Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Luận văn hoàn thiện tổ chức công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hà...

Tài liệu Luận văn hoàn thiện tổ chức công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại nhà máy thuốc lá thăng long

.DOC
103
29
110

Mô tả:

GVHD: Ph¹m ThÞ V©n HuyÒn Trêng C§KTKTTM L ỜI NÓI ĐẦU Ngµy nay xu thÕ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ trªn toµn ThÕ Giíi. Sù héi nhËp cña c¸c hiÖp héi, c¸c tæ chøc kinh tÕ, tù do ho¸ nÒn kinh tÕ gi÷a c¸c quèc gia, c¸c ch©u lôc ®· vµ ®ang trë nªn tÊt yÕu. ViÖt Nam còng kh«ng n»m ngoµi xu thÕ chung ®ã. NÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay ®ang chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Víi c¬ chÕ nµy, c¸c doanh nghiÖp lµ c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ ®éc lËp, tù chñ vÒ tµi chÝnh, tù h¹ch to¸n, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña m×nh. §Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong c¬ chÕ thÞ trêng, mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh lµ ph¶i tiªu thô ®îc s¶n phÈm hµng ho¸ cña m×nh. Cã nh vËy th× doanh nghÖp míi thu håi ®îc vèn nhanh ®Ó quay vßng vèn vµ bï ®¾p cho nh÷ng chi phÝ ®· bá ra, thu ®îc l·i vµ cã thÓ t¸i s¶n xuÊt hoÆc tÝch luü ®Çu t, më réng quy m« kinh doanh. V× vËy, s¶n xuÊt vµ tiªu thô lµ vÊn ®Ò cÇn quan t©m hµng ®Çu cña mçi doanh nghiÖp. Còng nh nhiÒu doanh nghiÖp kh¸c trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long lu«n lu«n quan t©m tíi viÖc tæ chøc tiªu thô s¶n phÈm nh»m thu lîi nhuËn lín nhÊt cho nhµ m¸y. Lµ mét doanh nghiÖp chuyªn s¶n xuÊt vµ kinh doanh thuèc l¸ ®iÕu th× viÖc b¸n hµng lµ kh©u cuèi cïng vµ quan träng nhÊt ®Ó tõ ®ã cã c¬ së lËp kÕ ho¹ch vÒ tiªu thô cho kú kinh doanh tíi. §ã chÝnh lµ lý do ®Ó c¸c nhµ qu¶n lý doangh nghiÖp ph¶i lu«n nghiªn cøu, hoµn thiÖn c¸c ph¬ng ph¸p qu¶n lý nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸. Mét trong nh÷ng c«ng cô qu¶n lý quan träng cã vai trß tÝch cùc trong viÖc qu¶n lý ®iÒu hµnh kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng tiªu thô ®ã lµ kÕ to¸n tiªu thô. KÕ to¸n tiªu thô lµ mét bé phËn c«ng viÖc phøc t¹p vµ chiÕm tØ träng lín trong toµn bé c«ng viÖc kÕ to¸n. ViÖc tæ chøc hîp lý qu¸ tr×nh kÕ to¸n, kÕ to¸n nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ lµ yªu cÇu hÕt søc cÇn thiÕt kh«ng riªng víi bÊt cø doanh nghiÖp nµo. NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy, qua nghiªn cøu lý luËn vµ ®îc tiÕp xóc trùc tiÕp víi thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long cïng víi sù híng dÉn nhiÖt t×nh cña c¸n bé, nh©n viªn phßng tµi chÝnh – kÕ to¸n trong nhµ m¸y, em ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi : “Hoµn thiÖn tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng t¹i Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long”. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp SVTT: Hoµng ThÞ Thanh Thuû3CKT4 1 GVHD: Ph¹m ThÞ V©n HuyÒn Trêng C§KTKTTM Bµi chuyªn ®Ò gåm ba phÇn: PhÇn thø nhÊt: Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp. PhÇn thø hai: Thùc tr¹ng vÒ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n b¸n hµng ë Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long. PhÇn thø ba: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng t¹i Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp SVTT: Hoµng ThÞ Thanh Thuû3CKT4 2 GVHD: Ph¹m ThÞ V©n HuyÒn Trêng C§KTKTTM PhÇn thø nhÊt Lý luËn chung vÒ tæ chøc kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng trong c¸c doanh nghiÖp. I. Vai trß cña tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n b¸n hµng. Th¬ng m¹i thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh trao ®æi hµng ho¸ th«ng qua mua b¸n trªn thÞ trêng. Theo nghÜa réng, th¬ng m¹i lµ qu¸ tr×nh kinh doanh, lµ kh©u tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt vµ ®îc coi lµ m¹ch m¸u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. Ho¹t ®éng th¬ng m¹i thùc hiÖn chøc n¨ng chñ yÕu lµ mua, b¸n, trao ®æi, dù tr÷ hµng ho¸. Trong ®ã, b¸n hµng lµ kh©u cuèi cïng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh, cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i. th«ng qua b¸n hµng, gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ ®îc thùc hiÖn, vèn cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i ®îc chuyÓn tõ h×nh th¸i hiÖn vËt lµ hµng ho¸ sang h×nh th¸i gi¸ trÞ (tiÒn tÖ), doanh nghiÖp thu håi ®îc vèn bá ra, bï ®¾p ®îc chi phÝ vµ cã nguån tÝch lòy ®Ó më réng kinh doanh. Mçi doanh nghiÖp lµ mét ®¬n vÞ h¹ch to¸n kinh doanh ®éc lËp, tù tæ chøc, qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. §èi víi doanh nghiÖp th¬ng m¹i ph¶i tæ chøc rÊt nhiÒu ho¹t ®éng kh¸c nhau nh t¹o nguån mua hµng, nghiªn cøu thÞ trêng, qu¶n lý dù tr÷. Trong ®ã b¸n hµng lµ kh©u quan träng nhÊt, chØ cã b¸n ®îc hµng ho¸ th× doanh nghiÖp míi thu håi ®îc vèn kinh doanh, thu ®îc lîi nhuËn vµ më réng ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. Tæ chøc tèt c«ng t¸c b¸n hµng lµ yÕu tè quan träng kÝch thÝch sù t¨ng trëng nÒn kinh tÕ vµ më réng thÞ trêng cho s¶n xuÊt trong kú kinh doanh tiÕp theo. MÆt kh¸c, ®iÒu nµy cßn gãp phÇn vµo viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm. B¸n hµng kÐo theo sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt, ®©y lµ nguån thu hót lao ®éng lín víi thu nhËp æn ®Þnh gãp phÇn gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp vµ n©ng cao ®êi sèng d©n c. ChÝnh v× vËy, viÖc tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n b¸n hµng cã ý nghÜa hÕt søc quan träng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm x· héi nãi chung vµ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nãi riªng. II. Yªu cÇu cña tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n b¸n hµng trong qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng víi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ míi, Nhµ níc kh«ng cßn bï lç cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c doanh nghiÖp cã quyÒn tù chñ trong kinh Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp SVTT: Hoµng ThÞ Thanh Thuû3CKT4 3 GVHD: Ph¹m ThÞ V©n HuyÒn Trêng C§KTKTTM doanh, cã quan hÖ b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt. Do vËy, c¸c nhµ qu¶n ký ph¶i sö dông tèt c«ng cô kÕ to¸n nh»m ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, phï hîp, chÝnh x¸c gióp cho doanh nghiÖp ho¹y ®éng ®óng híng vµ cã l·i. §Ó thùc hiÖn tèt vai trß vµ nhiÖm vô kinh doanh th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i tu©n thñ theo nh÷ng yªu cÇu sau: §¶m b¶o hµng ho¸ tham kÝ kÕt hîp ®ång ph¶i ®¹t chñ tiªu chÊt lîng, mÉu m· phong phó, gi¸ c¶ phï hîp ®Ó c«ng ty kinh doanh cã l·i. N¾m v÷ng c¸c ®iÒu kiÖn tham gia kÝ kÕt hîp ®ång. B¸m s¸t thÞ trêng môc tiªu, nghiªn cøu s©u ph¹m vi ho¹t ®éng cña m×nh ë thÞ trêng tiÒm n¨ng. T×m hiÓu cô thÓ râ rµng vÒ mäi mÆt cña bªn ®èi t¸c nh: t c¸ch ph¸p nh©n, t×nh h×nh tµi chÝnh, uy tÝn kinh doanh trªn th¬ng trêng. C¸c yÕu tè nµy rÊt quan träng, nã ®¶m b¶o cho tÝnh hîp ph¸p, sù an toµn vµ kh¶ n¨ng thùc hiÖn hîp ®ång. KÕ ho¹ch b¸n hµng ho¸ ph¶i ®îc xem xÐt mét c¸ch cÈn thËn kü lìng trªn c¬ së hîp ®ång kinh tÕ víi kh¶ n¨ng s¶n xuÊt, kinh doanh cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra, chØ tiªu ph¸p lÖnh nh chØ tiªu doanh thu, cã sù híng dÉn vµ kiÓm tra cña c¬ quan chñ qu¶n hay lµ c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn, cßn c¸c chØ tiªu kÕ haäch kh¸c doanh nghiÖp ph¶i tù x©y dùng vµ qu¶n lý nh chØ tiªu vèn, chi phÝ. Khi thanh lý hîp ®ång c¸c bªn ph¶i c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc hiÖn hîp ®ång vµ nh÷ng ®iÒu kho¶n quy ®Þnh trong hîp ®ång ®Ó khi cã tranh chÊp th× tuú thuéc vµo t×nh h×nh cô thÓ ®Ó cã ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt thÝch hîp. Nh vËy, trong ho¹t ®éng kinh doanh b¸n hµng ho¸, c¸c yªu cÇu qu¶n lý ®îc ®Æt ra hÕt søc chÆt chÏ, nã thÓ hiÖn tæng hîp qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®èi víi tÊt c¶ c¸c kh©u nghiÖp vô tõ khi chuÈn bÞ hµng ho¸ ®Ó kÝ hîp ®ång ®Õn viÖc tæ chøc thùc hiÖn vµ thanh lý hîp ®ång. III. Nguyªn t¾c chung cña h¹ch to¸n kÕ to¸n b¸n hµng. 1.Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh hµng ho¸ ®îc tiªu thô. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i phôc vô cho mét sè lîng ®«ng ®¶o ngêi tiªu dïng, bao gåm c¸c c¸ nh©n, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt, kinh doanh kh¸c vµ c¸c c¬ quan tæ chøc x· héi. V× thÕ, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh th¬ng m¹i cã thÓ b¸n hµng theo nhiÒu ph¬ng thøc kh¸c nhau nh b¸n bu«n, b¸n lÎ hµng ho¸, ®¹i lý ký göi. Trong mçi ph¬ng thøc b¸n hµng l¹i cã thÓ thùc hiÖn díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau (trùc tiÕp, chuyÓn hµng chê chÊp nhËn,…) Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp SVTT: Hoµng ThÞ Thanh Thuû3CKT4 4 GVHD: Ph¹m ThÞ V©n HuyÒn Trêng C§KTKTTM Thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu b¸n hµng lµ thêi ®iÓm hµng ho¸ ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô. Cô thÓ: - B¸n bu«n qua kho, b¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh thøcgiao hµng trùc tiÕp: Thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu lµ thêi ®iÓm ®¹i diÖn bªn mua ký nhËn ®ñ hµng, thanh to¸n tiÒn hµng hoÆc chÊp nhËn nî. - B¸n bu«n qua kho, b¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc chuyÓn hµng: Thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu lµ thêi ®iÓm thu ®îc tiÒn cña bªn mua hoÆc bªn mua x¸c nhËn ®· nhËn ®îc hµng vµ chÊp nhËn thanh to¸n. - B¸n lÎ hµng ho¸: Thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu lµ thêi ®iÓm nhËn ®îc b¸o c¸o b¸n hµng cña nh©n viªn b¸n hµng. - B¸n hµng ®¹i lý ký göi: Thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu lµ thêi ®iÓm c¬ së ®¹i lý, ký göi thanh to¸n tiÒn hµng hay chÊp nhËn thanh to¸n hoÆc th«ng b¸o hµng ®· b¸n ®îc. 2. Hµng ho¸ ®îc coi lµ hoµn thµnh viÖc b¸n trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i, ®îc ghi nhËn doanh thu b¸n hµng ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. tho quy ®Þnh hiÖn hµnh, ®îc coi lµ hµng b¸n ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau. - Hµng ho¸ ph¶i th«ng qua qu¸ tr×nh mua, b¸n vµ thanh to¸n theo mét ph¬ng thøc thanh to¸n nhÊt ®Þnh. - Hµng ho¸ ph¶i ®îc chuyÓn quyÒn së h÷u tõ doanh nghiÖp th¬ng m¹i (bªn b¸n) sang bªn mua vµ doanh nghiÖp th¬ng m¹i ®½ thu ®îc tiÒn hay mét lo¹i hµng ho¸ kh¸c hoÆc ®îc ngêi mua chÊp nhËn nî. - Hµng ho¸ b¸n ra ph¶i thuéc diÖn kinh doanh cña doanh nghiÖp, do doanh nghiÖp mua vµp hoÆc gia c«ng, chÕ biÕn hay nhËn vèn gãp, nhËn cÊp ph¸t, tÆng thëng,… Ngoµi ra, c¸c trêng hîp sau còng ®îc coi lµ hµng b¸n: * Hµng ho¸ xuÊt ®Ó ®æi lÊy hµng ho¸ kh¸c, cßn ®îc gäi lµ hµng ®èi lu hay hµng ®æi hµng. * Hµng