Tài liệu Luận văn hoàn thiện kế toán xác định kết quả kinh doanh và phân phối lợi nhuận tại công ty thương mại hà nội

LỜI MỞ ĐẦU Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tríc xu híng hoµ nhËp vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÕ giíi, ViÖt Nam còng ®· më réng quan hÖ th¬ng m¹i, hîp t¸c kinh tÕ víi rÊt nhiÒu níc trong khu vùc vµ thÕ giíi. §i cïng v¬i sù më cöa cña nÒn kinh tÕ lµ sù thay ®æi cña khung ph¸p chÕ. HiÖn nay, ph¸p luËt ViÖt Nam ®ang cè g¾ng t¹o ra s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ, Nhµ níc kh«ng cßn b¶o hé cho c¸c doanh nghiÖp nhµ níc nh tríc ®©y n÷a. ViÖc nµy t¹o ra c¬ héi ph¸t triÓn cho c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ nhng còng l¹i ®Æt ra rÊt nhiÒu th¸ch thøc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ níc. §Ó tån t¹i vµ æn ®Þnh ®îc trªn thÞ trêng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp nhµ níc ph¶i cã sù chuyÓn m×nh, ph¶i n©ng cao tÝnh tù chñ, n¨ng ®éng ®Ó t×m ra ph¬ng thøc kinh doanh cã hiÖu qu¶, ®em l¹i lîi nhuËn cao tõ ®ã míi cã ®ñ søc ®Ó c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ. KÕt qu¶ kinh doanh lµ mét chØ tiªu chÊt lîng tæng hîp ph¶n ¸nh ®Ých thùc t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nã liªn quan chÆt chÏ ®Õn chi phÝ bá ra vµ lîi nhuËn sÏ ®¹t ®îc, do ®ã nÕu x¸c ®Þnh ®óng ®¾n kÕt qu¶ kinh doanh sÏ gióp cho l·nh ®¹o doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ theo dâi ®îc hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh tõ ®ã ®a ra nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu nh¾m gióp cho doanh nghiÖp n©ng cao ®îc lîi nhuËn. Cïng víi viÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh, ph©n phèi lîi nhuËn còng cã ý nghÜa v« cïng quan träng ®èi víi doanh nghiÖp. ViÖc ph©n phèi sö dông ®óng ®¾n, hîp ký kÕt qu¶ kinh doanh sÏ ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp ph¸t triÓn, ®¶m b¶o cho yªu cÇu qu¶n lý vèn, ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, ®¶m b¶o lîi Ých kinh tÕ cña Nhµ níc, cña doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng. Tuy nhiªn trong thùc tÕ hiÖn nay, viÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh vµ ph©n phèi lîi nhuËn còng cßn nhiÒu bÊt hîp lý g©y nªn c¸c hiÖn tîng “l·i gi¶ lç thËt” hoÆc “lç gi¶ l·i thËt”, viÖc sö dông c¸c quü vèn cßn nhiÒu tuú tiÖn cha theo ®óng môc ®Ých cña chóng. Do ®ã ®Ó kh¾c phôc nh÷ng mÆt tån t¹i nªu trªn yªu cÇu kÕ to¸n víi vai trß lµ c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ ph¶i kh«ng ngõng hoµn thiÖn, ®Æc biÖt lµ kÕ to¸n kÕt qu¶ kinh doanh vµ ph©n phèi lîi nhuËn. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng nhËn thøc trªn, trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i c«ng ty Th¬ng M¹i Hµ Néi, t«i ®· ®i s©u nghiªn cøu vÒ kÕ to¸n kÕt qu¶ kinh doanh vµ ph©n phèi lîi nhuËn trong c«ng ty. T«i thÊy ®Ò tµi nµy lµ rÊt cÇn thiÕt, cã 1 t¸c dông cñng cè mét sè kiÕn thøc vÒ kÕ to¸n kÕt qu¶ kinh doanh vµ gióp cho c«ng ty h¹ch to¸n tèt h¬n vÒ kÕt qu¶ kinh doanh vµ ph©n phèi lîi nhuËn. Do ®ã t«i chän ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn kÕ to¸n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh vµ ph©n phèi lîi nhuËn trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i” §Ò tµi ®îc tr×nh bµy trong luËn v¨n tèt nghiÖp cã kÕt cÊu nh sau: Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n kÕt qu¶ kinh doanh vµ ph©n phèi lîi nhuËn trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i Ch¬ng II: T×nh h×nh thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n kÕt qu¶ kinh doanh vµ ph©n phèi lîi nhuËn t¹i c«ng ty Th¬ng M¹i Hµ Néi. Ch¬ng III: Ph¬ng híng hoµn thiÖn kÕ to¸n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh vµ ph©n phèi lîi nhuËn ë c«ng ty Th¬ng M¹i Hµ Néi. T«i hy väng c¸c ý kiÕn vµ gi¶i ph¸p ®a ra trong ®Ò tµi nµy sÏ cã ý nghÜa vÒ mÆt lý luËn vµ cã tÝnh kh¶ thi vÒ mÆt thùc tÕ. Trong qu¸ tr×nh thùc tËp, t«i ®· nhËn ®îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c«ng ty Th¬ng M¹i Hµ Néi, ®Æc biÖt lµ bé phËn kÕ to¸n. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì ®Çy hiÖu qu¶ cña c¸c c¸n bé kÕ to¸n c«ng ty vµ c¸c nh©n viªn kÕ to¸n ë Trung T©m Th¬ng M¹i 1E C¸t Linh. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o §Æng ThÞ Hoµ ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì em hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy. 2 Ch¬ng I Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n kÕt qu¶ kinh doanh vµ ph©n phèi lîi nhuËn trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i I/ KÕt qu¶ kinh doanh trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i 1. Vai trß cña kÕt qu¶ kinh doanh: BÊt cø mét doanh nghiÖp nµo khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu ph¶i quan t©m ®Õn hiªô qu¶. HiÖu qu¶ lµ chØ tiªu chÊt lîng ph¶n ¸nh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. HiÖu qu¶ ®îc thÓ hiÖn tËp trung nhÊt ë chØ tiªu lîi nhuËn mµ doanh nghiÖp ®¹t ®îc trong mét kú kinh doanh hoÆc mét kú kÕ to¸n. Lîi nhuËn gi÷ vÞ trÝ quan träng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp v× trong ®iÒu kiÖn h¹ch to¸n kinh doanh theo c¬ chÕ thÞ trêng, doanh nghiÖp cã tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®îc hay kh«ng, ®iÒu quyÕt ®Þnh lµ doanh nghiÖp cã