Môc lôc
Më ®Çu……………………………………………………………………………
PhÇn I: Lý luËn chung vÒ quy tr×nh kiÓm to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong kiÓm to¸n
b¸o c¸o tµi chÝnh……………………………………………………………………
1.1 Tµi s¶n cè ®Þnh víi vÊn ®Ò kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh………………………….
1.1.1 Kh¸i niÖm c¬ b¶n vµ ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña tµi s¶n cè ®Þnh……………………..
1.1.2 Ph©n lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh……………………………………………………......
1.1.3 Tæ chøc h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh……………………………………………...
1.2 Quy tr×nh kiÓm to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh……….....
1.2.1 Môc tiªu kiÓm to¸n ®èi víi tµi s¶n cè ®Þnh…………………………………….
1.2.2 Quy tr×nh kiÓm to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh……......
1.2.2.1 ChuÈn bÞ kiÓm to¸n…………………………………………………………...
1.2.2.2 Thùc hiÖn kiÓm to¸n………………………………………………………….
1.2.2.3 KÕt thóc kiÓm to¸n…………………………………………………………...
PhÇn II: Thùc tr¹ng kiÓm to¸n TSC§ trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i
AFC Sµi Gßn………………………………………………………………………...
2.1 Tæng quan vÒ c«ng ty AFC Sµi Gßn……………………………………………...
2.1.1 LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c«ng ty AFC Sµi Gßn………………………...
2.1.2 §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty AFC Sµi Gßn……………………
2.1.3 Tæ chøc bé m¸y qu¶n lý vµ quy tr×nh c«ng nghÖ cña c«ng ty AFC Sµi Gßn…...
2.1.3.1 Tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña c«ng ty AFC Sµi Gßn………………………......
2.1.3.2 Tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n t¹i c«ng ty AFC Sµi Gßn…………………………
2.2 Quy tr×nh kiÓm to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh do c«ng
ty AFC Sµi Gßn thùc hiÖn……………………………………………………………
2.2.1 KiÓm to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh n¨m 2004 cña
c«ng ty ABC…………………………………………………………………............
2.2.1.1 ChuÈn bÞ kiÓm to¸n…………………………………………………………...
2.2.1.2 Thùc hiÖn kiÓm to¸n………………………………………………………….
2.2.1.3 KÕt thóc kiÓm to¸n…………………………………………………………...
2.2.2 KiÓm to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh n¨m 2004 cña
c«ng ty H……………………………………………………………………………
PhÇn III: Bµi häc kinh nghiÖm vµ ph¬ng híng hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n
tµi s¶n cè ®Þnh trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i AFC Sµi Gßn…….…
3.1 Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm tõ thùc tiÔn kiÓm to¸n tµi s¶n cè ®Þnh t¹i AFC Sµi
Gßn…………………………………………………………………………………..
3.2 Nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc ®èi víi AFC Sµi Gßn……………………………....
3.3 Hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n TSC§ trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi
chÝnh t¹i AFC Sµi Gßn……………………………………………………………......
3.3.1 Sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n tµi s¶n cè ®Þnh t¹i AFC Sµi
Gßn…………………………………………………………………………………
3.3.2 Mét sè ph¬ng hãng nh»m hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n TSC§ t¹i AFC Sµi
Gßn……………………………………………………………………………...........
3.3.2.1 §¸nh gi¸ HTKS NB vÒ TSC§ ………………………………………...……...
3.3.2.2 Hoµn thiÖn ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n kho¶n môc TSC§………………………
3.3.2.3 Thùc hiÖn kiÓm to¸n TSC§ theo quy tr×nh kiÓm to¸n cña c«ng ty…………..
1
3
5
5
5
5
7
11
11
12
13
21
30
33
33
33
34
37
37
41
42
43
43
48
62
63
73
73
77
78
79
79
79
82
84
KÕt
luËn…………………………………………………………………………..
Phô lôc 1 Ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n TSC§ t¹i c«ng ty AFC Sµi Gßn………………….
LỜI MỞ ĐẦU
Trªn con ®êng ®æi míi, héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ, ViÖt Nam ®ang tõng bíc
ph¸t triÓn vµ ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, trong nh÷ng bíc
chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ, cã nhiÒu quan hÖ míi, phøc t¹p n¶y sinh. §Æc biÖt thÞ trêng tµi chÝnh lu«n hÊp dÉn, s«i ®éng nhng còng chøa ®ùng ®Çy rÉy nh÷ng rñi ro vµ
kh«ng kÐm phÇn khèc liÖt.
Tríc thùc tr¹ng ®ã, kiÓm to¸n ra ®êi vµ ph¸t triÓn nh mét nhu cÇu tÊt yÕu
kh¸ch quan. Ho¹t ®éng kiÓm to¸n kh«ng chØ t¹o niÒm tin cho nh÷ng ngêi quan t©m
®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp mµ cßn gãp phÇn híng dÉn nghiÖp vô vµ
cñng cè nÒ nÕp ho¹t ®éng tµi chÝnh kÕ to¸n, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cho c¸c
®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n. Cïng víi viÖc chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp
chung sang vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc, kiÓm to¸n ®·
®îc h×nh thµnh vµ ®i vµo ho¹t ®éng ë ViÖt Nam. Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c¸c
c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp trong nh÷ng n¨m qua ë níc ta ®· chøng minh sù cÇn thiÕt
cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n. Mét trong nh÷ng lo¹i h×nh dÞch vô chñ yÕu mµ c¸c c«ng
ty kiÓm to¸n ®éc lËp cung cÊp cho kh¸ch hµng ®ã lµ kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh.
TSC§ vµ khÊu hao TSC§ ®ãng mét vai trß rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt kinh doanh cña mét doanh nghiÖp. V× vËy viÖc h¹ch to¸n TSC§ còng nh viÖc
trÝch lËp chi phÝ khÊu hao cÇn ph¶i ®îc ghi chÐp ®óng ®¾n vµ tÝnh to¸n chÝnh x¸c.
Kho¶n môc TSC§ trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n thêng chiÕm tû träng lín nªn sai sãt
®èi víi kho¶n môc nµy thêng g©y ¶nh hëng träng yÕu ®Õn b¸o c¸o tµi chÝnh cña
doanh nghiÖp. Do ®ã kiÓm to¸n TSC§ ®ãng vai trß quan träng trong kiÓm to¸n b¸o
c¸o tµi chÝnh.
NhËn râ tÇm quan träng cña kiÓm to¸n, ®Æc biÖt lµ kiÓm to¸n TSC§, víi nh÷ng
kiÕn thøc ®· ®îc trang bÞ trong nhµ trêng vµ kho¶ng thêi gian thùc tËp t¹i c«ng ty
kiÓm to¸n vµ t vÊn tµi chÝnh Sµi Gßn (AFC Sµi Gßn) em ®· chän ®Ò tµi:
2
86
87
“ Hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong kiÓm to¸n b¸o c¸o
tµi chÝnh do c«ng ty kiÓm to¸n vµ t vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n Sµi Gßn (AFC Sµi
Gßn) thùc hiÖn ”
Néi dung cña chuyªn ®Ò ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, gåm cã c¸c phÇn
chÝnh sau:
PhÇn I: Lý luËn chung vÒ quy tr×nh kiÓm to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong kiÓm to¸n
b¸o c¸o tµi chÝnh.
PhÇn II: Thùc tr¹ng quy tr×nh kiÓm to¸n tµi s¶n cè ®Þnh do c«ng ty kiÓm to¸n
vµ t vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n Sµi Gßn.
PhÇn III: Bµi häc kinh nghiÖm vµ ph¬ng híng hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n
tµi s¶n cè ®Þnh trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i AFC Sµi Gßn.
Tuy nhiªn, kiÓm to¸n lµ mét lÜnh vùc cßn rÊt míi mÎ ë ViÖt Nam c¶ vÒ lý
thuyÕt lÉn thùc tÕ vµ do nh÷ng h¹n chÕ vÒ kinh nghiÖm vµ chuyªn m«n nªn bµi viÕt
cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. KÝnh mong c¸c thÇy c« gi¸o cïng quý
c«ng ty kiÓm to¸n vµ t vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n Sµi Gßn gãp ý, gióp ®ì ®Ó chuyªn ®Ò
thùc tËp cña em cã thÓ hoµn thiÖn h¬n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
PhÇn I: Lý luËn chung vÒ quy tr×nh kiÓm to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong
kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh.
1.1 Tµi s¶n cè ®Þnh víi vÊn ®Ò kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh.
1.1.1 Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña tµi s¶n cè ®Þnh.
§Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã ba
yÕu tè: t liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng, søc lao ®éng. TSC§ lµ t liÖu lao ®éng
song kh«ng ph¶i tÊt c¶ t liÖu lao ®éng lµ TSC§. TSC§ lµ nh÷ng tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín
3
vµ thêi gian sö dông l©u dµi, tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh doanh. Kho¶n
môc TSC§ lµ mét kho¶n môc chiÕm tû träng ®¸ng kÓ trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n.
TSC§ cã ®Æc ®iÓm tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh doanh. Khi tham
gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, TSC§ bÞ hao mßn dÇn vµ gi¸ trÞ cña nã ®îc
chuyÓn dÞch tõng phÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. NÕu hao mßn h÷u h×nh lµ
sù gi¶m dÇn vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông do tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
hoÆc do t¸c ®éng cña tù nhiªn, th× hao mßn v« h×nh lµ sù gi¶m dÇn thuÇn tuý vÒ mÆt
gi¸ trÞ do cã nh÷ng TSC§ cïng lo¹i nhng ®îc s¶n xuÊt víi gi¸ rÎ h¬n, hiÖn ®¹i
h¬n…
TSC§ lµ c¬ së vËt chÊt cña ®¬n vÞ. Nã ph¶n ¸nh n¨ng lùc s¶n xuÊt hiÖn cã vµ
tr×nh ®é øng dông tiÕn bé khoa häc, kü thuËt vµo ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. TSC§ lµ
mét trong c¸c yÕu tè quan träng t¹o kh¶ n¨ng t¨ng trëng bÒn v÷ng, t¨ng n¨ng suÊt
lao ®éng, tõ ®ã gi¶m chi phÝ vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1.1.2 Ph©n lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh.
C¨n cø vµo nh÷ng tiªu thøc nhÊt ®Þnh, ngêi ta chia TSC§ ra thµnh nhiÒu nhãm
®Ó qu¶n lý TSC§ cã hiÖu qu¶.
Theo c«ng dông kinh tÕ TSC§ bao gåm 4 lo¹i
- TSC§ dïng trong s¶n xuÊt kinh doanh.
- TSC§ hµnh chÝnh sù nghiÖp.
- TSC§ phóc lîi.
- TSC§ chê xö lý.
C¸ch ph©n lo¹i nµy lµ c¬ së ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông TSC§ nh»m ®Çu t ,
ph¸t triÓn theo chiÒu s©u. Ngoµi ra cßn gióp ngêi sö dông cã ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ c¬
cÊu TSC§, tõ ®ã ph©n bæ chÝnh x¸c khÊu hao theo ®èi tîng sö dông vµ cã biÖn ph¸p
gi¶i quyÕt ®èi víi TSC§ chê xö lý.
Theo nguån h×nh thµnh, TSC§ ®îc chia thµnh 4 lo¹i:
- TSC§ mua s¾m, x©y dùng b»ng nguån vèn nhµ níc cÊp.
- TSC§ mua s¾m, x©y dùng b»ng nguån vèn vay.
- TSC§ mua s¾m, x©y dùng b»ng nguån vèn tù bæ xung.
- TSC§ nhËn liªn doanh, liªn kÕt víi ®¬n vÞ kh¸c.
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, ngêi qu¶n lý x¸c ®Þnh ®îc chÝnh x¸c nguån h×nh
thµnh vµ thu håi vèn vÒ TSC§ trong ®¬n vÞ, ®ång thêi cã biÖn ph¸p huy ®éng vµ sö
dông cã hiÖu qu¶ vèn vÒ TSC§.
Theo tÝnh chÊt së h÷u, TSC§ ®îc chia thµnh 2 lo¹i
- TSC§ thuéc quyÒn së h÷u cña ®¬n vÞ.
4
- TSC§ thuª ngoµi.
C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho ngêi sö dông ph©n biÖt quyÒn vµ nghÜa vô cña
®¬n vÞ trong qu¶n lý TSC§.
Bªn c¹nh ®ã, c¸ch ph©n lo¹i ®îc sö dông phæ biÕn nhÊt hiÖn nay trong c«ng t¸c
h¹ch to¸n vµ qu¶n lý TSC§ ë c¸c doanh nghiÖp la c¸ch ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt vµ
®Æc trng kü thuËt cña tµi s¶n. TSC§ ®îc chia thµnh 3 lo¹i: TSC§ h÷u h×nh, TSC§ v«
h×nh vµ TSC§ thuª tµi chÝnh.
- TSC§ h÷u h×nh: Lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng chñ yÕu cã h×nh th¸i vËt chÊt (tõng
®¬n vÞ tµi s¶n cã kÕt cÊu ®éc lËp hoÆc lµ mét hÖ thèng gåm nhiÒu bé phËn tµi s¶n
liªn kÕt víi nhau ®Ó thùc hiÖn mét hay mét sè chøc n¨ng nhÊt ®Þnh) tho¶ m·n c¸c
tiªu chuÈn cña TSC§ h÷u h×nh, tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh doanh nhng vÉn gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu nh nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, m¸y mãc,
thiÕt bÞ,…
Theo quyÕt ®Þnh 206/2003/Q§-BTC tµi s¶n ®îc ghi nhËn lµ TSC§ h÷u h×nh
ph¶i tho¶ m·n ®ång thêi bèn tiªu chuÈn sau:
- Ch¾c ch¾n thu ®îc lîi Ých kinh tÕ trong t¬ng lai tõ viÖc sö dông tµi s¶n ®ã.
- Nguyªn gi¸ tµi s¶n ph¶i ®îc x¸c ®Þnh mét c¸ch ®¸ng tin cËy.
- Cã thêi gian sö dông tõ 1 n¨m trë lªn.
- Cã gi¸ trÞ theo quy ®Þnh (tõ 10.000.000 ®ång (mêi triÖu ®ång) trë lªn).
- TSC§ v« h×nh: Lµ nh÷ng tµi s¶n kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt, thÓ hiÖn mét lîng gi¸ trÞ ®· ®îc ®Çu t tho¶ m·n c¸c tiªu chuÈn cña tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh, tham
gia vµo nhiÒu chu kú kinh doanh, nh mét sè chi phÝ liªn quan trùc tiÕp tíi ®Êt sö
dông, chi phÝ vÒ quyÒn ph¸t hµnh, b»ng ph¸t minh, b»ng s¸ng chÕ, b¶n quyÒn t¸c
gi¶…
- TSC§ thuª tµi chÝnh lµ nh÷ng TSC§ doanh nghiÖp thuª cña c«ng ty cho thuª
tµi chÝnh. Khi kÕt thóc thêi h¹n thuª, bªn thuª ®îc quyÒn lùa chän mua l¹i tµi s¶n
thuª hoÆc tiÕp tôc thuª theo c¸c ®iÒu kiÖn ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång thuª tµi
chÝnh, Ýt nhÊt ph¶i t¬ng ®¬ng víi gi¸ trÞ cña tµi s¶n ®ã t¹i thêi ®iÓm ký hîp ®ång.
Mäi hîp ®ång thuª TSC§ nÕu kh«ng tho¶ m·n c¸c quy ®Þnh trªn ®îc coi lµ TSC§
thuª ho¹t ®éng.
1.1.3 Tæ chøc h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh.
1.1.3.1 HÖ thèng chøng tõ sæ s¸ch kÕ to¸n
VÒ chøng tõ: TÊt c¶ c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh liªn quan ®Õn TSC§ ®Òu ph¶i cã
chøng tõ hîp lý, hîp lÖ. Tæ chøc chøng tõ kÕ to¸n c¨n cø vµo c¸c tµi liÖu, chøng tõ
sau: Biªn b¶n bµn giao TSC§; Biªn b¶n thanh lý TSC§; Biªn b¶n ®¸nh gi¸ l¹i
5
TSC§; Biªn b¶n nghiÖm thu khèi lîng söa ch÷a lín; Biªn b¶n kiÓm kª TSC§; Biªn
b¶n quyÕt to¸n, thanh lý hîp ®ång mua TSC§; B¶ng tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao
TSC§; Hîp ®ång mua TSC§; Ho¸ ®¬n b¸n hµng; Ho¸ ®¬n GTGT vµ c¸c tµi liÖu cã
liªn quan kh¸c. Tïy theo b¶n chÊt c¸c nghiÖp vô kinh tÕ, quy tr×nh lu©n chuyÓn
chøng tõ sÏ ®îc thùc hiÖn kh¸c nhau.
S¬ ®å 1.1 Quy tr×nh lu©n chuyÓn chøng tõ TSC§
X©y dùng, mua
s¾m hoÆc nhîng
b¸n, thanh lý
QuyÕt ®Þnh
t¨ng hoÆc
gi¶m TSC§
Hîp ®ång giao
nhËn, thanh lý
TSC§
Chøng tõ t¨ng,
gi¶m tµi s¶n (c¸c
lo¹i)
KÕ to¸n
TSC§
LËp thÎ TSC§
(huû thÎ), ghi sæ
TSC§.
