Lêi nãi ®Çu
NÒn kinh tÕ thÞ trêng ho¹t ®éng díi sù ®iÒu khiÓn cña
“bµn tay v« h×nh“ cïng víi sù chi phèi cña c¸c quy luËt kinh tÕ
®Æc trng nh quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt c¹nh tranh, quy luËt
cung cÇu ®· t¹o nªn m«i trêng kinh doanh hÊp dÉn, s«i ®éng
mµ còng ®Çy rÉy nh÷ng rñi ro vµ kh«ng kÐm phÇn khèc liÖt.
§Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i biÕt c¸ch
kinh doanh vµ kinh doanh mét c¸ch cã hiÖu qu¶ mµ biÓu hiÖn
lµ chØ tiªu lîi nhuËn.
§Ó chiÕn th¾ng trong c¹nh tranh, c¸c doanh nghiÖp ph¶i
t×m mäi c¸ch thu hót kh¸ch hµng, t¨ng doanh sè tiªu thô s¶n
phÈm vµ ®¹t ®îc nhiÒu lîi nhuËn. Trªn c¬ së ®ã doanh nghiÖp
míi thu håi ®îc vèn, trang tr¶i ®îc c¸c kho¶n nî, thùc hiÖn ®Çy
®ñ nghÜa vô ®èi víi Nhµ níc, æn ®Þnh t×nh h×nh tµi chÝnh
vµ thùc hiÖn t¸i ®Çu t theo c¶ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u.
C«ng ty §Çu t c«ng nghÖ vµ th¬ng m¹i ViÖt Nam (viÕt
t¾t lµ TECHCOM) lµ mét doanh nghiÖp t nh©n ho¹t ®éng
trong lÜnh vùc khai th¸c vµ ph©n phèi c¸c chñng lo¹i trang
thiÕt bÞ, vËt t khoa häc kü thuËt thuéc c«ng nghÖ cao trªn
toµn cÇu. MÆc dï lµ doanh nghiÖp t nh©n nhng TECHCOM ®·
vµ ®ang cè g¾ng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, phôc vô cho rÊt
nhiÒu ngµnh trong nÒn kinh tÕ, ®em l¹i lîi nhuËn cho c«ng ty,
viÖc lµm cho ngêi lao ®éng vµ gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn
chung cña nÒn kinh tÕ. §Ó hoµ nhËp víi ®iÒu kiÖn chung cña
nÒn kinh tÕ hiÖn nay, C«ng ty ®ang kh«ng ngõng hoµn thiÖn
c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý còng nh tæ chøc c«ng t¸c kÕ
1
to¸n nh»m ®Èy m¹nh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ®Ó
dÇn dÇn kh¼ng ®Þnh ®îc vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ trêng, s½n
sµng ®¬ng ®Çu tríc c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. Trong ®ã, kÕ
to¸n tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô lµ nh÷ng phÇn
hµnh kÕ to¸n träng yÕu trong hÖ thèng h¹ch to¸n kÕ to¸n cña
C«ng ty, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn “nÒn kinh tÕ më” hiÖn nay.
Trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i C«ng ty §Çu t c«ng nghÖ vµ
th¬ng m¹i ViÖt Nam, víi sù híng dÉn nhiÖt t×nh cña c¸n bé
nh©n viªn phßng kÕ to¸n, ®îc tiÕp cËn c«ng viÖc thùc tÕ c«ng
t¸c kÕ to¸n t¹i c«ng ty, ®Æc biÖt lµ sù híng dÉn tËn t×nh cña
thÇy gi¸o Th.S
§inh ThÕ Hïng, em m¹nh d¹n chän ®Ò tµi:
“Hoµn thiÖn h¹ch to¸n tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh
kÕt qu¶ kinh doanh”.
Ngoµi phÇn më ®Çu vµ phÇn kÕt luËn, ®Ò tµi ®îc tr×nh
bµy thµnh 3 phÇn víi kÕt cÊu nh sau:
PhÇn I: Lý luËn chung vÒ thµnh phÈm, tiªu thô thµnh
phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh trong c¸c doanh
nghiÖp.
PhÇn II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n thµnh phÈm, b¸n
hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh cña C«ng ty §Çu t c«ng
nghÖ vµ th¬ng m¹i ViÖt Nam
PhÇn III: Mét sè kiÕn nghÞ hoµn thiÖn vÒ c«ng t¸c kÕ
to¸n thµnh phÈm, b¸n hµng, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh.
Trong ph¹m vi ®Ò tµi nghiªn cøu, em sÏ tæng hîp mét
c¸ch cã hÖ thèng lý luËn vÒ h¹ch to¸n tiªu thô thµnh phÈm,
tr×nh bµy ng¾n gän vÒ kÕ to¸n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô
®Ó ph©n tÝch thùc tr¹ng h¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô nµy ë C«ng
2
ty C«ng ty §Çu t c«ng nghÖ vµ th¬ng m¹i ViÖt Nam. Tõ ®ã
mong muèn ®a ra nh÷ng kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c
kÕ to¸n nãi chung vµ kÕ to¸n tiªu thô, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu
thô nãi riªng t¹i C«ng ty.
