Tài liệu Luận văn hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh ở công ty thương mại và dịch vụ nguyễn huy

Lêi nãi ®Çu ë níc ta, trong thêi kú bao cÊp c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i chØ ho¹t ®éng víi môc tiªu thuÇn tuý lµ b¸n hµng hãa theo c¸c chØ tiªu do nhµ níc ®Ò ra. B¸n nh thÕ nµo ®Òu dùa trªn kÕ ho¹ch do nhµ níc ®Ò ra, l·i nhµ níc thu, lç nhµ níc bï. Thêi kú nµy chØ biÕt b¸n hµng m×nh cã b¸n mµ Ýt quan t©m ®Õn nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi. Nhng giê ®©y, bíc vµo nÒn kinh tÕ thÞ trêng môc tiªu cña c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i lµ “B¸n nh÷ng g× mµ thÞ trêng cÇn” chø kh«ng ph¶i “B¸n nh÷ng g× mµ doanh nghiÖp cã”. C¸c doanh nghiÖp ®îc tù chñ trong kinh doanh, ®Òu b×nh ®¼ng c¹nh tranh theo ph¸p luËt, hîp t¸c vµ liªn doanh tù nguyÖn trªn c¬ së hai bªn cïng cã lîi. C¬ chÕ thÞ trêng ®ßi hái mçi doanh nghiÖp ph¶i n¨ng ®éng, doanh nghiÖp kinh doanh ph¶i cã l·i, nÕu kh«ng sÏ kh«ng thÓ ®øng v÷ng tríc sù c¹nh tranh gay g¾t cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c. Doanh nghiÖp th¬ng m¹i muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× viÖc tæ chøc tèt nghiÖp vô b¸n hµng, ®¶m b¶o thu håi vèn bï ®¾p c¸c chi phÝ bá ra vµ x¸c ®Þnh ®óng ®¾n kÕt qu¶ b¸n hµng lµ nh÷ng vÊn ®Ò rÊt quan träng. Ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô mua, b¸n, dù tr÷, b¶o qu¶n hµng ho¸. Mçi nghiÖp vô nµy ®Òu ¶nh hëng tíi kÕt qu¶ kinh doanh, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó cã kÕt qu¶ tèt trong kinh doanh, 1 song b¸n hµng lµ kh©u cã quyÕt ®Þnh trùc tiÕp. Cã b¸n ®îc hµng vµ b¸n víi khèi lîng nhiÒu doanh nghiÖp míi cã ®iÒu kiÖn më réng thÞ trêng, t¨ng doanh thu cho doanh nghiÖp, kh¼ng ®Þnh ®îc vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ trêng, gióp doanh nghiÖp ®øng v÷ng ®îc trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ ngµy cµng ph¸t triÓn thªm. Ngîc l¹i, doanh nghiÖp nµo kh«ng b¸n ®îc hµng th× sÏ dÇn ®a doanh nghiÖp tíi t×nh tr¹ng ho¹t ®éng kinh doanh kÐm hiÖu qu¶ vµ ®i tíi chç ph¸ s¶n. MÆt kh¸c, x¸c ®Þnh chÝnh x¸c kÕt qu¶ b¸n hµng nãi riªng vµ kÕt qu¶ kinh doanh nãi chung còng lµ mét vÊn ®Ò ®îc ®Æc biÖt quan t©m v× nã lµ môc ®Ých ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. KÕ to¸n víi chøc n¨ng ph¶n ¸nh, gi¸m ®èc vµ tæ chøc th«ng tin phôc vô ®¾c lùc cho viÖc chØ ®¹o s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp còng cÇn ph¶i ngµy cµng ®îc hoµn thiÖn phï hîp víi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ míi. Do ®ã, viÖc nghiªn cøu vµ t×m hiÓu c«ng t¸c b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh ®Ó tõ ®ã ®a ra ®îc c¸c biÖn ph¸p nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a c«ng t¸c b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh ph¶i thùc sù ®îc coi träng. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng vÊn ®Ò trªn, qua qu¸ tr×nh thùc tËp ë C«ng ty th¬ng m¹i vµ dÞch vô NguyÔn Huy, ®îc sù híng dÉn tËn t×nh cña c« gi¸o Hoµng ThÞ ViÖt Hµ vµ sù gióp ®ì cña c¸c anh chÞ trong phßng kÕ cña c«ng ty em quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ 2 kinh doanh ë C«ng ty th¬ng m¹i vµ dÞch vô NguyÔn Huy”. LuËn v¨n tèt nghiÖp ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn gåm 3 ch¬ng: Ch¬ng 1: Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i. Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh ë C«ng ty th¬ng m¹i vµ dÞch vô NguyÔn Huy. Ch¬ng 3: Mét sè nhËn xÐt vµ ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh ë C«ng ty th¬ng m¹i vµ dÞch vô NguyÔn Huy. Ch¬ng 1: Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i 1.1 .Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ qu¸ tr×nh b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i. 3 1.1.1. §Æc ®iÓm vµ chøc n¨ng cña ho¹t ®éng th¬ng m¹i. Th¬ng m¹i lµ kh©u trung gian nèi liÒn gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. Ho¹t ®éng th¬ng m¹i lµ viÖc thùc hiÖn mét hay nhiÒu hµnh vi th¬ng m¹i cña th¬ng nh©n lµm ph¸t sinh quyÒn vµ nghÜa vô gi÷a c¸c th¬ng nh©n víi nhau hoÆc gi÷a th¬ng nh©n víi c¸c bªn liªn quan bao gåm viÖc mua, b¸n hµng ho¸, cung øng dÞch vô th¬ng m¹i vµ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i nh»m môc ®Ých lîi nhuËn hoÆc nh»m môc ®Ých thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi. Kinh doanh th¬ng m¹i cã mét sè ®Æc ®iÓm sau: - §Æc ®iÓm vÒ ho¹t ®éng: Ho¹t ®éng kinh tÕ c¬ b¶n cña kinh doanh th¬ng m¹i lµ lu chuyÓn hµng ho¸. Lu chuyÓn hµng ho¸ lµ sù tæng hîp c¸c ho¹t ®éng thuéc c¸c qu¸ tr×nh mua b¸n, trao ®æi vµ dù tr÷ hµng ho¸. - §Æc ®iÓm vÒ hµng ho¸: Hµng ho¸ trong kinh doanh th¬ng m¹i gåm c¸c lo¹i vËt t, s¶n phÈm cã h×nh th¸i vËt chÊt hay kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt mµ doanh nghiÖp mua vÒ víi môc ®Ých ®Ó b¸n. - §Æc ®iÓm vÒ ph¬ng thøc lu chuyÓn: Lu chuyÓn hµng ho¸ trong kinh doanh th¬ng m¹i cã thÓ theo mét trong hai h×nh thøc lµ b¸n bu«n vµ b¸n lÎ, B¸n bu«n hµng ho¸ lµ b¸n cho ngêi trung gian chø kh«ng b¸n th¼ng cho ngêi tiªu dïng, b¸n lÎ hµng ho¸ lµ viÖc b¸n th¼ng cho ngêi tiªu dïng tõng c¸i, tõng Ýt mét. 4 - §Æc ®iÓm vÒ tæ chøc kinh doanh: Tæ chøc kinh doanh th¬ng m¹i cã thÓ theo nhiÒu m« h×nh kh¸c nhau nh: C«ng ty b¸n bu«n, b¸n lÎ, c«ng ty kinh doanh tæng hîp, c«ng ty m«i giíi... - §Æc ®iÓm vÒ sù vËn ®éng cña hµng ho¸: Sù vËn ®éng cña hµng ho¸ trong kinh doanh th¬ng m¹i lµ kh«ng gièng nhau, tuú thuéc nguån hµng vµ ngµnh hµng. Do ®ã, chi phÝ thu mua vµ thêi gian lu chuyÓn hµng ho¸ còng kh«ng gièng nhau gi÷a c¸c lo¹i hµng. Nh vËy, cã thÓ nãi chøc n¨ng cña th¬ng m¹i lµ tæ chøc vµ thùc hiÖn viÖc mua b¸n, trao ®æi hµng ho¸ cung cÊp c¸c dÞch vô nh»m phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng nh©n d©n. 1.1.2. Vai trß vµ ý nghÜa cña qu¸ tr×nh b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. B¸n hµng lµ giai ®o¹n cuèi cïng trong qu¸ tr×nh lu chuyÓn hµng ho¸, ®ãng vai trß hÕt søc quan träng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹i. XÐt tõ gãc ®é kinh tÕ, b¸n hµng lµ qu¸ tr×nh doanh nghiÖp xuÊt giao hµng ho¸, s¶n phÈm cho kh¸ch hµng vµ thu ®îc mét kho¶n tiÒn cã gi¸ trÞ t¬ng ®¬ng víi sè hµng ho¸, s¶n phÈm ®ã. Qu¸ tr×nh b¸n hµng lµ hoµn tÊt khi hµng ho¸ ®· giao cho kh¸ch hµng vµ ®· thu ®îc tiÒn hoÆc khi kh¸ch hµng chÊp nhËn thanh to¸n. Kho¶n tiÒn hay kho¶n nî nµy gäi lµ doanh thu b¸n hµng, doanh thu nµy lµ c¬ së ®Ó doanh