t¹o ra ®îc lîi nhuËn hay kh«ng? V× thÕ, lîi nhuËn ®îc coi lµ ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng ®ång thêi cßn lµ mét chØ tiªu c¬ b¶n ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. ViÖc thùc hiÖn ®îc chØ tiªu lîi nhuËn lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®¶m b¶o cho t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ®îc v÷ng ch¾c bëi v× lîi nhuËn t¸c ®éng ®Õn mäi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, nã cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn kh¶ n¨ng thanh to¸n, kh¶ n¨ng chi tr¶, kh¶ n¨ng t¸i t¹o nguån vèn kinh doanh . . . Lîi nhuËn gióp doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn ®Ó trang tr¶i c¸c kho¶n chi phÝ ®· bá ra, thanh to¸n ®óng h¹n c¸c kho¶n tiÒn vay, l·i vay . . . trªn c¬ së ®ã t¨ng uy tÝn cña doanh nghiÖp ®èi víi c¸c ®èi t¸c quan hÖ, ®iÒu nµy sÏ t¹o thuËn lîi cho doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh tiÕp theo. Lîi nhuËn cßn lµ nguån tÝch luü c¬ b¶n ®Ó doanh nghiÖp bæ xung vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, khi cã lîi nhuËn doanh nghiÖp sÏ cã ®iÒu kiÖn ®Ó trÝch lËp c¸c quü: quü ®Çu t ph¸t triÓn, quü dù phßng tµi chÝnh, quü trî cÊp mÊt viÖc lµm, quü khen thëng - phóc lîi , tõ ®ã cã ®iÒu kiÖn t¸i ®Çu t vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ®æi míi hiÖn ®¹i ho¸ m¸y mãc thiÕt bÞ, më réng quy m« kinh doanh còng nh cã ®iÒu kiÖn c¶i thiÖn n©ng cao ®êi sèng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp. Lîi nhuËn lµ ph¬ng tiÖn ®Ó doanh nghiÖp tËn dông, khai th¸c nh÷ng tiÒm n¨ng thÕ m¹nh cña m×nh, t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp chiÕm lÜnh thÞ trêng vµ lµm trßn tr¸ch nhiÖm cña m×nh víi ba kh¸ch thÓ: 3 Nép Ng©n s¸ch Nhµ níc, ®¶m b¶o thu nhËp cho ngêi lao ®éng , b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn. Trong ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, lîi nhuËn lµ nguån tÝch luü c¬ b¶n ®Ó më réng t¸i s¶n xuÊt x· héi. Sù tham gia ®ãng gãp cña c¸c doanh nghiÖp vµo Ng©n s¸ch Nhµ níc ®îc ph¶n ¸nh ë thuÕ thu nhËp mµ doanh nghiÖp ®· nép sÏ gióp Nhµ níc cã ®iÒu kiÖn tËp trung thªm vèn ®Ó ®Çu t më réng, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, kÝch thÝch s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn. T¨ng l¬i nhuËn cña doanh nghiÖp gãp phÇn t¨ng vèn tù cã cña doanh nghiÖp, gi¶m vèn ®Çu t cña Nhµ níc, chuyÓn lîng vèn ®Çu t ®ã cho doanh nghiÖp kh¸c ph¸t triÓn kinh tÕ. Nh vËy, lîi nhuËn lµ chØ tiªu chÊt lîng quan träng nhÊt ®Ó d¸nh gi¸ chÊt lîng ho¹t ®éng kinh doanh, n©ng cao lîi nhuËn lµ ®iÒu kiÖn ®Ó t¨ng trëng, ph¸t triÓn kinh tÕ. C¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶ th× kinh tÕ Nhµ níc míi ph¸t triÓn ®îc. 2. Néi dung kÕt qu¶ kinh doanh: KÕt qu¶ kinh doanh lµ kÕt qu¶ tµi chÝnh cuèi cïng cña doanh nghiÖp trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh, lµ sè chªnh lÖch gi÷a doanh thu thuÇn víi toµn bé chi phÝ cña c¸c ho¹t ®éng ®· thùc hiÖn ®îc biÓu hiÖn díi chØ tiªu l·i hay lç. Néi dung cña kÕt qu¶ kinh doanh bao gåm: - KÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh - KÕt qu¶ ho¹t ®éng tµi chÝnh - KÕt qu¶ ho¹t ®éng bÊt thêng 2.1. KÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh: Trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i, kÕt qu¶ tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ kÕt qu¶ b¸n hµng ho¸. KÕt qu¶ b¸n hµng lµ phÇn chªnh lÖch gi÷a doanh thu b¸n hµng thuÇn víi c¸c kho¶n chi phÝ kinh doanh ®îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc: KÕt qu¶ = Doanh thu b¸n - Gi¸ vèn - Chi phÝ - Chi phÝ b¸n hµng hµng thuÇn hµng b¸n b¸n hµng QLDN Doanh thu b¸n hµng thuÇn = Doanh thu gép - C¸c kho¶n gi¶m trõ 4 - ThuÕ kh©u tiªu thô * Doanh thu gép lµ toµn bé tiÒn b¸n hµng ho¸, cung øng dÞch vô trªn thÞ trêng, thu tõ phÇn trî gi¸ cña Nhµ níc khi thùc hiÖn viÖc cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô theo yªu cÇu cña Nhµ níc. C¸c hµng ho¸, dÞch vô ®em tÆng, cho, biÕu hoÆc tiªu dïng trong néi bé doanh nghiÖp còng ph¶i ®îc h¹ch to¸n ®Ó x¸c ®Þnh doanh thu. Thêi ®iÓm ®Ó x¸c ®Þnh doanh thu lµ khi ngêi mua ®· chÊp nhËn thanh to¸n, kh«ng phô thuéc ®· thu tiÒn hµng hay cha. NÕu doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ th× doanh thu gép kh«ng bao gåm thuÕ GTGT, nÕu doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp th× doanh thu gép bao gåm c¶ thuÕ GTGT. * C¸c kho¶n gi¶m trõ bao gåm: gi¶m gi¸ hµng b¸n, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i vµ thuÕ kh©u tiªu thô. * Gi¶m gi¸ hµng b¸n ph¶n ¸nh c¸c kho¶n gi¶m gi¸ hoÆc håi khÊu cña doanh nghiÖp sau khi b¸n hµng v× nh÷ng lý do sau: hµng kÐm phÈm chÊt, sai quy c¸ch theo hîp ®ång, u ®·i cho kh¸ch hµng mua víi khèi lîng lín. * Gi¸ trÞ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i ph¶n ¸nh trÞ gi¸ cña sè s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô ®· tiªu thô bÞ kh¸ch hµng tr¶ l¹i do nguyªn nh©n vi ph¹m cam kÕt, vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ, hµng bÞ kÐm phÈm chÊt, kh«ng ®óng chñng lo¹i quy c¸ch . . . * ThuÕ kh©u tiªu thô lµ kho¶n thuÕ gi¸n thu mµ doanh nghiÖp ph¶i nép cho nhµ níc sau khi tiªu thô hµng ho¸ dÞch vô, bao gåm: thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu - nÕu cã PhÇn cßn l¹i cña doanh thu b¸n hµng thuÇn sau khi ®· trõ ®i gi¸ vèn hµng b¸n gäi lµ lîi nhuËn gép. Lîi nhuËn gép mµ doanh nghiÖp thu ®îc tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cßn ph¶i bï ®¾p nh÷ng chi phÝ cha ®îc tÝnh vµo trÞ gi¸ vèn cña hµng b¸n, ®ã lµ chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. * Chi phÝ b¸n hµng lµ toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ biÓu hiÖn b»ng tiÒn ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tæ chøc b¸n hµng. Chi phÝ b¸n hµng bao gåm: chi phÝ vËn chuyÓn, chi phÝ tiÒn l¬ng nh©n viªn b¸n hµng, chi phÝ lu kho, lu b·i, chi phÝ qu¶ng c¸o . . . * Chi phÝ QLDN lµ toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ biÓu hiÖn b»ng tiÒn ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh qu¶n lý kinh doanh, qu¶n lý hµnh chÝnh vµ c¸c chi phÝ chung kh¸c liªn quan ®Õn toµn doanh nghiÖp. 2.2. KÕt qu¶ ho¹t ®éng tµi chÝnh: 5 KÕt qu¶ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t tµi chÝnh lµ kÕt qu¶ ®îc h×nh thµnh tõ c¸c nghiÖp vô ®Çu t chøng kho¸n, gãp vèn liªn doanh, kinh doanh bÊt ®éng s¶n, cho vay vèn . . . C«ng thøc x¸c ®Þnh: KÕt qu¶ ho¹t = Thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh = ®éng tµi chÝnh Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh - - ThuÕ (nÕu cã) Thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh lµ sè tiÒn thu ®îc do l·i c¸c ho¹t ®éng ®Çu t tµi chÝnh, bao gåm: - L·i do mua b¸n chøng kho¸n - Lîi tøc cæ phÇn, l·i tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu - Thu nhËp cho thuª TSC§ tµi chÝnh - Thu l·i cho vay vèn - Thu nhËp do b¸n bÊt ®éng s¶n - Thu nhËp ®îc chia tõ c¸c ho¹t ®éng tham gia liªn doanh - L·i do mua b¸n ngo¹i tÖ - Thu kho¶n chiÕt khÊu ®îc hëng do thanh to¸n sím cho ngêi b¸n. - Thu tõ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t kh¸c . . . - Hoµn nhËp dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t. Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh lµ c¸c chi phÝ vµ c¸c kho¶n lç liªn quan ®Õn ho¹t ®éng vÒ ®Çu t tµi chÝnh. Chi phÝ ho¹t ®éng ®Çu t tµi chÝnh bao gåm: - Lç do mua b¸n chøng kho¸n - Chi phÝ cho c¸c ho¹t ®éng ®Çu t chøng kho¸n - Lç do ho¹t ®éng liªn doanh - Chi chiÕt khÊu b¸n hµng cho ngêi mua do thanh to¸n sím - Chi phÝ ho¹t ®éng ®Çu t tµi chÝnh kh¸c - Chi phÝ dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t 2.3. KÕt qu¶ ho¹t ®éng bÊt thêng: KÕt qu¶ ho¹t ®éng bÊt thêng lµ kho¶n chªnh lÖch gi÷a thu vµ chi bÊt thêng ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp C«ng thøc x¸c ®Þnh: KÕt qu¶ bÊt thêng = Thu nhËp bÊt thêng - Chi phÝ bÊt thêng + Thu nhËp bÊt thêng lµ nh÷ng kho¶n thu nhËp tõ c¸c nghiÖp vô kh«ng thêng xuyªn ë doanh nghiÖp, n»m ngoµi dù tÝnh cña doanh nghiÖp C¸c kho¶n thu nhËp bÊt thêng bao gåm: - 6 - - Thu do nhîng b¸n, thanh lý TSC§, b¸n phÕ liÖu - Thu c¸c kho¶n ®îc ph¹t båi thêng - Thu vÒ c¸c kho¶n nî v¾ng chñ - Thu l¹i nî khã ®ßi ®· xo¸ sæ - Ng©n s¸ch tho¸i thu thuÕ - Tµi s¶n thõa ®îc h¹ch to¸n vµo l·i - Hoµn nhËp dù phßng gi¶m gi¸ tån kho vµ ph¶i thu khã ®ßi. + Chi phÝ bÊt thêng lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ do c¸c sù kiÖn hay c¸c nghiÖp vô riªng biÖt víi ho¹t ®éng th«ng thêng mµ doanh nghiÖp kh«ng thÓ tÝnh to¸n tríc ®îc. C¸c kho¶n chi phÝ bÊt thêng bao gåm: - Chi phÝ thanh lý, nhîng b¸n TSC§, gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ thanh lý nhîng b¸n. - C¸c kho¶n bÞ ph¹t, ph¶i båi thêng - Ng©n s¸ch truy thu thuÕ - Gi¶i quyÕt tµi s¶n thiÕu vµo chi phÝ bÊt thêng - C¸c kho¶n nî kh«ng thu håi ®îc cho vµo lç - C¸c kho¶n chi phÝ bÊt thêng kh¸c. Mäi kho¶n thu nhËp bÊt thêng, chi phÝ bÊt thêng khi ghi vµo sæ kÕ to¸n ph¶i c¨n cø vµo biªn b¶n cña héi ®ång xö lý, ph¶i ®îc gi¸m ®èc vµ kÕ to¸n trëng ký duyÖt. ð Cuèi kú tæng céng 3 kÕt qu¶ ®· nªu ë trªn sÏ thu ®îc kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp: KÕt qu¶ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kÕt qu¶ ho¹t kÕt qu¶ ho¹t + = + KD s¶n xuÊt KD ®éng tµi chÝnh ®éng bÊt thêng §ã lµ kÕt qu¶ tµi chÝnh cuèi cïng cña doanh nghiÖp trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. NÕu kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ mét sè d¬ng th× chøng tá doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶, ngîc l¹i chøng tá doanh nghiÖp ®· kh«ng b¶o toµn ®îc nguån vèn ®Çu t ban ®Çu. 3. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh: KÕt qu¶ kinh doanh lµ kÕt qu¶ tµi chÝnh cuèi cïng do ®ã nã chÞu ¶nh hëng cña rÊt nhiÒu nh©n tè, c¶ nh©n tè chñ quan lÉn nh©n tè kh¸ch quan. Trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i th× kÕt qu¶ kinh doanh chÞu ¶nh hëng chñ yÕu cña 3 nh©n tè: 7 - Doanh thu b¸n hµng - Gi¸ vèn hµng b¸n - Chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp 3.1. ¶nh hëng cña doanh thu b¸n hµng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh: Doanh thu b¸n hµng cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. NÕu c¸c nh©n tè kh¸c kh«ng thay ®æi th× doanh thu b¸n hµng cµng lín cho ta kÕt qu¶ kinh doanh cµng cao vµ ngîc l¹i. Doanh thu b¸n hµng l¹i chÞu ¶nh hëng cña rÊt nhiÒu nh©n tè nh: thÞ trêng, gi¸ c¶, khèi lîng hµng b¸n . . . do ®ã sù biÕn ®éng cña c¸c yÕu tè nµy còng t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. ThÞ trêng lµ n¬i thÓ hiÖn tËp trung nhÊt, ®Çy ®ñ nhÊt mèi quan hÖ cung cÇu vÒ hµng ho¸, v× vËy ph¬ng tr©m kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ ph¶i híng ra thÞ trêng vµ do thÞ trêng quyÕt ®Þnh. Doanh nghiÖp kh«ng thÓ ®a ra thÞ trêng nh÷ng hµng ho¸ cã chÊt lîng thÊp víi gi¸ c¶ cao hay lµ nh÷ng hµng ho¸ kh«ng phï hîp víi thÞ hiÕu cña ngêi tiªu dïng v× nh vËy còng ®ång nghÜa víi viÖc doanh nghiÖp sÏ bÞ diÖt vong, bÞ thÞ trêng ®µo th¶i. Doanh nghiÖp chØ cã thÓ tån t¹i trªn thÞ trêng ®Ó thùc hiÖn môc tiªu cña m×nh b»ng c¸ch tu©n theo thÞ trêng, ®a ra thÞ trêng nh÷ng hµng ho¸ mµ thÞ trêng cÇn víi gi¸ c¶ hîp lý. ThÞ trêng chÝnh lµ n¬i quyÕt ®Þnh sù tån t¹i hay diÖt vong cña doanh nghiÖp. Gi¸ b¸n hµng ho¸ còng cã quan hÖ chÆt chÏ víi doanh thu b¸n hµng. Gi¸ c¶ ®îc x¸c ®Þnh tuú thuéc vµo quan hÖ cung cÇu, thÞ hiÕu tiªu dïng, søc mua cña ®ång tiÒn vµ t×nh h×nh c¹nh tranh trªn thÞ trêng. ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ b¸n hîp lý sÏ gióp doanh nghiÖp t¨ng nhanh tèc ®é lu chuyÓn hµng ho¸, t¨ng vßng quay cña vèn tõ ®ã gãp phÇn n©ng cao lîi nhuËn. Khèi lîng hµng ho¸ tiªu thô cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn doanh thu b¸n hµng. Hµng ho¸ tiªu thô cµng nhiÒu th× kh¶ n¨ng vÒ doanh thu sÏ cµng lín. BiÖn ph¸p t¨ng khèi lîng hµng b¸n còng lµ biÖn ph¸p quan träng nhÊt ®Ó t¨ng kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. T¨ng khèi lîng hµng b¸n sÏ gióp doanh nghiÖp më réng quy m« kinh doanh, t¨ng vÞ thÕ cña m×nh trªn thÞ trêng tõ ®ã dÔ dµng thùc hiÖn môc tiªu “tèi ®a ho¸ lîi nhuËn”. Do ®ã hiÖn nay viÖc lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao khèi lîng hµng b¸n mµ vÉn ®¶m b¶o bï ®¾p ®îc gi¸ vèn hµng b¸n vµ chi phÝ kinh doanh lµ mèi quan t©m rÊt thêng xuyªn cña c¸c doanh nghiÖp. C«ng t¸c tæ chøc b¸n hµng lµ mét nh©n tè quan träng thóc ®Èy kÕt qu¶ tiªu thô. NÕu doanh nghiÖp tæ chøc nhiÒu h×nh thøc b¸n bu«n, b¸n lÎ, b¸n ®¹i 8 lý, b¸n qua kho . . . tÊt yÕu sÏ tiªu thô ®îc nhiÒu hµng h¬n. ViÖc qu¶ng c¸o, chµo hµng giíi thiÖu s¶n phÈm , th¸i ®é phôc vô kh¸ch hµng còng lµ yÕu tè quan träng lµm t¨ng doanh thu. Qua t×m hiÓu, nghiªn cøu nh÷gn phÇn trªn ®©y cho thÊy viÖc ®¶m b¶o ®Èy m¹nh doanh thu ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i cã tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý tèt bëi ®ã lµ phÇn c«ng viÖc rÊt quan träng trong viÑc t¹o nªn thu nhËp vµ lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. 3.2. ¶nh hëng cña gi¸ vèn hµng b¸n ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp: Gi¸ vèn hµng b¸n còng lµ mét trong nh÷ng bé phËn cÊu thµnh nªn kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Gi¸ vèn hµng b¸n cã ¶nh hëng ngîc chiÒu víi kÕt qu¶ kinh doanh. GÝa vèn hµng b¸n cao trong ®iÒu kiÖn gi¸ b¸n hµng ho¸ bÞ khèng chÕ bëi sù c¹nh tranh trªn thÞ trêng sÏ lµm lîi nhuËn cña doanh nghiÖp bÞ gi¶m xuèng vµ ngîc l¹i. Do ®ã ®Ó t¨ng kÕt qu¶ kinh doanh th× c¸c doanh nghiÖp lu«n cè g¾ng gi¶m gi¸ vèn hµng b¸n. Trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i, gi¸ vèn hµng b¸n bao gåm: gi¸ mua hµng ho¸, chi phÝ trùc tiÕp thu mua, b¶o qu¶n, ph©n lo¹i, ®ãng gãi, vËn chuyÓn . . . Gi¸ mua hµng ho¸ lµ gi¸ tho¶ thuËn gi÷a doanh nghiÖp víi ngêi b¸n vµ nã phô thuéc vµo gi¸ c¶ thÞ trêng v× thÕ doanh nghiÖp khã cã thÓ tù ®a ra gi¸ mua theo chñ quan cña m×nh. ë ®©y viÖc gi¶m gi¸ vèn hµng b¸n chñ yÕu ®îc thùc hiÖn b»ng c¸ch tiÕt kiÖm tèi ®a chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thu mua hµng ho¸. Muèn vËy, doanh nghiÖp cÇn ph¶i lùa chän ®îc nguån hµng thÝch hîp, tæ chøc khoa häc hîp lý c«ng t¸c mua hµng vµ dù tr÷ hµng ho¸. 3.3. ¶nh hëng cña chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh: 3.3.1. Chi phÝ b¸n hµng: §Ó ®Èy nhanh tèc ®é b¸n hµng, t¨ng doanh sè tiªu thô ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i bá ra c¸c kho¶n chi phÝ gäi lµ chi phÝ b¸n hµng. Chi phÝ b¸n hµng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña c¸c yÕu tè phôc vô cho qu¸ tr×nh b¸n hµng vµ nã ph¸t sinh rÊt thêng xuyªn trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i. Cã thÓ coi chi phÝ b¸n hµng nh lµ mét con dao hai lìi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, nÕu biÕt sö dông hîp lý kho¶n chi phÝ nµy sÏ gióp cho doanh nghiÖp ®Èy m¹nh tèc ®é lu chuyÓn hµng ho¸, ®¸nh bËt c¸c ®èi thñ c¹nh tranh vµ t¨ng thÞ phÇn cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng tõ ®ã cã thÓ dÔ dµng thùc hiÖn môc tiªu “tèi ®a ho¸ lîi nhuËn” cña m×nh. Nhng ngîc l¹i nÕu sö dông kh«ng hîp lý chi phÝ b¸n hµng sÏ lµm cho lîi nhuËn gi¶m xuèng, doanh nghiÖp kh«ng cã ®iÒu 9 kiÖn më réng quy m« kinh doanh vµ rÊt dÔ bÞ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh ®¸nh b¹i. V× thÕ khi sö dông kho¶n chi phÝ nµy ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i rÊt quan t©m ®Õn hiÖu qu¶ mµ nã mang l¹i, gi¶m tèi ®a c¸c chi phÝ ph¸t sinh bÊt hîp lý vµ c¸c chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña m×nh. 3.3.2. Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: Còng gièng nh chi phÝ b¸n hµng vµ gi¸ vèn hµng b¸n, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp cã ¶nh hëng ngîc chiÒu víi kÕt qu¶ kinh doanh. Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh cã liªn quan chung ®Õn toµn bé ho¹t ®éng cña c¶ doanh nghiÖp mµ kh«ng t¸ch riªng ra ®îc cho bÊt kú ho¹t ®éng nµo. Trong mçi doanh nghiÖp, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp thêng ph¸t sinh kh¸ lín vµ khã kiÓm so¸t. Do ®ã c¸c doanh nghiÖp ph¶i qu¶n lý thËt chÆt chÏ c¸c kho¶n chi phÝ nµy v× nÕu chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ph¸t sinh bõa b·i, vît qu¸ giíi h¹n cho phÐp th× sÏ ¶nh hëng nghiªm träng ®Õn lîi nhuËn, g©y ¶nh hëng kh«ng tèt cho doanh nghiÖp. 4. C¸c biÖn ph¸p n©ng cao kÕt qu¶ kinh doanh: KÕt qu¶ kinh doanh ®îc biÓu hiÖn b»ng chØ tiªu lîi nhuËn lµ môc tiªu kinh tÕ cao nhÊt, lµ ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp do ®ã n©ng cao lîi nhuËn lu«n lµ híng phÊn ®Êu kh«ng ngõng cña c¸c doanh nghiÖp. N©ng cao lîi nhuËn lµ ®éng lùc ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn, thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ. §Ó ®¹t ®îc møc lîi nhuËn ngµy cµng cao th× c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i tu©n theo mét sè biÖn ph¸p sau: 4.1. N©ng cao doanh thu b¸n hµng: Nh chóng ta ®· biÕt, doanh thu b¸n hµng lµ mét trong nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp, n©ng cao doanh thu b¸n hµng lµ biÖn ph¸p quan träng nhÊt ®Ó n©ng cao kÕt qu¶ kinh doanh. §Ó n©ng cao doanh thu doanh nghiÖp cÇn ph¶i thùc hiÖn ®îc mét sè biÖn ph¸p cô thÓ sau: * Tæ chøc tèt c«ng t¸c mua hµng: “ B¸n tèt ph¶i b¾t ®Çu tõ mua tèt”. §Ó ®¸p øng nhu cÇu kh¸ch hµng vµ nh»m tiªu thô hµng ho¸ mét c¸ch thuËn tiÖn th× tríc tiªn doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc tèt c«ng t¸c thu mua hµng ho¸. ë níc ta hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn víi chÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ tÊt yÕu ph¶i cã hîp t¸c, cã c¹nh tranh trªn thÞ trêng trong níc vµ thÞ trêng quèc tÕ. §iÒu ®ã dÉn ®Õn mét mÆt hµng kinh doanh cã thÓ cã nhiÒu nguån cung cÊp víi gi¸ c¶ kh¸c nhau vµ uy tÝn cña tõng hµng ho¸ ®ã còng kh«ng gièng nhau. Do ®ã, ®Ó cã 10 thÓ phôc vô tèt nhÊt nhu cÇu cña kh¸ch hµng ®ßi hái doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã sù kh«n khÐo trong viÖc lùa chän nguån cung cÊp lý tëng. Ch¼ng h¹n nguån cung cÊp æn ®Þnh cã chÊt lîng hµng ho¸ tèt, uy tÝn hµng ho¸ cao, vËn chuyÓn gÇn, gi¸ mua vµo hîp lý ®Ó cã gi¸ b¸n phï hîp, tiªu thô ®îc nhanh vµ chi phÝ lu th«ng thÊp tõ ®ã sÏ lµm t¨ng kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Kinh nghiÖm cho thÊy doanh nghiÖp nªn mua hµng ë nhiÒu nguån hµng kh¸c nhau ®Ó tr¸nh sù rñi ro trong kinh doanh nhng nªn chän mét nguån hµng chÝnh ®Ó tËn dông ®îc sù u ®·i cña hä. * §Èy m¹nh qu¸ tr×nh b¸n hµng: §©y lµ mét ph¬ng híng quan träng ®Ó t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. §Ó ®Èy m¹nh tèc ®é tiªu thô hµng ho¸ th× ngoµi viÖc tæ chøc tèt c«ng t¸c mua hµng, doanh nghiÖp cÇn ph¶i tæ chøc tèt c«ng t¸c marketing, n©ng cao chÊt lîng phôc vô , tÝch cùc nghiªn cøu thÞ trêng ®Ó chän ®óng mÆt hµng kinh doanh mµ thÞ trêng cÇn, tÝch cùc nghiªn cøu ®èi thñ c¹nh tranh ®Ó lùa chän ph¬ng ¸n kinh doanh thÝch hîp, ®µo t¹o ®éi ngò nh©n viªn b¸n hµng cã tr×nh ®é nghiÖp vô cao. Ngoµi ra, doanh nghiÖp cÇn ph¶i kh«ng ngõng më réng mÆt hµng, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ®Ó ®¸p øng tèi ®a nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng. 4.2. TiÕt kiÖm chi phÝ kinh doanh: H¹ thÊp chi phÝ kinh doanh g¾n liÒn víi nguyªn t¾c tiÕt kiÖm, nhng nã ph¶i kh¸c víi viÖc c¾t xÐn c¸c kho¶n chi phÝ cÇn thiÕt phôc vô cho qu¸ tr×nh tiªu thô hµng hãa. V× vËy, viÖc phÊn ®Êu gi¶m tØ suÊt chi phÝ cÇn cã quan ®iÓm toµn diÖn. H¹ thÊp chi phÝ kinh doanh th¬ng m¹i ®ång thêi ph¶i h¹ thÊp chi phÝ kinh doanh cña x· héi vµ ph¶i ®¶m b¶o chÊt lîng cho ngêi tiªu dïng. C¸c biÖn ph¸p h¹ thÊp chi phÝ kinh doanh còng bao gåm mét lo¹t c¸c biÖn ph¸p ®Ó t¨ng kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp nh t¨ng møc lu chuyÓn hµng ho¸, ph©n bè tiªu thô, tæ chøc vËn ®éng hµng ho¸ hîp lý. PhÊn ®Êu tiÕt kiÖm chi phÝ b¸n hµng trong tÊt c¶ c¸c kh©u mua vµo, dù tr÷, b¸n ra, ®ång thêi ph¶i tiÕt kiÖm chi phÝ qu¶n lý b»ng c¸ch h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt c¸c kho¶n chi l·ng phÝ kh«ng cÇn thiÕt. Ngoµi ra, ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ kinh doanh, doanh nghiÖp cÇn ph¶i khÐo kÕt hîp gi÷a viÖc vËn dông quy luËt gi¸ trÞ, c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ víi viÖc ®éng viªn mäi ngêi, mäi bé phËn trong doanh nghiÖp tham gia c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ mµ ®Æc biÖt lµ bé phËn kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. KÕ to¸n doanh nghiÖp cÇn ph¶i lËp dù to¸n chi phÝ ng¾n h¹n c¨n cø vµo kÕ ho¹ch tµi chÝnh n¨m, quý ®Ó lËp chi phÝ hµng th¸ng, tõng tuÇn kÕ ho¹ch, sau ®ã th× ph©n cÊp qu¶n lý chi phÝ kinh doanh, thêng xuyªn hoÆc ®Þnh kú tiÕn hµnh kiÓm tra 11 gi¸m ®èc ®èi víi chi phÝ kinh doanh ®Æc biÖt víi nh÷ng kho¶n chi phÝ chñ yÕu chiÕm tû träng lín. KÕ to¸n khi n¾m b¾t ®îc nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh kh«ng ®óng môc ®Ých, yªu cÇu cña doanh nghiÖp th× ph¶i xö lý lo¹i bá ngay kh«ng ®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ, chØ ®Þnh kho¶n h¹ch to¸n nh÷ng kho¶n chi phÝ hîp lý vµo sæ s¸ch cña doanh nghiÖp. C¸c th«ng tin vÒ chi phÝ do kÕ to¸n ph¶n ¸nh sÏ gióp doanh nghiÖp h¹n chÕ ®îc nh÷ng kho¶n chi phÝ g©y ¶nh hëng ®Õn lîi nhuËn. Cã nh vËy doanh nghiÖp míi cã thÓ h¹ thÊp chi phÝ kinh doanh theo híng tÝch cùc vµ hîp