Do nh÷ng h¹n chÕ vÒ mÆt lý luËn còng nh qu¸ tr×nh
th©m nhËp thùc tiÔn cßn Ýt nªn em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng
thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®îc sù ñng hé, gãp ý, nhËn xÐt
cña c¸c thÇy c«, b¹n bÌ còng nh cña anh chÞ em phßng tµi vô
t¹i §Çu t c«ng nghÖ vµ th¬ng m¹i ViÖt Nam ®Ó b¶n chuyªn
®Ò cña em ®îc hoµn thiÖn h¬n vÒ mÆt lý luËn vµ cã tÝnh
thùc tiÔn cao.
3
PhÇn 1: Lý luËn chung vÒ thµnh phÈm, tiªu thô
thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh
trong c¸c doanh nghiÖp
1.1. Lý luËn chung vÒ tiªu thô thµnh phÈm
1.1.1.
Kh¸i niÖm tiªu thô thµnh phÈm vµ tÇm quan
träng cña ho¹t ®éng tiªu thô thµnh phÈm trong nÒn
kinh tÕ thÞ trêng
1.1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ thµnh phÈm, tiªu thô thµnh phÈm
a. Kh¸i niÖm vÒ thµnh phÈm :
Nãi ®Õn s¶n phÈm lµ nãi ®Õn kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt g¾n liÒn víi quy tr×nh c«ng nghÖ nhÊt ®Þnh. Trong
ph¹m vi mét doanh nghiÖp quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt c¸c
lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau th× c¸c s¶n phÈm s¶n xuÊt ra còng
kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ vÒ chÊt lîng. Trong doanh nghiÖp c«ng
nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm hµng ho¸ bao gåm thµnh phÈm,
b¸n thµnh phÈm vµ lao vô cã tÝnh chÊt c«ng nghiÖp trong ®ã
cã thµnh phÈm lµ chñ yÕu, chiÕm tØ träng lín.
Thµnh phÈm lµ nh÷ng s¶n phÈm ®· ®îc gia c«ng chÕ
biÕn xong ë bíc c«ng nghÖ cuèi cïng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ
nã ®· ®îc kiÓm nghiÖm ®ñ tiªu chuÈn kü thuËt còng nh chÊt
lîng quy ®Þnh. Do vËy thµnh phÈm chØ ®îc gäi lµ thµnh phÈm
khi nã cã ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè sau:
- §· ®îc chÕ biÕn xong ë bíc c«ng nghÖ cuèi cïng cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt;
- §· ®îc kiÓm tra ®óng kü thuËt vµ x¸c ®Þnh phï hîp víi tiªu
chuÈn quy ®Þnh;
- §¶m b¶o ®óng môc ®Ých sö dông.
4
Gi÷a s¶n phÈm vµ thµnh phÈm cã giíi h¹n kh¸c nhau, s¶n
phÈm cã ph¹m vi réng h¬n thµnh phÈm. V× s¶n phÈm lµ kÕt
qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cßn thµnh phÈm lµ kÕt qu¶ cña
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt g¾n liÒn víi quy tr×nh c«ng nghÖ nhÊt
®Þnh trong ph¹m vi toµn doanh nghiÖp, cho nªn s¶n phÈm
bao gåm c¶ thµnh phÈm vµ b¸n thµnh phÈm.
Trong ph¹m vi mét doanh nghiÖp th× b¸n thµnh phÈm
cßn ph¶i tiÕp tôc chÕ t¹o ®Õn hoµn chØnh, nhng trong toµn
bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, b¸n thµnh phÈm cña doanh nghiÖp
cã thÓ b¸n ra ngoµi cho c¸c ®¬n vÞ kh¸c sö dông. §iÒu ®ã cã
nghÜa thµnh phÈm vµ b¸n thµnh phÈm chØ lµ kh¸i niÖm ®îc
xÐt trong tõng doanh nghiÖp cô thÓ. Do vËy viÖc x¸c ®Þnh
®óng ®¾n thµnh phÈm trong tõng doanh nghiÖp lµ vÊn ®Ò
cÇn thiÕt vµ cã ý nghÜa, bëi v× thµnh phÈm ph¶n ¸nh toµn bé
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cho tõng doanh nghiÖp vÒ quy
m« tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt.
Thµnh phÈm cña doanh nghiÖp ®îc biÓu hiÖn trªn hai
mÆt hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ:
- HiÖn vËt ®îc biÓu hiÖn cô thÓ b»ng khèi lîng hay phÈm
cÊp, trong ®ã sè lîng cña thµnh phÈm ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸c
®¬n vÞ ®o lêng nh khèi lîng, lÝt, mÐt… Cßn chÊt lîng cña
thµnh phÈm ®îc x¸c ®Þnh b»ng tû lÖ tèt, xÊu, phÈm cÊp (lo¹i
1, lo¹i 2…)
- Gi¸ trÞ chÝnh lµ gi¸ thµnh cña thµnh phÈm s¶n xuÊt
nhËp kho hay gi¸ vèn cña thµnh phÈm ®em b¸n.