nghiÖp th¬ng m¹i x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. Nh vËy, ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹i víi ®Æc trng lµ tæ chøc lu chuyÓn hµng 5 ho¸, trong ®ã ®Æc biÖt chó träng ®Õn c«ng t¸c b¸n hµng, do ®ã cã ¶nh hëng lín ®Õn viÖc h¹ch to¸n qóa tr×nh b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. V× thÕ, nhiÖm vô b¸n hµng cã ý nghÜa v« cïng quan träng ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý vµ c«ng t¸c kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. §èi víi c«ng t¸c qu¶n lý: Nã cung cÊp sè liÖu, tµi liÖu phôc vô cho viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh, kiÓm tra vµ ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh phôc vô cho c«ng t¸c lËp, theo dâi viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch, c«ng t¸c thèng kª vµ th«ng tin kinh tÕ. §èi víi c«ng t¸c kÕ to¸n: Nã tÝnh to¸n vµ kiÓm tra viÖc sö dông tµi s¶n vµ vËt t, tiÒn vèn nh»m ®¶m b¶o quyÒn chñ ®éng trong kinh doanh, tù chñ vÒ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra, viÖc tæ chøc tèt kÕ to¸n b¸n hµng cßn cã ý nghÜa quan träng trong viÖc ®¶m b¶o tÝnh hîp lý, gän nhÑ, tiÕt kiÖm chi phÝ h¹ch to¸n mµ vÉn ®¶m b¶o ®Çy ®ñ c¸c néi dung, yªu cÇu cña c«ng t¸c kÕ to¸n. H¬n thÕ n÷a, nã cßn cã t¸c dông tr¸nh ®îc nh÷ng sai sãt cã thÓ x¶y ra trong qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp. 1.1.3. Yªu cÇu qu¶n lý qu¸ tr×nh b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. Trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i viÖc ph©n tÝch, lùa chän c¸c mÆt hµng kinh doanh lµ môc tiªu chñ yÕu cña doanh nghiÖp. Do vËy, c«ng t¸c qu¶n lý qu¸ tr×nh b¸n hµngvµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh cÇn ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu sau. 6 - N¾m ch¾c sù vËn ®éng cña tõng lo¹i hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh nhËp, xuÊt, tån kho trªn c¸c chØ tiªu vÒ sè lîng, chÊt lîng vµ gi¸ trÞ. - N¾m b¾t, theo dâi chÆt chÏ ph¬ng thøc b¸n hµng, tõng ph¬ng thøc thanh to¸n, tõng lo¹i hµng b¸n ra vµ tõng lo¹i kh¸ch hµng. - TÝnh to¸n, x¸c ®Þnh ®óng ®¾n kÕt qu¶ tõng lo¹i hµng ho¸. 1.1.4. NhiÖm vô cña qu¸ tr×nh b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. *Kh¸i niÖm b¸n hµng: B¸n hµng lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi quyÒn së h÷u gi÷a ngêi mua víi ngêi b¸n( Ngêi mua nhËn quyÒn së h÷u hµng ho¸, ngêi b¸n nhËn quyÒn së h÷u tiÒn tÖ). *Kh¸i niÖm x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh: KÕt qu¶ kinh doanh lµ sè chªnh lÖch gi÷a doanh thu thuÇn vµ trÞ gi¸ vèn hµng b¸n, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, chi phÝ b¸n hµng vµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng tµi chÝnh, kÕt qu¶ bÊt thêng. trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i h¹ch to¸n qu¸ tr×nh b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh cã c¸c nhiÖm vô c¬ b¶n sau: - Ghi chÐp, ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, kÞp thêi khèi lîng hµng ho¸ b¸n ra, tÝnh to¸n ®óng ®¾n trÞ gi¸ vèn cña hµng ho¸ b¸n ra nh»m x¸c ®Þnh ®óng kÕt qu¶ kinh doanh, cung cÊp th«ng tin vÒ t×nh h×nh b¸n hµng, phôc vô cho l·nh ®¹o ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh. 7 - KiÓm tra tiÕn ®é thùc hiÖn kÕ ho¹ch b¸n hµng, kÕ ho¹ch vÒ lîi nhuËn, thanh to¸n vµ qu¶n lý chÆt chÏ tiÒn b¸n hµng, kû luËt thu, nép cho ng©n s¸ch. §Ó thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô ®ã, kÕ to¸n b¸n hµng cÇn thùc hiÖn tèt nh÷ng néi dung sau: + Tæ chøc tèt hÖ thèng chøng tõ ghi chÐp ban ®Çu vµ tr×nh tù lu©n chuyÓn chøng tõ. + B¸o c¸o kÞp thêi, thêng xuyªn t×nh h×nh tiªu thô, t×nh h×nh thanh to¸n víi kh¸ch hµng theo tõng lo¹i hµng, tõng hîp ®ång kinh tÕ ®Ó ®¶m b¶o ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý vµ ph¶i gi¸m s¸t chÆt chÏ hµng b¸n trªn c¸c mÆt: Sè lîng, chÊt lîng, chñng lo¹i. §«n ®èc viÖc thu tiÒn b¸n hµng vÒ doanh nghiÖp kÞp thêi, tr¸nh hiÖn tîng tiªu cùc sö dông tiÒn hµng cho môc ®Ých c¸ nh©n. + Tæ chøc vËn dông hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n, hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n phï hîp víi ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. KÕ to¸n b¸n hµng thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô cña m×nh sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc cho c«ng t¸c b¸n hµng nãi riªng vµ cho ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nãi chung. 1.2. C¸c ph¬ng thøc b¸n hµng vµ c¸ch x¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng b¸n. 1.2.1. C¸c ph¬ng thøc b¸n hµng. 1.2.1.1. Ph¬ng thøc b¸n bu«n. * B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng: Theo ph¬ng thøc nµy hµng ho¸ b¸n cho bªn mua ®îc giao th¼ng tõ kho cña bªn cung cÊp mµ kh«ng qua kho cña doanh 8 nghiÖp b¸n bu«n. Trong ph¬ng thøc nµy ®îc thùc hiÖn b»ng hai h×nh thøc b¸n: B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng cã tham gia thanh to¸n vµ b¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng kh«ng tham gia thanh to¸n. - Theo h×nh thøc b¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng cã tham gia thanh to¸n: Doanh nghiÖp th¬ng m¹i ký hîp ®ång víi ngêi b¸n hµng ®Ó mua hµng ®ång thêi ký hîp ®ång víi kh¸ch hµng ®Ó b¸n hµng. - B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng cã tham gia thanh to¸n: Doanh nghiÖp th¬ng m¹i lµ ®¬n vÞ b¸n bu«n chØ lµm nhiÖm vô lu th«ng hµng ho¸ nhng kh«ng trùc tiÕp thanh to¸n mua hµng vµ b¸n hµng, tuú theo hîp ®ång mµ ®îc hëng mét kho¶n hoa hång nhÊt ®Þnh. Ph¬ng thøc nµy thêng ¸p dông víi lo¹i h×nh tæng c«ng ty. * B¸n bu«n hµng qua kho. Lµ ph¬ng thøc hµng ho¸ b¸n cho bªn mua ®îc xuÊt ra trùc tiÕp tõ kho cña ®¬n vÞ b¸n bu«n. Trong ph¬ng thøc nµy ®îc thùc hiÖn theo hai h×nh thøc b¸n: B¸n hµng theo h×nh thøc giao hµng trùc tiÕp cho bªn mua t¹i kho vµ b¸n hµng theo h×nh thøc chuyÓn hµng göi ®i cho ngêi mua theo hîp ®ång. - Theo h×nh thøc giao hµng trùc tiÕp t¹i kho: Theo hîp ®ång kinh tÕ ®· ký kÕt kh¸ch hµng ph¶i ®Õn tËn kho cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i ®Ó nhËn hµng. - Theo h×nh thøc chuyÓn hµng göi ®i: C¨n cø vµo hîp ®ång ®· ký kÕt gi÷a doanh nghiÖp th¬ng m¹i vµ kh¸ch hµng th× doanh nghiÖp ph¶i chuyÓn hµng ®Õn cho kh¸ch hµng 9 theo ®Þa chØ ®· ghi trong hîp ®ång vµ giao ho¸ ®¬n cho kh¸ch hµng. 1.2.1.2. Ph¬ng thøc b¸n lÎ. - Ph¬ng thøc b¸n lÎ thu tiÒn tËp trung: Theo ph¬ng