ho¸ xuÊt ®Ó tr¶ l¬ng, tiÒn thëng cho c«ng nh©n viªn, thanh to¸n thu nhËp cho c¸c thµnh viªn cña doanh nghiÖp. * Hµng ho¸ xuÊt lµm quµ, biÕu tÆng, qu¶ng c¸o, chµo hµng,… * Hµng ho¸ xuÊt dïng trong néi bé, phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. * Hµng ho¸ hao hôt, tæn thÊt trong kh©u b¸n, theo hîp ®ång bªn mua chÞu. 3. X¸c ®Þnh doanh thu hµng ho¸ b¸n ra: Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp SVTT: Hoµng ThÞ Thanh Thuû3CKT4 5 GVHD: Ph¹m ThÞ V©n HuyÒn Trêng C§KTKTTM Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Bé Tµi ChÝnh, QuyÕt ®Þnh sè 129/2001 Q§ - BTC ngµy 31/12/2001 vµ Th«ng t 89/2002/ TT – BTC vÒ híng dÉn kÕ to¸n thùc hiÖn chuÈn mùc “ Doanh thu vµ thu nhËp kh¸c” th× doanh thu ®îc x¸c ®Þnh nh sau: - Doanh thu b¸n hµng : lµ sè tiÒn ghi trªn ho¸ ®¬n b¸n hµng, trªn hîp ®ång cung cÊp lao vô, dÞch vô hay doanh thu b¸n hµng lµ chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n lîng hµng ho¸ ®îc thùc hiÖn cho viÖc b¸n s¶n phÈm, hµng ho¸ cung cÊp lao vô, dÞch vô cho kh¸ch hµng. C«ng thøc: Doanh thu Khèi lîng hµng Gi¸ b¸n ®¬n vÞ = x b¸n hµng tiªu thô hµng b¸n Trong ®ã, gi¸ b¸n ®¬c ghi nhËn theo gi¸ thanh to¸n (gi¸ cã thuÕ) hoÆc gi¸ cha cã thuÕ (thuÕ VAT). - Doanh thu b¸n hµng thuÇn: lµ phÇn cßn l¹i cña doanh thu b¸n hµng sau khi ®· trõ ®i c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu. C«ng thøc x¸c ®Þnh: Tæng C¸c kho¶n Doanh thu thuÇn = doanh thu gi¶m trõ IV. NhiÖm vô cña kÕ to¸n Trong qu¶n lý kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i kÕ to¸n lu«n gi÷ vai trß hÕt søc quan träng v× nã lµ c«ng cô hiÖu lùc ®Ó ®iÒu hµnh, qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng hãa, kiÓm tra viÖc b¶o vÖ sö dông tµi s¶n, vËt t, tiÒn vèn nh»m ®¶m b¶o quyÒn chñ ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh vµ tù chñ tµi chÝnh cña c¸c donh nghiÖp. Ngoµi ra, ®©y cßn lµ c«ng cô ®Ó thùc hiÖn tèt h¹ch to¸n kinh doanh. Do ®ã, kÕ to¸n trong c¸c ®¬n vÞ kinh doanh hµng ho¸ ph¶i thùc hiÖn tèt, nhÊt lµ bé phËn kÕ to¸n b¸n hµng. Trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i, nghiÖp vô b¸n hµng cã c¸c nhiÖm vô c¬ b¶n sau: - Ghi chÐp, ph¶n ¸nh kÞp thêi, ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c t×nhd h×nh b¸n hµng cña doanh nghiÖp trong kú c¶ vÒ gi¸ trÞ vµ sè lîng hµng b¸n trªn tæng sè vµ trªn tõng mÆt hµng, tõng ®Þa ®iÓm b¸n hµng, tõng ph¬ng thøc b¸n hµng. - TÝnh to¸n vµ ph¶n ¸nh chÝnh x¸c tæng gi¸ thanh to¸n cña hµng b¸n vµ bao gåm c¶ doanh thu b¸n hµng, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu ra cña tõng nhãm mÆt hµng, tõng hãa ®¬n, tõng kh¸ch hµng, tõng ®¬n vÞ trùc thuéc (theo c¸c cöa hµng, quÇy hµng,…) Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp SVTT: Hoµng ThÞ Thanh Thuû3CKT4 6 GVHD: Ph¹m ThÞ V©n HuyÒn Trêng C§KTKTTM - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c gi¸ mua thùc tÕ cña lîng hµng ®· tiªu thô, ®ång thêi ph©n bæ chi phÝ thu mua cho hµng tiªu thô nh»m x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng. - KiÓm tra ®«n ®èc t×nh h×nh thu håi vµ qu¶n lý tiÒn hµng, qu¶n lý kh¸ch nî, theo dâi chi tiÕt theo tõng kh¸ch hµng, l« hµng, sè tiÒn mµ kh¸ch nî, thêi h¹n vµ t×nh h×nh tr¶ nî. - TËp hîp ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi c¸c kho¶n chi phÝ b¸n hµng thùc tÕ phÊt sinhvµ kÕt chuyÓn (hay ph©n bæ) chi phÝ b¸n hµng cho hµng tiªu thô, lµm c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. - Cung cÊp th«ng tin cÇn thiÕt vÒ t×nh h×nh b¸n hµng, phôc vô cho viÖc chØ ®¹o, ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. - Tham mu cho l·nh ®¹o vÒ c¸c gi¶i ph¸p ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh b¸n hµng. Tõ nh÷ng nhiÖm vô trªn ta thÊy, kÕ to¸n b¸n hµng thùc sù ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng vµ cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸. NhÊt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay, cïng víi sù ®æi míi s©u s¾c, triÖt ®Ó cña c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ®· vµ ®ang ®ßi hái ph¶i c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn h¬n n÷a c«ng t¸c kÕ to¸n nh»m n©ng cao chÊt lîng qu¶n lý kinh tÕ. V V. Néi dung tæ chøc kÕ to¸n b¸n hµng trong c¸cdoanh nghiÖp. 1. H¹ch to¸n gi¸ vèn hµng b¸n. 1.1. Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ vèn. §èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh hay doanh nghiÖp th¬ng m¹i th× trÞ gi¸ vèn hµng hãa bao gåm gi¸ mua hµng hãa vµ phÝ thu mua ph©n bæ t¬ng øng. Gi¸ mua hµng hãa xuÊt kho ®îc tÝnh theo ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hµng tån kho thÝch hîp. PhÇn phÝ thu mua hµng hãa ®îc tËp hîp, ph©n bæ, kÕt chuyÓn cuèi kú tuú theo tÝnh chÊt ph¸t sinh cã liªn quan trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp tíi l« hµng nhËp vµo, xuÊt b¸n. §Ó x¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng ho¸ tiªu thô doanh nghiÖp cã thÓ sö dông mét trong c¸c ph¬ng ph¸p sau: 1.1.3. Ph¬ng ph¸p ®¬n gi¸ b×nh qu©n: Theo ph¬ng ph¸p nµy gi¸ thùc tÕ hµng xuÊt b¸n ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau: Gi¸ thùc tÕ hµng = ho¸ xuÊt kho Sè lîng hµng ho¸ xuÊt kho x Gi¸ b×nh qu©n mét ®¬n vÞ hµng ho¸ Trong ®ã, ®¬n gi¸ b×nh qu©n mét ®¬n vÞ hµng ho¸ ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau: Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp SVTT: Hoµng ThÞ Thanh Thuû3CKT4 7 GVHD: Ph¹m ThÞ V©n HuyÒn Trêng C§KTKTTM - Gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷: Gi¸ thùc tÕ hµng hãa Gi¸ thùc tÕ b×nh tån ®Çu kú = Lîng thùc tÕ hµng qu©n c¶ kú dù tr÷ hãa tån ®Çu kú + + Gi¸ thùc tÕ hµng hãa nhËp trong kú Lîng thùc tÕ hµng ho¸ nhËp trong kú Tuy nhiªn, ®é chÝnh x¸c kh«ng cao vµ viÖc tÝnh to¸n chØ tiªu ®îc thùc hiÖn vµo cuèi th¸ng nªn ¶nh hëng lín ®Õn tiÕn ®é cña c¸c kh©u kÕ to¸n kh¸c trong doanh nghiÖp. - Gi¸ b×nh qu©n cuèi kú tríc: Gi¸ thùc tÕ hµng hãa tån ®Çu kú (cuèi kú tríc) Gi¸ b×nh qu©n cuèi kú tríc = Lîng thùc tÕ hµng hãa tån ®Çu kú (cuèi kú tríc) ¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ ph¶n ¸nh kÞp thêi gi¸ mua thùc tÕ cña hµng hãa xuÊt kho, tuy nhiªn ®é chÝnh x¸c sÏ kh«ng cao nÕu nh thÞ trêng biÕn ®éng. Gi¸ c¶ kú nµy t¨ng (gi¶m) ®ét biÕn so víi kú tríc sÏ kh«ng ¶nh hëng ®Õn trÞ gi¸ mua cña hµng hãa xuÊt kho trong kú mµ l¹i ¶nh hëng ®Õn trÞ gi¸ mua cña hµng hãa tån kho ®Çu kú, ®iÒu nµy g©y t¸c ®éng ®Õn kú sau. Gi¸ vèn hµng ho¸ kú nµy sÏ thÊp ®i so víi gi¸ thùc tÕ nÕu gi¸ thùc tÕ nÕu gi¸ thùc tÕ t¨ng vµ ngîc l¹i sÏ lµ cao nÕu gi¸ thùc tÕ gi¶m. PhÇn biÕn ®éng do biÕn ®éng gi¸ c¶ n»m trong gi¸ trÞ hµng tån kho cuèi kú. - Gi¸ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp: Gi¸ thùc tÕ hµng hãa Gi¸ thùc tÕ hµng + Gi¸ b×nh qu©n sau tån tríc khi nhËp hãa nhËp = Lîng thùc tÕ hµng Lîng thùc tÕ hµng mçi lÇn nhËp + hãa tríc khi nhËp hãa nhËp ¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ gi¸ c¶ t¬ng ®èi chÝnh x¸c, kÞp thêi, song viÖc tÝnh to¸n l¹i t¬ng ®èi phøc t¹p, mÊt nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc. 1.1.2. Ph¬ng ph¸p nhËp tríc – xuÊt tríc (FIFO): Theo ph¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n gi¶ ®Þnh vÒ mÆt gi¸ trÞ hµng ho¸ nµo nhËp tríc sÏ xuÊt tríc, xuÊt hÕt sè hµng nhËp tríc míi ®Õn sè hµng nhËp sau theo gi¸ thùc tÕ cña tõng l« hµng nhËp. Nãi c¸ch kh¸c, c¬ së cña ph¬ng ph¸p nµy lµ gi¸ thùc tÕ cña hµng hãa nµo mua tríc sÏ xuÊt b¸n tríc. Do vËy, gi¸ trÞ cña hµng hãa tån kho cuèi kú sÏ lµ gi¸ thùc tÕ hµng hãa mua vµo sau cïng trong kú. ¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ nã gÇn ®óng víi sè lîng nhËp xuÊt hµng hãa trong thùc tÕ, nã ph¶n ¸nh t¬ng ®èi chÝnh x¸c gi¸ trÞ hµng hãa xuÊt kho vµ tån kho. H¬n n÷a, gi¸ trÞ hµng tån kho ph¶n ¸nh gÇn s¸t víi gi¸ Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp SVTT: Hoµng ThÞ Thanh Thuû3CKT4 8 GVHD: Ph¹m ThÞ V©n HuyÒn Trêng C§KTKTTM thÞ trêng. Bëi v×, gi¸ trÞ cña hµng hãa tån kho bao gåm gi¸ trÞ cña hµng hãa ®îc mua ë nh÷ng lÇn sau cïng. 1.1.3. Ph¬ng ph¸p nhËp sau – xuÊt tríc (LIFO): Theo ph¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n gi¶ ®Þnh vÒ mÆt gi¸ trÞ nh÷ng hµng ho¸ mua vµo sau sÏ ®îc xuÊt kho tríc. Cô thÓ, khi xuÊt hÕt hµng hãa nhËp sau míi ®Õn hµng nhËp tríc kÒ nã. Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông khi gi¸ c¶ biÕn ®éng mét chiÒu: lóc t¨ng lóc gi¶m th× sö dông ph¬ng ph¸p nµy hîp lý h¬n. 1.1.4. Ph¬ng ph¸p gi¸ ®Ých danh: Ph¬ng ph¸p nµy phï hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp kinh doanh hµng hãa cã gi¸ trÞ lín vµ cã ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n riªng theo tõng l« hµng hãa nhËp kho. ChÝnh v× vËy, khi xuÊt kho l« hµng nµo sÏ tÝnh gi¸ ®Ých danhcña l« hµng ®ã. §©y lµ ph¬ng ph¸p lÝ tëng v× nã tu©n thñ theo nguyªn t¾c chi phÝ phï hîp víi doanh thu thùc tÕ. Tuy nhiªn,viÖc ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy ®ßi hái nh÷ng ®iÒu kiÖn rÊt kh¾t khe. ChØ cã thÓ ¸p dông ®îc khi hµng tån kho cã thÓ ph©n biÖt ®îc tõng lo¹i riªng rÏ. §èi víi doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i hµng hãa th× rÊt khã ®Ó ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy. Nh vËy, chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam hiÖn nay cho phÐp c¸c doanh nghiÖp sö dông mét trong sè bèn ph¬ng ph¸p trªn ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng b¸n. C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ xuÊt kho hµng b¸n ®a ra hoµn toµn phï hîp víi chuÈn mùc IAS2 vÒ hµng hãa tån kho nh: - §èi víi lo¹i hµnh nhËn diÖn ®îc mua hoÆc s¶n xuÊt bëi doanh nghiÖp th× gi¸ phÝ tån kho bao gåm tÊt c¶ c¸c gi¸ ®Ých thÞ cña nã. C¸c lo¹i hµng nµy ®îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ thùc tÕ ®Ých danh. - §èi víi lo¹i hµng kh«ng nhËn diÖn ®îc th× chuÈn mùc IAS2 ®a ra c«ng thøc : * C«ng thøc c¬ b¶n: C¸c lo¹i hµng nµy ®îc ®¸nh gi¸ theo hai ph¬ng ph¸p lµ: NhËp tríc xuÊt tríc vµ b×nh qu©n gia quyÒn. * C«ng thøc bæ sung: Lµ c«ng thøc ®îc thay thÕ bæ sung cho hai ph¬ng ph¸p trªn lµ ph¬ng ph¸p nhËp tríc – xuÊt tríc. Do ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam,chÕ ®é kÕ to¸n cßn ®a ra mét sè ph¬ng ph¸p kh¸c so víi th«ng lÖ quèc tÕ võa ®¸p øng ®îc nhu cÇu thùc tÕ cña ViÖt Nam. Trong mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¹nh tranh gay g¾t, c¸c doanh nghiÖp ph¶i lùa chän cho m×nh mét ph¬ng ph¸p thÝch hîp sao cho cã lîi nhÊt mµ vÉn ph¶n ¸nh ®óng thùc chÊt gi¸ trÞ hµng tån kho cuÈ doanh nghiÖp. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp SVTT: Hoµng ThÞ Thanh Thuû3CKT4 9 GVHD: Ph¹m ThÞ V©n HuyÒn Trêng C§KTKTTM PhÝ mua hµng ho¸ lµ mét bé phËn quan träng trong c¬ cÊu gi¸ trÞ hµng hãa nhËp kho. Nã ®îc tËp hîp trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp cho sè hµng hãa mua thuéc kú b¸o c¸o. Cuèi kú ph©n bæ cho hµng b¸n kú b¸o c¸o 100% møc chi phÝ thùc tÕ hoÆc ph©n bæ cho gi¸ vèn hµng b¸n theo tû lÖ hµng b¸n ra vµ tån kho cuèi kú.C«ng thøc ph©n bæ nh sau: Chi phÝ mua ®Çu Chi phÝ mua ph¸t Gi¸mua + PhÝ mua kú sinh kú b¸o c¸o hµng hãa ph©n bæ x = b¸n ra Gi¸ mua hµng Gi¸ mua hµng hãa cho hµng trong kú + hãa xuÊt b¸n tån kho cuèi kú b¸n ra * Chøng tõ sö dông: C¨n cø ®Ó h¹ch to¸n gi¸ vèn hµng b¸n bao gåm c¸c chøng tõ sau: - PhiÕu xuÊt kho. - LÖnh ®iÒu chuyÓn néi bé. - Th«ng b¸o cña ®¹i lý vÒ sè hµng göi b¸n ®· ®îc tiªu thô. - PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé. 1.2. H¹ch to¸n gi¸ vèn hµng b¸n: H¹ch to¸n gi¸ vèn hµng tån kho ®îc thùc hiÖn theo hai ph¬ng ph¸p lµ ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn vµ ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. ViÖc sö dông ph¬ng ph¸p nµo lµ tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm kinh doanh cña doanh nghiÖp, vµo yªu cÇu c«ng t¸c qu¶n lý, vµo tr×nh ®é kÕ to¸n còng nh quy ®Þnh cña chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh. 1.2.1. H¹ch to¸n gi¸ vèn theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn lµ ph¬ng ph¸p theo dâi, ph¶n ¸nh thêng xuyªn, liªn tôc, cã hÖ thèng t×nh h×nh nhËp – xuÊt – tån kho hµng hãa trªn sæ kÕ to¸n hµng tån kho. Trong trêng hîp ¸p dông ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn th× c¸c tµi kho¶n hµng tån kho ®îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè hiÖn cã, t×nh h×nh t¨ng gi¶m cña hµng hãa. V× vËy, hµng ho¸ tån kho trªn sæ kÐ to¸n cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh ë bÊt cø thêi ®iÓm nµo trong kú kÕ to¸n. Cuèi kú kÕ to¸n c¨n cø vµo sè liÖu kiÓm kª thùc tÕ hµng hãa tån kho so s¸nh ®èi chiÕu víi hµng ho¸ trªn sæ s¸ch kÕ to¸n. VÒ nguyªn t¾c, sè tån kho thùc tÕ lu«n phï hîp víi sè tån kho trªn sæ kÕ to¸n. Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn thêng ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ c¸c ®¬n vÞ th¬ng m¹i kinh doanh c¸c mÆt hµng cã gi¸ trÞ lín. a. Tµi kho¶n sö dông: Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp SVTT: Hoµng ThÞ Thanh Thuû3CKT4 10 GVHD: Ph¹m ThÞ V©n HuyÒn Trêng C§KTKTTM §Ó h¹ch to¸n gi¸ vèn hµng b¸n theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. Doanh nghiÖp sö dông c¸c tµi kho¶n sau ®©y: - Tµi kho¶n 632 – “Gi¸ vèn hµng b¸n”: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ vèn cña hµng hãa, dÞch vô ®· tiªu thô trong kú. Tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d vµ cã thÓ më chi tiÕt cho tõng mÆt hµng, tõng th¬ng vô, tõng dÞch vô,… tuú theo yªu cÇu qu¶n lý vµ tr×nh ®é c¸n bé kÕ to¸n cña tõng doanh nghiÖp. Néi dung ghi chÐp cña TK 632 nh sau: * Bªn Nî: TrÞ gi¸ vèn cña hµng ho¸, lao vô, dÞch vô ®· cung cÊp. * Bªn Cã: KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng ho¸ ®· bÞ ngêi mua tr¶ l¹i. KÕt chuyÓn trÞ gi¸ mua cña hµng ho¸ ®· tiªu thô trong kú. - Tµi kho¶n 157 – “Hµng göi b¸n”: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh trÞ gi¸ mua cña hµng ho¸ chuyÓn göi ®¹i lý ký göi, dÞch vô ®· hoµn thµnh nhng cha x¸c ®Þnh lµ tiªu thô trong kú. TK 157 cã thÓ ®îc chi tiÕt cho tõng lo¹i hµng ho¸, tõng lÇn göi hµng tõ khi chuyÓn ®i cho ®Õn khi nhËn ®îc th«ng b¸o hµng ®· tiªu thô. Néi dung ghi chÐp cña TK 157 nh sau: * Bªn Nî: Gi¸ trÞ hµng ho¸, lao vô, dÞch vô göi b¸n, göi ®¹i lý hoÆc göi cho kh¸ch hµng nhng cha ®îc chÊp nhËn. * Bªn Cã: KÕt chuyÓn gi¸ trÞ hµng ho¸ ®· ®îc tiªu thô. Gi¸ trÞ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, bÞ tõ chèi. * D Nî: Gi¸ trÞ hµng göi b¸n cha ®îc chÊp nhËn. Quy tr×nh h¹ch to¸n gi¸ vèn hµng b¸n theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng XuÊt hµng göi ®¹i lý xuyªn ®îc kh¸i qu¸t s¬ ®å sau: Hµng göi b¸n ®îc tiªu thô S¬ ®å 01: H¹ch to¸n kÕ to¸n gi¸ vèn hµng b¸n theo ph¬ng ph¸p KKTX TK1561 Tk 157 Tk 632 XuÊt b¸n trùc tiÕp qua kho TK 911 KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng b¸n TK 331 Hang chuyÓn b¸n th¼ng kh«ng qua kho ChuyªnTK ®Ò tèt nghiÖp 1562 SVTT: Hoµng ThÞ Thanh Thuû3CKT4 11 Ph©n bæ chi phÝ thu mua hµng tiªu thô trong kú GVHD: Ph¹m ThÞ V©n HuyÒn Trêng C§KTKTTM 1.2.2. H¹ch to¸n kÕ to¸n gi¸ vèn theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú Ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú lµ ph¬ng ph¸p theo dâi vµ ph¶n ¸nh mét c¸ch kh«ng thêng xuyªn, liªn tôc vÒ t×nh h×nh biÕn ®éng hµng ho¸ trªn c¸c tµi kho¶n cña tõng lo¹i hµng ho¸ tån kho mµ chØ ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng tån ®Çu kú vµ cuèi kú cña chóng trªn c¬ së kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ hµng ho¸ tån kho cuèi kú. Trªn c¬ së ®ã tÝnh ra gi¸ trÞ hµng ho¸ ®· xuÊt b¸n trong kú theo c«ng thøc: TrÞ gi¸ TrÞ gi¸ vèn TrÞ gi¸ vèn TrÞ gi¸ vèn hµng ho¸ = hµng tån + hµng nhËp - hµng tån xuÊt b¸n ®Çu kú trong kú cuèi kú Theo ph¬ng ph¸p nµy, mäi sù biÕn ®éng cña hµng ho¸ th«ng thêng kh«ng theo dâi trªn tµi kho¶n hµng tån kho mµ ®îc theo dâi trªn tµi kho¶n 6112- “Mua hµng hãa”. Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng ho¸ mua vµo theo gi¸ thùc tÕ (gi¸ mua vµ chi phÝ thu mua) vµ ®îc më chi tiÕt theo tõng thø, tõng kho, tõng quÇy hµng. Néi dung ghi chÐp cña TK 6112 nh sau: * Bªn Nî: KÕt chuyÓn trÞ gi¸ hµng ho¸ tån ®Çu kú (tån kho, tån göi b¸n). TrÞ gi¸ thùc tÕ hµng ho¸ nhËp mua vµ nhËp kh¸c trong kú. * Bªn Cã: TrÞ gi¸ tån cuèi kú cña hµng ho¸ (tån kho, tån quÇy). Gi¶m gi¸ hµng ho¸ mua ®îc hëng. TrÞ gi¸ thùc tÕ cña hµng ho¸ xuÊt b¸n vµ xuÊt kh¸c trong kú (ghi ngµy cuèi kú theo kÕt qu¶ kiÓm kª). TrÞ gi¸ thùc tÕ hµng tr¶ l¹i cho ngêi b¸n. * TK 6112 cuèi kú kh«ng cã sè d. Khi ¸p dông ph¬ng ph¸p KK§K c¸c tµi kho¶n hµng tån kho chØ sö dông ®Çu kú h¹ch to¸n (®Ó kÕt chuyÓn sè d ®Çu kú) vµ cuèi kú h¹ch to¸n Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp SVTT: Hoµng ThÞ Thanh Thuû3CKT4 12 GVHD: Ph¹m ThÞ V©n HuyÒn Trêng C§KTKTTM (®Ó kÕt chuyÓn sè d cuèi kú). Ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông ë nh÷ng doanh nghiÖp cã nhiÒu chñng lo¹i hµng ho¸ víi quy c¸ch mÉu m· kh¸c nhau, gi¸ trÞ thÊp vµ ®îc xuÊt thêng xuyªn. Ph¬ng ph¸p KK§K hµng tån kho cã u ®iÓm lµ gi¶m bít khèi lîng c«ng viÖc h¸ch to¸n nhng ®é chÝnh x¸c vÒ hµng ho¸ xuÊt dïng bÞ ¶nh hëng bëi c«ng t¸c qu¶n lý t¹i kho, quÇy, bÕn b·i. Quy tr×nh h¹ch to¸n gi¸ vèn hµng b¸n theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú ®îc kh¸i qu¸t qua s¬ ®å sau: S¬ ®å 02: H¹ch to¸n kÕ to¸n gi¸ vèn hµng b¸n theo ph¬ng ph¸p KK§K TK 155, 156, 157 Tk 6112 Tk 632 Tk 911 KÕt chuyÓn gi¸ vèn Gi¸ vèn hµng ho¸ tiªu hµng ho¸ T§K KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng b¸n thô trong kú KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng ho¸ TCK 2. H¹ch to¸n doanh thu b¸n hµng. 2.1. X¸c ®Þnh doanh thu b¸n hµng. Doanh thu b¸n hµng lµ tæng gi¸ b¸n cña sè s¶n phÈm, hµng ho¸ hay dÞch vô cung cÊp cho kh¸ch hµng. §èi víi c¬ së kinh doanh thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ th× doanh thu b¸n hµng, cung cÊp dÞch vô th× ®ã lµ toµn bé tiÒn b¸n hµng, tiÒn cung øng dÞch vô cha cã thuÕ GTGT bao gåm c¶ phô thu vµ phÝ thu thªm ngoµi gi¸ b¸n (nÕu cã) mµ c¬ së kinh doanh ®îc hëng. §èi víi c¬ së kinh doanh thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp trªn GTGT vµ ®èi víi hµng ho¸ dÞch vô kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT th× doanh thu b¸n hµng lµ toµn bé tiÒn b¸n hµng bao gåm c¶ phô thu vµ phÝ thu thªm ngoµi gi¸ b¸n (nÕu cã) mµ c¬ së kinh doanh ®îc hëng bao gåm c¶ thuÕ. 2.1.1 Chøng tõ h¹ch to¸n kÕ to¸n doanh thu b¸n hµng Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp SVTT: Hoµng ThÞ Thanh Thuû3CKT4 13 GVHD: Ph¹m ThÞ V©n HuyÒn Trêng C§KTKTTM C¸c lo¹i chøng tõ sau thêng ph¶i lËp ®Ó x¸c ®Þnh doanh thu tiªu thô vµ lµm c¨n cø ghi doanh thu trªn sæ kÕ to¸n: - Ho¸ ®¬n GTGT (®èi víi doanh nghiÖp ¸p dông thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ) hoÆc ho¸ ®¬n b¸n hµng (®èi víi doanh nghiÖp¸p dông thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp). - B¶ng kª hµng göi b¸n ®· tiªu thô hoÆc th«ng b¸o cña ®¹i lý cho hµng ®· tiªu thô. - C¸c chøng tõ thanh to¸n: PhiÕu thu, giÊy b¸o Cã,… 2.1.2. Tµi kho¶n sö dông vµ tr×nh tù h¹ch to¸n a. Tµi kho¶n sö dông: §Ó h¹ch to¸n doanh thu b¸n hµng kÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n sau ®©y: * Tµi kho¶n 511 – “Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô”. Tµi kho¶n nµy ®îc sö dông ®Ó ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô cña doanh nghiÖp trong mét kú kÕ to¸n cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tõ c¸c giao dÞch. Néi dung ghi chÐp cña TK 511 nh sau: - Bªn Nî: ThuÕ TT§B hoÆc thuÕ xuÊt khÈu ph¶i nép tÝnh trªn doanh thu b¸n hµng thùc tÕ cña doanh nghiÖp trong kú. C¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu. KÕt chuyÓn doanh thu b¸n hµng thuÇn sang TK 911 ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. - Bªn Cã: Doanh thu b¸n s¶n phÈm hµng ho¸ vµ cung cÊp dÞch vô cña doanh nghiÖp thùc hiÖn trong kú kÕ to¸n. TK 511 cã 4 tµi kho¶n cÊp hai: +TK 5111: Doanh thu b¸n hµng ho¸. +TK 5112: Doanh thu b¸n thµnh phÈm. +TK 5113: Doanh thu cung cÊp dÞch vô. +TK 5114: Doanh thu trî cÊp, trî gi¸. * Tµi kho¶n 512 – “Doanh thu tiªu thô néi bé” Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh doanh thu cña sè hµng ho¸, lao vô, dÞch vô tiªu thô trong néi bé (gi÷a c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc cïng mét c«ng ty, tæng c«ng ty h¹ch to¸n to¸n ngµnh). Néi dung ghi chÐp cña TK 512 t¬ng tù nh TK 511. TK 512 cã 3 tµi kho¶n cÊp hai: +TK 5121: Doanh thu b¸n hµng ho¸. +TK 5122: Doanh thu b¸n thµnh phÈm. +TK 5123: Doanh thu cung cÊp dÞch vô. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp SVTT: Hoµng ThÞ Thanh Thuû3CKT4 14 GVHD: Ph¹m ThÞ V©n HuyÒn Trêng C§KTKTTM b.Tr×nh tù h¹ch to¸n doanh thu b¸n hµng Trong mçi ph¬ng thøc b¸n hµng, doanh thu b¸n hµng cho kh¸ch hµng dï lµ ngoµi doanh nghiÖp hay néi bé doanh nghiÖp th× ®Òu ®îc ghi nhËn theo bót to¸n tæng qu¸t sau: Doanh thu b¸n hµng ho¸, s¶n phÈm thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ, kÕ to¸n ghi: Nî TK 111, 112, 131 Cã TK 511 Doanh thu b¸n hµng (cha cã thuÕ GTGT) Cã TK 512 Doanh thu b¸n hµng néi bé (cha cã thuÕ GTGT) Cã TK 3331 ThuÕ GTGT ph¶i nép Doanh thu b¸n hµng ho¸, dÞch vô kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ hoÆc chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp, kÕ to¸n ghi: Nî TK 111, 112, 131 Cã TK 511 Doanh thu b¸n hµng (Tæng gi¸ thanh to¸n) Cã TK 512 Doanh thu b¸n hµng néi bé (Tæng gi¸ thanh to¸n) Tuy nhiªn, trong mét sè ph¬ng thøc b¸n hµng ®Æc biÖt c¸ch h¹ch to¸n kÕ to¸n doanh thu b¸n hµng ®îc ghi nh sau: * B¸n hµng theo ph¬ng thøc tr¶ gãp: - §èi víi trêng hîp hµng ho¸ thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ, kÕ to¸n x¸c ®Þnh doanh thu b¸n hµng lµ gi¸ b¸n tr¶ mét lÇn cha cã thuÕ GTGT, kÕ to¸n ghi: Nî TK 111, 112 TiÒn thu lÇn ®Çu Nî Tk 131 Ph¶i thu kh¸ch hµng Cã TK 3331 ThuÕ GTGT