VÒ sæ s¸ch: §Ó theo dâi kÞp thêi vµ ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ TSC§, c¸c doanh
nghiÖp thêng sö dông hÖ thèng sæ s¸ch nh:
- ThÎ TSC§;
- Sæ chi tiÕt TSC§ theo tõng bé phËn sö dông vµ theo lo¹i TSC§ theo dâi;
- Sæ tæng hîp: ®îc më t¬ng øng víi h×nh thøc ghi sæ cña ®¬n vÞ, vÝ dô nÕu ®¬n
vÞ ¸p dông h×nh thøc ghi sæ NhËt ký chung th× sæ tæng hîp lµ NhËt ký chung vµ hÖ
thèng sæ c¸i c¸c TK 211, 212, 213, 214.
1.1.3.2 H¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh.
C¸c nghiÖp vô kÕ to¸n liªn quan ®Õn TSC§ diÔn ra kh«ng thêng xuyªn nhng
quy m« nghiÖp vô lín, néi dung nghiÖp vô thêng phøc t¹p, bao gåm c¸c nghiÖp vô
nh: t¨ng, gi¶m, söa ch÷a TSC§. C«ng viÖc h¹ch to¸n ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c
s¬ ®å sau:
6
S¬ ®å 1. 2 : Tr×nh tù kÕ to¸n t¨ng, gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh
TK 711
TK 211
§îc cÊp, biÕu, nhËn vèn
gãp b»ng TSC§
TK 811
Gi¶m gi¸ do thanh
lý, nhîng b¸n
TK 111, 112, 331
TK 2141
Mua s¾m
TK liªn quan...
Gi¸ trÞ
cßn l¹i
§· khÊu hao
TK 241
Chi phÝ XDCB
X©y dùng, hoµn thµnh
bµn giao
TK 222, 228
NhËn l¹i TSC§ ®· gãp
vèn liªn doanh
TK 212
TK 411
Tr¶ l¹i vèn gãp
liªn doanh
Gi¸ trÞ
cßn l¹i
doanh
TK 222, 228
Gãp liªn
doanh
TrÞ gi¸
vèn gãp
ChuyÓn quyÒn së h÷u
TSC§ thuª tµi chÝnh
TK 3381
TK 138, 821, 411
Tµi s¶n thõa trong kiÓm
kª
TK 412
§¸nh gi¸ t¨ng TSC§
TK 153
ChuyÓn dông cô, c«ng cô
thµnh TSC§
TK 2141
§iÒu chuyÓn
néi bé
TK 411
Gi¸ trÞ
cßn l¹i
7
Tµi s¶n mÊt,
thiÕu chê xö lý
§¸nh gi¸ gi¶m
TSC§
ChuyÓn thµnh c«ng cô,
dông cô
TK 412
TK 153
S¬ ®å 1.3: Tr×nh tù kÕ to¸n t¨ng, gi¶m Tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh
TK111,112
TK 342
TK 212
Thanh to¸n tiÒn
Thuª TSC§
thuª
Tæng sè tiÒn Nguyªn
thuª
TK 211
ChuyÓn quyÒn së h÷u
gi¸
TK 111, 112
Chi mua l¹i
TK 2142
Thanh lý hîp
®ång thuª
TK 627,641,641
TrÝch khÊu hao
TK 2141
ChuyÓn hao
mßn
TK 1421
L·i ph¶i
tr¶
S¬ ®å 1.4: Tr×nh tù kÕ to¸n t¨ng, gi¶m Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh
TK 111,112,...
TK 213
Mua, chi phÝ h×nh thµnh TSC§ v«
h×nh
TK 241
Chi phÝ ®Çu t XDCB h×nh thµnh TSC§
v« h×nh
TK 411
TK 811
Thanh lý, nhîng b¸n
TK 2143
Sè ®· khÊu hao
NhËn vèn gãp b»ng TSC§ v« h×nh
1.2 Quy tr×nh kiÓm to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh.
1.2.1 Môc tiªu kiÓm to¸n ®èi víi tµi s¶n cè ®Þnh.
8
KiÓm to¸n kho¶n môc TSC§ còng nh»m híng tíi môc tiªu chung cña kiÓm
to¸n tµi chÝnh, nã ®îc x¸c ®Þnh trong chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 200: “Môc
tiªu cña kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh lµ gióp cho kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm
to¸n ®a ra ý kiÕn x¸c nhËn r»ng b¸o c¸o tµi chÝnh cã ®îc lËp trªn c¬ së chuÈn mùc
vµ chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh (hoÆc ®îc chÊp nhËn), cã tu©n thñ ph¸p luËt liªn quan
vµ cã ph¶n ¸nh trung thùc vµ hîp lý t×nh h×nh tµi chÝnh trªn c¸c khÝa c¹nh träng yÕu
hay kh«ng?” Theo ®ã, môc tiªu kiÓm to¸n TSC§ bao gåm c¸c môc tiªu:
Môc tiªu kiÓm to¸n chung
Môc tiªu kiÓm to¸n ®èi víi TSC§
C¸c nghiÖp vô t¨ng, gi¶m, khÊu hao TSC§ ®Òu ®îc ghi
1. TÝnh hîp lý chung
chÐp hîp lý.
C¸c TSC§ ®îc ghi chÐp lµ cã thËt.
2. HiÖn h÷u vµ cã thËt
C¸c nghiÖp vô t¨ng, gi¶m, khÊu hao TSC§ trong n¨m
®Òu cã c¨n cø hîp lý.
C¸c nghiÖp vô vµ sè tiÒn ph¸t sinh ®îc ph¶n ¸nh ®Çy
3. TÝnh ®Çy ®ñ
®ñ, chi phÝ vµ thu nhËp thanh lý, nhîng b¸n TSC§ ®· ®îc h¹ch to¸n ®Çy ®ñ.
C¸c TSC§ mua vµ c¸c TSC§ trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n
4. QuyÒn së h÷u
®Òu thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp hoÆc doanh
nghiÖp cã quyÒn kiÓm so¸t vµ sö dông l©u dµi.
Nguyªn gi¸ TSC§, gi¸ trÞ cßn l¹i ®îc ®¸nh gi¸ ®óng
theo nguyªn t¾c kÕ to¸n.
KhÊu hao TSC§ ®îc tÝnh to¸n ®óng, nhÊt qu¸n gi÷a c¸c
5. §¸nh gi¸ vµ ph©n bæ
kú vµ ph©n bæ hîp lý vµo c¸c chi phÝ trong kú, vµ ph¶i
phï hîp víi c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh.
6. ChÝnh x¸c
KhÊu hao TSC§ ®îc tÝnh to¸n theo ®óng tû lÖ. C¸c
kho¶n mua vµo n¨m hiÖn hµnh trªn b¶ng liÖt kª mua
vµo thèng nhÊt víi sæ phô vµ sæ tæng hîp; t¨ng, gi¶m,
khÊu hao TSC§ ®îc ghi chÐp ®óng ®¾n vµ céng dån
phï hîp víi tµi kho¶n tæng hîp trªn sæ.
7. Tr×nh bµy vµ c«ng bè
C«ng bè ph¬ng ph¸p khÊu hao.
TSC§ ®îc tr×nh bµy theo tõng nhãm tµi s¶n cã tû lÖ
khÊu hao gièng nhau.
1.2.2 Quy tr×nh kiÓm to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh.
B¸o c¸o tµi chÝnh lµ ®èi tîng trùc tiÕp vµ thêng xuyªn cña kiÓm to¸n b¸o c¸o
tµi chÝnh. Th«ng tin trªn ®èi tîng kiÓm to¸n cã quan hÖ víi nhau theo hai c¸ch kh¸c
nhau, theo ®ã kiÓm to¸n tµi chÝnh cã hai c¸ch tiÕp cËn kiÓm to¸n lµ: tiÕp cËn theo
kho¶n môc vµ tiÕp cËn theo chu tr×nh. Mçi c¸ch tiÕp cËn sÏ cã mét tr×nh tù kiÓm
9
to¸n cô thÓ riªng, nhng c¶ hai ®Òu tu©n theo tr×nh tù chung cña mét cuéc kiÓm to¸n
b¸o c¸o tµi ch×nh gåm cã ba giai ®o¹n.
TSC§ riªng b¶n th©n nã kh«ng ®îc coi lµ mét chu tr×nh mµ ®îc h×nh thµnh tõ
chu tr×nh huy ®éng vµ hoµn tr¶ hoÆc cã thÓ ®îc tµi trî trong chu tr×nh mua vµ thanh
to¸n. Bµi viÕt ®Ò cËp ®Õn kiÓm to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi
chÝnh víi c¸ch tiÕp cËn theo kho¶n môc.