thøc nµy, nhiÖm vô thu tiÒn vµ nhiÖm vô giao hµng cho kh¸ch hµng t¸ch rêi nhau. Mçi quÇy hµng hoÆc liªn quÇy bè trÝ mét sè nh©n viªn thu tiÒn chuyªn lµm nhiÖm vô thu tiÒn cña kh¸ch, viÕt ho¸ ®¬n cho kh¸ch hµng ®Ó kh¸ch hµng ®Õn nhËn hµng do nh©n viªn b¸n hµng giao. Cuèi ca, cuèi ngµy nh©n viªn thu tiÒn lµm giÊy nép tiÒn b¸n hµng, cßn nh©n viªn b¸n hµng c¨n cø ho¸ ®¬n giao hµng cho kh¸ch hµng hoÆc kiÓm kª lîng hµng cuèi ca, cuèi ngµy ®Ó x¸c ®Þnh lîng hµng ®· b¸n cho kh¸ch, sau ®ã lËp b¸o c¸o b¸n hµng. - Ph¬ng thøc b¸n lÎ thu tiÒn trùc tiÕp: Theo ph¬ng thøc nµy, nh©n viªn b¸n hµng hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm vËt chÊt vÒ sè hµng ®· nhËn ®Ó b¸n ë quÇy hµng, ®ång thêi chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý tiÒn b¸n hµng trong ngµy. Nh©n viªn b¸n hµng trùc tiÕp thùc hiÖn viÖc thu tiÒn vµ giao hµng cho ngêi mua. 1.2.1.3. C¸c ph¬ng thøc b¸n hµng kh¸c. Ngoµi hai ph¬ng thøc b¸n bu«n vµ b¸n lÎ cßn cã c¸c ph¬ng thøc b¸n hµng nh: B¸n hµng qua ®¹i lý, ký göi, ph¬ng thøc b¸n tr¶ gãp, b¸n hµng néi bé, ph¬ng thøc hµng ®æi hµng. - B¸n hµng qua ®¹i lý, ký göi: Theo ph¬ng thøc nµy, doanh nghiÖp göi hµng cho c¸c ®¹i lý b¸n hé. Hµng göi ®¹i lý 10 cha ph¶i lµ b¸n, thêi diÓm ®îc coi lµ b¸n khi ngêi nhËn ®¹i lý lËp b¸o c¸o b¸n hµng vµ thanh to¸n vÒ sè hµng ®· b¸n ®îc. - B¸n hµng tr¶ gãp: Theo ph¬ng thøc nµy, kh¸ch hµng khi mua hµng tr¶ tríc mét phÇn tiÒn, cßn l¹i tr¶ gãp trong nhiÒu th¸ng. Ngoµi doanh thu b¸n hµng theo gi¸ b¸n lÎ b×nh thêng, doanh nghiÖp cßn ph¶i trÝch thªm phÇn l·i thu cña kh¸ch coi nh kho¶n thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh. - B¸n hµng theo ph¬ng thøc hµng ®æi hµng: Theo ph¬ng thøc nµy, doanh nghiÖp ®em hµng ho¸ cña m×nh ®Ó ®æi lÊy hµng ho¸ cña kh¸ch hµng. Gi¸ trao ®æi lµ gi¸ b¸n cña hµng ho¸ ®ã trªn thÞ trêng. Khi xuÊt hµng ho¸ ®em ®i trao ®æi víi kh¸ch hµng, doanh nghiÖp vÉn ph¶i lËp ®Çy ®ñ chøng tõ gièng nh c¸c ph¬ng thøc b¸n hµng kh¸c. 1.2.2. C¸c ph¬ng thøc x¸c ®Þnh gi¸ vèn. 1.2.2.1. Ph¬ng ph¸p thùc tÕ ®Ých danh. Theo ph¬ng thøc nµy, hµng ho¸ ®îc x¸c ®Þnh theo ®¬n chiÕc hay tõng l« vµ gi÷ nguyªn tõ lóc nhËp kho vµo cho ®Õn lóc xuÊt b¸n( trõ trêng hîp ®iÒu chØnh). Khi xuÊt hµng ho¸ nµo sÏ tÝnh theo gi¸ thùc tÕ cña hµng ho¸ ®ã. -¦u ®iÓm: Ph¶n ¸nh chÝnh x¸c gi¸ cña tõng l« hµng xuÊt, ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ thùc tÕ cña hµng tån kho. -Nhîc ®iÓm: ViÖc ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy lµm cho c«ng viÖc rÊt phøc t¹p ®ßi hái thñ kho ph¶i n¾m b¾t ®îc chi tiÕt tõng l« hµng. 11 ViÖc ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy chØ phï hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã Ýt lo¹i hµng ho¸, hµng ho¸ cã gi¸ trÞ cao, hµng ho¸ cã thÓ chia ra tõng l«, tõng thø riªng rÏ. 1.2.2.2. Ph¬ng ph¸p gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n. Gi¸ thùc tÕ hµng ho¸ xuÊt kho trong kú ®îc tÝnh theo c«ng thøc: Gi¸ thùc tÕ Sè lîng hµng Gi¸ ®¬n vÞ * b×nh qu©n = hµng ho¸ xuÊt ho¸ xuÊt kho Trong ®ã, gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n cã thÓ ®îc tÝnh theo mét trong c¸c c¸ch sau: + Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷: Gi¸ thùc tÕ hµng