ViÖc qu¶n lý thµnh phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt
g¾n liÒn víi viÖc qu¶n lý sù tån t¹i cña tõng lo¹i s¶n phÈm
trong qu¸ tr×nh nhËp, xuÊt, tån kho trªn c¸c chØ tiªu sè lîng,
5
chÊt lîng vµ gi¸ trÞ. MÆt kh¸c thµnh phÈm lµ kÕt qu¶ lao
®éng s¸ng t¹o cña toµn bé c¸n bé c«ng nh©n viªn trong
doanh nghiÖp, v× vËy cÇn ®¶m b¶o an toµn ®Õn tèi ®a,
tr¸nh mäi sù rñi ro ¶nh hëng tíi tµi s¶n, tiÒn vèn vµ thu nhËp
cña doanh nghiÖp.
b. Tiªu thô thµnh phÈm:
Tiªu thô lµ qu¸ tr×nh trao ®æi ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ cña
hµng ho¸, lµ qu¸ tr×nh doanh nghiÖp chuyÓn ho¸ vèn tõ h×nh
th¸i hiÖn vËt sang h×nh th¸i tiÒn vµ h×nh th¸i kÕt qu¶ tiªu
thô, lµ kÕt qu¶ cuèi cïng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
Qu¸ tr×nh trao ®æi cã thÓ chia ra thµnh hai giai ®o¹n:
- Giai ®o¹n 1: Doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm cho
kh¸ch hµng, giai ®o¹n nµy bªn b¸n c¨n cø vµ hîp ®ång kinh
tÕ ®· ký kÕt ®Ó giao hµng cho ngêi mua. Giai ®o¹n nµy ph¶n
¸nh mét mÆt qu¸ tr×nh vËn ®éng cña hµng ho¸ nhng cha
ph¶n ¸nh ®îc kÕt qu¶ qu¸ tr×nh tiªu thô v× cha cã c¬ së
®¶m b¶o qu¸ tr×nh tiªu thô ®· hoµn tÊt.
- Giai ®o¹n 2: Kh¸ch hµng thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn
thanh to¸n tiÒn hµng. §©y lµ giai ®o¹n hoµn tÊt cña qu¸
tr×nh tiªu thô, lµ thêi ®iÓm chuyÓn giao quyÒn së h÷u vÒ s¶n
phÈm, dÞch vô…
Doanh thu b¸n hµng ®îc x¸c ®Þnh vµ doanh nghiÖp cã
thu nhËp ®Ó bï ®¾p nh÷ng chi phÝ ®· bá ra vµ h×nh thµnh
nªn kÕt qu¶ tiªu thô.
XÐt vÒ mÆt hµnh vi qu¸ tr×nh tiªu thô ph¶i cã sù tho¶
m·n trao ®æi gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n, ngêi b¸n ®ång ý
b¸n, ngêi mua ®ång ý mua vµ chÊp nhËn thanh to¸n.
6
XÐt vÒ mÆt b¶n chÊt kinh tÕ b¸n hµng lµ qu¸ tr×nh cã
sù thay ®æi vÒ quyÒn së h÷u hµng ho¸. Sau khi b¸n hµng ngêi b¸n thu ®îc tiÒn nhng mÊt quyÒn së h÷u cßn ngêi mua mÊt
tiÒn ®Ó cã ®îc quyÒn së h÷u hµng ho¸.
Trong qu¸ tr×nh tiªu thô doanh nghiÖp xuÊt thµnh phÈm
giao cho kh¸ch hµng vµ nhËn l¹i mét kho¶n tiÒn t¬ng øng víi
gi¸ b¸n cña sè hµng ®ã gäi lµ doanh thu b¸n hµng. Víi chøc
n¨ng trªn, cã thÓ thÊy tiªu thô cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi
víi mäi doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
1.1.1.2. TÇm quan träng cña ho¹t ®éng tiªu thô thµnh
phÈm
Tiªu thô s¶n phÈm cã t¸c dông nhiÒu mÆt ®èi víi lÜnh
vùc s¶n xuÊt vËt chÊt, tiªu thô lµ giai ®o¹n cuèi cïng cña qu¸
tr×nh tuÇn hoµn vèn s¶n xuÊt kinh doanh. Trong tiªu dïng, qu¸
tr×nh tiªu thô cung cÊp hµng ho¸, ®¸p øng mäi nhu cÇu cña x·
héi.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, chøc n¨ng cña doanh nghiÖp
s¶n xuÊt lµ s¶n xuÊt hµnh ho¸ phôc vô nhu cÇu tiªu dïng cña x·
héi, bao gåm c¸c kh©u cung øng, s¶n xuÊt, tiªu thô. V× vËy
c¸c doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng cã nhiÖm vô s¶n xuÊt ra thµnh
phÈm mµ cßn ph¶i tæ chøc tiªu thô ®îc s¶n phÈm trªn thÞ trêng míi thùc hiÖn ®Çy ®ñ chøc n¨ng cña m×nh. Trong qu¸
tr×nh lu chuyÓn vèn, tiªu thô lµ kh©u gi÷ vÞ trÝ quan trong
trùc tiÕp thùc hiÖn nhiÖm vô kinh doanh cña doanh nghiÖp,
c¸c kh©u cung øng vµ s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Òu phô thuéc vµo
viÖc s¶n phÈm cã thÓ tiªu thô ®îc hay kh«ng. V× vËy cã thÓ
nãi tiªu thô lµ c¬ së ®Ó
b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn kinh
doanh, quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña doanh nghiÖp.