lý. N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i lµ mét yªu cÇu cÇn thiÕt, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ ®ang cÇn cã vèn. ViÖc sö dông vèn cã hiÖu qu¶ chÝnh lµ viÖc tæ chøc tèt qu¸ tr×nh vËn ®éng, lu chuyÓn hµng ho¸. Vßng quay vèn cµng nhanh lµ c¬ së kh«ng ngõng më réng lu chuyÓn, rót ng¾n thêi gian lu th«ng trong x· héi. C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn b»ng c¸ch: bè trÝ hîp lý c¬ cÊu tµi s¶n trong doanh nghiÖp, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, ®¸nh gi¸ TSC§ theo gi¸ thÞ trêng, xö lý c¸c tµi s¶n thõa, c¸c tµi s¶n hÕt thêi gian sö dông ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng vèn cè ®Þnh bÞ nhµn rçi kh«ng ®îc sö dông vµo s¶n xuÊt kinh doanh. Ngoµi c¸c biÖn ph¸p t¨ng kÕt qu¶ kinh doanh kÓ trªn cßn cã mét sè biÖn ph¸p kh¸c nh: n¾m ch¾c c¸c nghiÖp vô thanh to¸n ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ph¶i tr¶ l·i vay qu¸ h¹n, kh«ng vi ph¹m luËt lÖ, chÕ ®é tµi chÝnh ®Ó kh«ng bÞ ph¹t båi thêng vµ nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c lµm gi¶m kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. II/ Néi dung vµ nguyªn t¾c ph©n phèi lîi nhuËn: Sau mét qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh, doanh nghiÖp thu ®îc mét kho¶n lîi nhuËn nhÊt ®Þnh vµ ph¶i tiÕn hµnh ph©n phèi sè lîi nhuËn ®ã. ë ®©y kh«ng kÓ ®Õn trêng hîp doanh nghiÖp hoµ vèn hay bÞ lç. Ph©n phèi lîi nhuËn kh«ng ph¶i lµ viÖc ph©n chia sè tiÒn l·i mét c¸ch ®¬n thuÇn mµ lµ viÖc gi¶i quyÕt tæng hîp c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ diÔn ra ®èi víi doanh nghiÖp. ViÖc ph©n phèi ®óng ®¾n sÏ trë thµnh ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn, sÏ t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh nghiÖp tiÕp tôc c«ng viÖc kinh doanh cña m×nh. ViÖc ph©n phèi lîi nhuËn ph¶i ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n sau : - Doanh nghiÖp cÇn ph¶i gi¶i quyÕt hµi hoµ mèi quan hÖ vÒ lîi Ých gi÷a nhµ níc, doanh nghiÖp vµ c«ng nh©n viªn, tríc hÕt cÇn lµm nghÜa vµ 12 hoµn thµnh tr¸ch nhiÖm ®èi víi nhµ níc theo ph¸p luËt quy ®Þnh nh nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. - Doanh nghiÖp ph¶i giµnh phÇn lîi nhuËn ®Ó l¹i thÝch ®¸ng ®Ó gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu kinh doanh cu¶ m×nh, ®ång thêi chó träng ®¶m b¶o lîi Ých cña c¸c thµnh viªn trong ®¬n vÞ m×nh. 1. Néi dung cña viÖc thùc hiÖn ph©n phèi lîi nhuËn: Theo nghÞ ®Þnh 59/CP ngµy 3/10/1996 cña chÝnh phñ ban hµnh qui chÕ qu¶n lý tµi chÝnh vµ h¹ch to¸n kinh doanh ®èi víi doanh nghiÖp nhµ níc, lîi nhuËn thùc hiÖn trong n¨m cña doanh nghiÖp sÏ ®îc ph©n phèi theo thø tù sau:  Lµm nghÜa vô víi Ng©n s¸ch nhµ níc díi h×nh thøc nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ‚ Nép tiÒn thu vÒ sö dông vèn ng©n s¸ch nhµ níc ƒ Trõ c¸c kho¶n tiÒn ph¹t vi ph¹m kû luËt thu nép ng©n s¸ch, tiÒn ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh, ph¹t vi ph¹m hîp ®ång, ph¹t nî qu¸ h¹n, c¸c kho¶n chi phÝ hîp lÖ cha ®îc trõ khi x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép; „ Trõ c¸c kho¶n lç cha ®îc trõ vµo lîi nhuËn tríc thuÕ … §èi víi doanh nghiÖp kinh doanh trong mét sè ngµnh ®Æc thï mµ ph¸p luËt quy ®Þnh ph¶i trÝch lËp c¸c quü ®Æc biÖt tõ lîi nhuËn th× sau khi nép c¸c kho¶n trªn, doanh nghiÖp trÝch lËp c¸c quü ®ã theo tØ lÖ do Nhµ níc quy ®Þnh. † PhÇn lîi nhuËn cßn l¹i ®îc trÝch lËp vµo c¸c quü cña doanh nghiÖp theo tØ lÖ sau: . TrÝch lËp vµo quü ®Çu t ph¸t triÓn tèi thiÓu b»ng 50%, kh«ng h¹n chÕ møc tèi ®a. . TrÝch lËp vµo quü dù phßng tµi chÝnh: trÝch 10% sè d cña quü nµy, tèi ®a kh«ng vît qu¸ 25% vèn ®iÒu lÖ. . TrÝch lËp quü dù phßng vÒ trî cÊp mÊt viÖc lµm. Quü nµy ®îc trÝch 5% lîi nhuËn cßn l¹i vµ khèng chÕ sè d cña quü nµy kh«ng vît qu¸ 6 th¸ng l¬ng thùc hiÖn. . PhÇn lîi nhuËn cßn l¹i sau khi trÝch ®ñ c¸c quü trªn, doanh nghiÖp trÝch quü phóc lîi vµ quü khen thëng theo quy ®Þnh.  TrÝch tèi ®a kh«ng qu¸ 3 th¸ng l¬ng thùc tÕ nÕu tØ suÊt lîi nhuËn trªn vèn n¨m nay kh«ng thÊp h¬n tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn n¨m tríc. 13 = = + TrÝch tèi ®a kh«ng qu¸ 2 th¸ng l¬ng thùc tÕ nÕu tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn n¨m nay thÊp h¬n tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn n¨m tríc. Trong tæng sè lîi nhuËn ®îc trÝch lËp vµo hai quü khen thëng vµ phóc lîi. Héi ®ång qu¶n trÞ (®èi víi doanh nghiÖp cã héi ®ång qu¶n trÞ), tæng gi¸m ®èc hoÆc gi¸m ®èc ( ®èi víi doanh nghiÖp ®éc lËp kh«ng cã héi ®ång qu¶n trÞ) sau khi tham kh¶o ý kiÕn c«ng ®oµn, doanh nghiÖp quyÕt ®Þnh tû lÖ ph©n chia vµo mçi quü cho phï hîp. NÕu lîi nhuËn trÝch vµo 2 quü khen thëng vµ phóc lîi mµ cßn d th× phÇn cßn l¹i ®îc chuyÓn toµn bé vµo quü ®Çu t ph¸t triÓn. KÕt qu¶ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ®îc quy ®Þnh chÝnh x¸c sau khi quyÕt to¸n b¸o c¸o n¨m cña doanh nghiÖp ®îc thùc hiÖn. Nhng ®Ó ®¶m b¶o cã thÓ sö dông kÞp thêi kÕt qu¶ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp cho c¸c môc ®Ých th× hµng kú doanh nghiÖp t¹m ph©n phèi lîi nhuËn tµi chÝnh theo nguyªn t¾c kh«ng ®îc ph©n phèi sö dông qu¸ sè kÕt qu¶ thùc tÕ trong kú h¹ch to¸n, cô thÓ: * ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp: ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp lµ mét lo¹i thuÕ trùc thu, thu trùc tiÕp vµo thu