n thùc tÕ trong kú ®Ó ¸p dông t¹i DN. ViÖc lùa chän ph¬ng ph¸p nµo th× c¨n cø vµo c¸c ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña DN
®Ó chän cho phï hîp vµ ph¶i ®¶m b¶o sö dông thèng nhÊt
trong Ýt nhÊt lµ mét niªn ®é kÕ to¸n.
1.2.5. CPBH vµ CPQLDN ph©n bæ cho hµng b¸n ra
1.2.5.1. Chi phÝ b¸n hµng (CPBH)
Trong qu¸ tr×nh lu th«ng- tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸,
dÞch vô DN ph¶i bá ra c¸c kho¶n chi phÝ nh chi phÝ bao gãi
s¶n phÈm, chi phÝ b¶o qu¶n hµng ho¸, chi phÝ vËn chuyÓn,
tiÕp thÞ........c¸c chi phÝ ®ã ®îc gäi chung lµ CPBH. Cã thÓ
nãi, CPBH lµ chi phÝ lu th«ng vµ chi phÝ tiÕp thÞ ph¸t sinh
trong qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸ cña DN. Theo
qui ®Þnh hiÖn hµnh CPBH cña DN ®îc ph©n thµnh c¸c lo¹i
sau:
1_ Chi phÝ nh©n viªn
2_ Chi phÝ vËt liÖu bao b×
3_ Chi phÝ dông cô ®å dïng
4_ Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh
5_ Chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm, hµng ho¸
13
6_ Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
7_ Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
Ngoµi ra theo qui ®Þnh th× c¸c kho¶n thiÖt h¹i hµng
ho¸, thiÖt h¹i kh¸c do sù cè thiªn tai, hao hôt vît ®Þnh møc
cña hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn, dù tr÷ kh«ng ®îc
h¹ch to¸n vµo chi phÝ b¸n hµng nÕu cha cã quyÕt ®Þnh xö lý
®a vµo kho¶n chi phÝ nµy. §ång thêi ngoµi c¸c kho¶n chi phÝ
thêng xuyªn cho b¸n hµng nh ®· nªu trªn, DN cßn ph¶i ghi
vµo CPBH kho¶n chi phÝ cã liªn quan tíi tiÕp nhËn sè hµng bÞ
tr¶ l¹i sau khi b¸n.
1.2.5.2. Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp (CPQLDN)
CPQLDN lµ nh÷ng chi phÝ cho viÖc qu¶n lý kinh doanh,
qu¶n lý hµnh chÝnh vµ phôc vô chung kh¸c liªn quan tíi ho¹t
®éng cña c¶ DN. CPQLDN bao gåm nhiÒu kho¶n cô thÓ cã néi
dung, c«ng dông kh¸c nhau. Theo qui ®Þnh hiÖn hµnh,
CPQLDN ®îc chia thµnh c¸c lo¹i sau:
1_ Chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý
2_ Chi phÝ vËt liÖu qu¶n lý
3_ Chi phÝ ®å dïng v¨n phßng
4_ Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh
5_ ThuÕ, phÝ vµ lÖ phÝ
6_ Chi phÝ dù phßng
7_ Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
8_ Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
CPQLDN lµ lo¹i chi phÝ qu¶n lý kinh doanh gi¸n tiÕp do
vËy cÇn ®îc dù tÝnh (lËp dù to¸n) vµ qu¶n lý chi tiªu tiÕt
kiÖm, hîp lý.