ho¸ Gi¸ thùc tÕ hµng ho¸ + tån ®Çu kú Gi¸ ®¬n vÞ b×nh nhËp trong kú = qu©n c¶ kú dù tr÷ thùc tÕ hµng Lîng thùc tÕ hµng Lîng + tån ®Çu kú nhËp trong kú -¦u ®iÓm: §¬n gi¶n, dÔ lµm -Nhîc ®iÓm: §é chÝnh x¸c kh«ng cao, c«ng viÖc tÝnh to¸n dån vµo cuèi th¸ng nªn g©y ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c quyÕt to¸n nãi chung. + Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n cuèi kú tríc. 12 Gi¸ ®¬n vÞ b×nh ®Çu kú Gi¸ thùc tÕ hµng tån kho = qu©n cuèi kú tríc lîng thùc tÕ hµng tån kho ®Çu kú -¦u ®iÓm: C¸ch tÝnh nµy kh¸ ®¬n gi¶n vµ ph¶n ¸nh kÞp thêi t×nh h×nh biÕn ®éng hµng ho¸ trong kú -Nhîc ®iÓm: Kh«ng chÝnh x¸c v× kh«ng tÝnh ®Õn sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ hµng ho¸ trong kú. + Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp. Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n Gi¸ thùc tÕ hµng tån kho sau mçi lÇn nhËp = sau mçi lÇn nhËp Lîng thùc tÕ hµng tån kho sau mçi lÇn nhËp -¦u ®iÓm: C¸ch tÝnh nµy chÝnh x¸c, ph¶n ¸nh kÞp thêi t×nh h×nh biÕn ®éng cña hµng ho¸ trong kú. -Nhîc ®iÓm: Tèn nhiÒu c«ng søc, ®ßi hái ph¶i tÝnh to¸n nhiÒu lÇn. 1.2.2.3. Ph¬ng ph¸p nhËp tríc, xuÊt tríc. Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¶ thiÕt r»ng sè hµng ho¸ nhËp tríc th× xuÊt tríc, xuÊt hÕt sè nhËp tríc míi ®Õn sè nhËp sau theo gi¸ thùc tÕ cña sè hµng xuÊt. -¦u ®iÓm: Ph¶n ¸nh t¬ng ®èi chÝnh x¸c gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt kho vµ tån kho. -Nhîc ®iÓm: Lµm cho doanh thu hiÖn t¹i kh«ng phï hîp víi chi phÝ hiÖn t¹i bëi v× doanh thu hiÖn t¹i ®îc t¹o ra bëi gi¸ trÞ cña hµng ho¸ mua vµo tríc ®ã. 13 1.2.2.4. Ph¬ng ph¸p nhËp sau, xuÊt tríc. Ph¬ng ph¸p nµy gi¶ ®Þnh r»ng nh÷ng hµng ho¸ mua sau cïng sÏ ®îc xuÊt tríc tiªn, ngîc l¹i víi ph¬ng ph¸p nhËp sau, xuÊt tríc. -¦u ®iÓm: Doanh thu hiÖn t¹i phï hîp víi chi phÝ hiÖn t¹i bëi v× doanh thu hiÖn t¹i ®îc t¹o ra bëi gi¸ trÞ cña hµng ho¸ ®îc mua vµo ngay gÇn ®ã. NÕu gi¸ trÞ thùc tÕ cã xu híng t¨ng lªn ph¬ng ph¸p nµy sÏ gióp cho doanh nghiÖp gi¶m ®îc sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép. -Nhîc ®iÓm: Gi¸ trÞ cña hµng ho¸ tån kho kh«ng ph¶n ¸nh chÝnh x¸c gi¸ trÞ thùc tÕ cña nã. 1.2.2.5. Ph¬ng ph¸p gi¸ h¹ch to¸n. Theo ph¬ng ph¸p nµy toµn bé hµng ho¸ biÕn ®éng trong kú ®îc tÝnh theo gi¸ h¹ch to¸n (gi¸ kÕ ho¹ch hoÆc mét lo¹i gi¸ æn ®Þnh trong kú). Cuèi kú, kÕ to¸n sÏ tiÕn hµnh ®iÒu chØnh tõ gi¸ h¹ch to¸n sang gi¸ thùc tÕ theo c«ng thøc. HÖ sè Gi¸ thùc tÕ hµng tån ®Çu kú nhËp trong kú + Gi¸ thùc tÕ hµng = gi¸ Gi¸ h¹ch to¸n hµng tån ®Çu kú +Gi¸ h¹ch to¸n hµng nhËp trong kú Gi¸ thùc tÕ hµng b¸n ra = Gi¸ h¹ch to¸n hµng b¸n ra * hÖ sè gi¸ -¦u ®iÓm: Ph¬ng ph¸p nµy gióp cho kÕ to¸n gi¶m ®îc c«ng viÖc tÝnh to¸n gi¸ trÞ cña hµng ho¸ bëi v× nÕu ¸p dông gi¸ thùc tÕ th× sÏ rÊt phøc t¹p, khã kh¨n vµ mÊt nhiÒu c«ng søc 14 do ph¶i tÝnh to¸n l¹i gi¸ trÞ cña hµng ho¸ sau mçi lÇn nhËp, xuÊt. Mµ nghiÖp vô nhËp, xuÊt x¶y ra liªn tôc. -Nhîc ®iÓm: ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy th× cuèi kú míi ®iÒu chØnh vµ x¸c ®Þnh ®îc gi¸ trÞ thùc tÕ cña hµng b¸n ra trong kú. 1.3. KÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i. 1.3.1. H¹ch to¸n ban ®Çu KÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh sö dông c¸c chøng tõ sau: - Ho¸ ®¬n GTGT - Ho¸ ®¬n b¸n hµng - PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé - PhiÕu xuÊt kho hµng göi b¸n ®¹i lý - B¸o c¸o b¸n hµng - B¶ng kª b¸n lÎ hµng ho¸ - B¶ng thanh to¸n hµng ®¹i lý ký göi - ThÎ quÇy hµng - GiÊy nép tiÒn - B¶ng kª nhËn hµng vµ thanh to¸n tiÒn hµng Tuú theo ph¬ng thøc b¸n hµng mµ sö dông mét trong nh÷ng sè chøng tõ trªn.Tõ nh÷ng chøng trªn kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh sÏ vµo sæ chi tiÕt thanh to¸n víi ngêi mua, sæ nhËt ký chung, sæ c¸i sau cïng lµ vµo sæ c©n ®èi sè ph¸t sinh. 1.3.2. Tµi kho¶n sö dông 15 - TK156: “Hµng ho¸” + Néi dung: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng theo gi¸ thùc tÕ cña c¸c lo¹i hµng ho¸ bao gåm c¶ ë trong kho vµ t¹i c¸c quÇy hµng. + KÕt cÊu: Bªn nî: Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm t¨ng gi¸ thùc tÕ hµng ho¸ t¹i kho, quÇy( gi¸ mua vµ chi phÝ thu mua). Bªn cã: Gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt kho, quÇy PhÝ thu mua ph©n bæ cho hµng tiªu thô D nî: Gi¸ thùc tÕ hµng ho¸ tån kho, quÇy. TK156 chi tiÕt thµnh -TK1561 “ Gi¸ mua hµng ho¸” -TK1562 “ Chi phÝ thu mua hµng ho¸” - TK157: “Hµng göi b¸n” + Néi dung: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh trÞ gi¸ hµng göi b¸n ®i cha ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô vµ t×nh h×nh thanh to¸n c¸c lo¹i hµng göi ®i b¸n. + KÕt cÊu: Bªn nî: TrÞ gi¸ vèn hµng xuÊt göi ®i b¸n nhng cha ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô Bªn cã: TrÞ gi¸ vèn cña hµng göi ®i b¸n khi ®· ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô TrÞ gi¸ hµng göi ®i b¸n bÞ göi tr¶ l¹i D nî: TrÞ gi¸ hµng göi bn¸ cha ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô -TK632: “Gi¸ vèn hµng b¸n” 16 +Néi dung: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh trÞ gi¸ vèn hµng b¸n ®· ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô vµ cuèi kú kÕt chuyÓn ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶. +KÕt cÊu: Bªn nî: TrÞ gi¸ vèn hµng b¸n ®· ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô Bªn cã: Cuèi kú kÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn hµng b¸n ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh Tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d cuèi kú -TK641: “Chi phÝ b¸n hµng” +Néi dung: Dïng ®Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ b¸n hµng. +KÕt cÊu: Bªn nî: TËp hîp chi phÝ b¸n hµng ph¸t sinh trong kú Bªn cã: Ph©n bæ chi phÝ b¸n hµng Tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d cuèi kú. -TK642: “Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp” +Néi dung: Dïng ®Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp +KÕt cÊu: Bªn nî: TËp hîp chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ph¸t sinh trong kú Bªn cã: Ph©n bæ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ Tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d cuèi kú. -TK511 “Doanh thu b¸n hµng” + Néi dung: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng trong kú + KÕt cÊu: 17 Bªn nî: KÕt chuyÓn chiÕt khÊu b¸n hµng, gi¶m gi¸ hµng b¸n ThuÕ GTGT trong trêng hîp doanh nghiÖp