§Ó ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶, tÝnh kinh tÕ vµ tÝnh hiÖu lùc cña tõng cuéc kiÓm
to¸n còng nh ®Ó thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n ®Çy ®ñ vµ cã gi¸ trÞ lµm c¨n cø cho
kÕt luËn kiÓm to¸n cña kiÓm to¸n viªn vÒ tÝnh trung thùc vµ hîp lý cña sè liÖu trªn
b¸o c¸o tµi chÝnh, mét cuéc kiÓm to¸n thêng ®îc tiÕn hµnh theo quy tr×nh gåm 3
giai ®o¹n.
Giai ®o¹n I
ChuÈn bÞ kiÓm to¸n
LËp kÕ ho¹ch vµ thiÕt kÕ ph¬ng
ph¸p kiÓm to¸n.
Giai ®o¹n II
Thùc hiÖn kiÓm to¸n
Thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n.
Giai ®o¹n III
KÕt thóc kiÓm to¸n
Hoµn thµnh kiÓm to¸n vµ c«ng
bè b¸o c¸o kiÓm to¸n.
1.2.2.1 ChuÈn bÞ kiÓm to¸n
ChuÈn bÞ kiÓm to¸n lµ giai ®o¹n ®Çu tiªn cña mét cuéc kiÓm to¸n nh»m t¹o ra
tÊt c¶ tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ tríc khi thùc hµnh kiÓm to¸n, nã cã ý nghÜa quyÕt
®Þnh chÊt lîng kiÓm to¸n. Trong giai ®o¹n nµy thêng bao gåm c¸c c«ng viÖc: lËp kÕ
ho¹ch kiÓm to¸n tæng qu¸t, vµ thiÕt kÕ ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n.
a. LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng qu¸t
LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n lµ qu¸ tr×nh lËp ra ph¬ng híng kiÓm to¸n vµ g¾n liÒn
sù hiÓu biÕt vÒ t×nh h×nh kinh doanh cña kh¸ch hµng víi träng t©m cña c«ng viÖc
kiÓm to¸n.
Thu thËp th«ng tin vÒ kh¸ch hµng.
KiÓm to¸n viªn thùc hiÖn thu thËp th«ng tin vÒ kh¸ch hµng nh»m cã ®îc nh÷ng
hiÓu biÕt ®Çy ®ñ vÒ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ, hÖ thèng kÕ to¸n vµ hÖ thèng kiÓm so¸t
néi bé còng nh c¸c vÊn ®Ò tiÒm Èn, tõ ®ã x¸c ®Þnh ®îc träng t©m cho cuéc kiÓm
to¸n vµ tõng phÇn hµnh kiÓm to¸n.
10
Thø nhÊt, thu thËp th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch hµng. §èi víi qu¸
tr×nh kiÓm to¸n TSC§ th× cÇn ph¶i thu thËp ®îc chøng tõ ph¸p lý vµ sæ s¸ch nh:
biªn b¶n gãp vèn, c¸c chøng tõ liªn quan ®Õn viÖc liªn doanh, liªn kÕt…
Thø hai, t×m hiÓu vÒ t×nh h×nh kinh doanh cña kh¸ch hµng. Theo chuÈn mùc
kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 310 HiÓu biÕt vÒ t×nh h×nh kinh doanh “§Ó thùc hiÖn kiÓm
to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh, kiÓm to¸n viªn ph¶i cã hiÓu biÕt cÇn thiÕt, ®Çy ®ñ vÒ t×nh
h×nh kinh doanh nh»m ®¸nh gi¸ vµ ph©n tÝch ®îc c¸c sù kiÖn, nghiÖp vô vµ thùc tiÔn
ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n mµ theo kiÓm to¸n viªn th× cã ¶nh hëng träng
yÕu ®Õn b¸o c¸o tµi chÝnh, ®Õn viÖc kiÓm tra cña kiÓm to¸n viªn, hoÆc ®Õn b¸o c¸o
kiÓm to¸n”.
Nh÷ng hiÓu biÕt vÒ ngµnh nghÒ kinh doanh bao gåm nh÷ng hiÓu biÕt chung vÒ
nÒn kinh tÕ, lÜnh vùc ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ vµ nh÷ng hiÓu biÕt vÒ nh÷ng khÝa c¹nh
®Æc thï cña mét tæ chøc nh c¬ cÊu tæ chøc, d©y chuyÒn s¶n xuÊt, c¬ cÊu vèn… Víi
phÇn hµnh kiÓm to¸n TSC§, c«ng ty kiÓm to¸n cÇn quan t©m ®Õn c¸c th«ng tin:
- Ho¹t ®éng kinh doanh vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña kh¸ch hµng: ViÖc t×m hiÓu
nh÷ng th«ng tin nµy sÏ gióp cho kiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh ®îc liÖu kh¸ch hµng
cã nhiÒu TSC§ hay kh«ng vµ TSC§ cã ¶nh hëng träng yÕu tíi b¸o c¸o tµi
chÝnh cña kh¸ch hµng hay kh«ng.
- M«i trêng kinh doanh vµ c¸c yÕu tè ngoµi s¶n xuÊt kinh cã t¸c ®éng ®Õn
kh¸ch hµng: kinh tÕ - x· héi, ph¸p luËt…
- Nh÷ng môc tiªu cña kh¸ch hµng vµ chiÕn lîc mµ ban l·nh ®¹o doanh nghiÖp
®Æt ra ®Ó ®¹t tíi môc tiªu nµy. C¸c môc tiªu chiÕn lîc ®ã sÏ cho biÕt trong t¬ng lai doanh nghiÖp cã ®Çu t mua s¾m hay thanh lý, nhîng b¸n TSC§ hay
kh«ng.
Thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch.
Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n hiÖn hµnh, c¸c thñ tôc ph©n tÝch ®îc ¸p dông cho
tÊt c¶ c¸c cuéc kiÓm to¸n vµ chóng ®îc thùc hiÖn trong tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n cña
cuéc kiÓm to¸n.
Thñ tôc ph©n tÝch, theo ®Þnh nghÜa cña chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 520,
“lµ viÖc ph©n tÝch c¸c sè liÖu, th«ng tin, c¸c tû suÊt quan träng, qua ®ã t×m ra nh÷ng
xu híng biÕn ®éng vµ t×m ra nh÷ng mèi quan hÖ cã m©u thuÉn víi c¸c th«ng tin liªn
quan kh¸c hoÆc cã sù chªnh lÖch lín so víi gi¸ trÞ ®· dù kiÕn”.
Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch, sau khi ®· thu thËp ®îc c¸c th«ng tin c¬ së vµ
c¸c th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch hµng, kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh thùc
11
hiÖn c¸c thñ tôc ph©n tÝch. C¸c thñ tôc ph©n tÝch ®îc kiÓm to¸n viªn sö dông gåm
hai lo¹i c¬ b¶n:
- Ph©n tÝch ngang (ph©n tÝch xu híng): Lµ viÖc ph©n tÝch dùa trªn c¬ së so s¸nh
c¸c trÞ sè cña cïng mét chØ tiªu trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. §èi víi kho¶n môc
TSC§, kiÓm to¸n viªn cã thÓ:
So s¸nh sè liÖu n¨m tríc víi n¨m nay, qua ®ã thÊy ®îc nh÷ng biÕn
®éng bÊt thêng vµ ph¶i x¸c ®Þnh nguyªn nh©n.
So s¸nh sè liÖu cña c«ng ty kh¸ch hµng víi sè liÖu chung cña
ngµnh.
- Ph©n tÝch däc (ph©n tÝch tû suÊt): Lµ viÖc ph©n tÝch dùa trªn c¬ së so s¸nh c¸c
tû lÖ t¬ng quan cña c¸c chØ tiªu vµ kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. §èi víi
TSC§, kiÓm to¸n viªn cã thÓ tÝnh to¸n mét sè tû suÊt nh tû suÊt tù tµi trî, tû
suÊt ®Çu t…
§¸nh gi¸ träng yÕu vµ rñi ro.
- §¸nh gi¸ träng yÕu
Träng yÕu lµ kh¸i niÖm vÒ tÇm cì (hay quy m«) vµ b¶n chÊt cña c¸c sai ph¹m
(kÓ c¶ bá sãt) cña c¸c th«ng tin tµi chÝnh hoÆc lµ ®¬n lÎ, hoÆc lµ tõng nhãm mµ
trong bèi c¶nh cô thÓ nÕu dùa vµo c¸c th«ng tin nµy ®Ó xÐt ®o¸n th× kh«ng thÓ chÝnh
x¸c hoÆc lµ sÏ rót ra nh÷ng kÕt luËn sai lÇm.