nhËp cña doanh nghiÖp. ViÖc ¸p dông thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp lµ mét sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc ®èi víi sè lîi nhuËn thu ®îc cña c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng kinh doanh nh»m gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ ®éng viªn mét phÇn lîi nhuËn cña c¬ së kinh doanh cho ng©n s¸ch nhµ níc, b¶o ®¶m sù ®ãng gãp c«ng b»ng, hîp lý gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, kÕt hîp hµi hoµ gi÷a lîi Ých cña nhµ níc vµ cña ngêi lao ®éng. C«ng thøc x¸c ®Þnh sè thuÕ thu nhËp ph¶i nép: ThuÕ thu nhËp Thu nhËp chÞu ThuÕ suÊt thuÕ =  ph¶i nép thuÕ thu nhËp  Trong ®ã thu nhËp chÞu thuÕ ®îc x¸c ®Þnh nh sau: Thu nhËp chÞu Doanh thu tÝnh Chi phÝ Thu nhËp = + ThuÕ thuÕ hîp lý thuÕ kh¸c # Doanh thu tÝnh thuÕ lµ toµn bé tiÒn b¸n hµng, tiÒn cung øng dÞch vô vµ bao gåm c¸c kho¶n trî gi¸, phô thu, phô tréi mµ c¬ së kinh doanh ®îc hëng. §èi víi c¬ së kinh doanh tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ th× doanh thu tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ kh«ng bao gåm thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, cßn ®èi víi c¬ së kinh doanh tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph¬ng ph¸p 14 trùc tiÕp th× doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lµ toµn bé gi¸ trÞ bªn mua thanh to¸n ®· bao gåm thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. # C¸c kho¶n chi phÝ ®îc khÊu trõ ë ®©y lµ c¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ cã quan hÖ víi doanh nghiÖp vµ mang tÝnh chÊt hîp lý. # C¸c kho¶n thu nhËp chÞu thuÕ kh¸c lµ c¸c kho¶n thu nhËp tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh, ho¹t ®éng bÊt thêng. §Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh còng nh t¨ng tÝch luü, doanh nghiÖp cÇn ph¶i trÝch mét phÇn lîi nhuËn vµo c¸c quü * Quü ®Çu t ph¸t triÓn: Quü nµy dïng ®Ó ®Çu t ph¸t triÓn kinh doanh, ®æi míi m¸y mãc, thiÕt bÞ, d©y chuyÒn c«ng nghÖ, nghiªn cøu ¸p dông tiÕn bé khoa häc - kü thuËt; trî gióp thªm cho viÖc ®µo t¹o n©ng cao tay nghÒ vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc trong doanh nghiÖp: trÝch nép ®Ó h×nh thµnh quü ®Çu t ph¸t triÓn, quü nghiªn cøu khoa häc vµ ®µo t¹o tËp trung cña tæng c«ng ty . . . * Quü dù phßng tµi chÝnh: ®îc lËp ra víi môc ®Ých ®Ó bï ®¾p c¸c kho¶n chªnh lÖch tõ nh÷ng tæn thÊt thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n do thiªn tai dÞch ho¹, ho¶ ho¹n hoÆc nhiÒu rñi ro trong kinh doanh kh«ng ®îc tÝnh vµo gi¸ thµnh hoÆc chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®Òn bï cña c¬ quan b¶o hiÓm. Ngoµi ra quü nµy cßn ®îc dïng ®Ó trÝch lËp h×nh thµnh quü dù phßng tµi chÝnh cho tæng c«ng ty. * Quü dù phßng trî cÊp mÊt viÖc lµm: dïng ®Ó trî cÊp cho ngêi lao ®éng thêng xuyªn trong doanh nghiÖp nay bÞ mÊt viÖc lµm vµ chi ®µo t¹o l¹i chuyªn m«n kü thuËt cho ngêi lao ®éng do thay ®æi c«ng nghÖ hoÆc chuyÓn sang lµm c«ng viÖc míi. * Quü khen thëng - phóc lîi: + Quü khen thëng: §îc lËp ra víi môc ®Ých t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi lao ®éng ®îc hëng quyÒn lîi cña m×nh khi cã ®ãng gãp tÝch cùc cho viÖc qu¶n lý vµ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp theo quy ®Þnh vÒ chÝnh s¸ch khen thëng cña Nhµ níc vµ doanh nghiÖp díi c¸c h×nh thøc sau: - Khen thëng cuèi n¨m hoÆc thêng kú cho c¸n bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp - Thëng ®ét suÊt cho nh÷ng c¸ nh©n tËp thÓ trong doanh nghiÖp cã nh÷ng s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt mang l¹i hiÖu qu¶ kinh doanh. - Thëng cho nh÷ng c¸ nh©n cña ®¬n vÞ ngoµi doanh nghiÖp cã quan hÖ hîp ®ång kinh tÕ ®· hoµn thµnh tèt nh÷ng ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång, cã ®ãng gãp nhiÒu cho ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. - TrÝch nép ®Ó h×nh thµnh quü khen thëng tËp trung cña c«ng ty. 15 + Quü phóc lîi dïng ®Ó: - §Çu t x©y dùng hoÆc söa ch÷a c¸c c«ng tr×nh phóc lîi cña doanh nghiÖp. - Chi cho c¸c ho¹t ®éng phóc lîi c«ng céng cña tËp thÓ c«ng nh©n viªn doanh nghiÖp, phóc lîi x· héi. - Gãp mét phÇn vèn ®Ó ®Çu t x©y dùng c¸c c«ng tr×nh phóc lîi chung trong ngµnh, hoÆc c¸c ®¬n vÞ kh¸c theo hîp ®ång. - TrÝch nép ®Ó h×nh thµnh quü phóc lîi tËp trung cña tæng c«ng ty. 2. Nguyªn t¾c ph©n phèi lîi nhuËn: KÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp thùc hiÖn ®îc trong kú chØ ®îc ph©n phèi chÝnh thøc khi b¸o c¸o quyÕt to¸n n¨m ®îc duyÖt. Nhng trong kú ®Ó ®¶m b¶o nhu cÇu cña doanh nghiÖp Nhµ níc cho phÐp doanh nghiÖp ®îc t¹m ph©n phèi lîi nhuËn cho c¸c ®èi tîng cã liªn quan nh: ngêi lao ®éng, c¸c bªn liªn doanh, c¸c cæ ®«ng, Nhµ níc v× vËy qu¸ tr×nh ph©n phèi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp ®îc tiÕn hµnh theo 2 giai ®o¹n: Giai ®o¹n 1: T¹m ph©n phèi theo kÕ ho¹ch ®îc tiÕn hµnh hµng th¸ng, hµng quý. Sè t¹m ph©n phèi ®îc chia nh sau: ThuÕ vµ kho¶n thu trªn vèn ph¶i nép hÕt; c¸c kho¶n cßn l¹i kh«ng ®îc vît qu¸ 70% sè lîi nhuËn cßn l¹i trong kú. Giai ®o¹n 2: Ph©n phèi chÝnh thøc khi quyÕt to¸n n¨m ®îc duyÖt. Doanh nghiÖp tiÕn hµnh tæng hîp vµ ®iÒu chØnh sè ®îc ph©n phèi trong kú, nÕu cÇn ph©n phèi thªm th× ph©n phèi thªm, nÕu ®· ph©n phèi thõa th× ph¶i ®iÒu chØnh gi¶m theo sè thùc tÕ ®îc ph©n phèi. III/ Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh vµ ph©n phèi lîi nhuËn theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh: 1. Chøng tõ sö dông: §Ó h¹ch to¸n kÕt qu¶ kinh doanh vµ ph©n phèi lîi nhuËn kÕt to¸n c¨n cø vµo c¸c chøng tõ sau: - Ho¸ ®¬n GTGT (Ho¸ ®¬n b¸n hµng) - PhiÕu thu, phiÕu chi, giÊy b¸o nî, b¸o cã cña Ng©n hµng - B¶ng tÝnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh - C¸c biªn b¶n vÒ xö lý tµi s¶n thiÕu hôt, tµi s¶n thõa - Biªn lai thu thuÕ - C¸c chøng tõ tù lËp vÒ t¹m ph©n phèi lîi nhuËn - B¸o c¸o quyÕt to¸n n¨m - C¸c chøng tõ tù lËp kh¸c 2. Tµi kho¶n sö dông: 16 KÕ to¸n kÕt qu¶ kinh doanh vµ ph©n phèi lîi nhuËn sö dông c¸c tµi kho¶n sau: * TK 911 - X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña doanh nghiÖp trong kú h¹ch to¸n. Néi dung ghi chÐp cña tµi kho¶n nµy nh sau: Bªn nî: - TrÞ gÝa vèn cña hµng ho¸ ®· tiªu thô - Chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp - Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng bÊt thêng - Lîi nhuËn cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ ho¹t ®éng kh¸c. Bªn cã: - Doanh thu thuÇn vÒ sè hµng ho¸ ®· tiªu thô trong kú. - Thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ c¸c kho¶n thu bÊt thêng - Thùc lç cña ho¹t ®éng kinh doanh vµ ho¹t ®éng kh¸c. TK 911 cuèi kú kh«ng cã sè d. * TK 421 - Lîi nhuËn cha ph©n phèi: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh ph©n phèi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp trong kú. Néi dung ghi chÐp cña tµi kho¶n nµy nh sau: Bªn nî: - Ph©n phèi lîi nhuËn - Lç cña ho¹t ®éng kinh doanh vµ ho¹t ®éng kh¸c. Bªn cã: -Lîi nhu©n cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ ho¹t ®éng kh¸c. - Xö lý c¸c kho¶n lç trong kinh doanh. Sè d cã: Lîi nhuËn cha ph©n phèi ë cuèi kú Sè d nî: Sè lç cha xö lý. * Ngoµi ra kÕ to¸n kÕt qu¶ kinh doanh cß sö dông c¸c tµi kho¶n cã liªn quan nh: TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n TK 511 - Doanh thu b¸n hµng TK 641 - Chi phÝ b¸n hµng TK 642 - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp TK 711 - Thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh TK 721 - Thu nhËp ho¹t ®éng bÊt thêng TK 811 - Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh TK 821 - Chi phÝ ho¹t ®éng bÊt thêng * KÕ to¸n ph©n phèi lîi nhuËn cßn sö dông c¸c tµi kho¶n: TK 3334 - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 17 TK 3335 - Thu trªn vèn TK 411 - Nguån vèn kinh doanh TK 414 - Quü ®Çu t ph¸t triÓn TK 415 - Quü dù phßng tµi chÝnh TK 416 - Quü dù phßng trî cÊp mÊt viÖc lµm TK 431 - Quü khen thëng, phóc lîi. 3. Tr×nh tù kÕ to¸n: 3.1. Tr×nh tù kÕ to¸n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh: Cuèi kú kinh doanh kÕ to¸n dùa vµo sè liÖu ®· h¹ch to¸n trªn c¸c tµi kho¶n ph¸t sinh thu nhËp vµ chi phÝ ®Ó kÕt chuyÓn sang tµi kho¶n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh theo s¬ ®å tµi kho¶n sau: TK 632 TK 911 TK 511 KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng b¸n KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn TK 641 KÕt chuyÓn chi phÝ b¸n hµng TK 711 KÕt chuyÓn thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh TK 642 KÕt chuyÓn chi phÝ QLDN TK 811 TK 721 KÕt chuyÓn chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh KÕt chuyÓn thu nhËp bÊt thêng 18 TK 821 KÕt chuyÓn chi phÝ bÊt thêng TK 421 TK 421 KÕt chuyÓn l·i KÕt chuyÓn lç Trêng hîp theo dâi chi tiÕt kÕt qu¶ theo tõng ®èi tîng, chi tiÕt theo yªu cÇu qu¶n lý sÏ kÕt chuyÓn tõ c¸c tµi kho¶n chi tiÕt t¬ng øng sang tµi kho¶n 911. 3.2. Tr×nh tù kÕ to¸n ph©n phèi lîi nhuËn: Tr×nh tù kÕ to¸n ph©n phèi lîi nhuËn ®îc biÓu diÔn qua s¬ ®å tµi kho¶n kÕ to¸n sau: TK 911 TK 421(4211,4212) KÕt chuyÓn lç TK 911 KÕt chuyÓn l·i TK 333 ThuÕ ph¶i nép ng©n s¸ch (t¹m nép vµ nép bæ xung) TK 411,138,415 QuyÕt ®Þnh xö lý lç ( trõ vµo vèn kinh doanh, quü dù phßng hay c¸c thµnh viªn ph¶i bï lç) TK338,111,112 T¹m chia vµ chia bæ xung cho c¸c thµnh viªn (cæ ®«ng,liªn 19 TK 333, 414 415,416,431 doanh . . . ) TK 414,415,416,431 Sè t¹m ph©n phèi cho c¸c lÜnh vùc lín h¬n sè ph¶i ph©n phèi khi quyÕt to¸n n¨m chÝnh thøc ®îc duyÖt LËp c¸c quü xÝ nghiÖp (t¹m trÝch vµ trÝch bæ xung) TK 411 Bæ xung vèn kinh doanh 4. Sæ s¸ch sö dông: §Ó ph¶n ¸nh nghiÖp vô x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh vµ ph©n phèi lîi nhuËn, kÕ to¸n sö dông c¸c sæ s¸ch sau: - NhËt ký chung (nÕu DN ¸p dông h×nh thøc sæ kÕ to¸n NhËt ký chung) - NhËt ký - sæ c¸i (nÕu DN ¸p dông h×nh thøc sæ s¸ch kÕ to¸n NhËt ký chøng tõ) -Sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ (h×nh thøc sæ kÕ to¸n Chøng tõ ghi sæ) - NhËt ký - chøng tõ (h×nh thøc sæ kÕ to¸n NhËt ký - chøng tõ) - Sæ c¸i TK 911, TK 421 - C¸c sæ chi tiÕt liªn quan ®Õn TK 414, 415, 416, 431. IV/ Yªu cÇu qu¶n lý vµ nhiÖm vô kÕ to¸n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh vµ ph©n phèi lîi nhuËn: 1. Yªu cÇu qu¶n lý: 1.1. Yªu cÇu qu¶n lý kÕt qu¶ kinh doanh: Qua nghiªn cøu c¸c néi dung trªn ta thÊy r»ng kÕt qu¶ kinh doanh lµ mét chØ tiªu kinh tÕ v« cïng quan träng. §ã lµ ch×a kho¸ ®Ó gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò trong doanh nghiÖp. ChÝnh ®iÒu ®ã ®ßi hái mçi doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc c«ng t¸c qu¶n lý kÕt qu¶ kinh doanh sao cho phï hîp vµ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. 20