h¹ch to¸n thuÕ theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp, thuÕ xuÊt khÈu Doanh thu thuÇn Bªn cã: Doanh thu b¸n hµng trong kú Tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d cuèi kú. -TK531: “Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i” +Néi dung: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i trong kú +KÕt cÊu: Bªn nî: TrÞ gi¸ b¸n cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i Bªn cã: Cuèi kú kÕt chuyÓn trÞ gi¸ b¸n cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i sang tµi kho¶n 511 Tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d cuèi kú. -TK532: “Gi¶m gi¸ hµng b¸n” +Néi dung: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh phÇn gi¶m gi¸ hµng b¸n cho ngêi mua. +KÕt cÊu: Bªn nî: Sè tiÒn gi¶m gi¸ cho ngêi mua Bªn cã: Cuèi kú kÕt chuyÓn toµn bé sè tiÒn gi¶m gi¸ cho ngêi mua sang tµi kho¶n 511. Tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d cuèi kú. -TK521: “ChiÕt khÊu b¸n hµng” +Néi dung: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè tiÒn chiÕt khÊu cho ngêi mua nh: ChiÕt khÊu do mua sè lîng hµng lín +KÕt cÊu: 18 Bªn nî: Ph¶n ¸nh sè chiÕt khÊu th¬ng m¹i trong qu¸ tr×nh b¸n hµng cho ngêi mua Bªn cã: Cuèi kú kÕt chuyÓn sang tµi kho¶n 511 ®Ó tÝnh doanh thu thuÇn. Tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d cuèi kú. -TK333: “ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép nhµ níc” +Néi dung: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh thuÕ ph¶i nép cho nhµ níc vµ t×nh h×nh nép c¸c kho¶n thuÕ +KÕt cÊu: Bªn nî: Ph¶n ¸nh sè thuÕ ®· nép cho nhµ níc kÕt chuyÓn thuÕ GTGT ®Çu vµo tõ tµi kho¶n 133 sang Bªn cã: Ph¶n ¸nh sè thuÕ ph¶i nép D nî(nÕu cã): Sè tiÒn ®· nép nhiÒu h¬n sè ph¶i nép D Cã: Sè tiÒn thuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép nhµ níc -TK131: “Ph¶i thu cña kh¸ch hµng” +Néi dung: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè tiÒn ph¶i thu cña kh¸ch hµng vÒ b¸n hµng ho¸, s¶n phÈm, cung cÊp lao vô, dÞch vô. +KÕt cÊu: Bªn nî: Sè tiÒn ph¶i thu cña kh¸ch hµng Bªn cã: Sè tiÒn ®· thu ®îc cña kh¸ch hµng, sè tiÒn ngêi mua øng tríc D nî: Sè tiÒn cßn ph¶i thu cña ngêi mua D cã(nÕu cã): Sè tiÒn ngêi mua øng tríc 1.3.3. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n b¸n hµng trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i. 19 1.3.3.1 Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n b¸n hµng ®èi víi doanh nghiÖp ¸p dông theo h×nh thøc kª khai thêng xuyªn * H¹ch to¸n nghiÖp vô b¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc giao hµng trùc tiÕp - TÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ + Khi xuÊt kho hµng ho¸ giao cho bªn mua. Nî TK: 111,112,131... Cã TK: 511 Cã TK: 3331 + Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ mua thùc tÕ Nî TK: 632 Cã TK: 111,112,131... + NÕu bªn mua ®îc hëng chiÕt khÊu th¬ng m¹i Nî TK: 521 Cã TK: 111,112,131... + NÕu bªn mua ®îc hëng chiÕt khÊu thanh to¸n Nî TK: 635 Cã TK: 111,112,3388... + C¸c kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n Nî TK: 532 Nî TK: 3331 Cã TK: 111,112,131... + Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i Nî TK: 531 Nî TK: 3331 Cã TK: 111,112,131... 20