FASB ®· kh¸i niÖm vÒ tÝnh träng yÕu nh sau (Avil A.Arens, trang 175): ”Møc
®é lín cña ®iÒu bÞ bá sãt hay sai ph¹m cña th«ng tin kÕ to¸n do c¸c t×nh huèng
xung quanh, cã kh¶ n¨ng lµm cho sù ph¸n xÐt cña mét ngêi hiÓu biÕt dùa trªn th«ng
tin ®ã cã thÓ bÞ thay ®æi hoÆc bÞ ¶nh hëng bëi ®iÒu bá sãt hoÆc sai ph¹m ®ã”.
Theo chuÈn mùc cña kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 320, tÝnh träng yÕu trong kiÓm
to¸n “ Träng yÕu lµ thuËt ng÷ chØ tÇm quan träng cña th«ng tin (mét sè liÖu kÕ to¸n)
trong b¸o c¸o tµi chÝnh”. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ “th«ng tin lµ träng yÕu nÕu viÖc bá sãt
hoÆc sai sãt cña th«ng tin ®ã cã thÓ ¶nh hëng tíi quyÕt ®Þnh kinh tÕ cña ngêi sö
dông b¸o c¸o tµi chÝnh…”.
X¸c ®Þnh møc träng yÕu ban ®Çu kiÓm to¸n viªn lµm thñ tôc íc tÝnh ban ®Çu vÒ
tÝnh träng yÕu (c¨n cø theo tû lÖ % c¸c chØ tiªu lîi nhuËn, doanh thu, tæng tµi s¶n…)
cho toµn bé b¸o c¸o tµi chÝnh. Sau ®ã ph©n bæ íc lîng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu
cho c¸c kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. Thêng c¸c c«ng ty kiÓm to¸n x©y dùng
s½n møc ®é träng yÕu cho tõng kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. Th«ng qua c¸c
biÖn ph¸p kiÓm to¸n (c©n ®èi, ®èi chiÕu trùc tiÕp, quan s¸t…) kiÓm to¸n viªn ®¸nh
gi¸ møc ®é sai sãt thùc tÕ cña TSC§ vµ ®em so s¸nh víi møc ®é sai sãt cã thÓ chÊp
12
nhËn ®îc cña TSC§ ®· x¸c ®Þnh tríc ®ã vµ ®a ra ý kiÕn chÊp nhËn, ngo¹i trõ, b¸c bá
hay tõ chèi ®a ra ý kiÕn.
- §¸nh gi¸ rñi ro
Theo ®Þnh nghÜa trong chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 400, ®¸nh gi¸ rñi ro
vµ kiÓm so¸t néi bé, “rñi ro kiÓm to¸n lµ rñi ro kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n
®a ra ý kiÕn nhËn xÐt kh«ng thÝch hîp khi b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®îc kiÓm to¸n cßn
nh÷ng sai sãt träng yÕu”. ViÖc ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm to¸n (AR) th«ng qua viÖc ®¸nh
gi¸ 3 bé phËn: rñi ro tiÒm tµng (IR), rñi ro kiÓm so¸t (CR) vµ rñi ro ph¸t hiÖn (DR)
c¨n cø vµo mèi quan hÖ ®îc ph¶n ¸nh trong m« h×nh sau:
AR = IR * CR * DR
Träng yÕu vµ rñi ro cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Theo chuÈn mùc kiÓm
to¸n ViÖt Nam sè 320, tÝnh träng yÕu trong kiÓm to¸n, møc ®é träng yÕu vµ rñi ro
kiÓm to¸n cã mèi quan hÖ ngîc chiÒu nhau. NÕu møc träng yÕu ®îc ®¸nh gi¸ cao
lªn th× rñi ro kiÓm to¸n sÏ gi¶m xuèng, vµ ngîc l¹i th× rñi ro kiÓm to¸n sÏ t¨ng lªn,
viÖc thu thËp b»ng chøng ph¶i më réng. Trong cuéc kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn
mong muèn AR cµng nhá cµng tèt v× nã ®¶m b¶o kÕt qu¶ kiÓm to¸n tèi u nhÊt.
Trong phÇn hµnh TSC§, c¸c sai sãt cã thÓ x¶y ra thêng liªn quan tíi c¸c sai sãt tiÒm
tµng, cô thÓ nh:
Rñi ro liªn quan ®Õn nguyªn gi¸ TSC§: Nguyªn gi¸ TSC§ cã thÓ bÞ ph¶n ¸nh
sai lÖch thùc tÕ. §èi víi trêng hîp t¨ng TSC§, nguyªn gi¸ ghi trªn sæ thêng cao
h¬n so víi thùc tÕ. §èi víi trêng hîp gi¶m TSC§, nguyªn gi¸ thêng ghi sæ thÊp h¬n
thùc tÕ.
Rñi ro liªn quan ®Õn khÊu hao TSC§: KhÊu hao TSC§ cã thÓ sai lÖch vÒ c¸ch
tÝnh vµ ph©n bæ, do ph¬ng ph¸p khÊu hao cña ®¬n vÞ kh«ng phï hîp víi quy ®Þnh
hiÖn hµnh vµ kh«ng phï hîp víi c¸ch thøc thu håi lîi Ých kinh tÕ cña tõng TSC§.
Rñi ro cã liªn quan ®Õn söa ch÷a, n©ng cÊp TSC§: NhiÒu nghiÖp vô söa ch÷a
TSC§ cã thÓ bÞ hiÓu lÇm vÒ b¶n chÊt lµ n©ng cÊp TSC§ vµ ngîc l¹i. Do vËy, cã thÓ
dÉn tíi sai sãt kh«ng ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ ®èi víi trêng hîp n©ng cÊp TSC§
do ®¬n vÞ h¹ch to¸n vµo chi phÝ söa ch÷a TSC§.
Rñi ro vÒ ho¹t ®éng cho thuª vµ ®i thuª TSC§: NhiÒu nghiÖp vô ®i thuª TSC§
cã thÓ kh«ng ®îc ph©n lo¹i theo ®óng h×nh h×nh thøc ®i thuª tµi s¶n, tµi s¶n thuª
ho¹t ®éng cã thÓ ph©n lo¹i thµnh thuª tµi chÝnh. §èi víi tµi s¶n cho thuª ho¹t ®éng,
®¬n vÞ cho thuª cã thÓ h¹ch to¸n kh«ng ®óng doanh thu cho thuª tµi s¶n.
T×m hiÓu vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t.
13
Nghiªn cøu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm
so¸t lµ mét phÇn viÖc hÕt søc quan träng mµ kiÓm to¸n viªn ph¶i thùc hiÖn trong
mét cuéc kiÓm to¸n.
T¹i ®iÒu thø 2 trong 10 chuÈn mùc kiÓm to¸n ®îc chÊp nhËn réng r·i (GAAS)
quy ®Þnh: “KiÓm to¸n viªn ph¶i cã mét sù hiÓu biÕt ®Çy ®ñ vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t
néi bé ®Ó lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n vµ ®Ó x¸c ®Þnh b¶n chÊt, thêi gian vµ ph¹m vi cña
c¸c cuéc kh¶o s¸t ph¶i thùc hiÖn”.
Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 400, ®¸nh gi¸ rñi ro vµ kiÓm so¸t néi
bé, quy ®Þnh: “KiÓm to¸n viªn ph¶i cã ®ñ hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng kÕ to¸n vµ kiÓm so¸t
néi bé cña kh¸ch hµng ®Ó lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n vµ x©y dùng c¸ch tiÕp cËn kiÓm
to¸n cã hiÖu qu¶”.
HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cµng h÷u hiÖu th× rñi ro kiÓm so¸t cµng nhá vµ ngîc
l¹i, rñi ro kiÓm so¸t cao khi hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé kÐm hiÖu qu¶. §èi víi phÇn
hµnh TSC§, kiÓm to¸n viªn t×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé thêng quan t©m ®Õn
c¸c vÊn ®Ò sau:
- ChÕ ®é kÕ to¸n doanh nghiÖp ®ang ¸p dông, chÕ ®é trÝch khÊu hao TSC§ t¹i
doanh nghiÖp?
- Doanh nghiÖp cã thiÕt lËp kÕ ho¹ch vµ dù to¸n ng©n s¸ch cho viÖc t¨ng, gi¶m
TSC§ trong n¨m hay kh«ng?
- Doanh nghiÖp cã kiÓm kª ®Þnh kú TSC§ vµ ®èi chiÕu vèi sæ kÕ to¸n hay
kh«ng, c¸c chªnh lÖch gi÷a dù to¸n vµ thùc tÕ cã ®îc xÐt duyÖt vµ phª chuÈn
hay kh«ng?
- Doanh nghiÖp cã ®èi chiÕu thêng xuyªn gi÷a sæ c¸i vµ sæ chi tiÕt hay kh«ng?
- Khi nhîng b¸n, thanh lý TSC§ cã thµnh lËp héi ®ång thanh lý, nhîng b¸n
bao gåm c¸c thµnh viªn theo quy ®Þnh hay kh«ng?
- Cã chÝnh s¸ch ph©n biÖt gi÷a chi phÝ t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ vµ chi phÝ cña
niªn ®é hay kh«ng?
Trªn c¬ së nghiªn cøu tµi liÖu, c¨n cø vµo kinh nghiÖm nh÷ng kú kiÓm to¸n tríc, kiÓm to¸n viªn chó ý t×m hiÓu hai khÝa c¹nh lµ:
- C¸ch thiÕt kÕ: KiÓm so¸t néi bé ®èi víi kho¶n môc TSC§ ®îc thiÕt kÕ nh thÕ
nµo?
- Sù vËn hµnh: KiÓm so¸t néi bé ®èi víi kho¶n môc TSC§ ®îc ®¬n vÞ thùc hiÖn
nh thÕ nµo?
14
C¸c thñ tôc kiÓm to¸n thêng ¸p dông lµ quan s¸t vµ pháng vÊn c¸c nh©n viªn.
C¸c hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng ®îc kiÓm to¸n viªn lu
gi÷ trªn giÊy tê lµm viÖc díi c¸c c«ng cô kh¸c nhau: b¶ng têng thuËt, b¶ng c©u hái
hay lu ®å.
Sau khi t×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé, kiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ s¬ bé rñi
ro kiÓm so¸t vµ thiÕt kÕ c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t. NÕu kiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ hÖ
thèng kiÓm so¸t néi bé cã hiÖu lùc hay rñi ro kiÓm so¸t ®îc ®¸nh gi¸ ë møc thÊp
(hoÆc cã thÓ chÊp nhËn ®îc) khi ®ã kiÓm to¸n viªn cho r»ng cÇn t¨ng cêng c¸c thö
nghiÖm kiÓm so¸t, thu hÑp c¸c thö nghiÖm c¬ b¶n vµ ngîc l¹i.
Gian lËn trong c¸c nghiÖp vô vÒ TSC§
- Lµm tµi liÖu gi¶, thay ®æi ghi chÐp chøng tõ, söa ch÷a chøng tõ, bÞt ®Çu mèi
th«ng tin nh»m tham «, biÓn thñ c«ng quü. Trong lÜnh vùc kiÓm to¸n TSC§,
gian lËn nµy thêng lµ lËp ho¸ ®¬n gi¶, ghi t¨ng gi¸ mua TSC§, chi phÝ thu
mua, chi phÝ söa ch÷a TSC§ so víi thùc tÕ ®Ó chiÕm ®o¹t ph©n chªnh lÖch.
- Cè t×nh giÊu diÕm hå s¬ tµi liÖu, bá sãt kÕt qu¶ c¸c nghiÖp vô nh: kÕ to¸n
TSC§ cè t×nh kh«ng ghi sæ sè tiÒn thu ®îc do thanh lý TSC§ ®· khÊu hao hÕt
®Ó biÓn thñ sè tiÒn nµy.
- Ghi chÐp c¸c nghiÖp vô kh«ng cã thËt: Cè t×nh ghi chÐp c¸c nghiÖp vô kh«ng
cã thËt liªn quan ®Õn chi phÝ mua s¾m TSC§ ®Ó biÓn thñ c«ng quü…
- ¸p dông sai chÕ ®é kÕ to¸n vµ c¸c v¨n b¶n kh¸c cña nhµ níc.
Sai sãt trong c¸c nghiÖp vô vÒ TSC§
- Sai sãt do quªn kh«ng ghi mét nghiÖp vô kÕ to¸n mµ ®¸ng lÏ ph¶i ghi sæ, vÝ
dô nh doanh nghiÖp mua mét thiÕt bÞ c«ng nghÖ bao gåm mét phÇn lµ m¸y
mãc thiÕt bÞ, mét phÇn lµ chuyÓn giao c«ng nghÖ. KÕ to¸n chØ ghi tæng gi¸ trÞ
sè tiÒn vµo nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh mµ lÏ ra ph¶i ghi t¨ng TSC§ v« h×nh
phÇn gi¸ trÞ c«ng nghÖ…
- §Þnh kho¶n sai. Trong kiÓm to¸n TSC§ kiÓm to¸n viªn cÇn chó ý c¸c trêng
hîp söa ch÷a TSC§ dÔ x¶y ra sai sãt nµy khi tiÕn hµnh ®Þnh kho¶n c¸c nghiÖp
vô söa ch÷a nhá nhÇm sang söa ch÷a lín n©ng cÊp TSC§…
- Sai sãt trong qu¸ tr×nh ghi sæ vµ chuyÓn sæ. KÕ to¸n cã thÓ s¬ ý ghi sè tiÒn sai
lÖch, lén sè so víi chøng tõ, kÕ to¸n cã thÓ nhÇm lÉn trong khi chuyÓn sè liÖu
tõ nhËt ký sang sæ c¸i.
15
- Sai sãt do tr×nh ®é yÕu kÐm cña nh©n viªn kÕ to¸n hoÆc do khi c¸c chÕ ®é
míi ®îc ban hµnh mµ kÕ to¸n cha n¾m hÕt ®îc néi dung dÉn ®Õn sai sãt trong
qu¸ tr×nh h¹ch to¸n.
- Sai sãt do trïng l¾p. Sai sãt nµy x¶y ra khi ghi nhiÒu lÇn mét nghiÖp vô ph¸t
sinh, do tæ chøc sæ cha tèt nªn ®· ghi mét nghiÖp vô ph¸t sinh vµo c¸c sæ
kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n, doanh nghiÖp sö dông h×nh thøc kÕ to¸n nhËt ký
chung ®Ó h¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. Khi cã
nghiÖp vô thanh lý TSC§ ph¸t sinh, kÕ to¸n võa ghi sæ nhËt ký thu tiÒn, võa
ghi sæ nhËt ký chung sè tiÒn thu ®îc trong qu¸ tr×nh thanh lý.
Gian lËn lµ hµnh vi cã ý thøc, cè t×nh lµm sai lÖch th«ng tin v× môc ®Ých t lîi.
Sai sãt lµ hµnh vi v« thøc, cã thÓ do n¨ng lùc cha tèt hoÆc bÞ ¸p lùc vÒ thêi gian,
m«i trêng lµm viÖc hoÆc søc Ðp vÒ t©m lý. Sau khi thùc hiÖn hµnh vi gian lËn, tÊt
yÕu sÏ cã che giÊu, do vËy kiÓm to¸n viªn cã thÓ dÔ dµng ph¸t hiÖn ra c¸c sai sãt
h¬n lµ c¸c gian lËn.
Khi kiÓm to¸n kho¶n môc TSC§, kiÓm to¸n viªn cÇn n¾m ch¾c ®îc c¸c gian
lËn vµ sai sãt cã thÓ x¶y ra ®èi víi nghiÖp vô TSC§ ®Ó x¸c ®Þnh ®îc møc rñi ro tiÒm
tµng, x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng sai ph¹m chñ yÕu cã thÓ x¶y ra ®Ó tËp chung thùc hiÖn c¸c
thñ tôc kiÓm to¸n, tiÕt kiÖm thêi gian vµ chi phÝ kiÓm to¸n.
b. ThiÕt kÕ ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n.
Chong tr×nh kiÓm to¸n lµ nh÷ng dù kiÕn chi tiÕt vÒ c¸c c«ng viÖc kiÓm to¸n
cÇn thùc hiÖn, thêi gian hoµn thµnh vµ sù ph©n c«ng lao ®éng gi÷a c¸c kiÓm to¸n
viªn còng nh dù kiÕn vÒ t liÖu, th«ng tin liªn quan cÇn sö dông vµ thu thËp. Träng
t©m cña ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n ®èi víi kho¶n môc TSC§ lµ c¸c thñ tôc kiÓm to¸n
cÇn thiÕt thùc hiÖn ®èi víi kho¶n môc nµy.
Ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n kho¶n môc TSC§ còng nh tÊt c¶ c¸c kho¶n môc kh¸c
®îc thiÕt kÕ thµnh ba phÇn:
- ThiÕt kÕ tr¾c nghiÖm c«ng viÖc;
- ThiÕt kÕ c¸c tr¾c nghiÖm ph©n tÝch: §Ó ®¸nh gi¸ tÝnh hîp lý chung cña c¸c sè
d tµi kho¶n liªn quan ®Õn kho¶n môc TSC§;
- ThiÕt kÕ c¸c tr¾c nghiÖm trùc tiÕp sè d.
Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 300 “LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n”: lËp kÕ
ho¹ch kiÓm to¸n vµ ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n sÏ ®îc söa ®æi, bæ xung nÕu cÇn trong
qu¸ tr×nh kiÓm to¸n cã nh÷ng thay ®æi vÒ t×nh huèng hoÆc do nh÷ng kÕt qu¶ ngoµi
dù ®o¸n cña c¸c thñ tôc kiÓm to¸n.
16
1.2.2.2 Thùc hiÖn kiÓm to¸n.
Thùc hiÖn kiÓm to¸n lµ qu¸ tr×nh sö dông c¸c ph¬ng ph¸p kü thuËt kiÓm to¸n
thÝch øng víi ®èi tîng kiÓm to¸n ®Ó thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n. §ã lµ qu¸ tr×nh
triÓn khai mét c¸ch chñ ®éng vµ tÝch cùc c¸c kÕ ho¹ch, ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n nh»m
®a ra ý kiÕn x¸c thùc vÒ møc ®é trung thùc vµ hîp lý cña kho¶n môc trªn b¸o c¸o
tµi chÝnh trªn c¬ së nh÷ng b»ng chøng ®Çy ®ñ vµ ®¸ng tin cËy.
a. Thùc hiÖn thö nghiÖm kiÓm so¸t.
Thö nghiÖm kiÓm so¸t chØ ®îc thùc hiÖn trong giai ®o¹n thùc hiÖn kÕ ho¹ch
kiÓm to¸n khi trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn ®¸nh giÊ r»ng
hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé lµ cã hiÖu lùc. Khi ®ã, c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t ®îc
triÓn khai nh»m thu thËp c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n vÒ thiÕt kÕ vµ vÒ ho¹t ®éng cña
hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 500, “Thö
nghiÖm kiÓm so¸t (kiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t) lµ viÖc kiÓm tra ®Ó thu thËp b»ng
chøng kiÓm to¸n vÒ sù thiÕt kÕ phï hîp vµ sù vËn hµnh h÷u hiÖu cña hÖ thèng kÕ
to¸n vµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé”.
Trong giai ®o¹n nµy, thö nghiÖm kiÓm so¸t thêng ®îc kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh
theo c¸c môc tiªu kiÓm to¸n. §èi víi kiÓm to¸n phÇn hµnh TSC§, thö nghiÖm kiÓm
so¸t ®îc thùc hiÖn nh sau:
C¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t.
Môc tiªu kiÓm
C¸c thö nghiÖm kiÓm
Qu¸ tr×nh kiÓm so¸t néi bé chñ yÕu
so¸t néi bé
so¸t phæ biÕn
- TSC§ ghi trong sæ s¸ch hiÖn do - Quan s¸t TSC§ ë ®¬n
doanh nghiÖp qu¶n lý sö dông, tÝnh vÞ vµ xem xÐt sù t¸ch
®éc lËp bé phËn qu¶n lý TSC§ vµ viÖc biÖt gi÷a c¸c chøc n¨ng
t¸ch biÖt bé phËn nµy víi bé phËn ghi qu¶n lý vµ ghi sæ víi bé
sæ.
phËn b¶o qu¶n TSC§.
TÝnh hiÖu lùc - Sù cã thËt cña c«ng v¨n xin ®Ò nghÞ - KiÓm tra chøng tõ, sù
mua TSC§, c«ng v¨n duyÖt mua, hîp lu©n chuyÓn chøng tõ vµ
®ång mua, biªn b¶n bµn giao TSC§ ®a dÊu hiÖu cña kiÓm so¸t
vµo sö dông vµ thÎ TSC§.
néi bé.
- C¸c chøng tõ thanh lý, nhîng b¸n - KiÓm tra dÊu hiÖu cña
TSC§ ®îc huû bá.
sù huû bá.
TÝnh trän vÑn Mçi TSC§ cã mét bé hå s¬, ®îc ghi KiÓm tra tÝnh ®Çy ®ñ cña
chÐp tõ khi mua, nhËn TSC§ vÒ ®¬n vÞ chøng tõ cã liªn quan
cho tíi khi nhîng b¸n, thanh lý TSC§. ®Õn TSC§
ViÖc ghi chÐp, tÝnh nguyªn gi¸ TSC§
17
®Òu dùa trªn c¬ së chøng tõ nªu trªn.
QuyÒn
vµ TSC§ thuéc quyÒn së h÷u cña ®¬n vÞ
nghÜa vô
®îc ghi chÐp vµo kho¶n môc TSC§, ®îc doanh nghiÖp qu¶n lý vµ sö dông.
Nh÷ng TSC§ kh«ng thuéc quyÒn së
h÷u cña ®¬n vÞ thÞ ®îc ghi chÐp ngoµi
b¶ng c©n ®èi tµi s¶n.
Phª chuÈn c¸c nghiÖp vô t¨ng, gi¶m
trÝch khÊu hao TSC§ ®îc ph©n cÊp ®èi
Sù phª chuÈn
víi c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp.
TÊt c¶ c¸c chøng tõ liªn quan ®Õn viÖc
mua, thanh lý… TSC§ ë ®¬n vÞ ®Òu ®TÝnh chÝnh x¸c îc phßng kÕ to¸n tËp hîp vµ tÝnh to¸n
m¸y mãc
®óng ®¾n. viÖc céng sæ chi tiÕt vµ sæ
tæng hîp TSC§ lµ chÝnh x¸c vµ ®îc
kiÓm tra ®Çy ®ñ.
ViÖc ghi sæ vµ céng sæ TSC§ ®îc thùc
hiÖn kÞp thêi ngay khi cã nghiÖp vô
TÝnh kÞp thêi
ph¸t sinh vµ ®¸p øng yªu cÇu lËp b¸o
c¸o kÕ to¸n cña doanh nghiÖp.
- Doanh nghiÖp cã quy ®Þnh vÒ ph©n
lo¹i chi tiÕt TSC§ phï hîp víi yªu cÇu
qu¶n lý.
Ph©n lo¹i vµ
tr×nh bµy
KÕt hîp gi÷a viÖc kiÓm
tra vËt chÊt (kiÓm kª
TSC§) víi viÖc kiÓm tra
chøng tõ, hå s¬ ph¸p lý
vÒ quyÒn së h÷u cña tµi
s¶n.
- Pháng vÊn nh÷ng ngêi
cã liªn quan.
- KiÓm tra dÊu hiÖu cña
sù phª chuÈn.
- Xem xÐt dÊu hiÖu kiÓm
tra cña hÖ thèng kiÓm
so¸t néi bé.
- Céng l¹i mét sè chøng
tõ ph¸t sinh cña TSC§.
KiÓm tra tÝnh ®Çy ®ñ vµ
kÞp thêi cña viÖc ghi
chÐp.
- Pháng vÊn nh÷ng ngêi
cã tr¸ch nhiÖm ®Ó t×m
hiÓu quy ®Þnh ph©n lo¹i
TSC§ trong ®¬n vÞ.
- C¸c quy ®Þnh vÒ tr×nh tù ghi sæ c¸c - KiÓm tra hÖ thèng tµi
nghiÖp vô liªn quan ®Õn TSC§ tõ sæ kho¶n vµ sù ph©n lo¹i sæ
chi tiÕt ®Ðn sæ tæng hîp.
s¸ch kÕ to¸n.
- Xem xÐt tr×nh tù ghi sæ
vµ dÊu hiÖu cña kiÓm
so¸t néi bé.
b. Thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch.
Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 520 “Quy tr×nh ph©n tÝch”: quy tr×nh
ph©n tÝnh lµ viÖc ph©n tÝch c¸c sè liÖu, th«ng tin, c¸c tû suÊt quan träng, qua ®ã t×m
ra xu híng, biÕn ®éng vµ t×m ra nh÷ng mèi quan hÖ cã m©u thuÉn víi c¸c th«ng tin
liªn quan kh¸c hoÆc cã sù chªnh lÖch lín so víi gi¸ trÞ dù kiÕn.
Thñ tôc ph©n tÝch gióp kiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t tÝnh hîp lý chung
cña c¸c xu híng biÕn ®éng t¨ng, gi¶m TSC§, tõ ®ã x¸c ®Þnh ®îc ph¹m vi vµ møc ®é
¸p dông c¸c thñ tôc kh¸c tiÕp theo.
18
KiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh thu thËp b¶ng tæng hîp TSC§ trong ®ã cã chi tiÕt
nguyªn gi¸ TSC§: Sè d ®Çu n¨m, sè ph¸t sinh t¨ng, ph¸t sinh gi¶m trong n¨m vµ sè
d cuèi n¨m. C¨n cø vµ kÕt qu¶ kiÓm to¸n n¨m tríc ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh trung thùc vµ
hîp lý cña sè d ®Çu n¨m. TÝnh trung thùc vµ hîp lý cña c¸c ph¸t sinh t¨ng, gi¶m
trong n¨m sÏ ®îc kÕt luËn cô thÓ th«ng qua c¸c thñ tôc kiÓm to¸n chi tiÕt thùc hiÖn
ë c¸c bíc sau. Trªn c¬ së ®ã, tÝnh ra sè d cuèi n¨m.
Thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch ®èi v¬i kho¶n môc TSC§ th«ng thêng ®îc thÓ hiÖn
qua tÝnh to¸n vµ ph©n tÝch c¸c sè liÖu sau:
- Tû träng gi¸ trÞ tæng tµi s¶n cè ®Þnh trªn tæng tµi s¶n: so s¸nh sè n¨m nay víi sè
n¨m tríc, so s¸nh sè liÖu cña ®¬n vÞ víi sè liÖu chung cña ngµnh nh»m ph¸t hiÖn
nh÷ng biÕn ®éng bÊt thêng, yªu cÇu ®¬n vÞ gi¶i thÝch lý do;
- Tæng gi¸ trÞ tµi s¶n t¨ng (gi¶m) n¨m nay so víi n¨m tríc: xem xÐt cã chªnh lÖch
lín kh«ng, t×m nguyªn nh©n chªnh lÖch;
- So s¸nh tû suÊt tæng chi phÝ khÊu hao TSC§ víi tæng nguyªn gi¸ TSC§ n¨m nay
víi n¨m tríc: kiÓm to¸n viªn cã ®îc nh÷ng nhËn ®Þnh ban ®Çu vÒ kh¶ n¨ng sai sãt
®èi víi sè khÊu hao trong n¨m tríc khi íc tÝnh cô thÓ sè khÊu hao ph¶i trÝch;
- So s¸nh tû suÊt tæng khÊu hao luü kÕ víi tæng nguyªn gi¸ TSC§ n¨m nay víi n¨m
tríc: kiÓm to¸n viªn nh»m ph¸t hiÖn ra kh¶ n¨ng sè khÊu hao luü kÕ ®¬n vÞ ph¶n
¸nh kh«ng chÝnh x¸c;
- So s¸nh tû suÊt tæng chi phÝ söa ch÷a lín TSC§ trªn tæng nguyªn gi¸ TSC§ n¨m
nay víi n¨m tríc: kiÓm to¸n viªn nh»m x¸c ®Þnh cã nh÷ng sai lÖch trong ph¶n ¸nh
chi phÝ söa ch÷a lín; ph©n biÖt chi phÝ söa ch÷a lo¹i nµo ®îc ghi t¨ng nguyªn gi¸
TSC§, lo¹i nµo ®a trùc tiÕp vµo c¸c chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t sinh trong
kú…;
- So s¸nh tû suÊt tæng nguyªn gi¸ TSC§ trªn gi¸ trÞ tæng s¶n lîng n¨m nay víi n¨m
tríc: kiÓm to¸n viªn nh»m x¸c ®Þnh chªnh lÖch lín, t×m kiÕm nguyªn nh©n, cã thÓ
do mét sè TSC§ ®· cò, kh«ng cßn kh¶ n¨ng sö dông, kh«ng cßn t¹o ra gi¸ trÞ h÷u
Ých trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ®¬n vÞ ®· thanh lý nhng nghiÖp vô nµy
trong n¨m cha ®îc ph¶n ¸nh ghi gi¶m nguyªn gi¸ TSC§…
c. KiÓm tra chi tiÕt tµi s¶n cè ®Þnh.
Tr¾c nghiÖm chi tiÕt nghiÖp vô TSC§ chñ yÕu tËp trung vµo nh÷ng nghiÖp cã
nhiÒu nghi vÊn nh sè liÖu so s¸nh kh«ng phï hîp víi thùc tÕ, thiÕu c¸c yÕu tè ph¸p
lý cÇn thiÕt cña chøng tõ liªn quan ®Õn TSC§. Môc tiªu cña tr¾c nghiÖm chi tiÕt
nghiÖp vô TSC§ lµ t×m ra nh÷ng ®iÓm bÊt hîp lý cña nghiÖp vô, sai sè trong h¹ch
to¸n vµ nh÷ng sai sãt do thùc hiÖn hiÖn nghiÖp vô kh«ng ®óng nguyªn t¾c. Ngoµi ra,
19
qu¸ tr×nh kh¶o s¸t nghiÖp vô cÇn tËp trung xem xÐt mét sè nghiÖp vô lµm t¨ng, gi¶m
sè trÝch khÊu hao TSC§ nh»m thu thËp c¸c b»ng chøng chøng minh cho tÝnh chÝnh
x¸c cña nghiÖp vô.
- KiÓm tra chi tiÕt sè d c¸c tµi kho¶n tµi s¶n cè ®Þnh.
§èi víi sè d ®Çu kú, nÕu kho¶n môc TSC§ ®· ®îc kiÓm to¸n n¨m tríc hoÆc ®·
kh¼ng ®Þnh lµ chÝnh x¸c th× kh«ng ph¶i kiÓm tra. Trong trêng hîp ngîc l¹i, kiÓm
to¸n viªn phØa ph©n lo¹i TSC§ theo c¸c nhãm: nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, m¸y mãc thiÕt
bÞ; ph¬ng tiÖn vËn t¶i truyÒn dÉn; thiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý; c©y l©u n¨m; TSC§
kh¸c vµ ®èi chiÕu víi sè liÖu trªn sæ s¸ch kÕ to¸n.
§èi víi sè d cuèi kú: c¨n cø vµo sè liÖu ®Çu kú, sè ph¸t sinh t¨ng, sè ph¸t sinh
gi¶m TSC§ trong kú, kiÓm to¸n viªn sÏ tÝnh ®îc sè d cuèi kú, ®ång thêi so s¸nh sè
liÖu trªn sæ s¸ch kÕ to¸n víi biªn b¶n kiÓm kª TSC§ vµ chän mÉu mét sè TSC§
trªn sæ chi tiÕt vµ ®èi chiÕu sè liÖu trªn thùc tÕ.
- KiÓm tra c¸c nghiÖp vô t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh.
ViÖc ghi sæ mét c¸ch ®óng ®¾n c¸c nghiÖp vô t¨ng TSC§ cã t¸c ®éng vµ ¶nh hëng l©u dµi ®Õn b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. ViÖc quªn kh«ng ghi sæ hoÆc
ghi sæ sai gi¸ trÞ mét TSC§ t¨ng lªn trong kú cã ¶nh hëng tíi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n
cho ®Õn khi thanh lý, nhîng b¸n… tµi s¶n ®ã. B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh th× bÞ ¶nh hëng cho ®Õn khi tµi s¶n ®ã khÊu hao hÕt. ViÖc kiÓm tra c¸c
nghiÖp vô t¨ng TSC§ trong kú thêng ®îc chó träng vµo c¸c kho¶n ®Çu t x©y dùng
c¬ b¶n ®· hoµn thµnh, c¸c nghiÖp vô mua s¾m trong kú vµ thêng ®îc kÕt hîp víi
c¸c kh¶o s¸t chi tiÕt sè d c¸c trêng hîp t¨ng TSC§.
KiÓm to¸n viªn thùc hiÖn c¸c thö nghiÖm c¬ b¶n ®èi víi ph¸t sinh t¨ng TSC§
nh»m tho¶ m·n c¸c môc tiªu kiÓm to¸n
Thö nghiÖm c¬ b¶n ®èi víi nghiÖp vô t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh
Môc tiªu kiÓm to¸n
Thö nghiÖm c¬ b¶n
C¸c vÊn ®Ò cÇn lu ý
1. TÝnh hîp lý - So s¸nh sè ph¸t sinh t¨ng TSC§ víi - KiÓm to¸n viªn ph¶i
chung: C¸c nghiÖp tæng sè nguyªn gi¸ TSC§ t¨ng cña cã nh÷ng hiÓu biÕt
vô t¨ng TSC§ trong n¨m tríc.
®Çy ®ñ vµ s©u s¾c vÒ
n¨m ®Òu ®îc ghi - §¸nh gi¸ c¸c kho¶n t¨ng TSC§ (®Æc c«ng viÖc s¶n xuÊt
chÐp hîp lý.
biÖt lµ c¸c nghiÖp vô cã gi¸ trÞ lín) cã kinh
doanh
cña
hîp lý víi c«ng viÖc kinh doanh cña doanh nghiÖp.
doanh nghiÖp hay kh«ng.
- §¸nh gi¸ tæng c¸c kho¶n mua vµo,
®Çu t, tiÕp nhËn… trong mèi quan hÖ
víi c¸c biÕn ®éng vÒ kinh doanh.
20
- Xem thêm -
.DOC 
77 
176 
102 