7
Nh vËy, tiªu thô s¶n phÈm lµ mét nghiÖp vô rÊt quan
träng ®èi víi ho¹t ®éng cña mçi doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Trong
c¬ chÕ thÞ trêng th× b¸n hµng lµ mét nghÖ thuËt, lîng s¶n
phÈm tiªu thô lµ nh©n tè trùc tiÕp lµm thay ®æi lîi nhuËn cña
doanh nghiÖp, thÓ hiÖn søc m¹nh c¹nh tranh cña doanh
nghiÖp trªn thÞ trêng, lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é tæ
chøc qu¶n lý, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Doanh thu tiªu thô lµ mét chØ tiªu tæng hîp ®Ó ph©n tÝch
®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu kinh tÕ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp nh
c¬ cÊu tiªu thô, møc tiªu thô, sè vßng quay cña vèn… MÆt
kh¸c nã còng gi¸n tiÕp ph¶n ¸nh tr×nh ®é tæ chøc cña c¸c
kh©u cung øng s¶n xuÊt còng nh c«ng t¸c dù tr÷ b¶o qu¶n
thµnh phÈm trong doanh nghiÖp.
1.1.2.
Môc ®Ých vµ ý nghÜa cña tiªu thô thµnh phÈm
1.1.2.1. Môc ®Ých
§èi víi b¶n th©n doanh nghiÖp s¶n xuÊt, cã b¸n ®îc
thµnh phÈm th× míi cã thu nhËp ®Ó bï ®¾p chi phÝ, h×nh
thµnh kÕt qu¶ kinh doanh. Thùc hiÖn tèt kh©u tiªu thô, hoµn
thµnh kÕ ho¹ch b¸n hµng th× doanh nghiÖp míi thu håi vèn,
cã ®iÒu kiÖn quay vßng vèn, tiÕp tôc s¶n xuÊt kinh doanh.
Ngîc l¹i nÕu s¶n phÈm kh«ng tiªu thô ®îc sÏ dÉn tíi ø ®äng, Õ
thõa s¶n phÈm, vèn kinh doanh kh«ng thu håi ®îc, thu nhËp
kh«ng ®ñ bï ®¾p chi phÝ, Doanh nghiÖp bÞ lµm ¨n thua lç.
§èi víi ngêi tiªu dïng, trong qu¸ tr×nh tiªu thô sÏ cung cÊp
hµng ho¸ cÇn thiÕt mét c¸ch kÞp thêi ®Çy ®ñ vµ ®ång bé vÒ
sè lîng vµ chÊt lîng, ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng. Th«ng qua tiªu
thô, th× tÝnh h÷u Ých cña s¶n phÈm míi ®îc thùc hiÖn, ph¶n
¸nh sù phï hîp cña s¶n phÈm víi ngêi tiªu dïng.
8
1.1.2.2. ý nghÜa cña ho¹t ®éng tiªu thô thµnh phÈm
XÐt trªn ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ, tiªu thô lµ ®iÒu
kiÖn ®Ó tiÕn hµnh t¸i s¶n xuÊt x· héi. Qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt
x· héi bao gåm c¸c kh©u: s¶n xuÊt - ph©n phèi - trao ®æi tiªu dïng, gi÷a c¸c kh©u nµy cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau,
nÕu thiÕu mét trong c¸c kh©u ®ã th× qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt
sÏ kh«ng thùc hiÖn ®îc. Trong ®ã tiªu thô (trao ®æi) lµ cÇu
nèi gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt víi ngêi tiªu dïng, ph¶n ¸nh cung vµ
cÇu gÆp nhau vÒ hµng ho¸, qua ®ã ®Þnh híng vÒ s¶n xuÊt.
Th«ng qua thÞ trêng tiªu thô gãp phÇn ®iÒu hoµ gi÷a qu¸
tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu dïng; gi÷a hµng ho¸ vµ tiÒn tÖ; gi÷a
nhu cÇu tiªu dïng vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n… §ång thêi lµ ®iÒu
kiÖn ®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn c©n ®èi trong tõng ngµnh,
tõng vïng còng nh toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Qua ph©n tÝch trªn ta thÊy ®îc tiªu thô thµnh phÈm cïng
víi viÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô cã ý nghÜa quan träng thóc
®Èy sö dông nguån lùc vµ ph©n bæ nguån lùc cã hiÖu qu¶
®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ®èi víi doanh nghiÖp
nãi riªng. HiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp ®îc ®¸nh
gi¸ th«ng qua khèi lîng hµng ho¸ ®îc thÞ trêng chÊp nhËn vµ lîi
nhuËn mµ doanh nghiÖp thu ®îc.