1.2.5.3. Ph©n bæ CPBH vµ CPQLDN cho hµng b¸n ra
Do CPBH vµ CPQLDN lµ chi phÝ chung cã liªn quan ®Õn
nhiÒu ®èi tîng v× vËy ®Ó ®¶m b¶o ph¶n ¸nh trung thùc trÞ gi¸
vèn cña hµng ®· b¸n còng nh x¸c ®Þnh chÝnh x¸c kÕt qu¶ b¸n
hµng cho tõng lo¹i hµng, tõng nghiÖp vô kinh doanh th× cÇn ph¶i
tiÕn hµnh ph©n bæ hai lo¹i chi phÝ trªn cho hµng tån cuèi kú vµ
hµng b¸n ra trong kú, sau ®ã lÊy sè chi phÝ ph©n bæ cho hµng
14
b¸n ra trong kú ®Ó ph©n bæ cho tõng ®èi tîng theo tiªu thøc hîp
lý. HiÖn nay c¸c tiªu thøc thêng ®îc dïng ®Ó ph©n bæ CPBH
vµCPQLN gåm cã: Doanh thu thuÇn, trÞ gi¸ vèn hµng xuÊt
b¸n.....ViÖc ph©n bæ hai lo¹i chi phÝ trªn cho hµng tån kho cuèi
kú theo trÞ gi¸ vèn cña hµng xuÊt b¸n ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau:
Chi phÝ
Chi phÝ ph©n + Chi phÝ
ph©n
bæ
ph¸t sinh
TrÞ gi¸
bæ
= cho hµng tån
TK
x hµng tån
cho
§K
kho CK
+
hµng
TrÞ gi¸
tån kho
TrÞ gi¸ hµng
hµng
CK
tån
xuÊt TK
kho CK
Sè chi phÝ ph©n bæ cho hµng tån kho cuèi kú sÏ ®îc ®Ó
l¹i chê ph©n bæ cho kú sau. Chi phÝ ph©n bæ cho hµng b¸n
ra trong kú ®îc tÝnh lµ:
Chi phÝ
ph©n bæ
cho hµng
b¸n ra
= Chi phÝ ph©n +
bæ cho hµng
tån §K
Tæng chi phÝ ph¸t
sinh TK
Chi phÝ ph©n
bæ cho hµng tån
kho CK
Sè chi phÝ ph©n bæ cho hµng b¸n ra trong kú sÏ ®îc
h¹ch to¸n vµo trÞ gi¸ vèn hµng ®· b¸n trong kú ®Ó x¸c
®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng. §Ó tÝnh to¸n, ph©n bæ sè chi phÝ
b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp cña hµng b¸n ra
trong kú cho tõng lo¹i hµng b¸n, cã thÓ sö dông c«ng thøc
sau ®©y:
Chi phÝ
TrÞ gi¸ vèn hµng A xuÊt
=
x
ph©n bæ
b¸n TK
cho lo¹i hµng
Tæng trÞ gi¸ vèn hµng xuÊt
A
b¸n TK
Tæng chi phÝ
ph©n bæ cho
hµng b¸n ra TK
1.2.6. KÕt qu¶ b¸n hµng
Theo qui ®Þnh hiÖn hµnh th× kÕt qu¶ b¸n hµng ®îc
hiÓu lµ sè chªnh lÖch gi÷a doanh thu b¸n hµng thuÇn (doanh
thu thuÇn) víi gi¸ vèn hµng xuÊt b¸n, CPBH vµ CPQLDN ph©n
bæ cho hµng b¸n ra. Trong ®ã, doanh thu thuÇn lµ tæng
doanh thu b¸n hµng sau khi ®· lo¹i trõ c¸c kho¶n lµm gi¶m
15
doanh thu nh: gi¶m gi¸ hµng b¸n, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i,... KÕt
qu¶ b¸n hµng cña DN ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau:
KÕt
qu¶
b¸n
hµng
Doanh
C¸c
TrÞ gi¸
= thu
- kho¶n
vèn
b¸n
gi¶m trõ
hµng
hµng
doanh
xuÊt
thu
b¸n
CPBH vµ CPQLDN
ph©n bæ cho
hµng
b¸n ra
ViÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c kÕt qu¶ b¸n hµng ®¹t ®îc lµ
c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña
doanh nghiÖp, x¸c ®Þnh nghÜa vô cña doanh nghiÖp ®èi víi
nhµ níc nh nép thuÕ lîi tøc. .. x¸c ®inh c¬ cÊu ph©n chia vµ
sö dông hîp lý cã hiÖu qu¶ cao sè lîi nhuËn ®¹t ®îc, gi¶ quyÕt
hµi hoµ gi÷a c¸c lîi Ých kinh tÕ: Nhµ níc, tËp thÓ vµ c¸ nh©n
ngêi lao ®éng. ViÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng thêng ®îc
tiÕn hµnh vµo cuèi kú kinh doanh, thêng lµ cuèi th¸ng, cuèi
quý hoÆc lµ cuèi n¨m tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm kinh doanh
vµ yªu cÇu qu¶n lý ë tõng doanh nghiÖp.
1.3. Tæ chøc kÕ to¸n b¸n hµng vµ kÕ to¸n x¸c ®Þnh
kÕt qu¶ b¸n hµng.
1.3.1. C¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n cÇn qu¸n triÖt trong
c«ng t¸c kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n
hµng.
§Ó ®¶m b¶o cho kÕ to¸n cung cÊp ®îc nh÷ng th«ng tin
chÝnh x¸c, trung thùc th× ®ßi hái ph¶i qu¸n triÖt c¸c nguyªn
t¾c kÕ to¸n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n. C¸c
nguyªn t¾c kÕ to¸n thùc chÊt lµ c¸c kh¸i niÖm, c¸c th«ng lÖ,
c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n mang tÝnh qui ®Þnh chung do Liªn
§oµn KÕ To¸n Quèc TÕ ®a ra nh»m lµm c¨n cø cho qu¸
tr×nh ho¹t ®éng trªn lÜnh vùc kÕ to¸n ë c¸c níc thµnh viªn.
C¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n chñ yÕu cÇn ®îc thùc hiÖn
trong kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng gåm
cã :
16
Nguyªn t¾c doanh thu thùc hiÖn: Nguyªn t¾c nµy chØ ra
r»ng doanh thu chØ ®îc ghi nhËn khi hµng ho¸, s¶n phÈm
®· chuyÓn quyÒn së h÷u hoÆc dÞch vô ®· ®îc thùc hiÖn
®èi víi kh¸ch hµng.
Nguyªn t¾c phï hîp: Nguyªn t¾c nµy ®a ra sù híng dÉn
trong viÖc x¸c ®Þnh chi phÝ ®Ó tÝnh kÕt qu¶ (l·i, lç).
Theo nguyªn t¾c nµy chi phÝ ®Ó tÝnh l·i, lç kÕ to¸n lµ
tÊt c¶ c¸c chi phÝ mµ DN ph¶i chi ra ®Ó t¹o nªn doanh
thu ®· ghi nhËn trong kú. Nh vËy gi÷a chi phÝ ®Ó tÝnh
l·i, lç kÕ to¸n ph¶i cã sù phï hîp víi doanh thu ®· ®îc ghi
nhËn.
Ngoµi ra kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng
còng cßn ph¶i qu¸n triÖt c¸c nguyªn t¾c chung kh¸c cña kÕ
to¸n nh nguyªn t¾c nhÊt qu¸n, nguyªn t¾c thËn träng.......
1.3.2. Chøng tõ vµ tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông
Khi b¸n hµng, thùc hiÖn cung cÊp lao vô, dÞch vô cho
kh¸ch hµng c¸cDN
ph¶i lËp ®Çy ®ñ ho¸ ®¬n, chøng tõ theo qui ®Þnh lµm c¨n cø
®Ó tÝnh thuÕ bao gåm :
Ho¸ ®¬n b¸n hµng theo mÉu 02/GTGT (Q§
85/1998/Q§_BTC)
Ho¸ ®¬n theo Q§ 1141/TC/Q§/C§KT vµ Q§ 54 TC/TCT
B¶n kª b¸n lÎ hµng ho¸, dÞch vô theo mÉu 05/GTGT
C¸c ho¸ ®¬n chøng tõ tù in mang tÝnh ®Æc thï ®îc phÐp
cña Bé Tµi ChÝnh
KÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng sö dông
c¸c tµi kho¶n sau:
TK 157_ Hµng göi ®i b¸n
Tµi kho¶n nµy ®îc sö dông ®Ó ph¶n ¸nh sè hiÖn cã vµ
t×nh h×nh biÕn ®éng cña trÞ gi¸ vèn hay gi¸ thµnh cña hµng
ho¸, thµnh phÈm göi b¸n theo ph¬ng thøc göi hµng hoÆc ®¹i
lý, ký göi. Sè hµng nµy cha x¸c ®Þnh lµ b¸n.
TK 632_ Gi¸ vèn hµng b¸n
17
Tµi kho¶n nµy ®îc sö dông ®Ó ph¶n ¸nh trÞ gi¸ vèn cña
hµng ho¸, thµnh phÈm, dÞch vô ®· b¸n (®îc chÊp nhËn thanh
to¸n hoÆc ®· thanh to¸n) vµ kÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn hµng
b¸n sang tµi kho¶n 911 - X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh
®Ó tÝnh kÕt qu¶ kinh doanh.
TK 511_ Doanh thu b¸n hµng
Tµi kho¶n nµy ®îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng
thùc tÕ cña DN trong mét kú kinh doanh, trong ®ã doanh thu
thùc tÕ lµ doanh thu cña hµng ho¸, thµnh phÈm ...®· ®îc coi
lµ tiªu thô b¸n ®· thu ®îc tiÒn ngay hoÆc kh¸ch hµng ®·
chÊp nhËn thanh to¸n.
TK 512_ Doanh thu b¸n hµng néi bé.
Tµi kho¶n nµy ®îc sö dông ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh b¸n
hµng trong néi bé mét DN h¹ch to¸n kinh tÕ ®éc lËp (gi÷a
®¬n vÞ chÝnh víi c¸c ®¬n vÞ phô thuéc vµ gi÷a c¸c ®¬n vÞ
phô thuéc víi nhau.)
TK 521_ ChiÕt khÊu b¸n hµng
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè tiÒn DN ®· chiÕt khÊu
cho kh¸ch mua hµng trong kú vµ kÕt chuyÓn sè tiÒn chiÕt khÊu
®ã tÝnh vµo chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh.
TK 531_ Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i.
Tµi kho¶n nµy ®îc sö dông ®Ó ph¶n ¸nh trÞ gi¸ hµng b¸n bÞ
tr¶ l¹i vµ kÕt chuyÓn trÞ gi¸ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i sang tµi kho¶n
511, 512 ®Ó gi¶m trõ doanh thu b¸n hµng.
TK 532_ Gi¶m gi¸ hµng b¸n
Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh sè tiÒn gi¶m gi¸ cho kh¸ch hµng
vµ kÕt chuyÓn sè tiÒn gi¶m gi¸ ®Ó gi¶m trõ doanh thu b¸n
hµng.
TK 641_ Chi phÝ b¸n hµng (CPBH)
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh tËp hîp vµ kÕt chuyÓn
c¸c chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n
phÈm, hµng ho¸, lao vô, dÞch vô, bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ
®· nªu t¹i phÇn 1.2.5.1.
18
TK 642_ Chi phÝ qu¶n lý DN (CPQLDN)
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh, tËp hîp, kÕt chuyÓn c¸c
chi phÝ qu¶n lý kinh doanh, qu¶n lý hµnh chÝnh vµ c¸c chi
phÝ kh¸c cã liªn quan ®Õn liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng
chung cña DN.
TK 911_ X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh.
Tµi kho¶n nµy ®îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh x¸c ®Þnh kÕt qu¶
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña
DN trong mét kú h¹ch to¸n
1.3.3. Tr×nh tù kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt
qu¶ b¸n hµng
1.3.3.1. Víi c¸c DN kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng
ph¸p KKTX
Trêng hîp DN göi hµng ®i b¸n
TK 155,
156
TK
1 157
TK 911
TK
632
TK
531,... 5
a
TK
154,111,..
1b
TK liªn
quan
4
2
TK 641,
642
TK 511
7
6
TK
3331
TK 111, 112,
131
3
TK
1422
8
(1a) : XuÊt kho
hµng ho¸, thµnh phÈm göi
b¸n.
(1b) : Hµng göi b¸n th¼ng kh«ng qua kho.
(2) : C¸c CPBH, CPQLDN thùc tÕ ph¸t sinh.
(3) : Ghi nhËn doanh thu hµng göi ®i b¸n ®îc x¸c nhËn lµ
tiªu thô.
(4) : Gi¸ vèn thùc tÕ hµng göi b¸n ®îc x¸c nhËn lµ tiªu thô.
(5) : KÕt chuyÓn c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu.
(6) : KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn trong kú.
(7) : KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng b¸n trong kú.
19
(8) : Ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn CPBH vµ CPQLDN
Trêng hîp DN xuÊt kho hµng b¸n bªn mua ®Õn nhËn
hµng trùc tiÕp
TK 155,
156
TK 911
TK
632
TK 511
TK
531,...
1
5
TK
3331
3
2
4
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
TK 111, 112,
131
:
:
:
:
:
Gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng xuÊt b¸n t¹i kho.
Gi¸ b¸n t¹i kho cña hµng ho¸.
KÕt chuyÓn c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu.
KÕt chuyÓn c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu.
KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn trong kú.
Trêng hîp b¸n hµng cã ph¸t sinh c¸c kho¶n gi¶m trõ
doanh thu
TK 155,
156
TK
1 632
TK
911
8
TK 511
TK 111, 112,
131
7
TK
531,532,..
2
4a
TK
3331
4b
TK
333(2,3)
6
3
5
(1): Gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng b¸n ra.
(2): Gi¸ b¸n cña hµng ho¸.
(3): TrÞ gi¸ doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, gi¶m gi¸ hµng
b¸n.
(4a): NhËp kho hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i trong kú.
20
- Xem thêm -
.DOC 
66 
33 
126 