ph¶i nép Cã TK 511 Doanh thu b¸n hµng Cã TK 512 Doanh thu b¸n hµng néi bé Cã TK 3387 Doanh thu cha thùc hiÖn: lµ sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n tr¶ gãp víi sè tiÒn ®· thu vµ ph¶i thu Hµng kú kÕ to¸n x¸c ®Þnh vµ kÕt chuyÓn l·i b¸n hµng tr¶ gãp sang TK 515 – “Doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh”. - §èi víi trêng hîp hµng ho¸ thuéc diÖn chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp, kÕ to¸n ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng lµ tæng gi¸ thanh to¸n, kÕ to¸n ghi: Nî TK 111, 112, 131 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp SVTT: Hoµng ThÞ Thanh Thuû3CKT4 15 GVHD: Ph¹m ThÞ V©n HuyÒn Trêng C§KTKTTM Cã TK 511 Doanh thu b¸n hµng Cã TK 512 Doanh thu b¸n hµng néi bé Cã TK 3387 Doanh thu cha thùc hiÖn: lµ sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n tr¶ gãp víi gi¸ b¸n tr¶ ngay cã thuÕ GTGT * B¸n hµng theo ph¬ng thøc ®æi hµng - NÕu hµng ho¸ cña c¬ së ®îc b¸n thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ®æi lÊy hµng thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ: C¨n cø vµo ho¸ ®¬n GTGT khi ®a hµng ®i ®æi, kÕ to¸n ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng vµ thuÕ GTGT : Nî TK 131 Ph¶i thu kh¸ch hµng Cã TK 511 Doanh thu b¸n hµng Cã TK 3331 ThuÕ GTGT cña hµng ®a ®i trao ®æi C¨n cø vµo ho¸ ®¬n GTGT khi nhËn l¹i hµng trao ®æi, kÕ to¸n ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng ho¸ nhËp kho vµ thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ: Nî TK 1561 TrÞ gi¸ hµng ho¸ ®æi vÒ Nî TK 133 ThuÕ GTGT cña hµng ®æi vÒ Cã TK 131 Ph¶i thu cña kh¸ch - NÕu hµng ho¸ cña c¬ së ®îc b¸n thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ®æi lÊy hµng ho¸, dÞch vô kh«ng chÞu thuÕ GTGT hoÆc chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp th× thuÕ GTGT ®Çu vµo cña hµng ®æi vÒ sÏ kh«ng ®îc khÊu trõ mµ ph¶i tÝnh vµo gi¸ trÞ hµng ho¸ mua vµo: Nî TK 1561 TrÞ gi¸ hµng ho¸ Cã TK 131 Tæng gi¸ thanh to¸n (bao gåm c¶ thuÕ) * B¸n hµng theo ph¬ng thøc ®¹i lý, ký göi: §©y lµ h×nh thøc b¸n hµng mµ c¬ së ®¹i lý nhËn b¸n hµng ho¸ theo ph¬ng thøc b¸n ®óng gi¸ bªn chñ hµng quy ®Þnh, bªn ®¹i lý chØ ®îc nhËn tiÒn hoa hång. Chi phÝ hoa hång ®îc bªn göi b¸n tÝnh vµo chi phÝ b¸n hµng. Sè thuÕ GTGT trªn phÇn hoa hång ®îc hëng. - Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n t¹i ®¬n vÞ giao ®¹i lý: C¨n cø vµo b¶ng kª ho¸ ®¬n hµng ho¸ b¸n ra qua ®¹i lý ®· tiªu thô trong th¸ng, doanh nghiÖp lËp ho¸ ®¬n GTGT ph¶n ¸nh doanh thu cña hµng ho¸ ®· tiªu thô giao cho ®¬n vÞ ®¹i lý vµ x¸c ®Þnh kho¶n hoa hång ph¶i tr¶, kÕ to¸n ghi: Nî TK 641 Kho¶n hoa hång cho ®¹i lý Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp SVTT: Hoµng ThÞ Thanh Thuû3CKT4 16 GVHD: Ph¹m ThÞ V©n HuyÒn Trêng C§KTKTTM Nî TK 111, 112, 131 Sè tiÒn nhËn ®îc sau khi trõ hoa hång Cã TK 511 Doanh thu b¸n hµng qua ®¹i lý Cã TK 3331 ThuÕ GTGT ®Çu ra - Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n t¹i ®¬n vÞ nhËn ®¹i lý: Khi nhËn hµng b¸n hé theo ph¬ng thøc nµy kÕ to¸n ghi: Nî TK 003 Hµng ho¸ nhËn ®¹i lý, ký göi Khi tiªu thô ®îc hµng ho¸ ghi ®¬n: Cã TK 003 C¨n cø vµo ho¸ ®¬n b¸n hµng ®¹i lý h¹ch to¸n kÕ to¸n sè tiÒn b¸n ph¶i tr¶: Nî TK 111, 112, 131 Tæng gi¸ thanh to¸n Cã TK 331 Ph¶i tr¶ ngêi b¸n (Tæng gi¸ thanh to¸n) Ph¶n ¸nh hoa hång ®îc hëng: Nî TK 331 Hoa hång ®îc hëng Cã TK 511 Hoa hång ®îc hëng Thanh to¸n tiÒn cho bªn giao ®¹i lý: Nî TK 331 Ph¶i tr¶ ngêi b¸n Cã TK 111, 112 2.2. H¹ch to¸n c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu 2.2.1. H¹ch to¸n nghiÖp vô gi¶m gi¸ hµng b¸n a. X¸c ®Þnh kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n Gi¶m gi¸ hµng b¸n lµ kho¶n gi¶m gi¸ cho ngêi mua do hµng ho¸ kÐm phÈm chÊt, sai quy c¸ch hoÆc vi ph¹m tho¶ thuËn khi giao dÞch. Th«ng thêng, kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n ®îc tho¶ thuËn gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n vÒ gi¸ cña hµng ho¸ ®· kÝ kÕt trong hîp ®ång kinh tÕ. Khi doanh nghiÖp giao hµng cho kh¸ch hµng, hµng ho¸ sÏ ®îc kiÓm tra, ®èi chiÕu víi nh÷ng quy ®Þnh ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång kinh tÕ. NÕu hµng ho¸ cã chÊt lîng kÐm hoÆc doanh nghiÖp giao hµng kh«ng ®óng thêi gian quy ®Þnh th× bªn mua sÏ ®Ò nghÞ gi¶m gi¸. Kho¶n gi¶m gi¸ nµy tuú thuéc vµo sù tho¶ thuËn gi÷a hai bªn. b. Tµi kho¶n sö dông vµ tr×nh tù h¹ch to¸n: * Tµi kho¶n sö dông §Ó h¹ch to¸n tµi kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 532 – “Gi¶m gi¸ hµng b¸n”. Néi dung ghi chÐp cña TK 532 nh sau: - Bªn Nî: C¸c kho¶n gi¶m gi¸ ®· chÊp thuËn cho ngêi mua hµng. - Bªn Cã: KÕt chuyÓn toµn bé sè gi¶m gi¸ hµng b¸n sang tµi kho¶n doanh thu. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp SVTT: Hoµng ThÞ Thanh Thuû3CKT4 17 GVHD: Ph¹m ThÞ V©n HuyÒn Trêng C§KTKTTM Tµi kho¶n 532 cuèi kú kh«ng cã sè d. *Tr×nh tù h¹ch to¸n: - §èi víi doanh nghiÖp ¸p dông thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ, c¨n cø vµo chøng tõ chÊp thËn gi¶m gi¸ cho kh¸ch hµng vÒ sè lîng hµng ®· b¸n, kÕ to¸n ghi: Nî TK 532 Gi¶m gi¸ hµng b¸n (gi¸ cha cã thuÕ) Nî TK 3331 ThuÕ GTGT cña kho¶n gi¶m gi¸ Cã TK 111, 112, 131 - §èi víi doanh nghiÖp ¸p dông thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc hµng ho¸ chÞ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu, kÕ to¸n ph¶n ¸nh c¸c kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n nh sau: Nî TK 532 Gi¶m gi¸ hµng b¸n theo gi¸ ®· cã thuÕ Cã TK 111, 112, 131 - Cuèi kú kÕt chuyÓn toµn bé kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n ®· ph¸t sinh trong kú sang TK 511 ®Ó x¸c ®Þnh doanh thu thuÇn. Nî TK 511 Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô Cã TK 532 Gi¶m gi¸ hµng b¸n c. H¹ch to¸n chiÕt khÊu th¬ng m¹i: ChiÕt khÊu th¬ng m¹i thùc chÊt còng nh mét kho¶n gi¶m gi¸. Nã lµ kho¶n thëng cho kh¸ch hµng v× mua víi sè lîng lín trong mét lÇn hoÆc do doanh nghiÖp cã quy ®Þnh khi kh¸ch hµng mua mét lîng hµng hãa nhÊt ®Þnh trong mét kho¶ng thêi gian quy ®Þnh th× kh¸ch hµng sÏ nhËn ®îc mét kho¶n tiÒn thëng. Tµi kho¶n sö dông: §Ó h¹ch to¸n kho¶n nµy kÕ to¸n sö dông TK 521 – “ ChiÕt khÊu th¬ng m¹i”. Néi dung kÕt cÊu tµi kho¶n 521 ®îc ghi nh sau: - Bªn Nî: Sè chiÕt khÊu th¬ng m¹i ®· chÊp nhËn thanh to¸n cho kh¸ch hµng. - Bªn Cã: KÕt chuyÓn toµn bé sè chiÕt khÊu th¬ng m¹i sang tµi kho¶n 511“Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô” ®Ó x¸c ®Þnh doanh thu thuÇn cña kú h¹ch to¸n. TK 521 cuèi kú kh«ng cã sè d. TK 521 cã 3 tµi kho¶n cÊp hai: + TK 5211: ChiÕt khÊu hµng hãa. + TK 5212: ChiÕt khÊu thµnh phÈm. + TK 5213: ChiÕt khÊu dÞch vô. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp SVTT: Hoµng ThÞ Thanh Thuû3CKT4 18 GVHD: Ph¹m ThÞ V©n HuyÒn Trêng C§KTKTTM Tr×nh tù h¹ch to¸n: - Ph¶n ¸nh sè tiÒn chiÕt khÊu th¬n g m¹i thùc tÕ ph¸t sinh trong kú, kÕ to¸n ghi: Nî TK 521 ChiÕt khÊu th¬ng m¹i. Nî Tk 3331 ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ. Cã TK 111, 112, 131 - Cuèi kú kÕt chuyÓn sè tiÒn chiÕt khÊu th¬ng m¹i ®· chÊp thuËn cho ngêi mua sang TK 511, kÕ to¸n ghi: Nî Tk 511 Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô Cã TK 521 ChiÕt khÊu th¬ng m¹i. d. H¹ch to¸n hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i * X¸c ®Þnh hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i lµ sè hµng ho¸ doanh nghiÖp ®· x¸c ®Þnh tiªu thô nhng bÞ kh¸ch hµng tr¶ l¹i do vi ph¹m c¸c ®iÒu ®· cam kÕt trong hîp ®ång kinh tÕ nh: hµng kÐm phÈm chÊt, sai quy c¸ch, sai chñng lo¹i vµ kh¸ch hµng tõ chèi thanh to¸n. Sau khi ngêi mua kiÓm nghiÖm hµng ho¸ nÕu thÊy kh«ng ®¶m b¶o th× ph¶i cã v¨n b¶n ®Ò nghÞ tr¶ l¹i hµng ghi râ lý do tr¶ l¹i, sè lîng hµng bÞ tr¶ l¹i. C¨n cø vµo H§KT ®Ó biÕt bªn nµo ph¶i vËn chuyÓn sè hµng ho¸ bÞ tr¶ l¹i ®ã. TrÞ gi¸ hµng bÞ tr¶ l¹i theo ®óng ®¬n gi¸ ghi trªn ho¸ ®¬n: Doanh thu hµng Sè lîng hµng ho¸ bÞ = x §¬n gi¸ b¸n bÞ tr¶ l¹i tr¶ l¹i §¬n gi¸ b¸n phô thuéc vµo doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hay khÊu trõ. NÕu doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu th× ®¬n gi¸ lµ gi¸ b¸n cha cã thuÕ vµ ngîc l¹i, nÕu doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp th× ®¬n gi¸ lµ gi¸ b¸n cã thuÕ. * Chøng tõ sö dông: - Ho¸ ®¬n nÕu tr¶ l¹i toµn bé hµng ho¸, b¶n sao ho¸ ®¬n tr¶ l¹i mét phÇn hµng. - Biªn b¶n kiÓm nghiÖm hµng ho¸. - Chøng tõ nhËp l¹i kho cña doanh nghiÖp cho sè hµng bÞ tr¶ l¹i. * Tµi kho¶n sö dông vµ tr×nh tù h¹ch to¸n: Tµi kho¶n sö dông: KÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 531 ®Ó ph¶n ¸nh trÞ gi¸ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, tµi kho¶n nµy cã kÕt cÊu nh sau: - Bªn Nî: TrÞ gi¸ cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp SVTT: Hoµng ThÞ Thanh Thuû3CKT4 19 GVHD: Ph¹m ThÞ V©n HuyÒn Trêng C§KTKTTM - Bªn Cã: KÕt chuyÓn doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i trõ vµo doanh thu trong kú. Tµi kho¶n 531 cuèi kú kh«ng cã sè d. Tr×nh tù h¹ch to¸n: Ph¶n ¸nh doanh thu vµ thuÕ cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i: Nî TK 531 Doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i (gi¸ cha cã thuÕ) Nî TK 3331 ThuÕ GTGT t¬ng øng víi sè hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i Cã TK 111, 112, 131 §èi víi doanh gnhiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc hµng hãa chÞu thuÕ TT§B, thuÕ xuÊt khÈu, kÕ to¸n ghi: Nî TK 531 TrÞ gi¸ cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i (gi¸ cã thuÕ) Cã TK 111, 112, 131 C¸c kho¶n ph¸t sinh liªn quan ®Õn hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i (nÕu cã), kÕ to¸n ghi: Nî TK 641 Chi phÝ b¸n hµng Cã TK 111, 112,... Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ hµng b¸n tr¶ l¹i nhËp kho: Nî TK 156 Theo gi¸ thùc tÕ ®· xuÊt kho Cã TK 632 Gi¸ vèn hµng b¸n 3. H¹ch to¸n chi phÝ b¸n hµng 3.1. X¸c ®Þnh chi phÝ b¸n hµng Chi phÝ b¸n hµng lµ toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thô hµng hãa cña doanh nghiÖp, bao gåm: - Chi phÝ nh©n viªn b¸n hµng: gåm tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng. - Chi phÝ vËt liÖu bao b× phôc vô cho viÖc ®ãng gãi s¶n phÈm, hµng hãa ®i tiªu thô, phô tïng dïng cho viÖc söa ch÷a, b¶o dìng TSC§ cña bé phËn b¸n hµng. - Chi phÝ dông cô ®å dïng phôc vô cho ho¹t ®éng b¸n hµng nh c¸c dông cô kiÓm tra ®o lêng, bµn ghÕ, m¸y tÝnh,… - Chi phÝ khÊu hao TSC§ ë bé phËn b¸n hµng, b¶o qu¶n nh nhµ kho, cöa hµng, ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi phôc vô cho ho¹t ®éng b¸n hµng nh chi phÝ thuª ngoµi söa ch÷a TSC§, hoa hång ph¶i tr¶ cho c¸c ®¹i lý vµ phÝ uû th¸c tr¶ cho c¸c ®¬n vÞ nhËn uû th¸c,… - Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn ®· chi ra phôc vô cho b¸n hµng nh chi phÝ giíi thiÖu s¶n phÈm hµng hãa, chi phÝ chµo hµng,… Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp SVTT: Hoµng ThÞ Thanh Thuû3CKT4 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan