Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
LỜI NÓI ĐẦU
Trong ®iÒu kiÖn bíc ®Çu héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi, m«i trêng kinh doanh ë
ViÖt Nam ®· vµ ®ang tiÕn dÇn ®Õn thÕ æn ®Þnh. NhiÒu c¬ héi míi më ra cho c¸c doanh
nghiÖp, ®i kÌm víi ®ã lµ nh÷ng th¸ch thøc, nh÷ng rñi ro kh«ng thÓ nÐ tr¸nh. Ngµnh
kiÓm to¸n nãi chung vµ kiÓm to¸n ®éc lËp nãi riªng còng kh«ng n»m ngoµi xu híng
®ã. Tõ tríc ®Õn nay, B¸o c¸o tµi chÝnh lu«n lµ ®èi tîng chñ yÕu cña kiÓm to¸n ®éc lËp.
B¸o c¸o tµi chÝnh lµ tÊm g¬ng ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng còng nh mäi khÝa c¹nh
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. §iÒu nµy ®ßi hái c¸c th«ng tin
®a ra trªn B¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i lu«n ®¶m b¶o tÝnh trung thùc, hîp lý.
Trªn B¸o c¸o tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp, hµng tån kho thêng lµ mét kho¶n
môc cã gi¸ trÞ lín, c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh xoay quanh hµng tån kho rÊt phong phó,
phøc t¹p. Sù phøc t¹p nµy còng ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n còng nh viÖc
ghi chÐp hµng ngµy, lµm t¨ng kh¶ n¨ng x¶y ra sai ph¹m ®èi víi hµng tån kho. Thªm
vµo ®ã, c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp thêng cã xu híng ph¶n ¸nh t¨ng gi¸ trÞ hµng tån
kho so víi thùc tÕ nh»m môc ®Ých t¨ng gi¸ trÞ tµi s¶n doanh nghiÖp, minh chøng cho
viÖc më réng quy m« s¶n xuÊt hay tiÒm n¨ng s¶n xuÊt trong t¬ng lai… C¸c sai ph¹m
x¶y ra ®èi víi hµng tån kho cã ¶nh hëng tíi rÊt nhiÒu chØ tiªu kh¸c nhau trªn B¸o c¸o
tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy, kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho ®îc
®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng phÇn hµnh quan träng trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh.
Lµ sinh viªn chuyªn ngµnh kiÓm to¸n, qua kú thùc tËp t¹i C«ng ty KiÓm to¸n t
vÊn x©y dùng ViÖt Nam (CIMEICO VIETNAM), em ®· cã ®îc ®iªï kiÖn tèt ®Ó tiÕp
cËn thùc tÕ, vËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®· ®îc trang bÞ trong nhµ trêng vµo thùc tiÔn ®Ó
trªn c¬ së ®ã cñng cè kiÕn thøc, ®i s©u t×m hiÓu vµ n¾m b¾t c¸ch thøc tæ chøc c«ng t¸c
kiÓm to¸n trong tõng lo¹i h×nh. Trªn c¬ së ®ã em ®· chän ®Ò tµi: “ Hoµn
thiÖn
kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho trong kiÓm to¸n B¸o c¸o
tµi chÝnh t¹i C«ng ty KiÓm to¸n t vÊn x©y dùng ViÖt Nam”.
Néi dung chuyªn ®Ò gåm 3 phÇn chÝnh:
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho ……
1
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho trong kiÓm to¸n B¸o
c¸o tµi chÝnh.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng kiÓm to¸n hµng tån kho trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh t¹i
C«ng ty KiÓm to¸n t vÊn x©y dùng ViÖt Nam.
Ch¬ng III: Ph¬ng híng hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho.
Do ph¹m vi nghiªn cøu cßn cã nhiÒu h¹n chÕ nªn bµi viÕt cña em kh«ng tr¸nh
khái thiÕu sãt, v× vËy em rÊt mong nhËn ®îc sù quan t©m ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy
c«. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù híng dÉn cña TS Chu Thµnh- §H KTQD vµ Anh
NguyÔn §¾c Thµnh- Phã Gi¸m ®èc - Trëng phßng NghiÖp vô KiÓm to¸n sè 1 t¹i
CIMEICO ®· gióp ®ì em hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy.
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho ……
2
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Ch¬ng I:
Lý luËn chung vÒ kiÓm to¸n kho¶n môc
Hµng tån kho trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh.
I. Kh¸i qu¸t vÒ kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh:
1.Kh¸i niÖm kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh:
“KiÓm to¸n ®îc hiÓu lµ x¸c minh vµ bµy tá ý kiÕn vÒ thùc tr¹ng ho¹t ®éng cÇn
®îc kiÓm to¸n b»ng hÖ thèng ph¬ng ph¸p kü thuËt cña kiÓm to¸n chøng tõ vµ kiÓm
to¸n ngoµi chøng tõ do c¸c kiÓm to¸n viªn cã tr×nh ®é nghiÖp vô t¬ng xøng thùc hiÖn
trªn c¬ së hÖ thèng ph¸p lý cã hiÖu lùc”- C¸ch hiÓu trªn ®îc coi lµ ®Þnh nghÜa tæng
qu¸t nhÊt vÒ KiÓm to¸n, mét ho¹t ®éng míi xuÊt hiÖn ë níc ta vµo nh÷ng n¨m cuèi thÕ
kû XX.
KiÓm to¸n tµi chÝnh lµ mét ho¹t ®éng ®Æc trng cña kiÓm to¸n, víi môc tiªu cô
thÓ lµ “Gióp cho kiÓm to¸n viªn vµ c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®a ra ý kiÕn x¸c nhËn r»ng
B¸o c¸o tµi chÝnh cã ®îc lËp trªn c¬ së chuÈn mùc vµ chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh (hoÆc
®îc chÊp nhËn), cã tu©n thñ ph¸p luËt liªn quan, cã ph¶n ¸nh trung thùc vµ hîp lý trªn
c¸c khÝa c¹nh träng yÕu hay kh«ng” (theo ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam 200/11).
DiÔn gi¶i cô thÓ nh÷ng môc tiªu ®îc nªu trong ChuÈn mùc nh sau:
Môc tiªu tæng qu¸t: ®îc hiÓu lµ t×m kiÕm b»ng chøng kiÓm to¸n ®Ó ®a ra
ý kiÕn vÒ tÝnh trung thùc, hîp lý cña th«ng tin tr×nh bµy trªn B¶ng khai tµi chÝnh.
Môc tiªu kiÓm to¸n chung: lµ viÖc xem xÐt ®¸nh gi¸ tæng thÓ sè tiÒn ghi
trªn c¸c kho¶n môc, trªn c¬ së c¸c cam kÕt chung vÒ tr¸ch nhiÖm cña nhµ qu¶n lý vÒ
nh÷ng th«ng tin thu ®îc qua kh¶o s¸t thùc tÕ ë ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n (®ång thêi xem
xÐt c¶ tíi c¸c môc tiªu chung kh¸c). Môc tiªu kiÓm to¸n chung ®îc chia thµnh hai
lo¹i:
Môc tiªu hîp lý chung: ®ßi hái ph¶i cã sù nh¹y c¶m, nh¹y bÐn, kh¶
n¨ng ph¸n ®o¸n cïng víi viÖc t×m hiÓu kü lìng vÒ kh¸ch thÓ kiÓm to¸n.
Môc tiªu chung kh¸c: bao gåm nhiÒu môc tiªu ®îc x©y dùng t¬ng
øng víi c¸c cam kÕt, gi¶i tr×nh cña nhµ qu¶n lý.
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho ……
3
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Môc tiªu cã thùc: híng x¸c minh vµo tÝnh cã thËt cña sè tiÒn,
tµi s¶n, c«ng nî, nguån vèn ghi ë trªn B¶ng khai tµi chÝnh thùc sù tån t¹i. NghiÖp vô
®· ghi nhËn ph¶i ®îc ®¶m b¶o b»ng sù tån t¹i cña nghiÖp vô Êy.
Môc tiªu ®Çy ®ñ (trän vÑn): híng x¸c minh c¸c nghiÖp vô, tµi
s¶n, nguån vèn trªn B¶ng khai tµi chÝnh ®îc ghi chÐp ®Çy ®ñ, kh«ng bá sãt. Nãi c¸ch
kh¸c lµ x¸c minh tÝnh ®Çy ®ñ vÒ sè tiÒn cña c¸c bé phËn cÊu thµnh nªn nghiÖp vô.
Môc tiªu vÒ tÝnh chÝnh x¸c c¬ häc: híng x¸c minh vµo tÝnh
chÝnh x¸c vÒ mÆt sè häc trong cña viÖc tÝnh to¸n, céng dån, chuyÓn sæ, céng sang
trang…vµ tu©n theo c¸c quy ®Þnh kÕ to¸n
Môc tiªu vÒ ®Þnh gi¸: híng x¸c minh vµo tÝnh ®óng ®¾n trong
viÖc ®Þnh gi¸ thµnh tµi s¶n, gi¸ phÝ trªn c¬ së nguyªn t¾c ho¹t ®éng liªn tôc, lµ gi¸ thùc
tÕ mµ ®¬n vÞ ph¶i chi ra ®Ó mua hoÆc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña m×nh.
Môc tiªu ph©n lo¹i vµ tr×nh bµy: híng x¸c minh vµo tÝnh ®óng
®¾n trong viÖc ph©n lo¹i vµ tr×nh bµy c¸c th«ng tin ë trªn c¸c B¶ng khai tµi chÝnh. C¸c
nghiÖp vô ®îc x¾p xÕp vµo c¸c tµi kho¶n theo ®óng b¶n chÊt kinh tÕ kh«ng, cïng víi
c¸ch ghi, c¸ch thuyÕt tr×nh vÒ sè d hoÆc sè ph¸t sinh ë trªn B¶ng khai tµi chÝnh cã tu©n
thñ theo c¸c chuÈn mùc chung kh«ng.
Môc tiªu vÒ quyÒn vµ nghÜa vô: híng x¸c minh l¹i quyÒn (®èi
víi tµi s¶n) vµ nghÜa vô (®èi víi nguån vèn) cña doanh nghiÖp. Sè liÖu ®îc ghi nhËn vµ
ph¶n ¸nh trªn B¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i thùc sù thuéc quyÒn së h÷u hoÆc sö dông l©u dµi
cña doanh nghiÖp, cßn vèn vµ c«ng nî ph¶i ph¶n ¸nh ®óng nghÜa vô cña doanh nghiÖp
m×nh.
§èi tîng trùc tiÕp cña kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh lµ c¸c B¶ng khai tµi chÝnh,
quan träng lµ c¸c B¸o c¸o tµi chÝnh ®îc ®Þnh nghÜa trong ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt
Nam 200/ 04 nh sau: B¸o c¸o tµi chÝnh lµ hÖ thèng c¸c b¸o c¸o ®îc lËp theo chuÈn
mùc vµ chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh (hoÆc ®îc chÊp nhËn) ph¶n ¸nh c¸c th«ng tin kinh tÕ,
tµi chÝnh chñ yÕu cña ®¬n vÞ. Ngoµi ra, B¶ng khai tµi chÝnh cßn bao gåm nh÷ng b¶ng
kª khai cã tÝnh ph¸p lý kh¸c nh B¶ng kª khai tµi s¶n c¸ nh©n, B¶ng kª khai tµi s¶n ®Æc
biÖt… C¸c b¶ng khai nµy ®Òu chøa ®ùng nh÷ng th«ng tin ®îc lËp t¹i mét thêi ®iÓm cô
thÓ trªn c¬ së tµi liÖu kÕ to¸n tæng hîp vµ chi tiÕt. HiÓu theo c¸ch kh¸c, c¸c chØ tiªu
trªn B¸o c¸o tµi chÝnh chøa ®ùng nhiÒu mèi quan hÖ theo nh÷ng híng kh¸c nhau nh:
gi÷a néi dung kinh tÕ cña chØ tiªu nµy víi chØ tiªu kh¸c, gi÷a kho¶n môc nµy víi
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho ……
4
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
kho¶n môc kh¸c… ViÖc nhËn diÖn ®èi tîng kiÓm to¸n vµ ph©n tÝch mèi quan hÖ c¸c
th«ng tin, chØ tiªu trªn B¸o c¸o tµi chÝnh lµ rÊt quan träng v× nã ¶nh hëng ®Õn viÖc lùa
chän c¸ch tiÕn hµnh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh. Cã 2 c¸ch c¬ b¶n ®Ó tiÕp cËn B¸o
c¸o tµi chÝnh thµnh c¸c phÇn hµnh kiÓm to¸n: ph©n theo kho¶n môc hoÆc ph©n theo
chu tr×nh, do ®ã còng cã 2 c¸ch tiÕn hµnh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh
*KiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh theo kho¶n môc: c¸c kiÓm to¸n viªn ph©n chia
m¸y mãc tõng kho¶n môc hay mét sè kho¶n môc theo thø tù trong B¸o c¸o tµi chÝnh
vµo mét phÇn hµnh. C¸ch tiÕp cËn nµy ®¬n gi¶n song kh«ng cã hiÖu qu¶ do t¸ch biÖt
nh÷ng kho¶n môc ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau nhng l¹i cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau.
*KiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh theo chu tr×nh lµ c¸ch ph©n chia th«ng
dông h¬n c¨n cø vµo mèi liªn hÖ chÆt chÏ lÉn nhau gi÷a c¸c kho¶n môc, c¸c qu¸ tr×nh
cÊu thµnh, c¸c yÕu tè trong mét chu tr×nh chung cña ho¹t ®éng tµi chÝnh. Theo ®ã,
kiÓm to¸n viªn quan niÖm r»ng cã nhiÒu chØ tiªu trªn B¸o c¸o tµi chÝnh cã mèi quan
hÖ chÆt chÏ víi nhau, thÓ hiÖn sù liªn kÕt gi÷a c¸c qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh, cã
thÓ lÊy vÝ dô nh: c¸c chØ tiªu “Hµng tån kho- Gi¸ vèn- Lîi nhuËn thuÇn tõ ho¹t ®éng
kinh doanh” thÓ hiÖn mèi quan hÖ cña c¸c qu¸ tr×nh tõ khi mua vµo, s¶n xuÊt ®Õn lóc
tiªu thô thµnh phÈm… Theo ®ã, kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh thêng bao gåm c¸c chu
tr×nh c¬ b¶n sau:
- KiÓm to¸n chu tr×nh b¸n hµng- thu tiÒn.
- KiÓm to¸n tiÒn mÆt (t¹i kÐt, t¹i ng©n hµng hoÆc ®ang chuyÓn).
- KiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng- thanh to¸n.
- KiÓm to¸n tiÒn l¬ng vµ nh©n viªn.
- KiÓm to¸n Hµng tån kho.
- KiÓm to¸n vèn b»ng tiÒn.
Mèi quan hÖ gi÷a c¸c chu tr×nh ®îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å:
S¬ ®å 1: Mèi quan hÖ gi÷a c¸c phÇn hµnh kiÓm to¸n.
Error: Reference source not found
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho ……
5
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Qua ®ã cã thÓ thÊy kho¶n môc hµng tån kho cã quan hÖ víi tÊt c¶ c¸c chu tr×nh
kh¸c, chØ kh¸c ë gãc ®é trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp. §Æc biÖt lµ mèi quan hÖ mËt thiÕt víi
chu tr×nh Mua hµng- thanh to¸n, tiÒn l¬ng nh©n viªn, b¸n hµng- thu tiÒn. §ã lµ nh÷ng
chu tr×nh, nh÷ng ®Çu mèi quan träng víi c¶ kh¸ch hµng vµ c«ng ty kiÓm to¸n. Cô thÓ
h¬n, trong c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i doanh nghiÖp, kÕt qu¶ cña hµng tån kho kh«ng chØ ¶nh
hëng ®Õn c¸c chØ tiªu trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n mµ cßn ¶nh hëng trùc tiÕp tíi kÕt qu¶
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. §èi víi kiÓm to¸n, kÕt qu¶ kiÓm to¸n kho¶n môc hµng
tån kho gióp c¸c kiÓm to¸n viªn cã thÓ kÕt hîp, ®èi chiÕu vµ kiÓm tra kÕt qu¶ cña c¸c
chu tr×nh kh¸c (mua hµng, tiÒn l¬ng..) tõ ®ã tiÕt kiÖm ®îc thêi gian, chi phÝ, n©ng cao
hiÖu qu¶ c«ng t¸c. ChÝnh tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm nªu trªn, c¸c kiÓm to¸n viªn lu«n x¸c
®Þnh kiÓm to¸n hµng tån kho lµ träng t©m khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh.
2. Ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n trong kiÓm to¸n tµi chÝnh.
KiÓm to¸n tµi chÝnh lµ ho¹t ®éng ®Æc trng cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n nãi chung
do ®ã ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng x¸c minh vµ bµy tá ý kiÕn, kiÓm to¸n tµi chÝnh còng sö
dông c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n chøng tõ (kiÓm to¸n c¸c quan hÖ c©n ®èi, ®èi chiÕu
trùc tiÕp, ®èi chiÕu logic) vµ kiÓm to¸n ngoµi chøng tõ (KiÓm kª, thùc nghiÖm, ®iÒu
tra).
Do mçi lo¹i kiÓm to¸n cã chøc n¨ng cô thÓ kh¸c nhau, ®èi tîng kiÓm to¸n kh¸c
nhau vµ quan hÖ chñ thÓ, kh¸ch thÓ kiÓm to¸n kh¸c nhau nªn c¸ch thøc kÕt hîp c¸c
ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n c¬ b¶n trªn còng kh¸c nhau. Trong kiÓm to¸n tµi chÝnh, c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n c¬ b¶n ®îc triÓn khai theo híng kÕt hîp l¹i hoÆc chi tiÕt h¬n tuú
t×nh huèng cô thÓ trong suèt qu¸ tr×nh kiÓm to¸n.
Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n, ngêi ta chia c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n
thµnh hai lo¹i:
KiÓm to¸n c¬ b¶n (c¸c thö nghiÖm c¬ b¶n): ®©y lµ viÖc thÈm tra l¹i c¸c
th«ng tin biÓu hiÖn b»ng tiÒn ph¶n ¸nh trªn c¸c b¶ng tæng hîp th«ng qua viÖc thùc
hiÖn c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n chøng tõ vµ kiÓm to¸n ngoµi chøng tõ theo tr×nh tù x¸c
®Þnh.
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho ……
6
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
KiÓm to¸n tu©n thñ: lµ ph¬ng ph¸p dùa vµo kÕt qu¶ cña hÖ thèng kiÓm
so¸t néi bé khi hÖ thèng nµy tån t¹i vµ cã hiÖu lùc (®Ó biÕt ®îc hÖ thèng kiÓm so¸t néi
bé tån t¹i cã hiÖu lùc th× ph¶i kh¶o s¸t vµ ®¸nh gi¸ hÖ thèng nµy).
Do ®èi tîng cô thÓ cña kiÓm to¸n tµi chÝnh lµ c¸c B¸o c¸o kÕ to¸n vµ c¸c
b¶ng tæng hîp tµi chÝnh ®Æc biÖt kh¸c, c¸c b¶ng tæng hîp nµy võa chøa ®ùng c¸c mèi
quan hÖ kinh tÕ tæng qu¸t võa ph¶n ¸nh cô thÓ tõng lo¹i tµi s¶n, nguån vèn víi nh÷ng
biÓu hiÖn vÒ kinh tÕ, ph¸p lý vµ ®îc lËp theo tr×nh tù x¸c ®Þnh. KiÓm to¸n tµi chÝnh
ph¶i h×nh thµnh nh÷ng tr¾c nghiÖm ®ång thêi kÕt hîp víi viÖc sö dông c¸c ph¬ng ph¸p
kiÓm to¸n c¬ b¶n ®Ó ®a ra ý kiÕn ®óng ®¾n vÒ c¸c b¶ng tæng hîp nµy.
Trong kiÓm to¸n tµi chÝnh cã ba lo¹i tr¾c nghiÖm:
Tr¾c nghiÖm c«ng viÖc: lµ c¸ch thøc vµ tr×nh tù rµ so¸t c¸c nghiÖp vô
hoÆc c¸c ho¹t ®éng cô thÓ trong quan hÖ víi sù tån t¹i vµ cã hiÖu lùc cña hÖ thèng
kiÓm so¸t néi bé, tríc hÕt lµ hÖ thèng kÕ to¸n. Tr¾c nghiÖm c«ng viÖc bao gåm hai
lo¹i:
Tr¾c nghiÖm ®é v÷ng ch·i: ®©y lµ c¸ch thøc, tr×nh tù rµ so¸t nh÷ng th«ng
tin vÒ gi¸ trÞ trong hÖ thèng kÕ to¸n, híng tíi “®é tin cËy cña th«ng tin” cña hÖ thèng
kiÓm so¸t néi bé.
Tr¾c nghiÖm ®¹t yªu cÇu: lµ c¸ch thøc, tr×nh tù rµ so¸t nh÷ng thñ tôc kÕ
to¸n hoÆc thñ tôc qu¶n lý cã liªn quan ®Õn ®èi tîng kiÓm to¸n. Tr¾c nghiÖm ®¹t yªu
cÇu ®îc sö dông t¬ng ®èi ®a d¹ng, tËp trung chñ yÕu vµo viÖc ®¸nh gi¸ sù hiÖn diÖn
cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ híng tíi môc tiªu lµ ®¶m b¶o sù tu©n thñ cña hÖ
thèng kiÓm so¸t néi bé.
Tr¾c nghiÖm trùc tiÕp sè d: lµ c¸ch thøc kÕt hîp c¸c ph¬ng ph¸p c©n ®èi,
ph©n tÝch, ®èi chiÕu trùc tiÕp víi kiÓm kª, ®iÒu tra thùc tÕ ®Ó x¸c ®Þnh ®é tin cËy cña
c¸c sè d cuèi kú ë Sæ c¸i ghi vµo B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n hoÆc B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh
doanh. §©y lµ c¸ch thøc chñ yÕu KiÓm to¸n viªn thu thËp b»ng chøng tõ c¸c nguån
®éc lËp, b»ng chøng kiÓm to¸n thu thËp theo c¸ch nµy cã ®é tin cËy cao.
Tr¾c nghiÖm ph©n tÝch (thñ tôc ph©n tÝch): Lµ c¸ch thøc xem xÐt c¸c mèi
quan hÖ kinh tÕ vµ xu híng biÕn ®éng cña chØ tiªu kinh tÕ th«ng qua viÖc kÕt hîp c¸c
ph¬ng ph¸p ®èi chiÕu trùc tiÕp, ®èi chiÕu logic, c©n ®èi gi÷a trÞ sè b»ng tiÒn cña cïng
mét chØ tiªu trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c hoÆc gi÷a chØ tiªu tæng hîp víi bé phËn cÊu
thµnh. Tr¾c nghiÖm ph©n tÝch ®îc sö dông ë nhiÒu giai ®o¹n trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n.
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho ……
7
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
3.Kh¸i qu¸t quy tr×nh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh:
Trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh, ®Ó thu thËp ®îc ®Çy ®ñ b»ng chøng kiÓm
to¸n cã gi¸ trÞ ®Ó lµm c¨n cø cho kÕt luËn cña kiÓm to¸n viªn vÒ tÝnh trung thùc vµ hîp
lý cña th«ng tin trªn B¸o c¸o tµi chÝnh ®ång thêi ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶, kinh tÕ, tÝnh
hiÖu lùc cña tõng cuéc kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn ph¶i x©y dùng ®îc quy tr×nh cô thÓ
cho cuéc kiÓm to¸n ®ã. Th«ng thêng, mçi quy tr×nh kiÓm to¸n ®îc chia thµnh 3 bíc:
1. LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n
2. Thùc hiÖn kiÓm to¸n
3. KÕt thóc kiÓm to¸n
Bíc 1: LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Theo ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 300
th× kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n ph¶i lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n trong ®ã m« t¶
ph¹m vi dù kiÕn vµ c¸ch thøc tiÕn hµnh c«ng viÖc kiÓm to¸n. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n ph¶i
®Çy ®ñ, chi tiÕt ®Ó lµm c¬ së cho ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n. Trong bíc c«ng viÖc nµy, b¾t
®Çu tõ th mêi kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn sÏ t×m hiÓu kh¸ch hµng víi môc ®Ých h×nh
thµnh hîp ®ång hoÆc ®a ra ®îc kÕ ho¹ch chung. KiÓm to¸n viªn cÇn thu thËp c¸c
th«ng tin cô thÓ vÒ kh¸ch hµng, t×m hiÓu ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé … Bªn
c¹nh ®ã, trong khi lËp kÕ ho¹ch, c«ng ty kiÓm to¸n còng ph¶i cã sù chuÈn bÞ vÒ ph¬ng
tiÖn vµ nh©n viªn cho viÖc triÓn khai thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®· x©y dùng.
Bíc 2: Thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. C¸c kiÓm to¸n viªn sÏ sö dông c¸c ph¬ng
ph¸p kü thuËt thÝch øng víi tõng ®èi tîng cô thÓ ®Ó thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n.
Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh nµy lµ viÖc triÓn khai mét c¸ch chñ ®éng vµ tÝch cùc c¸c kÕ
ho¹ch, ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n nh»m ®a ra ý kiÕn x¸c thùc vÒ tÝnh trung thùc vµ hîp lý
cña c¸c th«ng tin trªn B¸o c¸o tµi chÝnh dùa vµo c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n ®Çy ®ñ, cã
gi¸ trÞ. §©y lµ giai ®o¹n c¸c kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®îc h×nh
thµnh tõ c¸c lo¹i tr¾c nghiÖm, lµ thñ tôc kiÓm so¸t, thñ tôc ph©n tÝch vµ thñ tôc kiÓm
tra chi tiÕt. Thñ tôc kiÓm to¸n ®îc h×nh thµnh rÊt ®a d¹ng vµ c¨n cø vµo kÕt qu¶ ®¸nh
gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng, tõ ®ã ®i ®Õn quyÕt ®Þnh sö dông c¸c thñ
tôc kh¸c nhau. NÕu c¸c ®¸nh gi¸ ban ®Çu vÒ kiÓm so¸t néi bé lµ cã hiÖu lùc th× c¸c
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho ……
8
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
kiÓm to¸n viªn sÏ tiÕp tôc thùc hiÖn c«ng viÖc víi tr¾c nghiÖm ®¹t yªu cÇu, ®ång thêi
víi viÖc x¸c minh thªm nh÷ng sai sãt cã thÓ cã. Trong trêng hîp ngîc l¹i, kiÓm to¸n
viªn sÏ sö dông tr¾c nghiÖm ®é v÷ng ch·i trªn quy m« lín. Quy m«, tr×nh tù còng nh
c¸c ph¬ng ph¸p kÕt hîp cô thÓ phô thuéc rÊt lín vµo kinh nghiÖm vµ kh¶ n¨ng ph¸n
®o¸n cña c¸ nh©n kiÓm to¸n viªn.
Bíc 3: KÕt thóc kiÓm to¸n, lµ lóc kiÓm to¸n viªn ®a ra kÕt luËn kiÓm to¸n. C¸c
kÕt luËn nµy n»m trong b¸o c¸o hoÆc biªn b¶n kiÓm to¸n. §Ó ®a ra ®îc nh÷ng ý kiÕn
chÝnh x¸c, kiÓm to¸n viªn ph¶i tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc cô thÓ nh: xem xÐt c¸c kho¶n
nî ngoµi dù kiÕn, xem xÐt c¸c sù kiÖn x¶y ra sau ngµy kÕt thóc niªn ®é, xem xÐt tÝnh
liªn tôc trong ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ, thu thËp th gi¶i tr×nh cña Ban Gi¸m ®èc… Cuèi
cïng, kiÓm to¸n viªn tæng hîp kÕt qu¶, lËp nªn B¸o c¸o kiÓm to¸n ®ång thêi cã tr¸ch
nhiÖm gi¶i quyÕt c¸c sù kiÖn ph¸t sinh sau khi lËp B¸o c¸o kiÓm to¸n. Tïy theo kÕt
qu¶, c¸c kiÓm to¸n viªn cã thÓ ®a ra 1 trong 4 ý kiÕn: chÊp nhËn toµn phÇn, chÊp nhËn
tõng phÇn, ý kiÕn kh«ng chÊp nhËn vµ ý kiÕn tõ chèi.
II. Chu tr×nh kiÓm to¸n Hµng tån kho trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh:
1. Kho¶n môc hµng tån kho trªn B¸o c¸o tµi chÝnh:
Hµng tån kho lµ mét kho¶n môc quan träng trªn B¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh
nghiÖp, trong phÇn nµy ta sÏ xÐt ®Òn nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c«ng t¸c kÕ to¸n
hµng tån kho, tõ sæ s¸ch ®Õn c¸c tµi kho¶n ®îc sö dông còng nh ph¬ng ph¸p theo dâi,
h¹ch to¸n vµ ghi sæ hµng tån kho. Cô thÓ:
1.1. Kh¸i niÖm:
Theo ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vÒ hµng tån kho (ISA2) vµ ChuÈn mùc kÕ to¸n
ViÖt Nam sè 02 “Hµng tån kho” th× hµng tån kho lµ nh÷ng tµi s¶n:
+ §îc gi÷ ®Ó b¸n trong kú s¶n xuÊt, kinh doanh b×nh thêng;
+ §ang trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh dë dang;
+ Nguyªn liÖu, vËt liÖu, c«ng cô dông cô ®Ó sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
kinh doanh hoÆc cung cÊp dÞch vô.
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho ……
9
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Tõ ®ã cã thÓ thÊy cã nhiÒu tiªu thøc ®îc sö dông ®Ó ph©n lo¹i hµng tån kho. Tríc hÕt ph¶i thÊy ®îc hµng tån kho lµ tµi s¶n lu ®éng cña doanh nghiÖp biÓu hiÖn díi
h×nh th¸i vËt chÊt, cã thÓ ®îc mua ngoµi hoÆc tù s¶n xuÊt ®Ó phôc vô vµo môc ®Ých s¶n
xuÊt. Trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i th× hµng tån kho bao gåm: hµng hãa mua vÒ chê
b¸n (cã hµng hãa tån kho, hµng mua ®ang ®i trªn ®êng, hµng göi b¸n, hµng göi ®i gia
c«ng chÕ biÕn). Cßn ®èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng tån kho cã thÓ bao gåm
nh÷ng lo¹i sau: nguyªn- nhiªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô tån kho, göi ®i gia c«ng chÕ
biÕn vµ ®· mua ®ang ®i trªn ®êng, s¶n phÈm dë dang (lµ nh÷ng s¶n phÈm cha hoµn
thµnh vµ ®· hoµn thµnh nhng cha lµm thñ tôc nhËp kho), chi phÝ dÞch vô dë dang,
thµnh phÈm hoµn thµnh chê b¸n.
1.2. KÕ to¸n hµng tån kho:
1.2.1. C«ng t¸c tæ chøc chøng tõ:
Tæ chøc chøng tõ lµ viÖc tæ chøc vËn dông ph¬ng ph¸p chøng tõ trong ghi chÐp
kÕ to¸n ®Ó ban hµnh chÕ ®é chøng tõ vµ vËn dông chÕ ®é ®ã. §ång thêi, tæ chøc chøng
tõ còng lµ viÖc thiÕt kÕ khèi lîng c«ng t¸c kÕ to¸n vµ h¹ch to¸n kh¸c nhau trªn hÖ
thèng chøng tõ hîp lý, hîp ph¸p theo mét quy tr×nh lu©n chuyÓn nhÊt ®Þnh. §èi víi
hµng tån kho th× c«ng t¸c tæ chøc chøng tõ bao gåm chøng tõ nhËp kho vµ xuÊt kho.
Quy tr×nh tæ chøc ®îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å:
S¬ ®å 2: Tæ chøc chøng tõ nhËp kho.
Error: Reference source not found
Nh÷ng
ngêi cã
liªn quan
S¬ ®å 3: Tæ chøc chøng tõ xuÊt kho
Error: Reference source not found
1.2.2. Tæ chøc sæ kÕ to¸n:
§Ó theo dâi, ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin cã liªn quan ®Õn hµng tån kho,
doanh nghiÖp ph¶i tù x©y dùng cho m×nh mét hÖ thèng tµi kho¶n cã kh¶ n¨ng bao qu¸t
®îc
toµn bé nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh. Bªn c¹nh ®ã, doanh nghiÖp còng ph¶i thiÕt
C¸c bíc
c«nghÖ
viÖc
lËp
thèng sæ s¸ch hîp lý bëi sæ kÕ to¸n chÝnh lµ sù cô thÓ hãa ph¬ng ph¸p ®èi øng
vµ chøng
tõ kÌm
tµi
kho¶n trong thùc tÕ cña c«ng t¸c kÕ to¸n. Sæ kÕ to¸n bao gåm nhiÒu lo¹i tïy thuéc
theo
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho ……
10
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
vµo yªu cÇu qu¶n lý nhng lu«n bao gåm 2 lo¹i c¬ b¶n lµ sæ chi tiÕt vµ sæ tæng hîp.
Theo chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam hiÖn hµnh th× doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän mét trong
sè c¸c h×nh thøc ghi sæ sau: NhËt ký chung, Chøng tõ ghi sæ, NhËt ký- Sæ c¸i, NhËt ký
chøng tõ…
1.2.3. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho:
TÝnh gi¸ hµng tån kho lµ c«ng viÖc rÊt quan träng trong tæ chøc h¹ch to¸n hµng
tån kho, ®ã lµ viÖc dïng tiÒn ®Ó biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña hµng tån kho.
* C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho:
§èi víi nguyªn vËt liÖu, dông cô, hµng ho¸ nhËp kho: Gi¸ cña hµng tån kho ®îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ mua vµo:
Gi¸
Gi¸ ghi
Chi phÝ
ChiÕt
Hµng
ThuÕ
thùc = trªn + thu
- khÊu th- - mua bÞ + nhËp
tÕ
ho¸
Mua
¬ng
tr¶ l¹i
khÈu
®¬n
m¹i
(nÕu cã)
§èi víi nguyªn vËt liÖu, dông cô, hµng ho¸ xuÊt kho:
Gi¸ vËt t hµng ho¸ nhËp kho ®îc ghi theo gi¸ thùc tÕ nhng ®¬n gi¸ cña c¸c lÇn
nhËp vµo nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau lµ kh¸c nhau, do ®ã khi xuÊt kho kÕ to¸n cã
nhiÖm vô ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ vËt t hµng ho¸ xuÊt kho.
Theo chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam doanh nghiÖp cã thÓ sö dông mét trong c¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ sau ®Ó ¸p dông cho viÖc tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt cho tÊt c¶ c¸c lo¹i
hµng tån kho hoÆc riªng tõng lo¹i:
Ph¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh;
Ph¬ng ph¸p gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn;
Ph¬ng ph¸p nhËp tríc xuÊt tríc;
Ph¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tríc;
Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp;
Møc ®é chÝnh x¸c cña c¸c ph¬ng ph¸p tuú thuéc vµo yªu cÇu qu¶n lý vµ n¨ng
lùc nghiÖp vô cña kÕ to¸n viªn vµ trang thiÕt bÞ xö lý th«ng tin cña doanh nghiÖp.
Tuy nhiªn dï lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ nµo th× doanh nghiÖp lu«n ph¶i ®¶m
b¶o ®îc tÝnh thèng nhÊt vÒ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ ®èi víi tõng lo¹i vËt t hµng ho¸ Ýt
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho ……
11
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
nhÊt lµ trong mét kú kÕ to¸n, nÕu cã thay ®æi ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ th× doanh
nghiÖp cÇn ph¶i cã sù gi¶i tr×nh hîp lý.
1.2.4. Tæ chøc h¹ch to¸n hµng tån kho:
§Ó chuÈn bÞ ghi chÐp c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh liªn quan ®Õn hµng tån kho, c¸c
doanh nghiÖp ®Òu x©y dùng cho m×nh mét hÖ thèng tµi kho¶n bao qu¸t vÒ hµng tån
kho gåm nh÷ng tµi kho¶n c¬ b¶n: TK 151, TK 152, TK 153, TK 154…, c¸c tµi kho¶n
tËp hîp chi phÝ nh TK 621, TK 622… KÕ to¸n t¹i doanh nghiÖp dùa vµo hÖ thèng c¸c
chøng tõ gèc, sæ chi tiÕt, sæ tæng hîp c¸c lo¹i vËt t, b¸o c¸o nhËp- xuÊt- tån vËt t ®Ó
tiÕn hµnh h¹ch to¸n, ghi chÐp. C«ng t¸c h¹ch to¸n hµng tån kho bao gåm h¹ch to¸n
chi tiÕt vµ h¹ch to¸n tæng hîp:
a, H¹ch to¸n chi tiÕt hµng tån kho:
H¹ch to¸n chi tiÕt hµng tån kho ®ßi hái ph¶n ¸nh c¶ vÒ gi¸ trÞ, sè lîng, chÊt lîng
cña tõng lo¹i vËt t, hµng hãa theo tõng kho b¶o qu¶n vµ tõng ngêi phô tr¸ch. Thùc tÕ
hiÖn nay cã 3 ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt vÒ hµng tån kho lµ: ph¬ng ph¸p thÎ song
song, ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn vµ c¸ch h¹ch to¸n theo sæ sè d. Trong ®ã
h¹ch to¸n theo thÎ song song ®îc ¸p dông t¬ng ®èi réng r·i do cã c¸ch ghi chÐp kh«ng
phøc t¹p, tr¸nh sù trïng l¾p.
b, H¹ch to¸n tæng hîp hµng tån kho:
Cã 2 c¸ch ®Ó h¹ch to¸n tæng hîp hµng tån kho, lµ kª khai thêng xuyªn hoÆc
kiÓm kª ®Þnh kú. Tïy theo ®Æc ®iÓm kinh doanh cña doanh nghiÖp, yªu cÇu cña c«ng
t¸c qu¶n lý hay tr×nh ®é kÕ to¸n viªn, quy ®Þnh hiÖn hµnh cña chÕ ®é kÕ to¸n mµ mçi
®¬n vÞ sÏ lùa chän cho m×nh mét ph¬ng ph¸p thÝch hîp nhÊt.
- Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn: lµ ph¬ng ph¸p theo dâi vµ ph¶n ¸nh t×nh h×nh biÕn
®éng cña hµng tån kho mét c¸ch thêng xuyªn liªn tôc trªn c¬ së c¸c tµi kho¶n ph¶n
¸nh tõng lo¹i hµng tån kho. S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p
nµy ®îc tr×nh bµy trong s¬ ®å 4.
- Ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú: kh«ng theo dâi vËt t mét c¸ch thêng xuyªn mµ chØ
ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tån kho ®Çu vµ cuèi kú trªn c¬ së kiÓm kª cuèi kú, x¸c ®Þnh lîng tån
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho ……
12
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
kho thùc tÕ cña doanh nghiÖp. Cô thÓ c¸c doanh nghiÖp sö dông ph¬ng ph¸p nµy cã
c¸ch h¹ch to¸n tu©n theo s¬ ®å 5.
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho ……
13
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho ……
14
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
1.3. §Æc ®iÓm Hµng tån kho vµ nh÷ng ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c kiÓm to¸n:
Hµng tån kho chiÕm mét tû träng rÊt lín trong tæng tµi s¶n cña doanh nghiÖp vµ
còng chiÕm mét vÞ trÝ quan träng trong c«ng t¸c kÕ to¸n còng nh ho¹t ®éng kiÓm to¸n.
Cã ®îc nhËn xÐt nh trªn lµ do nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña hµng tån kho, cô thÓ nh sau:
- Hµng tån kho cã tû lÖ lín trong tæng tµi s¶n lu ®éng cña mét doanh nghiÖp, lµ kho¶n
môc chñ yÕu trªn B¸o c¸o tµi chÝnh nªn rÊt dÔ x¶y ra nh÷ng sai sãt hoÆc gian lËn lín,
g©y ¶nh hëng träng yÕu vÒ chi phÝ vµ kÕt qu¶ kinh doanh.
- Hµng tån kho rÊt ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i, ®îc b¶o qu¶n vµ qu¶n lý t¹i nhiÒu ®Þa ®iÓm
(kho) kh¸c nhau, do nhiÒu ngêi phô tr¸ ch vËt chÊt (thñ kho). §iÒu kiÖn b¶o qu¶n ®èi
víi tõng lo¹i hµng tån kho lµ rÊt kh¸c nhau. ChÝnh v× thÕ, thùc hiÖn c«ng viÖc kiÓm
so¸t vËt chÊt, kiÓm kª vÒ chÊt lîng còng nh gi¸ trÞ lµ rÊt phøc t¹p, kh¶ n¨ng x¶y ra sai
sãt, gian lËn lµ nhiÒu h¬n so víi c¸c tµi s¶n kh¸c. Cô thÓ: cã nhiÒu kho¶n môc hµng
tån kho rÊt khã ph©n lo¹i vµ ®Þnh gi¸ nh c¸c linh kiÖn ®iÖn tö phøc t¹p, c¸c c«ng tr×nh
x©y dùng dë dang hay kim khÝ qóy…(®ßi hái cã ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia nªn mang
tÝnh chñ quan cao).
- Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p ®Ó ®Þnh gi¸ hµng tån kho, ngay c¶ víi mçi lo¹i hµng tån kho
còng cã thÓ x©y dùng c¸ch tÝnh kh¸c nhau nh ph¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn, ph¬ng
ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh hay ph¬ng ph¸p nhËp tríc- xuÊt tríc (FIFO)… Víi mçi
c¸ch tÝnh sÏ ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ kh¸c nhau, bªn c¹nh ®ã viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng
tån kho l¹i cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn gi¸ vèn hµng b¸n, ¶nh hëng träng yÕu tíi viÖc
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho ……
15
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
x¸c ®Þnh lîi nhuËn thuÇn trong n¨m tµi chÝnh. V× vËy ®Ó thu thËp ®îc b»ng chøng
kiÓm to¸n ®Çy ®ñ vµ cã hiÖu lùc, c¸c kiÓm to¸n viªn khi thùc hiÖn kiÓm to¸n ph¶i n¾m
b¾t ®îc ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho mµ kh¸ch hµng ®ang sö dông cïng víi viÖc
¸p dông nã trong thùc tiÔn. Thùc tÕ hiÖn nay vÉn cßn cã nh÷ng doanh nghiÖp kh«ng ¸p
dông nhÊt qu¸n c¸ch x¸c ®Þnh trÞ gi¸ hµng tån kho gi÷a c¸c niªn ®é kÕ to¸n, ®iÒu nµy
rÊt dÔ dÉn ®Õn nh÷ng sai sãt ®¸ng kÓ.
- Hµng tån kho còng nh nhiÒu lo¹i tµi s¶n kh¸c, ph¶i chÞu ¶nh hëng cña hao mßn h÷u
h×nh vµ hao mßn v« h×nh (bÞ h háng sau mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, dÔ bÞ lçi
thêi…). §iÒu nµy yªu cÇu c¸c kiÓm to¸n viªn ph¶i cã nh÷ng hiÓu biÕt cô thÓ vÒ tõng
lo¹i hµng tån kho cã trong doanh nghiÖp còng nh xu híng biÕn ®éng cña chóng, tõ ®ã
x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®îc gi¸ trÞ hao mßn cña tõng lo¹i.
- Chu tr×nh hµng tån kho cã liªn quan trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp víi c¸c chu tr×nh kh¸c,
v× vËy khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n, ph¶i cã sù xem xÐt mèi liªn hÖ gi÷a c¸c chu tr×nh nµy,
do cã thÓ x¶y ra nh÷ng sai sãt mang tÝnh chÊt d©y chuyÒn gi÷a c¸c giai ®o¹n trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt.
1.4. C¸c chøc n¨ng cña Hµng tån kho víi qu¸ tr×nh kiÓm so¸t néi bé trong doanh
nghiÖp:
Nh phÇn 1.3 ®· nªu, ®Æc ®iÓm næi bËt cña hµng tån kho lµ cã liªn quan ®Õn
nhiÒu chu tr×nh kh¸c trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, do vËy chu tr×nh nµy cã
nh÷ng chøc n¨ng c¬ b¶n sau:
- Chøc n¨ng mua hµng;
- Chøc n¨ng nhËn hµng;
- Chøc n¨ng lu kho vËt t, hµng hãa;
- Chøc n¨ng xuÊt kho;
- Chøc n¨ng s¶n xuÊt;
- Chøc n¨ng lu kho thµnh phÈm;
- Chøc n¨ng xuÊt thµnh phÈm ®i tiªu thô.
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho ……
16
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Tïy theo ®Æc ®iÓm cô thÓ trong quy tr×nh ho¹t ®éng còng nh môc tiªu qu¶n lý
cña tõng thêi ®iÓm mµ mçi doanh nghiÖp x©y dùng cho m×nh mét hÖ thèng kiÓm so¸t
néi bé hµng tån kho hîp lý ®Ó kiÓm so¸t tèt nhÊt dßng vËn ®éng cña hµng tån kho,
®¶m b¶o tÝnh ®éc lËp gi÷a c¸c bé phËn trong viÖc kiÓm tra. Theo ®ã, qu¸ tr×nh kiÓm
so¸t néi bé ®îc thùc hiÖn theo tõng chøc n¨ng cô thÓ cña chu tr×nh hµng tån kho.
1.4.1. Chøc n¨ng mua hµng:
Qu¸ tr×nh mua hµng lµ mét bé phËn n»m trong chu tr×nh mua hµng- thanh to¸n.
§Æc ®iÓm chung cña nghiÖp vô nµy lµ chóng ®îc thùc hiÖn bëi bé phËn cung øng c¨n
cø vµo giÊy ®Ò nghÞ mua hµng ®· ®îc phª duyÖt, bé phËn nµy sÏ lËp ®¬n ®Æt hµng hoÆc
tháa thuËn c¸c hîp ®ång mua hµng. HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé víi viÖc mua hµng cña
doanh nghiÖp sÏ ®îc thiÕt lËp ®¶m b¶o tÝnh h÷u hiÖu, cã thÓ bao gåm c¸c bíc c«ng
viÖc c¬ b¶n sau:
- ThiÕt lËp kÕ ho¹ch mua hµng dùa trªn c¬ së kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, kÕ ho¹ch tiªu thô s¶n
phÈm, kÕ ho¹ch dù tr÷ hµng tån kho.
- Sö dông c¸c phiÕu yªu cÇu cã ®¸nh sè thø tù tríc. Quy ®Þnh thñ tôc xÐt duyÖt yªu
cÇu mua, phiÕu yªu cÇu mua ph¶i ghi râ n¬i yªu cÇu, sè lîng vµ chñng lo¹i hµng hãa.
- PhiÕu yªu cÇu ®îc chuyÓn tíi phßng thu mua ®Ó lµm c¨n cø lËp ®¬n ®Æt mua hµng
göi ®Õn n¬i cung cÊp ®· ®îc lùa chän. §¬n ®Æt hµng ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c yÕu rè vÒ sè lîng, chñng lo¹i, quy c¸ch hµng hãa hoÆc dÞch vô yªu cÇu. §ång thêi ®¬n ®Æt hµng sÏ
®îc chuyÓn cho c¸c bé phËn cã liªn quan nh bé phËn kÕ to¸n ®Ó h¹ch to¸n, bé phËn
nhËn hµng ®Ó kiÓm tra ®èi chiÕu.
- Cã sù ph©n t¸ch tr¸ch nhiÖm gi÷a ngêi yªu cÇu, ngêi lËp hãa ®¬n vµ ngêi quyÕt ®Þnh
viÖc mua hµng ®ã.
1.4.2. Chøc n¨ng nhËn hµng, lu kho:
NghiÖp vô nµy ®îc b¾t ®Çu b»ng viÖc nhËp kho hµng mua, lËp biªn b¶n giao
nhËn hµng, còng n»m trong chu tr×nh mua hµng- thanh to¸n. TÊt c¶ hµng hãa sÏ ®îc
chuyÓn tíi bé phËn kho, bé phËn nµy tiÕn hµnh nhËp kho. Thñ kho lËp phiÕu nhËp kho
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho ……
17
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
ghi râ sè lîng, quy c¸ch cña hµng thùc nhËp, ghi sæ vµ chuyÓn cho kÕ to¸n lµm c¨n cø
ghi sæ kÕ to¸n. HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé víi chøc n¨ng nhËn hµng, lu kho gåm:
- Hµng hãa nhËn vÒ ph¶i ®îc kiÓm tra c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng bëi mét bé phËn ®éc
lËp víi bé phËn mua hµng vµ bé phËn lu kho ®îc gäi lµ Phßng nhËn hµng. Phßng nhËn
hµng cã tr¸ch nhiÖm x¸c ®Þnh sè lîng hµng nhËn, kiÓm ®Þnh chÊt lîng cã phï hîp víi
yªu cÇu trong ®¬n ®Æt hµng hay kh«ng, ®ång thêi còng lo¹i bá nh÷ng hµng hãa bÞ lçi,
kÐm phÈm chÊt… Sau ®ã lËp Biªn b¶n nhËn hµng (phiÕu nhËn hµng) chuyÓn tíi bé
phËn kho.
- Ph¶i cã sù c¸ch ly vÒ tr¸ch nhiÖm gi÷a ngêi ghi sæ vµ ngêi qu¶n lý kho hµng.
- HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ph¶i ®îc thiÕt kÕ bao gåm c¶ thñ tôc kiÓm tra tÝnh ®Çy ®ñ
cña c¸c chøng tõ hµng tån kho, tÝnh to¸n l¹i c¸c chøng tõ gèc, ®èi chiÕu chøng tõ gèc
víi sæ kÕ to¸n hµng tån kho, ®èi chiÕu gi÷a c¸c lo¹i sæ víi nhau ®Ó ®¶m b¶o viÖc ghi
®óng, ghi ®ñ vµ kÞp thêi nghiÖp vô hµng tån kho.
1.4.3. Chøc n¨ng xuÊt kho vËt t, hµng hãa:
Bé phËn kho ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ toµn bé sè hµng hãa mµ m×nh qu¶n lý, do
®ã tÊt c¶ c¸c trêng hîp xuÊt vËt t, hµng hãa ®Òu ph¶i cã phiÕu yªu cÇu sö dông ®· ®îc
phª duyÖt hay ph¶i cã ®¬n ®Æt hµng. C¨n cø vµo phiÕu xuÊt kho thñ kho vµ kÕ to¸n vËt
t ghi sæ vµ h¹ch to¸n. Doanh nghiÖp tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc:
- PhiÕu yªu cÇu xuÊt kho ph¶i ®îc lËp dùa trªn mét ®¬n ®Æt hµng s¶n xuÊt hay ®¬n ®Æt
hµng cña kh¸ch hµng bªn ngoµi. PhiÕu nµy ®îc lËp thµnh 3 liªn: giao cho bé phËn cã
nhu cÇu sö dông vËt t, giao cho thñ kho vµ 1 liªn giao cho phßng kÕ to¸n.
- Hµng hãa xuÊt kho ph¶i ®îc kiÓm tra vÒ chÊt lîng.
- Cã nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ vÒ nguyªn t¾c phª duyÖt vËt t, hµng hãa xuÊt kho. Cã sù
ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm c«ng viÖc gi÷a ngêi xuÊt kho vµ ngêi lËp phiÕu yªu cÇu.
1.4.4. Chøc n¨ng s¶n xuÊt:
S¶n xuÊt lµ giai ®o¹n quan träng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp, chÝnh v× thÕ nã ®ßi hái ®îc kiÓm so¸t chÆt chÏ tõ kh©u kÕ ho¹ch vµ lÞch
tr×nh s¶n xuÊt, ®îc x©y dùng tõ íc to¸n vÒ nhu cÇu ®èi víi s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho ……
18
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
còng nh c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ hµng tån kho hiÖn cã. §Çu ra cña giai ®o¹n s¶n
xuÊt lµ thµnh phÈm hoÆc s¶n phÈm dë dang. KiÓm so¸t néi bé ®èi víi viÖc s¶n xuÊt ®îc thiÕt lËp b»ng c¸ch gi¸m s¸t sè lîng s¶n phÈm ®Çu ra ®Ó ®¶m b¶o r»ng viÖc s¶n xuÊt
®îc tiÕn hµnh trªn c¬ së c¸c yÕu tè ®Çu vµo sö dông mét c¸ch hiÖu qu¶ vµ hîp lý. Qua
®ã cã thÓ thÊy c«ng viÖc kiÓm so¸t néi bé chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh lµ sù kÕt hîp gi÷a
kiÓm so¸t chi phÝ s¶n xuÊt t¹i bé phËn s¶n xuÊt víi bé phËn xuÊt kho, cô thÓ:
- T¹i bé phËn s¶n xuÊt: sö dông c¸c chøng tõ cã ®¸nh sè thø tù tríc ®Ó theo dâi viÖc sö
dông nguyªn vËt liÖu ®ång thêi kiÓm so¸t phÕ liÖu nÕu cã, c¸c b¶ng chÊm c«ng c«ng
nh©n s¶n xuÊt ®Ó theo dâi chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. C¸c tµi liÖu nµy còng bao gåm
b¸o c¸o sè lîng thµnh phÈm, b¸o c¸o kiÓm ®Þnh chÊt lîng s¶n phÈm. HÖ thèng kiÓm
so¸t néi bé còng ph¶i quy ®Þnh râ ngêi thùc hiÖn ghi chÐp giÊy tê kiÓm so¸t còng nh
quy ®Þnh râ vÒ ngêi lËp, ngêi göi, c¸c bé phËn nhËn ®îc b¸o c¸o s¶n xuÊt.
- T¹i bé phËn xuÊt kho: (®· tr×nh bµy phÇn 1.3.3).
1.4.5. Chøc n¨ng lu kho:
S¶n phÈm sau khi hoµn thµnh, qua kh©u kiÓm ®Þnh nÕu kh«ng ®îc chuyÓn ®i
tiªu thô th× sÏ nhËp kho ®Ó chê b¸n. Giai ®o¹n nµy nhÊt thiÕt ph¶i cã phiÕu nhËp kho,
®èi víi doanh nghiÖp cã hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé tèt th× mçi lo¹i thµnh phÈm sÏ ®îc
theo dâi trªn tõng hå s¬ riªng biÖt. Qu¸ tr×nh kiÓm so¸t thµnh phÈm ®îc coi nh mét
phÇn trong chu tr×nh b¸n hµng- thu tiÒn.
- C«ng t¸c kiÓm so¸t néi bé víi viÖc lu kho thµnh phÈm ®îc tiÕn hµnh t¬ng tù nh kiÓm
so¸t néi bé víi c«ng viÖc lu kho vËt t, hµng hãa.
1.4.6. Chøc n¨ng xuÊt kho thµnh phÈm ®i tiªu thô:
Qu¸ tr×nh nµy lµ mét m¾t xÝch quan träng cña chu tr×nh b¸n hµng- thu tiÒn,
trong ®ã qua ®Þnh thµnh phÈm cña doanh nghiÖp chØ ®îc xuÊt ra khái kho khi ®· cã sù
phª chuÈn hay c¨n cø ®Ó xuÊt kho thµnh phÈm, cô thÓ lµ c¸c ®¬n ®Æt hµng hoÆc hîp
®ång kinh tÕ. Khi xuÊt kho ph¶i cã phiÕu xuÊt kho do thñ kho lËp, bé phËn vËn chuyÓn
sÏ cã phiÕu vËn chuyÓn hµng (VËn ®¬n).
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho ……
19
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
- KiÓm so¸t néi bé ®èi víi chøc n¨ng xuÊt kho thµnh phÈm ®îc thÓ hiÖn trong viÖc sö
dông c¸c chøng tõ vËn chuyÓn, c¸c hãa ®¬n b¸n hµng ®îc ®¸nh sè thø tù tõ tríc, trong
viÖc so¸t xÐt thÈm ®Þnh c¸c chøng tõ xuÊt… (vÝ dô: phiÕu vËn chuyÓn ®îc lËp thµnh 3
liªn, liªn 1 lu ë phßng tiÕp vËn, liªn 2 göi ®Õn bé phËn tiªu thô kÌm §¬n ®Æt hµng ®Ó
lµm c¨n cø ghi hãa ®¬n cho kh¸ch hµng, liªn 3 ®Ýnh kÌm theo hµng hãa trong qu¸
tr×nh vËn chuyÓn). Ngoµi ra cßn cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ viÖc kÕ to¸n ph¶n ¸nh hµng
xuÊt kho trªn phiÕu xuÊt kho, sæ kÕ to¸n hµng tån kho hay sù ph©n c«ng ph©n nhiÖm
gi÷a bé phËn kho vµ bé phËn kÕ to¸n…
NhËn xÐt: C¸c chøc n¨ng cña hµng tån kho thÓ hiÖn qu¸ tr×nh vËn ®éng cña
hµng tån kho, cã thÓ kh¸i qu¸t nh s¬ ®å sau:
S¬ ®å 4: Dßng vËn ®éng cña chu tr×nh hµng tån kho
§¬n ®Æt
mua hµng
NhËn
mua
hµng
NhËp
NhËp
kho
NVL
hµng
hãa
kho
XuÊt
§a NVL
vµo
s¶n
xuÊt
NhËp
NhËp
kho
thµnh
phÈm
kho
kho
XuÊt
thµnh
phÈm,
XuÊt
hµng hãa
®Ó b¸n
kho
giao
XuÊt kho ®èi víi hµng hãa
KiÓm so¸t néi bé ®èi víi hµng tån kho lµ viÖc thiÕt kÕ c¸c c«ng viÖc ®Ó kiÓm
so¸t víi tõng chøc n¨ng, tõng giai ®o¹n cô thÓ cña hµng tån kho. KiÓm to¸n viªn thu
thËp nh÷ng hiÓu biÕt cô thÓ vÒ c¸c ho¹t ®éng kiÓm so¸t néi bé cña doanh nghiÖp vÒ
chu tr×nh nµy, tõ ®ã tiÕn hµnh thiÕt kÕ c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t hay c¸c tr¾c nghiÖm
®¹t yªu cÇu ®Ó x¸c minh tÝnh hiÖn h÷u cña c¸c ho¹t ®éng kiÓm so¸t ®ã. C¸c thö
nghiÖm kiÓm so¸t sÏ t¹o c¬ së cho viÖc ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé víi hµng
tån kho cña ®¬n vÞ, ®©y lµ bíc c«ng viÖc mang tÝnh b¾t buéc trong giai ®o¹n chuÈn bÞ
kiÓm to¸n hµng tån kho.
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho ……
20
- Xem thêm -