1.2. C¸c ph¬ng thøc tiªu thô vµ ph¬ng thøc thanh to¸n
HiÖn nay ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm
c¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông nhiÒu ph¬ng thøc b¸n hµng
phï hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh, mÆt hµng tiªu thô
cña m×nh. C«ng t¸c tiªu thô phÈm trong doanh nghiÖp cã thÓ
tiÕn hµnh theo c¸c ph¬ng thøc sau:
1.2.1. C¸c ph¬ng thøc tiªu thô
9
1.2.1.1. Ph¬ng thøc b¸n bu«n
Theo ph¬ng thøc nµy, doanh nghiÖp b¸n trùc tiÕp cho ngêi mua, do bªn mua trùc tiÕp ®Õn nhËn hµng t¹i kho cña
doanh nghiÖp b¸n hoÆc t¹i ®Þa ®iÓm mµ doanh nghiÖp ®·
quy ®Þnh. Thêi ®iÓm b¸n hµng lµ thêi ®iÓm ngêi mua ®· ký
nhËn hµng, cßn thêi ®iÓm thanh to¸n tiÒn b¸n hµng phô thuéc
vµo ®iÒu kiÖn thuËn lîi cña hîp ®ång. Cô thÓ b¸n bu«n cã hai
h×nh thøc:
+ B¸n bu«n qua kho gåm b¸n trùc tiÕp vµ b¸n chuyÓn
hµng
+ B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng gåm thanh to¸n lu«n vµ nî
l¹i.
1.2.1.2. Ph¬ng thøc b¸n lÎ
Kh¸ch hµng mua hµng t¹i c«ng ty, cöa hµng giao dÞch cña
c«ng ty vµ thanh to¸n ngay cho nªn s¶n phÈm hµng ho¸ ®îc
ghi nhËn doanh thu cña ®¬n vÞ mét c¸ch trùc tiÕp.
1.2.1.3. Ph¬ng thøc b¸n hµng tr¶ gãp:
Lµ ph¬ng thøc b¸n hµng thu tiÒn nhiÒu lÇn vµ ngêi mua
thêng ph¶i
chÞu mét phÇn l·i suÊt trªn sè tr¶ chËm . Vµ
thùc chÊt, quyÒn së h÷u chØ chuyÓn giao cho ngêi mua khi hä
thanh to¸n hÕt tiÒn, nhng vÒ mÆt h¹ch to¸n, khi hµng chuyÓn
giao cho ngêi mua th× ®îc coi lµ tiªu thô. Sè l·i ph¶i thu cña
bªn mua ®îc ghi vµo thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh, cßn doanh
thu b¸n hµng vÉn tÝnh theo gi¸ b×nh thêng.
1.2.1.4. Ph¬ng thøc b¸n hµng th«ng qua ®¹i lý:
Lµ ph¬ng thøc bªn chñ hµng xuÊt hµng giao cho bªn nhËn
®¹i lý, ký göi ®Ó b¸n vµ thanh to¸n thï lao b¸n hµng díi hµnh
10
thøc hoa hång ®¹i lý. Bªn ®¹i lý sÏ ghi nhËn hoa hång ®îc hëng vµo doanh thu tiªu thô. Hoa hång ®¹i lý cã thÓ ®îc tÝnh
trªn tæng gi¸ thanh to¸n hay gi¸ b¸n (kh«ng cã VAT) cña lîng
hµng tiªu thô. Khi bªn mua th«ng b¸o ®· b¸n ®îc sè hµng ®ã
th× t¹i thêi ®iÓm ®ã kÕ to¸n x¸c ®Þnh lµ thêi ®iÓm b¸n
hµng.
1.2.1.5. Ph¬ng thøc b¸n hµng theo hîp ®ång th¬ng m¹i:
Theo ph¬ng thøc nµy bªn b¸n chuyÓn hµng ®i ®Ó giao
cho bªn mua theo ®Þa chØ ghi trong hîp ®ång. Hµng chuyÓn
®i vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña bªn b¸n, chØ khi nµo ngêi
mua chÊp nhËn (mét phÇn hay toµn bé) míi ®îc coi lµ tiªu thô,
bªn b¸n mÊt quyÒn së h÷u vÒ toµn bé sè hµng nµy.
1.2.1.6. Ph¬ng thøc b¸n hµng theo h×nh thøc hµng ®æi
hµng:
§Ó thuËn lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®ång
thêi gi¶i quyÕt lîng hµng tån kho, nhiÒu doanh nghiÖp ®· thùc
hiÖn viÖc trao ®æi s¶n phÈm hµng ho¸ cña m×nh ®Ó nhËn
c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c. S¶n phÈm khi bµn giao cho kh¸ch
hµng ®îc chÝnh thøc coi lµ tiªu thô vµ ®¬n vÞ x¸c ®Þnh
doanh thu.
Trong trêng hîp nµy doanh nghiÖp võa lµ ngêi b¸n hµng
l¹i võa lµ ngêi mua hµng. Khi doanh nghiÖp xuÊt hµng ®i trao
®æi vµ nhËn hµng míi vÒ, trÞ gi¸ cña s¶n phÈm nhËn vÒ do
trao ®æi sÏ trë thµnh hµng ho¸ cña ®¬n vÞ.
1.2.1.7. Ph¬ng thøc tiªu thô néi bé:
Lµ viÖc mua hµng ho¸, s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô g..i÷a
®¬n vÞ chÝnh víi ®¬n vÞ phô thuéc hay gi÷a c¸c ®¬n vÞ thùc
thuéc víi nhau hay trong cïng mét tËp ®oµn, tæng c«ng ty, liªn
11
hiÖp… Ngoµi ra tiªu thô néi bé cßn bao gåm gi¸ trÞ s¶n phÈm
hµng ho¸, dÞch vô xuÊt tr¶ l¬ng, biÕu tÆng, qu¶ng c¸o, tiÕp
thÞ, xuÊt dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh.
1.2.2. C¸c ph¬ng thøc thanh to¸n
1.2.2.1. Thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt:
Lµ h×nh thøc b¸n hµng thu tiÒn ngay, nghÜa lµ khi giao
hµng cho ngêi mua th× ngêi mua nép tiÒn ngay cho thñ quü.
Theo ph¬ng thøc nµy kh¸ch hµng cã thÓ ®îc hëng chiÕt khÊu
theo hãa ®¬n.
1.2.2.2. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt:
- ChuyÓn kho¶n qua ng©n hµng
- SÐc
- Ng©n phiÕu
Chøng tõ sö dông trong h×nh thøc thanh to¸n nµy lµ ho¸ ®¬n
GTGT
1.3. KÕ to¸n chi tiÕt tiªu thô thµnh phÈm
1.3.1. Chøng tõ sö dông:
- Ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng: chØ ¸p dông cho doanh
nghiÖp nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ,
khi lËp ho¸ ®¬n doanh nghiÖp ph¶i ghi ®ñ c¸c yÕu tè: Gi¸
b¸n cha cã thuÕ, c¸c kho¶n phô thu vµ phÝ tÝnh ngoµi gi¸ b¸n
(nÕu cã), thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, tæng gi¸ thanh to¸n.
- Ho¸ ®¬n b¸n hµng: dïng cho doanh nghiÖp nép thuÕ
gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc nép thuÕ tiªu
thô ®Æc biÖt. Khi lËp ho¸ ®¬n, doanh nghiÖp ph¶i ghi ®ñ c¸c
yÕu tè: gi¸ b¸n (gåm c¶ thuÕ), c¸c kho¶n phô thu vµ phÝ tÝnh
ngoµi gi¸ b¸n.
12
- Ho¸ ®¬n tù in hoÆc c¸c chøng tõ ®Æc thï: víi c¸c chøng
tõ tù in th× ph¶i ®îc c¬ quan cã thÈm quyÒn cho phÐp, ®èi víi
chøng tõ ®Æc thï gi¸ ghi trªn chøng tõ lµ gi¸ ®· cã thuÕ gi¸ trÞ
gia t¨ng.
- B¶ng kª b¸n lÎ hµng ho¸ dÞch vô: ®îc sö dông khi doanh
nghiÖp trùc tiÕp b¸n lÎ hµng ho¸ vµ cung cÊp dÞch vô cho ngêi
tiªu dïng kh«ng thuéc diÖn ph¶i lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng.
- Ngoµi ra cßn cã c¸c chøng tõ tr¶ tiÒn, tr¶ hµng.
1.3.2. Sæ kÕ to¸n chi tiÕt:
- Sæ chi tiÕt GVHB: lµ viÖc më thÎ chi tiÕt GVHB cho tõng
lo¹i thµnh phÈm (hµng ho¸), môc ®Ých nh»m theo dâi viÖc
xuÊt, göi b¸n thµnh phÈm (hµng ho¸) vµ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i.
- Sæ chi tiÕt chi phÝ BH, chÝ phÝ QLDN: nh»m ph¶n ¸nh
chi phÝ BH, chi phÝ QLDN theo néi dung chi phÝ.
- Sæ chi tiÕt doanh thu b¸n hµng: ®îc lËp ®Ó theo dâi
c¸c chØ tiªu vÒ DT, c¸c kho¶n gi¶m trõ DT, DTT, L·i gép cña
tõng lo¹i thµnh phÈm ®· tiªu thô. Sæ ®îc ghi chi tiÕt cho tõng
hãa ®¬n b¸n hµng, tõng lÇn vµ theo tµi kho¶n ®èi øng.
- Sæ chi tiÕt thanh to¸n víi kh¸ch hµng: trong trêng hîp
doanh nghiÖp b¸n chÞu hµng cho kh¸ch ph¶i tiÕn hµnh më sæ
chi tiÕt thanh to¸n víi tõng ngêi mua chÞu. Trong ®ã nh÷ng
kh¸ch hµng thêng xuyªn ph¶i ph¶n ¸nh riªng mét sæ; cßn
nh÷ng kh¸ch hµng kh«ng thêng xuyªn cã thÓ tËp hîp theo dâi
chung trªn mét sæ.
1.4. KÕ to¸n tæng hîp tiªu thô thµnh phÈm
Ph¬ng thøc tiªu thô trùc tiÕp:
S¬ ®å 1.1 - S¬ ®å h¹ch to¸n tiªu thô Thµnh phÈm
theo ph¬ng ph¸p tiªu thô trùc tiÕp
13
TK154
TK 155
TK 632
TK 531, 532
TK 511
(6)
(4)
TK 111,112,131
(1)
(2)
TK911
(3)
TK333.1
(8)
(7)
(5)
Ghi chó:
(1)- NhËp kho TP
(2)- C¨n cø vµo ho¸ ®¬n ph¶n ¸nh gi¸ thµnh thùc tÕ TP giao
cho kh¸ch hµng
(3)- XuÊt TP b¸n trùc tiÕp kh«ng qua kho
(4)- Doanh thu b¸n hµng cha cã thuÕ GTGT
(5)- ThuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép
(6)- KÕt chuyÓn c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu b¸n hµng
(7)- KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn
(8)- KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn hµng b¸n
Ph¬ng thøc hµng ®æi hµng:
S¬ ®å 1.2 - S¬ ®å h¹ch to¸n tiªu thô Thµnh PhÈm
theo ph¬ng thøc hµng ®æi hµng
TK 155,156
TK 632
TK 911
TK 511
TK131,153,211
(1)
(5)
(4)
14
(3a)
(3b)
TK 131
TK 333.1
TK 133.1
(2a)
Ghi chó:
(1)- XuÊt kho thµnh phÈm giao cho kh¸ch
(2a)- C¨n cø vµo ho¸ ®¬n GTGT khi ®a thµnh phÈm ®i ®æi
kÕ to¸n ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng vµ thuÕ GTGT.
(2b)- C¨n cø vµo ho¸ ®¬n GTGT khi nhËn l¹i thµnh phÈm trao
®æi kÕ to¸n ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng ho¸ nhËp kho vµ thuÕ
GTGT ®îc khÊu trõ ë ®Çu vµo.
(3)- Trêng hîp b¸n hµng thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT theo
ph¬ng thøc khÊu trõ ®æi lÊy thµnh phÈm ®Ó sö dông cho
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh thµnh phÈm chÞu thuÕ GTGT
hoÆc kh«ng chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp th×
thuÕ GTGT ®Çu vµo cña thµnh phÈm ®æi vÒ sÏ kh«ng ®îc
tÝnh khÊu trõ vµ ph¶i tÝnh vµo gi¸ trÞ thµnh phÈm mua vµo.
(3a)- C¨n cø vµo ho¸ ®¬n GTGT khi nhËn l¹i thµnh phÈm
(3b)- C¨n cø vµo ho¸ ®¬n GTGT khi ®a thµnh phÈm ®i ®æi
(4)- KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn.
(5)- KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng b¸n
Ph¬ng thøc b¸n hµng ®¹i lý, ký göi:
S¬ ®å 1.3 - S¬ ®å h¹ch to¸n tiªu thô Thµnh phÈm
theo ph¬ng thøc ®¹i lý, ký göi
15
TK 155
TK 157
TK 632
TK 911
TK 511
TK
111,112,131
(1)
(5)
(6)
(4)
(2)
TK 333.1
TK641
(3)
Ghi chó:
(1)- TrÞ gi¸ thùc tÕ hµng göi b¸n
(2)- Doanh thu b¸n hµng + ThuÕ GTGT ph¶i nép
(3)- KÕt chuyÓn hoa hång ph¶i thanh to¸n cho bªn nhËn ®¹i
lý, ký göi
(4)- KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn
(5)- Gi¸ trÞ hµng b¸n ®· tiªu thô
(6)- KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn hµng b¸n
Ph¬ng thøc b¸n hµng tr¶ gãp
S¬ ®å 1.4 - S¬ ®å h¹ch to¸n tiªu thô Thµnh PhÈm
theo ph¬ng thøc tr¶ gãp
TK 156
TK 632
TK 911
TK 511
TK 111,112
(1)
(7)
(8)
TK 333.1
(2)
TK131
16
(5)
(4)
(6)
TK 711
(3)
Ghi chó:
(1)- TrÞ gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm xuÊt b¸n tr¶ gãp
(2)- Doanh thu b¸n hµng thu tiÒn lÇn ®Çu
(3)- L·i tr¶ gãp
(4)-Tæng sè tiÒn cßn ph¶i thu cña ngêi mua
(5)- ThuÕ GTGT ph¶i nép
(6)- Thu tiÒn cña ngêi mua ë c¸c kú sau
(7)- KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn
(8)- KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn hµng b¸n
Ph¬ng thøc tiªu thô néi bé
S¬ ®å 1.5 - S¬ ®å h¹ch to¸n tiªu thô thµnh phÈm néi bé
TK 154
TK 155
TK111,112,136
TK 632
(1)
(2)
TK 531,532
TK 512
(5)
(4)
(3)
TK 911
(7)
17
TK333.1
(6)
Ghi chó:
(1)- NhËp kho thµnh phÈm
(2)- C¨n cø vµo ho¸ ®¬n ph¶n ¸nh gi¸ thµnh thùc tÕ cña
thµnh phÈm tiªu thô
(3)- XuÊt b¸n thµnh phÈm trùc tiÕp kh«ng qua kho
(4)- Doanh thu tiªu thô thµnh néi bé, cha cã thuÕ GTGT
(5)- KÕt chuyÓn c¸c kho¶n lµm gi¶m doanh thu
(6)- KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn
(7)- KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn hµng b¸n.
1.5. H¹ch to¸n nghiÖp vô x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh
1.5.1.Tµi kho¶n sö dông
-TK 911 - X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh: dïng ®Ó ph¶n
¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña
doanh nghiÖp trong mét kú kÕ to¸n.
-TK 421 - L·i cha ph©n phèi: dïng ®Ó ph¶n ¸nh kÕt qu¶
l·i, lç tõ ho¹t ®éng kinh doanh vµ t×nh h×nh ph©n phèi kÕt
qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. TK 421 cã 2 tµi
kho¶n cÊp 2 sau:
-TK 421.1: Lîi nhuËn n¨m tríc: Ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ho¹t
®éng kinh doanh, t×nh h×nh ph©n phèi kÕt qu¶ vµ sè lîi
nhuËn cha ph©n phèi thuéc n¨m tríc.
-TK 421.2: Lîi nhuËn n¨m nay: Ph¶n
¸nh kÕt qu¶ kinh
doanh, t×nh h×nh ph©n phèi kÕt qu¶ vµ sè lîi nhuËn cha
ph©n phèi cña n¨m nay.
1.5.2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n:
18
§Ó h¹ch to¸n kÕt qu¶ kinh doanh trong mét doanh nghiÖp
ta cÇn h¹ch to¸n tËp hîp mét sè nghiÖp vô kinh tÕ liªn quan
sau:
1.5.2.1. KÕ to¸n chi phÝ b¸n hµng:
Kh¸i niÖm chi phÝ b¸n hµng: lµ kho¶n chi phÝ ph¸t sinh
cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng tiªu thô bao gåm chi phÝ nh©n
viªn b¸n hµng, chi phÝ vËn chuyÓn bao b×, ®ãng gãi, chi phÝ
qu¶ng c¸o, giíi thiÖu, b¶o hµnh s¶n phÈm.
§Ó x¸c ®Þnh chi phÝ b¸n hµng kÕ to¸n sö dông TK 641:
tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh
trong qu¸ tr×nh tiªu thô thµnh phÈm bao gåm
c¸c chi phÝ
b¶o qu¶n, ®ãng gãi, vËn chuyÓn, giíi thiÖu, b¶o hµnh s¶n
phÈm.
TK641 kh«ng cã sè d cuèi kú vµ cã 7 TK cÊp 2:
TK 6411- Chi phÝ nh©n viªn
TK 6412- Chi phÝ vËt liÖu bao b×
TK 6413- Chi phÝ dông cô ®å dïng
TK 6414- Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh
TK 6415- Chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm
TK 6417- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
TK 6418- Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
S¬ ®å 1. 6 - S¬ ®å S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ b¸n hµng
TK 334,338
TK 641
Chi phÝ nh©n c«ng
TK111,112, 152
TK152
Thu gi¶m chi phÝ
b¸n hµng
19
Chi phÝ vËt liÖu bao gãi
TK 911
hµng
TK153
KÕt chuyÓn chi phÝ b¸n
Chi phÝ c«ng cô dông cô
cho H ®· tiªu
thô
TK 214
142
TK
cho H chê K/c
KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh
TK 331
DÞch vô mua ngoµi
TK111,112
Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn
1.5.2.2. KÕ to¸n chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp
§Ó x¸c ®Þnh chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp kÕ to¸n sö
dông tµi kho¶n 642: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh toµn bé
nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh cã liªn quan ®Õn qu¶n lý hµnh
chÝnh vµ qu¶n trÞ kinh doanh mµ doanh nghiÖp ®· chi ra nh l¬ng nh©n viªn qu¶n lý, chi phÝ dông cô v¨n phßng. Tµi kho¶n
642 còng kh«ng cã sè d cuèi kú vµ cã 8 tµi kho¶n cÊp 2:
TK 6421- Chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý
TK 6422- Chi phÝ vËt liÖu qu¶n lý
TK 6423- Chi phÝ ®å dïng v¨n phßng
TK 6424- Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh
TK 6425- Chi phÝ thuÕ, phÝ, lÖ phÝ
TK 6426- Chi phÝ dù phßng
20
- Xem thêm -
.DOC 
90 
32 
91 
